View
224
Download
4
Category
Preview:
Citation preview
RZECZPOSPOLITA POLSKA
Urząd Patentowy Rzeczypospolitej
Polskiej
(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP 2069471
(96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: 13.09.2007 07803452.7 (97) O udzieleniu patentu europejskiego ogłoszono: 13.06.2012 Europejski Biuletyn Patentowy 2012/24 EP 2069471 B1
(13) (51)
T3 Int.Cl. C11D 17/04 (2006.01)
(54) Tytuł wynalazku:
Układ do przekazywania środków piorących lub czyszczących
PL/E
P 20
6947
1 T3
(30) Pierwszeństwo:
04.10.2006 DE 102006047229
(43) Zgłoszenie ogłoszono:
17.06.2009 w Europejskim Biuletynie Patentowym nr 2009/25
(45) O złożeniu tłumaczenia patentu ogłoszono:
30.11.2012 Wiadomości Urzędu Patentowego 2012/11
(73) Uprawniony z patentu:
Henkel AG & Co. KGaA, Düsseldorf, DE
(72) Twórca(y) wynalazku:
SALVATORE FILECCIA, Oberhausen, DE RENE-ANDRES ARTIGA GONZALEZ, Düsseldorf, DE GEORG MEINE, Mettmann, DE WOLFGANG BARTHEL, Langenfeld, DE
(74) Pełnomocnik: rzecz. pat. Edward Buczyński
POLSERVICE KANCELARIA RZECZNIKÓW PATENTOWYCH SP. Z O.O. ul. Bluszczańska 73 00-712 Warszawa
Uwaga: W ciągu dziewięciu miesięcy od publikacji informacji o udzieleniu patentu europejskiego, każda osoba może wnieść do Europejskiego Urzędu Patentowego sprzeciw dotyczący udzielonego patentu europejskiego. Sprzeciw wnosi się w formie uzasadnionego na piśmie oświadczenia. Uważa się go za wniesiony dopiero z chwilą wniesienia opłaty za sprzeciw (Art. 99 (1) Konwencji o udzielaniu patentów europejskich).
5
10
15
20
25
30
OK II-12/P30539PL00 EP 2 069 471 B1
Układ do przekazywania środków piorących lub
czyszczących
Niniejszy wynalazek dotyczy układu do przekazywa-
nia środków piorących lub czyszczących, zawierających
polimery wytworów kształtowych, które mają kształt
pasków, arkuszy, tarcz, warstw, płytek lub taśm, oraz
jego zastosowania do indywidualnego dozowania nieciek-
łych środków piorących lub czyszczących. Wynalazek do-
tyczy dalej sposobu wytwarzania wodnego układu o właś-
ciwościach czyszcząch oraz sposobu miejscowej obróbki
plam na podłożach.
Stałe i ciekłe środki piorące i czyszczące są od
wielu lat dobrze widzianymi środkami pomocniczymi w
gospodarstwie domowym i przemyśle i są stosowane z
wielkim zrozumieniem przez niemal każdego.
W przypadku użytkownika istnieje jednak ciągłe za-
potrzebowanie na produkty, które są szczególnie przy-
jazne podczas stosowania i dają się łatwo manipulować.
Stąd zadaniem niniejszego wynalazku było opracowa-
nie szczególnie przyjaznego podczas stosowania i dają-
cego się łatwo manipulować środka piorącego lub czysz-
czącego. To zadanie rozwiązuje się za pomocą przedmiotu
wynalazku.
Przedmiotem niniejszego wynalazku jest układ do
przekazywania środków piorących lub czyszczących, za-
wierający wytwór kształtowy środków piorących lub
czyszczących w kształcie paska, arkusza, tarczy, warst-
wy, płytki lub taśmy, który składa się w co najmniej
20% wagowych z polimerów i zawiera substancję o właści-
wościach czyszczących, przy czym wytwór kształtowy
przygotowuje się w pojemniku do pobierania i przy czym
wytwór kształtowy ma na górnej powierzchni warstwę kle-
jową, która zawiera produkt polimeryzacji klejący w
temperaturze pokojowej pod naciskiem i/lub w obecności
- 2 -
5
10
15
20
25
30
35
wilgoci. Układ do przekazywania środków piorących lub
czyszczących w sensie wynalazku jest przedmiotem, który
zawiera co najmniej jeden pojemnik do pobierania, w
którym jest zawarty wytwór kształtowy środków piorących
lub czyszczących według wynalazku, taki jak np. folia.
Wytwór kształtowy środków piorących lub czyszczących
według wynalazku zawiera co najmniej jedną substancję o
właściwościach czyszczących, a zwłaszcza środek bielący
i/lub środek powierzchniowo czynny.
Przez wytwór kształtowy środków piorących lub
czyszczących w kształcie paska, arkusza, tarczy, warst-
wy lub taśmy należy rozumieć korzystnie folię bądź
cienką warstewkę.
Zawartość polimeru w wytworze kształtowym może
mieścić się według korzystnej postaci wykonania wyraź-
nie w zakresie powyżej 20% wagowych, np. przy wartości
co najmniej 25% wagowych, 30% wagowych, 35% wagowych,
40% wagowych, 45% wagowych, 50% wagowych, 55% wagowych,
60% wagowych, 65% wagowych, 70% wagowych, a także co
najmniej 75% wagowych, nawet co najmniej 80% wagowych,
przy czym % wagowe odnoszą się do całego wytworu
kształtowego. Możliwe górne granice zawartości polimeru
w wytworze kształtowym mogą mieścić się przy wartości
maksymalnie 95% wagowych, 90% wagowych, 85% wagowych,
80% wagowych, 75% wagowych, 70% wagowych, 65% wagowych,
60% wagowych, 55% wagowych, 50% wagowych, 45% wagowych,
40% wagowych, 35% wagowych lub maksymalnie 30% wago-
wych.
Zawartość polimeru w wytworze kształtowym może
mieścić się np. w zakresie 35-70% wagowych lub np. w
zakresie 40-80% wagowych, itd.
Zgodnie z korzystną postacią wykonania wytwór
kształtowy według wynalazku może być rozpuszczalny lub
dyspergujący w wodzie, natomiast według innej postaci
wykonania może być nierozpuszczalny w wodzie, co jest
jednak mniej korzystne. Możliwe jest także, aby był on
tylko częściowo rozpuszczalny lub dyspergujący w wo-
dzie. Wytwór kształtowy według wynalazku, taki jak np.
- 3 -
5
10
15
20
25
30
35
folia, może być np. zbudowany warstwowo, np. w rodzaju
laminatu, przy czym różne warstwy różnią się także
swoją rozpuszczalnością w wodzie, i może tu chodzić
także np. o 2-warstwową folię, w której jedna warstwa
jest rozpuszczalna i/lub dyspergująca w wodzie, nato-
miast druga warstwa jest nierozpuszczalna w wodzie.
Może być także tak, że wytwór kształtowy według wyna-
lazku, korzystnie folia, jest powleczony, tak że właś-
ciwy materiał wytworu kształtowego, korzystnie folii,
jako nośnik warstwy jest nierozpuszczalny w wodzie, na-
tomiast powłoka jest rozpuszczalna w wodzie. I odwrot-
nie, możliwe jest także, aby powłoka była nierozpusz-
czalna w wodzie, a wytwór kształtowy, korzystnie folia,
był rozpuszczalny w wodzie.
Zgodnie z korzystną postacią wykonania wytwór
kształtowy może składać się z jednej warstwy (materia-
łu) lub z laminatu o więcej niż jednej warstwie, przy
czym ewentualnie wielowarstwowy wytwór kształtowy jest
korzystnie powleczony.
Zgodnie z dalszą korzystną postacią wykonania wyt-
wór kształtowy zawiera folię, korzystnie z elastycznego
materiału, i substancję o właściwościach czyszczących,
która znajduje się w folii i/lub jest naniesiona jako
warstwa na folię.
Wytwór kształtowy według wynalazku może zawierać,
obok polimeru i substancji o właściwościach czyszczą-
cych, także jeszcze inne składniki, takie jak np. na-
turalne i/lub syntetyczne tkaniny, włókniny, folie,
papier, gumę i ich mieszaniny.
W przypadku zawartego polimeru może chodzić np. o
polimer pojedynczy lub mieszaninę różnych polimerów.
Odpowiednie polimery mogą obejmować np. polietylen,
polialkohol winylowy, octan etylowinylu, alkohol etylo-
winylowy, poliester, itd., przy czym korzystnym nieroz-
puszczalnym w wodzie materiałem jest np. polietylen.
Korzystnym rozpuszczalnym w wodzie polimerem jest np.
polialkohol winylowy.
- 4 -
5
10
15
20
25
30
35
Przykładami odpowiednich materiałów wytworów
kształtowych są np. cienkie warstewki lub folie z żywic
syntetycznych, takich jak np. PE, PP, PAN, PUR, PAW,
PCW, PA, itd., oraz ich laminowane cienkie warstewki,
porowate cienkie warstewki lub folie z gumy i lub żywic
syntetycznych. Przydatne są także cienkie warstewki lub
folie włókniste, takie jak tzw. włókninowe materiały
włókniste (to jest nie tkane, nie robione na drutach
lub nie dziane płaskie wytwory tekstylne, korzystnie na
bazie PP, poliestrów, wiskozy, włókien akrylowych, po-
liamidu), materiały tekstylne i papier oraz folie meta-
lowe.
W korzystnych przypadkach wytwór kształtowy zawie-
ra jeden lub więcej materiałów z grupy obejmującej
(ewentualnie acetalizowany) polialkohol winylowy (PVAL)
i/lub kopolimery PVAL, poliwinylopirolidon, politlenek
etylenu, poliglikol etylenowy, żelatynę, celulozę i jej
pochodne, zwłaszcza MC, HEC, HPC, HPMC i/lub CMC i/lub
kopolimery oraz ich mieszaniny. Do wytworów kształto-
wych można dodawać korzystnie znane specjaliście zmięk-
czacze w celu zwiększenia elastyczności materiału, a
także i inne substancje pomocnicze lub dodatkowe.
W ramach niniejszego wynalazku całkiem szczególnie
korzystne jako polimery rozpuszczalne w wodzie są poli-
alkohole winylowe. „Polialkohole winylowe” (w skrócie
PVAL, a czasami PVOH) są przy tym oznaczeniem polimerów
o strukturze ogólnej
-CH2-CH-CH2-CH-
⎥ ⎥I OH OH ,
które zawierają także w nieznacznych ilościach (około
2%) także jednostki strukturalne typu
-CH2-CH-CH-CH2-
⎢ ⎥ OH OH
Dostępne w handlu polialkohole winylowe, które
oferuje się w postaci białożółtawych proszków lub gra-
nulatów o stopniach polimeryzacji w zakresie 100-2500
- 5 -
5
10
15
20
25
30
35
(masy molowe około 4000-100000 g/mol), mają stopnie
hydrolizy 98-99 bądź 87-89% molowych i wykazują także
pewną zawartość resztkową grup acetylowych. Polialkoho-
le winylowe są charakteryzowane ze strony producentów
przez podanie stopnia polimeryzacji polimeru wyjścio-
wego, stopnia hydrolizy, liczby zmydlenia bądź lepkości
roztworu.
W zależności od stopnia hydrolizy polialkohole wi-
nylowe są rozpuszczalne w wodzie i w kilku silnie po-
larnych rozpuszczalnikach organicznych (formamid, dime-
tyloformamid, sulfotlenek dimetylu) i nie są atakowane
przez (chlorowane) węglowodory, estry, tłuszcze i ole-
je. Polialkohole winylowe klasyfikuje się jako toksyko-
logicznie bez zarzutu i mogą one rozkładać się przynaj-
mniej częściowo biologicznie. Rozpuszczalność w wodzie
można zmniejszać się przez dodatkową obróbkę aldehydami
(acetalizacja), drogą kompleksowania za pomocą soli Ni
lub Cu lub drogą obróbki dwuchromianami, kwasem borowym
lub boraksem. Polialkohol winylowy jest w wysokim stop-
niu nieprzepuszczalny dla gazów, takich jak tlen, azot,
hel, wodór, dwutlenek węgla, przy czym może jednak
przepuszczać parę wodną.
W ramach niniejszego wynalazku korzystne wytwory
kształtowe charakteryzują się tym, że zawierają one po-
lialkohole winylowe i/lub kopolimery PVAL, których sto-
pień hydrolizy wynosi 70-100% molowych, korzystnie 80-
90% molowych, szczególnie korzystnie 81-89% molowych, a
zwłaszcza 82-88% molowych.
Korzystnie stosuje się polialkohole winylowe o ok-
reślonym zakresie ciężarów cząsteczkowych, przy czym
korzystne są takie polialkohole winylowe, których cię-
żar cząsteczkowy mieści się w zakresie 3500-100000
gmol-1, korzystnie 10000-90000 gmol-1, szczególnie ko-
rzystnie 12000-80000 gmol-1, a zwłaszcza 13000-70000
gmol-1.
Stopień polimeryzacji takich korzystnych polial-
koholi winylowych mieści się w zakresie od około 200 do
około 2100, korzystnie od około 220 do około 1890,
- 6 -
5
10
15
20
szczególnie korzystnie od około 240 do około 1680, a
zwłaszcza od około 260 do około 1500.
Korzystne według wynalazku wytwory kształtowe cha-
rakteryzują się tym, że zawierają polialkohole winy-
lowe i/lub kopolimery PVAL, których przeciętny stopień
polimeryzacji mieści się w zakresie 80-700, korzystnie
150-400, a szczególnie korzystnie 180-300, i/lub ich
stosunek ciężarów cząsteczkowych MG(50%) do MG(90%)
mieści się korzystnie w zakresie 0,3-1, korzystnie 0,4-
0,8, a zwłaszcza 0,45-0,6.
Opisane wyżej polialkohole winylowe są szeroko
dostępne w handlu, np. pod znakiem towarowym Mowiol®
(firmy Clariant). W ramach niniejszego wynalazku szcze-
gólnie odpowiednimi polialkoholami winylowymi są np.
Mowiol® 3-83, Mowiol® 4-88, Mowiol® 5-88 oraz Mowiol®
8-88.
Z dalszymi polialkoholami winylowymi szczególnie
odpowiednimi jako materiał do wytworów kształtowych
można zapoznać się z następującej tablicy:
Oznaczenie Stopień
hydrolizy
(%)
Masa
molowa(kDa)
Temperatura
topnienia
(oC)
Airvol® 205 88 15-27 230
Vinex® 2019 88 15-27 170
Vinex® 2144 88 44-65 205
Vinex® 1025 99 15-27 170
Vinex® 1025 88 25-45 102
Gohsefimer® 5407 30-28 23600 100
Gohsefimer® LL02 41-51 17000 100
Dalszymi polialkoholami winylowymi odpowiednimi
jako materiał do wytworów kształtowych są ELVANOL® 51-
05, 52-22, 50-42, 85-82, 75-15, T-25, T-66, 90-50 (znak
towarowy firmy Du Pont), ALCOTEX® 72.5, 78, B72, F80/
40, F88/4, F88/26, F88/40, F88/47 (znak towarowy firmy
Harlow Chemical Co.), Gohsenol® NK-05, A-300, AH-22, C-
500, GH-20, GL-03, GM-14L, KA-20, KA-500, KH-20, KP-06,
N-300, NH-26, NM11Q, KZ-06 (znak towarowy firmy Nippon
25
- 7 -
5
Gohsei K.K.). Odpowiednie są także rodzaje ERKOL firmy
Wacker.
Dalszą korzystną grupą rozpuszczalnych w wodzie
polimerów, które zgodnie z wynalazkiem mogą być zawarte
w wytworach kształtowych, są poliwinylopirolidony i są
one sprzedawane np. pod oznaczeniem Luviskol® (firmy
BASF). Poliwinylopirolidony [poli(1-winylo-2-pirolidy-
nony)], w skrócie PVP, są polimerami o wzorze ogólnym
CH-CH2
N O
n
(I)
,
10
15
20
25
30
które wytwarza się drogą polimeryzacji rodnikowej 1-
winylopirolidonu sposobem polimeryzacji w roztworze lub
polimeryzacji zawiesinowej z zastosowaniem środków rod-
nikotwórczych (nadtlenki, związki azowe) jako inicja-
torów. Polimeryzacja jonowa monomeru daje tylko produk-
ty o niskich masach molowych. Dostępne w handlu poliwi-
nylopirolidony mają masy molowe w zakresie około 2500-
750000 g/mol, które charakteryzuje się poprzez dane
wartości K i które w zależności od wartości K mają tem-
peratury przejścia w stan szklisty 130-175oC. Są one
oferowane jako białe, higroskopijne proszki lub jako
roztwory wodne. Poliwinylopirolidony są dobrze rozpusz-
czalne w wodzie i w wielkiej liczbie rozpuszczalników
organicznych (alkohole, ketony, lodowaty kwas octowy,
chlorowęglowodory, fenole i inne).
Odpowiednie są także kopolimery winylopirolidonu z
innymi monomerami, a zwłaszcza kopolimery winylopiroli-
don/winyloester, takie jakie są sprzedawane pod znakiem
towarowym Luviskol® (firmy BASF). Szczególnie korzyst-
nymi niejonowymi polimerami są Luviskol® VA 64 i Luvis-
kol® VA 73, każdorazowo polimery winylopirolidon/-octan
winylu.
- 8 -
Polimery winyloestrowe są polimerami dostępnymi z
winyloestrów z ugrupowaniem o wzorze (II) -CH2-CH-
O
CO R
(II)
,
jako charakterystycznym elementem strukturalnym makro-
cząsteczek. Spośród nich największe znaczenie technicz-
ne mają polimery octanu winylu (R = CH3) z poliwinylo-
octanami jako najważniejszymi przedstawicielami.
5
10
15
20
25
30
Polimeryzacja estrów winylowych odbywa się rodni-
kowo różnymi sposobami (polimeryzacja w rozpuszczalni-
ku, polimeryzacja zawiesinowa, polimeryzacja emulsyjna,
polimeryzacja w masie). Kopolimery octanu winylu z wi-
nylopirolidonem zawierają jednostki monomeryczne o wzo-
rach (I) i (II).
Dalszymi odpowiednimi, rozpuszczalnymi w wodzie
polimerami są poliglikole etylenowe (politlenki etyle-
nu), które określa się krótko jako PEG. PEG są polime-
rami glikolu etylenowego, które odpowiadają wzorowi
ogólnemu (III)
H-(O-CH2-CH2)n-OH (III),
przy czym n może przyjmować wartości od 5 do > 100000.
PEG wytwarza się w technice drogą polimeryzacji
anionowej z otwarciem pierścienia tlenku etylenu (oksi-
ranu) przeważnie w obecności niewielkiej ilości wody i
w zależności od sposobu prowadzenia reakcji mają masy
molowe w zakresie około 200-5000000 g/mol, odpowiada-
jące stopniom polimeryzacji od około 5 do > 100000.
Produkty o masach molowych < około 25000 g/mol są
w temperaturze pokojowej ciekłe i określa się je jako
właściwe poliglikole etylenowe, w skrócie PEG. Te krót-
kołańcuchowe PEG można dodawać zwłaszcza do innych roz-
puszczalnych w wodzie polimerów, np. polialkoholi winy-
lowych lub eterów celulozy jako zmiękczaczy. Stosowane
według wynalazku, stałe w temperaturze pokojowej poli-
glikole etylenowe określa się jako politlenki etylenu,
- 9 -
5
10
15
20
25
w skrócie PEOX. Wielkocząsteczkowe politlenki etylenu
mają nadzwyczaj niskie stężenie reaktywnych końcowych
grup hydroksylowych i stąd wykazują tylko jeszcze słabe
właściwości glikolowe.
Jako materiał do wytworów kształtowych odpowiednia
jest dalej według wynalazku także żelatyna, przy czym
stosuje się ją korzystnie razem innymi polimerami. Że-
latyna jest polipeptydem (masa molowa od około 15000 do
> 250000 g/mol), który uzyskuje się zwłaszcza drogą
hydrolizy kolagenu zawartego w skórze i kościach zwie-
rząt w kwaśnych lub alkalicznych warunkach. Skład ami-
nokwasowy żelatyny odpowiada w wysokim stopniu składowi
kolagenu, z którego ją uzyskano, i zmienia się w zależ-
ności od jego pochodzenia. Zastosowanie żelatyny jako
rozpuszczalnego w wodzie materiału osłonowego jest sze-
roko rozpowszechnione zwłaszcza w farmacji w postaci
kapsułek z twardej lub miękkiej żelatyny. Na skutek
swojej wysokiej ceny w porównaniu z wyżej omówionymi
polimerami żelatyna w postaci folii znajduje na ogół
tylko nieznaczne zastosowanie.
Dalsze odpowiednie według wynalazku, rozpuszczal-
ne w wodzie polimery opisuje się niżej:
- Etery celulozy, takie jak hydroksypropyloceluloza,
hydroksyetyloceluloza i metylohydroksypropyloceluloza,
które sprzedaje się np. pod znakiem towarowym Culminal®
i Benecel® (firmy AQUALON).
Etery celulozy dają się opisać wzorem ogólnym (IV)
OO O
ROCH2 OR
RO
ROCH2
O
ORROO
(IV)
,
w którym R oznacza H lub rodnik alkilowy, alkenylowy,
alkinylowy, arylowy lub alkiloarylowy. W korzystnych
produktach co najmniej jeden R we wzorze (III) oznacza
–CH2CH2CH2-OH lub –CH2CH2-OH. Etery celulozy wytwarza się
w technice drogą eteryfikacji celulozy alkalicznej (np.
30
- 10 -
5
10
15
20
25
30
35
tlenkiem etylenu). Etery celulozy charakteryzuje się
przeciętnym stopniem podstawienia DS bądź molowym stop-
niem podstawienia MS, które podają ile grup hydroksy-
lowych anhydroglukozowej jednostki celulozy przereago-
wało z odczynnikiem eteryfikującym bądź ile moli od-
czynnika eteryfikującego zostało przyłączone przecięt-
nie do jednostki anhydroglukozowej. Hydroksyetylocelu-
lozy od DS około 0,6 bądź MS około 1 są rozpuszczalne w
wodzie. Dostępne w handlu hydroksy-etylo- bądź hydrok-
sypropylocelulozy mają stopnie podstawienia w zakresie
0,85-1,35 (DS) bądź 1,5-3 (MS). Hydroksyetylo- i –pro-
pylocelulozy wprowadza się do handlu w postaci żółtawo-
białych, bez zapachu i smaku proszków o bardzo różnią-
cych się stopniach polimeryzacji. Hydroksyetylo- i –
propylocelulozy są rozpuszczalne w zimnej i gorącej wo-
dzie oraz w niektórych (zawierających wodę) rozpusz-
czalnikach organicznych, natomiast są nierozpuszczalne
w większości (bezwodnych) rozpuszczalników organicz-
nych, a ich roztwory wodne są stosunkowo niewrażliwe na
zmiany wartości pH lub dodatek elektrolitów.
Korzystne wytwory kształtowe według wynalazku cha-
rakteryzują się tym, że zawierają hydroksypropylomety-
locelulozę (HPMC), która wykazuje stopień podstawienia
(przeciętna liczba grup metoksylowych na anhydrogluko-
zową jednostkę celulozy) 1,0-2,0, korzystnie 1,4-1,9, i
podstawienie molowe (przeciętne liczba grup
hydroksypropoksylowych na anhydroglukozową jednostkę
celulozy) 0,1-0,3, korzystnie 0,15-0,25.
Dalszymi odpowiednimi według wynalazku polimerami
są rozpuszczalne w wodzie amfopolimery. Przez pojęcie
amfopolimery rozumie się polimery amfoteryczne, tj.
polimery, które zawierają w cząsteczce zarówno wolne
grupy aminowe, jak i wolne grupy -COOH lub -SO3H i są
zdolne do tworzenia soli wewnętrznych, polimery oboj-
nacze, które w cząsteczce zawierają czwartorzędowe
grupy amoniowe i grupy -COO- lub –SO3, i są objęte takie
polimery, które zawierają grupy –COOH lub grupy –SO3H.
Przykładem stosowanego według wynalazku amfopolimeru
- 11 -
5
10
15
20
25
30
35
jest żywica dostępna pod oznaczeniem Amphomer®, która
stanowi kopolimer metakrylanu tert-butyloaminoetylu, N-
(1,1,3,3-tetrametylobutylo)-akrylamidu oraz dwóch lub
więcej monomerów z grupy kwasu akrylowego, kwasu metak-
rylowego i ich prostych estrów. Korzystne amfopolimery
składają się także z nienasyconych kwasów karboksylo-
wych (np. kwasu akrylowego i metakrylowego), kationowo
derywatyzowanych nienasyconych kwasów karboksylowych
(np. chlorku akryloamidopropylotrimetyloamoniowego) i
ewentualnie dalszych jonowych lub niejonogennych mono-
merów. Szczególnie korzystnymi amfopolimerami są ter-
polimery kwasu akrylowego, kwasu metakrylowego i chlor-
ku metakrylamidopropylotrimoniowego, jakie są dostępne
w handlu pod oznaczeniem Merquat® 2001. Dalszymi odpo-
wiednimi polimerami amfoterycznymi są np. kopolimery
oktyloakrylamid/-metakrylan metylu/metakrylan tert-
butyloaminoetylu/-metakrylan 2-hydroksypropylu.
Odpowiednimi według wynalazku, rozpuszczalnymi w
wodzie polimerami anionowymi są m.in.:
- Kopolimery octan etylu/kwas krotonowy, takie jakie są
np. dostępne w handlu pod oznaczeniami Resyn® (firmy
NATIONAL STARCH), Luviset® (firmy BASF) i Gafset® (fir-
my GAF). Te polimery wykazują obok jednostek monome-
rycznych o wyżej omówionym wzorze (II) także jednostki
monomeryczne o wzorze ogólnym (V):
[-CH(CH3)-CH(COOH)-]n (V)
- Kopolimery winylopirolidon/octan winylu, dostępne np.
pod znakiem towarowym Luviflex® (firmy BASF). Korzyst-
nym polimerem jest terpolimer winylopirolidon/akrylan
dostępny pod oznaczeniem Luviflex® VBM-35 (firmy BASF).
- Terpolimery kwas akrylowy/akrylan etylu/N-butyloak-
rylamid, które są sprzedawane np. pod oznaczeniem Ul-
trahold® strong (firmy BASF).
- Polimery winyloestrów, estrów kwasu akrylowego lub
metakrylowego, samodzielnie lub w mieszaninie, skopo-
limeryzowane z kwasem krotonowym, kwasem akrylowym lub
kwasem metakrylowym szczepione politlenkami alkileno-
wymi i/lub poliglikolami alkilenowymi.
- 12 -
5
10
15
20
25
30
35
Takie szczepione na poliglikolach alkilenowych po-
limery estrów winylowych, estrów kwasu akrylowego lub
kwasu metakrylowego, samodzielnie lub w mieszaninie z
innymi kopolimeryzującymi związkami, otrzymuje się dro-
gą polimeryzacji na gorąco w fazie jednorodnej w taki
sposób, że poliglikole etylenowe wprowadza się miesza-
jąc do estrów winylowych, estrów kwasu akrylowego lub
metakrylowego, w obecności środka rodnikotwórczego.
Jako odpowiednie estry winylowe sprawdziły się np.
octan winylu, propionian winylu, maślan winylu, benzoe-
san winylu, a jako estry kwasu akrylowego lub metakry-
lowego sprawdziły się te estry, które otrzymuje się z
alkoholami alifatycznymi o małym ciężarze cząsteczko-
wym, a więc zwłaszcza z etanolem, propanolem, izopro-
panolem, 1-butanolem, 2-butanolem, 2-metylo-1-propa-
nolem, 2-metylo2-propanolem, 1-pentanolem, 2-pentano-
lem, 3-pentanolem, 2,2-dimetylo-1-propanolem, 3-metylo-
1-butanolem, 3-metylo-2-butanolem, 2-metylo-2-butano-
lem, 2-metylo-1-butanolem, 1-heksanolem.
Poliglikolami propylenowymi (w skrócie PPG) są
polimery glikolu propylenowego, które odpowiadają ogól-
nemu wzorowi (VI)
H-(O-CH-CH2)n-OH (VI)
⎥ CH3 ,
przy czym n może przyjmować wartości od 1 (glikol pro-
pylenowy) do kilku tysięcy. Technicznie znaczące są tu
zwłaszcza di-, tri- i tetraglikol propylenowy, tj. jego
przedstawiciele o n = 2, 3 i 4 we wzorze (VI).
Stosować można zwłaszcza kopolimery octanu winylu
szczepione na poliglikolach etylenowych i polimery oc-
tanu winylu i kwasu krotonowego szczepione na poligli-
kolach etylenowych:
- szczepione i usieciowane kopolimery z kopolimeryzacji
i) co najmniej jednego monomeru typu niejonowego,
ii) co najmniej jednego monomeru typu jonowego,
iii) poliglikolu etylenowego i
iv) środka sieciującego.
- 13 -
5
10
15
20
25
30
35
Stosowany poliglikol etylenowy wykazuje ciężar
cząsteczkowy od 200 do kilku milionów, korzystnie 300-
30000.
Monomery niejonowe mogą być bardzo różnego rodzaju
i spośród nich korzystne są następujące: octan winylu,
stearynian winylu, laurynian winylu, propionian winylu,
stearynian allilu, laurynian allilu, maleinian dietylu,
octan allilu, metakrylan metylu, eter cetylowo-winy-
lowy, eter stearylowo-winylowy i 1-heksen.
Monomery niejonowe mogą być bardzo różnego rodza-
ju, przy czym spośród nich w polimerach szczepionych
szczególnie korzystnie są zawarte kwas krotonowy, kwas
alliloksyoctowy, kwas winylooctowy, kwas maleinowy,kwas
akrylowy i kwas metakrylowy.
Jako środki sieciujące stosuje się korzystnie di-
metakrylan glikolu etylenowego, ftalan diallilu, orto-,
meta- i para-diwinylobenzen, tetraalliloksyetan i poli-
alliloksysacharozy o 2-5 grupach allilowych na cząs-
teczkę sacharyny.
Wyżej opisane szczepione i usieciowane kopolimery
tworzy się korzystnie z:
i) 5-85% wagowych co najmniej jednego monomeru
niejonowego rodzaju,
ii) 3-80% wagowych co najmniej jednego monomeru
jonowego rodzaju,
iii) 2-50% wagowych, korzystnie 5-30% wagowych poli-glikolu etylenowego, i
iv) 0,1-8% wagowych środka sieciującego, przy czym
zawartość procentowa środka sieciującego jest
wyznaczona stosunkiem całkowitych ciężarów i),
ii) i iii).
- Kopolimery otrzymane drogą kopolimeryzacji co naj-
mniej jednego monomeru każdej z trzech następujących
grup:
i) estry nienasyconych alkoholi i krótkołańcucho-
wych, nasyconych kwasów karboksylowych i/lub
estry krótkołańcuchowych nasyconych alkoholi i
nienasyconych kwasów karboksylowych,
- 14 -
5
10
15
20
25
30
35
ii) nienasycone kwasy karboksylowe,
iii) estry długołańcuchowych kwasów karboksylowych
i nienasyconych alkoholi i/lub estry kwasów
karboksylowych z grupy ii) z nasyconymi lub
nienasyconymi, prostołańcuchowymi lub rozgałę-
zionymi C8-18-alkoholami.
Przez krótkołańcuchowe kwasy karboksylowe bądź al-
kohole należy przy tym rozumieć kwasy bądź alkohole o
1-8 atomach węgla, przy czym łańcuchy węglowe tych
związków mogą być ewentualnie przerwane przez dwuwiąza-
niowe heterogrupy, takie jak –O-, -NH-, -S-.
- Terpolimery kwasu krotonowego, octanu winylu i estru
allilowego lub metallilowego.
Te terpolimery zawierają jednostki monomeryczne o
wzorze ogólnym (II) i (IV) (patrz wyżej) oraz jednostki
monomeryczne jednego lub więcej estrów allilowych lub
metallilowych o wzorze (VII):
R1 R3
⏐ ⎥ R2-C-C(O)-O-CH2-C=CH2 (VII),
⎢ CH3
w którym R3 oznacza –H lub -CH3, R2 oznacza –CH(CH3)2, a
R1 oznacza –CH3 lub nasycony, prostołańcuchowy lub roz-
gałęziony rodnik C1-6-alkilowy, przy czym suma atomów
węgla w rodnikach R1 i R2 wynosi korzystnie 7, 6, 5, 4,
3 lub 2.
Wyżej omówione terpolimery wynikają korzystnie z
kopolimeryzacji 7-12% wagowych kwasu krotonowego, 65-
86% wagowych, korzystnie 71-83% wagowe octanu winylu i
8-20% wagowych, korzystnie 10-17% wagowych estru alli-
lowego lub metallilowego o wzorze (VII).
- Tetra- i pentapolimery
i) kwasu krotonowego lub kwasu alliloksyoctowego,
ii) octanu winylu lub propionianu winylu,
iii) rozgałęzionych estrów allilowych lub metalli-
lowych,
- 15 -
5
10
15
20
25
30
35
iv) eterów winylowych, estrów winylowych lub prosto-łańcuchowych estrów allilowych lub metallilo-
wych.
- Kopolimery kwasu krotonowego z jednym lub więcej mo-
nomerów z grupy obejmującej etylen, winylobenzen, eter
winylowo-metylowy, akrylamid i ich rozpuszczalne w wo-
dzie sole.
- Terpolimery octanu winylu, kwasu krotonowego i estrów
winylowych nasyconego, alifatycznego, rozgałęzionego
kwasu monokarboksylowego.
Dalszymi korzystnie stosowanymi polimerami są po-
limery kationowe. Spośród polimerów kationowych korzys-
tne są przy tym polimery trwale kationowe. Jako „trwale
kationowe” określa się według wynalazku takie polimery,
które niezależnie od wartości pH wykazują grupę katio-
nową, i są to z reguły polimery, które zawierają czwar-
torzędowy atom azotu, np. w postaci grupy amoniowej.
Korzystnymi polimerami kationowymi są np.
- Poddane kwaternizacji pochodne celulozy, takie jakie
są dostępne w handlu pod oznaczeniami Celquat® i
Polymer JR®. Korzystnymi kwaternizowanymi pochodnymi
celulozy są związki Celquat® H 100, Celquat® L 200 i
Polymer JR® 400.
- Polisiloksany z grupami czwartorzędowymi, takie jakie
są dostępne w handlu produkty Q2-7224 (producent: Dow
Corning, stabilizowany trimetylosililamodimetikon),
Dow Corning ® 929 Emulsion (zawierająca hydroksylo-
amino-modyfikowany silikon, który określa się także
jako Amodimethicone), SM-2059 (producent: General
Electric), SLM-55067 (producent: Wacker) oraz Abil®-
Quat 3270 i 3272 (producent: Th. Goldschmidt, dwu-
czwartorzędowe polidimetylosiloksany, Quaternium-80).
- Kationowe pochodne guar, takie zwłaszcza jak produkty
sprzedawane pod nazwami handlowymi Cosmedia® Guar i
Jaguar®.
- Polimeryczne sole dimetylodialliloamoniowe i ich ko-
polimery z estrami i amidami kwasu akrylowego i kwasu
metakrylowego. Przykładami takich polimerów kationo-
- 16 -
5
10
15
20
25
30
35
wych są produkty dostępne w handlu pod oznaczeniami
Merquat® 100 (chlorek poli(dimetylodi-alliloamoniowy)
i Merquat® 550 (kopolimer chlorek dimetylodiallilo-
amoniowy-akrylamid).
- Kopolimery winylopirolidonu z czwartorzędowymi po-
chodnymi dialkiloaminoakrylanu i –metakrylanu, takie
jak np. kopolimery kwaternizowany siarczanem dietylu
winylopirolidon-dimetyloaminometakrylan. Takie związ-
ki są dostępne w handlu pod oznaczeniami Gafquat®734
i Gafquat®755.
- Kopolimery winylopirolidon-chlorek metoimidazolinio-
wy, takie jakie są oferowane pod oznaczeniem Luvi-
quat®.
- Kwaternizowany polialkoholwinylowy
oraz polimery znane pod oznaczeniami
- Polyquaternium 2,
- Polyquaternium 17,
- Polyquaternium 18 i
- Polyquaternium 27
z czwartorzędowymi atomami azotu w głównym łańcuchu
polimerycznym. Omówione polimery są przy tym oznaczone
według tzw. nomenklatury INCI.
Korzystnymi według wynalazku polimerami kationo-
wymi są kwaternizowane pochodne celulozy oraz polime-
ryczne sole dimetylodialliloamoniowe i ich kopolimery.
Całkiem szczególnie korzystnymi polimerami kationowymi
są kationowe pochodne celulozy, a zwłaszcza produkt
handlowy Polymer® JR 400.
Materiał wytworów kształtowych (bądź materiał fo-
liowy) może zawierać obok rozpuszczalnego w wodzie po-
limeru bądź dyspergującego w wodzie polimeru dalsze
składniki, które polepszają zwłaszcza przetwarzalność
materiałów wyjściowych w folię, przy czym należy tu
wspomnieć zwłaszcza środki zmiękczające i środki anty-
adhezyjne. Poza tym w celu uzyskania efektów estetycz-
nych do folii można wprowadzać barwniki.
Odpowiednimi środkami antyadhezyjnymi, które można
korzystnie nanosić na gotowe, wysuszone folie, są np.
- 17 -
5
10
15
20
25
30
35
talk, skrobia lub (fizycznie, chemicznie i/lub enzyma-
tycznie) modyfikowana skrobia. Odpowiednimi chemicznymi
modyfikacjami są np. sieciowanie, acetylowanie, estry-
fikacja, hydroksyetylowanie, hydroksypropylowanie, fos-
forylowanie. Korzystny hydrofobowy środek antyadhezyjny
przywiera zwłaszcza na zewnątrz folii.
Przez obróbkę folii za pomocą proszkowego środka
antyadhezyjnego można skutecznie zapobiegać możliwemu
sklejaniu folii, np. podczas magazynowania lub na sku-
tek wysokiej wilgotności.
Jako środki zmiękczające można stosować według
wynalazku zwłaszcza hydrofilowe, wysoko wrzące ciecze,
przy czym ewentualnie można stosować także stałe w
temperaturze pokojowej substancje w postaci roztworu,
dyspersji lub stopionego materiału. Szczególnie korzys-
tne środki zmiękczające pochodzą z grupy obejmującej
glikol, glikol di-, tri-, tetra-, penta-, heksa-,
hepta-, okta- nona-, deka-, undeka-, dodekaetylenowy,
glicerynę, glikol neopentylowy, trimetylolopropan, pen-
taerytryt, mono-, di-, triglicerydy, środki powierzch-
niowo czynne, a zwłaszcza niejonowe środki powierzch-
niowo czynne, oraz ich mieszaniny. Środki zmiękczające
stosuje się korzystnie w ilościach 1-50% wagowych, ko-
rzystnie 2-40% wagowych, a zwłaszcza 5-30% wagowych.
Glikol etylenowy (1,2-etanol, „glikol”) jest bez-
barwną, gęstą, o słodkim smaku, silnie higroskopijną
cieczą, która miesza się z wodą, alkoholami i acetonem
i wykazuje gęstość 1,113. Temperatura krzepnięcia gli-
kolu etylenowego mieści się przy -11,5°C, a ciecz wrze
w temperaturze 198°C. W technice glikol etylenowy ot-
rzymuje się z tlenku etylenu drogą ogrzewania z wodą
pod ciśnieniem. Obiecujące sposoby wytwarzania dają się
oprzeć na acetoksylowaniu etylenu, a następnie hydroli-
zie, lub na reakcjach gazu syntezowego.
Glikol dietylenowy (2,2’-oksydietanol, digol), HO-
(CH2)2-O-(CH2)2-OH, jest bezbarwną, lepką, higroskopij-
ną, o słodkim smaku cieczą o gęstości 1,12, która topi
się w temperaturze -6°C, a wrze w temperaturze 245°C. Z
- 18 -
5
10
15
20
25
30
35
wodą, alkoholami, eterami glikoli, ketonami, estrami i
chloroformem diglikol miesza się w każdym stosunku, ale
nie miesza się jednak z węglowodorami i olejami. Glikol
dietylenowy nazywany w praktyce przeważnie krótko di-
glikolem wytwarza się z tlenku etylenu i glikolu etyle-
nowego (etoksylowanie) i w związku z tym jest praktycz-
nie członem początkowym poliglikoli etylenowych (patrz
wyżej).
Gliceryna jest bezbarwną, klarowną, mało ruchliwą,
bez zapachu, o słodkim smaku, higroskopijną cieczą o
gęstości 1,261, która krzepnie w temperaturze 18,2°C.
Pierwotnie gliceryna była tylko produktem ubocznym przy
zmydlaniu tłuszczów, a dzisiaj jest syntezowana w tech-
nice w wielkich ilościach. W większości procesów tech-
nicznych wychodzi się z propanu, który poprzez etapy
pośrednie chlorku allilu, epichlorohydryny przetwarza
się w glicerynę. Dalszym technicznym sposobem jest hyd-
roksylowanie alkoholu allilowego nadtlenkiem wodoru na
katalizatorze WO3 poprzez etap glicydu.
Trimetylolopropan (TMP, etriol, ettriol, 1,1,1-
tris[hydroksymetylo)propan] określa się chemicznie dok-
ładnie jako 2-etylo-2-hydroksymetylo-1,3-propano-diol i
jest wprowadzony do handlu w postaci bezbarwnych, hig-
roskopijnych mas o temperaturze topnienia 57-59°C i
temperaturze wrzenia 160°C (7 hPa). Trimetylolopropan
jest rozpuszczalny w wodzie, alkoholu, acetonie, a nie-
rozpuszczalny w alifatycznych i aromatycznych węglowo-
dorach. Wytwarzanie odbywa się drogą reakcji formalde-
hydu z butyraldehydem w obecności alkaliów.
Pentaerytryt [2,2-bis(hydroksymetylo)-1,3-propano-
diol, penta, PE) jest białym krystalicznym proszkiem o
słodkim smaku, który nie jest higroskopijny ani palny i
wykazuje gęstość 1,399, temperaturę topnienia 262oC°º oraz temperaturę wrzenia 276ºC (40 hPa). Pentaerytryt
jest dobrze rozpuszczalny we wrzącej wodzie, słabo
rozpuszczalny w alkoholu i nierozpuszczalny w benzenie,
tetrachlorometanie, eterze, eterze naftowym. W technice
pentaerytryt wytwarza się drogą reakcji formaldehydu z
- 19 -
5
10
15
20
25
30
35
acetaldehydem w wodnym roztworze Ca(OH)2, a także NaOH,
w temperaturze 15-45ºC, przy czym początkowo ma miejsce
reakcja aldolowa, w której formaldehyd reaguje jako
składnik karbonylowy, a acetaldehyd reaguje jako skład-
nik metylenowy. Dzięki wysokiej karbonylowej aktywności
formaldehydu prawie całkowicie nie występuje reakcja
acetaldehydu z sobą samym. Na koniec tak utworzony
tris(hydroksymetylo)acetaldehyd poddaje się reakcji z
formaldehydem w krzyżowej reakcji Cannizzaro do penta-
erytrytu i mrówczanu.
Mono-, di- i triglicerydy są estrami kwasów
tłuszczowych, korzystnie długołańcuchowych kwasów
tłuszczowych, z gliceryną, przy czym w zależności od
rodzaju glicerydu estryfikowane są jedna, dwie lub trzy
grupy OH gliceryny. Jako składnik kwasowy, z którym
może być zestryfikowana gliceryna w mono-, di- lub
triglicerydach stosowanych według wynalazku środkach
zmiękczających, bierze się pod uwagę np. kwas heksanowy
(kwas kapronowy), kwas heptanowy (kwas enantowy), kwas
oktanowy (kwas kaprylowy), kwas nonanowy (kwas
pelargonowy), kwas dekadowy (kwas kaprynowy), kwas
undekanowy, itd. W ramach niniejszego wynalazku
korzystne jest stosowanie kwasów tłuszczo-wych, takich
jak kwas dodekanowy (kwas laurynowy), kwas
tetradekanowy (kwas mirystynowy), kwas heksadekanowy
(kwas palmitynowy), kwas oktadekanowy (kwas steary-
nowy), kwas ejkozanowy (kwas arachidowy), kwas dokoza-
nowy (kwas behenowy), kwas tetrakozanowy (kwas ligno-
cerynowy), kwas heksakozanowy (kwas cerotynowy), kwas
triakontanowy (kwas melisynowy) oraz bierze się pod
uwagę nienasycone indywidua, takie jak kwas 9c-heksa-
decenowy (kwas palmitoleinowy), kwas 6c-oktadecenowy
(kwas petroselinowy), kwas 6t-oktadecenowy (kwas petro-
selaidynowy), kwas 9c-oktadecenowy (kwas oleinowy),
kwas 9t-oktadecenowy (kwas elaidynowy), kwas 9c,12c-
oktadekadienowy (kwas linolowy), kwas 9t,12t-okta-
dekadienowy (kwas linolaidynowy) i kwas 9c,12c,15c-
- 20 -
5
10
15
20
25
30
35
oktadekadienowy (kwas linolenowy). Ze względu na koszty
można stosować także bezpośrednio naturalne kwasy
tłuszczowe (triglicerydy) lub modyfikowane kwasy
tłuszczowe (częściowo zhydrolizowane tłuszcze i oleje).
Alternatywnie można wytwarzać, a następnie rozdzielać
mieszaniny kwasów tłuszczowych drogą rozszczepienia
naturalnych tłuszczów i olejów, przy czym oczyszczone
frakcje poddaje się później ponownie reakcji do mono-,
di- lub triglicerydów. Kwasami, które estryfikuje się
tu gliceryną, są zwłaszcza kwas z oleju kokosowego
(około 6% wagowych C8, 6% wagowych C10, 48% wagowych C12,
18% wagowych C14, 10% wagowych C16, 2% wagowe C18, 8%
wagowych C18’, 1% wagowy C18’’), kwas tłuszczowy z ziaren
palmowych (około 4% wagowe C8, 5% wagowych C10, 50%
wagowych C12, 15% wagowych C14, 7% wagowych C16, 2%
wagowe C18, 15% wagowych C18’, 1% wagowy C18’’), kwas
tłuszczowy pochodzenia łojowego (około 3% wagowe C14,
26% wagowych C16, 2% wagowe C16’, 2% wagowe C17, 17%
wagowych C18, 44% wagowe C18’, 3% wagowe C18’’, 1% wagowy
C18’’’), utwardzony kwas tłuszczowy pochodzenia łojowego
(około 2% wagowe C14, 28% wagowych C16, 2% wagowe C17,
63% wagowe C18, 1% wagowy C18’), techniczny kwas oleinowy
(około 1% wagowy C12, 3% wagowe C14, 5% wagowych C16, 6%
wagowych C16’, 1% wagowy C17, 2% wagowe C18, 70% wagowych
C18’, 10% wagowych C18’’, 0,5% wagowego C18’’’), techniczny
kwas palmitynowy/stearynowy (około 1% wagowy C12, 2%
wagowe C14, 45% wagowych C16, 2% wagowe C17, 47% wagowych
C18, 1% wagowy C18’) oraz kwas tłuszczowy z oleju
sojowego (około 2% wagowe C14, 15% wagowych C16, 5%
wagowych C18, 25% wagowych C18’, 45% wagowych C18’’, 7%
wagowych C18’’’).
Jako dalsze środki zmiękczające bierze się pod
uwagę także środki powierzchniowo czynne, a zwłaszcza
niejonowe środki powierzchniowo czynne. Jako niejonowe
środki powierzchniowo czynne stosuje się korzystnie
alkoksylowane, jeszcze korzystniej etoksylowane,
zwłaszcza pierwszorzędowe alkohole, korzystnie o 8-18
- 21 -
5
10
15
20
25
30
35
atomach C i przeciętnie 1-12 molach tlenku etylenu (EO)
na mol alkoholu, w których rodnik alkoholowy może być
liniowy lub rozgałęziony korzystnie metylem w położe-
niu 2, bądź liniowe i rozgałęzione metylem rodniki mogą
być zawarte w mieszaninie, tak jak występują one zwykle
w rodnikach alkoholi okso. Korzystne są zwłaszcza
jednak etoksylany alkoholi o rodnikach liniowych z
alkoholi pochodzenia naturalnego o 12-18 atomach C, np.
z alkoholu pochodzenia kokosowego, palmowego, łojowego
lub alkoholu oleilowego, i przeciętnie 2-8 EO na mol
alkoholu. Do korzystnych etoksylowanych alkoholi należą
np. C12-14-alkohole o 3 EO lub 4 EO, C9-11-alkohol o 7 EO,
C13-15-alkohole o 3 EO, 5 EO, 7 EO lub 8 EO, C12-18-
alkohole o 3 EO, 5 EO lub 7 EO oraz ich mieszaniny,
takie jak mieszaniny C12-14-alkoholu o 3 EO i C12-18-
alkoholu o 5 EO. Podane stopnie etoksylowania stanowią
statystyczne wartości średnie, które dla szczególnego
produktu mogą być liczbą całkowitą lub ułamkową.
Korzystne etoksylany alkoholi wykazują zawężony rozkład
homologiczny (narrow range ethoxylates, NRE). Dodatkowo
do tych niejonowych środków powierzchniowo czynnych
można stosować także alkohole tłuszczowe o więcej niż
12 EO i ich przykładami są alkohol tłuszczowy pochodze-
nia łojowego o 14 EO, 25 EO, 30 EO lub 40 EO.
Jako środki zmiękczające szczególnie korzystnie
stosuje się niejonowe środki powierzchniowo czynne,
które wykazują temperaturę topnienia powyżej tempera-
tury pokojowej. Stąd korzystne wytwory kształtowe
charakteryzują się tym, że jako środki zmiękczające
stosuje się niejonowy(e) środek(i) powierzchniowo
czynny(e) o temperaturze topnienia powyżej 20ºC,
korzystnie powyżej 25ºC, szczególnie korzystnie 25-
60ºC, a zwłaszcza 26,6-43,3ºC.
Odpowiednimi niejonowymi środkami powierzchniowo
czynnymi, które wykazują temperatury topnienia bądź
mięknienia w omówionym zakresie temperatur, są np.
słabo pieniące niejonowe środki powierzchniowo czynne,
- 22 -
5
10
15
20
25
30
35
które w temperaturze pokojowej mogą być stałe lub wyka-
zywać wysoką lepkość.Jeżeli stosuje się niejonowe środ-
ki powierzchniowo czynne o wysokiej lepkości w tempera-
turze pokojowej, to jest korzystne, aby wykazywały one
lepkość powyżej 20 Pas, korzystnie powyżej 35 Pas, a
zwłaszcza powyżej 40 Pas. Korzystne są także niejonowe
środki powierzchniowo czynne, które w temperaturze
pokojowej mają konsystencję woskową.
Niejonowe środki powierzchniowo czynne stosowane
korzystnie jako stałe w temperaturze pokojowej pochodzą
z grup alkoksylowanych niejonowych środków powierzch-
niowo czynnych, a zwłaszcza z etoksylowanych, pierwszo-
rzędowych alkoholi i mieszanin tych środków powierzch-
niowo czynnych z bardziej złożonymi strukturalnie środ-
kami powierzchniowo czynnymi, takimi jak środki po-
wierzchniowo czynne typu polioksypropylen/polioksyety-
len/polioksypropylen (PO/PE/PO).
W korzystnej postaci wykonania niniejszego wyna-
lazku niejonowy środek powierzchniowo czynny o tempe-
raturze topnienia powyżej temperatury pokojowej jest
etoksylowanym niejonowym środkiem powierzchniowo czyn-
nym, który pochodzi z reakcji monohydroksyalkanolu lub
alkilofenolu o 6-20 atomach C, korzystnie z co najmniej
12 molami, szczególnie korzystnie co najmniej 15 mola-
mi, a zwłaszcza co najmniej 20 molami tlenku etylenu na
mol alkoholu bądź alkilofenolu.
Szczególnie korzystny, stały w temperaturze poko-
jowej, stosowany niejonowy środek powierzchniowo czynny
uzyskuje się z prostołańcuchowego alkoholu tłuszczowego
o 16-20 atomach węgla (C16-20-alkohol), korzystnie C18-
alkoholu i co najmniej 12 moli, korzystnie co najmniej
15 moli, a zwłaszcza co najmniej 20 moli tlenku etyle-
nu. Spośród nich szczególnie korzystne są tzw. „narrow
range ethoxylates” (patrz wyżej).
Zgodnie z tym w szczególnie korzystnych sposobach
według wynalazku stosuje się etoksylowany(e) niejono-
wy(e) środek(ki) powierzchniowo czynny(e), który(e)
uzyskano z C6-20-monohydroksyalkanoli lub C6-20-alkilo-
- 23 -
5
10
15
20
25
30
35
fenoli lub C16-20-alkoholi tłuszczowych i więcej niż 12
moli, korzystnie więcej niż 15 moli, a zwłaszcza więcej
niż 20 moli tlenku etylenu na mol alkoholu.
Niejonowy środek powierzchniowo czynny korzystnie
ma w cząsteczce dodatkowo jednostki propylenowe. Takie
jednostki PO stanowią korzystnie do 25% wagowych,szcze-
gólnie korzystnie do 20% wagowych, a zwłaszcza do 15%
wagowych całej masy niejonowego środka powierzchniowo
czynnego. Szczególnie korzystnymi niejonowymi środkami
powierzchniowo czynnymi są etoksylowane monohydroksy-
alkanole lub alkilofenole, które wykazują dodatkowo
kopolimeryczne jednostki blokowe polioksyetylen-poli-
oksypropylen. Część alkoholowa bądź alkilofenolowa ta-
kich cząsteczek niejonowych środków powierzchniowo
czynnych stanowi przy tym korzystnie więcej niż 30%
wagowych, szczególnie korzystnie więcej niż 50% wago-
wych, a zwłaszcza więcej niż 70% wagowych całej masy
molowej takich niejonowych środków powierzchniowo
czynnych.
Dalsze szczególnie korzystnie stosowane niejonowe
środki powierzchniowo czynne o temperaturach topnienia
powyżej temperatury pokojowej zawierają 40-70% miesza-
niny polimerów blokowych polioksypropylen/polioksyety-
len/polioksypropylen, w tym 75% wagowych odwrotnego
kopolimeru blokowego polioksyetylenu i polioksypropy-
lenu o 17 molach tlenku etylenu i 44 molach tlenku
propylenu i 25% wagowych kopolimeru blokowego polioksy-
etylenu i polioksypropylenu, inicjowanego trimetylolo-
propanem i zawierającego 24 mole tlenku etylenu i 99
moli tlenku propylenu na mol trimetylolopropanu.
Korzystne niejonowe środki powierzchniowo czynne
odpowiadają dalej wzorowi
R1O[CH2CH(CH3)O]x[CH2CH2O]y[CH2CH(OH)R2] ,
w którym R1 oznacza liniowy lub rozgałęziony, alifa-
tyczny rodnik węglowodorowy o 4-18 atomach węgla lub
ich mieszaniny, R2 oznacza liniowy lub rozgałęziony
- 24 -
5
10
15
20
25
30
35
rodnik węglowodorowy o 2-26 atomach węgla lub ich mie-
szaniny, x oznacza wartości 0,5-1,5, a y oznacza war-
tość co najmniej 15.
Dalszymi korzystnie stosowanymi, niejonowymi środ-
kami powierzchniowo czynnymi są zamknięte grupami koń-
cowymi, poli(oksyalkilowane), niejonowe środki powierz-
chniowo czynne o wzorze
R1O[CH2CH(R3)O]x[CH2]kCH(OH)[CH2]jOR2 ,
w którym R1 i R2 oznaczają liniowe lub rozgałęzione,
nasycone lub nienasycone, alifatyczne lub aromatyczne
rodniki węglowodorowe o 1-30 atomach węgla, R3 oznacza
H lub rodnik metylowy, etylowy, n-propylowy, izopropy-
lowy, n-butylowy, 2-butylowy lub 2-metylo-2-butylowy, x
oznacza wartości 1-30, a k i j oznaczają wartości 1-12,
korzystnie 1-5. Gdy wartość x ≥ 2, to każdy R3 w powyż-
szym wzorze może być różny. R1 i R2 oznaczają korzystnie
liniowe lub rozgałęzione, nasycone lub nienasycone,
alifatyczne lub aromatyczne rodniki węglowodorowe o 6-
22 atomach węgla, przy czym szczególnie korzystne są
rodniki o 8-18 atomach C. W przypadku rodnika R3 szcze-
gólnie korzystne są H, -CH3 lub –CH2CH3. Szczególnie
korzystne wartości x mieszczą się w zakresie 1-20, a
zwłaszcza 6-15.
Jak opisano wyżej, każdy R3 w powyższym wzorze
może być różny, gdy x ≥ 2, przez co można zmieniać
jednostkę tlenku alkilenowego w nawiasie klamrowym.
Jeżeli x oznacza np. 3, to rodnik R3 można zmieniać,
aby utworzyć jednostki tlenku etylenu (R3 = H) lub
tlenku propylenu (R3 = CH3), które mogą być połączone ze
sobą w jakiejkolwiek kolejności, np. (EO)(PO)(EO),
(EO)(EO)(PO), (EO)(EO)(EO), (PO)(EO)(PO), (PO)(PO)(EO)
i (PO)(PO)(PO). Wartość 3 dla x została przy tym wybra-
na przykładowo i może być całkiem większa, przy czym
szerokość zmienności rośnie z rosnącymi wartościami x i
może obejmować wielką liczbę grup (EO) w połączeniu z
małą liczbą grup (PO) lub odwrotnie.
Szczególnie korzystne, zamknięte grupami końcowy-
mi, poli(oksyalkilowane) alkohole o powyższym wzorze
- 25 -
5
10
15
20
25
30
35
wykazują wartości k = 1 i j = 1, tak że powyższy wzór
upraszcza się do
R1O[CH2CH(R3)O]xCH2CH(OH)CH2OR2 .
W ostatnio podanym wzorze R1, R2 i R3 są określone jak
wyżej, a x oznacza liczby 1-30, korzystnie 1-20, zwła-
szcza 6-18. Szczególnie korzystne są środki powierzch-
niowo czynne, w których rodniki R1 i R2 wykazują 9-14
atomów C, R3 oznacza H, a x przyjmuje wartości 6-15.
Dalszymi substancjami stosowanymi korzystnie jako
środki zmiękczające mogą być węglan gliceryny, glikol
propylenowy i węglan propylenu.
Węglan gliceryny jest dostępny drogą transestryfi-
kacji etylenowęglanu lub węglanu dimetylu z gliceryną,
przy czym jako produkty uboczne pojawiają się glikol
etylenowy bądź metanol. W dalszej drodze syntezy wycho-
dzi się z glicydolu (2,3-epoksy—1-propanolu), który pod
ciśnieniem w obecności katalizatorów poddaje się reak-
cji z CO2 do węglanu gliceryny. Węglan gliceryny jest
klarowną, łatwo ruchliwą cieczą o gęstości 1,398 gcm-3,
która wrze w temperaturze 125-130°C (0,15 hPa).
W przypadku glikolu propylenowego istnieją dwa
izomery, a mianowicie 1,3-propanodiol i 1,2-propano-
diol. 1,3-Propanodiol (glikol trimetylenowy) jest obo-
jętną, bezbarwną i bez zapachu, słodko smakującą cieczą
o gęstości 1,0597, która krzepnie w temperaturze -32°C
i wrze w temperaturze 214°C. 1,3-Propanodiol udaje się
wytwarzać z akroleiny i wody, a następnie stosuje się
uwodornianie katalityczne.
W technice o wiele większe znaczenie ma 1,2-
propanodiol (glikol propylenowy), który stanowi
oleistą, bezbarwną, prawie bez zapachu ciecz o gęstości
1,0381, która krzepnie w temperaturze -60°C i wrze w
temperaturze 188°C. 1,2-Propanol wytwarza się z tlenku
propylenu drogą przyłączenia wody.
Węglan propylenu jest jasną, łatwo ruchliwą cieczą
o gęstości 1,21 gcm-3, jego temperatura topnienia mieści
się przy -49°C, a temperatura wrzenia przy 242°C. Węg-
lan propylenu jest także dostępny na wielką skalę tech-
- 26 -
5
10
15
20
25
30
35
niczną drogą reakcji tlenku propylenu i CO2 w tempera-
turze 200°C i pod ciśnieniem 80 barów.
Jako dalsze dodatki, które występują korzystnie w
temperaturze pokojowej w stałej postaci, odpowiednie są
zwłaszcza wysoko dyspersyjne kwasy krzemowe, przy czym
oferuje się tu pirogeniczne kwasy krzemowe, takie jak
dostępny w handlu Aerosil®, lub strącone kwasy krzemo-
we. Szczególnie korzystne sposoby według wynalazku cha-
rakteryzują się tym, że jako dalsze dodatki stosuje się
jeden lub więcej materiałów z grupy (korzystnie wysoko
dyspersyjnego) kwasu krzemowego, proszków dyspersyj-
nych, wielkocząsteczkowych poliglikoli, kwasu stearyno-
wego i/lub soli kwasu stearynowego, i/lub z grupy soli
nieorganicznych, takich jak siarczan sodowy, chlorek
wapniowy i/lub z grupy środków inkluzyjnotwórczych, ta-
kich jak mocznik, cyklodekstryna, i/lub z grupy super-
pochłaniaczy, takich jak (korzystnie usieciowany) poli-
kwas akrylowy i/lub jego sole, takie jak Cabloc 5066/
CTF oraz ich mieszaniny.
Korzystne według wynalazku wytwory kształtowe mogą
zawierać barwniki. Odpowiednie barwniki mają wysoką
trwałość podczas magazynowania i niewrażliwość na po-
zostałe składniki środków oraz na światło i nie wyka-
zują żadnego wyraźnego powinowactwa względem podłoży
wchodzących co najmniej bezpośrednio w styczność ze
środkami zawierającymi barwniki, takich jak np. teksty-
lia, szkło, ceramika lub naczynia z tworzyw sztucznych,
aby ich nie zabarwiać.
Przy wyborze środka barwiącego należy mieć na uwa-
dze, aby wykazywały one wysoką trwałość podczas magazy-
nowania i niewrażliwość na światło. Jednocześnie przy
wyborze odpowiednich środków barwiących należy uwzglę-
dniać, że barwniki wykazują różne trwałości względem
utleniania. Na ogół obowiązuje fakt, że nierozpusz-
czalne w wodzie środki barwiące są pod względem utle-
niania bardziej trwałe niż rozpuszczalne w wodzie środ-
ki barwiące. W zależności od rozpuszczalności, a przez
to także od wrażliwości na utlenianie zmienia się stę-
- 27 -
5
10
15
20
25
30
35
żenie środka barwiącego w wytworach kształtowych. W
przypadku dobrze rozpuszczalnych w wodzie środków bar-
wiących wybiera się typowo stężenia środków barwiących
w zakresie od kilku 10-2 do 10-3% wagowego w odniesieniu
do całego wytworu kształtowego. W przypadku barwników
pigmentowych, szczególnie korzystnych dzięki ich jask-
rawości, ale gorzej rozpuszczalnych w wodzie, odpowied-
nie stężenie środka barwiącego mieści się typowo w zak-
resie od kilku 10-3 do 10-4% wagowego w odniesieniu do
całego wytworu kształtowego.
Korzystne są takie środki barwiące, które w pro-
cesie prania mogą rozkładać się oksydacyjnie, oraz ich
mieszaniny z odpowiednimi niebieskimi barwnikami, tzw.
farbkami. Korzystne okazało się stosowanie środków bar-
wiących, które są rozpuszczalne w wodzie lub w tempera-
turze pokojowej w ciekłych substancjach organicznych.
Odpowiednie są np. anionowe środki barwiące, np. anio-
nowe barwniki nitrozowe.
Jako rozjaśniacze optyczne, które mogą być korzys-
tnie zawarte w wytworze kształtowym według wynalazku,
nadają się np. 1,3,5-triazynylowe pochodne kwasu 4,4’-
diamino-2,2’-stylbenodisulfonowego (kwasu flawonowego),
4,4’-distyrylobifenylen, Hymecromon (metyloumbellife-
ron), kumaryna, dihydrochinolinon, 1,3-diarylopirazoli-
na, imid kwasu naftalowego, układy benzoksazolowe
sprzężone poprzez wiązania CH=CH, układy benzoksazolowe
i benzimidazolowe i podstawione heterocyklami pochodne
pirenu.
Wytwory kształtowe według wynalazku, a zwłaszcza
folie (cienkie warstewki) według wynalazku, nie są żad-
nym materiałem opakowaniowym do cieczy lub ciał
stałych, woreczkami środków piorących, itp.
Wytwór kształtowy zawiera na swojej powierzchni
warstwę klejową, która korzystnie dysperguje w wodzie
lub jest rozpuszczalna w wodzie, przy czym warstwa kle-
jowa zawiera produkt polimeryzacji klejący w tempera-
turze pokojowej pod naciskiem i/lub w obecności wilgo-
ci. Przy tym jest korzystne, aby w warstwie klejowej
- 28 -
5
10
15
20
25
30
35
była zawarta substancja o właściwościach czyszczących,
przy czym ta substancja jest korzystnie zdyspergowana w
produkcie polimeryzacji.
Zgodnie z korzystną postacią wykonania składniki
środków piorących lub czyszczących zawarte w warstwie
klejowej występują korzystnie jako gęste ciecze, zwła-
szcza jako żel, i/lub jako stałe cząstki, a zwłaszcza
jest zawarty aktywny względem światła dziennego środek
bielący korzystnie na bazie TiO2. Gdy składniki środków
piorących lub czyszczących znajdują się korzystnie w
lepkim stanie, to mogą one zapewnić żądaną kleistość
między powierzchnią podłoża i wytworem kształtowym, aby
w ten sposób sprzyjać przyczepności wytworu kształtowe-
go do plamy.
Odpowiednia gęsta ciecz, taka jak np. pasta, żel
lub roztwór, może wykazywać korzystnie lepkość około
200-1000000 cps przy niskich szybkościach ścinania
(mniejszych niż 1/s). Lepkość może wynosić korzystnie
około 100000-800000 cps, a dalej jeszcze korzystniej
około 400000-600000 cps.
Odpowiedni żel tworzy się ze znanych środków żelu-
jących. Środek żelujący może być np. pęczniejącym poli-
merem. Odpowiednie środki żelujące do stosowania w ni-
niejszym wynalazku mogą być np. karboksypolimetylenem,
karboksymetylocelulozą, karboksypropylocelulozą, polok-
samerem, karagenanem, veegumą, polimerem karboksylowi-
nylowym i naturalnym gumami, takimi jak guma karaya,
guma ksantanowa, guma guar, guma arabska, guma tragant
i ich mieszaniny. Odpowiednie zestawy żelowe zawierają
korzystnie także wodę, np. w ilościach 0,1-95% wagowych
w odniesieniu do całego zestawu żelowego.
Do żelu można dodawać także regulator pH.Odpowied-
nie materiały obejmują np. wodorowęglan sodowy, fosfo-
ran sodowy, wodorotlenek sodowy, wodorotlenek amonowy,
cynian sodowy, trietanoloaminę, kwas cytrynowy, kwas
solny, cytrynian sodowy i ich mieszaniny. Regulatory pH
można dodawać w pewnej ilości, tak że nastawiają one pH
zestawu żelowego np. na 3 do około 12, korzystnie na
- 29 -
5
10
15
20
25
30
35
około 4 do 10, a zwłaszcza na około 5-9. Regulatory pH
mogą występować np. w ilości około 0,01-15%, a korzys-
tnie około 0,05-5% ciężaru substancji.
Chociaż odpowiedni żel może już sam wykazywać
dostateczną siłę klejenia, to mimo to do powłoki można
włączać jeszcze dodatkowe środki żelujące lub substan-
cje klejowe, które mogą zwiększyć przyczepność do mate-
riału tekstylnego.
Ponieważ wytwór kształtowy według wynalazku zawie-
ra warstwę klejową, to ta warstwa jest korzystnie wypo-
sażona w odrywalną, mocną błonę ochronną, co odpowiada
korzystnej postaci wykonania.
W korzystnej postaci wykonania odpowiedni wytwór
kształtowy ma grubość mniejszą niż 3000 µm, jeszcze ko-
rzystniej grubość mniejszą niż 2000, a zwłaszcza gru-
bość mniejszą niż 1000 µm.
Grubość odpowiedniego wytworu kształtowego może
mieścić się w zakresie 500-900 µm, a także wynosić
mniej niż 500 µm, np. mieścić się w zakresie 5-450 µm.
Korzystne grubości folii mieszczą się korzystnie
przy wartościach np. < 400 µm, < 300 µm, < 200 µm, a
także mniej niż 100 µm. Możliwe są także grubości np.
< 80 µm, < 60 µm lub < 40 µm.
Możliwe najmniejsze grubości mogą mieścić się ko-
rzystnie np. przy takich wartościach jak np. 2, 3, 4,
5, 6, 7, 8, 9 lub 10 µm. Możliwe są także minimalne
grubości np. 15, 20, 25, 30, 35, 40, 45 lub 50 µm, a
nawet możliwe są wartości co najmniej 60, 70, 80, 90,
100, 150 lub 200 µm.
Zgodnie z tym folia według wynalazku może wykazy-
wać np. grubość od 3 do < 200 µm lub np. od 20 do < 80
µm, by wymienić tylko 2 przykłady.
Wymiary długość-szerokość korzystnego wytworu
kształtowego w postaci paska, arkusza, tarczy lub taś-
my, takiego jak np. cienka warstewka lub folia, mogą
wynosić (niezależnie od siebie):
- 30 -
5
10
15
20
25
30
35
(a) na długości korzystnie 1-30 cm, jeszcze
korzystniej 2-20 cm, w dalszy korzystny sposób
3-15 cm, a zwłaszcza 4-30 cm,
(b) na szerokości korzystnie 1-25 cm, korzystniej
2-20 cm, w dalszy korzystny sposób 3-15 cm, a
zwłaszcza 4-10 cm.
Minimalna długość folii może mieścić się także
przy 5, 6, 7 lub 8 cm. Minimalna szerokość folii może
także mieścić się przy 5, 6, 7 lub 8 cm.
Folia może być np. prostokątna, kwadratowa, okrąg-
ła lub owalna i może mieć każdy inny kształt, np.
kształt serca, liczb lub liter.
Wytwór kształtowy można wytwarzać wszystkimi zna-
nymi sposobami. Tak więc np. folię według wynalazku
można wytwarzać różnymi znanymi sposobami wytwarzania
folii. Folię można wytwarzać korzystnie sposobem roz-
dmuchiwania lub odlewania, przy czym możliwe są takie
sposoby jak wytłaczanie oraz inne sposoby.
Zgodnie z dalszą korzystną postacią wykonania po-
jemnik do pobierania jest otaczającym przynajmniej
częściowo wytwór kształtowy, elastycznym lub nieelas-
tycznym, korzystnie ponownie zamykanym pojemnikiem,
korzystnie pudełkiem, woreczkiem lub nakryciem (koper-
tą), a zwłaszcza jest urządzeniem dozującym. Urządzenie
dozujące umożliwia pobieranie wytworu kształtowego, ko-
rzystnie folii, porcjami.
Pojemnik jest tak skonstruowany, że pojemnik ota-
cza tylko pojedynczy wytwór kształtowy. Pojemnik może
być także tak skonstruowany, że obejmuje więcej wytwo-
rów kształtowych. Pojemnik może wreszcie być tak zapro-
jektowany, że otacza kilka wytworów kształtowych, przy
czym poszczególne wytwory kształtowe są ponownie oto-
czone pojedynczo przez inne pojemniki. To, że pojemnik
otacza wytwór kształtowy, oznacza w sensie tego wyna-
lazku, że pojemnik obejmuje wytwór kształtowy przynaj-
mniej częściowo, a zwłaszcza jednak całkowicie.
Pojemnik do pobierania może być dowolnym pojemni-
kiem, który nadaje się do przynajmniej częściowego os-
- 31 -
5
10
15
20
25
30
35
łaniania i/lub utrzymywania w zwartości wytworów
kształtowych w postaci folii.
Pojemnik może być utworzony z elastycznego, pół-
sztywnego lub stałego kształtowo materiału.
Stały kształtowo pojemnik ma zaletę ochrony zwła-
szcza kruchych wytworów kształtowych w postaci folii
przed wpływami mechanicznymi i zapobiegania odpowiednim
uszkodzeniom.
Aby zapobiegać pęcznieniu i nieprzewidzianej akty-
wacji wytworów kształtowych w postaci folii, pojemnik
jest wykonany korzystnie szczelnie przed parą wodną.
Aby zapobiegać nieprzewidzianej emisji substancji,
takich jak np. substancje zapachowe, z wytworów kształ-
towych w postaci folii, pojemnik jest wykonany korzys-
tnie szczelnie przed substancjami zapachowymi.
W dalszej korzystnej postaci wykonania wynalazku
na pojemniku przewiduje się środki do bezpiecznego ot-
wierania przez dzieci, aby zapobiegać niezamierzonemu
zetknięciu dzieci z wytworami kształtowymi w postaci
folii.
Na pojemniku według wynalazku przewiduje się zwła-
szcza środki pomocnicze do dozowania i pobierania wyt-
worów kształtowych w postaci folii.
W przypadku pojemnika elastycznego może chodzić
np. o woreczek opakowaniowy, taki jak np. płaski wo-
reczek, woreczek zgrzewany na brzegach, woreczek z
dnem, woreczek podwójny, woreczek przestrzenny lub
woreczek w postaci węża, np. woreczek z wielowarstwo-
wego, w postaci folii i elastycznego materiału kompozy-
towego, przy czym woreczek wykazuje korzystnie środek
pomocniczy do rozrywania, taki jak np. pasek do rozry-
wania lub wycięcia do rozrywania.
Do pomyślenia jest umieszczanie wytworów kształto-
wych w postaci folii pojedynczo lub w większej liczbie
w jednym elastycznym pojemniku.
Wytwory kształtowe w postaci folii, zapakowane w
jednym lub więcej elastycznych pojemników, mogą być
- 32 -
5
10
15
20
25
30
35
przewidziane do stosowania w dozownikach taśmy lub ar-
kuszy.
Pojemnik do pobierania może zawierać także wałek
lub składać się z niego. Elastyczny wytwór kształtowy w
postaci paska, arkusza, tarczy lub taśmy może być nawi-
nięty także na wałek, przy czym wytwór kształtowy może
być wyposażony korzystnie w miejsca oddzielania do po-
bierania porcji. Takie pojemniki do pobierania są znane
np. w dziedzinie wałków z taśmą klejącą. Wałki z taśmą
klejącą są objęte częścią przedznamienną dozownika taś-
my. Wszystkie dozowniki taśmy mogą nadawać się jako po-
jemniki do pobierania.
Gdy pojemnik do pobierania zawiera także wałek, to
jest on korzystnie dozownikiem taśmy, przy czym gdy
wytwór kształtowy jest wyposażony zwłaszcza w miejsca
do oddzielania do pobierania porcji, to występuje ko-
rzystna postać wykonania.
Do wytwarzania kawałków taśmy pożądane są także
urządzenia, tzw. urządzenie do odwijania taśmy, za po-
mocą których taśmę odwija się z wałka i prowadzi przez
element tnący. Gdy wolny koniec taśmy osiąga żądaną
długość, to odcina się ją za pomocą elementu tnącego. W
przypadku tych urządzeń długość odcinanej taśmy jest
określana przez użytkownika, który odwija taśmę na żą-
daną długość, a następnie odcina. W celu odcięcia musi
on koniec taśmy tak prowadzić nad elementem tnącym,
typowo ostrzem tnącym w kształcie zębów piły, lub z
metalu lub tworzywa sztucznego, że element tnący może
działać tnąco na taśmę. Takie lub podobne dozowniki
taśmy można stosować korzystnie według wynalazku.
Szczególnie korzystne są dodatkowo wypełniane do-
zowniki taśmy do powtarzalnego przyjmowania wałka do
taśmy.
Szczególnie odpowiednie są np. takie dozowniki
taśmy, jakie są znane z dziedziny dozowników taśmy ko-
rekcyjnej (wałki do przenoszenia cienkich folii). Jeże-
li pojemnik do pobierania według wynalazku jest wałkiem
- 33 -
5
10
15
20
25
30
35
do przenoszenia cienkich folii, to chodzi o korzystną
postać wykonania.
W przypadku odpowiednich dozowników taśmy, wew-
nątrz obudowy znajdują się szpulki doprowadzające i
przyjmujące, które obracają się dookoła równoległych
osi, przy czym szpulka doprowadzająca jest połączona ze
szpulką przyjmującą poprzez sprzęgło poślizgowe. Obudo-
wa może być tak zaprojektowana, że może być trzymana
bezpośrednio w dłoni użytkownika lub może tworzyć na-
bój, który wsuwa się do wielokrotnie stosowanej, zew-
nętrznej obudowy. Odcinek taśmy, który rozciąga się
między szpulkami, wyprowadza się z obudowy oraz dookoła
ostrza, które ma stosunkowo ostrą krawędź, którą wyko-
rzystuje się do tego, by taśmę dociskać do tej powierz-
chni, na którą ma być naniesiony pasek ze składnikiem
środków piorących lub czyszczących. Taśma składa się z
taśmy nośnikowej, np. z tworzywa sztucznego lub papie-
ru, której jedna strona wykazuje powłokę z mieszaniny
zawierającej składnik środka piorącego lub czyszczą-
cego, przy czym ta powłoka jest zewnętrzną stroną taśmy
nośnikowej, gdy jest prowadzona dookoła ostrza. Podczas
używania dozownik trzyma się w dłoni, a ostrze dociska
tak do powierzchni, że jego krawędź dociska taśmę na
całej jej szerokości do powierzchni.
Mieszanina zawierająca składnik środków piorących
lub czyszczących ma właściwość klejącą i ma większą
przyczepność do materiału tekstylnego niż do swojej
taśmy nośnikowej, tak że wtedy, gdy ostrze przesuwa się
poprzecznie względem powierzchni materiału tekstylnego
w kierunku, który jest prostopadły do krawędzi ostrza,
to ostrze ślizga się względem taśmy nośnikowej, co pro-
wadzi do tego, że taśma odwija się ze szpulki doprowa-
dzającej. Wynikające stąd obracanie się szpulki dopro-
wadzającej powoduje obracanie się także szpulki przyj-
mującej, tak że w taśmie utrzymuje się zasadniczo stałe
naprężenie oraz że szpulka przyjmująca nawija zużytą
taśmę, przez którą przechodzi ostrze i z której powłoka
z mieszaniny zawierającej składnik środków piorących
- 34 -
5
10
15
20
25
30
35
lub czyszczących została odłożona na powierzchni mate-
riału tekstylnego. W ten sposób na materiale tekstylnym
odkłada się ciągły pasek mieszaniny zawierającej skład-
nik środków piorących lub czyszczących, przy czym ten
pasek ma długość, która odpowiada odległości, o którą
zostało przesunięte ostrze dozownika.
Tę ideę można stosować do niniejszego wynalazku,
przy czym chodzi tu o dozownik taśmy środka piorącego
lub czyszczącego, za pomocą którego mieszaninę środka
piorącego lub czyszczącego można nanosić cienką wars-
tewką na powierzchnię. Mieszaniną zawierającą środek
piorący lub czyszczący na taśmie nośnikowej jest w tym
przypadku wytwór kształtowy według wynalazku.
Wałek do przenoszenia cienkiej warstewki w celu
przenoszenia środka piorącego lub czyszczącego nanie-
sionego w postaci cienkiej warstewki na taśmę nośnikową
jest korzystnym przedmiotem wynalazku. Wałki przeno-
szące służą do przenoszenia cienkiej warstewki z folii
nośnikowej na podłoże. W przypadku tych urządzeń pow-
szechnie wiadomo, że przy styczności dociskowej między
głowicą nanoszącą urządzenia i podłożem cienka warstew-
ka przenosi się na podłoże, a folia nośnikowa uwolniona
od cienkiej warstewki nawija się na szpulkę nawojową.
Użyteczne są także pojemniki do wydawania arkuszy
lub pasków i są to urządzenia, które zawierają stos
arkuszy, pasków lub folii, itd. i zawierają pomocniczy
środek dozujący bądź pobierający arkusze, paski lub fo-
lie.
Ten stos jest korzystnie tak rozmieszczony, że
przy pobieraniu najwyższego arkusza leżący pod nim ar-
kusz tak się ustawia, że może być następnie pobierany
bez trudności. W takich urządzeniach ze szczeliną po-
bierającą przy pobieraniu np. najwyższego arkusza nas-
tępny arkusz doprowadza się już w takim stopniu, że
wystaje on już wtedy ze szczeliny pobierającej i może
być łatwo pobrany.
Przy tym chodzi np. o blok folii, które wykazują
każdorazowo warstwę elastycznego materiału polimerycz-
- 35 -
5
10
15
20
25
30
35
nego, która w drugim obszarze końcowym może być wyposa-
żona w powłokę podatnego na ponowne osadzanie się mate-
riału samoklejącego, natomiast wzdłuż wzrokowo rozpoz-
nawalnego pierwszego obszaru końcowego w stosie są one
w każdym przypadku wolne od kleju, przy czym sąsiadu-
jące końce arkuszy są skierowane do siebie, a pierwszy
i drugi koniec następujących po sobie arkuszy są roz-
mieszczone w sposób sąsiadujący. Stos może być umiesz-
czony w komorze, która w górnej ściance jest częściowo
ograniczona szczeliną, przez którą wystaje pierwszy
obszar końcowy najwyższego arkusza. Przez ruch względny
pomiędzy górną ścianką i najwyższym arkuszem, przy wy-
ciąganiu najwyższego arkusza przez szczelinę osiąga się
ustawienie szczeliny z następującymi po tym obszarami
arkusza aż do jego drugiego końca, natomiast te nastę-
pujące po sobie obszary są odciągane ze stosu. Obszar
końcowy leżącego niżej arkusza porusza się z obszarem
końcowym najwyższego arkusza przez szczelinę, aby w ten
sposób umożliwić wystawanie pierwszego obszaru końco-
wego niżej leżącego arkusza ze szczeliny, gdy jest już
usunięty najwyższy arkusz. Takie lub podobne układy do
przekazywania arkuszy są korzystne według wynalazku.
Przy stosowaniu niniejszego wynalazku użytkownik
może według wynalazku nanosić folię względnie cienką
warstewkę bezpośrednio na zaplamione podłoże.
Możliwe jest także stosowanie wytworu kształtowego
według wynalazku, korzystnie takiego jak folia, do
przygotowania kąpieli piorącej. Wytwory kształtowe wed-
ług wynalazku można stosować z powodzeniem zwłaszcza w
związku z praniem tekstyliów w pralce automatycznej.
Wytwór kształtowy według wynalazku może zawierać np.
składniki do dodatkowej obróbki i/lub pielęgnacji.
Stąd dalszym przedmiotem wynalazku jest sposób
wytwarzania wodnego układu o właściwościach piorących
i/lub właściwościach pielęgnujących, w którym z układu
do przekazywania środków piorących lub czyszczących
według wynalazku pobiera się część zawartego wytworu
kształtowego i dodaje go do układu wodnego. W przypadku
- 36 -
5
10
15
20
25
30
35
układu wodnego o właściwościach piorących i/lub pielęg-
nujących chodzi korzystnie o kąpiel piorącą do czysz-
czenia tekstyliów, naczyń, ciała, podłóg lub okien.
Dzięki porcjowaniu według wynalazku środka piorącego
lub czyszczącego w wytworze kształtowym według wyna-
lazku umożliwia się indywidualne dozowanie nieciekłych
środków piorących lub czyszczących, które użytkownik
może np. regulować poprzez liczbę stosowanych folii.
W związku z tym dalszym przedmiotem jest zastoso-
wanie układu do przekazywania środków piorących lub
czyszczących w celu indywidualnego dozowania nieciek-
łych środków piorących lub czyszczących. Przy stosowa-
niu w związku z praniem tekstyliów w pralce automatycz-
nej wytwór kształtowy według wynalazku można dodawać
poprzez komorę spłukującą szufladki do środków piorą-
cych lub bezpośrednio do bielizny do bębna pralki.
Dalszym przedmiotem wynalazku jest sposób miejsco-
wej obróbki plam na podłożach, a zwłaszcza tekstyliach
lub twardych powierzchniach, w którym z układu do prze-
kazywania środków piorących lub czyszczących według
wynalazku pobiera się wytwór kształtowy i nanosi go
bezpośrednio w sposób przyczepny na poddawaną obróbce
plamę, np. za pomocą wałka przenoszącego.
Przez obróbkę plam rozumie się przy tym wszelkie
obróbki, które prowadzą do tego, że intensywność podda-
wanej obróbce plamy zmniejsza się bądź plama staje się
mniej widoczna, a przez to mniej przeszkadza obserwato-
rowi. W idealnym przypadku plamę dzięki obróbce usuwa
się całkowicie. „Miejscowy” oznacza przy tym, że zapla-
miony materiał, np. materiał tekstylny, nie musi być
poddawany procesowi czyszczenia jako całość, np. w
pralce automatycznej, lecz obróbce poddaje się w sposób
miejscowo ograniczony tylko pojedyńczą plamą (to jest
zaplamiony obszar).Taki sposób postępowania jest szcze-
gólnie materiałooszczędny, ponieważ czyszczeniu poddaje
się tylko rzeczywiście zabrudzone obszary.
Zgodnie z korzystną postacią wykonania ten sposób
jest szczególnie odpowiedni do obróbki plam z tłustych
- 37 -
5
10
15
20
25
30
35
i/lub barwnych zabrudzeń, przy czym zabrudzenia obej-
mują korzystnie
- antocyjany,
- betalainy, korzystnie betacyjany, betaksantyny,
betaninę, betanidynę,
- karotionoidy, korzystnie karotynę, ksantofile,
- chlorofile,
- antranoidy,
- chinony,
- flawonoidy,
- barwniki kurkuminowe,
- hemoglobinę,
- brunatne garbniki herbaty, owoców, czerwonego wina,
- brunatne kwasy huminowe z kawy, herbaty, kakao i/lub
- barwniki techniczne, korzystnie z kosmetyków, kredek,
atramentów.
Zgodnie z korzystną postacią wykonania przed na-
niesieniem wytworu kształtowego na plamę poddawaną ob-
róbce zwilża się plamę i wytwór kształtowy. Przez na-
wilżanie, przy nanoszeniu wytworu kształtowego na pod-
dawane obróbce podłoże pojawia się pewna przyczepność.
Na przykład rozpuszczalne w wodzie lub dyspergu-
jące w wodzie folie, które dociska się do nawilżonej
plamy, przy zetknięciu z wilgotnym materiałem teksty-
nym wykazują określoną kleistość, ponieważ materiał
folii zaczyna rozpuszczać się na skutek wilgoci. W ten
sposób rozpuszczona folia przywiera do plamy bądź, w
zależności od tego, jak silnie została zwilżona plama,
przechodzi potem w zaplamiony materiał tekstylny i tam
uwalnia zawarte substancje czynne.
Żądane działanie adhezyjne może pochodzić także z
kleju, który jest naniesiony na wytwór kształtowy, ko-
rzystnie folię, przy czym zwłaszcza można stosować np.
kleje aktywowane wilgocią, np. kleje znaczków poczto-
wych i kopert listów, przy czym może chodzić jednak
także o kleje przylepcowe, korzystnie wielokrotnie
odrywalne. Takie kleje są znane, np. z przyczepnych
- 38 -
5
10
15
20
25
30
35
etykiet do notatek, które można przyklejać po prostu do
powierzchni i od niej bez trudu ponownie odrywać.
Zgodnie z korzystną postacią wykonania sposobu
wytwór kształtowy ściąga się ponownie z materiału teks-
tylnego (tj. z plamy) po upływie pewnego czasu działa-
nia, np. co najmniej 30 sekund. Czas działania może
trwać także dłużej, np. ≥ 1 minutę, ≥ 2 minuty, ≥ 3 mi-
nuty, ≥ 4 minuty lub ≥ 5 minut. Według innej korzystnej
postaci wykonania folię można także pozostawić na po-
wierzchni.
W korzystnej postaci wykonania sposobu zaplamiony
materiał tekstylny podaje się obróbce po naniesieniu
plamy/folii i odczekaniu pewnego czasu działania wody,
np. drogą miejscowego przecierania wilgotną szmatką, w
którym materiał tekstylny poddaje się zwłaszcza ręcz-
nemu lub maszynowemu procesowi prania tekstyliów.
Wytwór kształtowy według wynalazku ma, gdy jest
przewidziany do obróbki plam, korzystnie taką wielkość,
że całkowicie pokrywa ona poddawaną obróbce plamę, i
można się z nim obchodzić analogicznie do plastra na
brodawkę, który przycina się do wielkości obszaru bro-
dawki, a następnie nakleja na brodawkę. Wytwór kształ-
towy według wynalazku daje się korzystnie także przyci-
nać. W korzystnym sposobie przycina się więc wytwór
kształtowy do wielkości plamy, a następnie nanosi na
poddawaną obróbce plamę.
Plaster środka piorącego lub czyszczącego, który
zawiera włókninę i masę plastrową, która obok klejących
składników zawiera co najmniej jedną substancję o dzia-
łaniu czyszczącym, przy czym masa plastrowa pokrywa ca-
łą stronę powierzchni włókniny, jest korzystnym wytwo-
rem kształtowym według wynalazku. Zgodnie z korzystną
postacią wykonania wytwór kształtowy według wynalazku
nie jest natomiast żadnym plastrem.
Do wytwarzania takiego plastra środków piorących
lub czyszczących można ze sobą topić pod działaniem
ciepła np. różne składniki, takie jak np. żywice, pro-
dukty polimeryzacji, itd., i jeszcze ciepłe nanosić na
- 39 -
5
10
15
20
25
30
35
włókninę. Przed lub po naniesieniu na włókninę do sto-
pionego materiału można dodawać substancję o działaniu
czyszczącym.
Wytwór kształtowy, korzystnie folia, może składać
się korzystnie z miękkiego, odkształcalnego materiału,
który można dopasowywać do poddawanej obróbce powierz-
chni podłoża. Wytwór kształtowy może dopasowywać się
korzystnie, przynajmniej po nawilżeniu plamy i/lub wyt-
woru kształtowego, łatwo do kształtu powierzchni pod-
łoża.
Wytwór kształtowy według wynalazku jest korzystnie
przezroczysty, tak że po naniesieniu na czyszczoną po-
wierzchnię nie rzuca się w oczy i jest dostrzegalny
tylko przy bliższej obserwacji.
Jak już przedstawiono, wytwór kształtowy według
wynalazku zawiera co najmniej jedną substancję o dzia-
łaniu czyszczącym.Odpowiednie substancje obejmują zwła-
szcza wszystkie materiały, które zapewniają działanie
bielące lub usuwanie plam bądź zmniejszenie plam. Odpo-
wiednimi substancjami są wszystkie środki powierzchnio-
wo czynne, a zwłaszcza anionowe, niejonowe, kationowe
i/lub amfoteryczne środki powierzchniowo czynne.
Odpowiednimi substancjami są wszystkie środki bie-
lące, np. nadtlenki, chloryny metali, nadborany, nad-
węglany, kwasy nadtlenowe.
Odpowiednimi związkami nadtlenowymi są np. nad-
tlenek wodoru, nadtlenek wapnia, nadtlenek karbamidu.
Odpowiednimi chlorynami metali są np. chloryn wapniowy,
chloryn barowy, chloryn magnezowy, chloryn litowy,
chloryn sodowy i chloryn potasowy. Odpowiedni może być
także podchloryn i dwutlenek chloru, przy czym korzyst-
nym chlorynem jest chloryn sodowy.
Jak już przedstawiono, wytwór kształtowy według
wynalazku zawiera klej w warstwie, która jest nanie-
siona na wytwór kształtowy.
Odpowiednie kleje mogą wykazywać ograniczoną roz-
puszczalność w wodzie i takie kleje mogą zawierać np.
hydroksyetylo- lub propylocelulozy. Odpowiednie kleje
- 40 -
5
10
15
20
25
30
35
mogą zawierać korzystnie także poliwinylopiro-lidon,
korzystnie o ciężarze cząsteczkowym około 50000-300000.
Klej, który jest odpowiedni np. do stosowania w
niniejszym wynalazku, może zawierać korzystnie miesza-
ninę kopolimerów eteru metylowowinylowego i bezwodnika
maleinowego i polimeru karboksymetylocelulozy.
Odpowiedni klej może zawierać np. także żywice
ftalowe, dyspersje poliwinyloeterowe i mieszany produkt
polimeryzacji akrylanu. Odpowiedni klej może składać
się z 5-25% wagowych żywicy ftalowej, 25-45% wagowych
dyspersji poliwinyloeterowych i 35-55% mieszanego pro-
duktu polimeryzacji akrylanu, przy czym % wagowe odno-
szą się do kleju.
Szczególnie odpowiednie są także wszystkie kleje
lepkosprężyste, a zwłaszcza te, które w temperaturze
20oC są trwale kleiste i zdolne do klejenia i przy ma-
łej specyficzności podłoża już przy lekkim dociskaniu
przywierają natychmiast do prawie wszystkich podłoży, a
zwłaszcza do materiału tekstylnego.
Polimerami zawartymi w korzystnych klejach są np.
naturalne i syntetyczne kauczuki, poliakrylany, poli-
estry, polichloropreny, poliizobuteny, etery poliwiny-
lowe i poliuretany i można je stosować w mieszaninie z
dodatkami, takimi jak żywice, środki zmiękczające i/lub
przeciwutleniacze.
Odpowiednimi klejami są zwłaszcza wszystkie te
materiały gumowe i/lub żywice syntetyczne, produkty
homo- i kopolimeryzacji, które dobrze kleją w przypadku
stosowania pod naciskiem. Jako kleje odpowiednie są np.
produkty polimeryzacji o temperaturze przejścia w stan
szklisty od -10 do -70oC.
Nieograniczające przykłady odpowiednich produktów
polimeryzacji klejących w temperaturze pokojowej przy
stosowaniu pod naciskiem obejmują np. kopolimery bloko-
we styren/izopren/styren, gumę styrenowo-butadienową,
gumę polibutenową, gumę poliizoprenową, gumę butylową,
gumę silikonową, gumę naturalną, syntetyczne gumy izo-
prenowe, żywice syntetyczne, takie jak poli(met)akry-
- 41 -
5
10
15
20
25
30
35
lan, eter poliwinylowy, PUR, poliester, poliamid i ko-
polimery etylenowe.
Korzystne kleje obejmują akrylanowe produkty ko-
polimeryzacji, które zawierają co najmniej do 50% estru
alkilowego kwasu akrylowego lub metakrylowego i monome-
ry estrów winylowych. Przykładami odpowiednich monome-
rów są akrylan lub metakrylan n-butylu, akrylan heksy-
lu, akrylan 2-etylobutylu, akrylan izooktylu, akrylan
lub metakrylan 2-etyloheksylu, akrylan nonylu, kwas
akrylowy lub metakrylowy, kwas itakonowy, kwas maleino-
wy, bezwodnik kwasu maleinowego, akrylan hydroksyetylu,
akrylamid, akrylonitryl, winylopirolidon, winyloimida-
zol, octan winylu, propionian winylu.
Szczególnie korzystne są całkiem ogólnie te kleje
do sklejeń, w przypadku których jest możliwe późniejsze
ręczne oddzielanie bez uszkodzenia naklejonego obiektu
i w których nie stawia się żadnych nadmiernie wysokich
wymagań co do wytrzymałości, lecz odpowiadają np. dzia-
łaniu klejącemu przylepca, notatek przylepcowych, taśm
i folii marszczonych lub etykiet samoklejących.
Powłoka wytworu kształtowego może zawierać także
dodatkowy materiał nośnikowy.Odpowiednie materiały noś-
nikowe mogą zawierać np. środki utrzymujące wilgoć. Od-
powiednimi środkami utrzymującymi wilgoć są np. glice-
ryna, sorbit, poliglikol etylenowy, glikol propylenowy
i inne alkohole wielowodorotlenowe.
Środki utrzymujące wilgoć mogą występować np. w
ilości około 10-95% wagowych, korzystnie około 20-80%
wagowych, a zwłaszcza 50-70% wagowych ciężaru powłoki.
Dodatkowo do powyższych materiałów powłoka może
zawierać dalsze materiały, np. substancje zapachowe,
środki nadające nieprzezroczystość, środki barwiące i
środki kompleksotwórcze, takie jak np. kwas etylenodi-
aminotetraoctowy.
W przypadku powleczonego wytworu kształtowego jest
także możliwe, aby pomiędzy powłoką i właściwym wytwo-
rem kształtowym przewidywać warstwę oddzielającą.Warst-
wa oddzielająca jest warstwą ochronną lub kryjącą, któ-
- 42 -
5
10
15
20
25
30
35
ra jest zasadniczo nieprzepuszczalna dla substancji
czynnej. Odpowiednia warstwa oddzielająca może zawierać
korzystnie sztywny płaski materiał, taki jak poliety-
len, papier, poliester lub inny materiał, który ponow-
nie może być powleczony nieprzyczepnym rodzajem mate-
riału, takim jak np. wosk, silikon, poliester, taki jak
Teflon®, polimery fluorowe lub inne nieprzyczepne mate-
riały.
W tym miejscu należy zauważyć, że wytwór kształ-
towy według wynalazku nie jest żadną tak zwaną serwetką
zwilżającą, która jest znana np. w dziedzinie serwetek
do przecierania okularów, serwetek do higieny ciała, a
także serwetek odświeżających.
Jak już przedstawiono, wytwór kształtowy według
wynalazku jest powleczony, a wytwarzanie powłoki może
odbywać się w każdy sposób, np. drogą wcierania, opyla-
nia lub zanurzania wytworu kształtowego.
W korzystnym wariancie w celu wytwarzania roztworu
powłokowego rozpuszcza się w rozpuszczalniku produkt
polimeryzacji klejący w temperaturze pokojowej ze sto-
sowaniem nacisku i ewentualnie dalsze substancje. Ten
roztwór powłokowy nanosi się na powierzchnię wytworu
powłokowego, a następnie roztwór powłokowy suszy się.
Jeżeli przy wytwarzaniu roztworu powłokowego doda-
je się dalsze substancje czynne, to przy suszeniu ta
ilość substancji czynnej, która w produkcie polimeryza-
cji wychodzi poza ilość rozpuszczoną w stanie nasyce-
nia, krystalizuje i występuje w produkcie polimeryzacji
w postaci zdyspergowanych (drobno) krystalicznych cząs-
tek i jest to zwłaszcza odpowiednie ze względu na TiO2.
Odpowiednia powłoka, a zwłaszcza warstwa klejowa, może
zawierać także wypełniacze, takie jak proszek SiO2,
CaCO3, lub nośniki, takie jak cyklodekstryna lub pro-
szek celulozowy.
Jak już stało się widoczne, w przypadku wytworu
kształtowego według wynalazku chodzi korzystnie o folię
lub cienką warstewkę. Wytwarzanie folii jest możliwe
wszelkimi znanymi sposobami.
- 43 -
5
10
15
20
25
30
35
Przy tym najkorzystniejsze jest wytwarzanie folii
poprzez przetwarzanie termoplastyczne drogą kalandro-
wania lub wytłaczania, przy czym korzystne jest zwłasz-
cza wytłaczanie współbieżne.
Zgodnie z wynalazkiem bardzo korzystnymi sposobami
wytwarzania folii jest sposób rozdmuchiwania folii i
sposób folii płaskiej.
Wytwarzanie folii rozdmuchiwanej jest znane. Naj-
pierw odbywa się np. mieszanie materiału polimerycz-
nego, takiego jak proszek PVOH, z dodatkami i stabili-
zatorami w stanie stałym. Tę mieszaninę topi się w og-
rzanej wytłaczarce. Do stopionego materiału można doda-
wać np. dalsze składniki, po czym następuje rozdmuchi-
wanie stopionego materiału, chłodzenie i nawijanie fo-
lii.
Rozdmuchiwane folie są na ogół wytwarzane drożej
niż folie odlewane, przy czym jednak rozkład grubości
folii waha się trochę silniej i może dochodzić do wię-
cej wtrąceń powietrza. Folie rozdmuchiwane są z reguły
trochę twardsze i mają gorsze właściwości przywracające
niż folie odlewane, które mogą być miękkie, elastyczne,
już prawie gumowate i mogą wykazy-wać także wysoką
skłonność do powracania do stanu pierwotnego.
Gdy folie wytwarza się z roztworów polimerów, to
mówi się o sposobie odlewania. Roztwory polimerów można
wytwarzać zgodnie z wynalazkiem drogą stosowania roz-
puszczalników, co jest korzystne, lub drogą przemiany
chemicznej nierozpuszczalnych makrocząsteczek w roz-
puszczalne pochodne. Do roztworu polimeru można dodawać
np. dalsze ewentualnie potrzebne składniki. Do przepro-
wadzania roztworów polimeru w folie istnieje więcej me-
tod. Gdy roztwór polimeru strąca się w kąpieli, to mówi
się o sposobie odlewania na mokro. W przypadku wytwa-
rzania celofanu roztwór celulozy o wysokiej gęstości
przeciska się przez dyszę o szerokiej szczelinie w
silnie kwaśnej kąpieli strącającej.
Gdy rozpuszczalnik odparowuje i uzyskuje się przez
to polimer w postaci folii, to mówi się o sposobie od-
- 44 -
5
10
15
20
25
30
35
lewania na sucho, do którego realizacji można stosować
odlewarki taśmowe lub bębnowe.
W przypadku odlewania taśmowego (nazywanego także
sposobem odlewania lub sposobem z bębnem do zestala-
nia), który można stosować korzystnie według wynalazku,
roztwór polimeru, który według wynalazku może ewentual-
nie zawierać dalsze składniki, odlewa się ze zbiornika
zapasowego korzystnie przez dyszę na okrężną, korzyst-
nie wysoko polerowaną taśmę metalową. Szybkości taśmy
zależą silnie od stosowanego materiału i od wymaganej
grubości folii i mogą mieścić się korzystnie w zakresie
2-60 metrów na minutę. Po odparowaniu większej części
rozpuszczalnika folię można odciągać. W celu nawinięcia
prowadzi się ją korzystnie przez suszarkę z gorącym
powietrzem obiegowym lub przez gorące walce. Otrzymane
grubości folii mogą wynosić w tym sposobie korzystnie
15-300 µm. Możliwe jest także i korzystne, aby roztwór
polimeru, zanim będzie wylany na taśmę metalową, był
przedtem przetłaczany przez filtr, a nierozpuszczone
cząstki były zatrzymywane, które w przeciwnym razie
mogłyby prowadzić do tworzenia się skupisk. Możliwe
jest także i korzystne, przed wylewaniem na metalową
płytę, uwalnianie roztworu polimeru w zbiorniku do od-
gazowania przynajmniej częściowo od zawartego powiet-
rza.
Przy wytwarzaniu folii, takich jak folie PVOH,
sposobem odlewania, w zbiorniku wsadowym rozpuszcza się
w wodzie proszek/granulat PVOH i środek zmiękczający
(np. PEG i/lub gliceryna), a następnie roztwór dopro-
wadza do zbiornika zapasowego. Roztwór ogrzewa się
wtedy do temperatury około 80oC, a następnie przez dy-
szę szczelinową doprowadza do taśmy walcowniczej. W
procesie suszenia (kanał gorącego powietrza) roztwór
wytłacza się w postaci folii, przy czym w zbiorniku
wsadowym do zestawu PVOH można dodawać według wynalazku
np. olejki perfumeryjne.
Podobnym do sposobu z odlewaniem taśmy jest sposób
odlewania bębnowego. W tym sposobie zamiast taśmy meta-
- 45 -
5
10
15
20
25
30
35
lowej stosuje się ogrzane bębny, np. bębny o średnicy
2-3 m i szerokościach około 2 m.
W sposobie odlewania otrzymuje się folie, które
wykazują zwykle bez wyjątku równomierny rozkład gruboś-
ci folii i niewiele wtrąceń powietrza, przy czym sposób
na skutek energetycznie intensywnego suszenia jest jed-
nak drogi. Sposobem odlewania można wytwarzać folie
cieńsze niż w sposobie rozdmuchiwania.
Sposób odlewania stosuje się korzystnie w przypad-
ku takich substancji, które nie są topliwe lub topią
się z rozkładem, takie jak np. celuloza lub poliimidy.
Sposób odlewania można stosować także do wytwarzania
bardzo cienkich folii.
Przy wytwarzaniu folii możliwe są zasadniczo także
sposoby walcowania i spiekania, jednak celowe tylko w
wyjątkowych przypadkach, np. do wytwarzania folii tet-
rafluoroetylenowych i folii poliamidowych.
Możliwy jest np. także sposób wytwarzania folii, w
którym drogą rozpuszczania lub dyspergowania jednego
lub więcej polimerów w ciekłym medium nośnikowym wytwa-
rza się nadający do walcowania preparat, który następ-
nie za pomocą urządzenia walcującego doprowadza drogą
walcowania do postaci folii. Przy tym ciekłe medium
nośnikowe można jednocześnie lub następnie odparowywać.
Ciekłe medium nośnikowe zawiera korzystnie środki
rozpuszczające lub dyspergujące, takie jak woda, alko-
hole, etery i węglowodory lub mieszaniny dwóch lub wię-
cej omówionych substancji, przy czym substancje lub
mieszaniny są ciekłe w temperaturze pokojowej (20°C).
Odpowiednimi alkoholami są np. jedno- lub wielowodoro-
tlenowe alkohole o 1-5 atomach C, takie jak np. etanol,
izopropanol, glikol etylenowy, gliceryna i glikole pro-
pylenowe.
W preparacie podatnym na walcowanie może zawartość
ciekłego medium nośnikowego mieścić się np. w zakresie
20-90% wagowych lub 30-70% wagowych.
Odpowiedni, nadający się do walcowania preparat
może mieć np. konsystencję półstałą lub ciastowatą lub
- 46 -
5
10
15
20
25
30
35
może chodzić o gęstą ciecz, za pomocą której powleka
się odpowiedni nośnik, i przez walcowanie za pomocą
urządzenia walcującego wytwarza się pożądaną grubość
folii. Gotową folię zdejmuje się wtedy po suszeniu z
nośnika. Odpowiednie materiały nośnikowe można wybierać
np. z grupy obejmującej silikon, metal, metalizowane
polimery, politetrafluoroetylen, kopolimery blokowe
poliester/poliamid, poliuretany, poli-chlorek winylu,
nylon, kopolimery alkilen/styren, polietylen, poliester
lub inne wielokrotnie odrywane materiały. Odpowiednimi
urządzeniami walcującymi są np. znane, wyposażone w co
najmniej dwa współbieżne lub przeciwbieżne walce, tzw.
postępujące powlekarki walcowe lub nawrotne powlekarki
walcowe, przy czym korzystny jest sposób z walcami naw-
rotnymi.
Folie otrzymane (wszelkimi możliwymi sposobami)
można następnie dalej przetwarzać, np. drogą naparowy-
wania, powlekania, zadrukowania lub przeprowadzania w
płatki.
W korzystnej postaci wykonania wynalazków w przy-
padku folii według wynalazku chodzi o folie spienione.
Aby otrzymać folie spienione, wprowadza się do folii
pęcherzyki odpowiedniego gazu, takiego jak np. powiet-
rze. Takie folie z zamkniętymi pęcherzykami gazu odzna-
czają się szczególnie dobrym dotykiem i mogą wykazywać
dalej lepszą rozpuszczalność w wodzie. Korzystne folie,
takie zwłaszcza jak folie spienione, wykazują gęstość
< 1 kg/m3.
Do wprowadzania pęcherzyków gazu są dostępne różne
możliwości. Tak więc stosuje się np. środek porotwórczy
lub środek pędny. Spienianie można uzyskać np. drogą
mieszania mechanicznego jeszcze ciekłej lub gęstopłyn-
nej masy. Można wywoływać np. reakcję chemiczną wytwa-
rzającą gaz. Stosować można także łatwo lotny rozpusz-
czalnik, który odparowuje w podwyższonych temperatu-
rach. Do jeszcze gęstopłynnej masy nośnikowej można np.
wprowadzać gaz lub skroplony gaz.
- 47 -
5
10
15
20
25
30
35
Korzystne może okazać się jednak stosowanie środ-
ków porotwórczych i są to substancje, które podczas
ogrzewania rozkładają się z wydzielaniem gazu, tak że
uwalnia się np. azot lub dwutlenek węgla.
Przykładami odpowiednich nieorganicznych środków
porotwórczych są węglany, wodorowęglany, borowodorki,
tlenowodorki krzemu. Stosować można jednak także ko-
rzystnie wszystkie organiczne środki porotwórcze, takie
jakie stosuje się w znany sposób przy wytwarzaniu poro-
watych bądź zawierających pęcherzyki tworzyw sztucz-
nych.
Folie według wynalazku, korzystnie takie jak folie
spienione, mogą występować także w postaci konfetti, co
oznacza, że chodzi o wielką liczbę ścinków folii lub
strzępków folii lub małych kawałków folii.Pojęcie „kon-
fetti” jest znane w powszechnym użyciu jako małe, kolo-
rowe ścinki papieru. Folie w postaci konfetti nie muszą
być bezwarunkowo tak małe, jak znane konfetti papiero-
we, które rzuca się w powietrze przede wszystkim w po-
chodach zapustnych a także przy innych uroczystościach,
takich jak urodziny dzieci lub wesela. Postać konfetti
może być regularna lub nieregularna i może chodzić np.
o okrągłe ścinki folii, a także np. o ścinki folii w
kształcie serca. Możliwa jest każda do pomyślenia pos-
tać dostępna np. drogą wycinania konfetti folii z
większej folii macierzystej. Stosowanie folii według
wynalazku w postaci konfetti może okazać się korzystne
np. przy ręcznym praniu tekstyliów, gdy określoną ilość
folii w postaci konfetti wsypuje się do kąpieli do ob-
róbki tekstyliów.
Wytwory kształtowe, otrzymane wszelkimi możliwymi
sposobami wytwarzania, korzystnie folie, można następ-
nie dalej przetwarzać, np. drogą naparowywania, powle-
kania, zadrukowywania lub przekształcania w płatki, a
zwłaszcza powlekania.
Wytwór kształtowy według wynalazku może zawierać
także substancje zapachowe (środki perfumeryjne).
- 48 -
5
10
15
20
25
30
35
Zgodnie z korzystną postacią wykonania wytwór
kształtowy według wynalazku zawiera co najmniej 0,05%
wagowego środka perfumeryjnego, korzystnie co najmniej
0,1% wagowego środka perfumeryjnego, a zwłaszcza co
najmniej 0,5% wagowego środka perfumeryjnego, w odnie-
sieniu do całego wytworu kształtowego. Wytwór kształto-
wy może zawierać także jeszcze większe ilości środka
perfumeryjnego, np. co najmniej 1, 2, 4, 6, 8 lub nawet
15% wagowych środka perfumeryjnego. Racjonalne górne
granice środka perfumeryjnego mogą mieścić się np. przy
10% wagowych, 9% wagowych, 8% wagowych, 7% wagowych, 6%
wagowych, 5% wagowych, 4% wagowych, 3% wagowych, 3, a
także 1% wagowym.
Gdy zawarty środek perfumeryjny składa się w co
najmniej 5, 10 lub 15% wagowych z substancji zapacho-
wych o temperaturze wrzenia ponad 250°C i wartości logP
≥ 3,0, to występuje korzystna postać wykonania. Okazało
się, że wytwory kształtowe według wynalazku, które za-
wierają takie minimalne ilości substancji zapachowych o
temperaturze wrzenia ponad 250°C i wartości logP ≥ 3,0,
wykazują szczególnie korzystne właściwości zapachowe.
Współczynnik rozdziału oktanol/woda składnika sub-
stancji zapachowej jest stosunkiem między jego stęże-
niem równowagowym w oktanolu i wodzie. Ponieważ współ-
czynniki rozdziału składników substancji zapachowych
mają często wysokie wartości, np. 1000 lub wyższe, to
podaje się je w postaci swojego logarytmu przy podsta-
wie 10 i mówi się wtedy o tzw. wartości logP.
Korzystne substancje zapachowe tego wynalazku wy-
kazują logP ≥ 3,0 lub wyższy, np. ≥ 3,1, korzystnie
≥ 3,2, a zwłaszcza ≥ 3,3.
Wartość logP licznych substancji zapachowych jest
udokumentowana i np. bank danych Pomona92, dostępny w
Daylight Chemical Information Systems, Inc., (Daylight
CIS), Irvine, Kalifornia, zawiera liczne wartości logP
razem z odniesieniami do oryginalnej literatury, przy
czym jednak wartości logP oblicza się najbardziej celo-
- 49 -
5
10
15
20
25
30
35
wo za pomocą programu „CLOGP”, który jest dostępny
także w Daylight CIS. Ten program podaje także doświad-
czalne wartości logP, gdy są one dostępne w banku da-
nych Pomona92. „Obliczonym logP” (wartością ClogP) sta-
je się on sposobem przybliżania fragmentowego według
Harscha i Leo (patrz A. Leo w Comprehensive Medicinal
Chemistry, tom 4, C. Harsch, P.G. Sammens, J.B. Taylor
i C.A. Ransden, wydawca, strona 295, Pergamon Press,
1990, publikacja włączona tu tytułem referencji).Przyb-
liżanie fragmentowe opiera się na chemicznej strukturze
każdego ze składników substancji zapachowej i uwzględ-
nia liczby i rodzaje atomów, zdolność wiązania atomów
oraz wiązanie chemiczne. Wartości ClogP, które są nie-
zawodnymi i najpowszechniej stosowanymi wartościami
szacunkowymi tej właściwości fizykochemicznej, stosuje
się w ramach niniejszego wynalazku korzystnie zamiast
doświadczalnych wartości logP przy wyborze składników
substancji zapachowej, które są użyteczne w niniejszym
wynalazku.
Temperatury wrzenia licznych substancji zapacho-
wych są podane np. w publikacji „Perfume and Flavour
Chemicals (Aroma Chemicals)”, S. Arctandera, opubliko-
wanej przez autora w 1969 roku i włączonej tu tytułem
referencji.
Wartości innych temperatur wrzenia można uzyskać
np. z różnych znanych podręczników chemii i banków da-
nych, takich jak Beilstein-Handbuch, Lange’s Handbook
of Chemistry i CRC Handbook of Chemistry and Physics.
Gdy temperatura wrzenia jest podana tylko przy jednym
różnym ciśnieniu, z reguły przy ciśnieniu niższym niż
normalne ciśnienie 760 mm Hg, to ciśnienie wrzenia pod
normalnym ciśnieniem można szacować w przybliżeniu za
pomocą nomogramów temperatura wrzenia-ciśnienie, jak
podano w „The Chemist’s Companion” A.J. Gordona i R.A.
Forda, John Wiley & Sons Publishers,1972, strony 30-36.
Tam, gdzie można je stosować, wartości temperatur wrze-
nia można obliczać także za pomocą programu komputero-
wego w oparciu o dane strukturalne cząsteczek, takie
- 50 -
5
10
15
20
jakie są opisane w publikacji „Computer-assisted Pre-
diction of Normal Boiling Points of Pyrans and Pyno-
les”, D.T. Startona et al., J. Chem. Inf. Comput. Sci.,
32 (1992), strony 306-316, „Computer-assisted Predic-
tion of Normal Boiling Points of Furans, Tetrahydrofu-
rans, and Thiophenes” (Komputerowo wsparta prognoza
normalnych temperatur wrzenia furanów, tetrahydrofura-
nów i tiofenów), D.T. Startona et al., J. Chem. Inf.
Comput. Sci., 31 (1992), strony 301-310, i w cytowanych
tam referencjach, oraz w publikacji “Predicting Physi-
cal Properties from Molecular Structure”, R. Murugana
et al., Chemtech., czerwiec 1994, strony 17-23. Wszys-
tkie wyżej omówione publikacje są tu włączone tytułem
referencji.
W dalszym tekście przytacza się w tablicy 1 szereg
substancji zapachowych, które spełniają kryteria tempe-
ratury wrzenia > 250oC i ClogP > 3. Takie substancje
zapachowe, które spełniają te kryteria, określa się w
dalszym tekście także jako trwałe substancje zapachowe.
Tablica 1: Przykłady trwałych substancji zapacho-
wych
Składniki substancji zapachowej Przybliżona
temperatura
wrzenia
ClogP
Temperatura wrzenia > 250°C i Clog > 3,0
Propionian allilocykloheksanu 267 3,935
Ambrettolid 300 6,261
Benzoesan amylu 262 3,417
Cynamonian amylu 310 3,771
Aldehyd amylocynamonowy 285 4,324
Acetal dimetylowy aldehydu
amylocynamonowego
300 4,033
Salicylan izoamylu 277 4,601
Aurantiol 450 4,216
Benzofenon 306 3,120
Salicylan benzylu 300 4,383
Octan para-tert-butylocykloheksylu +250 4,019
- 51 -
Izobutylochinon 252 4,193
Beta-kariofilen 256 6,333
Kardinen 275 7,346
Cedrol 291 4,530
Octan cedrylu 303 5,436
Mrówczan cedrylu +250 5,070
Cynamonian cynamylu 370 5,480
Salicylan cykloheksylu 304 5,265
Aldehyd cyklamenowy 270 3,680
Dihydroizojasmonian +300 3,009
Difenylometan 262 4,059
Tlenek difenylu 252 4,240
Dodekanolakton 258 4,359
Iso E super +250 3,455
Brasylan etylu 3321 4,554
Glicydan etylometylofenylu 260 3,165
Undecylenian etylu 264 4,888
Exaltolid 280 5,346
Galaxolid +250 5,482
Antranilan geranylu 312 4,216
Fenylooctan geranylu +250 5,233
Heksadekanolid 294 6,805
Salicylan heksenylu 271 4,716
Aldehyd heksylocynamonowy 305 5,473
Salicylan heksylu 290 5,260
Alfa-iron 250 3,820
Lilial (p-tert-bucynal) 258 3,858
Benzoesan linalilu 263 5,233
2-Metoksynaftalen 274 3,235
Metylodihydrojasmon +300 4,843
Gamma-n-metylojonony 252 4,309
Indanon z piżma +250 5,458
Keton z piżma tt. = 137°C 3,014
Tibetin z piżma tt. = 136°C 3,831
Mirystycyna 276 3,200
Oksaheksadekanolid-10 +300 4,336
Oksaheksadekanolid-11 tt. = 35°C 4,336
- 52 -
Alkohol z paczuli 285 4,530
Fantolid 288 5,977
Benzoesan fenyloetylu 300 4,058
Fenylooctan fenyloetylu 325 3,767
Fenyloheptanol 261 3,478
Fenyloheksanol 268 3,299
Alfa-santalol 301 3,800
Tibetolid 280 6,246
Delta-undekalakton 290 3,830
Gamma-undekalaton 297 4,140
Octan wetiwerylu 285 4,882
Yara-yara 274 3,235
(a) tt. oznacza temperaturę topnienia, te składniki
mają temperaturę wrzenia wyższą niż 250oC.
Ta tablica podaje dostateczną liczbę nieogranicza-
jących przykładów trwałych substancji zapachowych, któ-
re można stosować korzystnie w ramach tego wynalazku.
Wytwory kształtowe według niniejszego wynalazku zawie-
rają korzystnie co najmniej 3 różne trwałe substancje
zapachowe, jeszcze korzystniej co najmniej 4 różne
trwałe substancje zapachowe, a jeszcze dalej korzystnie
co najmniej 5 różnych trwałych substancji zapachowych.
5
10
15
20
25
Zgodnie z korzystną postacią wykonania wynalazku
wytwory kształtowe zawierają korzystnie ≥ 20% wagowych,
≥ 25% wagowych, ≥ 30% wagowych, ≥ 35% wagowych, ≥ 40%
wagowych, ≥ 45% wagowych, ≥ 50% wagowych, ≥ 55% wago-
wych, ≥ 60% wagowych, ≥ 65% wagowych, ≥ 75% wagowych,
≥ 80% wagowych, ≥ 85% wagowych, ≥ 90% wagowych lub na-
wet ≥ 95% wagowych trwałych substancji zapachowych,
przy czym % wagowe odnoszą się do całej ilości substan-
cji zapachowych zawartych w wytworze kształtowym.
W dziedzinie środków zapachowych stosuje się kilka
materiałów bez zapachu lub o bardzo słabym zapachu jako
rozcieńczalniki lub wypełniacz nieaktywny do środków
perfumeryjnych. Nieograniczającymi przykładami tych ma-
teriałów są glikol dipropylenowy, ftalan dietylu, cyt-
rynian trietylu, mirystynian izopropylu i benzoesan
benzylu. Te materiały stosuje się np. do rozcieńczania
- 53 -
5
10
15
20
25
30
35
i stabilizowania niektórych innych składników substan-
cji zapachowych. Tych materiałów nie wlicza się przy
obliczaniu całkowitej ilości substancji zapachowych
zawartych w wytworze kształtowym.
Nietrwałymi substancjami zapachowymi są w ramach
niniejszego wynalazku takie substancje zapachowe, które
wykazują temperaturę wrzenia niższą niż około 250°C lub
ClogP mniejszy niż około 3,0 lub zarówno temperaturę
wrzenia niższą niż około 250°C jak i ClogP mniejszy niż
około 3,0. Zgodnie z korzystną postacią wykonania w
wytworach kształtowych według niniejszego wynalazku
minimalizuje się korzystnie nietrwałe substancje zapa-
chowe, co oznacza, że wytwory kształtowe zawierają ko-
rzystnie ≤ 60% wagowych, ≤ 55% wagowych, ≤ 50% wago-
wych, ≤ 45% wagowych, ≤ 40% wagowych, ≤ 35% wagowych,
≤ 30% wagowych, ≤ 25% wagowych, ≤ 20% wagowych, ≤ 15%
wagowych, ≤ 10% wagowych, ≤ 5% wagowych, ≥ 3% wagowe,
≥ 2% wagowe lub nawet ≥ 1% wagowy nietrwałych substan-
cji zapachowych, przy czym % wagowe odnoszą się do ca-
łej ilości substancji zapachowych zawartych w wytworze
kształtowym.
Jednak może okazać się korzystne, gdy nietrwałe
substancje zapachowe stosuje się przynajmniej w małych
ilościach, a mianowicie w celu polepszenia zapachu wyt-
woru kształtowego jako takiego. Wytwory kształtowe wed-
ług niniejszego wynalazku zawierają zatem > 1% wagowy,
korzystnie > 5% wagowych, korzystniej > 10% wagowych,
jeszcze korzystniej > 15% wagowych, a zwłaszcza nawet
> 20% wagowych, > 25% wagowych lub nawet > 30% wagowych
nietrwałych substancji zapachowych, przy czym % wagowe
odnoszą się do całej ilości substancji zapachowych
zawartych w wytworze kształtowym.
Zgodnie z korzystną postacią wykonania wytwór
kształtowy według wynalazku zawiera prekursory substan-
cji zapachowych, które uwalniają substancje zapachowe
korzystnie dopiero w obecności H2O na skutek hydrolizy.
Prekursory substancji zapachowych można wybierać ko-
rzystnie spośród β-aminoketonowych prekursorów substan-
- 54 -
5
10
15
20
25
30
35
40
cji zapachowych, uwalniających aldehyd lub keton pre-
kursorów substancji zapachowych, uwalniających alkohol
prekursorów substancji zapachowych, korzystnie estrów
kwasu krzemowego oraz ortowęglanowych i ortoestrowych
prekursorów substancji zapachowych.
Jeszcze korzystniej prekursory substancji zapacho-
wych wybiera się spośród acetali, ketali, ortoestrów,
ortowęglanów i ich mieszanin.
Szczególnie korzystny prekursor substancji zapa-
chowych odpowiada wzorowi OR1 ⎥ R-C-OR2 ⎥ OR3 ,
w którym R oznacza wodór, liniowy C1-C8-alkil, rozgałę-
ziony C4-C20-alkil, cykliczny C3-C20-alkil, rozgałę-
ziony cykliczny C6-C20-alkil, liniowy C6-C20-alkenyl,
rozgałęziony C6-C20-alkenyl, cykliczny C6-C20-alkenyl,
rozgałęziony cykliczny C6-C20-alkenyl, podstawiony lub
niepodstawiony C6-C20-aryl i ich mieszaniny, a R1, R2 i
R3 oznaczają niezależnie od siebie liniowy, rozgałęź-
ziony lub podstawiony C1-C20-alkil, liniowy, rozgałę-
ziony lub podstawiony C2-C20-alkenyl, podstawiony lub
niepodstawiony, cykliczny C3-C20-alkil, podstawiony lub
niepodstawiony C6-C20-aryl, podstawioną lub niepodsta-
wioną grupę C2-C40-alkilenoksy, podstawiony lub niepod-
stawiony C3-C40-alkilenoksyalkil, podstawiony lub nie-
podstawiony C6-C40-alkilenoaryl, podstawioną lub nie-
podstawioną grupę C6-C32-aryloksy, podstawiony lub nie-
podstawiony C6-C40-alklilenoksy-aryl, C6-C40-oksyalki-
lenoaryl i ich mieszaniny.
Zgodnie z korzystną postacią wykonania jako pre-
kursor substancji zapachowej jest zawarty acetal lub
ketal o wzorze R1 ⎪ R-C-OR2 ⏐ OR3 ,
- 55 -
5
10
15
20
25
30
35
w którym R oznacza liniowy C1-C20-alkil, rozgałęziony
C3-C20-alkil, cykliczny C6-C20-alkil, rozgałęziony cyk-
liczny C6-C20-alkil, liniowy C2-C20-alkenyl, rozgałęzio-
ny C3-C20-alkenyl, cykliczny C6-C20-alkenyl, rozgałęzio-
ny cykliczny C6-C20-alkenyl, podstawiony lub niepodsta-
wiony C6-C20-aryl i ich mieszaniny, R1 oznacza wodór lub
R, R2 i R3 wybiera się każdorazowo niezależnie od siebie
z grupy obejmującej liniowy C1-C20-alkil, rozgałęziony
C3-C20-alkil, cykliczny C3-C20-alkil, rozgałęziony cyk-
liczny C6-C20-alkil, liniowy C6-C20-alkenyl, rozgałęziony
C6-C20-alkenyl, cykliczny C6-C20-alkenyl, rozgałęziony
cykliczny C6-C20-alkenyl, C6-C20-aryl, podstawiony C7-C20-
aryl i ich mieszaniny.
Zgodnie z korzystną postacią wykonania zawarty
jest prekursor substancji zapachowej o następującym
wzorze OR1 ⏐ R4O-C-OR2 ⏐ OR3 ,
w którym R1, R2, R3 i R4 oznaczają niezależnie od siebie
liniowy, rozgałęziony lub podstawiony C1-C20-alkil, li-
niowy, rozgałęziony lub podstawiony C2-C20-alkenyl, pod-
stawiony lub niepodstawiony cykliczny C5-C20-alkil, pod-
stawiony lub niepodstawiony C6-C20-aryl, podstawioną lub
niepodstawioną grupę C2-C40-alkilenoksy, podstawiony lub
niepodstawiony C3-C40-alkilenoksyalkil, podstawiony lub
niepodstawiony C6-C40-alkilenoaryl, podstawioną lub nie-
podstawioną grupę C6-C32-aryloksy, podstawiony lub nie-
podstawiony C6-C40-alkilenoksyaryl, C6-C40-oksyalkileno-
aryl i ich mieszaniny.
Stosowanie odpowiednich prekursorów substancji za-
pachowych prowadzi do wytworów kształtowych o dosko-
nałych właściwościach zapachowych w układach wodnych.
Wytwór kształtowy według wynalazku może zawierać
korzystnie substancje zapachowe, które wybiera się z
grupy obejmującej olej bergamotowy, olej tangerynowy,
dimetyloantranilan, dihydromircenol (2-metylo-6-metyle-
- 56 -
5
10
15
20
25
30
35
no-2-oktanol, tetrahydrolinalol, octan izobornylu, li-
monen, olej pomarańczowy, octan izobornylu, olej euka-
liptusowy (globulus), aldehyd C 10, octan styrolilu,
cytronitryl ((Z,E-3-metylo-5-fenylo-2-pentenonitryl),
undekawertol (4-metylo-3-decen-5-ol), octan styrolilu,
tonalid (acetyloheksametylotetralina). Te substancje
zapachowe mogą wywoływać szczególnie dobre wrażenie
świeżości, zarówno co się tyczy samego wytworu kształ-
towego, jak i jego zastosowania w układach wodnych.
Wytwór kształtowy według wynalazku może zawierać
korzystnie substancje zapachowe, które wybiera się z
grupy obejmującej aldehyd C 14, dekalakton gamma, al-
dehyd cyklamenowy, Troenan (5-metylo-5-propylo-2-(1-
metylobutylo)-1,3-dioksan), Canthoxal (2-metylo-3-
(para-metoksyfenylo)propanal, cytronellol, geraniol,
piżmo, alkohol fenyloetylowy, Phenirat (propanian 2-
fenyloetylo-2-metylu), izomaślan fenyloetylu, Jasmelia
(2H-piran-4-ol, octan 3-butylotetrahydro-5-metylu),
aldehyd heksylocynamonowy (alfa), Ylang, salicylan cyk-
loheksylu, salicylan heksenylu (cis-3), Sandelice, olej
z drzewa gwajakowego, Iso E Super (7-acetylo-1,2,3,4,-
5,6,7,8-oktahydro-1,1,6,7-tetrametylonaftalen), Norlim-
banol, Ambroxan (3aR-(3a-alfa,5a-beta,9a-alfa,9b-beta)-
dodekahydro-3a,6,6,9a-tetrametylonafto-(2,1-b)furan),
alkohol cynamonowy, cyklopentadekanolid, Nirvanol ((S)-
(+)-5-etylo-5-fenylohydantoina), Javanol (1-metylo-2-
((1,2,2-trimetylobicyklo(3.1.0)heks-3-ylo)-metylo)-cyk-
lopropanometanol, Habanolide (oksacyklo-heksadecen-2-
on), Maltol, benzyloaceton, kumarynę, salicylan benzy-
lu, Melona (2,6-dimetylo-5-heptanal), (olej) galbanum,
etylowanilinę, Koavone (3,4,5,6,6-pentametylo-3-hepten-
2-on), palmitynian metylu, olei-nian metylu i/lub mi-
rystynian metylu. Te substancje zapachowe mogą wywoły-
wać szczególnie dobre wrażenie pielęgnacyjne, zarówno
co się tyczy samego wytworu kształtowego, jak i jego
zastosowania w układach wodnych.
Możliwe inne składniki, które mogą być zawarte w
wytworach kształtowych według wynalazku, wybiera się
- 57 -
5
10
15
20
25
30
35
korzystnie z grupy obejmującej substancje szkieletowe,
środki bielące, środki powierzchniowo czynne, rozjaś-
niacze optyczne, aktywatory bielenia, enzymy, elektro-
lity, rozpuszczalniki niewodne, środki do nastawiania
pH, środki fluorescencyjne, barwniki, środki hydrotro-
powe, inhibitory pienienia, oleje silikonowe, środki
przeciw ponownemu osadzaniu się brudu, inhibitory sza-
rzenia, środki zapobiegające rozlewności, środki prze-
ciwmnące, inhibitory przenoszenia barwy, przeciwbakte-
ryjne substancje czynne, środki zarodnikobójcze, środki
grzybobójcze, przeciwutleniacze, inhibitory korozji,
środki antystatyczne, środki wspomagające prasowanie,
środki odpychające i impregnujące, środki spęczniające
i przeciwpoślizgowe oraz pochłaniacze UV.
Środki powierzchniowo czynne są zawarte w wytworze
kształtowym według wynalazku korzystnie w ilościach
≥ 0,1% wagowego, ≥ 1% wagowego, ≥ 3% wagowych, ≥ 5% wa-
gowych, ≥ 10% wagowych, ≥ 15% wagowych, ≥ 20% wagowych,
a zwłaszcza ≥ 25% wagowych, przy czym % wagowe odnoszą
się do całego wytworu kształtowego. Odpowiednia górna
granica środków powierzchniowo czynnych zawartych w
wytworze kształtowym według wynalazku może mieścić się
korzystnie przy 40% wagowych, 30% wagowych, 20% wago-
wych, 15% wagowych, 10% wagowych lub 5% wagowych.
Zgodnie z mniej korzystną postacią wykonania wyt-
wór kształtowy według wynalazku nie zawiera żadnych
środków powierzchniowo czynnych.
Środki bielące i/lub aktywatory bielenia są zawar-
te w wytworze kształtowym według wynalazku korzystnie w
ilościach ≥ 0,1% wagowego, ≥ 1% wagowego, ≥ 3% wago-
wych, ≥ 5% wagowych, ≥ 10% wagowych, ≥ 15% wagowych,
≥ 20% wagowych, a zwłaszcza ≤ 25% wagowych, przy czym %
wagowe odnoszą się do całego wytworu kształtowego.
Odpowiednia górna granica środków bielących i/lub
aktywatorów bielenia zawartych w wytworze kształtowym
według wynalazku może mieścić się korzystnie przy 40%
wagowych, 30% wagowych, 20% wagowych, 15% wagowych, 10%
wagowych lub 5% wagowych.
- 58 -
5
10
15
20
25
30
35
Zgodnie z mniej korzystną postacią wykonania wyt-
wór kształtowy według wynalazku nie zawiera żadnych
środków bielących i/lub aktywatorów bielenia.
Substancje szkieletowe są zawarte korzystnie w
ilościach ≤ 15% wagowych, ≤ 10% wagowych, ≤ 9% wago-
wych, ≤ 8% wagowych, ≤ 7% wagowych, ≤ 6% wagowych, ≤ 5%
wagowych, ≤ 4% wagowych, ≤ 3% wagowych lub ≤ 2% wago-
wych, a zwłaszcza ≤ 1% wagowego, przy czym % wagowe od-
noszą się do całego wytworu kształtowego.Wytwór kształ-
towy według wynalazku nie zawiera zwłaszcza żadnych
substancji szkieletowych.
Enzymy, elektrolity, rozpuszczalniki niewodne,
środki do nastawiania pH, środki fluorescencyjne, barw-
niki, środki hydrotropowe, inhibitory pienienia, oleje
silikonowe, środki przeciw ponownemu osadzaniu się
brudu, inhibitory szarzenia, środki zapobiegające roz-
lewności, środki przeciwmnące, inhibitory przenoszenia
barwy, przeciwbakteryjne substancje czynne, środki za-
rodnikobójcze, środki grzybobójcze, przeciwutleniacze,
inhibitory korozji, środki antystatyczne, środki wspo-
magające prasowanie, środki odpychające i środki imp-
regnujące, środki spęczniające i przeciwpoślizgowe
i/lub pochłaniacze UV są zawarte korzystnie w ilościach
≤ 30% wagowych, ≤ 20% wagowych, ≤ 15% wagowych, ≤ 10%
wagowych, ≤ 9% wagowych, ≤ 8% wagowych, ≤ 7% wagowych,
≤ 6% wagowych, ≤ 5% wagowych, ≤ 4% wagowych, ≤ 3% wago-
wych lub ≤ 2% wagowych, a zwłaszcza ≤ 1% wagowego, przy
czym % wagowe odnoszą się do całego wytworu kształtowe-
go. Wytwór kształtowy według wynalazku może być zwłasz-
cza wolny od każdej pojedyńczej z tych substancji, a
więc np. wolny od enzymów i/lub wolny od elektrolitów.
W dalszym tekście szczegółowo bliżej objaśnia się
pojedyńczo odpowiednie składniki środków piorących
i/lub czyszczących według wynalazku. Te składniki mogą
być zawarte w samych wytworach kształtowych według wy-
nalazku i/lub także w powłokach wytworów kształtowych.
Przytoczone dalej składniki są czysto opcjonalne, ale
korzystnie mogą być zawarte.
- 59 -
5
10
15
20
25
30
35
Zgodnie z korzystną postacią wykonania wytwór
kształtowy według wynalazku zawiera anionowe środki
powierzchniowo czynne, korzystnie w ilościach co naj-
mniej 0,1% wagowego w odniesieniu do całego wytworu
kształtowego. Zgodnie z inną korzystną postacią wykona-
nia środek według wynalazku jest w wysokim stopniu
wolny od anionowego środka powierzchniowo czynnego, a
więc zawiera korzystnie < 5% wagowych, jeszcze korzys-
tniej < 1% wagowego, a zwłaszcza nie zawiera żadnego
anionowego środka powierzchniowo czynnego.
Dodatkowo do omówionych anionowych środków po-
wierzchniowo czynnych, a także niezależnie od nich, w
wytworach kształtowych według wynalazku mogą być zawar-
te mydła. Odpowiednie są zwłaszcza mydła nasyconych
kwasów tłuszczowych, takie jak sole kwasu laurynowego,
kwasu mirystynowego, kwasu palmitynowego, kwasu steary-
nowego, uwodornionego kwasu erukowego i kwasu beheno-
wego oraz zwłaszcza mieszaniny mydeł pochodzące z natu-
ralnych kwasów tłuszczowych, np. kwasów pochodzenia
kokosowego, z ziaren palmowych lub pochodzenia łojowe-
go. Zawartość mydeł w środku wynosi, niezależnie od
innych anionowych środków powierzchniowo czynnych,
korzystnie nie więcej niż 3% wagowe, a zwłaszcza 0,5-
2,5% wagowego, w odniesieniu do całego środka. Zgodnie
z korzystną postacią wykonania środek według wynalazku
jest wolny od mydła.
Anionowe środki powierzchniowo czynne i mydła mogą
występować w postaci swoich soli sodowych, potasowych
lub amonowych oraz jako rozpuszczalne sole zasad orga-
nicznych, takich jak mono-, di- lub trietanoloamina.
Korzystnie występują one w postaci swoich soli sodowych
lub potasowych, a zwłaszcza w postaci soli sodowych.
Anionowe środki powierzchniowo czynne i mydła można
wytwarzać także in situ wprowadzając do suszonego roz-
pyłowo zestawu kwasy anionowych środków powierzchniowo
czynnych i ewentualnie kwasy tłuszczowe, które następ-
nie zobojętnia się nośnikami alkaliów w suszonym roz-
pyłowo zestawie.
- 60 -
5
10
15
20
25
30
35
Zgodnie z wynalazkiem w wytworach kształtowych
według wynalazku mogą być zawarte niejonowe środki po-
wierzchniowo czynne i ich zawartość może wynosić do 2
lub 3 lub 5% wagowych, przy czym mogą być zawarte także
większe ilości niejonowego środka powierzchniowo czyn-
nego, np. do 5% wagowych lub 10% wagowych lub 15% wago-
wych lub 20% wagowych, 30% wagowych, 40% wagowych lub
do 50% wagowych, a nawet więcej, a gdy jest to celowe,
np. do 60% wagowych.Racjonalne dolne granice mogą mieś-
cić się przy wartościach 0,01% wagowego, 0,1% wagowego,
1% wagowego, 2% wagowych, 3% wagowych lub 4% wagowych.
Możliwe są także wyższe dolne granice, np. 5% wagowych,
6% wagowych, 7% wagowych, 8% wagowych, 9% wagowych, 10%
wagowych, 12% wagowych, 14% wagowych, 16% wagowych, 18%
wagowych, 20% wagowych, 25% wagowych, 30% wagowych, 35%
wagowych, a nawet 40% wagowych, przy czym % wagowe od-
noszą się każdorazowo do całego wytworu kształtowego.
Niejonowe środki powierzchniowo czynne są jednak
zawarte korzystnie w większych ilościach, a więc np. do
50% wagowych, jeszcze korzystniej 0,1-40% wagowych,
szczególnie korzystnie 0,5-30% wagowych, a zwłaszcza 2-
25% wagowych, każdorazowo w odniesieniu do całego środ-
ka.
Zgodnie z korzystną postacią wykonania wytwór
kształtowy według wynalazku zawiera niejonowe środki
powierzchniowo czynne w ilościach co najmniej 0,1% wa-
gowego w odniesieniu do całego wytworu kształtowego.
Zgodnie z inną korzystną postacią wykonania środek
według wynalazku jest w wysokim stopniu wolny od nie-
jonowego środka powierzchniowo czynnego, a więc zawiera
korzystnie < 5% wagowych, jeszcze korzystniej < 1% wa-
gowego, niejonowego środka powierzchniowo czynnego.
W środkach według wynalazku mogą być zawarte ko-
rzystnie wszystkie znane ze stanu techniki niejonowe
środki powierzchniowo czynne. Korzystne niejonowe
środki powierzchniowo czynne będą przedstawione dalej
niżej.
- 61 -
5
10
15
20
25
30
35
Wytwory kształtowe według wynalazku mogą zawierać
korzystnie także kationowe środki powierzchniowo czyn-
ne. Odpowiednimi kationowymi środkami powierzchniowo
czynnymi są np. powierzchniowo czynne związki czwarto-
rzędowe, a zwłaszcza o grupie amoniowej, sulfoniowej,
fosfoniowej, jodoniowej lub arsoniowej. Przez stosowa-
nie czwartorzędowych związków powierzchniowo czynnych o
działaniu przeciwbakteryjnym można środek wyposażyć w
działanie przeciwbakteryjne bądź polepszyć jego dzia-
łanie przeciwbakteryjne istniejące ewentualnie dzięki
innym składnikom.
Odpowiednimi QAV są chlorki benzalkoniowe o rodni-
kach C8-C18-alkilowych, a zwłaszcza chlorek C12-C14-alki-
lobenzylodimetyloamoniowy. Szczególnie korzystnym QAV
jest metosiarczan kokosopentaetoksymetyloamoniowy (wed-
ług INCI PEG-5 Cocomonium Methosulfate, Rewoquat®
CPEM).
W celu uniknięcia możliwych niezgodności przeciw-
bakteryjnych kationowych środków powierzchniowo czyn-
nych z anionowymi środkami powierzchniowo czynnymi za-
wartymi możliwie w wytworze kształtowym według wynalaz-
ku stosuje się możliwie zgodny z anionowymi środkami
powierzchniowo czynnymi i/lub ewentualnie mniej katio-
nowy środek powierzchniowo czynny lub w szczególnej
postaci wykonania wynalazku rezygnuje się całkowicie z
kationowych środków powierzchniowo czynnych.
Niżej opisuje się dalej jeszcze dalsze kationowe
środki powierzchniowo czynne, a więc także czwartorzęd-
dowe związki amoniowe. Także i one mogą być zawarte
korzystnie w środkach według wynalazku.
Wytwory kształtowe według wynalazku mogą zawierać
jeden lub więcej kationowych środków powierzchniowo
czynnych, korzystnie w ilościach, w odniesieniu do ca-
łego zestawu, 0-30% wagowych, jeszcze korzystniej od
ponad 0 do 20% wagowych, korzystnie 0,01-10% wagowych,
a zwłaszcza 0,1-5% wagowych. Odpowiednie minimalne war-
tości mogą mieścić się także przy 0,5, 1, 2 lub 3% wa-
gowych. Zgodnie z korzystną postacią wykonania wytwór
- 62 -
5
10
15
20
25
30
35
kształtowy według wynalazku zawiera kationowe środki
powierzchniowo czynne korzystnie w ilościach co naj-
mniej 0,1% wagowego w odniesieniu do całego wytworu
kształtowego. Zgodnie z inną korzystną postacią wykona-
nia środek według wynalazku jest w wysokim stopniu wol-
ny od kationowego środka powierzchniowo czynnego, a
więc zawiera korzystnie < 5% wagowych, korzystnie < 1%
wagowego, a zwłaszcza nie zawiera żadnego kationowego
środka powierzchniowo czynnego.
Wytwory kształtowe według wynalazku mogą zawierać
także amfoteryczne środki powierzchniowo czynne i jesz-
cze bliżej opisuje się je niżej zwłaszcza w związku ze
środkami kondycjonującymi i zmiękczaczami.
Wytwory kształtowe mogą zawierać według wynalazku
jeden lub więcej amfoterycznych środków powierzchniowo
czynnych, korzystnie w ilościach, w odniesieniu do
całego zestawu, 0-30% wagowych, jeszcze korzystniej od
ponad 0 do 20% wagowych, korzystnie 0,01-10% wagowych,
a zwłaszcza 0,1-5% wagowych. Zgodnie z inną korzystną
postacią wykonania środek według wynalazku jest w wyso-
kim stopniu wolny od amfoterycznego środka powierzch-
niowo czynnego, a więc zawiera korzystnie < 5% wago-
wych, jeszcze korzystniej < 1% wagowego, a zwłaszcza
nie zawiera żadnego amfoterycznego środka powierzch-
niowo czynnego.
Dalszymi składnikami wytworów kształtowych według
wynalazku mogą być nieorganiczne lub organiczne wypeł-
niacze aktywne. Do nieorganicznych wypełniaczy aktyw-
nych należą nierozpuszczalne w wodzie składniki, takie
jak glinokrzemiany, a zwłaszcza zeolity.
W korzystnej postaci wykonania wytwór kształtowy
według wynalazku nie zawiera żadnego fosforanu.
Wytwór kształtowy według wynalazku może zawierać
rozpuszczalne wypełniacze aktywne korzystnie w iloś-
ciach 0,1-40% wagowych, korzystnie 5-25% wagowych, a
zwłaszcza korzystnie 10-20% wagowych, w odniesieniu do
całego ciężaru środka, przy czym jako rozpuszczalny
wypełniacz aktywny szczególnie korzystny jest węglan
- 63 -
5
10
sodowy. Korzystnie można jednak przewidywać także, że-
by środek według wynalazku zawierał mniej niż 10% wago-
wych, np. mniej niż 5% wagowych rozpuszczalnych wypeł-
niaczy aktywnych.Zgodnie z inną korzystną postacią wy-
konania środek według wynalazku jest wolny od rozpusz-
czalnego wypełniacza aktywnego.
Henkel AG & Co. KGaA
Zastępca:
- 64 -
5
10
15
20
25
30
OK II-12/P30539PL00 EP 2 069 471 B1
Zastrzeżenia patentowe
1. Układ do przekazywania środka piorącego lub czysz-
czącego, zawierający wytwór kształtowy środka piorącego
lub czyszczącego w postaci paska, arkusza, tarczy,
warstwy, płytki lub taśmy, który składa się w co naj-
mniej 20% z polimerów oraz zawiera substancję o właś-
ciwościach czyszczących, przy czym wytwór kształtowy
przygotowuje się w pojemniku do pobierania i przy czym
wytwór kształtowy zawiera na powierzchni warstwę klejo-
wą, która zawiera produkt polimeryzacji kleisty w tem-
peraturze pokojowej pod naciskiem i/lub w obecności
wilgoci.
2. Układ według zastrz. 1, znamienny tym, że wytwór
kształtowy składa się z pojedynczej warstwy lub z lami-
natu o więcej niż jednej warstwie i jest korzystnie
powleczonym, wielowarstwowym wytworem kształtowym.
3. Układ według zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, że
wytwór kształtowy zawiera folię korzystnie z elastycz-
nego materiału, a w folii i/lub jako warstwa na folii
jest naniesiona substancja o właściwościach czyszczą-
cych.
4. Układ według jednego z poprzednich zastrz. 1-3, zna-
mienny tym, że substancja o właściwościach czyszczących
jest środkiem powierzchniowo czynnym i/lub środkiem
bielącym.
5. Układ według jednego z poprzednich zastrz. 1-4, zna-
mienny tym, że warstwa klejowa może dyspergować w wo-
dzie lub jest rozpuszczalna w wodzie.
6. Układ według jednego z poprzednich zastrz. 1-5, zna-
mienny tym, że w warstwie klejowej jest zawarta subs-
tancja o właściwościach czyszczących, przy czym ta sub-
- 65 -
5
10
15
20
25
30
35
stancja jest korzystnie zdyspergowana w produkcie poli-
meryzacji.
7. Układ według jednego z poprzednich zastrz. 1-6, zna-
mienny tym, że składniki środków piorących lub czysz-
czących zawarte w warstwie klejowej występują jako gęs-
te ciecze, a zwłaszcza jako żel, i/lub jako stałe cząs-
tki.
8. Układ według jednego z poprzednich zastrz. 1-7, zna-
mienny tym, że warstwa klejowa jest wyposażona w odry-
walną, stałą, cienką warstewkę ochronną.
9. Układ według jednego z poprzednich zastrz. 1-8, zna-
mienny tym, że pojemnik do pobierania jest otaczającym
przynajmniej częściowo wytwór kształtowy, elastycznym
lub nieelastycznym, korzystnie wielokrotnie zamykanym
pojemnikiem, korzystnie pudełkiem, woreczkiem lub ko-
pertą, a zwłaszcza dozownikiem.
10. Układ według jednego z poprzednich zastrz. 1-9,
znamienny tym, że pojemnik do pobierania zawiera wałek
i jest korzystnie dozownikiem taśmy, przy czym wytwór
kształtowy jest wyposażony zwłaszcza w miejsca podziału
do pobierania w postaci porcji.
11. Sposób miejscowej obróbki plam na podłożach, a
zwłaszcza tekstyliach lub twardych powierzchniach, w
którym wytwór kształtowy pobiera się z układu do prze-
kazywania środków piorących lub czyszczących według
jednego z poprzednich zastrz. 1-10 i nanosi wytwór
kształtowy w sposób przyczepny na poddawaną obróbce
plamę.
12. Sposób według zastrz. 11 obróbki plam tłustych
i/lub barwnych zabrudzeń, przy czym zabrudzenia zawie-
rają korzystnie
- antocyjany,
- betalainy, korzystnie betacyjany, betaksantyny,
belaninę, betanidynę,
- karotionoidy, korzystnie karotynę, ksantofile,
- chlorofile,
- antranoidy,
- chinony,
- 66 -
5
10
- flawonoidy,
- barwniki kurkuminowe,
- hemoglobinę,
- brunatne garbniki z herbaty, owoców, czerwonego wina,
- brunatne kwasy huminowe z kawy, herbaty, kakao i/lub
- barwniki techniczne, korzystnie z kosmetyków, kredek,
atramentów.
Henkel AG & Co. KGaA
Zastępca:
- 67 -
Recommended