Mga Sayop sa Pagsulat ug Pagsibya sa Cebuano

1

Mga Sayop sa Mga Sayop sa Pagsulat ug Pagsulat ug Pagsibya sa Pagsibya sa

CebuanoCebuano““A True Story” A True Story”

2

Paghubad Paghubad (Translation)(Translation)

•No literal translationNo literal translationSuperbalita:Superbalita:

““MopatidMopatid karong Dominggo ang Aboitiz karong Dominggo ang Aboitiz Football Cup diha sa … “Football Cup diha sa … “

3

Paghubad Paghubad (Translation)(Translation)

•No literal translationNo literal translationSuperbalita:Superbalita:

““MopatidMopatid karong Dominggo ang Aboitiz karong Dominggo ang Aboitiz Football Cup diha sa … “Football Cup diha sa … “

Sunstar Daily:Sunstar Daily: “ “The Aboitiz Football Cup The Aboitiz Football Cup kicks offkicks off this this

Sunday at the…. “Sunday at the…. “

4

Paghubad Paghubad (Translation)(Translation)

•No literal translationNo literal translationSunstar Daily:Sunstar Daily: “ “The Aboitiz Football Cup The Aboitiz Football Cup kicks offkicks off this this

Sunday at the…. “Sunday at the…. “Superbalita:Superbalita:

““MopatidMopatid karong Dominggo ang Aboitiz karong Dominggo ang Aboitiz Football Cup diha sa … “Football Cup diha sa … “

“ “MagsugodMagsugod karong Dominggo ang karong Dominggo ang Aboitiz Football Cup diha sa…. “Aboitiz Football Cup diha sa…. “

5

Paghubad Paghubad (Translation)(Translation)

•Relax the Cebuano rule for Relax the Cebuano rule for NumbersNumbers1 – Usa (1 – Usa (unouno)) 6 – Unom (6 – Unom (saissais))2 – Duha (2 – Duha (dosdos)) 7 – Pito (7 – Pito (sietesiete))3 – Tulo (3 – Tulo (trestres) ) 8 – Walo (8 – Walo (ochoocho))4 – Upat4 – Upat ((cuatrocuatro)) 9 – Siyam (9 – Siyam (nuevenueve))5 – Lima5 – Lima ((cincocinco)) 10 – Napulo (10 – Napulo (diezdiez))

6

Paghubad Paghubad (Translation)(Translation)

•Relax the Cebuano rule for Relax the Cebuano rule for NumbersNumbers11 – Napulo’g usa (11 – Napulo’g usa (onseonse) 20 – Kawhaan ) 20 – Kawhaan ((bentebente))12 – Napulo’g duha (12 – Napulo’g duha (dosedose) 21 – Kawhaa’g ) 21 – Kawhaa’g usa usa 13 – Napulo’g tulo (13 – Napulo’g tulo (tresetrese) 22 – Kawhaa’g ) 22 – Kawhaa’g duhaduha14 – Napulo’g upat (14 – Napulo’g upat (katorsekatorse))15 – Napulo’g lima (15 – Napulo’g lima (kinsekinse))

7

Paghubad Paghubad (Translation)(Translation)

•Relax the Cebuano rule for Relax the Cebuano rule for NumbersNumbers30 – Kat’loan (30 – Kat’loan (trentatrenta) 80 – Kawaloan ) 80 – Kawaloan ((ochentaochenta))40 – Kap-atan 40 – Kap-atan (cuarenta) (cuarenta) 90 – Kasiyaman 90 – Kasiyaman ((nobentanobenta) ) 50 – Kalim-an (50 – Kalim-an (singkuwentasingkuwenta) 100 – Usa ka gatos) 100 – Usa ka gatos60 – Kaunoman (60 – Kaunoman (sais sientasais sienta) 200 – Duha ka gatos) 200 – Duha ka gatos70 – Kapitoan (70 – Kapitoan (sietentasietenta)) 300 – Tulo ka gatos 300 – Tulo ka gatos

8

Paghubad Paghubad (Translation)(Translation)

•Relax the Cebuano rule for Relax the Cebuano rule for NumbersNumbers

128 = Usa ka gatos ug kawhaan ug 128 = Usa ka gatos ug kawhaan ug walowalo

9

Paghubad Paghubad (Translation)(Translation)

•Relax the Cebuano rule for Relax the Cebuano rule for NumbersNumbers

128 = Usa ka gatos ug kawhaan ug 128 = Usa ka gatos ug kawhaan ug walowalo

((Siento bente ochoSiento bente ocho))

10

Paghubad Paghubad (Translation)(Translation)

•Relax the Cebuano rule for Relax the Cebuano rule for NumbersNumbers

128 = Usa ka gatos ug kawhaan ug walo128 = Usa ka gatos ug kawhaan ug walo ((Siento bente ochoSiento bente ocho))

1989 = Usa ka libo siyam ka gatos ug 1989 = Usa ka libo siyam ka gatos ug kawaloa’g kawaloa’g

siyam ka tuigsiyam ka tuig

11

Paghubad Paghubad (Translation)(Translation)

•Relax the Cebuano rule for Relax the Cebuano rule for NumbersNumbers

128 = Usa ka gatos ug kawhaan ug walo128 = Usa ka gatos ug kawhaan ug walo ((Siento bente ochoSiento bente ocho))

1989 = Usa ka libo siyam ka gatos ug 1989 = Usa ka libo siyam ka gatos ug kawaloa’g kawaloa’g

siyam ka tuigsiyam ka tuig ((Mil nueve sientos ochenta y nueveMil nueve sientos ochenta y nueve))

12

Paghubad Paghubad (Translation)(Translation)

•Position/Designation first Position/Designation first before namebefore name

Cebu City Police Director Sr. Supt. Cebu City Police Director Sr. Supt. Patricinio Comendador has ordered Patricinio Comendador has ordered the manhunt of….the manhunt of….

13

Paghubad Paghubad (Translation)(Translation)

•Position/Designation first Position/Designation first before namebefore nameCebu City Police Director Sr. Supt. Cebu City Police Director Sr. Supt. Patricinio Comendador has ordered the Patricinio Comendador has ordered the manhunt of….manhunt of….

Gimando sa hepe sa kapolisan sa Gimando sa hepe sa kapolisan sa Dakbayan sa Sugbo--Sr. Supt. Patrocinio Dakbayan sa Sugbo--Sr. Supt. Patrocinio Comendador ang pagpangita sa…Comendador ang pagpangita sa…

14

Paghubad Paghubad (Translation)(Translation)

•abUsing “abUsing “arar”, “”, “erer” as suffixes” as suffixesaccommodate + accommodate + arar = akomodar = akomodar resolve + resolve + arar = resolbar = resolbar falsify + falsify + arar = palsipikar = palsipikar to delay +to delay +arar = delatar = delatar attend + attend + erer = attender = attender

distributedistribute + + erer = distribuwer = distribuwer

15

Paghubad Paghubad (Translation)(Translation)

•abUsing “abUsing “arar”, “”, “erer” as suffixes” as suffixesaccommodate + accommodate + arar = akomodar ( = akomodar (pagdawatpagdawat))resolve + resolve + arar = resolbar ( = resolbar (paghusay, paghusay, pagsulbadpagsulbad))falsify + falsify + arar = palsipikar ( = palsipikar (ilegal nga pag-ilegal nga pag-usabusab))to delay +to delay +arar = delatar ( = delatar (paglanganpaglangan))attend + attend + erer = attender ( = attender (pagtagadpagtagad))

distributedistribute + + erer = distribuwer ( = distribuwer (pag-apod-pag-apod-apodapod))

16

Paghubad Paghubad (Translation)(Translation)

•Retain the English wordsRetain the English wordsnaytklab = night clubnaytklab = night clubdrayberdrayber = driver = driver pirslabpirslab = first love = first loveplaslaytplaslayt = flash light = flash lightobertaym = overtimeobertaym = overtimeadbentyur = adventureadbentyur = adventure

to slide 32to slide 32

17

““Inappropriate” Use of Inappropriate” Use of WordsWords

•Collective Nouns don’t need Collective Nouns don’t need ““mgamga””kapolisankapolisan katilingbankatilingbankatawhankatawhan kahayopankahayopankababayenankababayenan kalasangankalasangankalalakin-ankalalakin-an kakahoyankakahoyankabatan-onankabatan-onankalungsorankalungsorankabomberohankabomberohan kapariankapariankadagatankadagatan kasundalohankasundalohankabukirankabukiran kaparyentihankaparyentihan

18

““Inappropriate” Use of Inappropriate” Use of WordsWords

•Collective Nouns don’t need Collective Nouns don’t need ““mgamga””

“…“…hilabi na sa atong hilabi na sa atong mga mga kapolisankapolisan dinha…” dinha…”

19

““Inappropriate” Use of Inappropriate” Use of WordsWords

•5 Ws & 1H5 Ws & 1HDiin o Asa = Diin o Asa = WhereWhereKanus-aKanus-a = When = WhenNgaNga = Which = WhichKinsaKinsa = Who = WhoNganoNgano = Why = WhyUnsaonUnsaon = How = How

20

““Inappropriate” Use of Inappropriate” Use of WordsWords

•5 Ws & 1H5 Ws & 1HDiin o Asa = Diin o Asa = WhereWhereKanus-aKanus-a = When = WhenNgaNga = Which = WhichKinsaKinsa = Who = WhoNganoNgano = Why = WhyUnsaonUnsaon = How = How

“…“…and signing sa and signing sa commitment wall commitment wall diindiin… sa hitabo…”… sa hitabo…”

“…“…gitiwas ang gitiwas ang hamubong hamubong programa programa kung kung diindiin gisugdan kini gisugdan kini sa pag-sa pag-bendisyon…bendisyon…

21

““Inappropriate” Use of Inappropriate” Use of WordsWords

•Useless phrases and wordsUseless phrases and words– Sa laing balita… (Sa laing balita… (in another newsin another news))– Sa laing bahin (Sa laing bahin (meanwhilemeanwhile))– Samtang (Samtang (whilewhile))

22

““Inappropriate” Use of Inappropriate” Use of WordsWords

•Useless phrases and wordsUseless phrases and words– Sa laing balita… (Sa laing balita… (in another newsin another news))– Sa laing bahin (Sa laing bahin (meanwhilemeanwhile))– Samtang (Samtang (whilewhile))

• (correct use of “(correct use of “SamtangSamtang”)”)““Usa ka nursing student ang nabiktima sa Usa ka nursing student ang nabiktima sa

pagpanulis SAMTANG nagsakay og jeep.”pagpanulis SAMTANG nagsakay og jeep.”

• (correct use of “(correct use of “SamtangSamtang”)”)“…“…aron makuha ang ilang Tatakbo Ka shirt aron makuha ang ilang Tatakbo Ka shirt

ug election pins SAMTANG ang mga ug election pins SAMTANG ang mga politiko nga andam mosalmot naghinam-politiko nga andam mosalmot naghinam-hinam sab…”hinam sab…”

23

Always use the V-S-Always use the V-S-O formO form

S-V-O format S-V-O format

““Gatosan ka mga Gatosan ka mga magsisibya sa radyo magsisibya sa radyo ug telebisyon ug telebisyon ang ang nagtapoknagtapok sa labing sa labing unang higayon nga unang higayon nga Broadcaster’s Broadcaster’s Congress.”Congress.”

V-S-O formatV-S-O format

“ “Pormal nang Pormal nang gibuksangibuksan kagahapon ang kagahapon ang kasaulogan sa kasaulogan sa Broadcaster’s Broadcaster’s Month dinhi sa Month dinhi sa Sugbo.” Sugbo.”

24

Sentence Sentence StructureStructure

S-V-O vs. V-S-O:S-V-O vs. V-S-O:S V OS V O

I am going to the Carbon Market.I am going to the Carbon Market.

25

Sentence Sentence StructureStructure

S-V-O vs. V-S-O:S-V-O vs. V-S-O:S V OS V O

I am going to the Carbon Market.I am going to the Carbon Market. Ako moadto sa Carbon Market.Ako moadto sa Carbon Market.

26

Sentence Sentence StructureStructure

S-V-O vs. V-S-O:S-V-O vs. V-S-O:S V OS V O

I am going to the Carbon Market.I am going to the Carbon Market. Ako moadto sa Carbon Market.Ako moadto sa Carbon Market.

V S OV S O Moadto ko sa Carbon MarketMoadto ko sa Carbon Market

27

Always use the V-S-Always use the V-S-O formO form

NasunogNasunog ang usa ka tindahan nga nahimutang ang usa ka tindahan nga nahimutang sa barangay Paknaan niadtong Sabado sa sa barangay Paknaan niadtong Sabado sa kadlawon.kadlawon.NadawatNadawat sa Mandaue City Fire Department sa Mandaue City Fire Department ang alarma… alas dose cuarenta y nueve ang alarma… alas dose cuarenta y nueve niadtong Sabado sa kadlawon.niadtong Sabado sa kadlawon.Hinoon, Hinoon, wala kakatapwala kakatap ang kayo sa ubang mga ang kayo sa ubang mga panimalay sa dapit… human panimalay sa dapit… human ma-controlma-control sa sa mga bombero ang sunog… sulod lang sa usa ka mga bombero ang sunog… sulod lang sa usa ka minuto. minuto. Gibana-banangGibana-banang mokabat sa baynte mokabat sa baynte singko mil pesos ang danyos diin gilambigit sa singko mil pesos ang danyos diin gilambigit sa koryente ang hinungdan sa pag-ulbo sa sunog.. koryente ang hinungdan sa pag-ulbo sa sunog..

28

Always use the V-S-Always use the V-S-O formO form

((wrongwrong))

Motorsiklo sa Cebu City Traffic Motorsiklo sa Cebu City Traffic Operations Management o CITOM Operations Management o CITOM gituohang gisunoggituohang gisunog samtang giparada sa samtang giparada sa may barangay Basak-San Nicolas, may barangay Basak-San Nicolas, dakbayan sa Sugbo.dakbayan sa Sugbo.

29

Age DOESn’t Matter Age DOESn’t Matter

Nakabsan gayud sa kinabuhi si Nakabsan gayud sa kinabuhi si Vedasto Corsiga Junior,Vedasto Corsiga Junior, baynte singko baynte singko anyosanyos, , cook sa usa ka Korean restaurant cook sa usa ka Korean restaurant sa da’an Ramos.sa da’an Ramos.

30

Age DOESn’t Matter Age DOESn’t Matter

Nakabsan gayud sa kinabuhi si Nakabsan gayud sa kinabuhi si Vedasto Corsiga Junior,Vedasto Corsiga Junior, baynte singko baynte singko anyosanyos, , cook sa usa ka Korean restaurant cook sa usa ka Korean restaurant sa da’an Ramos.sa da’an Ramos.

Nakabsan gayud sa kinabuhi si Nakabsan gayud sa kinabuhi si Vedasto Corsiga Junior, cook sa usa ka Vedasto Corsiga Junior, cook sa usa ka Korean restaurant sa da’an Ramos.Korean restaurant sa da’an Ramos.

31

Nailhan na ang Nailhan na ang ““SuspetsadoSuspetsado” ”

Ang Ang wa’ mailhingwa’ mailhing suspetsado… suspetsado…

32

Nailhan na ang Nailhan na ang ““SuspetsadoSuspetsado” ”

Ang Ang wa’ mailhingwa’ mailhing suspetsado… suspetsado…

Merriam-Webster Dictionary:Merriam-Webster Dictionary: “ “Suspect, Suspect, n: one who is n: one who is

suspected (as of a crime)suspected (as of a crime)

33

Nailhan na ang Nailhan na ang ““SuspetsadoSuspetsado” ”

Naglakaw ang duha ka mga Naglakaw ang duha ka mga biktima gikan sa Larsian sa Fuente biktima gikan sa Larsian sa Fuente paingon unta sa ilang pinuy-anan sa paingon unta sa ilang pinuy-anan sa Junquera Extension… dihang gitulis Junquera Extension… dihang gitulis sa duha ka sa duha ka wa’ mailhing mga wa’ mailhing mga lalakelalake sa dalan Arlington. sa dalan Arlington.

34

Nailhan na ang Nailhan na ang ““SuspetsadoSuspetsado” ”

Nasikop atol sa follow-up Nasikop atol sa follow-up operation sa kapolisan ang duha ka operation sa kapolisan ang duha ka mga suspetsado nga sila si mga suspetsado nga sila si Junjie Junjie dela Calzada ug laing disi siete dela Calzada ug laing disi siete anyosanyos… pulos taga Ward kuwatro, … pulos taga Ward kuwatro, Minglanilla…Minglanilla…

35

Don’tDon’t translate translate everything! everything!

Gikiha ni Banilad Barangay Kapitan Gikiha ni Banilad Barangay Kapitan Glen Bercide si Vice-Mayor Carlo Glen Bercide si Vice-Mayor Carlo Fortuna og Fortuna og Malversation of Public Malversation of Public FundsFunds..

Retain the English WordsRetain the English Words

36

Don’tDon’t translate translate everything! everything!

Gikiha ni Banilad Barangay Kapitan Gikiha ni Banilad Barangay Kapitan Glen Bercide si Vice-Mayor Carlo Glen Bercide si Vice-Mayor Carlo Fortuna og Fortuna og Malversation of Public Malversation of Public FundsFunds..

(translation): (translation): Pagpangawkaw sa pundo Pagpangawkaw sa pundo sa gobierno.sa gobierno.

37

““Ceblish” Ceblish”

Ang mga election officers nga maoy Ang mga election officers nga maoy mo-conductmo-conduct sa seminar sa mga sa seminar sa mga magtutudlo sa magtutudlo sa unang quarter sa unang quarter sa 20102010……Na-busy ‘ron ang COMELEC sa ‘ron ang COMELEC sa nagpadayong nagpadayong voter’s registrationvoter’s registration hangtud sa Oktubre trenta y uno.hangtud sa Oktubre trenta y uno.

38

““Ceblish” Ceblish”

Alang ni John Lloyd… Alang ni John Lloyd… true true love waitslove waits…… Ugma na ang Ugma na ang showingshowing sa “ sa “In My LifeIn My Life”…”…

39

““Ceblish” Ceblish”

Alang ni John Lloyd… Alang ni John Lloyd… true love true love waitswaits…… Ugma na ang Ugma na ang showingshowing sa sa ““In My LifeIn My Life”…”…

((translationtranslation))Alang ni John Lloyd… makapa-abot Alang ni John Lloyd… makapa-abot ang tinuoray nga gugma… Ugma, ang tinuoray nga gugma… Ugma, ipasalida na ang “In My Life”…ipasalida na ang “In My Life”…

40

““KayKay” wa’y gamit ” wa’y gamit

……apan kulang ug mabaw pa apan kulang ug mabaw pa diay kaayo kini diay kaayo kini tungod tungod kaykay ang ang atong naandan nga pinulongan atong naandan nga pinulongan kaykay nasagolan naman diay og nasagolan naman diay og mga banyaga.mga banyaga.

41

““Matod paMatod pa” is vague ” is vague

Matod paMatod pa sa ubang tawo, sa ubang tawo, mas mo-uswag ang usa ka nasod mas mo-uswag ang usa ka nasod kon magkasinabtanay ang mga kon magkasinabtanay ang mga molopyo.molopyo.

42

““Matod paMatod pa” is vague ” is vague

Matod paMatod pa sa ubang tawo, mas sa ubang tawo, mas mo-uswag ang usa ka nasod kon mo-uswag ang usa ka nasod kon magkasinabtanay ang mga magkasinabtanay ang mga molopyo.molopyo.

Matod paMatod pa sa akong maestro…. sa akong maestro….Matod paMatod pa ni Judge Suerte… ni Judge Suerte…