Η ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΚΑΙ ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

ΤΟΥ ΤΣΑΚΑΛΙΟΥ (Canis aureus) ΣΤΟ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΤΜΗΜΑ ΤΟΥ ∆ΕΛΤΑ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ ΝΕΣΤΟΥ

Photo: A. Boneti

Βασιλάκης ∆ηµήτρης

Π ο τ ά µ ι Π α λ ί α κ ο ί τ η ∆ ά σ ο ς Φ υ τ ε ί ε ς Λ ε ύ κ η ς Θ α µ ν ώ ν ε ς Γ ε ω ρ γ ι κ έ ς κ α λ λ ι έ ρ γ ε ι ε ς Θ α µ ν ώ ν ε ς κ α ι χ ο ρ τ ο λ ί β α δ α Α µ µ ο θ ί ν ε ς - Θ α µ ν ώ ν ε ς - Κ α λ α µΦ υ τ ε ί ε ς Α κ α κ ί α ς

Ό ρ ι α π ε ρ ι ο χ ή ς έ ρ ε υ ν α ς

# Σ η µ ε ί α δ ε ι γ µ α τ ο λ η ψ ί α ς

Σκοπός της έρευνας αυτής, που πραγµατοποιήθηκετο 1999, ήταν:

Να καταγράψει την πληθυσµιακή κατάσταση του

Τσακαλιού στην περιοχή έρευνας (42 km2).

Ειδικότερα η ερευνά αποσκοπούσε:

Στην εκτίµηση του αριθµού των ατόµων που απαρτίζουν τον

πληθυσµό του Τσακαλιού στην περιοχή έρευνας.

Στην εκτίµηση του αριθµού των οµάδων (κοπαδιών) πουαπαρτίζουν τον πληθυσµό.

Στον προσδιορισµό της χωρικής κατανοµής των οµάδων που

απαρτίζουν τον πληθυσµό.

Χρήσεις γης στην περιοχή έρευναςΌρια περιοχής έρευνας

Ποτάµι

Παλιά κοίτη

∆άσος

Φυτείες Λεύκης

Γεωργικές καλλιέργειες

Θαµνώνες-ΧορτολίβαδαΑµµοθίνες-Καλαµιώνες-ΘαµνώνεςΦυτείες Ακακίας

Χρήσεις γης στην περιοχή έρευνας

Γεωργικές καλλιέργειες

23%

Φυτείες λευκής

18%

Παλιά κοίτη14%

Kοίτη Νέστου17%

Φυτείες ακακίας

2%

Θαµνώνες-Χορτολίβαδα

4%

Αµµοθίνες-Θαµνώνες-Καλαµιώνες

15%

∆ασοσκεπής εκτάσεις

7%

Οµαδοποίηση των εκτάσεων µε βάση την όχληση

Έκταση στη οποία είναι

καθηµερινή και πολύωρη η όχληση

53%

Απόλυτα προστατευµένη

έκταση

5%

Περιφραγµένη έκταση µε

περιορισµένη ανθρώπινη

δραστηριότητα

18%

Έκταση στην οποία είναι σπάνια η ανθρώπινη παρουσία

24%

Υλικά και µέθοδοι

Επιλογή της εποχής δειγµατοληψίας:

Ως κύρια περίοδος δειγµατοληψίας επιλέχθηκε ο µήνας Άγουστος.

Την περίοδο του Αυγούστου τα τσακάλια έχουν νεογνά και είναι

αναγκασµένα να περιορίσουν τις µετακινήσεις τους στα όρια της

χωροκράτιας, ενώ παράλληλα απαντούν ουρλιάζοντας σε κάθε

εισβολέα προσπαθώντας να προστατέψουν τα νεογνά και την

χωροκράτια.

Η µέθοδος εφαρµόστηκε πιλοτικά κατά τον µήνα Μάιο µε σκοπό την

εξοικείωση µε την µεθοδολογία και την περιοχή έρευνας.

Υλικά και µέθοδοι

Επιλογή των σηµείων

δειγµατοληψίας:

Επιλέχθηκαν 16 σταθεράσηµεία δειγµατοληψίας

κατάλληλα χωροθετηµένα.

Η απόσταση µεταξύ των

σηµείων παρατήρησης

κυµάνθηκε από 0,8-2,0 km.

Σε όλα τα σηµεία έγινε µια

δειγµατοληψία τον Μάιο και

τέσσερις τον Άγουστο.

Υλικά και µέθοδοι

Συλλογή δεδοµένων:

Photo: A. Boneti

Η εκτίµηση του πληθυσµού στηρίχθηκε στην καταγραφή των

ουρλιαχτών, ένα βασικό χαρακτηριστικό της κοινωνικήςοργάνωσης και χωροκρατικής συµπεριφοράς του είδους.

Σε κάθε σηµείο τα Τσακάλια παροτρυνόταν να ουρλιάξουν µε

την βοήθεια ηχογραφηµένων ουρλιαχτών (call playbacks).

Κάθε δειγµατοληψία διεξαγόνταν κατά το σούρουπο και τις

πρώτες βραδυνές ώρες.

Σε κάθε σηµείο δειγµατοληψίας διεξάγονταν 3 καλέσµατα.Μεταξύ των καλεσµάτων µεσολαβούσε σταθερό χρονικό

διάστηµα 15 λεπτών (Harrington and Mech 1982).

Υλικά και µέθοδοι

Photo: A. Boneti

Συλλογή δεδοµένων:

Για κάθε απάντηση :

Καταγράφονταν οι διευθύνσεις από τις οποίες προερχόταν οι

απαντήσεις µε την χρήση πυξίδας.

Γινόταν εκτίµηση του αριθµού των ατόµων που απαντούσαν

από κάθε διεύθυνση.

Γινόταν εκτίµηση της απόστασης από τον παρατηρητή των

Τσακαλιών που απαντούσαν από κάθε διεύθυνση.

Υλικά και µέθοδοι

Συλλογή δεδοµένων:

Το ουρλιαχτό συνήθως αποτελείται από τρεις φάσεις :

ένα εκτεταµένο, συνεχές, ενός τόνου ουρλιαχτό,

ένα εναλλασσόµενου υψούµενου και µειούµενου τόνου και

µια σειρά από κοντά κοφτά ουρλιαχτά.

H εκτίµηση του αριθµού των ατόµων που απαντούσαν από κάθε

διεύθυνση βασίστηκε στην δυνατότητα να διαφοροποιούνται τα ώριµα

άτοµα από τα νεαρά.

Τα ώριµα άτοµα εµφανίζουν και τις τρεις φάσεις επιτυχώς.

Τα νεαρά τσακάλια που είναι λιγότερο από δυο ετών, συνήθως

εµφανίζουν µόνο την 3η φάση (Golani and Mendelssohn 1970, Golani1971).

Η κοινωνική ιεραρχία, την οποία διατηρεί η οµάδα εκφράζεται και στον

τρόπο που τα άτοµα συµµετέχουν στην δραστηριότητα του ουρλιάσµατος.

Υλικά και µέθοδοι

Συλλογή δεδοµένων:

Bαθµίδωση Απόσταση σε (m)

Κοντά 0-500

Μακριά 500-1000

Πολύ µακριά >1000

Έγινε βαθµίδωση της απόστασης σε τρεις τάξεις µεγέθους µε

σκοπό τα δεδοµένα των αποστάσεων να χρησιµοποιηθούν για

την µετέπειτα τοποθέτηση των παρατηρήσεων στο χάρτη.

Εκτίµηση της απόστασης των

Τσακαλιών από τον παρατηρητή:

Αποτελέσµατα

Περίοδος πιλοτικής εφαρµογής (Μάιος).

Την περίοδο αυτή επιχειρήθηκαν στα διάφορα σηµεία παρατήρησης 31 καλέσµατα και απάντηση αποσπάστηκε στο 55% των περιπτώσεων.

Σε κάθε κάλεσµα σηµειωνόνταν ταυτόχρονες απαντήσεις από

διαφορετικές διευθύνσεις, οι οποίες προέρχονταν από ποικίλο αριθµόατόµων.

Πέντε απαντήσεις

15%Έξι

απαντήσεις 5%

Τέσσερεις απαντήσεις

15%

Τρείς απαντήσεις

35%

∆ύο απαντήσεις

10% Μια απάντηση

20%

Ταυτόχρονες απαντήσεις Απαντήσεις, Ν=62

2 άτοµα11% 3-4 άτοµα

23%

>4 άτοµα3%

1 άτοµο63%

Παρουσίες κοπαδιών κατά την περίοδο του Μαΐου

Ο πληθυσµός των

τσακαλιών στην περιοχή, αυτή την περίοδο

αριθµούσε τουλάχιστον 40άτοµα.

Η χωρική ανάλυση των

δεδοµένων έδειξε, ότι στηνπεριοχή κατά την περίοδο

του Μαΐου υπήρχαν 10-13 διαφορετικές οµάδες µε

εγκαθιδρυµένες

χωροκράτιες.

∆υο οµάδες εντοπίστηκαν

στην δυτική όχθη του

ποταµού.

Αποτελέσµατα

Περίοδος Αυγούστου

Την περίοδο αυτή επιχειρήθηκαν στα διάφορα σηµεία παρατήρησης 52καλέσµατα και απάντηση αποσπάστηκε στο 81% των περιπτώσεων.

Απαντήσεις, Ν=103

2 άτοµα15%

1 άτοµο48% >4 άτοµα

4%

3-4 άτοµα33%

Σε κάθε κάλεσµα σηµειωνόνταν ταυτόχρονες απαντήσεις από

διαφορετικές διευθύνσεις, οι οποίες προέρχονταν από ποικίλο αριθµόατόµων.

Τέσσερεις απαντήσεις

9,5%

Πέντε απαντήσεις

9,5%

Μια απάντηση

24%

∆ύο απαντήσεις

33%

Τρείς απαντήσεις

24%

Ταυτόχρονες απαντήσεις

Παρουσίες κοπαδιών κατά την περίοδο του Αυγούστου

Ο πληθυσµός των

τσακαλιών στην περιοχή, αυτή την περίοδο

αριθµούσε τουλάχιστον

53 άτοµα.

Η χωρική ανάλυση των

δεδοµένων έδειξε, ότιστην περιοχή κατά την

περίοδο του Αυγούστου

υπήρχαν 15-16διαφορετικές οµάδες µε

εγκαθιδρυµένες

χωροκράτιες.

Τσακάλια φαίνεται να

είναι οργανωµένα σε

οµάδες των 3-5 άτοµωνανάλογα µε την εποχή.

Παρουσίες κοπαδιών κατά την περίοδο του Αυγούστου σε σχέση

µε την όχληση.

Έκταση στην οποία είναι καθηµερινή

και πολύωρη η όχληση

Απόλυτα προστατευµένη έκταση

Έκταση στην οποία είναι σπάνια η

ανθρώπινη παρουσία

Περιφραγµένη έκταση µε

περιορισµένη ανθρώπινη δραστηριότητα

4-5 οµάδες εντοπίζονταιστην απόλυτα

προστατευµένη

περιοχή.

3 οµάδες εντοπίζονταιστην περιοχή µε την

περιορισµένη

ανθρώπινη

δραστηριότητα

4 οµάδες εντοπίζονταιστην περιοχή στην

οποία είναι σπάνια η

ανθρώπινη παρουσία

4 οµάδες εντοπίζονταιστην περιοχή στην

οποία είναι καθηµερινή

και πολύωρη η όχληση

Αποτελέσµατα

Ελάχιστος

αριθµός

ατόµων

Αριθµός

κοπαδιών

Άτοµα / Km2 Κοπάδια / Km2 Μέση

επιφάνεια /κοπάδι

1η

περίοδος 40 10-13 0,95 0,24-0,31 3,25-4,23

2η

περίοδος

4-18/8/99

53 15-16 1,20 0,35-0,38 2,60-2,80

Τόσο το µέγεθος του πληθυσµού όσο και η πυκνότητα στην

περιοχή έρευνας φαίνεται να είναι ιδιαίτερα αυξηµένη.

Συµπεράσµατα - Συζήτηση

Η µέθοδος κρίνεται αποτελεσµατική και θα µπορούσε να

εφαρµοστεί και σε άλλες περιοχές στην Ελλάδα, ιδιαίτερακατά την περίοδο του Αυγούστου κατά την οποια απάντηση

αποσπάστηκε από τα Τσακάλια στο 81% των περιπτώσεων.

Η σηµαντική παρουσία των Τσακαλιών στην περιοχή

έρευνας ίσως να ερµηνεύεται από το γεγονός ότι το 77% τωντων εκτάσεων είναι φυσικά ή ηµιφυσικά οικοσυστήµατα.

Καθώς και από το γεγονός ότι το 47,52 % της έκτασης τηςπεριοχή έρευνας αποτελεί περιοχές στις οποίες η

ανθρώπινη δραστηριότητα είναι ελάχιστη.

Ευχαριστώ

Photo: A. Boneti

Ευχαριστίες

Παναγιωτοπούλου Μ., Χατζηνικολάου Γ., Βαλκάνη Ν., Κακαλή Ε., ∆εληγιάννη Ι., Ηλιόπουλο Γ., Αραβίδη Η., Καρτέρη Μ.