RZECZPOSPOLITA POLSKA

Urząd Patentowy Rzeczypospolitej

Polskiej

(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP 2069471

(96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: 13.09.2007 07803452.7 (97) O udzieleniu patentu europejskiego ogłoszono: 13.06.2012 Europejski Biuletyn Patentowy 2012/24 EP 2069471 B1

(13) (51)

T3 Int.Cl. C11D 17/04 (2006.01)

(54) Tytuł wynalazku:

Układ do przekazywania środków piorących lub czyszczących

PL/E

P 20

6947

1 T3

(30) Pierwszeństwo:

04.10.2006 DE 102006047229

(43) Zgłoszenie ogłoszono:

17.06.2009 w Europejskim Biuletynie Patentowym nr 2009/25

(45) O złożeniu tłumaczenia patentu ogłoszono:

30.11.2012 Wiadomości Urzędu Patentowego 2012/11

(73) Uprawniony z patentu:

Henkel AG & Co. KGaA, Düsseldorf, DE

(72) Twórca(y) wynalazku:

SALVATORE FILECCIA, Oberhausen, DE RENE-ANDRES ARTIGA GONZALEZ, Düsseldorf, DE GEORG MEINE, Mettmann, DE WOLFGANG BARTHEL, Langenfeld, DE

(74) Pełnomocnik: rzecz. pat. Edward Buczyński

POLSERVICE KANCELARIA RZECZNIKÓW PATENTOWYCH SP. Z O.O. ul. Bluszczańska 73 00-712 Warszawa

Uwaga: W ciągu dziewięciu miesięcy od publikacji informacji o udzieleniu patentu europejskiego, każda osoba może wnieść do Europejskiego Urzędu Patentowego sprzeciw dotyczący udzielonego patentu europejskiego. Sprzeciw wnosi się w formie uzasadnionego na piśmie oświadczenia. Uważa się go za wniesiony dopiero z chwilą wniesienia opłaty za sprzeciw (Art. 99 (1) Konwencji o udzielaniu patentów europejskich).

5

10

15

20

25

30

OK II-12/P30539PL00 EP 2 069 471 B1

Układ do przekazywania środków piorących lub

czyszczących

Niniejszy wynalazek dotyczy układu do przekazywa-

nia środków piorących lub czyszczących, zawierających

polimery wytworów kształtowych, które mają kształt

pasków, arkuszy, tarcz, warstw, płytek lub taśm, oraz

jego zastosowania do indywidualnego dozowania nieciek-

łych środków piorących lub czyszczących. Wynalazek do-

tyczy dalej sposobu wytwarzania wodnego układu o właś-

ciwościach czyszcząch oraz sposobu miejscowej obróbki

plam na podłożach.

Stałe i ciekłe środki piorące i czyszczące są od

wielu lat dobrze widzianymi środkami pomocniczymi w

gospodarstwie domowym i przemyśle i są stosowane z

wielkim zrozumieniem przez niemal każdego.

W przypadku użytkownika istnieje jednak ciągłe za-

potrzebowanie na produkty, które są szczególnie przy-

jazne podczas stosowania i dają się łatwo manipulować.

Stąd zadaniem niniejszego wynalazku było opracowa-

nie szczególnie przyjaznego podczas stosowania i dają-

cego się łatwo manipulować środka piorącego lub czysz-

czącego. To zadanie rozwiązuje się za pomocą przedmiotu

wynalazku.

Przedmiotem niniejszego wynalazku jest układ do

przekazywania środków piorących lub czyszczących, za-

wierający wytwór kształtowy środków piorących lub

czyszczących w kształcie paska, arkusza, tarczy, warst-

wy, płytki lub taśmy, który składa się w co najmniej

20% wagowych z polimerów i zawiera substancję o właści-

wościach czyszczących, przy czym wytwór kształtowy

przygotowuje się w pojemniku do pobierania i przy czym

wytwór kształtowy ma na górnej powierzchni warstwę kle-

jową, która zawiera produkt polimeryzacji klejący w

temperaturze pokojowej pod naciskiem i/lub w obecności

- 2 -

5

10

15

20

25

30

35

wilgoci. Układ do przekazywania środków piorących lub

czyszczących w sensie wynalazku jest przedmiotem, który

zawiera co najmniej jeden pojemnik do pobierania, w

którym jest zawarty wytwór kształtowy środków piorących

lub czyszczących według wynalazku, taki jak np. folia.

Wytwór kształtowy środków piorących lub czyszczących

według wynalazku zawiera co najmniej jedną substancję o

właściwościach czyszczących, a zwłaszcza środek bielący

i/lub środek powierzchniowo czynny.

Przez wytwór kształtowy środków piorących lub

czyszczących w kształcie paska, arkusza, tarczy, warst-

wy lub taśmy należy rozumieć korzystnie folię bądź

cienką warstewkę.

Zawartość polimeru w wytworze kształtowym może

mieścić się według korzystnej postaci wykonania wyraź-

nie w zakresie powyżej 20% wagowych, np. przy wartości

co najmniej 25% wagowych, 30% wagowych, 35% wagowych,

40% wagowych, 45% wagowych, 50% wagowych, 55% wagowych,

60% wagowych, 65% wagowych, 70% wagowych, a także co

najmniej 75% wagowych, nawet co najmniej 80% wagowych,

przy czym % wagowe odnoszą się do całego wytworu

kształtowego. Możliwe górne granice zawartości polimeru

w wytworze kształtowym mogą mieścić się przy wartości

maksymalnie 95% wagowych, 90% wagowych, 85% wagowych,

80% wagowych, 75% wagowych, 70% wagowych, 65% wagowych,

60% wagowych, 55% wagowych, 50% wagowych, 45% wagowych,

40% wagowych, 35% wagowych lub maksymalnie 30% wago-

wych.

Zawartość polimeru w wytworze kształtowym może

mieścić się np. w zakresie 35-70% wagowych lub np. w

zakresie 40-80% wagowych, itd.

Zgodnie z korzystną postacią wykonania wytwór

kształtowy według wynalazku może być rozpuszczalny lub

dyspergujący w wodzie, natomiast według innej postaci

wykonania może być nierozpuszczalny w wodzie, co jest

jednak mniej korzystne. Możliwe jest także, aby był on

tylko częściowo rozpuszczalny lub dyspergujący w wo-

dzie. Wytwór kształtowy według wynalazku, taki jak np.

- 3 -

5

10

15

20

25

30

35

folia, może być np. zbudowany warstwowo, np. w rodzaju

laminatu, przy czym różne warstwy różnią się także

swoją rozpuszczalnością w wodzie, i może tu chodzić

także np. o 2-warstwową folię, w której jedna warstwa

jest rozpuszczalna i/lub dyspergująca w wodzie, nato-

miast druga warstwa jest nierozpuszczalna w wodzie.

Może być także tak, że wytwór kształtowy według wyna-

lazku, korzystnie folia, jest powleczony, tak że właś-

ciwy materiał wytworu kształtowego, korzystnie folii,

jako nośnik warstwy jest nierozpuszczalny w wodzie, na-

tomiast powłoka jest rozpuszczalna w wodzie. I odwrot-

nie, możliwe jest także, aby powłoka była nierozpusz-

czalna w wodzie, a wytwór kształtowy, korzystnie folia,

był rozpuszczalny w wodzie.

Zgodnie z korzystną postacią wykonania wytwór

kształtowy może składać się z jednej warstwy (materia-

łu) lub z laminatu o więcej niż jednej warstwie, przy

czym ewentualnie wielowarstwowy wytwór kształtowy jest

korzystnie powleczony.

Zgodnie z dalszą korzystną postacią wykonania wyt-

wór kształtowy zawiera folię, korzystnie z elastycznego

materiału, i substancję o właściwościach czyszczących,

która znajduje się w folii i/lub jest naniesiona jako

warstwa na folię.

Wytwór kształtowy według wynalazku może zawierać,

obok polimeru i substancji o właściwościach czyszczą-

cych, także jeszcze inne składniki, takie jak np. na-

turalne i/lub syntetyczne tkaniny, włókniny, folie,

papier, gumę i ich mieszaniny.

W przypadku zawartego polimeru może chodzić np. o

polimer pojedynczy lub mieszaninę różnych polimerów.

Odpowiednie polimery mogą obejmować np. polietylen,

polialkohol winylowy, octan etylowinylu, alkohol etylo-

winylowy, poliester, itd., przy czym korzystnym nieroz-

puszczalnym w wodzie materiałem jest np. polietylen.

Korzystnym rozpuszczalnym w wodzie polimerem jest np.

polialkohol winylowy.

- 4 -

5

10

15

20

25

30

35

Przykładami odpowiednich materiałów wytworów

kształtowych są np. cienkie warstewki lub folie z żywic

syntetycznych, takich jak np. PE, PP, PAN, PUR, PAW,

PCW, PA, itd., oraz ich laminowane cienkie warstewki,

porowate cienkie warstewki lub folie z gumy i lub żywic

syntetycznych. Przydatne są także cienkie warstewki lub

folie włókniste, takie jak tzw. włókninowe materiały

włókniste (to jest nie tkane, nie robione na drutach

lub nie dziane płaskie wytwory tekstylne, korzystnie na

bazie PP, poliestrów, wiskozy, włókien akrylowych, po-

liamidu), materiały tekstylne i papier oraz folie meta-

lowe.

W korzystnych przypadkach wytwór kształtowy zawie-

ra jeden lub więcej materiałów z grupy obejmującej

(ewentualnie acetalizowany) polialkohol winylowy (PVAL)

i/lub kopolimery PVAL, poliwinylopirolidon, politlenek

etylenu, poliglikol etylenowy, żelatynę, celulozę i jej

pochodne, zwłaszcza MC, HEC, HPC, HPMC i/lub CMC i/lub

kopolimery oraz ich mieszaniny. Do wytworów kształto-

wych można dodawać korzystnie znane specjaliście zmięk-

czacze w celu zwiększenia elastyczności materiału, a

także i inne substancje pomocnicze lub dodatkowe.

W ramach niniejszego wynalazku całkiem szczególnie

korzystne jako polimery rozpuszczalne w wodzie są poli-

alkohole winylowe. „Polialkohole winylowe” (w skrócie

PVAL, a czasami PVOH) są przy tym oznaczeniem polimerów

o strukturze ogólnej

-CH2-CH-CH2-CH-

⎥ ⎥I OH OH ,

które zawierają także w nieznacznych ilościach (około

2%) także jednostki strukturalne typu

-CH2-CH-CH-CH2-

⎢ ⎥ OH OH

Dostępne w handlu polialkohole winylowe, które

oferuje się w postaci białożółtawych proszków lub gra-

nulatów o stopniach polimeryzacji w zakresie 100-2500

- 5 -

5

10

15

20

25

30

35

(masy molowe około 4000-100000 g/mol), mają stopnie

hydrolizy 98-99 bądź 87-89% molowych i wykazują także

pewną zawartość resztkową grup acetylowych. Polialkoho-

le winylowe są charakteryzowane ze strony producentów

przez podanie stopnia polimeryzacji polimeru wyjścio-

wego, stopnia hydrolizy, liczby zmydlenia bądź lepkości

roztworu.

W zależności od stopnia hydrolizy polialkohole wi-

nylowe są rozpuszczalne w wodzie i w kilku silnie po-

larnych rozpuszczalnikach organicznych (formamid, dime-

tyloformamid, sulfotlenek dimetylu) i nie są atakowane

przez (chlorowane) węglowodory, estry, tłuszcze i ole-

je. Polialkohole winylowe klasyfikuje się jako toksyko-

logicznie bez zarzutu i mogą one rozkładać się przynaj-

mniej częściowo biologicznie. Rozpuszczalność w wodzie

można zmniejszać się przez dodatkową obróbkę aldehydami

(acetalizacja), drogą kompleksowania za pomocą soli Ni

lub Cu lub drogą obróbki dwuchromianami, kwasem borowym

lub boraksem. Polialkohol winylowy jest w wysokim stop-

niu nieprzepuszczalny dla gazów, takich jak tlen, azot,

hel, wodór, dwutlenek węgla, przy czym może jednak

przepuszczać parę wodną.

W ramach niniejszego wynalazku korzystne wytwory

kształtowe charakteryzują się tym, że zawierają one po-

lialkohole winylowe i/lub kopolimery PVAL, których sto-

pień hydrolizy wynosi 70-100% molowych, korzystnie 80-

90% molowych, szczególnie korzystnie 81-89% molowych, a

zwłaszcza 82-88% molowych.

Korzystnie stosuje się polialkohole winylowe o ok-

reślonym zakresie ciężarów cząsteczkowych, przy czym

korzystne są takie polialkohole winylowe, których cię-

żar cząsteczkowy mieści się w zakresie 3500-100000

gmol-1, korzystnie 10000-90000 gmol-1, szczególnie ko-

rzystnie 12000-80000 gmol-1, a zwłaszcza 13000-70000

gmol-1.

Stopień polimeryzacji takich korzystnych polial-

koholi winylowych mieści się w zakresie od około 200 do

około 2100, korzystnie od około 220 do około 1890,

- 6 -

5

10

15

20

szczególnie korzystnie od około 240 do około 1680, a

zwłaszcza od około 260 do około 1500.

Korzystne według wynalazku wytwory kształtowe cha-

rakteryzują się tym, że zawierają polialkohole winy-

lowe i/lub kopolimery PVAL, których przeciętny stopień

polimeryzacji mieści się w zakresie 80-700, korzystnie

150-400, a szczególnie korzystnie 180-300, i/lub ich

stosunek ciężarów cząsteczkowych MG(50%) do MG(90%)

mieści się korzystnie w zakresie 0,3-1, korzystnie 0,4-

0,8, a zwłaszcza 0,45-0,6.

Opisane wyżej polialkohole winylowe są szeroko

dostępne w handlu, np. pod znakiem towarowym Mowiol®

(firmy Clariant). W ramach niniejszego wynalazku szcze-

gólnie odpowiednimi polialkoholami winylowymi są np.

Mowiol® 3-83, Mowiol® 4-88, Mowiol® 5-88 oraz Mowiol®

8-88.

Z dalszymi polialkoholami winylowymi szczególnie

odpowiednimi jako materiał do wytworów kształtowych

można zapoznać się z następującej tablicy:

Oznaczenie Stopień

hydrolizy

(%)

Masa

molowa(kDa)

Temperatura

topnienia

(oC)

Airvol® 205 88 15-27 230

Vinex® 2019 88 15-27 170

Vinex® 2144 88 44-65 205

Vinex® 1025 99 15-27 170

Vinex® 1025 88 25-45 102

Gohsefimer® 5407 30-28 23600 100

Gohsefimer® LL02 41-51 17000 100

Dalszymi polialkoholami winylowymi odpowiednimi

jako materiał do wytworów kształtowych są ELVANOL® 51-

05, 52-22, 50-42, 85-82, 75-15, T-25, T-66, 90-50 (znak

towarowy firmy Du Pont), ALCOTEX® 72.5, 78, B72, F80/

40, F88/4, F88/26, F88/40, F88/47 (znak towarowy firmy

Harlow Chemical Co.), Gohsenol® NK-05, A-300, AH-22, C-

500, GH-20, GL-03, GM-14L, KA-20, KA-500, KH-20, KP-06,

N-300, NH-26, NM11Q, KZ-06 (znak towarowy firmy Nippon

25

- 7 -

5

Gohsei K.K.). Odpowiednie są także rodzaje ERKOL firmy

Wacker.

Dalszą korzystną grupą rozpuszczalnych w wodzie

polimerów, które zgodnie z wynalazkiem mogą być zawarte

w wytworach kształtowych, są poliwinylopirolidony i są

one sprzedawane np. pod oznaczeniem Luviskol® (firmy

BASF). Poliwinylopirolidony [poli(1-winylo-2-pirolidy-

nony)], w skrócie PVP, są polimerami o wzorze ogólnym

CH-CH2

N O

n

(I)

,

10

15

20

25

30

które wytwarza się drogą polimeryzacji rodnikowej 1-

winylopirolidonu sposobem polimeryzacji w roztworze lub

polimeryzacji zawiesinowej z zastosowaniem środków rod-

nikotwórczych (nadtlenki, związki azowe) jako inicja-

torów. Polimeryzacja jonowa monomeru daje tylko produk-

ty o niskich masach molowych. Dostępne w handlu poliwi-

nylopirolidony mają masy molowe w zakresie około 2500-

750000 g/mol, które charakteryzuje się poprzez dane

wartości K i które w zależności od wartości K mają tem-

peratury przejścia w stan szklisty 130-175oC. Są one

oferowane jako białe, higroskopijne proszki lub jako

roztwory wodne. Poliwinylopirolidony są dobrze rozpusz-

czalne w wodzie i w wielkiej liczbie rozpuszczalników

organicznych (alkohole, ketony, lodowaty kwas octowy,

chlorowęglowodory, fenole i inne).

Odpowiednie są także kopolimery winylopirolidonu z

innymi monomerami, a zwłaszcza kopolimery winylopiroli-

don/winyloester, takie jakie są sprzedawane pod znakiem

towarowym Luviskol® (firmy BASF). Szczególnie korzyst-

nymi niejonowymi polimerami są Luviskol® VA 64 i Luvis-

kol® VA 73, każdorazowo polimery winylopirolidon/-octan

winylu.

- 8 -

Polimery winyloestrowe są polimerami dostępnymi z

winyloestrów z ugrupowaniem o wzorze (II) -CH2-CH-

O

CO R

(II)

,

jako charakterystycznym elementem strukturalnym makro-

cząsteczek. Spośród nich największe znaczenie technicz-

ne mają polimery octanu winylu (R = CH3) z poliwinylo-

octanami jako najważniejszymi przedstawicielami.

5

10

15

20

25

30

Polimeryzacja estrów winylowych odbywa się rodni-

kowo różnymi sposobami (polimeryzacja w rozpuszczalni-

ku, polimeryzacja zawiesinowa, polimeryzacja emulsyjna,

polimeryzacja w masie). Kopolimery octanu winylu z wi-

nylopirolidonem zawierają jednostki monomeryczne o wzo-

rach (I) i (II).

Dalszymi odpowiednimi, rozpuszczalnymi w wodzie

polimerami są poliglikole etylenowe (politlenki etyle-

nu), które określa się krótko jako PEG. PEG są polime-

rami glikolu etylenowego, które odpowiadają wzorowi

ogólnemu (III)

H-(O-CH2-CH2)n-OH (III),

przy czym n może przyjmować wartości od 5 do > 100000.

PEG wytwarza się w technice drogą polimeryzacji

anionowej z otwarciem pierścienia tlenku etylenu (oksi-

ranu) przeważnie w obecności niewielkiej ilości wody i

w zależności od sposobu prowadzenia reakcji mają masy

molowe w zakresie około 200-5000000 g/mol, odpowiada-

jące stopniom polimeryzacji od około 5 do > 100000.

Produkty o masach molowych < około 25000 g/mol są

w temperaturze pokojowej ciekłe i określa się je jako

właściwe poliglikole etylenowe, w skrócie PEG. Te krót-

kołańcuchowe PEG można dodawać zwłaszcza do innych roz-

puszczalnych w wodzie polimerów, np. polialkoholi winy-

lowych lub eterów celulozy jako zmiękczaczy. Stosowane

według wynalazku, stałe w temperaturze pokojowej poli-

glikole etylenowe określa się jako politlenki etylenu,

- 9 -

5

10

15

20

25

w skrócie PEOX. Wielkocząsteczkowe politlenki etylenu

mają nadzwyczaj niskie stężenie reaktywnych końcowych

grup hydroksylowych i stąd wykazują tylko jeszcze słabe

właściwości glikolowe.

Jako materiał do wytworów kształtowych odpowiednia

jest dalej według wynalazku także żelatyna, przy czym

stosuje się ją korzystnie razem innymi polimerami. Że-

latyna jest polipeptydem (masa molowa od około 15000 do

> 250000 g/mol), który uzyskuje się zwłaszcza drogą

hydrolizy kolagenu zawartego w skórze i kościach zwie-

rząt w kwaśnych lub alkalicznych warunkach. Skład ami-

nokwasowy żelatyny odpowiada w wysokim stopniu składowi

kolagenu, z którego ją uzyskano, i zmienia się w zależ-

ności od jego pochodzenia. Zastosowanie żelatyny jako

rozpuszczalnego w wodzie materiału osłonowego jest sze-

roko rozpowszechnione zwłaszcza w farmacji w postaci

kapsułek z twardej lub miękkiej żelatyny. Na skutek

swojej wysokiej ceny w porównaniu z wyżej omówionymi

polimerami żelatyna w postaci folii znajduje na ogół

tylko nieznaczne zastosowanie.

Dalsze odpowiednie według wynalazku, rozpuszczal-

ne w wodzie polimery opisuje się niżej:

- Etery celulozy, takie jak hydroksypropyloceluloza,

hydroksyetyloceluloza i metylohydroksypropyloceluloza,

które sprzedaje się np. pod znakiem towarowym Culminal®

i Benecel® (firmy AQUALON).

Etery celulozy dają się opisać wzorem ogólnym (IV)

OO O

ROCH2 OR

RO

ROCH2

O

ORROO

(IV)

,

w którym R oznacza H lub rodnik alkilowy, alkenylowy,

alkinylowy, arylowy lub alkiloarylowy. W korzystnych

produktach co najmniej jeden R we wzorze (III) oznacza

–CH2CH2CH2-OH lub –CH2CH2-OH. Etery celulozy wytwarza się

w technice drogą eteryfikacji celulozy alkalicznej (np.

30

- 10 -

5

10

15

20

25

30

35

tlenkiem etylenu). Etery celulozy charakteryzuje się

przeciętnym stopniem podstawienia DS bądź molowym stop-

niem podstawienia MS, które podają ile grup hydroksy-

lowych anhydroglukozowej jednostki celulozy przereago-

wało z odczynnikiem eteryfikującym bądź ile moli od-

czynnika eteryfikującego zostało przyłączone przecięt-

nie do jednostki anhydroglukozowej. Hydroksyetylocelu-

lozy od DS około 0,6 bądź MS około 1 są rozpuszczalne w

wodzie. Dostępne w handlu hydroksy-etylo- bądź hydrok-

sypropylocelulozy mają stopnie podstawienia w zakresie

0,85-1,35 (DS) bądź 1,5-3 (MS). Hydroksyetylo- i –pro-

pylocelulozy wprowadza się do handlu w postaci żółtawo-

białych, bez zapachu i smaku proszków o bardzo różnią-

cych się stopniach polimeryzacji. Hydroksyetylo- i –

propylocelulozy są rozpuszczalne w zimnej i gorącej wo-

dzie oraz w niektórych (zawierających wodę) rozpusz-

czalnikach organicznych, natomiast są nierozpuszczalne

w większości (bezwodnych) rozpuszczalników organicz-

nych, a ich roztwory wodne są stosunkowo niewrażliwe na

zmiany wartości pH lub dodatek elektrolitów.

Korzystne wytwory kształtowe według wynalazku cha-

rakteryzują się tym, że zawierają hydroksypropylomety-

locelulozę (HPMC), która wykazuje stopień podstawienia

(przeciętna liczba grup metoksylowych na anhydrogluko-

zową jednostkę celulozy) 1,0-2,0, korzystnie 1,4-1,9, i

podstawienie molowe (przeciętne liczba grup

hydroksypropoksylowych na anhydroglukozową jednostkę

celulozy) 0,1-0,3, korzystnie 0,15-0,25.

Dalszymi odpowiednimi według wynalazku polimerami

są rozpuszczalne w wodzie amfopolimery. Przez pojęcie

amfopolimery rozumie się polimery amfoteryczne, tj.

polimery, które zawierają w cząsteczce zarówno wolne

grupy aminowe, jak i wolne grupy -COOH lub -SO3H i są

zdolne do tworzenia soli wewnętrznych, polimery oboj-

nacze, które w cząsteczce zawierają czwartorzędowe

grupy amoniowe i grupy -COO- lub –SO3, i są objęte takie

polimery, które zawierają grupy –COOH lub grupy –SO3H.

Przykładem stosowanego według wynalazku amfopolimeru

- 11 -

5

10

15

20

25

30

35

jest żywica dostępna pod oznaczeniem Amphomer®, która

stanowi kopolimer metakrylanu tert-butyloaminoetylu, N-

(1,1,3,3-tetrametylobutylo)-akrylamidu oraz dwóch lub

więcej monomerów z grupy kwasu akrylowego, kwasu metak-

rylowego i ich prostych estrów. Korzystne amfopolimery

składają się także z nienasyconych kwasów karboksylo-

wych (np. kwasu akrylowego i metakrylowego), kationowo

derywatyzowanych nienasyconych kwasów karboksylowych

(np. chlorku akryloamidopropylotrimetyloamoniowego) i

ewentualnie dalszych jonowych lub niejonogennych mono-

merów. Szczególnie korzystnymi amfopolimerami są ter-

polimery kwasu akrylowego, kwasu metakrylowego i chlor-

ku metakrylamidopropylotrimoniowego, jakie są dostępne

w handlu pod oznaczeniem Merquat® 2001. Dalszymi odpo-

wiednimi polimerami amfoterycznymi są np. kopolimery

oktyloakrylamid/-metakrylan metylu/metakrylan tert-

butyloaminoetylu/-metakrylan 2-hydroksypropylu.

Odpowiednimi według wynalazku, rozpuszczalnymi w

wodzie polimerami anionowymi są m.in.:

- Kopolimery octan etylu/kwas krotonowy, takie jakie są

np. dostępne w handlu pod oznaczeniami Resyn® (firmy

NATIONAL STARCH), Luviset® (firmy BASF) i Gafset® (fir-

my GAF). Te polimery wykazują obok jednostek monome-

rycznych o wyżej omówionym wzorze (II) także jednostki

monomeryczne o wzorze ogólnym (V):

[-CH(CH3)-CH(COOH)-]n (V)

- Kopolimery winylopirolidon/octan winylu, dostępne np.

pod znakiem towarowym Luviflex® (firmy BASF). Korzyst-

nym polimerem jest terpolimer winylopirolidon/akrylan

dostępny pod oznaczeniem Luviflex® VBM-35 (firmy BASF).

- Terpolimery kwas akrylowy/akrylan etylu/N-butyloak-

rylamid, które są sprzedawane np. pod oznaczeniem Ul-

trahold® strong (firmy BASF).

- Polimery winyloestrów, estrów kwasu akrylowego lub

metakrylowego, samodzielnie lub w mieszaninie, skopo-

limeryzowane z kwasem krotonowym, kwasem akrylowym lub

kwasem metakrylowym szczepione politlenkami alkileno-

wymi i/lub poliglikolami alkilenowymi.

- 12 -

5

10

15

20

25

30

35

Takie szczepione na poliglikolach alkilenowych po-

limery estrów winylowych, estrów kwasu akrylowego lub

kwasu metakrylowego, samodzielnie lub w mieszaninie z

innymi kopolimeryzującymi związkami, otrzymuje się dro-

gą polimeryzacji na gorąco w fazie jednorodnej w taki

sposób, że poliglikole etylenowe wprowadza się miesza-

jąc do estrów winylowych, estrów kwasu akrylowego lub

metakrylowego, w obecności środka rodnikotwórczego.

Jako odpowiednie estry winylowe sprawdziły się np.

octan winylu, propionian winylu, maślan winylu, benzoe-

san winylu, a jako estry kwasu akrylowego lub metakry-

lowego sprawdziły się te estry, które otrzymuje się z

alkoholami alifatycznymi o małym ciężarze cząsteczko-

wym, a więc zwłaszcza z etanolem, propanolem, izopro-

panolem, 1-butanolem, 2-butanolem, 2-metylo-1-propa-

nolem, 2-metylo2-propanolem, 1-pentanolem, 2-pentano-

lem, 3-pentanolem, 2,2-dimetylo-1-propanolem, 3-metylo-

1-butanolem, 3-metylo-2-butanolem, 2-metylo-2-butano-

lem, 2-metylo-1-butanolem, 1-heksanolem.

Poliglikolami propylenowymi (w skrócie PPG) są

polimery glikolu propylenowego, które odpowiadają ogól-

nemu wzorowi (VI)

H-(O-CH-CH2)n-OH (VI)

⎥ CH3 ,

przy czym n może przyjmować wartości od 1 (glikol pro-

pylenowy) do kilku tysięcy. Technicznie znaczące są tu

zwłaszcza di-, tri- i tetraglikol propylenowy, tj. jego

przedstawiciele o n = 2, 3 i 4 we wzorze (VI).

Stosować można zwłaszcza kopolimery octanu winylu

szczepione na poliglikolach etylenowych i polimery oc-

tanu winylu i kwasu krotonowego szczepione na poligli-

kolach etylenowych:

- szczepione i usieciowane kopolimery z kopolimeryzacji

i) co najmniej jednego monomeru typu niejonowego,

ii) co najmniej jednego monomeru typu jonowego,

iii) poliglikolu etylenowego i

iv) środka sieciującego.

- 13 -

5

10

15

20

25

30

35

Stosowany poliglikol etylenowy wykazuje ciężar

cząsteczkowy od 200 do kilku milionów, korzystnie 300-

30000.

Monomery niejonowe mogą być bardzo różnego rodzaju

i spośród nich korzystne są następujące: octan winylu,

stearynian winylu, laurynian winylu, propionian winylu,

stearynian allilu, laurynian allilu, maleinian dietylu,

octan allilu, metakrylan metylu, eter cetylowo-winy-

lowy, eter stearylowo-winylowy i 1-heksen.

Monomery niejonowe mogą być bardzo różnego rodza-

ju, przy czym spośród nich w polimerach szczepionych

szczególnie korzystnie są zawarte kwas krotonowy, kwas

alliloksyoctowy, kwas winylooctowy, kwas maleinowy,kwas

akrylowy i kwas metakrylowy.

Jako środki sieciujące stosuje się korzystnie di-

metakrylan glikolu etylenowego, ftalan diallilu, orto-,

meta- i para-diwinylobenzen, tetraalliloksyetan i poli-

alliloksysacharozy o 2-5 grupach allilowych na cząs-

teczkę sacharyny.

Wyżej opisane szczepione i usieciowane kopolimery

tworzy się korzystnie z:

i) 5-85% wagowych co najmniej jednego monomeru

niejonowego rodzaju,

ii) 3-80% wagowych co najmniej jednego monomeru

jonowego rodzaju,

iii) 2-50% wagowych, korzystnie 5-30% wagowych poli-glikolu etylenowego, i

iv) 0,1-8% wagowych środka sieciującego, przy czym

zawartość procentowa środka sieciującego jest

wyznaczona stosunkiem całkowitych ciężarów i),

ii) i iii).

- Kopolimery otrzymane drogą kopolimeryzacji co naj-

mniej jednego monomeru każdej z trzech następujących

grup:

i) estry nienasyconych alkoholi i krótkołańcucho-

wych, nasyconych kwasów karboksylowych i/lub

estry krótkołańcuchowych nasyconych alkoholi i

nienasyconych kwasów karboksylowych,

- 14 -

5

10

15

20

25

30

35

ii) nienasycone kwasy karboksylowe,

iii) estry długołańcuchowych kwasów karboksylowych

i nienasyconych alkoholi i/lub estry kwasów

karboksylowych z grupy ii) z nasyconymi lub

nienasyconymi, prostołańcuchowymi lub rozgałę-

zionymi C8-18-alkoholami.

Przez krótkołańcuchowe kwasy karboksylowe bądź al-

kohole należy przy tym rozumieć kwasy bądź alkohole o

1-8 atomach węgla, przy czym łańcuchy węglowe tych

związków mogą być ewentualnie przerwane przez dwuwiąza-

niowe heterogrupy, takie jak –O-, -NH-, -S-.

- Terpolimery kwasu krotonowego, octanu winylu i estru

allilowego lub metallilowego.

Te terpolimery zawierają jednostki monomeryczne o

wzorze ogólnym (II) i (IV) (patrz wyżej) oraz jednostki

monomeryczne jednego lub więcej estrów allilowych lub

metallilowych o wzorze (VII):

R1 R3

⏐ ⎥ R2-C-C(O)-O-CH2-C=CH2 (VII),

⎢ CH3

w którym R3 oznacza –H lub -CH3, R2 oznacza –CH(CH3)2, a

R1 oznacza –CH3 lub nasycony, prostołańcuchowy lub roz-

gałęziony rodnik C1-6-alkilowy, przy czym suma atomów

węgla w rodnikach R1 i R2 wynosi korzystnie 7, 6, 5, 4,

3 lub 2.

Wyżej omówione terpolimery wynikają korzystnie z

kopolimeryzacji 7-12% wagowych kwasu krotonowego, 65-

86% wagowych, korzystnie 71-83% wagowe octanu winylu i

8-20% wagowych, korzystnie 10-17% wagowych estru alli-

lowego lub metallilowego o wzorze (VII).

- Tetra- i pentapolimery

i) kwasu krotonowego lub kwasu alliloksyoctowego,

ii) octanu winylu lub propionianu winylu,

iii) rozgałęzionych estrów allilowych lub metalli-

lowych,

- 15 -

5

10

15

20

25

30

35

iv) eterów winylowych, estrów winylowych lub prosto-łańcuchowych estrów allilowych lub metallilo-

wych.

- Kopolimery kwasu krotonowego z jednym lub więcej mo-

nomerów z grupy obejmującej etylen, winylobenzen, eter

winylowo-metylowy, akrylamid i ich rozpuszczalne w wo-

dzie sole.

- Terpolimery octanu winylu, kwasu krotonowego i estrów

winylowych nasyconego, alifatycznego, rozgałęzionego

kwasu monokarboksylowego.

Dalszymi korzystnie stosowanymi polimerami są po-

limery kationowe. Spośród polimerów kationowych korzys-

tne są przy tym polimery trwale kationowe. Jako „trwale

kationowe” określa się według wynalazku takie polimery,

które niezależnie od wartości pH wykazują grupę katio-

nową, i są to z reguły polimery, które zawierają czwar-

torzędowy atom azotu, np. w postaci grupy amoniowej.

Korzystnymi polimerami kationowymi są np.

- Poddane kwaternizacji pochodne celulozy, takie jakie

są dostępne w handlu pod oznaczeniami Celquat® i

Polymer JR®. Korzystnymi kwaternizowanymi pochodnymi

celulozy są związki Celquat® H 100, Celquat® L 200 i

Polymer JR® 400.

- Polisiloksany z grupami czwartorzędowymi, takie jakie

są dostępne w handlu produkty Q2-7224 (producent: Dow

Corning, stabilizowany trimetylosililamodimetikon),

Dow Corning ® 929 Emulsion (zawierająca hydroksylo-

amino-modyfikowany silikon, który określa się także

jako Amodimethicone), SM-2059 (producent: General

Electric), SLM-55067 (producent: Wacker) oraz Abil®-

Quat 3270 i 3272 (producent: Th. Goldschmidt, dwu-

czwartorzędowe polidimetylosiloksany, Quaternium-80).

- Kationowe pochodne guar, takie zwłaszcza jak produkty

sprzedawane pod nazwami handlowymi Cosmedia® Guar i

Jaguar®.

- Polimeryczne sole dimetylodialliloamoniowe i ich ko-

polimery z estrami i amidami kwasu akrylowego i kwasu

metakrylowego. Przykładami takich polimerów kationo-

- 16 -

5

10

15

20

25

30

35

wych są produkty dostępne w handlu pod oznaczeniami

Merquat® 100 (chlorek poli(dimetylodi-alliloamoniowy)

i Merquat® 550 (kopolimer chlorek dimetylodiallilo-

amoniowy-akrylamid).

- Kopolimery winylopirolidonu z czwartorzędowymi po-

chodnymi dialkiloaminoakrylanu i –metakrylanu, takie

jak np. kopolimery kwaternizowany siarczanem dietylu

winylopirolidon-dimetyloaminometakrylan. Takie związ-

ki są dostępne w handlu pod oznaczeniami Gafquat®734

i Gafquat®755.

- Kopolimery winylopirolidon-chlorek metoimidazolinio-

wy, takie jakie są oferowane pod oznaczeniem Luvi-

quat®.

- Kwaternizowany polialkoholwinylowy

oraz polimery znane pod oznaczeniami

- Polyquaternium 2,

- Polyquaternium 17,

- Polyquaternium 18 i

- Polyquaternium 27

z czwartorzędowymi atomami azotu w głównym łańcuchu

polimerycznym. Omówione polimery są przy tym oznaczone

według tzw. nomenklatury INCI.

Korzystnymi według wynalazku polimerami kationo-

wymi są kwaternizowane pochodne celulozy oraz polime-

ryczne sole dimetylodialliloamoniowe i ich kopolimery.

Całkiem szczególnie korzystnymi polimerami kationowymi

są kationowe pochodne celulozy, a zwłaszcza produkt

handlowy Polymer® JR 400.

Materiał wytworów kształtowych (bądź materiał fo-

liowy) może zawierać obok rozpuszczalnego w wodzie po-

limeru bądź dyspergującego w wodzie polimeru dalsze

składniki, które polepszają zwłaszcza przetwarzalność

materiałów wyjściowych w folię, przy czym należy tu

wspomnieć zwłaszcza środki zmiękczające i środki anty-

adhezyjne. Poza tym w celu uzyskania efektów estetycz-

nych do folii można wprowadzać barwniki.

Odpowiednimi środkami antyadhezyjnymi, które można

korzystnie nanosić na gotowe, wysuszone folie, są np.

- 17 -

5

10

15

20

25

30

35

talk, skrobia lub (fizycznie, chemicznie i/lub enzyma-

tycznie) modyfikowana skrobia. Odpowiednimi chemicznymi

modyfikacjami są np. sieciowanie, acetylowanie, estry-

fikacja, hydroksyetylowanie, hydroksypropylowanie, fos-

forylowanie. Korzystny hydrofobowy środek antyadhezyjny

przywiera zwłaszcza na zewnątrz folii.

Przez obróbkę folii za pomocą proszkowego środka

antyadhezyjnego można skutecznie zapobiegać możliwemu

sklejaniu folii, np. podczas magazynowania lub na sku-

tek wysokiej wilgotności.

Jako środki zmiękczające można stosować według

wynalazku zwłaszcza hydrofilowe, wysoko wrzące ciecze,

przy czym ewentualnie można stosować także stałe w

temperaturze pokojowej substancje w postaci roztworu,

dyspersji lub stopionego materiału. Szczególnie korzys-

tne środki zmiękczające pochodzą z grupy obejmującej

glikol, glikol di-, tri-, tetra-, penta-, heksa-,

hepta-, okta- nona-, deka-, undeka-, dodekaetylenowy,

glicerynę, glikol neopentylowy, trimetylolopropan, pen-

taerytryt, mono-, di-, triglicerydy, środki powierzch-

niowo czynne, a zwłaszcza niejonowe środki powierzch-

niowo czynne, oraz ich mieszaniny. Środki zmiękczające

stosuje się korzystnie w ilościach 1-50% wagowych, ko-

rzystnie 2-40% wagowych, a zwłaszcza 5-30% wagowych.

Glikol etylenowy (1,2-etanol, „glikol”) jest bez-

barwną, gęstą, o słodkim smaku, silnie higroskopijną

cieczą, która miesza się z wodą, alkoholami i acetonem

i wykazuje gęstość 1,113. Temperatura krzepnięcia gli-

kolu etylenowego mieści się przy -11,5°C, a ciecz wrze

w temperaturze 198°C. W technice glikol etylenowy ot-

rzymuje się z tlenku etylenu drogą ogrzewania z wodą

pod ciśnieniem. Obiecujące sposoby wytwarzania dają się

oprzeć na acetoksylowaniu etylenu, a następnie hydroli-

zie, lub na reakcjach gazu syntezowego.

Glikol dietylenowy (2,2’-oksydietanol, digol), HO-

(CH2)2-O-(CH2)2-OH, jest bezbarwną, lepką, higroskopij-

ną, o słodkim smaku cieczą o gęstości 1,12, która topi

się w temperaturze -6°C, a wrze w temperaturze 245°C. Z

- 18 -

5

10

15

20

25

30

35

wodą, alkoholami, eterami glikoli, ketonami, estrami i

chloroformem diglikol miesza się w każdym stosunku, ale

nie miesza się jednak z węglowodorami i olejami. Glikol

dietylenowy nazywany w praktyce przeważnie krótko di-

glikolem wytwarza się z tlenku etylenu i glikolu etyle-

nowego (etoksylowanie) i w związku z tym jest praktycz-

nie członem początkowym poliglikoli etylenowych (patrz

wyżej).

Gliceryna jest bezbarwną, klarowną, mało ruchliwą,

bez zapachu, o słodkim smaku, higroskopijną cieczą o

gęstości 1,261, która krzepnie w temperaturze 18,2°C.

Pierwotnie gliceryna była tylko produktem ubocznym przy

zmydlaniu tłuszczów, a dzisiaj jest syntezowana w tech-

nice w wielkich ilościach. W większości procesów tech-

nicznych wychodzi się z propanu, który poprzez etapy

pośrednie chlorku allilu, epichlorohydryny przetwarza

się w glicerynę. Dalszym technicznym sposobem jest hyd-

roksylowanie alkoholu allilowego nadtlenkiem wodoru na

katalizatorze WO3 poprzez etap glicydu.

Trimetylolopropan (TMP, etriol, ettriol, 1,1,1-

tris[hydroksymetylo)propan] określa się chemicznie dok-

ładnie jako 2-etylo-2-hydroksymetylo-1,3-propano-diol i

jest wprowadzony do handlu w postaci bezbarwnych, hig-

roskopijnych mas o temperaturze topnienia 57-59°C i

temperaturze wrzenia 160°C (7 hPa). Trimetylolopropan

jest rozpuszczalny w wodzie, alkoholu, acetonie, a nie-

rozpuszczalny w alifatycznych i aromatycznych węglowo-

dorach. Wytwarzanie odbywa się drogą reakcji formalde-

hydu z butyraldehydem w obecności alkaliów.

Pentaerytryt [2,2-bis(hydroksymetylo)-1,3-propano-

diol, penta, PE) jest białym krystalicznym proszkiem o

słodkim smaku, który nie jest higroskopijny ani palny i

wykazuje gęstość 1,399, temperaturę topnienia 262oC°º oraz temperaturę wrzenia 276ºC (40 hPa). Pentaerytryt

jest dobrze rozpuszczalny we wrzącej wodzie, słabo

rozpuszczalny w alkoholu i nierozpuszczalny w benzenie,

tetrachlorometanie, eterze, eterze naftowym. W technice

pentaerytryt wytwarza się drogą reakcji formaldehydu z

- 19 -

5

10

15

20

25

30

35

acetaldehydem w wodnym roztworze Ca(OH)2, a także NaOH,

w temperaturze 15-45ºC, przy czym początkowo ma miejsce

reakcja aldolowa, w której formaldehyd reaguje jako

składnik karbonylowy, a acetaldehyd reaguje jako skład-

nik metylenowy. Dzięki wysokiej karbonylowej aktywności

formaldehydu prawie całkowicie nie występuje reakcja

acetaldehydu z sobą samym. Na koniec tak utworzony

tris(hydroksymetylo)acetaldehyd poddaje się reakcji z

formaldehydem w krzyżowej reakcji Cannizzaro do penta-

erytrytu i mrówczanu.

Mono-, di- i triglicerydy są estrami kwasów

tłuszczowych, korzystnie długołańcuchowych kwasów

tłuszczowych, z gliceryną, przy czym w zależności od

rodzaju glicerydu estryfikowane są jedna, dwie lub trzy

grupy OH gliceryny. Jako składnik kwasowy, z którym

może być zestryfikowana gliceryna w mono-, di- lub

triglicerydach stosowanych według wynalazku środkach

zmiękczających, bierze się pod uwagę np. kwas heksanowy

(kwas kapronowy), kwas heptanowy (kwas enantowy), kwas

oktanowy (kwas kaprylowy), kwas nonanowy (kwas

pelargonowy), kwas dekadowy (kwas kaprynowy), kwas

undekanowy, itd. W ramach niniejszego wynalazku

korzystne jest stosowanie kwasów tłuszczo-wych, takich

jak kwas dodekanowy (kwas laurynowy), kwas

tetradekanowy (kwas mirystynowy), kwas heksadekanowy

(kwas palmitynowy), kwas oktadekanowy (kwas steary-

nowy), kwas ejkozanowy (kwas arachidowy), kwas dokoza-

nowy (kwas behenowy), kwas tetrakozanowy (kwas ligno-

cerynowy), kwas heksakozanowy (kwas cerotynowy), kwas

triakontanowy (kwas melisynowy) oraz bierze się pod

uwagę nienasycone indywidua, takie jak kwas 9c-heksa-

decenowy (kwas palmitoleinowy), kwas 6c-oktadecenowy

(kwas petroselinowy), kwas 6t-oktadecenowy (kwas petro-

selaidynowy), kwas 9c-oktadecenowy (kwas oleinowy),

kwas 9t-oktadecenowy (kwas elaidynowy), kwas 9c,12c-

oktadekadienowy (kwas linolowy), kwas 9t,12t-okta-

dekadienowy (kwas linolaidynowy) i kwas 9c,12c,15c-

- 20 -

5

10

15

20

25

30

35

oktadekadienowy (kwas linolenowy). Ze względu na koszty

można stosować także bezpośrednio naturalne kwasy

tłuszczowe (triglicerydy) lub modyfikowane kwasy

tłuszczowe (częściowo zhydrolizowane tłuszcze i oleje).

Alternatywnie można wytwarzać, a następnie rozdzielać

mieszaniny kwasów tłuszczowych drogą rozszczepienia

naturalnych tłuszczów i olejów, przy czym oczyszczone

frakcje poddaje się później ponownie reakcji do mono-,

di- lub triglicerydów. Kwasami, które estryfikuje się

tu gliceryną, są zwłaszcza kwas z oleju kokosowego

(około 6% wagowych C8, 6% wagowych C10, 48% wagowych C12,

18% wagowych C14, 10% wagowych C16, 2% wagowe C18, 8%

wagowych C18’, 1% wagowy C18’’), kwas tłuszczowy z ziaren

palmowych (około 4% wagowe C8, 5% wagowych C10, 50%

wagowych C12, 15% wagowych C14, 7% wagowych C16, 2%

wagowe C18, 15% wagowych C18’, 1% wagowy C18’’), kwas

tłuszczowy pochodzenia łojowego (około 3% wagowe C14,

26% wagowych C16, 2% wagowe C16’, 2% wagowe C17, 17%

wagowych C18, 44% wagowe C18’, 3% wagowe C18’’, 1% wagowy

C18’’’), utwardzony kwas tłuszczowy pochodzenia łojowego

(około 2% wagowe C14, 28% wagowych C16, 2% wagowe C17,

63% wagowe C18, 1% wagowy C18’), techniczny kwas oleinowy

(około 1% wagowy C12, 3% wagowe C14, 5% wagowych C16, 6%

wagowych C16’, 1% wagowy C17, 2% wagowe C18, 70% wagowych

C18’, 10% wagowych C18’’, 0,5% wagowego C18’’’), techniczny

kwas palmitynowy/stearynowy (około 1% wagowy C12, 2%

wagowe C14, 45% wagowych C16, 2% wagowe C17, 47% wagowych

C18, 1% wagowy C18’) oraz kwas tłuszczowy z oleju

sojowego (około 2% wagowe C14, 15% wagowych C16, 5%

wagowych C18, 25% wagowych C18’, 45% wagowych C18’’, 7%

wagowych C18’’’).

Jako dalsze środki zmiękczające bierze się pod

uwagę także środki powierzchniowo czynne, a zwłaszcza

niejonowe środki powierzchniowo czynne. Jako niejonowe

środki powierzchniowo czynne stosuje się korzystnie

alkoksylowane, jeszcze korzystniej etoksylowane,

zwłaszcza pierwszorzędowe alkohole, korzystnie o 8-18

- 21 -

5

10

15

20

25

30

35

atomach C i przeciętnie 1-12 molach tlenku etylenu (EO)

na mol alkoholu, w których rodnik alkoholowy może być

liniowy lub rozgałęziony korzystnie metylem w położe-

niu 2, bądź liniowe i rozgałęzione metylem rodniki mogą

być zawarte w mieszaninie, tak jak występują one zwykle

w rodnikach alkoholi okso. Korzystne są zwłaszcza

jednak etoksylany alkoholi o rodnikach liniowych z

alkoholi pochodzenia naturalnego o 12-18 atomach C, np.

z alkoholu pochodzenia kokosowego, palmowego, łojowego

lub alkoholu oleilowego, i przeciętnie 2-8 EO na mol

alkoholu. Do korzystnych etoksylowanych alkoholi należą

np. C12-14-alkohole o 3 EO lub 4 EO, C9-11-alkohol o 7 EO,

C13-15-alkohole o 3 EO, 5 EO, 7 EO lub 8 EO, C12-18-

alkohole o 3 EO, 5 EO lub 7 EO oraz ich mieszaniny,

takie jak mieszaniny C12-14-alkoholu o 3 EO i C12-18-

alkoholu o 5 EO. Podane stopnie etoksylowania stanowią

statystyczne wartości średnie, które dla szczególnego

produktu mogą być liczbą całkowitą lub ułamkową.

Korzystne etoksylany alkoholi wykazują zawężony rozkład

homologiczny (narrow range ethoxylates, NRE). Dodatkowo

do tych niejonowych środków powierzchniowo czynnych

można stosować także alkohole tłuszczowe o więcej niż

12 EO i ich przykładami są alkohol tłuszczowy pochodze-

nia łojowego o 14 EO, 25 EO, 30 EO lub 40 EO.

Jako środki zmiękczające szczególnie korzystnie

stosuje się niejonowe środki powierzchniowo czynne,

które wykazują temperaturę topnienia powyżej tempera-

tury pokojowej. Stąd korzystne wytwory kształtowe

charakteryzują się tym, że jako środki zmiękczające

stosuje się niejonowy(e) środek(i) powierzchniowo

czynny(e) o temperaturze topnienia powyżej 20ºC,

korzystnie powyżej 25ºC, szczególnie korzystnie 25-

60ºC, a zwłaszcza 26,6-43,3ºC.

Odpowiednimi niejonowymi środkami powierzchniowo

czynnymi, które wykazują temperatury topnienia bądź

mięknienia w omówionym zakresie temperatur, są np.

słabo pieniące niejonowe środki powierzchniowo czynne,

- 22 -

5

10

15

20

25

30

35

które w temperaturze pokojowej mogą być stałe lub wyka-

zywać wysoką lepkość.Jeżeli stosuje się niejonowe środ-

ki powierzchniowo czynne o wysokiej lepkości w tempera-

turze pokojowej, to jest korzystne, aby wykazywały one

lepkość powyżej 20 Pas, korzystnie powyżej 35 Pas, a

zwłaszcza powyżej 40 Pas. Korzystne są także niejonowe

środki powierzchniowo czynne, które w temperaturze

pokojowej mają konsystencję woskową.

Niejonowe środki powierzchniowo czynne stosowane

korzystnie jako stałe w temperaturze pokojowej pochodzą

z grup alkoksylowanych niejonowych środków powierzch-

niowo czynnych, a zwłaszcza z etoksylowanych, pierwszo-

rzędowych alkoholi i mieszanin tych środków powierzch-

niowo czynnych z bardziej złożonymi strukturalnie środ-

kami powierzchniowo czynnymi, takimi jak środki po-

wierzchniowo czynne typu polioksypropylen/polioksyety-

len/polioksypropylen (PO/PE/PO).

W korzystnej postaci wykonania niniejszego wyna-

lazku niejonowy środek powierzchniowo czynny o tempe-

raturze topnienia powyżej temperatury pokojowej jest

etoksylowanym niejonowym środkiem powierzchniowo czyn-

nym, który pochodzi z reakcji monohydroksyalkanolu lub

alkilofenolu o 6-20 atomach C, korzystnie z co najmniej

12 molami, szczególnie korzystnie co najmniej 15 mola-

mi, a zwłaszcza co najmniej 20 molami tlenku etylenu na

mol alkoholu bądź alkilofenolu.

Szczególnie korzystny, stały w temperaturze poko-

jowej, stosowany niejonowy środek powierzchniowo czynny

uzyskuje się z prostołańcuchowego alkoholu tłuszczowego

o 16-20 atomach węgla (C16-20-alkohol), korzystnie C18-

alkoholu i co najmniej 12 moli, korzystnie co najmniej

15 moli, a zwłaszcza co najmniej 20 moli tlenku etyle-

nu. Spośród nich szczególnie korzystne są tzw. „narrow

range ethoxylates” (patrz wyżej).

Zgodnie z tym w szczególnie korzystnych sposobach

według wynalazku stosuje się etoksylowany(e) niejono-

wy(e) środek(ki) powierzchniowo czynny(e), który(e)

uzyskano z C6-20-monohydroksyalkanoli lub C6-20-alkilo-

- 23 -

5

10

15

20

25

30

35

fenoli lub C16-20-alkoholi tłuszczowych i więcej niż 12

moli, korzystnie więcej niż 15 moli, a zwłaszcza więcej

niż 20 moli tlenku etylenu na mol alkoholu.

Niejonowy środek powierzchniowo czynny korzystnie

ma w cząsteczce dodatkowo jednostki propylenowe. Takie

jednostki PO stanowią korzystnie do 25% wagowych,szcze-

gólnie korzystnie do 20% wagowych, a zwłaszcza do 15%

wagowych całej masy niejonowego środka powierzchniowo

czynnego. Szczególnie korzystnymi niejonowymi środkami

powierzchniowo czynnymi są etoksylowane monohydroksy-

alkanole lub alkilofenole, które wykazują dodatkowo

kopolimeryczne jednostki blokowe polioksyetylen-poli-

oksypropylen. Część alkoholowa bądź alkilofenolowa ta-

kich cząsteczek niejonowych środków powierzchniowo

czynnych stanowi przy tym korzystnie więcej niż 30%

wagowych, szczególnie korzystnie więcej niż 50% wago-

wych, a zwłaszcza więcej niż 70% wagowych całej masy

molowej takich niejonowych środków powierzchniowo

czynnych.

Dalsze szczególnie korzystnie stosowane niejonowe

środki powierzchniowo czynne o temperaturach topnienia

powyżej temperatury pokojowej zawierają 40-70% miesza-

niny polimerów blokowych polioksypropylen/polioksyety-

len/polioksypropylen, w tym 75% wagowych odwrotnego

kopolimeru blokowego polioksyetylenu i polioksypropy-

lenu o 17 molach tlenku etylenu i 44 molach tlenku

propylenu i 25% wagowych kopolimeru blokowego polioksy-

etylenu i polioksypropylenu, inicjowanego trimetylolo-

propanem i zawierającego 24 mole tlenku etylenu i 99

moli tlenku propylenu na mol trimetylolopropanu.

Korzystne niejonowe środki powierzchniowo czynne

odpowiadają dalej wzorowi

R1O[CH2CH(CH3)O]x[CH2CH2O]y[CH2CH(OH)R2] ,

w którym R1 oznacza liniowy lub rozgałęziony, alifa-

tyczny rodnik węglowodorowy o 4-18 atomach węgla lub

ich mieszaniny, R2 oznacza liniowy lub rozgałęziony

- 24 -

5

10

15

20

25

30

35

rodnik węglowodorowy o 2-26 atomach węgla lub ich mie-

szaniny, x oznacza wartości 0,5-1,5, a y oznacza war-

tość co najmniej 15.

Dalszymi korzystnie stosowanymi, niejonowymi środ-

kami powierzchniowo czynnymi są zamknięte grupami koń-

cowymi, poli(oksyalkilowane), niejonowe środki powierz-

chniowo czynne o wzorze

R1O[CH2CH(R3)O]x[CH2]kCH(OH)[CH2]jOR2 ,

w którym R1 i R2 oznaczają liniowe lub rozgałęzione,

nasycone lub nienasycone, alifatyczne lub aromatyczne

rodniki węglowodorowe o 1-30 atomach węgla, R3 oznacza

H lub rodnik metylowy, etylowy, n-propylowy, izopropy-

lowy, n-butylowy, 2-butylowy lub 2-metylo-2-butylowy, x

oznacza wartości 1-30, a k i j oznaczają wartości 1-12,

korzystnie 1-5. Gdy wartość x ≥ 2, to każdy R3 w powyż-

szym wzorze może być różny. R1 i R2 oznaczają korzystnie

liniowe lub rozgałęzione, nasycone lub nienasycone,

alifatyczne lub aromatyczne rodniki węglowodorowe o 6-

22 atomach węgla, przy czym szczególnie korzystne są

rodniki o 8-18 atomach C. W przypadku rodnika R3 szcze-

gólnie korzystne są H, -CH3 lub –CH2CH3. Szczególnie

korzystne wartości x mieszczą się w zakresie 1-20, a

zwłaszcza 6-15.

Jak opisano wyżej, każdy R3 w powyższym wzorze

może być różny, gdy x ≥ 2, przez co można zmieniać

jednostkę tlenku alkilenowego w nawiasie klamrowym.

Jeżeli x oznacza np. 3, to rodnik R3 można zmieniać,

aby utworzyć jednostki tlenku etylenu (R3 = H) lub

tlenku propylenu (R3 = CH3), które mogą być połączone ze

sobą w jakiejkolwiek kolejności, np. (EO)(PO)(EO),

(EO)(EO)(PO), (EO)(EO)(EO), (PO)(EO)(PO), (PO)(PO)(EO)

i (PO)(PO)(PO). Wartość 3 dla x została przy tym wybra-

na przykładowo i może być całkiem większa, przy czym

szerokość zmienności rośnie z rosnącymi wartościami x i

może obejmować wielką liczbę grup (EO) w połączeniu z

małą liczbą grup (PO) lub odwrotnie.

Szczególnie korzystne, zamknięte grupami końcowy-

mi, poli(oksyalkilowane) alkohole o powyższym wzorze

- 25 -

5

10

15

20

25

30

35

wykazują wartości k = 1 i j = 1, tak że powyższy wzór

upraszcza się do

R1O[CH2CH(R3)O]xCH2CH(OH)CH2OR2 .

W ostatnio podanym wzorze R1, R2 i R3 są określone jak

wyżej, a x oznacza liczby 1-30, korzystnie 1-20, zwła-

szcza 6-18. Szczególnie korzystne są środki powierzch-

niowo czynne, w których rodniki R1 i R2 wykazują 9-14

atomów C, R3 oznacza H, a x przyjmuje wartości 6-15.

Dalszymi substancjami stosowanymi korzystnie jako

środki zmiękczające mogą być węglan gliceryny, glikol

propylenowy i węglan propylenu.

Węglan gliceryny jest dostępny drogą transestryfi-

kacji etylenowęglanu lub węglanu dimetylu z gliceryną,

przy czym jako produkty uboczne pojawiają się glikol

etylenowy bądź metanol. W dalszej drodze syntezy wycho-

dzi się z glicydolu (2,3-epoksy—1-propanolu), który pod

ciśnieniem w obecności katalizatorów poddaje się reak-

cji z CO2 do węglanu gliceryny. Węglan gliceryny jest

klarowną, łatwo ruchliwą cieczą o gęstości 1,398 gcm-3,

która wrze w temperaturze 125-130°C (0,15 hPa).

W przypadku glikolu propylenowego istnieją dwa

izomery, a mianowicie 1,3-propanodiol i 1,2-propano-

diol. 1,3-Propanodiol (glikol trimetylenowy) jest obo-

jętną, bezbarwną i bez zapachu, słodko smakującą cieczą

o gęstości 1,0597, która krzepnie w temperaturze -32°C

i wrze w temperaturze 214°C. 1,3-Propanodiol udaje się

wytwarzać z akroleiny i wody, a następnie stosuje się

uwodornianie katalityczne.

W technice o wiele większe znaczenie ma 1,2-

propanodiol (glikol propylenowy), który stanowi

oleistą, bezbarwną, prawie bez zapachu ciecz o gęstości

1,0381, która krzepnie w temperaturze -60°C i wrze w

temperaturze 188°C. 1,2-Propanol wytwarza się z tlenku

propylenu drogą przyłączenia wody.

Węglan propylenu jest jasną, łatwo ruchliwą cieczą

o gęstości 1,21 gcm-3, jego temperatura topnienia mieści

się przy -49°C, a temperatura wrzenia przy 242°C. Węg-

lan propylenu jest także dostępny na wielką skalę tech-

- 26 -

5

10

15

20

25

30

35

niczną drogą reakcji tlenku propylenu i CO2 w tempera-

turze 200°C i pod ciśnieniem 80 barów.

Jako dalsze dodatki, które występują korzystnie w

temperaturze pokojowej w stałej postaci, odpowiednie są

zwłaszcza wysoko dyspersyjne kwasy krzemowe, przy czym

oferuje się tu pirogeniczne kwasy krzemowe, takie jak

dostępny w handlu Aerosil®, lub strącone kwasy krzemo-

we. Szczególnie korzystne sposoby według wynalazku cha-

rakteryzują się tym, że jako dalsze dodatki stosuje się

jeden lub więcej materiałów z grupy (korzystnie wysoko

dyspersyjnego) kwasu krzemowego, proszków dyspersyj-

nych, wielkocząsteczkowych poliglikoli, kwasu stearyno-

wego i/lub soli kwasu stearynowego, i/lub z grupy soli

nieorganicznych, takich jak siarczan sodowy, chlorek

wapniowy i/lub z grupy środków inkluzyjnotwórczych, ta-

kich jak mocznik, cyklodekstryna, i/lub z grupy super-

pochłaniaczy, takich jak (korzystnie usieciowany) poli-

kwas akrylowy i/lub jego sole, takie jak Cabloc 5066/

CTF oraz ich mieszaniny.

Korzystne według wynalazku wytwory kształtowe mogą

zawierać barwniki. Odpowiednie barwniki mają wysoką

trwałość podczas magazynowania i niewrażliwość na po-

zostałe składniki środków oraz na światło i nie wyka-

zują żadnego wyraźnego powinowactwa względem podłoży

wchodzących co najmniej bezpośrednio w styczność ze

środkami zawierającymi barwniki, takich jak np. teksty-

lia, szkło, ceramika lub naczynia z tworzyw sztucznych,

aby ich nie zabarwiać.

Przy wyborze środka barwiącego należy mieć na uwa-

dze, aby wykazywały one wysoką trwałość podczas magazy-

nowania i niewrażliwość na światło. Jednocześnie przy

wyborze odpowiednich środków barwiących należy uwzglę-

dniać, że barwniki wykazują różne trwałości względem

utleniania. Na ogół obowiązuje fakt, że nierozpusz-

czalne w wodzie środki barwiące są pod względem utle-

niania bardziej trwałe niż rozpuszczalne w wodzie środ-

ki barwiące. W zależności od rozpuszczalności, a przez

to także od wrażliwości na utlenianie zmienia się stę-

- 27 -

5

10

15

20

25

30

35

żenie środka barwiącego w wytworach kształtowych. W

przypadku dobrze rozpuszczalnych w wodzie środków bar-

wiących wybiera się typowo stężenia środków barwiących

w zakresie od kilku 10-2 do 10-3% wagowego w odniesieniu

do całego wytworu kształtowego. W przypadku barwników

pigmentowych, szczególnie korzystnych dzięki ich jask-

rawości, ale gorzej rozpuszczalnych w wodzie, odpowied-

nie stężenie środka barwiącego mieści się typowo w zak-

resie od kilku 10-3 do 10-4% wagowego w odniesieniu do

całego wytworu kształtowego.

Korzystne są takie środki barwiące, które w pro-

cesie prania mogą rozkładać się oksydacyjnie, oraz ich

mieszaniny z odpowiednimi niebieskimi barwnikami, tzw.

farbkami. Korzystne okazało się stosowanie środków bar-

wiących, które są rozpuszczalne w wodzie lub w tempera-

turze pokojowej w ciekłych substancjach organicznych.

Odpowiednie są np. anionowe środki barwiące, np. anio-

nowe barwniki nitrozowe.

Jako rozjaśniacze optyczne, które mogą być korzys-

tnie zawarte w wytworze kształtowym według wynalazku,

nadają się np. 1,3,5-triazynylowe pochodne kwasu 4,4’-

diamino-2,2’-stylbenodisulfonowego (kwasu flawonowego),

4,4’-distyrylobifenylen, Hymecromon (metyloumbellife-

ron), kumaryna, dihydrochinolinon, 1,3-diarylopirazoli-

na, imid kwasu naftalowego, układy benzoksazolowe

sprzężone poprzez wiązania CH=CH, układy benzoksazolowe

i benzimidazolowe i podstawione heterocyklami pochodne

pirenu.

Wytwory kształtowe według wynalazku, a zwłaszcza

folie (cienkie warstewki) według wynalazku, nie są żad-

nym materiałem opakowaniowym do cieczy lub ciał

stałych, woreczkami środków piorących, itp.

Wytwór kształtowy zawiera na swojej powierzchni

warstwę klejową, która korzystnie dysperguje w wodzie

lub jest rozpuszczalna w wodzie, przy czym warstwa kle-

jowa zawiera produkt polimeryzacji klejący w tempera-

turze pokojowej pod naciskiem i/lub w obecności wilgo-

ci. Przy tym jest korzystne, aby w warstwie klejowej

- 28 -

5

10

15

20

25

30

35

była zawarta substancja o właściwościach czyszczących,

przy czym ta substancja jest korzystnie zdyspergowana w

produkcie polimeryzacji.

Zgodnie z korzystną postacią wykonania składniki

środków piorących lub czyszczących zawarte w warstwie

klejowej występują korzystnie jako gęste ciecze, zwła-

szcza jako żel, i/lub jako stałe cząstki, a zwłaszcza

jest zawarty aktywny względem światła dziennego środek

bielący korzystnie na bazie TiO2. Gdy składniki środków

piorących lub czyszczących znajdują się korzystnie w

lepkim stanie, to mogą one zapewnić żądaną kleistość

między powierzchnią podłoża i wytworem kształtowym, aby

w ten sposób sprzyjać przyczepności wytworu kształtowe-

go do plamy.

Odpowiednia gęsta ciecz, taka jak np. pasta, żel

lub roztwór, może wykazywać korzystnie lepkość około

200-1000000 cps przy niskich szybkościach ścinania

(mniejszych niż 1/s). Lepkość może wynosić korzystnie

około 100000-800000 cps, a dalej jeszcze korzystniej

około 400000-600000 cps.

Odpowiedni żel tworzy się ze znanych środków żelu-

jących. Środek żelujący może być np. pęczniejącym poli-

merem. Odpowiednie środki żelujące do stosowania w ni-

niejszym wynalazku mogą być np. karboksypolimetylenem,

karboksymetylocelulozą, karboksypropylocelulozą, polok-

samerem, karagenanem, veegumą, polimerem karboksylowi-

nylowym i naturalnym gumami, takimi jak guma karaya,

guma ksantanowa, guma guar, guma arabska, guma tragant

i ich mieszaniny. Odpowiednie zestawy żelowe zawierają

korzystnie także wodę, np. w ilościach 0,1-95% wagowych

w odniesieniu do całego zestawu żelowego.

Do żelu można dodawać także regulator pH.Odpowied-

nie materiały obejmują np. wodorowęglan sodowy, fosfo-

ran sodowy, wodorotlenek sodowy, wodorotlenek amonowy,

cynian sodowy, trietanoloaminę, kwas cytrynowy, kwas

solny, cytrynian sodowy i ich mieszaniny. Regulatory pH

można dodawać w pewnej ilości, tak że nastawiają one pH

zestawu żelowego np. na 3 do około 12, korzystnie na

- 29 -

5

10

15

20

25

30

35

około 4 do 10, a zwłaszcza na około 5-9. Regulatory pH

mogą występować np. w ilości około 0,01-15%, a korzys-

tnie około 0,05-5% ciężaru substancji.

Chociaż odpowiedni żel może już sam wykazywać

dostateczną siłę klejenia, to mimo to do powłoki można

włączać jeszcze dodatkowe środki żelujące lub substan-

cje klejowe, które mogą zwiększyć przyczepność do mate-

riału tekstylnego.

Ponieważ wytwór kształtowy według wynalazku zawie-

ra warstwę klejową, to ta warstwa jest korzystnie wypo-

sażona w odrywalną, mocną błonę ochronną, co odpowiada

korzystnej postaci wykonania.

W korzystnej postaci wykonania odpowiedni wytwór

kształtowy ma grubość mniejszą niż 3000 µm, jeszcze ko-

rzystniej grubość mniejszą niż 2000, a zwłaszcza gru-

bość mniejszą niż 1000 µm.

Grubość odpowiedniego wytworu kształtowego może

mieścić się w zakresie 500-900 µm, a także wynosić

mniej niż 500 µm, np. mieścić się w zakresie 5-450 µm.

Korzystne grubości folii mieszczą się korzystnie

przy wartościach np. < 400 µm, < 300 µm, < 200 µm, a

także mniej niż 100 µm. Możliwe są także grubości np.

< 80 µm, < 60 µm lub < 40 µm.

Możliwe najmniejsze grubości mogą mieścić się ko-

rzystnie np. przy takich wartościach jak np. 2, 3, 4,

5, 6, 7, 8, 9 lub 10 µm. Możliwe są także minimalne

grubości np. 15, 20, 25, 30, 35, 40, 45 lub 50 µm, a

nawet możliwe są wartości co najmniej 60, 70, 80, 90,

100, 150 lub 200 µm.

Zgodnie z tym folia według wynalazku może wykazy-

wać np. grubość od 3 do < 200 µm lub np. od 20 do < 80

µm, by wymienić tylko 2 przykłady.

Wymiary długość-szerokość korzystnego wytworu

kształtowego w postaci paska, arkusza, tarczy lub taś-

my, takiego jak np. cienka warstewka lub folia, mogą

wynosić (niezależnie od siebie):

- 30 -

5

10

15

20

25

30

35

(a) na długości korzystnie 1-30 cm, jeszcze

korzystniej 2-20 cm, w dalszy korzystny sposób

3-15 cm, a zwłaszcza 4-30 cm,

(b) na szerokości korzystnie 1-25 cm, korzystniej

2-20 cm, w dalszy korzystny sposób 3-15 cm, a

zwłaszcza 4-10 cm.

Minimalna długość folii może mieścić się także

przy 5, 6, 7 lub 8 cm. Minimalna szerokość folii może

także mieścić się przy 5, 6, 7 lub 8 cm.

Folia może być np. prostokątna, kwadratowa, okrąg-

ła lub owalna i może mieć każdy inny kształt, np.

kształt serca, liczb lub liter.

Wytwór kształtowy można wytwarzać wszystkimi zna-

nymi sposobami. Tak więc np. folię według wynalazku

można wytwarzać różnymi znanymi sposobami wytwarzania

folii. Folię można wytwarzać korzystnie sposobem roz-

dmuchiwania lub odlewania, przy czym możliwe są takie

sposoby jak wytłaczanie oraz inne sposoby.

Zgodnie z dalszą korzystną postacią wykonania po-

jemnik do pobierania jest otaczającym przynajmniej

częściowo wytwór kształtowy, elastycznym lub nieelas-

tycznym, korzystnie ponownie zamykanym pojemnikiem,

korzystnie pudełkiem, woreczkiem lub nakryciem (koper-

tą), a zwłaszcza jest urządzeniem dozującym. Urządzenie

dozujące umożliwia pobieranie wytworu kształtowego, ko-

rzystnie folii, porcjami.

Pojemnik jest tak skonstruowany, że pojemnik ota-

cza tylko pojedynczy wytwór kształtowy. Pojemnik może

być także tak skonstruowany, że obejmuje więcej wytwo-

rów kształtowych. Pojemnik może wreszcie być tak zapro-

jektowany, że otacza kilka wytworów kształtowych, przy

czym poszczególne wytwory kształtowe są ponownie oto-

czone pojedynczo przez inne pojemniki. To, że pojemnik

otacza wytwór kształtowy, oznacza w sensie tego wyna-

lazku, że pojemnik obejmuje wytwór kształtowy przynaj-

mniej częściowo, a zwłaszcza jednak całkowicie.

Pojemnik do pobierania może być dowolnym pojemni-

kiem, który nadaje się do przynajmniej częściowego os-

- 31 -

5

10

15

20

25

30

35

łaniania i/lub utrzymywania w zwartości wytworów

kształtowych w postaci folii.

Pojemnik może być utworzony z elastycznego, pół-

sztywnego lub stałego kształtowo materiału.

Stały kształtowo pojemnik ma zaletę ochrony zwła-

szcza kruchych wytworów kształtowych w postaci folii

przed wpływami mechanicznymi i zapobiegania odpowiednim

uszkodzeniom.

Aby zapobiegać pęcznieniu i nieprzewidzianej akty-

wacji wytworów kształtowych w postaci folii, pojemnik

jest wykonany korzystnie szczelnie przed parą wodną.

Aby zapobiegać nieprzewidzianej emisji substancji,

takich jak np. substancje zapachowe, z wytworów kształ-

towych w postaci folii, pojemnik jest wykonany korzys-

tnie szczelnie przed substancjami zapachowymi.

W dalszej korzystnej postaci wykonania wynalazku

na pojemniku przewiduje się środki do bezpiecznego ot-

wierania przez dzieci, aby zapobiegać niezamierzonemu

zetknięciu dzieci z wytworami kształtowymi w postaci

folii.

Na pojemniku według wynalazku przewiduje się zwła-

szcza środki pomocnicze do dozowania i pobierania wyt-

worów kształtowych w postaci folii.

W przypadku pojemnika elastycznego może chodzić

np. o woreczek opakowaniowy, taki jak np. płaski wo-

reczek, woreczek zgrzewany na brzegach, woreczek z

dnem, woreczek podwójny, woreczek przestrzenny lub

woreczek w postaci węża, np. woreczek z wielowarstwo-

wego, w postaci folii i elastycznego materiału kompozy-

towego, przy czym woreczek wykazuje korzystnie środek

pomocniczy do rozrywania, taki jak np. pasek do rozry-

wania lub wycięcia do rozrywania.

Do pomyślenia jest umieszczanie wytworów kształto-

wych w postaci folii pojedynczo lub w większej liczbie

w jednym elastycznym pojemniku.

Wytwory kształtowe w postaci folii, zapakowane w

jednym lub więcej elastycznych pojemników, mogą być

- 32 -

5

10

15

20

25

30

35

przewidziane do stosowania w dozownikach taśmy lub ar-

kuszy.

Pojemnik do pobierania może zawierać także wałek

lub składać się z niego. Elastyczny wytwór kształtowy w

postaci paska, arkusza, tarczy lub taśmy może być nawi-

nięty także na wałek, przy czym wytwór kształtowy może

być wyposażony korzystnie w miejsca oddzielania do po-

bierania porcji. Takie pojemniki do pobierania są znane

np. w dziedzinie wałków z taśmą klejącą. Wałki z taśmą

klejącą są objęte częścią przedznamienną dozownika taś-

my. Wszystkie dozowniki taśmy mogą nadawać się jako po-

jemniki do pobierania.

Gdy pojemnik do pobierania zawiera także wałek, to

jest on korzystnie dozownikiem taśmy, przy czym gdy

wytwór kształtowy jest wyposażony zwłaszcza w miejsca

do oddzielania do pobierania porcji, to występuje ko-

rzystna postać wykonania.

Do wytwarzania kawałków taśmy pożądane są także

urządzenia, tzw. urządzenie do odwijania taśmy, za po-

mocą których taśmę odwija się z wałka i prowadzi przez

element tnący. Gdy wolny koniec taśmy osiąga żądaną

długość, to odcina się ją za pomocą elementu tnącego. W

przypadku tych urządzeń długość odcinanej taśmy jest

określana przez użytkownika, który odwija taśmę na żą-

daną długość, a następnie odcina. W celu odcięcia musi

on koniec taśmy tak prowadzić nad elementem tnącym,

typowo ostrzem tnącym w kształcie zębów piły, lub z

metalu lub tworzywa sztucznego, że element tnący może

działać tnąco na taśmę. Takie lub podobne dozowniki

taśmy można stosować korzystnie według wynalazku.

Szczególnie korzystne są dodatkowo wypełniane do-

zowniki taśmy do powtarzalnego przyjmowania wałka do

taśmy.

Szczególnie odpowiednie są np. takie dozowniki

taśmy, jakie są znane z dziedziny dozowników taśmy ko-

rekcyjnej (wałki do przenoszenia cienkich folii). Jeże-

li pojemnik do pobierania według wynalazku jest wałkiem

- 33 -

5

10

15

20

25

30

35

do przenoszenia cienkich folii, to chodzi o korzystną

postać wykonania.

W przypadku odpowiednich dozowników taśmy, wew-

nątrz obudowy znajdują się szpulki doprowadzające i

przyjmujące, które obracają się dookoła równoległych

osi, przy czym szpulka doprowadzająca jest połączona ze

szpulką przyjmującą poprzez sprzęgło poślizgowe. Obudo-

wa może być tak zaprojektowana, że może być trzymana

bezpośrednio w dłoni użytkownika lub może tworzyć na-

bój, który wsuwa się do wielokrotnie stosowanej, zew-

nętrznej obudowy. Odcinek taśmy, który rozciąga się

między szpulkami, wyprowadza się z obudowy oraz dookoła

ostrza, które ma stosunkowo ostrą krawędź, którą wyko-

rzystuje się do tego, by taśmę dociskać do tej powierz-

chni, na którą ma być naniesiony pasek ze składnikiem

środków piorących lub czyszczących. Taśma składa się z

taśmy nośnikowej, np. z tworzywa sztucznego lub papie-

ru, której jedna strona wykazuje powłokę z mieszaniny

zawierającej składnik środka piorącego lub czyszczą-

cego, przy czym ta powłoka jest zewnętrzną stroną taśmy

nośnikowej, gdy jest prowadzona dookoła ostrza. Podczas

używania dozownik trzyma się w dłoni, a ostrze dociska

tak do powierzchni, że jego krawędź dociska taśmę na

całej jej szerokości do powierzchni.

Mieszanina zawierająca składnik środków piorących

lub czyszczących ma właściwość klejącą i ma większą

przyczepność do materiału tekstylnego niż do swojej

taśmy nośnikowej, tak że wtedy, gdy ostrze przesuwa się

poprzecznie względem powierzchni materiału tekstylnego

w kierunku, który jest prostopadły do krawędzi ostrza,

to ostrze ślizga się względem taśmy nośnikowej, co pro-

wadzi do tego, że taśma odwija się ze szpulki doprowa-

dzającej. Wynikające stąd obracanie się szpulki dopro-

wadzającej powoduje obracanie się także szpulki przyj-

mującej, tak że w taśmie utrzymuje się zasadniczo stałe

naprężenie oraz że szpulka przyjmująca nawija zużytą

taśmę, przez którą przechodzi ostrze i z której powłoka

z mieszaniny zawierającej składnik środków piorących

- 34 -

5

10

15

20

25

30

35

lub czyszczących została odłożona na powierzchni mate-

riału tekstylnego. W ten sposób na materiale tekstylnym

odkłada się ciągły pasek mieszaniny zawierającej skład-

nik środków piorących lub czyszczących, przy czym ten

pasek ma długość, która odpowiada odległości, o którą

zostało przesunięte ostrze dozownika.

Tę ideę można stosować do niniejszego wynalazku,

przy czym chodzi tu o dozownik taśmy środka piorącego

lub czyszczącego, za pomocą którego mieszaninę środka

piorącego lub czyszczącego można nanosić cienką wars-

tewką na powierzchnię. Mieszaniną zawierającą środek

piorący lub czyszczący na taśmie nośnikowej jest w tym

przypadku wytwór kształtowy według wynalazku.

Wałek do przenoszenia cienkiej warstewki w celu

przenoszenia środka piorącego lub czyszczącego nanie-

sionego w postaci cienkiej warstewki na taśmę nośnikową

jest korzystnym przedmiotem wynalazku. Wałki przeno-

szące służą do przenoszenia cienkiej warstewki z folii

nośnikowej na podłoże. W przypadku tych urządzeń pow-

szechnie wiadomo, że przy styczności dociskowej między

głowicą nanoszącą urządzenia i podłożem cienka warstew-

ka przenosi się na podłoże, a folia nośnikowa uwolniona

od cienkiej warstewki nawija się na szpulkę nawojową.

Użyteczne są także pojemniki do wydawania arkuszy

lub pasków i są to urządzenia, które zawierają stos

arkuszy, pasków lub folii, itd. i zawierają pomocniczy

środek dozujący bądź pobierający arkusze, paski lub fo-

lie.

Ten stos jest korzystnie tak rozmieszczony, że

przy pobieraniu najwyższego arkusza leżący pod nim ar-

kusz tak się ustawia, że może być następnie pobierany

bez trudności. W takich urządzeniach ze szczeliną po-

bierającą przy pobieraniu np. najwyższego arkusza nas-

tępny arkusz doprowadza się już w takim stopniu, że

wystaje on już wtedy ze szczeliny pobierającej i może

być łatwo pobrany.

Przy tym chodzi np. o blok folii, które wykazują

każdorazowo warstwę elastycznego materiału polimerycz-

- 35 -

5

10

15

20

25

30

35

nego, która w drugim obszarze końcowym może być wyposa-

żona w powłokę podatnego na ponowne osadzanie się mate-

riału samoklejącego, natomiast wzdłuż wzrokowo rozpoz-

nawalnego pierwszego obszaru końcowego w stosie są one

w każdym przypadku wolne od kleju, przy czym sąsiadu-

jące końce arkuszy są skierowane do siebie, a pierwszy

i drugi koniec następujących po sobie arkuszy są roz-

mieszczone w sposób sąsiadujący. Stos może być umiesz-

czony w komorze, która w górnej ściance jest częściowo

ograniczona szczeliną, przez którą wystaje pierwszy

obszar końcowy najwyższego arkusza. Przez ruch względny

pomiędzy górną ścianką i najwyższym arkuszem, przy wy-

ciąganiu najwyższego arkusza przez szczelinę osiąga się

ustawienie szczeliny z następującymi po tym obszarami

arkusza aż do jego drugiego końca, natomiast te nastę-

pujące po sobie obszary są odciągane ze stosu. Obszar

końcowy leżącego niżej arkusza porusza się z obszarem

końcowym najwyższego arkusza przez szczelinę, aby w ten

sposób umożliwić wystawanie pierwszego obszaru końco-

wego niżej leżącego arkusza ze szczeliny, gdy jest już

usunięty najwyższy arkusz. Takie lub podobne układy do

przekazywania arkuszy są korzystne według wynalazku.

Przy stosowaniu niniejszego wynalazku użytkownik

może według wynalazku nanosić folię względnie cienką

warstewkę bezpośrednio na zaplamione podłoże.

Możliwe jest także stosowanie wytworu kształtowego

według wynalazku, korzystnie takiego jak folia, do

przygotowania kąpieli piorącej. Wytwory kształtowe wed-

ług wynalazku można stosować z powodzeniem zwłaszcza w

związku z praniem tekstyliów w pralce automatycznej.

Wytwór kształtowy według wynalazku może zawierać np.

składniki do dodatkowej obróbki i/lub pielęgnacji.

Stąd dalszym przedmiotem wynalazku jest sposób

wytwarzania wodnego układu o właściwościach piorących

i/lub właściwościach pielęgnujących, w którym z układu

do przekazywania środków piorących lub czyszczących

według wynalazku pobiera się część zawartego wytworu

kształtowego i dodaje go do układu wodnego. W przypadku

- 36 -

5

10

15

20

25

30

35

układu wodnego o właściwościach piorących i/lub pielęg-

nujących chodzi korzystnie o kąpiel piorącą do czysz-

czenia tekstyliów, naczyń, ciała, podłóg lub okien.

Dzięki porcjowaniu według wynalazku środka piorącego

lub czyszczącego w wytworze kształtowym według wyna-

lazku umożliwia się indywidualne dozowanie nieciekłych

środków piorących lub czyszczących, które użytkownik

może np. regulować poprzez liczbę stosowanych folii.

W związku z tym dalszym przedmiotem jest zastoso-

wanie układu do przekazywania środków piorących lub

czyszczących w celu indywidualnego dozowania nieciek-

łych środków piorących lub czyszczących. Przy stosowa-

niu w związku z praniem tekstyliów w pralce automatycz-

nej wytwór kształtowy według wynalazku można dodawać

poprzez komorę spłukującą szufladki do środków piorą-

cych lub bezpośrednio do bielizny do bębna pralki.

Dalszym przedmiotem wynalazku jest sposób miejsco-

wej obróbki plam na podłożach, a zwłaszcza tekstyliach

lub twardych powierzchniach, w którym z układu do prze-

kazywania środków piorących lub czyszczących według

wynalazku pobiera się wytwór kształtowy i nanosi go

bezpośrednio w sposób przyczepny na poddawaną obróbce

plamę, np. za pomocą wałka przenoszącego.

Przez obróbkę plam rozumie się przy tym wszelkie

obróbki, które prowadzą do tego, że intensywność podda-

wanej obróbce plamy zmniejsza się bądź plama staje się

mniej widoczna, a przez to mniej przeszkadza obserwato-

rowi. W idealnym przypadku plamę dzięki obróbce usuwa

się całkowicie. „Miejscowy” oznacza przy tym, że zapla-

miony materiał, np. materiał tekstylny, nie musi być

poddawany procesowi czyszczenia jako całość, np. w

pralce automatycznej, lecz obróbce poddaje się w sposób

miejscowo ograniczony tylko pojedyńczą plamą (to jest

zaplamiony obszar).Taki sposób postępowania jest szcze-

gólnie materiałooszczędny, ponieważ czyszczeniu poddaje

się tylko rzeczywiście zabrudzone obszary.

Zgodnie z korzystną postacią wykonania ten sposób

jest szczególnie odpowiedni do obróbki plam z tłustych

- 37 -

5

10

15

20

25

30

35

i/lub barwnych zabrudzeń, przy czym zabrudzenia obej-

mują korzystnie

- antocyjany,

- betalainy, korzystnie betacyjany, betaksantyny,

betaninę, betanidynę,

- karotionoidy, korzystnie karotynę, ksantofile,

- chlorofile,

- antranoidy,

- chinony,

- flawonoidy,

- barwniki kurkuminowe,

- hemoglobinę,

- brunatne garbniki herbaty, owoców, czerwonego wina,

- brunatne kwasy huminowe z kawy, herbaty, kakao i/lub

- barwniki techniczne, korzystnie z kosmetyków, kredek,

atramentów.

Zgodnie z korzystną postacią wykonania przed na-

niesieniem wytworu kształtowego na plamę poddawaną ob-

róbce zwilża się plamę i wytwór kształtowy. Przez na-

wilżanie, przy nanoszeniu wytworu kształtowego na pod-

dawane obróbce podłoże pojawia się pewna przyczepność.

Na przykład rozpuszczalne w wodzie lub dyspergu-

jące w wodzie folie, które dociska się do nawilżonej

plamy, przy zetknięciu z wilgotnym materiałem teksty-

nym wykazują określoną kleistość, ponieważ materiał

folii zaczyna rozpuszczać się na skutek wilgoci. W ten

sposób rozpuszczona folia przywiera do plamy bądź, w

zależności od tego, jak silnie została zwilżona plama,

przechodzi potem w zaplamiony materiał tekstylny i tam

uwalnia zawarte substancje czynne.

Żądane działanie adhezyjne może pochodzić także z

kleju, który jest naniesiony na wytwór kształtowy, ko-

rzystnie folię, przy czym zwłaszcza można stosować np.

kleje aktywowane wilgocią, np. kleje znaczków poczto-

wych i kopert listów, przy czym może chodzić jednak

także o kleje przylepcowe, korzystnie wielokrotnie

odrywalne. Takie kleje są znane, np. z przyczepnych

- 38 -

5

10

15

20

25

30

35

etykiet do notatek, które można przyklejać po prostu do

powierzchni i od niej bez trudu ponownie odrywać.

Zgodnie z korzystną postacią wykonania sposobu

wytwór kształtowy ściąga się ponownie z materiału teks-

tylnego (tj. z plamy) po upływie pewnego czasu działa-

nia, np. co najmniej 30 sekund. Czas działania może

trwać także dłużej, np. ≥ 1 minutę, ≥ 2 minuty, ≥ 3 mi-

nuty, ≥ 4 minuty lub ≥ 5 minut. Według innej korzystnej

postaci wykonania folię można także pozostawić na po-

wierzchni.

W korzystnej postaci wykonania sposobu zaplamiony

materiał tekstylny podaje się obróbce po naniesieniu

plamy/folii i odczekaniu pewnego czasu działania wody,

np. drogą miejscowego przecierania wilgotną szmatką, w

którym materiał tekstylny poddaje się zwłaszcza ręcz-

nemu lub maszynowemu procesowi prania tekstyliów.

Wytwór kształtowy według wynalazku ma, gdy jest

przewidziany do obróbki plam, korzystnie taką wielkość,

że całkowicie pokrywa ona poddawaną obróbce plamę, i

można się z nim obchodzić analogicznie do plastra na

brodawkę, który przycina się do wielkości obszaru bro-

dawki, a następnie nakleja na brodawkę. Wytwór kształ-

towy według wynalazku daje się korzystnie także przyci-

nać. W korzystnym sposobie przycina się więc wytwór

kształtowy do wielkości plamy, a następnie nanosi na

poddawaną obróbce plamę.

Plaster środka piorącego lub czyszczącego, który

zawiera włókninę i masę plastrową, która obok klejących

składników zawiera co najmniej jedną substancję o dzia-

łaniu czyszczącym, przy czym masa plastrowa pokrywa ca-

łą stronę powierzchni włókniny, jest korzystnym wytwo-

rem kształtowym według wynalazku. Zgodnie z korzystną

postacią wykonania wytwór kształtowy według wynalazku

nie jest natomiast żadnym plastrem.

Do wytwarzania takiego plastra środków piorących

lub czyszczących można ze sobą topić pod działaniem

ciepła np. różne składniki, takie jak np. żywice, pro-

dukty polimeryzacji, itd., i jeszcze ciepłe nanosić na

- 39 -

5

10

15

20

25

30

35

włókninę. Przed lub po naniesieniu na włókninę do sto-

pionego materiału można dodawać substancję o działaniu

czyszczącym.

Wytwór kształtowy, korzystnie folia, może składać

się korzystnie z miękkiego, odkształcalnego materiału,

który można dopasowywać do poddawanej obróbce powierz-

chni podłoża. Wytwór kształtowy może dopasowywać się

korzystnie, przynajmniej po nawilżeniu plamy i/lub wyt-

woru kształtowego, łatwo do kształtu powierzchni pod-

łoża.

Wytwór kształtowy według wynalazku jest korzystnie

przezroczysty, tak że po naniesieniu na czyszczoną po-

wierzchnię nie rzuca się w oczy i jest dostrzegalny

tylko przy bliższej obserwacji.

Jak już przedstawiono, wytwór kształtowy według

wynalazku zawiera co najmniej jedną substancję o dzia-

łaniu czyszczącym.Odpowiednie substancje obejmują zwła-

szcza wszystkie materiały, które zapewniają działanie

bielące lub usuwanie plam bądź zmniejszenie plam. Odpo-

wiednimi substancjami są wszystkie środki powierzchnio-

wo czynne, a zwłaszcza anionowe, niejonowe, kationowe

i/lub amfoteryczne środki powierzchniowo czynne.

Odpowiednimi substancjami są wszystkie środki bie-

lące, np. nadtlenki, chloryny metali, nadborany, nad-

węglany, kwasy nadtlenowe.

Odpowiednimi związkami nadtlenowymi są np. nad-

tlenek wodoru, nadtlenek wapnia, nadtlenek karbamidu.

Odpowiednimi chlorynami metali są np. chloryn wapniowy,

chloryn barowy, chloryn magnezowy, chloryn litowy,

chloryn sodowy i chloryn potasowy. Odpowiedni może być

także podchloryn i dwutlenek chloru, przy czym korzyst-

nym chlorynem jest chloryn sodowy.

Jak już przedstawiono, wytwór kształtowy według

wynalazku zawiera klej w warstwie, która jest nanie-

siona na wytwór kształtowy.

Odpowiednie kleje mogą wykazywać ograniczoną roz-

puszczalność w wodzie i takie kleje mogą zawierać np.

hydroksyetylo- lub propylocelulozy. Odpowiednie kleje

- 40 -

5

10

15

20

25

30

35

mogą zawierać korzystnie także poliwinylopiro-lidon,

korzystnie o ciężarze cząsteczkowym około 50000-300000.

Klej, który jest odpowiedni np. do stosowania w

niniejszym wynalazku, może zawierać korzystnie miesza-

ninę kopolimerów eteru metylowowinylowego i bezwodnika

maleinowego i polimeru karboksymetylocelulozy.

Odpowiedni klej może zawierać np. także żywice

ftalowe, dyspersje poliwinyloeterowe i mieszany produkt

polimeryzacji akrylanu. Odpowiedni klej może składać

się z 5-25% wagowych żywicy ftalowej, 25-45% wagowych

dyspersji poliwinyloeterowych i 35-55% mieszanego pro-

duktu polimeryzacji akrylanu, przy czym % wagowe odno-

szą się do kleju.

Szczególnie odpowiednie są także wszystkie kleje

lepkosprężyste, a zwłaszcza te, które w temperaturze

20oC są trwale kleiste i zdolne do klejenia i przy ma-

łej specyficzności podłoża już przy lekkim dociskaniu

przywierają natychmiast do prawie wszystkich podłoży, a

zwłaszcza do materiału tekstylnego.

Polimerami zawartymi w korzystnych klejach są np.

naturalne i syntetyczne kauczuki, poliakrylany, poli-

estry, polichloropreny, poliizobuteny, etery poliwiny-

lowe i poliuretany i można je stosować w mieszaninie z

dodatkami, takimi jak żywice, środki zmiękczające i/lub

przeciwutleniacze.

Odpowiednimi klejami są zwłaszcza wszystkie te

materiały gumowe i/lub żywice syntetyczne, produkty

homo- i kopolimeryzacji, które dobrze kleją w przypadku

stosowania pod naciskiem. Jako kleje odpowiednie są np.

produkty polimeryzacji o temperaturze przejścia w stan

szklisty od -10 do -70oC.

Nieograniczające przykłady odpowiednich produktów

polimeryzacji klejących w temperaturze pokojowej przy

stosowaniu pod naciskiem obejmują np. kopolimery bloko-

we styren/izopren/styren, gumę styrenowo-butadienową,

gumę polibutenową, gumę poliizoprenową, gumę butylową,

gumę silikonową, gumę naturalną, syntetyczne gumy izo-

prenowe, żywice syntetyczne, takie jak poli(met)akry-

- 41 -

5

10

15

20

25

30

35

lan, eter poliwinylowy, PUR, poliester, poliamid i ko-

polimery etylenowe.

Korzystne kleje obejmują akrylanowe produkty ko-

polimeryzacji, które zawierają co najmniej do 50% estru

alkilowego kwasu akrylowego lub metakrylowego i monome-

ry estrów winylowych. Przykładami odpowiednich monome-

rów są akrylan lub metakrylan n-butylu, akrylan heksy-

lu, akrylan 2-etylobutylu, akrylan izooktylu, akrylan

lub metakrylan 2-etyloheksylu, akrylan nonylu, kwas

akrylowy lub metakrylowy, kwas itakonowy, kwas maleino-

wy, bezwodnik kwasu maleinowego, akrylan hydroksyetylu,

akrylamid, akrylonitryl, winylopirolidon, winyloimida-

zol, octan winylu, propionian winylu.

Szczególnie korzystne są całkiem ogólnie te kleje

do sklejeń, w przypadku których jest możliwe późniejsze

ręczne oddzielanie bez uszkodzenia naklejonego obiektu

i w których nie stawia się żadnych nadmiernie wysokich

wymagań co do wytrzymałości, lecz odpowiadają np. dzia-

łaniu klejącemu przylepca, notatek przylepcowych, taśm

i folii marszczonych lub etykiet samoklejących.

Powłoka wytworu kształtowego może zawierać także

dodatkowy materiał nośnikowy.Odpowiednie materiały noś-

nikowe mogą zawierać np. środki utrzymujące wilgoć. Od-

powiednimi środkami utrzymującymi wilgoć są np. glice-

ryna, sorbit, poliglikol etylenowy, glikol propylenowy

i inne alkohole wielowodorotlenowe.

Środki utrzymujące wilgoć mogą występować np. w

ilości około 10-95% wagowych, korzystnie około 20-80%

wagowych, a zwłaszcza 50-70% wagowych ciężaru powłoki.

Dodatkowo do powyższych materiałów powłoka może

zawierać dalsze materiały, np. substancje zapachowe,

środki nadające nieprzezroczystość, środki barwiące i

środki kompleksotwórcze, takie jak np. kwas etylenodi-

aminotetraoctowy.

W przypadku powleczonego wytworu kształtowego jest

także możliwe, aby pomiędzy powłoką i właściwym wytwo-

rem kształtowym przewidywać warstwę oddzielającą.Warst-

wa oddzielająca jest warstwą ochronną lub kryjącą, któ-

- 42 -

5

10

15

20

25

30

35

ra jest zasadniczo nieprzepuszczalna dla substancji

czynnej. Odpowiednia warstwa oddzielająca może zawierać

korzystnie sztywny płaski materiał, taki jak poliety-

len, papier, poliester lub inny materiał, który ponow-

nie może być powleczony nieprzyczepnym rodzajem mate-

riału, takim jak np. wosk, silikon, poliester, taki jak

Teflon®, polimery fluorowe lub inne nieprzyczepne mate-

riały.

W tym miejscu należy zauważyć, że wytwór kształ-

towy według wynalazku nie jest żadną tak zwaną serwetką

zwilżającą, która jest znana np. w dziedzinie serwetek

do przecierania okularów, serwetek do higieny ciała, a

także serwetek odświeżających.

Jak już przedstawiono, wytwór kształtowy według

wynalazku jest powleczony, a wytwarzanie powłoki może

odbywać się w każdy sposób, np. drogą wcierania, opyla-

nia lub zanurzania wytworu kształtowego.

W korzystnym wariancie w celu wytwarzania roztworu

powłokowego rozpuszcza się w rozpuszczalniku produkt

polimeryzacji klejący w temperaturze pokojowej ze sto-

sowaniem nacisku i ewentualnie dalsze substancje. Ten

roztwór powłokowy nanosi się na powierzchnię wytworu

powłokowego, a następnie roztwór powłokowy suszy się.

Jeżeli przy wytwarzaniu roztworu powłokowego doda-

je się dalsze substancje czynne, to przy suszeniu ta

ilość substancji czynnej, która w produkcie polimeryza-

cji wychodzi poza ilość rozpuszczoną w stanie nasyce-

nia, krystalizuje i występuje w produkcie polimeryzacji

w postaci zdyspergowanych (drobno) krystalicznych cząs-

tek i jest to zwłaszcza odpowiednie ze względu na TiO2.

Odpowiednia powłoka, a zwłaszcza warstwa klejowa, może

zawierać także wypełniacze, takie jak proszek SiO2,

CaCO3, lub nośniki, takie jak cyklodekstryna lub pro-

szek celulozowy.

Jak już stało się widoczne, w przypadku wytworu

kształtowego według wynalazku chodzi korzystnie o folię

lub cienką warstewkę. Wytwarzanie folii jest możliwe

wszelkimi znanymi sposobami.

- 43 -

5

10

15

20

25

30

35

Przy tym najkorzystniejsze jest wytwarzanie folii

poprzez przetwarzanie termoplastyczne drogą kalandro-

wania lub wytłaczania, przy czym korzystne jest zwłasz-

cza wytłaczanie współbieżne.

Zgodnie z wynalazkiem bardzo korzystnymi sposobami

wytwarzania folii jest sposób rozdmuchiwania folii i

sposób folii płaskiej.

Wytwarzanie folii rozdmuchiwanej jest znane. Naj-

pierw odbywa się np. mieszanie materiału polimerycz-

nego, takiego jak proszek PVOH, z dodatkami i stabili-

zatorami w stanie stałym. Tę mieszaninę topi się w og-

rzanej wytłaczarce. Do stopionego materiału można doda-

wać np. dalsze składniki, po czym następuje rozdmuchi-

wanie stopionego materiału, chłodzenie i nawijanie fo-

lii.

Rozdmuchiwane folie są na ogół wytwarzane drożej

niż folie odlewane, przy czym jednak rozkład grubości

folii waha się trochę silniej i może dochodzić do wię-

cej wtrąceń powietrza. Folie rozdmuchiwane są z reguły

trochę twardsze i mają gorsze właściwości przywracające

niż folie odlewane, które mogą być miękkie, elastyczne,

już prawie gumowate i mogą wykazy-wać także wysoką

skłonność do powracania do stanu pierwotnego.

Gdy folie wytwarza się z roztworów polimerów, to

mówi się o sposobie odlewania. Roztwory polimerów można

wytwarzać zgodnie z wynalazkiem drogą stosowania roz-

puszczalników, co jest korzystne, lub drogą przemiany

chemicznej nierozpuszczalnych makrocząsteczek w roz-

puszczalne pochodne. Do roztworu polimeru można dodawać

np. dalsze ewentualnie potrzebne składniki. Do przepro-

wadzania roztworów polimeru w folie istnieje więcej me-

tod. Gdy roztwór polimeru strąca się w kąpieli, to mówi

się o sposobie odlewania na mokro. W przypadku wytwa-

rzania celofanu roztwór celulozy o wysokiej gęstości

przeciska się przez dyszę o szerokiej szczelinie w

silnie kwaśnej kąpieli strącającej.

Gdy rozpuszczalnik odparowuje i uzyskuje się przez

to polimer w postaci folii, to mówi się o sposobie od-

- 44 -

5

10

15

20

25

30

35

lewania na sucho, do którego realizacji można stosować

odlewarki taśmowe lub bębnowe.

W przypadku odlewania taśmowego (nazywanego także

sposobem odlewania lub sposobem z bębnem do zestala-

nia), który można stosować korzystnie według wynalazku,

roztwór polimeru, który według wynalazku może ewentual-

nie zawierać dalsze składniki, odlewa się ze zbiornika

zapasowego korzystnie przez dyszę na okrężną, korzyst-

nie wysoko polerowaną taśmę metalową. Szybkości taśmy

zależą silnie od stosowanego materiału i od wymaganej

grubości folii i mogą mieścić się korzystnie w zakresie

2-60 metrów na minutę. Po odparowaniu większej części

rozpuszczalnika folię można odciągać. W celu nawinięcia

prowadzi się ją korzystnie przez suszarkę z gorącym

powietrzem obiegowym lub przez gorące walce. Otrzymane

grubości folii mogą wynosić w tym sposobie korzystnie

15-300 µm. Możliwe jest także i korzystne, aby roztwór

polimeru, zanim będzie wylany na taśmę metalową, był

przedtem przetłaczany przez filtr, a nierozpuszczone

cząstki były zatrzymywane, które w przeciwnym razie

mogłyby prowadzić do tworzenia się skupisk. Możliwe

jest także i korzystne, przed wylewaniem na metalową

płytę, uwalnianie roztworu polimeru w zbiorniku do od-

gazowania przynajmniej częściowo od zawartego powiet-

rza.

Przy wytwarzaniu folii, takich jak folie PVOH,

sposobem odlewania, w zbiorniku wsadowym rozpuszcza się

w wodzie proszek/granulat PVOH i środek zmiękczający

(np. PEG i/lub gliceryna), a następnie roztwór dopro-

wadza do zbiornika zapasowego. Roztwór ogrzewa się

wtedy do temperatury około 80oC, a następnie przez dy-

szę szczelinową doprowadza do taśmy walcowniczej. W

procesie suszenia (kanał gorącego powietrza) roztwór

wytłacza się w postaci folii, przy czym w zbiorniku

wsadowym do zestawu PVOH można dodawać według wynalazku

np. olejki perfumeryjne.

Podobnym do sposobu z odlewaniem taśmy jest sposób

odlewania bębnowego. W tym sposobie zamiast taśmy meta-

- 45 -

5

10

15

20

25

30

35

lowej stosuje się ogrzane bębny, np. bębny o średnicy

2-3 m i szerokościach około 2 m.

W sposobie odlewania otrzymuje się folie, które

wykazują zwykle bez wyjątku równomierny rozkład gruboś-

ci folii i niewiele wtrąceń powietrza, przy czym sposób

na skutek energetycznie intensywnego suszenia jest jed-

nak drogi. Sposobem odlewania można wytwarzać folie

cieńsze niż w sposobie rozdmuchiwania.

Sposób odlewania stosuje się korzystnie w przypad-

ku takich substancji, które nie są topliwe lub topią

się z rozkładem, takie jak np. celuloza lub poliimidy.

Sposób odlewania można stosować także do wytwarzania

bardzo cienkich folii.

Przy wytwarzaniu folii możliwe są zasadniczo także

sposoby walcowania i spiekania, jednak celowe tylko w

wyjątkowych przypadkach, np. do wytwarzania folii tet-

rafluoroetylenowych i folii poliamidowych.

Możliwy jest np. także sposób wytwarzania folii, w

którym drogą rozpuszczania lub dyspergowania jednego

lub więcej polimerów w ciekłym medium nośnikowym wytwa-

rza się nadający do walcowania preparat, który następ-

nie za pomocą urządzenia walcującego doprowadza drogą

walcowania do postaci folii. Przy tym ciekłe medium

nośnikowe można jednocześnie lub następnie odparowywać.

Ciekłe medium nośnikowe zawiera korzystnie środki

rozpuszczające lub dyspergujące, takie jak woda, alko-

hole, etery i węglowodory lub mieszaniny dwóch lub wię-

cej omówionych substancji, przy czym substancje lub

mieszaniny są ciekłe w temperaturze pokojowej (20°C).

Odpowiednimi alkoholami są np. jedno- lub wielowodoro-

tlenowe alkohole o 1-5 atomach C, takie jak np. etanol,

izopropanol, glikol etylenowy, gliceryna i glikole pro-

pylenowe.

W preparacie podatnym na walcowanie może zawartość

ciekłego medium nośnikowego mieścić się np. w zakresie

20-90% wagowych lub 30-70% wagowych.

Odpowiedni, nadający się do walcowania preparat

może mieć np. konsystencję półstałą lub ciastowatą lub

- 46 -

5

10

15

20

25

30

35

może chodzić o gęstą ciecz, za pomocą której powleka

się odpowiedni nośnik, i przez walcowanie za pomocą

urządzenia walcującego wytwarza się pożądaną grubość

folii. Gotową folię zdejmuje się wtedy po suszeniu z

nośnika. Odpowiednie materiały nośnikowe można wybierać

np. z grupy obejmującej silikon, metal, metalizowane

polimery, politetrafluoroetylen, kopolimery blokowe

poliester/poliamid, poliuretany, poli-chlorek winylu,

nylon, kopolimery alkilen/styren, polietylen, poliester

lub inne wielokrotnie odrywane materiały. Odpowiednimi

urządzeniami walcującymi są np. znane, wyposażone w co

najmniej dwa współbieżne lub przeciwbieżne walce, tzw.

postępujące powlekarki walcowe lub nawrotne powlekarki

walcowe, przy czym korzystny jest sposób z walcami naw-

rotnymi.

Folie otrzymane (wszelkimi możliwymi sposobami)

można następnie dalej przetwarzać, np. drogą naparowy-

wania, powlekania, zadrukowania lub przeprowadzania w

płatki.

W korzystnej postaci wykonania wynalazków w przy-

padku folii według wynalazku chodzi o folie spienione.

Aby otrzymać folie spienione, wprowadza się do folii

pęcherzyki odpowiedniego gazu, takiego jak np. powiet-

rze. Takie folie z zamkniętymi pęcherzykami gazu odzna-

czają się szczególnie dobrym dotykiem i mogą wykazywać

dalej lepszą rozpuszczalność w wodzie. Korzystne folie,

takie zwłaszcza jak folie spienione, wykazują gęstość

< 1 kg/m3.

Do wprowadzania pęcherzyków gazu są dostępne różne

możliwości. Tak więc stosuje się np. środek porotwórczy

lub środek pędny. Spienianie można uzyskać np. drogą

mieszania mechanicznego jeszcze ciekłej lub gęstopłyn-

nej masy. Można wywoływać np. reakcję chemiczną wytwa-

rzającą gaz. Stosować można także łatwo lotny rozpusz-

czalnik, który odparowuje w podwyższonych temperatu-

rach. Do jeszcze gęstopłynnej masy nośnikowej można np.

wprowadzać gaz lub skroplony gaz.

- 47 -

5

10

15

20

25

30

35

Korzystne może okazać się jednak stosowanie środ-

ków porotwórczych i są to substancje, które podczas

ogrzewania rozkładają się z wydzielaniem gazu, tak że

uwalnia się np. azot lub dwutlenek węgla.

Przykładami odpowiednich nieorganicznych środków

porotwórczych są węglany, wodorowęglany, borowodorki,

tlenowodorki krzemu. Stosować można jednak także ko-

rzystnie wszystkie organiczne środki porotwórcze, takie

jakie stosuje się w znany sposób przy wytwarzaniu poro-

watych bądź zawierających pęcherzyki tworzyw sztucz-

nych.

Folie według wynalazku, korzystnie takie jak folie

spienione, mogą występować także w postaci konfetti, co

oznacza, że chodzi o wielką liczbę ścinków folii lub

strzępków folii lub małych kawałków folii.Pojęcie „kon-

fetti” jest znane w powszechnym użyciu jako małe, kolo-

rowe ścinki papieru. Folie w postaci konfetti nie muszą

być bezwarunkowo tak małe, jak znane konfetti papiero-

we, które rzuca się w powietrze przede wszystkim w po-

chodach zapustnych a także przy innych uroczystościach,

takich jak urodziny dzieci lub wesela. Postać konfetti

może być regularna lub nieregularna i może chodzić np.

o okrągłe ścinki folii, a także np. o ścinki folii w

kształcie serca. Możliwa jest każda do pomyślenia pos-

tać dostępna np. drogą wycinania konfetti folii z

większej folii macierzystej. Stosowanie folii według

wynalazku w postaci konfetti może okazać się korzystne

np. przy ręcznym praniu tekstyliów, gdy określoną ilość

folii w postaci konfetti wsypuje się do kąpieli do ob-

róbki tekstyliów.

Wytwory kształtowe, otrzymane wszelkimi możliwymi

sposobami wytwarzania, korzystnie folie, można następ-

nie dalej przetwarzać, np. drogą naparowywania, powle-

kania, zadrukowywania lub przekształcania w płatki, a

zwłaszcza powlekania.

Wytwór kształtowy według wynalazku może zawierać

także substancje zapachowe (środki perfumeryjne).

- 48 -

5

10

15

20

25

30

35

Zgodnie z korzystną postacią wykonania wytwór

kształtowy według wynalazku zawiera co najmniej 0,05%

wagowego środka perfumeryjnego, korzystnie co najmniej

0,1% wagowego środka perfumeryjnego, a zwłaszcza co

najmniej 0,5% wagowego środka perfumeryjnego, w odnie-

sieniu do całego wytworu kształtowego. Wytwór kształto-

wy może zawierać także jeszcze większe ilości środka

perfumeryjnego, np. co najmniej 1, 2, 4, 6, 8 lub nawet

15% wagowych środka perfumeryjnego. Racjonalne górne

granice środka perfumeryjnego mogą mieścić się np. przy

10% wagowych, 9% wagowych, 8% wagowych, 7% wagowych, 6%

wagowych, 5% wagowych, 4% wagowych, 3% wagowych, 3, a

także 1% wagowym.

Gdy zawarty środek perfumeryjny składa się w co

najmniej 5, 10 lub 15% wagowych z substancji zapacho-

wych o temperaturze wrzenia ponad 250°C i wartości logP

≥ 3,0, to występuje korzystna postać wykonania. Okazało

się, że wytwory kształtowe według wynalazku, które za-

wierają takie minimalne ilości substancji zapachowych o

temperaturze wrzenia ponad 250°C i wartości logP ≥ 3,0,

wykazują szczególnie korzystne właściwości zapachowe.

Współczynnik rozdziału oktanol/woda składnika sub-

stancji zapachowej jest stosunkiem między jego stęże-

niem równowagowym w oktanolu i wodzie. Ponieważ współ-

czynniki rozdziału składników substancji zapachowych

mają często wysokie wartości, np. 1000 lub wyższe, to

podaje się je w postaci swojego logarytmu przy podsta-

wie 10 i mówi się wtedy o tzw. wartości logP.

Korzystne substancje zapachowe tego wynalazku wy-

kazują logP ≥ 3,0 lub wyższy, np. ≥ 3,1, korzystnie

≥ 3,2, a zwłaszcza ≥ 3,3.

Wartość logP licznych substancji zapachowych jest

udokumentowana i np. bank danych Pomona92, dostępny w

Daylight Chemical Information Systems, Inc., (Daylight

CIS), Irvine, Kalifornia, zawiera liczne wartości logP

razem z odniesieniami do oryginalnej literatury, przy

czym jednak wartości logP oblicza się najbardziej celo-

- 49 -

5

10

15

20

25

30

35

wo za pomocą programu „CLOGP”, który jest dostępny

także w Daylight CIS. Ten program podaje także doświad-

czalne wartości logP, gdy są one dostępne w banku da-

nych Pomona92. „Obliczonym logP” (wartością ClogP) sta-

je się on sposobem przybliżania fragmentowego według

Harscha i Leo (patrz A. Leo w Comprehensive Medicinal

Chemistry, tom 4, C. Harsch, P.G. Sammens, J.B. Taylor

i C.A. Ransden, wydawca, strona 295, Pergamon Press,

1990, publikacja włączona tu tytułem referencji).Przyb-

liżanie fragmentowe opiera się na chemicznej strukturze

każdego ze składników substancji zapachowej i uwzględ-

nia liczby i rodzaje atomów, zdolność wiązania atomów

oraz wiązanie chemiczne. Wartości ClogP, które są nie-

zawodnymi i najpowszechniej stosowanymi wartościami

szacunkowymi tej właściwości fizykochemicznej, stosuje

się w ramach niniejszego wynalazku korzystnie zamiast

doświadczalnych wartości logP przy wyborze składników

substancji zapachowej, które są użyteczne w niniejszym

wynalazku.

Temperatury wrzenia licznych substancji zapacho-

wych są podane np. w publikacji „Perfume and Flavour

Chemicals (Aroma Chemicals)”, S. Arctandera, opubliko-

wanej przez autora w 1969 roku i włączonej tu tytułem

referencji.

Wartości innych temperatur wrzenia można uzyskać

np. z różnych znanych podręczników chemii i banków da-

nych, takich jak Beilstein-Handbuch, Lange’s Handbook

of Chemistry i CRC Handbook of Chemistry and Physics.

Gdy temperatura wrzenia jest podana tylko przy jednym

różnym ciśnieniu, z reguły przy ciśnieniu niższym niż

normalne ciśnienie 760 mm Hg, to ciśnienie wrzenia pod

normalnym ciśnieniem można szacować w przybliżeniu za

pomocą nomogramów temperatura wrzenia-ciśnienie, jak

podano w „The Chemist’s Companion” A.J. Gordona i R.A.

Forda, John Wiley & Sons Publishers,1972, strony 30-36.

Tam, gdzie można je stosować, wartości temperatur wrze-

nia można obliczać także za pomocą programu komputero-

wego w oparciu o dane strukturalne cząsteczek, takie

- 50 -

5

10

15

20

jakie są opisane w publikacji „Computer-assisted Pre-

diction of Normal Boiling Points of Pyrans and Pyno-

les”, D.T. Startona et al., J. Chem. Inf. Comput. Sci.,

32 (1992), strony 306-316, „Computer-assisted Predic-

tion of Normal Boiling Points of Furans, Tetrahydrofu-

rans, and Thiophenes” (Komputerowo wsparta prognoza

normalnych temperatur wrzenia furanów, tetrahydrofura-

nów i tiofenów), D.T. Startona et al., J. Chem. Inf.

Comput. Sci., 31 (1992), strony 301-310, i w cytowanych

tam referencjach, oraz w publikacji “Predicting Physi-

cal Properties from Molecular Structure”, R. Murugana

et al., Chemtech., czerwiec 1994, strony 17-23. Wszys-

tkie wyżej omówione publikacje są tu włączone tytułem

referencji.

W dalszym tekście przytacza się w tablicy 1 szereg

substancji zapachowych, które spełniają kryteria tempe-

ratury wrzenia > 250oC i ClogP > 3. Takie substancje

zapachowe, które spełniają te kryteria, określa się w

dalszym tekście także jako trwałe substancje zapachowe.

Tablica 1: Przykłady trwałych substancji zapacho-

wych

Składniki substancji zapachowej Przybliżona

temperatura

wrzenia

ClogP

Temperatura wrzenia > 250°C i Clog > 3,0

Propionian allilocykloheksanu 267 3,935

Ambrettolid 300 6,261

Benzoesan amylu 262 3,417

Cynamonian amylu 310 3,771

Aldehyd amylocynamonowy 285 4,324

Acetal dimetylowy aldehydu

amylocynamonowego

300 4,033

Salicylan izoamylu 277 4,601

Aurantiol 450 4,216

Benzofenon 306 3,120

Salicylan benzylu 300 4,383

Octan para-tert-butylocykloheksylu +250 4,019

- 51 -

Izobutylochinon 252 4,193

Beta-kariofilen 256 6,333

Kardinen 275 7,346

Cedrol 291 4,530

Octan cedrylu 303 5,436

Mrówczan cedrylu +250 5,070

Cynamonian cynamylu 370 5,480

Salicylan cykloheksylu 304 5,265

Aldehyd cyklamenowy 270 3,680

Dihydroizojasmonian +300 3,009

Difenylometan 262 4,059

Tlenek difenylu 252 4,240

Dodekanolakton 258 4,359

Iso E super +250 3,455

Brasylan etylu 3321 4,554

Glicydan etylometylofenylu 260 3,165

Undecylenian etylu 264 4,888

Exaltolid 280 5,346

Galaxolid +250 5,482

Antranilan geranylu 312 4,216

Fenylooctan geranylu +250 5,233

Heksadekanolid 294 6,805

Salicylan heksenylu 271 4,716

Aldehyd heksylocynamonowy 305 5,473

Salicylan heksylu 290 5,260

Alfa-iron 250 3,820

Lilial (p-tert-bucynal) 258 3,858

Benzoesan linalilu 263 5,233

2-Metoksynaftalen 274 3,235

Metylodihydrojasmon +300 4,843

Gamma-n-metylojonony 252 4,309

Indanon z piżma +250 5,458

Keton z piżma tt. = 137°C 3,014

Tibetin z piżma tt. = 136°C 3,831

Mirystycyna 276 3,200

Oksaheksadekanolid-10 +300 4,336

Oksaheksadekanolid-11 tt. = 35°C 4,336

- 52 -

Alkohol z paczuli 285 4,530

Fantolid 288 5,977

Benzoesan fenyloetylu 300 4,058

Fenylooctan fenyloetylu 325 3,767

Fenyloheptanol 261 3,478

Fenyloheksanol 268 3,299

Alfa-santalol 301 3,800

Tibetolid 280 6,246

Delta-undekalakton 290 3,830

Gamma-undekalaton 297 4,140

Octan wetiwerylu 285 4,882

Yara-yara 274 3,235

(a) tt. oznacza temperaturę topnienia, te składniki

mają temperaturę wrzenia wyższą niż 250oC.

Ta tablica podaje dostateczną liczbę nieogranicza-

jących przykładów trwałych substancji zapachowych, któ-

re można stosować korzystnie w ramach tego wynalazku.

Wytwory kształtowe według niniejszego wynalazku zawie-

rają korzystnie co najmniej 3 różne trwałe substancje

zapachowe, jeszcze korzystniej co najmniej 4 różne

trwałe substancje zapachowe, a jeszcze dalej korzystnie

co najmniej 5 różnych trwałych substancji zapachowych.

5

10

15

20

25

Zgodnie z korzystną postacią wykonania wynalazku

wytwory kształtowe zawierają korzystnie ≥ 20% wagowych,

≥ 25% wagowych, ≥ 30% wagowych, ≥ 35% wagowych, ≥ 40%

wagowych, ≥ 45% wagowych, ≥ 50% wagowych, ≥ 55% wago-

wych, ≥ 60% wagowych, ≥ 65% wagowych, ≥ 75% wagowych,

≥ 80% wagowych, ≥ 85% wagowych, ≥ 90% wagowych lub na-

wet ≥ 95% wagowych trwałych substancji zapachowych,

przy czym % wagowe odnoszą się do całej ilości substan-

cji zapachowych zawartych w wytworze kształtowym.

W dziedzinie środków zapachowych stosuje się kilka

materiałów bez zapachu lub o bardzo słabym zapachu jako

rozcieńczalniki lub wypełniacz nieaktywny do środków

perfumeryjnych. Nieograniczającymi przykładami tych ma-

teriałów są glikol dipropylenowy, ftalan dietylu, cyt-

rynian trietylu, mirystynian izopropylu i benzoesan

benzylu. Te materiały stosuje się np. do rozcieńczania

- 53 -

5

10

15

20

25

30

35

i stabilizowania niektórych innych składników substan-

cji zapachowych. Tych materiałów nie wlicza się przy

obliczaniu całkowitej ilości substancji zapachowych

zawartych w wytworze kształtowym.

Nietrwałymi substancjami zapachowymi są w ramach

niniejszego wynalazku takie substancje zapachowe, które

wykazują temperaturę wrzenia niższą niż około 250°C lub

ClogP mniejszy niż około 3,0 lub zarówno temperaturę

wrzenia niższą niż około 250°C jak i ClogP mniejszy niż

około 3,0. Zgodnie z korzystną postacią wykonania w

wytworach kształtowych według niniejszego wynalazku

minimalizuje się korzystnie nietrwałe substancje zapa-

chowe, co oznacza, że wytwory kształtowe zawierają ko-

rzystnie ≤ 60% wagowych, ≤ 55% wagowych, ≤ 50% wago-

wych, ≤ 45% wagowych, ≤ 40% wagowych, ≤ 35% wagowych,

≤ 30% wagowych, ≤ 25% wagowych, ≤ 20% wagowych, ≤ 15%

wagowych, ≤ 10% wagowych, ≤ 5% wagowych, ≥ 3% wagowe,

≥ 2% wagowe lub nawet ≥ 1% wagowy nietrwałych substan-

cji zapachowych, przy czym % wagowe odnoszą się do ca-

łej ilości substancji zapachowych zawartych w wytworze

kształtowym.

Jednak może okazać się korzystne, gdy nietrwałe

substancje zapachowe stosuje się przynajmniej w małych

ilościach, a mianowicie w celu polepszenia zapachu wyt-

woru kształtowego jako takiego. Wytwory kształtowe wed-

ług niniejszego wynalazku zawierają zatem > 1% wagowy,

korzystnie > 5% wagowych, korzystniej > 10% wagowych,

jeszcze korzystniej > 15% wagowych, a zwłaszcza nawet

> 20% wagowych, > 25% wagowych lub nawet > 30% wagowych

nietrwałych substancji zapachowych, przy czym % wagowe

odnoszą się do całej ilości substancji zapachowych

zawartych w wytworze kształtowym.

Zgodnie z korzystną postacią wykonania wytwór

kształtowy według wynalazku zawiera prekursory substan-

cji zapachowych, które uwalniają substancje zapachowe

korzystnie dopiero w obecności H2O na skutek hydrolizy.

Prekursory substancji zapachowych można wybierać ko-

rzystnie spośród β-aminoketonowych prekursorów substan-

- 54 -

5

10

15

20

25

30

35

40

cji zapachowych, uwalniających aldehyd lub keton pre-

kursorów substancji zapachowych, uwalniających alkohol

prekursorów substancji zapachowych, korzystnie estrów

kwasu krzemowego oraz ortowęglanowych i ortoestrowych

prekursorów substancji zapachowych.

Jeszcze korzystniej prekursory substancji zapacho-

wych wybiera się spośród acetali, ketali, ortoestrów,

ortowęglanów i ich mieszanin.

Szczególnie korzystny prekursor substancji zapa-

chowych odpowiada wzorowi OR1 ⎥ R-C-OR2 ⎥ OR3 ,

w którym R oznacza wodór, liniowy C1-C8-alkil, rozgałę-

ziony C4-C20-alkil, cykliczny C3-C20-alkil, rozgałę-

ziony cykliczny C6-C20-alkil, liniowy C6-C20-alkenyl,

rozgałęziony C6-C20-alkenyl, cykliczny C6-C20-alkenyl,

rozgałęziony cykliczny C6-C20-alkenyl, podstawiony lub

niepodstawiony C6-C20-aryl i ich mieszaniny, a R1, R2 i

R3 oznaczają niezależnie od siebie liniowy, rozgałęź-

ziony lub podstawiony C1-C20-alkil, liniowy, rozgałę-

ziony lub podstawiony C2-C20-alkenyl, podstawiony lub

niepodstawiony, cykliczny C3-C20-alkil, podstawiony lub

niepodstawiony C6-C20-aryl, podstawioną lub niepodsta-

wioną grupę C2-C40-alkilenoksy, podstawiony lub niepod-

stawiony C3-C40-alkilenoksyalkil, podstawiony lub nie-

podstawiony C6-C40-alkilenoaryl, podstawioną lub nie-

podstawioną grupę C6-C32-aryloksy, podstawiony lub nie-

podstawiony C6-C40-alklilenoksy-aryl, C6-C40-oksyalki-

lenoaryl i ich mieszaniny.

Zgodnie z korzystną postacią wykonania jako pre-

kursor substancji zapachowej jest zawarty acetal lub

ketal o wzorze R1 ⎪ R-C-OR2 ⏐ OR3 ,

- 55 -

5

10

15

20

25

30

35

w którym R oznacza liniowy C1-C20-alkil, rozgałęziony

C3-C20-alkil, cykliczny C6-C20-alkil, rozgałęziony cyk-

liczny C6-C20-alkil, liniowy C2-C20-alkenyl, rozgałęzio-

ny C3-C20-alkenyl, cykliczny C6-C20-alkenyl, rozgałęzio-

ny cykliczny C6-C20-alkenyl, podstawiony lub niepodsta-

wiony C6-C20-aryl i ich mieszaniny, R1 oznacza wodór lub

R, R2 i R3 wybiera się każdorazowo niezależnie od siebie

z grupy obejmującej liniowy C1-C20-alkil, rozgałęziony

C3-C20-alkil, cykliczny C3-C20-alkil, rozgałęziony cyk-

liczny C6-C20-alkil, liniowy C6-C20-alkenyl, rozgałęziony

C6-C20-alkenyl, cykliczny C6-C20-alkenyl, rozgałęziony

cykliczny C6-C20-alkenyl, C6-C20-aryl, podstawiony C7-C20-

aryl i ich mieszaniny.

Zgodnie z korzystną postacią wykonania zawarty

jest prekursor substancji zapachowej o następującym

wzorze OR1 ⏐ R4O-C-OR2 ⏐ OR3 ,

w którym R1, R2, R3 i R4 oznaczają niezależnie od siebie

liniowy, rozgałęziony lub podstawiony C1-C20-alkil, li-

niowy, rozgałęziony lub podstawiony C2-C20-alkenyl, pod-

stawiony lub niepodstawiony cykliczny C5-C20-alkil, pod-

stawiony lub niepodstawiony C6-C20-aryl, podstawioną lub

niepodstawioną grupę C2-C40-alkilenoksy, podstawiony lub

niepodstawiony C3-C40-alkilenoksyalkil, podstawiony lub

niepodstawiony C6-C40-alkilenoaryl, podstawioną lub nie-

podstawioną grupę C6-C32-aryloksy, podstawiony lub nie-

podstawiony C6-C40-alkilenoksyaryl, C6-C40-oksyalkileno-

aryl i ich mieszaniny.

Stosowanie odpowiednich prekursorów substancji za-

pachowych prowadzi do wytworów kształtowych o dosko-

nałych właściwościach zapachowych w układach wodnych.

Wytwór kształtowy według wynalazku może zawierać

korzystnie substancje zapachowe, które wybiera się z

grupy obejmującej olej bergamotowy, olej tangerynowy,

dimetyloantranilan, dihydromircenol (2-metylo-6-metyle-

- 56 -

5

10

15

20

25

30

35

no-2-oktanol, tetrahydrolinalol, octan izobornylu, li-

monen, olej pomarańczowy, octan izobornylu, olej euka-

liptusowy (globulus), aldehyd C 10, octan styrolilu,

cytronitryl ((Z,E-3-metylo-5-fenylo-2-pentenonitryl),

undekawertol (4-metylo-3-decen-5-ol), octan styrolilu,

tonalid (acetyloheksametylotetralina). Te substancje

zapachowe mogą wywoływać szczególnie dobre wrażenie

świeżości, zarówno co się tyczy samego wytworu kształ-

towego, jak i jego zastosowania w układach wodnych.

Wytwór kształtowy według wynalazku może zawierać

korzystnie substancje zapachowe, które wybiera się z

grupy obejmującej aldehyd C 14, dekalakton gamma, al-

dehyd cyklamenowy, Troenan (5-metylo-5-propylo-2-(1-

metylobutylo)-1,3-dioksan), Canthoxal (2-metylo-3-

(para-metoksyfenylo)propanal, cytronellol, geraniol,

piżmo, alkohol fenyloetylowy, Phenirat (propanian 2-

fenyloetylo-2-metylu), izomaślan fenyloetylu, Jasmelia

(2H-piran-4-ol, octan 3-butylotetrahydro-5-metylu),

aldehyd heksylocynamonowy (alfa), Ylang, salicylan cyk-

loheksylu, salicylan heksenylu (cis-3), Sandelice, olej

z drzewa gwajakowego, Iso E Super (7-acetylo-1,2,3,4,-

5,6,7,8-oktahydro-1,1,6,7-tetrametylonaftalen), Norlim-

banol, Ambroxan (3aR-(3a-alfa,5a-beta,9a-alfa,9b-beta)-

dodekahydro-3a,6,6,9a-tetrametylonafto-(2,1-b)furan),

alkohol cynamonowy, cyklopentadekanolid, Nirvanol ((S)-

(+)-5-etylo-5-fenylohydantoina), Javanol (1-metylo-2-

((1,2,2-trimetylobicyklo(3.1.0)heks-3-ylo)-metylo)-cyk-

lopropanometanol, Habanolide (oksacyklo-heksadecen-2-

on), Maltol, benzyloaceton, kumarynę, salicylan benzy-

lu, Melona (2,6-dimetylo-5-heptanal), (olej) galbanum,

etylowanilinę, Koavone (3,4,5,6,6-pentametylo-3-hepten-

2-on), palmitynian metylu, olei-nian metylu i/lub mi-

rystynian metylu. Te substancje zapachowe mogą wywoły-

wać szczególnie dobre wrażenie pielęgnacyjne, zarówno

co się tyczy samego wytworu kształtowego, jak i jego

zastosowania w układach wodnych.

Możliwe inne składniki, które mogą być zawarte w

wytworach kształtowych według wynalazku, wybiera się

- 57 -

5

10

15

20

25

30

35

korzystnie z grupy obejmującej substancje szkieletowe,

środki bielące, środki powierzchniowo czynne, rozjaś-

niacze optyczne, aktywatory bielenia, enzymy, elektro-

lity, rozpuszczalniki niewodne, środki do nastawiania

pH, środki fluorescencyjne, barwniki, środki hydrotro-

powe, inhibitory pienienia, oleje silikonowe, środki

przeciw ponownemu osadzaniu się brudu, inhibitory sza-

rzenia, środki zapobiegające rozlewności, środki prze-

ciwmnące, inhibitory przenoszenia barwy, przeciwbakte-

ryjne substancje czynne, środki zarodnikobójcze, środki

grzybobójcze, przeciwutleniacze, inhibitory korozji,

środki antystatyczne, środki wspomagające prasowanie,

środki odpychające i impregnujące, środki spęczniające

i przeciwpoślizgowe oraz pochłaniacze UV.

Środki powierzchniowo czynne są zawarte w wytworze

kształtowym według wynalazku korzystnie w ilościach

≥ 0,1% wagowego, ≥ 1% wagowego, ≥ 3% wagowych, ≥ 5% wa-

gowych, ≥ 10% wagowych, ≥ 15% wagowych, ≥ 20% wagowych,

a zwłaszcza ≥ 25% wagowych, przy czym % wagowe odnoszą

się do całego wytworu kształtowego. Odpowiednia górna

granica środków powierzchniowo czynnych zawartych w

wytworze kształtowym według wynalazku może mieścić się

korzystnie przy 40% wagowych, 30% wagowych, 20% wago-

wych, 15% wagowych, 10% wagowych lub 5% wagowych.

Zgodnie z mniej korzystną postacią wykonania wyt-

wór kształtowy według wynalazku nie zawiera żadnych

środków powierzchniowo czynnych.

Środki bielące i/lub aktywatory bielenia są zawar-

te w wytworze kształtowym według wynalazku korzystnie w

ilościach ≥ 0,1% wagowego, ≥ 1% wagowego, ≥ 3% wago-

wych, ≥ 5% wagowych, ≥ 10% wagowych, ≥ 15% wagowych,

≥ 20% wagowych, a zwłaszcza ≤ 25% wagowych, przy czym %

wagowe odnoszą się do całego wytworu kształtowego.

Odpowiednia górna granica środków bielących i/lub

aktywatorów bielenia zawartych w wytworze kształtowym

według wynalazku może mieścić się korzystnie przy 40%

wagowych, 30% wagowych, 20% wagowych, 15% wagowych, 10%

wagowych lub 5% wagowych.

- 58 -

5

10

15

20

25

30

35

Zgodnie z mniej korzystną postacią wykonania wyt-

wór kształtowy według wynalazku nie zawiera żadnych

środków bielących i/lub aktywatorów bielenia.

Substancje szkieletowe są zawarte korzystnie w

ilościach ≤ 15% wagowych, ≤ 10% wagowych, ≤ 9% wago-

wych, ≤ 8% wagowych, ≤ 7% wagowych, ≤ 6% wagowych, ≤ 5%

wagowych, ≤ 4% wagowych, ≤ 3% wagowych lub ≤ 2% wago-

wych, a zwłaszcza ≤ 1% wagowego, przy czym % wagowe od-

noszą się do całego wytworu kształtowego.Wytwór kształ-

towy według wynalazku nie zawiera zwłaszcza żadnych

substancji szkieletowych.

Enzymy, elektrolity, rozpuszczalniki niewodne,

środki do nastawiania pH, środki fluorescencyjne, barw-

niki, środki hydrotropowe, inhibitory pienienia, oleje

silikonowe, środki przeciw ponownemu osadzaniu się

brudu, inhibitory szarzenia, środki zapobiegające roz-

lewności, środki przeciwmnące, inhibitory przenoszenia

barwy, przeciwbakteryjne substancje czynne, środki za-

rodnikobójcze, środki grzybobójcze, przeciwutleniacze,

inhibitory korozji, środki antystatyczne, środki wspo-

magające prasowanie, środki odpychające i środki imp-

regnujące, środki spęczniające i przeciwpoślizgowe

i/lub pochłaniacze UV są zawarte korzystnie w ilościach

≤ 30% wagowych, ≤ 20% wagowych, ≤ 15% wagowych, ≤ 10%

wagowych, ≤ 9% wagowych, ≤ 8% wagowych, ≤ 7% wagowych,

≤ 6% wagowych, ≤ 5% wagowych, ≤ 4% wagowych, ≤ 3% wago-

wych lub ≤ 2% wagowych, a zwłaszcza ≤ 1% wagowego, przy

czym % wagowe odnoszą się do całego wytworu kształtowe-

go. Wytwór kształtowy według wynalazku może być zwłasz-

cza wolny od każdej pojedyńczej z tych substancji, a

więc np. wolny od enzymów i/lub wolny od elektrolitów.

W dalszym tekście szczegółowo bliżej objaśnia się

pojedyńczo odpowiednie składniki środków piorących

i/lub czyszczących według wynalazku. Te składniki mogą

być zawarte w samych wytworach kształtowych według wy-

nalazku i/lub także w powłokach wytworów kształtowych.

Przytoczone dalej składniki są czysto opcjonalne, ale

korzystnie mogą być zawarte.

- 59 -

5

10

15

20

25

30

35

Zgodnie z korzystną postacią wykonania wytwór

kształtowy według wynalazku zawiera anionowe środki

powierzchniowo czynne, korzystnie w ilościach co naj-

mniej 0,1% wagowego w odniesieniu do całego wytworu

kształtowego. Zgodnie z inną korzystną postacią wykona-

nia środek według wynalazku jest w wysokim stopniu

wolny od anionowego środka powierzchniowo czynnego, a

więc zawiera korzystnie < 5% wagowych, jeszcze korzys-

tniej < 1% wagowego, a zwłaszcza nie zawiera żadnego

anionowego środka powierzchniowo czynnego.

Dodatkowo do omówionych anionowych środków po-

wierzchniowo czynnych, a także niezależnie od nich, w

wytworach kształtowych według wynalazku mogą być zawar-

te mydła. Odpowiednie są zwłaszcza mydła nasyconych

kwasów tłuszczowych, takie jak sole kwasu laurynowego,

kwasu mirystynowego, kwasu palmitynowego, kwasu steary-

nowego, uwodornionego kwasu erukowego i kwasu beheno-

wego oraz zwłaszcza mieszaniny mydeł pochodzące z natu-

ralnych kwasów tłuszczowych, np. kwasów pochodzenia

kokosowego, z ziaren palmowych lub pochodzenia łojowe-

go. Zawartość mydeł w środku wynosi, niezależnie od

innych anionowych środków powierzchniowo czynnych,

korzystnie nie więcej niż 3% wagowe, a zwłaszcza 0,5-

2,5% wagowego, w odniesieniu do całego środka. Zgodnie

z korzystną postacią wykonania środek według wynalazku

jest wolny od mydła.

Anionowe środki powierzchniowo czynne i mydła mogą

występować w postaci swoich soli sodowych, potasowych

lub amonowych oraz jako rozpuszczalne sole zasad orga-

nicznych, takich jak mono-, di- lub trietanoloamina.

Korzystnie występują one w postaci swoich soli sodowych

lub potasowych, a zwłaszcza w postaci soli sodowych.

Anionowe środki powierzchniowo czynne i mydła można

wytwarzać także in situ wprowadzając do suszonego roz-

pyłowo zestawu kwasy anionowych środków powierzchniowo

czynnych i ewentualnie kwasy tłuszczowe, które następ-

nie zobojętnia się nośnikami alkaliów w suszonym roz-

pyłowo zestawie.

- 60 -

5

10

15

20

25

30

35

Zgodnie z wynalazkiem w wytworach kształtowych

według wynalazku mogą być zawarte niejonowe środki po-

wierzchniowo czynne i ich zawartość może wynosić do 2

lub 3 lub 5% wagowych, przy czym mogą być zawarte także

większe ilości niejonowego środka powierzchniowo czyn-

nego, np. do 5% wagowych lub 10% wagowych lub 15% wago-

wych lub 20% wagowych, 30% wagowych, 40% wagowych lub

do 50% wagowych, a nawet więcej, a gdy jest to celowe,

np. do 60% wagowych.Racjonalne dolne granice mogą mieś-

cić się przy wartościach 0,01% wagowego, 0,1% wagowego,

1% wagowego, 2% wagowych, 3% wagowych lub 4% wagowych.

Możliwe są także wyższe dolne granice, np. 5% wagowych,

6% wagowych, 7% wagowych, 8% wagowych, 9% wagowych, 10%

wagowych, 12% wagowych, 14% wagowych, 16% wagowych, 18%

wagowych, 20% wagowych, 25% wagowych, 30% wagowych, 35%

wagowych, a nawet 40% wagowych, przy czym % wagowe od-

noszą się każdorazowo do całego wytworu kształtowego.

Niejonowe środki powierzchniowo czynne są jednak

zawarte korzystnie w większych ilościach, a więc np. do

50% wagowych, jeszcze korzystniej 0,1-40% wagowych,

szczególnie korzystnie 0,5-30% wagowych, a zwłaszcza 2-

25% wagowych, każdorazowo w odniesieniu do całego środ-

ka.

Zgodnie z korzystną postacią wykonania wytwór

kształtowy według wynalazku zawiera niejonowe środki

powierzchniowo czynne w ilościach co najmniej 0,1% wa-

gowego w odniesieniu do całego wytworu kształtowego.

Zgodnie z inną korzystną postacią wykonania środek

według wynalazku jest w wysokim stopniu wolny od nie-

jonowego środka powierzchniowo czynnego, a więc zawiera

korzystnie < 5% wagowych, jeszcze korzystniej < 1% wa-

gowego, niejonowego środka powierzchniowo czynnego.

W środkach według wynalazku mogą być zawarte ko-

rzystnie wszystkie znane ze stanu techniki niejonowe

środki powierzchniowo czynne. Korzystne niejonowe

środki powierzchniowo czynne będą przedstawione dalej

niżej.

- 61 -

5

10

15

20

25

30

35

Wytwory kształtowe według wynalazku mogą zawierać

korzystnie także kationowe środki powierzchniowo czyn-

ne. Odpowiednimi kationowymi środkami powierzchniowo

czynnymi są np. powierzchniowo czynne związki czwarto-

rzędowe, a zwłaszcza o grupie amoniowej, sulfoniowej,

fosfoniowej, jodoniowej lub arsoniowej. Przez stosowa-

nie czwartorzędowych związków powierzchniowo czynnych o

działaniu przeciwbakteryjnym można środek wyposażyć w

działanie przeciwbakteryjne bądź polepszyć jego dzia-

łanie przeciwbakteryjne istniejące ewentualnie dzięki

innym składnikom.

Odpowiednimi QAV są chlorki benzalkoniowe o rodni-

kach C8-C18-alkilowych, a zwłaszcza chlorek C12-C14-alki-

lobenzylodimetyloamoniowy. Szczególnie korzystnym QAV

jest metosiarczan kokosopentaetoksymetyloamoniowy (wed-

ług INCI PEG-5 Cocomonium Methosulfate, Rewoquat®

CPEM).

W celu uniknięcia możliwych niezgodności przeciw-

bakteryjnych kationowych środków powierzchniowo czyn-

nych z anionowymi środkami powierzchniowo czynnymi za-

wartymi możliwie w wytworze kształtowym według wynalaz-

ku stosuje się możliwie zgodny z anionowymi środkami

powierzchniowo czynnymi i/lub ewentualnie mniej katio-

nowy środek powierzchniowo czynny lub w szczególnej

postaci wykonania wynalazku rezygnuje się całkowicie z

kationowych środków powierzchniowo czynnych.

Niżej opisuje się dalej jeszcze dalsze kationowe

środki powierzchniowo czynne, a więc także czwartorzęd-

dowe związki amoniowe. Także i one mogą być zawarte

korzystnie w środkach według wynalazku.

Wytwory kształtowe według wynalazku mogą zawierać

jeden lub więcej kationowych środków powierzchniowo

czynnych, korzystnie w ilościach, w odniesieniu do ca-

łego zestawu, 0-30% wagowych, jeszcze korzystniej od

ponad 0 do 20% wagowych, korzystnie 0,01-10% wagowych,

a zwłaszcza 0,1-5% wagowych. Odpowiednie minimalne war-

tości mogą mieścić się także przy 0,5, 1, 2 lub 3% wa-

gowych. Zgodnie z korzystną postacią wykonania wytwór

- 62 -

5

10

15

20

25

30

35

kształtowy według wynalazku zawiera kationowe środki

powierzchniowo czynne korzystnie w ilościach co naj-

mniej 0,1% wagowego w odniesieniu do całego wytworu

kształtowego. Zgodnie z inną korzystną postacią wykona-

nia środek według wynalazku jest w wysokim stopniu wol-

ny od kationowego środka powierzchniowo czynnego, a

więc zawiera korzystnie < 5% wagowych, korzystnie < 1%

wagowego, a zwłaszcza nie zawiera żadnego kationowego

środka powierzchniowo czynnego.

Wytwory kształtowe według wynalazku mogą zawierać

także amfoteryczne środki powierzchniowo czynne i jesz-

cze bliżej opisuje się je niżej zwłaszcza w związku ze

środkami kondycjonującymi i zmiękczaczami.

Wytwory kształtowe mogą zawierać według wynalazku

jeden lub więcej amfoterycznych środków powierzchniowo

czynnych, korzystnie w ilościach, w odniesieniu do

całego zestawu, 0-30% wagowych, jeszcze korzystniej od

ponad 0 do 20% wagowych, korzystnie 0,01-10% wagowych,

a zwłaszcza 0,1-5% wagowych. Zgodnie z inną korzystną

postacią wykonania środek według wynalazku jest w wyso-

kim stopniu wolny od amfoterycznego środka powierzch-

niowo czynnego, a więc zawiera korzystnie < 5% wago-

wych, jeszcze korzystniej < 1% wagowego, a zwłaszcza

nie zawiera żadnego amfoterycznego środka powierzch-

niowo czynnego.

Dalszymi składnikami wytworów kształtowych według

wynalazku mogą być nieorganiczne lub organiczne wypeł-

niacze aktywne. Do nieorganicznych wypełniaczy aktyw-

nych należą nierozpuszczalne w wodzie składniki, takie

jak glinokrzemiany, a zwłaszcza zeolity.

W korzystnej postaci wykonania wytwór kształtowy

według wynalazku nie zawiera żadnego fosforanu.

Wytwór kształtowy według wynalazku może zawierać

rozpuszczalne wypełniacze aktywne korzystnie w iloś-

ciach 0,1-40% wagowych, korzystnie 5-25% wagowych, a

zwłaszcza korzystnie 10-20% wagowych, w odniesieniu do

całego ciężaru środka, przy czym jako rozpuszczalny

wypełniacz aktywny szczególnie korzystny jest węglan

- 63 -

5

10

sodowy. Korzystnie można jednak przewidywać także, że-

by środek według wynalazku zawierał mniej niż 10% wago-

wych, np. mniej niż 5% wagowych rozpuszczalnych wypeł-

niaczy aktywnych.Zgodnie z inną korzystną postacią wy-

konania środek według wynalazku jest wolny od rozpusz-

czalnego wypełniacza aktywnego.

Henkel AG & Co. KGaA

Zastępca:

- 64 -

5

10

15

20

25

30

OK II-12/P30539PL00 EP 2 069 471 B1

Zastrzeżenia patentowe

1. Układ do przekazywania środka piorącego lub czysz-

czącego, zawierający wytwór kształtowy środka piorącego

lub czyszczącego w postaci paska, arkusza, tarczy,

warstwy, płytki lub taśmy, który składa się w co naj-

mniej 20% z polimerów oraz zawiera substancję o właś-

ciwościach czyszczących, przy czym wytwór kształtowy

przygotowuje się w pojemniku do pobierania i przy czym

wytwór kształtowy zawiera na powierzchni warstwę klejo-

wą, która zawiera produkt polimeryzacji kleisty w tem-

peraturze pokojowej pod naciskiem i/lub w obecności

wilgoci.

2. Układ według zastrz. 1, znamienny tym, że wytwór

kształtowy składa się z pojedynczej warstwy lub z lami-

natu o więcej niż jednej warstwie i jest korzystnie

powleczonym, wielowarstwowym wytworem kształtowym.

3. Układ według zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, że

wytwór kształtowy zawiera folię korzystnie z elastycz-

nego materiału, a w folii i/lub jako warstwa na folii

jest naniesiona substancja o właściwościach czyszczą-

cych.

4. Układ według jednego z poprzednich zastrz. 1-3, zna-

mienny tym, że substancja o właściwościach czyszczących

jest środkiem powierzchniowo czynnym i/lub środkiem

bielącym.

5. Układ według jednego z poprzednich zastrz. 1-4, zna-

mienny tym, że warstwa klejowa może dyspergować w wo-

dzie lub jest rozpuszczalna w wodzie.

6. Układ według jednego z poprzednich zastrz. 1-5, zna-

mienny tym, że w warstwie klejowej jest zawarta subs-

tancja o właściwościach czyszczących, przy czym ta sub-

- 65 -

5

10

15

20

25

30

35

stancja jest korzystnie zdyspergowana w produkcie poli-

meryzacji.

7. Układ według jednego z poprzednich zastrz. 1-6, zna-

mienny tym, że składniki środków piorących lub czysz-

czących zawarte w warstwie klejowej występują jako gęs-

te ciecze, a zwłaszcza jako żel, i/lub jako stałe cząs-

tki.

8. Układ według jednego z poprzednich zastrz. 1-7, zna-

mienny tym, że warstwa klejowa jest wyposażona w odry-

walną, stałą, cienką warstewkę ochronną.

9. Układ według jednego z poprzednich zastrz. 1-8, zna-

mienny tym, że pojemnik do pobierania jest otaczającym

przynajmniej częściowo wytwór kształtowy, elastycznym

lub nieelastycznym, korzystnie wielokrotnie zamykanym

pojemnikiem, korzystnie pudełkiem, woreczkiem lub ko-

pertą, a zwłaszcza dozownikiem.

10. Układ według jednego z poprzednich zastrz. 1-9,

znamienny tym, że pojemnik do pobierania zawiera wałek

i jest korzystnie dozownikiem taśmy, przy czym wytwór

kształtowy jest wyposażony zwłaszcza w miejsca podziału

do pobierania w postaci porcji.

11. Sposób miejscowej obróbki plam na podłożach, a

zwłaszcza tekstyliach lub twardych powierzchniach, w

którym wytwór kształtowy pobiera się z układu do prze-

kazywania środków piorących lub czyszczących według

jednego z poprzednich zastrz. 1-10 i nanosi wytwór

kształtowy w sposób przyczepny na poddawaną obróbce

plamę.

12. Sposób według zastrz. 11 obróbki plam tłustych

i/lub barwnych zabrudzeń, przy czym zabrudzenia zawie-

rają korzystnie

- antocyjany,

- betalainy, korzystnie betacyjany, betaksantyny,

belaninę, betanidynę,

- karotionoidy, korzystnie karotynę, ksantofile,

- chlorofile,

- antranoidy,

- chinony,

- 66 -

5

10

- flawonoidy,

- barwniki kurkuminowe,

- hemoglobinę,

- brunatne garbniki z herbaty, owoców, czerwonego wina,

- brunatne kwasy huminowe z kawy, herbaty, kakao i/lub

- barwniki techniczne, korzystnie z kosmetyków, kredek,

atramentów.

Henkel AG & Co. KGaA

Zastępca:

- 67 -