MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ PROGRAM...

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ

/ 322[18]ISPIMEN12007.05:14

PROGRAM NAUCZANIA

TECHNIK ELEKTRONIKI MEDYCZNEJ 322[18]

Minister Edukacji Narodowej

Warszawa 2007

Autorzy:

rngr inz. Karol Bresler

rngr Henryk Kandziora

dr Nikolaj Lambrinow

rngr in i . Kazimierz Pifan

rngr inz. Krystyna Siry

Recenzenci:

prof. zw. dr hab. med. Piotr Lass

dr ini. Krvstian Rudzki

Opracowanie redakcyjne:

rngr Malgorzata Cencelewicz

rngr Kazimiera Tartowska

Spis tresci

I. Plany nauczania ......................................................................... II. Programy nauczania przedmiotow zawodowych .....................

1. Podstawy anatomii, fizjologii i psychologii .................... .. ..,,,,. 2 . Elektrotechnika i elektronika 3. Miernictwo medyczne 4. Aparatura medyczna ................... ... ...................................... 5. Fizyka medyczna 6. Bioelektronik 7. Pracownia e , . . . . . . . . . . . . . . . . . , , . . . . . . . . . . . . . . . . 8. Pracownia a

10. Zajqcia praktyczne 11. Praktyka zawodowa

I. PLAN NAUCZANIA

PLAN NAUCZANIA

Szkcta pclicealna

Zawbd: technik elektrcniki medycznej 322[18]

Podbudowa programowa: szkota dajqca wyksztaicenie Srednie

Przedmioty nauczania

/ 8. 1 Pracownia aparatury medycznej / 7 I 5 I 9. / Podstawy prawa i ekonomiki

10. 1 Zaiqcia praktyczne 1 10 1 7 Razem 1 50 37

Praktyka zawodowa: 3 tygodnie (w IV semestrze)

1 1

II. PROGRAMY NAUCZANIA PRZEDMIOTOW ZAWODOWYCH

PODSTAWY ANATOMII, FIZJOLOGII I PSYCHOLOGII

Szczegotowe cele ksztalcenia W wyniku procesu ksztatcenia uczen (stuchacz) powinien umiec: - posluiyc sig podstawowymi pojeciami z zakresu anatomii i fizjologii

cztowieka, - wyjasnit budowg komorek i zachodzqce w nich procesy fizjologiczne, - okreslik rodzaje i funkcje tkanek, - okreslic potoienie uktadow i narzqdow w odniesieniu do okolic, linii,

osi i ptaszczyzn ciata, - wyjasnit budowg i czynnosc uktadu narzqdow ruchu, - wyjasnic budowg i czynnosc uktadu krqzenia, - wyjasnic budowg i funkcje uktadu kwiotworczego, - wyjasnic budowg i czynnosc uktadu chtonnego, - wyjasnic budowg i czynnosc uktadu oddechowego, - wyjasnic budowg i czynnosd uktadu trawiennego, - wyjasnic budowe i czynnosc uktadu moczowego, - wyjaSniC budowg i czynnosc uktadu ptciowego, - wyjasnie budowg i czynnoSC uktadu nerwowego, - wyjasnic budowe i czynnoSC narzqdow zmystbw, - okreslic funkcje skory, - wyjasnic budowg i czynnose wydzielniczq gruczotow dokrewnych, - zinterpretowac podstawowe pojecia psychologiczne, - scharakteryzowa6 procesy poznawcze cztowieka, - scharakteryzowac procesy emocjonalne i motywacyjne, - okreslic sktadniki osobowosci cztowieka, - okreslic czynniki psychologiczne wptywajqce na funkcjonowanie

cztowieka; - okreslic style komunikowania sig. - nawiqzat. i utrzymac kontakt z rozmowc$ - zastosowac techniki aktywnego stuchania, - zapobiec sytuacjom konfliktowym, - zachowac sie asertywnie w okreslonych sytuacjach, - zastosowad roine techniki radzenia sobie ze stresem, - okreSliC warunki sprawnego dzialania,

- scharakteryzowae style kierowania i metody organizacji pracy, - zastosowac zasady etyki , - postuiyC sig specjalistycznymi programami komputerowymi, - udzielic pierwszej pomocy w stanach zagrozenia iycia i zdrowia,

Material nauczania

1. Anatomia ogolna Podstawowa terminologia. Budowa organizmu cztowieka. Ptaszczyzny i osie, okolice i linie ciaia. Kierunki i pototenia w przestrzeni. Typy konstytucjonalne. Budowa i czynnosci komorki. Rodzaje i funkcje tkanek.

2. Uklad narzqdow ruchu Rodzaje, budowa i funkcje kosci. Tkanka iqczna szkieletowa. Podziat kosCca: kosci koiiczyny gornej, kosci konczyny dolnej, miednica, kosci krggostupa i klatki piersiowej, kosci czaszki. Potqczenia kosci. Zakres ruchow w poszczegolnych typach stawow. Rodzaje i funkcje tkanki migsniowej. Mechanizm skurczu migsni. Podziat migsni szkieletowych: migsnie gtowy, rnigsnie szyi, migsnie grzbietu, migsnie klatki piersiowej, migsnie brzucha, rnigsnie koliczyny gornej, migsnie konczyny dolnej.

Cwiczenia: . ldentyfikowanie elementow kosCca na modelach. ldentyfikowanie migsni oraz ich umocowania na modelach Okreslanie funkcji ruchowej poszczegolnych migsni. Analizowanie funkcji potqczen stawowych.

3. Uklad krqzenia. Krew. Uklad chtonny Topografia i funkcje uktadu krqienia: krwioobieg duiy i maty, uktad wrotny. Krqzenie ptodowe. Budowa naczyh krwionosnych. Anatomia i funkcje serca. Fizjologia krqzenia wiencowego. Biologiczne wtasciwo~ci migsnia sercowego: automatyzm, metabolizm. Parametry opisujqce czynnosc serca. Tgtno, cisnienie tgtnicze krwi. Mechanizmy regulujqce krqzenie krwi. Funkcje krwi. Elementy morfotyczne krwi. Mechanizm przenoszenia tlenu. Osocze krwi. Proces krzepnigcia krwi. Uktad grup krwi. Uklad Rh. Konflikt serologiczny. Topografia i funkcje uktadu chtonnego. Przebieg naczyn limfatycznych. Wgzty chtonne. Skiad i krqzenie chionki. Proces wytwarzania limfocyt6w. Odpornosc i odczynowoSc ustroju. Rola sledziony, migdatkow i szpiku kostnego.

Cwiczenia: Porownywanie budowy naczyn tgtniczych i iylnych. Analizowanie budowy serca i wskazywanie jego elementow na modelu. Dokonywanie pomiaru tgtna i cisnienia tetniczego krwi. Analizowanie sktadu krwi na podstawie wynikow badania morfoiogicznego krwi. Analizowanie budowy i przebiegu naczyri limfatycznych na tablicach anatomicznych. Analizowanie budowy i funkcji Siedziony.

4. Uklad oddechowy Drogi oddechowe: jama nosowa/jama ustna, gardto, krtati, tchawica, oskrzela. Funkcje drog oddechowych. Budowa i rola ptuc. Optucna i jej znaczenie. Fizjologia oddychania. Mechanizmy reguiujqce oddychanie. Wymiana gazow, rola krwi w procesie oddychania. Oddychanie tkankowe. Podstawy spirometrii.

Cwiczenia: Analizowanie budowy uktadu oddechowego z wykorzystaniem tablic i atiasow anatomicznych oraz programow komputerowych. Wykonywanie pomiarow pojemnosci iyciowej ptuc. Mierzenie iiczby oddechow u osoby w stanie spoczynku i po wysitku.

5. Uklad trawienny Budowa i funkcje przewodu pokarmowego: jama ustna, gardto, przelyk, zotqdek, jelito cienkie, jelito grube. Narzqdy pomocnicze: jezyk, zgby. Potykanie. Trawienie i wchtanianie pokarmow. Wydalanie. Gruczoty trawienne: wqtroba, trzustka. Hormony zotqdkowo-jelitowe, przekainiki chemiczne. Otrzewna. Przemiana materii i energii. Przemiana biatek, wqglowodanow, tiuszczow, mikroelementow, witamin. Regulacja temperatury ciata.

Cwiczenia: identyfikowanie poszczegoinych eiementow uktadu trawiennego z wykorzystaniem modeli, atlasow anatomicznych i programow komputerowych. Analizowanie procesu trawienia, zachodzqcego w poszczegolnych odcinkach przewodu pokarmowego.

6 . Uktad rnoczowo-plciowy Topografia i rola ukladu moczowego. Nerki i drogi wyprowadzajqce mocz - budowa i funkcje. Powstawanie, sktad i wydalanie moczu. Mechanizmy regulujqce gospodarkg wodnq i elektrolitowa. Rola uktadu plciowego. Budowa i funkcje mgskich narzqdow plciowych: zewngtrzne i wewnetrzne. Hormony plciowe meskie. Budowa i funkcje zenskich narzqdow plciowych: zewngtrzne i wewnetrzne. Hormony ptciowe iehskie. Budowa sutka. Zaplodnienie, rozwoj zarodka, por6d.

Cwiczenia: Analizowanie budowy drog rnoczowych z wykorzystaniem modeli, tablic i atlasow anatomicznych oraz programow komputerowych. . Analizowanie skladu moczu na podstawie wynikow badari. Analizowanie budowy ukladu plciowego kobiety i meiczyzny z wykorzystaniem modeli i atlasow anatomicznych. Analizowanie cyklu owulacyjnego.

7. Uktad nenvowy Rola ukladu nerwowego. Podzial topograficzny i czynnosciowy ukladu nerwowego: oSrodkowy (mozgowie, rdzen kregowy) i obwodowy (nerwy czaszkowe, nerwy rdzeniowe) oraz somatyczny i autonomiczny (wspolczulny i przywspolczulny). Budowa i funkcje tkanki nerwowej. Rola tkanki glejowej. Plyn mozgowo-rdzeniowy. Opony mozgowo-rdzeniowe. Mechanizm dzialania ukladu nerwowego. Elektrofizjologia procesow nenvowych.

Cwiczenia: Rozroinianie ksztaltow komorek nerwowych na podstawie obraz6w mikroskopowych i rysunkow. Analizowanie budowy osrodkowego ukladu nerwowego z wykorzystaniem modeli i atlasow anatomicznych oraz programow komputerowych. Analizowanie zewnetrznej i wewngtrznej budowy rdzenia kregowego. Analizowanie drogi irnpulsu nerwowego od receptora do efektora (luk odruchowy). Analizowanie przebiegu i funkcji nerwow czaszkowych.

8. Narzqdy zmystow. Skora Rola narzqdow zmyslow. Budowa i funkcje narzqdow: stuchu, wzroku, smaku, powonienia, czucia powierzchownego. Budowa i funkcje skory. Gruczoly skory, paznokcie i wtosy. Drogi przewodzenia impulsow.

Cwiczenia: Analizowanie budowy i okreslanie rozmieszczenia kubkow smakowych na bionie Sluzowej jgzyka. Analizowanie drogi przewodzenia impulsow do osrodka wzroku oraz ruchu gatek ocznych. Analizowanie drogi przewodzenia impulsow stuchowych. Mierzenie cieptoty roZnych okolic ciata.

9. Uklad wewnqtrzwydzielniczy Lokalizacja i budowa gruczotow dokrewnych: przysadka mozgowa, szyszynka, tarczyca, przytarczyce, grasica, nadnercza, trzustka. Rodzaje i funkcje hormonow. Wplyw hormonow na funkcjonowanie organizmu czlowieka.

Cwiczenia: Analizowanie budowy poszczegolnych gruczoiow dokrewnych. . Okreslanie wplywu hormonow na funkcjonowanie organizmu cztowieka.

10. Przedmiot psychologii Zadania psychologii. Podstawowa terminologia psychologiczna. Okresy rozwoju psychicznego cztowieka. Sytuacje psychologiczne. Mechanizmy regulacyjne czynnosci psychicznych. $wiadomoSC. Umiejetnosci psychologiczne przydatne w zawodzie technik elektroniki medycznej.

Cwiczenia: Analizowanie okresow rozwoju psychicznego cztowieka. Analizowanie wptywu czynnikow dziedzicznych i srodowiskowych na rozwoj psychiczny cztowieka

11. Procesy psychiczne cztowieka Procesy poznawcze. Spostrzeganie. MySlenie, indywidualne cechy myslenia. Uwaga. Uczenie siq i zapamietywanie. PamigC, rodzaje i fazy procesow pamigciowych. Procesy emocjonalne i motywacyjne. Cechy i rodzaje emocji. Motywacyjna funkcja ernocji. Wplyv ernocji na dziaianie. Rodzaje potrzeb psychicznych i spotecznych. OsobowosC. Pojecie i koncepcje osobowosci. Proces ksztaitowania osobowosci. Sktadniki osobowosci.

Cwiczenia: Prowadzenie sytuacyjnych obserwacji zachowania grupy uczniow - interpretacja wynikow obserwacji. Analizowanie mocnych i slabych stron wlasnej osobowoSci.

12. Proces komunikowania sie Struktura procesu komunikowania sig. Style komunikowania sig. Komunikacja werbalna i niewerbalna. Mowa ciala. Aktywne sluchanie. Zasadv udzielania informacii zwrotnvch. Warunki skutecznei komunikacji. Psychologiczne uwarunkowania kontaktow migdzyludzkich: Problemv i bledv w komunikowaniu sie, us~rawnianie komunikacji. ~ s e r t ~ w n o ~ ~ , Adhowania asertywne. ~ r u p a spoleczna i jej znaczenie. Struktura maiej grupy spolecznej. Wsp6ldziatanie w grupie. Komunikacja spoleczna i zachowania spoleczne. Konflikty w grupie, rozwiqzywanie problemow. Sposoby radzenia sobie w sytuacjach trudnych. Style i techniki negocjacyjne.

Cwiczenia: . Rozpoznawanie zakloceh wystgpujqcych na drodze przeptywu informacji. Pantomimiczne wyraianie uczuC gniewu, wstydu, radcsci, smutku i strachu. Odgrywanie rol dotyczqcych przyjmowania informacji i przekazywania informacji zwrotnej.

13. Pierwsza pomoc Zadania medycyny ratunkowej, kahcuch ratunkowy. Ocena stanu psychofizycznego osoby poszkodowanej. Utrata przytomnosci. Rany. Kwotoki. Urazy narzqdow ruchu. Urazy termiczne. Ciala obce w oku, uchu, nosie, tchawicy. Napady drgawek. Zatrucia. Porazenie prqdem elektrycznym. Nagle zatrzymanie krqzenia i oddychania. Resuscytacja krqzeniowo-oddechowa. Apteczka pierwszej pomocy.

Cwiczenia: Dokonywanie oceny stanu psychofizycznego osoby poszkodowanej. . Nakladanie opatrunku na rang w obrgbie glowy, konczyny gornej i koriczyny dolnej. Tamowanie krwotokow z rany i z nosa. Unieruchamianie ztamah w obrebie konczyny gornej i konczyny dolnej. . Udzieianie pierwszej pomocy w urazach krggoslupa.

Udzielanie pierwszej pomocy w przypadku omdlenia. Udroinianie drog oddechowych. Wykonywanie sztucznego oddychania i posredniego masazu serca na fantomie dziecka i osoby dorosiej.

~ r o d k i dydaktyczne Model szkieletu cziowieka. Model anatomiczny cziowieka z wyjmowanymi organami Modele anatomiczne narzqdow. Preparaty anatomiczne. Plansze i tablice anatomiczne. Atlasy anatomiczne. Przezrocza, foliogramy, filmy dydaktyczne. Prezentacje multimedialne. Opisy przypadkow. Nagrania roinych sytuacji.

Uwagi o realizacji Program przedmiotu Podsta wy anatomii, fizjologii i psychologii

obejmuje tresci z zakresu: budowy anatomicznej i fizjologii organizmu cziowieka, podstaw psychologii oraz udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym. Celem jego realizacji jest zapoznanie uczniow z funkcjonowaniem organizmu cziowieka i zaleznosciami zachodzqcymi pomiedzy uktadami i narzqdami, podstawowymi procesami psychicznymi i zasadami nawiqzywania kontaktow miedzyludzkich oraz zasadami udzielania pierwszej pomocy.

Osiwniqcie zaplanowanych celow ksztatcenia zapewni stosowanie metod nauczania, takich jak: wyklad konwersatoryjny, wyktad problemowy, dyskusja dydaktyczna, pokaz z objasnieniem, metoda przypadkow, inscenizacja, gry dydaktyczne oraz Cwiczenia praktyczne.

Zajecia powinny byc prowadzone w pracowni aparatury medycznej i pracowni komputerowej, wyposaionych w nowoczesny sprzet i srodki dydaktyczne. Cwiczenia mogq by6 wykonywane w grupach liczqcych do 15 ucznibw, indywidualnie lub z podziatem na zespoly 2 osobowe.

Podczas zajeC szczegolnq uwage naleiy zwracac na: - poprawne poslugiwanie sig terminologiq anatomiczn$ - wyjasnianie budowy i funkcji narzqdow oraz ukiadow, - rozpoznawanie sygnatow biologicznych,

- okreslanie wpiywu zjawisk fizycznych i chemicznych na struktury biologiczne narzqdow oraz pracg ukiadow anatomicznych cziowieka,

- stosowanie zasad udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym.

Celem realizacji tresci dotyczqcych psychologii jest opanowanie przez uczniow podstawowych wiadomosci i umiejetnosci z zakresu procesow poznawczych, sktadnikow osobowosci oraz procesu komunikowania. Wiedza o procesach psychicznych utatwi poznanie wiasnej osobowoSci i mechanizmow rzqdzqcych zachowaniem cztowieka, komunikowanie sie z drugim cziowiekiem oraz pomoie w rozwiqzywaniu konfliktow i radzeniu sobie ze stresem.

W trakcie zajeC szczeg6lnq uwage naleiy zwracac na: - ksztaitowanie postawy odpowiedzialnosci za skutki wlasnych

zachowan w kontakcie z drugim cziowiekiem, - wspolpracg z zespolem, - stosowanie zasad etyki w stosunku do osob chorych, - potrzebg pogiebiania wiedzy z zakresu psychologii.

W trakcie zajec naleiy zapewnit uczniom moiliwosC samodzielnego rozwiqzywania problemow wystepujqcych w relacjach miedzyludzkich. Nauczyciel powinien zachgcaC uczniow do prezentacji roinych zachowan oraz analizy problemow wynikajqcych z tych zachowari.

W realizacji programu naleiy uwzglgdnie przygotowanie uczniow do udzielania pierwszej pomocy w sytuacjach zagroienia iycia i zdrowia pacjenta lub poszkodowanego w wypadku. Szczegolnq uwagg naleiy zwracac na wyjasnianie uczniom zasad oceny stanu psychofizycznego osoby poszkodowanej, procedur udzielania pomocy i wainosci schematu ,Jaricucha przeiycia". Podczas Cwiczeli dotyczqcych udzielania pierwszej pomocy naleiy umoiliwic uczniom samodzielne wykonywanie na fantomie: sztucznego oddychania i masaiu zewngtrznego serca, opatrywanie ran oraz tarnowanie krwotokaw. Niezwykle waine jest rowniei ksztaitowanie postawy odpowiedzialnosci, sumiennosci i wspoidziatania w grupie. Zaleca sig, aby zajecia byly realizowane przez nauczyciela specjalistg w zakresie udzielania pierwszej pornocy.

Proponuje sie nastgpujqcy podzial godzin na realizacje dzialow tematycznych:

Podane w tabeli liczby godzin na realizacje poszczegolnych dziatow majq charakter orientacyjny. Nauczyciel m o i e wprowadzac zmiany, w zaleinosci od aktualnych potrzeb edukacyjnych.

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiqgniec edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiqgniet edukacyjnych uczniow naleiy przeprowadzac systematycznie, na podstawie kryteriow ustalonych na poczqtku zajeC. Systematyczna ocena powinna dostarczyc nauczycielowi informacji o zakresie i poziomie opanowania wiadomosci i umiejetnosci okreslonych w programie przedmiotu.

Osiqgniecia uczniow moina sprawdzac i oceniac za pomocq sprawdzianow ustnych i pisemnych, testow osiqgnigc szkolnych, obserwacji pracy uczniow podczas wykonywania cwiczeti.

W procesie sprawdzania i oceniania szczegolnq uwage naleiy zwracac na ksztaltowanie umiejetnosci: - poslugiwania sie podstawowq terminologiq z zakresu anatomii

i fizjologii oraz psychologii, - wyjasniania budowy i czynnosci poszczegolnych ukladow i narzqdow

oraz okreslania ich pototenia, - wyjasniania mechanizmu podstawowych procesow fizjologicznych,

zachodzqcych w organizmie cztowieka, - interpretowania wypowiedzi i zachowati rozmowcow,

- stosowania zasad aktywnego stuchania w kontakcie z innymi osobami,

- przestrzegania regul zachowania przyjetych w grupie, - podejmowania dziatah zmierzajqcych do rozwiqzania okreSlonego

problemu, - stosowania zasad udzielania pierwszej pomocy.

W ocenie koncowej naleiy uwzgledniat wyniki wszystkich stosowanych metod sprawdzania osiqgnigt uczniow.

Literatura Aleksandrowicz R.: Maiy atlas anatomiczny. PZWL, Warszawa 2004 Aronson E.: Cztowiek istota spoteczna. PWN, Warszawa 2004 Cialdini R.: Wywieranie wplywu na ludzi. GWP, Gdarisk 2002 Dziak A,, Dziak M., Kamiriski B.: Pierwsza pomoc. PZWL, Warszawa 1988 Formanski J.: Psychologia. Wydaw. Lekarskie PZWL, Warszawa 2003 Golqb B., Tkaczyk W.: Anatomia i fizjologia. Urban & Partner, Warszawa 1997 Hamer H.: Rozwoj umiejetnosci spotecznych. Veda, Warszawa 1999 Jakubaszko J.: Medycyna ratunkowa. Urban & Partner, Warszawa 1999 Michajlik A., Ramotowski W.: Anatomia i fizjologia cziowieka. Wydaw. Lekarskie PZWL, Warszawa 2003 Przetacznik-Gierowska M., Makietlo-Jarza G.: Podstawy psychologii ogolnej. WSiP, Warszawa 1997 Sokoiowska-Pituchowa J.: Anatomia cztowieka. Wydaw. Lekarskie PZWL, Warszawa 2000 Strelau J.: Psychologia. Tom 1-111. GWP, Gdarisk 2002 Tomaszewski T.: GI6wne idee wspolczesnej psychologii. Wydaw. Akademickie tak, Warszawa 1998 Traczyk W.: Fizjologia czlowieka w zarvsie. Wvdaw. Lekarskie PZWL, ~ a r s z a w a 2000- - Wtodarski 2. Matczak A,: Wprowadzenie do psychologii. WSiP, Warszawa 1996 Zimbardo H.: Psychologia i zycie. PWN, Warszawa 2004

Wykaz literafury naleiy aktualizowad, w miare ukazywania sie nowych pozycji wydawniczych.

ELEKTROTECHNIKA I ELEKTRONIKA

Szczegolowe cele ksztalcenia W wyniku procesu ksztaicenia uczeri (siuchacz) powinien umieC: - zinterpretowac przepisy prawa dotyczqce praw i obowiqzkow

pracownika oraz pracodawcy w zakresie bezpieczenstwa i higieny pracy,

- okreslic wymagania bezpieczetistwa i higieny pracy dotyczqce pomieszczeri pracy oraz pomieszczen higieniczno-sanitarnych,

- rozpoznac i przewidziec zagroienia bezpieczehstwa cziowieka w Srodowisku pracy oraz wskazaC sposoby ich usunigcia,

- dobrac srodki ochrony indywidualnej w zaleinosci od wykonywanych prac,

- zareagowac w przypadku zagroienia poiarowego zgodnie z instrukcjq przeciwpoiarowq.

- zastosowac zasady ochrony od poraienia prqdem elektrycznym, - zastosowak zasady ochrony Srodowiska obowiqzujqce na stanowisku

pracy, - zinterpretowac podstawowe zjawiska i prawa fizyki, - odczytac oznaczenia zamieszczone na schematach elektrycznych

i elektronicznych, - okreslic parametry charakteryzujqce pole elektryczne, - wyjasnic zjawisko powstawania pola magnetycznego, - okreslic wpiyw pola elektromagnetycznego na organizm cziowieka, - scharakteryzowae liniowe i nieliniowe obwody elektryczne oraz

obwody magnetyczne prqdu staiego i przemiennego, - obliczyc liniowe i nieliniowe obwody elektryczne oraz magnetyczne

prqdu statego i przemiennego roinymi metodami, - scharakteryzowac budowe i wyjasnik dziaianie elementow biernych

i czynnych stosowanych w ukladach elektroniki medycznej, - rozr6inic zabezpieczenia od poraienia prqdem elektrycznym

wykorzystywane w maszynach i urzqdzeniach elektrycznych, - okreslic role ukiadow elektronicznych stosowanych w aparaturze

medycznej, - dobra6 elementy do budowy czujnikow i detektorow pomiarowych, - scharakteryzowac budowe lamp elektropromiennych i ekran6w

ciekiokrystalicznych, - okreslit zastosowanie lamp obrazowych, - scharakteryzowaC widma sygnatowe, liniowe i c i ~ i e , -scharakteryzowaC widma sygnaiow modulowanych oraz

znieksztaiconych,

- okreslic wta$ciwosci wzmacniaczy niskiej czgstotliwosci, - scharakteryzowac podstawowe ukiady wzmacniaczy tranzystorowych, - okresli6 budowg i parametry wzmacniaczy operacyjnych oraz okreslic

ich zastosowanie, - okreslic wymagania dotyczqce wzmacniaczy sygnaiow biologicznych

oraz sposoby eliminacji zaklocen wystgpujqcych podczas ich odbioru, - scharakteryzowac rodzaje i budowe wzmacniaczy mocy, - okreslic zasady bezpieczenstwa pacjenta podlqczonego do aparatury

medycznej, - wyjasnic zasadg dzialania generatorow sinusoidalnych, - okreslic metody stabilizacji czgstotliwosci, - scharakteryzowac budowg generatorow mocy, - wyjasnik zasady modulacji amplitudy (AM) i cz~sto t l iwo~c i fali nosnej

(FM) oraz okreslic sposoby demodulacji, - scharakteryzowat budowe modulatorow, - okreslic wta~ciwosci systemow telemetrycznych i ich zastosowanie, - wyjasnic dziaianie zasilaczy sieciowych oraz okreslit rolg

w zapewnianiu bezpieczenstwa pacjentom i osobom obslugujqcym elektronicznq aparature medycznq,

- okreslic normy bezpieczenstwa dotyczqce urzqdzeri zasilanych z sieci, - wyjasnit dziatanie prostownikow, - scharakteryzowat rodzaje generatorow przebiegow prostokqtnych, - okreslic sposoby wytwarzania przebiegow zioionych, - scharakteryzowac ukiady ksztaitujqce przebieg napigcia, - okreslic zastosowanie techniki impulsowej w elektronicznej aparaturze

medycznej, - scharakteryzowac podstawowe uktady logiczne i okreslic ich

zastosowanie, - wyjaknic dziatanie cyfrowych blokow funkcjonalnych, - scharakteryzowac przetworniki analogowo-cyfrowe (AIC) i cyfrowo-

analogowe (CIA), - scharakteryzowa6 elementy i uktady zwiqzane z prezentacjqcyfrowq, - okreslic wiaSciwosci wskainikow cyfrowych, - scharakteryzowac budowe systemu mikroprocesorowego, - okreslic rodzaje i wiaSciwoSci mikroprocesorow oraz scharakteryzowac

ich architektur?, - okreslic zasady programowania mikroprocesorow, - okreslit zastosowanie systemow mikroprocesorowych w aparaturze

medycznej, - posiuiyc sig katalogami elementow w celu optymalnego ich doboru, - posluiyc sie specjalistycznym programem komputerowym.

Material. nauczania 1. Bezpieczenstwo i higiena pracy, ochrona przeciwpoiarowa

oraz ochrona srodowiska Prawna ochrona pracy. Czynniki szkodliwe dla zdrowia oraz uciqzliwe i niebezpieczne wystepujqce w procesach pracy. Zasady ksztaltowania bezpiecznych i higienicznych warunkow pracy. Zmeczenie, sposoby przeciwdzialania. Btedy i wypadki w pracy. Srodki ochrony indywidualnej i zbiorowej. Zagroienia poiarowe, zasady ochrony przeciwpozarowej. Zasady postgpowania w razie wypadku, awarii i w sytuacji zagrozenia poiarem. Zasady ochrony od poraienia prqdem elektrycznym.

Cwiczenia: Dobieranie Srodkow ochrony indywidualnej do rodzaju pracy. Powiadamianie strazy poiarnej o poiarze, zgodnie z instrukcjq. Dobieranie sprzetu i Srodkow gasniczych w zaleinosci od rodzaju pozaru.

2. Pole elektryczne Powstawanie pola elektrycznego. Parametry charakteryzujqce pole elektryczne. Obrazy pol elektrycznych. Pojemnosc elektryczna. Kondensatory i obwody z kondensatorami. Ekranowanie. Stan nieustalony w obwodzie z kondensatorami. Energia pola elektrycznego.

Cwiczenia: Obliczanie podstawowych parametrow pola elektrycznego

3. Liniowe i nieliniowe obwody elektryczne prqdu statego i rodla napigcia i prqdu. Elementy liniowe i nieliniowe obwodu. Podstawowe pojecia dotyczqce obwodu elektrycznego. Obwody nierozgatezione i rozgaigzione. Prawa obwodu elektrycznego. Metody obliczania obwodow elektrycznych.

Cwiczenia: Rozwiqzywanie ztozonych obwodow elektrycznych prqdu stalego Obliczanie energii i mocy prqdu stalego.

4. Pole magnetyczne i elektromagnetyczne Podstawowa terminologia. Rodzaje pola magnetycznego: naturalne i sztuczne. Zasada powstawania pol magnetycznych. Parametry charakteryzujqce pole magnetyczne. Obrazy pol magnetycznych. Prawa obwodow magnetycznych. Metody obliczania obwodow magnetycznych. IndukcyjnoSC wiasna i wzajemna. Energia pola magnstycznego. lndukcja elektromagnetyczna. Stan nieustalony w obwodzie z indukcyjno6ciq.

Cwiczenia: Obliczanie podstawowych parametrow pola magnetycznego,

5. Obwody jednofazowe prqdu sinusoidalnego Wielkosci charakteryzujqce prqd sinusoidalnie zrnienny. Dwojnik R, L, C w obwodzie prqdu sinusoidalnego. Szeregowe i rownolegle potqczenie elementow R, L, C. Rodzaje mocy w obwodzie prqdu sinusoidalnego. Metody obliczania nierozgatezionych i rozgalezionych obwodow prqdu sinusoidalnego. Rezonans w obwodach elektrycznych. Transformatory jednofazowe.

Cwiczenia: + Obliczanie obwodow prqdu sinusoidalnego z zastosowaniem metody

symbolicznej. Sporzqdzanie wykresow wektorowych prqdow i napigC w obwodach prqdu sinusoidalnego. Obliczanie mocy czynnej, biernej i pozornej obwodu.

6. Obwody trojfazowe Klasyfikacja ukiadow trojfazowych. Polqczenia odbiornikow trojfazowych w gwiazdg i trojkqt. Zasady obliczania uktadow trojfazowych. Moce w ukiadach trojfazowych. Transformatory trojfazowe. Zabezpieczenia od porazenia prqdern elektrycznym, stosowane w maszynach i urzqdzeniach elektrycznych.

7. Elementy bierne stosowane w ukladach elektroniki Rezystory, termistory, warystory, kondensatory, cewki indukcyjne i diawiki, hallotrony, gaussotrony, przetworniki elektroakustyczne - budowa, rodzaje, charakterystyki i oznaczanie. Zastosowanie elernentow biernych w elektronice medycznej.

Cwiczenia: Sporzqdzanie schematow ukladow zawierajqcych elektroniczne elernenty bierne.

8. Przyrzqdy potprzewodnikowe Rodzaje, budowa i zasady dziatania diod poiprzewodnikowych. W+asciwosci i zastosowanie diod. Rodzaje, budowa i zasady dziaiania tranzystorow. Zastosowanie tranzystorow w uktadach elektroniki. Budowa, zasada dziatania i zastosowanie tyrystora. Elementy optoelektroniczne: fotorezystory, fotoogniwa, fotodiody, fototranzysto@, diody elektroluminescencyjne, wskainiki cieklokrystaliczne, transoptory.

Cwiczenia: Sporzqdzanie schematow i charakterystyk przyrzqdow poiprzewodnikowych.

9. Lampy obrazowe i ekrany cieklokrystaliczne Lampy oscyloskopowe i kineskopowe. Lampy monochromatyczne i kolorowe. Ekrany cieklokrystaliczne. Odtwarzanie kolorow. Analiza i synteza obrazu.

Cwiczenia: Obserwowanie pola elektrostatycznego i magnetycznego w ukiadach odchylania lamp obrazowych.

10. JakosC sygnalu i widma sygnalowe Parametry charakteryzujqce jakost energii elektrycznej oraz niezawodnoSC zasilania. CzestotliwosC i poziom napigcia. ZawartosC wyiszych harmonicznych. Widma sygnaiowe. Widma liniowe i c i ~ i e . Widma sygnatow moduiowanych.

Cwiczenia: r Obserwowanie ksztattow widm sygnatow prostych i ztoionych.

11. Specjalizowane wzmacniacze malych sygnalow Wzmacniacze niskiej czestotliwosci tranzystorowe i scalone, wzmacniacze selektywne. Uktady sprzgienia zwrotnego - ujemnego i dodatniego. Eliminacja znieksztatcen i zaktocen.

Cwiczenia: Analizowanie schematow roinego rodzaju wzmacniaczy . Anaiizowanie przebiegu sygnatow wzmacnianych. . Analizowanie ukiadow sprzeienia zwrotnego.

12. Wzmacniacze prqdu statego i scalone wzmacniacze operacyjne Wzmacniacze prqdu staiego. Wzmacniacze roinicowe. Scalone wzmacniacze operacyjne. Wzmacniacze sygnaiow biologicznych, eliminacja zakiocen.

Cwiczenia: Analizowanie schematow scalonych wzmacniaczy operacyjnych.

13. Wzmacniacze mocy Rodzaje wzmacniaczy mocy, sposoby sprzgienia z obciqzeniem. Scalone wzmacniacze mocy.

Cwiczenia: Analizowanie schematow wzmacniaczy mocy

14. Generatory napigciowe i generatory mocy Generatory przebiegow sinusoidalnych niskiej i wysokiej czgstotliwosci. Generatory mocy, zastosowanie w aparaturze medycznej.

Cwiczenia: Analizowanie schematow generatorow napigC sinusoidalnych

15. Modulacja i demodulacja w telemetrii i teletransmisji Rodzaje modulacji. Wiasciwosci i parametry modulacji. Ukiady modulatorow. Zasada demodulacji. Budowa oraz dziaianie ukladow modulatorow i demodulatorow. Systemy telemetryczne do przekazywania sygnaiow oraz informacji biomedycznych. Zasady nadawania i odbioru sygnaiu w liniach teletransmisyjnych i systemach radiowo-telewizyjnych.

Cwiczenia: Analizowanie widm sygnaiowych wystgpujqcych w trakcie modulacji i demodulacji.

16. Zasilacze elektroniczne Zasilacze sieciowe, bezpieczenstwo obsiugi. Normy i wymagania dotyczqce aparatow medycznych. Prostowniki i stabilizatory - rodzaje, parametry i ukiady.

Cwiczenia: Analizowanie schematow wybranego prostownika i stabilizatora

17. Technika impulsowa Rodzaie aeneratorow oraz ich zastosowanie w uktadach elektronicznvch. ene era tor^ przebiegow prostokqtnych, trojkqtnych i ztoionych. ~ k i a d y ksztaltujqce przebiegi. Zastosowanie techniki impulsowej w aparaturze . . . - medycznej.

Cwiczenia: Analizowanie schematow generatorow napigc prostokqtnych i trojkqtnych.

18. Podstawy cyfrowego przetwarzania sygnatow Uktady logiczne, podstawowe techniki realizacyjne. Bloki funkcjonalne. Przetworniki sygnatow. Prezentacja cyfrowa pomiaru wielkosci nieelektrycznych

19. Mikroprocesory i programowanie systemow mikroprocesorowych

Rodzaje i wtasciwosci mikroprocesorow. Systemy mikroprocesorowe. Uktady peryferyjne. Programowanie mikroprocesorow: lista rozkazow, algorytmy. Struktury programow w jgzyku maszynowym mikroprocesora. Programy do pomiaru wielkosci biomedycznych i sterowania aparaturq.

Cwiczenia: Analizowanie listy rozkazow dla prostego mikroprocesora.

~ r o d k i dydaktyczne Teksty przewodnie, instrukcje do cwiczeri. Plansze i tablice dydaktyczne, foliogramy ilustrujqce wielkosci fizyczne oraz ich jednostki i symbole graficzne. Prezentacje multimedialne dotyczqce: parametrow pola elektrycznego, obrazow pol elektrycznych, ekranowania, rozwiqzywania rozgatezionych obwodow prqdu statego, parametrow pola magnetycznego, obrazow pol magnetycznych, zjawiska indukcji elektromagnetycznej, zamiany energii elektrycznej w energig magnetycznq, emisji fa1 elektromagnetycznych, rezonansu napigC i prqdow, rodzajow oraz symetrii i asymetrii uktadow trojfazowych, parametrow charakteryzujqcych jakosc energii elektrycznej, rodzajow rezerwowych irodet zasilania w energig elektryczn$ dziatania tyrystorow, zastosowania wzmacniaczy operacyjnych, uktadow elektrycznych i elektronicznych, licznikow, koderow i dekoderow, rodzajow pamigci RAM, rejestrbw, rezystorow i kondensatorow (wzorcow), elementow czynnych (wzorcow). Ekrany magnetyczne. Schematy zastgpcze i rodel napigcia i prqdu.

Schematy budowy: rezystorow, kondensatorow, tranzystorow bipolarnych i unipolarnych, elementow optoelektronicznych. Schemat architektury mikroprocesora. Wykresy wektorowe napiet i prqdow. Kondensatory (wzorce pojemnosci). Cewki indukcyjne (wzorce indukcyjnosci). Dwojniki z elementami RLC. Transformator jednofazowy. Transformatory trojfazowe. Ztqcza PN. Charakterystyki tranzystorow. Wzmacniacz mocy uktadu sprzeien zwrotnych. Generatory LC. Multiwibratory astabilne i monostabilne. Funktory logiczne. Przetworniki. Liczniki. Mierniki podstawowych wielkosci elektrycznych. Mostek Wheatstone'a: techniczny i laboratoryjny. Mostek Thompsona: techniczny i laboratoryjny. Uniwersalny mostek RLC. Zasilacze napieciowo-prqdowe. Zestawy do badania: elementow biernych, elementow czynnych, elementow potprzewodnikowych, uktadow scalonych, uktadow logicznych, licznikow, przerzutnikow, rejestrow pamieci, procesorow, przetwornikow AIC i CIA, elementow uktadow zasilajqcych aparature medycznq modulatorow i demodulatorow. Programy komputerowe do symulacji pracy ukiadow elektrycznych i elektronicznych. lnstrukcje obstugi urzqdzen elektrycznych i elektronicznych. Polskie Normy. Apteczka pienvszej pomocy. Gasnice.

Uwagi o realizacji Program przedmiotu Elektrotechnika i elektronika obejmuje tresci

dotyczqce zjawisk zachodzqcych w polu elektrycznym, magnetycznym i elektromagnetycznym, praw elektrotechniki i elektroniki, oznaczen stosowanych na schematach oraz budowy i dziatania prostych urzqdzen elektrycznych i elektronicznych. Jego realizacja powinna byc skorelowana z programami pozostatych przedmiotow zawodowych.

W procesie dydaktycznym zaleca sig stosowanie nastgpujqcych metod nauczania: wyktadu konwersatoryjnego, dyskusji dydaktycznej, tekstu przewodniego, pokazu z objasnieniem oraz Cwiczen praktycznych. Zaproponowane Cwiczenia naieiy traktowac jako propozycje, nauczyciel moie zaplanowac inne o zroinicowanym stopniu trudnosci. Cwiczenia, powinny byc wykonywane w grupach do 15 uczniow, indywidualnie lub w zespolach 2-5 osobowych w pracowni elektrycznej i elektronicznej, pracowni aparatury medycznej oraz pracowni komputerowej. Podczas cwiczen uczniowie powinni miec moiliwoSC korzystania z: modeli i schematow instalacji elektrycznych, tablic ilustrujqcych wielkosci fizyczne oraz ich jednostki i symbole graficzne, programow komputerowych do symulacji pracy uktadow elektrycznych i elektronicznych, instrukcji obstugi urzqdzen elektrycznych, sprzetu elektrycznego i elektronicznego, norm, katalogow aparatury medycznej. Jeieli szkoia nie posiada sprzgtu okreslonego w programie nauczania, pokazy i cwiczenia nalezy przeprowadzat w placowkach wyposaionych w takq aparature. W tym celu zaleca sie organizowanie wycieczek do placowek medycznych dysponujqcych nowoczesnqaparaturq

Przed przystwieniem do wykonywania Cwiczeri nauczyciel powinien zapoznac uczniow z przepisami bezpieczeristwa i higieny pracy, ochrony przeciwpozarowej, ochrony od poraienia prqdem elektrycznym oraz ochrony srodowiska, obowiqzujqcymi na stanowisku pracy. Wskazane jest przeprowadzenie instruktazu dotyczqcego bezpiecznego uiytkowania sprzetu elektrycznego i elektronicznego. Naleiy zwracat uwage na tresci dotyczqce wptywu pola elektrycznego na stan zdrowia czlowieka oraz na prace aparatury elektrycznej i elektronicznej.

W procesie nauczania-uczenia sie naleiy zwracat uwage na tresci dotyczqce: sztucznych pot magnetycznych i elektromagnetycznych, zjawiska rezonansu magnetycznego, lamp obrazowych i wyswietlaczy ciektokrystalicznych (w kardiomonitorach i defibrylatorach), rezystorow objetosciowych, czujnikow, detektorow, elektrod EKG i EEG, przetwornikow elektroakustycznych. Naleiy podkreslik koniecznosc zaopatrzenia szpitali w rezerwowe i awaryjne zrodta zasiiania.

Podczas realizacji programu przedmiotu szczegolnq uwagg nalezy zwracac na: - rozroznianie elementow obwodu elektrycznego, - wyjasnianie dzialania elementow elektrycznych i elektronicznych

stosowanych w aparaturze medycznej, - odczytywanie parametrow elementow stosowanych w aparaturze

medycznej, - okreslanie sposobow eliminacji zaktocen w odbiorze sygnatow

biologicznych, - dobor parametrow wzmacniaczy i konfiguracjg polqczen z pacjentem

oraz dostosowanie aktywnych sprzgzen zwrotnych, - wvkorzvstvwanie telemetrii w svstemach monitorowania pacienta, , , - sios6b wytwarzania przebieg6w impulsowych w aparaturze

do terapii, - stosowanie norm okreslajqcych bezpieczefistwo pacjenta i personelu

medycznego. Proponuje sig nastgpujqcy podziat godzin na realizacjg

poszczegdlnych dziatow tematycznych:

Podane w tabeli liczby godzin na realizacjg poszczegolnych dziatow majq charakter orientacyjny. Nauczyciel moie wprowadzac pewne zmiany majqce na celu dostosowanie programu do specyfiki szkoty.

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiqgnieC edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiqgnigc edukacyjnych uczniow powinno odbywab sig systematycznie na podstawie kryteriow ustalonych na poczqtku zajgc. W kryteriach oceniania naleiy uwzglgdniac poziom oraz zakres opanowania przez uczniow wiadomosci i umiejgtnosci wynikajqcych ze szczegotowych celow ksztatcenia. Systematyczne prowadzenie kontroli i oceny postgpow uczniow umoiliwi nauczycielowi dostosowanie metod nauczania, organizacyjnych form pracy oraz srodkow dydaktycznych do moiliwosci poznawczych uczniow.

Osiqgnigcia uczniow moina oceniac za pomocq: sprawdzianow ustnych i pisemnych, testow osiqgnigi: szkolnych oraz obserwacji czynnosci uczniow podczas wykonywania cwiczen. Podczas kontroli i oceny dokonywanej w formie ustnej, nalezy zwracaC uwagg na operowanie zdobytq wiedza merytorycznq jakosc wypowiedzi, stosowanie poprawnej terminologii oraz poprawnos6 wnioskowania.

W procesie sprawdzania i oceniania szczegolnq uwagg naleiy zwracaC na: - poslugiwanie sig dokumentacjq techniczng - sporzqdzanie wykresow i schematow uktadow elektrycznych oraz

elektronicznych, - wykonywanie obliczen znajdujqcych zastosowanie w elektrotechnice

i elektronice, - obserwowanie i analizowanie sygnatow oraz widm sygnalowych, - rozroinianie uktadow logicznych, - zapisywanie i przechowywanie informacji cyfrowych.

W ocenie koncowej naleiy uwzglgdniac wyniki wszystkich stosowanych metod sprawdzania osiqgnigc uczniow.

Literatura Bolkowski S.: Elektrotechnika WSiP, Warszawa, 2005 Cichowska Z., Pasko M.: Zadania z elektrotechniki teoretycznej. PWN, Warszawa 1997 Chwaleba A , Moeschke B., Ptoszajski G.: Elektronika. WSiP, Warszawa 2005 Cwirko R., Rusek M., Marciniak W.: Uktady scalone w pytaniach i odpowiedziach. WNT, Warszawa 1991 Gorkiewicz-Galwas H., Galwas B.: Przyrzqdy elektroniczne. WSiP, Warszawa 1992 Karczmarczuk J.: Mikroprocesor 280. WNT, Warszawa 1990 Markiewicz A,: Zbior zadah z podstaw elektrotechniki. WSiP, Warszawa 1989 Marusak A,: Urzqdzenia elektroniki. WSiP, Warszawa 1996 Masewicz T., Paul S.: Podstawy elektrotechniki. CzeScl i 2. PWSZ, Warszawa 1994 Pioro B., Pi6ro M.: Podstawy elektroniki: podrqcznik dla technikum. CzgSC 2. WSiP, Warszawa 2003 Rusek M., Pasierbinski J: Elementy i uklady w pytaniach i odpowiedziach. WNT, Warszawa 2003 Sacha K.: Systemy techniki cyfrowej. WSiP, Warszawa 1993 Sacha K., Misiurewicz P., Kreglewski T.: Przewodnik po technice komputerowej. WNT, Warszawa 1990

Wykaz literatu~y naleiy aktualizowac w miare ukazywania sig nowych pozycji wydawniczych.

MlERNlCTWO MEDYCZNE

Szczegotowe cele ksztafcenia W wyniku procesu ksztaicenia uczen (stuchacz) powinien umiet: - postuiyc sig terminologiqz zakresu miernictwa medycznego, - sklasyfikowac mikroprocesory i okreslic ich zastosowanie, - zainstalowac oraz skonfigurowac sprzgt komputerowy

i oprogramowanie, - ocenic prawidtowosc funkcjonowania sprzgtu komputerowego oraz

zidentyfikowac blgdy w jego pracy, - scharakteryzowac typowe ustugi sieciowe i okreslic zasady

wspotpracy komputerow, - sporzqdzic, przetworzyc i sformatowac okreslone dokumenty, - postuiyb sig arkuszem kalkulacyjnym, - sporzqdzic kartotekowq bazg danych i zaprojektowac bazg relacyjnq, - zainstalowac i zastosowac oprogramowanie antywirusowe oraz

zabezpieczaj~ce przed nieuprawnionq ingerencjq, - zainstalowaC i zastosowac oprogramowanie umoiliwiajqce

bezpieczne korzystanie z lnternetu, - scharakteryzowac podstawowe formaty danych stosowane

w medycynie, - obsiuiyc typowq szpitalnq bazg danych medycznych (HIS), - obstuiyc typowq bazg obrazow medycznych (PACS), - obstuiyc wybrane programy typu CAD, CAS, CAR, - okreslic cechy i mozliwosci programow do stereotaktycznego

planowania zabiegow oraz programow symulacyjnych, - okreslic cechy i moiliwosci bazy danych sprzgtu oraz aparatury

medycznej, - scharakteryzowac pracg urzqdzen komputerowych wykorzystywanych

w diagnostyce i terapii, - postuiyc siq programem komputerowym do analizy obrazu, - postuiyC sig programem komputerowym do wspomagania diagnostyki

medycznej, - postuiy6 sig programem komputerowym do wspomagania terapii, - postuiyc sig programem komputerowym stosowanym w rewalidacji

chorych, - scharakteryzowac metody pomiarow stosowanych w medycynie, - dobrac metody oraz przyrzqdy pomiarowe, - postuiyC sig elektrycznymi i elektronicznymi przyrzqdami

pomiarowymi,

- zmierzyc wielkosci elektryczne i nieelektryczne z zastosowaniem roinych metod,

- scharakteryzowat pola magnetyczne wytwarzane przez narzqdy czlowieka,

- scharakteryzowaC ultradzwiekowe metody diagnostyczne, - scharakteryzowac techniki swiat~owodowe wykorzystywane

w medycynie, - okreslic zastosowanie metod potencjometrycznych

i elektrochemicznych, - scharakteryzowat rodzaje czujnikow termoelektrycznych i techniki

pomiaru temperatury, - zastosowat podstawowe metody pomiaru aktywnosci biologicznej

organizmu czlowieka, - ocenic dokiadnost pomiarow podczas wykonywania badan

diagnostycznych i zabiegow terapeutycznych oraz dokonaC korekty btedow,

- zinterpretowat wyniki pomiarow, - zlokalizowac usterki i uszkodzenia aparatury biomedycznej, - przewidziet zagrotenia dla zycia i zdrowia zwiqzane z wykonywaniem

badan i zabiegow, - zastosowat przepisy bezpieczenstwa I higieny pracy, ochrony

przeciwpozarowej, ochrony od porazenia prqdem elektrycznym oraz ochrony srodowiska.

Materiat nauczania 1. Zasady montowania sprzgtu komputerowego. lnstalowanie

oprogramowania Zasady instalowania i konfigurowania sprzetu komputerowego oraz oprogramowania. Mikroprocesory, zastosowanie ukiadow elektronicznych w medycynie. Sieci komputerowe: rodzaje, architektura logiczna, Srodki techniczne, topologia, system operacyjny, oprogramowanie, srodowisko sieciowe, drukowanie. Arkusz kalkuiacyjny. Bazy danych: rodzaje, tworzenie, przeglqdanie, modyfikacja. Zasady korzystania z lnternetu. Metody zabezpieczania przed wirusami komputerowymi oraz ingerencjq -0s6b nie~~rawnionych - programy zabezpieczajqce. Zastosowanie informatyki w medycynie.

Cwiczenia: . lqczenie elementow w zestaw komputerowy i sprawdzanie ich dziaiania. . Rozpoznawanie podstawowych dysfunkcji zestawu komputerowego i wymiana uszkodzonych elementow. . Cqczenie zestawow komputerowych i uruchamianie stacji roboczycl? w sieci komputerowej. . lnstalowanie systemu operacyjnego i ustawianie jego konfiguracji zgodnie z okreSlonymi wymaganiami. . Instalowanie, konfigurowanie i odinstaiowywanie okreslonego programu uiytkowego. . Wyszukiwanie informacji w zasobach lnternetu i przesytanie ich za pomocq poczty elektronicznej. . Usuwanie wirusow i reinstalacja systel?iu operacyjnego.

2. Specjalistyczne hazy danych Podstawowe formaty danych stosowane w medycynie: struktura, uktad, zawartosc formatow, Tezaurusy medyczne. Szpitalna baza danych medycznych typu HIS ((karta choroby, dane administracyjne, skierowanie i wynik) - struktura i zasady funkcjonowania. Bazy danych medycznych typu RIS (poradnia, zaktad radiologii, laboratorium: skierowanie i wynik, realizacja procedury, wprowadzenie i wprowadzanie danych) - struktura i zasady funkcjonowania. Baza obrazow medycznych PACS (wysytanie obrazow, korzystanie z archiwiim, realizacja proceduly, wykonywanie zdjgc lub nagrywanie na nosniku danych) - struktura i zasady funkcjonowania.

Cwiczenia: Zaktadanie i kasowanie rekordu pacjenta w dostgpnej bazie danych. . Sporzqdzanie zestawienia petnego i selektywnego w ramach opracowywania statystycznego danych medycznych. Wykonywanie okreslonego zadania w dostepnej bazie danych wedlug procedury: zlecenie - wynik. . Przywotywanie i odsytanie obrazow w bazie medycznej typu PACS.

3. Komputerowe metody analizy obrazu Programy realizujqce liniowq transformacj? obrazow. Sprzet do obserwacji mikrolmakro, techniki obsetwacyjne. Metody akwizycji danych, segmentacja obrazow. Pomiary interaktywne i automatyczne. Edycja obrazu wynikowego. Metody oceny statystycznej wynikow analiz. Techniki obrazowania w medycynie: komputerowa tomografia rentgenowska, tomografia ernisyjna, tomografia NMR. Techniki odbioru, przetwarzania i analizy sygnatow biomedycznych: elektro- kardiograficznych, elektroencefaiograficznych, ultrasonograficznycli.

Cwiczenia: . Analizowanie widma wybranych fragmentow obrazu. Odczytywanie schematu funkcjonatnego tomogl-afu komputerowego

4. Komputerowe wspomaganie diagnostyki medycznej Struktury powiqzari logicznych: objawy, wyniki iaboratoryjne i statystyczne. Standaryzacja informacji obrazowej w zakresie: lokalizacji badanego narzqdu w obrazie, kontrastu, korekty znieksztatcen, eliminacji tla. Specjaiistyczne systemy ekspertowe: regutowe, algorytmiczne, statystyczno-probablistyczne, poznawcze. Metody zbierania danych, podstawy i etapy wnioskowania diagnostycznego.

Cwiczenia: . Opracowywanie prostego program11 diagnostycznego w oparciu o proste drzewo logiczne. Porownywanie funkcjonowania roinych programow do wspomagania diagnozowania. Porownywanie roinych systemow eksperckich funkcjonujqcych w jednostkach ochrony zdrowia.

5. Komputerowe wspomaganie terapii Zasady komputerowego dawkowania lekow. Zasady komputerowego dawkowania napromieniowania. Zastosowanie techniki ko~nputerowej w monitorowaniu stanu pacjentow, sprzet do intensywnego nadzoru. Nadzor dializy i hemodializy oraz wentyiacji ptuc. Zastosowanie techniki komputerowej w rewalidacji: analiza i synteza mowy, budowa protez wzrokowych, sterowanie protezami ruchowymi, rehabilitacja inwalidow. Dokumentacja techniczna i zasady obstugi urzqdzeri terapeutycznych wspomaganych komputerowo.

Cwiczenia: Analizowanie dokumentacji technicznej aparatury stosowanej do intensywnego nadzoru medycznego. . Analizowanie dokumentacji technicznej protez wzrokowych wspomaganych komputerowo. Analizowanie dokumentacji technicznej protez ruchowych wspomaganych komputerowo.

6. Podstawy metrologii Podstawowa terminologia: obiekt fizyczny, wielkosC fizyczna, wielkosC mierzona. Jednostki miary. Skala wielkosci. Wart066 wielkosci i uklady wielkosci. Uklady jednostek. Metody i przyrzqdy pomiarowe. Proces pcrniarowy. DokladnosC i blqd. Wzorce rniary natgienia pradu i roznicy potencjalow. Wzorce miary rezystancji. Wzorce miary pojemnosci oraz indukcyjnosci. Znaczenie miernictwa elektrycznego i bioelektrycznego w technice medycznej.

Cwiczenia: Obliczanie jednostek miary, blgdow porniarowych oraz opracowywanie wynikow pomiarow. . Badanie wzorca roinicy potencjaiow. Badanie wzorca: rezystancji, pojemnosci i indukcyjnosci.

7. Podstawy przetwarzania analogowo-cyfrowego Analogowe przetworniki porniarowe. Zasada dzialania i zastosowanie przetwornikow: elektromechanicznych, elektronicznych, elektrycznych. Zasada przetwarzania analogowo-cyfrowego. Typy i wlasciwosci metrologiczne przetwornikow analogowo-cyfrowych, charakterystyki czgstotliwosci przetwornikow.

Cwiczenia: Analizowanie schematu blokowego wybranego przetwornika analogowo-cyfrowego.

8. Pomiary wielkosci elektrycznych Metody pomiaru: wychyleniowe, zerowe. Pomiar napigcia i natgienia, rezystancji i impedancji, mocy i energii, czgstotliwosci i przesunigcia fazowego. Przyrzqdy i uklady elektroniczne do pomiaru wielkosci elektrycznych. Zasada dzialania i zastosowanie: oscyloskopu elektronicznego, woltomierza cyfrowego, zasilacza stabilizowanego, watomierza elektronicznego, czgstosciomierza. Parametry przebiegtrw odksztaiconych.

Cwiczenia: . Wykonywanie pomiarow rezystancji metodq porownania napigC lub prqdow z zastosowaniem wybranego mostka. Wykonywanie kompensacyjnego pomiaru napigcia stalego lub zmiennego. Wykonywanie pomiarow mocy czynnej, biernej i pozornej za pomocq watomierza, woltomierza i amperomierza. . Wykonywanie pomiarow energii za pomocq licznikow indukcyjnych. . Wykonywanie pomiarow impedancji z zastosowaniem metody staloprqdowej, rezonansowej oraz metodami technicznymi. Wykonywanie pomiarow czgstotliwosci za pomocq czgstosciomierza rezonansowego. Wykonywanie pomiarow przesuniecia fazowego z zastosowaniem metody kompensacyjnej.

9. Pomiary sygnalow bioelektrycznych Metody i przetworniki stosowane w diagnostyce medycznej. Techniczne uwarunkowania pomiarow sygnalow bioelektrycznych: parametry i irodla sygnalu, sygnaly zaklocajqce, wzmacniacz biologiczny. Sposoby prezentacji sygnalow bioelektrycznych: rejestracja, monitorowanie. Techniki pomiarowe mikroprqdow. Reografia, pomiary reograficzne.

Cwiczenia: Analizowanie schematu ukladu pomiarowego sygnalow bioelektrycznych. Badanie reometrow i reografow impedancyjnych.

10. Pomiary wielkosci mechanicznych w diagnostyce medycznej Zasada dzialania i zastosowanie przetwornikow mechano-elektrycznych: indukcyjnoSciowych, pojemnosciowych. piezoelektrycznych, tensometrycznych, elektretowych. Zasada dzialania przetwornikow mechano-kardiograficznych: pojemnosciowych, piezoelektrycznych, fotoelektrycznych, elektrochemicznych, hallotronowych. Metody plynowe stosowane w diagnostyce biomedycznej. Pomiary: natqzenia przeplywu, ggstosci, objetosci, cisnienia oraz lepkosci cieczy i gazow.

Cwiczenia: Badanie przetwornika indukcyjno'sciowego, pojemnosciowego, piezoelektrycznego oraz tensometrycznego. Wykonywanie pomiarow gestosci, objetosci oraz lepkosci cieczy.

11. Metody magnetyczne w diagnostyce elektromedycznej Zasada dzialania nadprzewodzqcych czujnikow pola magnetycznego (SQUID). Poia magnetyczne wytwarzane przez narzqdy cztowieka. Pomiary indukcji magnetycznych wytwarzanych przez: serce, mozg i naczynia. Magnetokardiografia. Magnetometry z czujnikami nadprzewodzqcymi, zastosowanie w badaniach mozgu. Rezonans jqdrowy magnetyczny (NMR), zastosowanie w badaniach przeplywu.

Cwiczenia: Wykonywanie pomiarow indukcji magnetycznej wytwarzanej przez serce. Wykonywanie pomiarow indukcji magnetycznej wytwarzanej przez mozg. Wykonywanie pomiarow indukcji magnetycznej wytwarzanej przez naczynia.

12. Metody ultradiwigkowe i akustyczne w diagnostyce medycznej Ultradiwigkowe metody diagnostyczne. Zasady i techniki wizualizacji ultradiwigkowej. Zjawisko Dopplera, metody pomiaru czgstotliwoSci dopplerowskiej. Akustyczne metody diagnostyczne. Przetworniki akustyczne: piezoelektryczne, indukcyjne, pojemnoSciowe. Zastosowanie metod akustycznych w diagnostyce narzqdow mowy.

Cwiczenia: Wykonywanie pomiarow ultrasonograficznych. . Wykonywanie pomiarow cz~stotliwosci dopplerowskiej. . Badanie wybranych przetwornikow akustycznych.

13. Metody optyczne w diagnostyce medycznej Metody spektralne: spektrometria w podczerwieni, spektrometria absorpcyjna i absorpcyjno-atomowa. Metody fotometryczne: turbidymetria, nefelometria, remisja, reflektometria, densytometria. Technika Swiattowodowa, zastosowanie w medycynie. Sensory Swiattowodowe - typy i rodzaje. Zasady wykonywania pomiarow biochemicznych oraz parametrow fizycznych. Zastosowanie holografii w diagnostyce foniatrycznej.

Cwiczenia: Klasyfikowanie ukiad6w pomiarowych stosowanych w fotometrii absorpcyjnej i spektrofotometrii. Wykonywanie pomiarow kalorymetrycznych za pomocq roznych czujnikow. Wykonywanie badania swiaNowodowego wybranych parametrow fizycznych.

14. Pomiary chemiczne w diagnostyce medycznej Pomiary potencjometryczne, irodla blqdow. Zastosowanie pomiarow potencjometrycznych w diagnostyce medycznej. Metody elektrochemiczne, czujniki jednoselektywne i membranowe. Tranzystory polowe - przetworniki wielkosci biochemicznych. Cwiczenia:

Wykonywanie pomiarow potencjometrycznych za pomocq elektrod wskainikowych (metalowych, membranowych szklanych i z ciektq membrana. Wykonywanie pomiarow za pomocq potencjometrycznych elektrod gazowych Wykonywanie badania wytrzymalokci ogniwa Clarka w typowych warunkach eksploatacyjnych. Wykonywanie pomiaru emisji zwiqzkow organicznych za pomocq analizatora. . Wykonywanie pomiarow aktywnosci jonow wodorowych oraz przewodnosci elektrolitow.

15. Pomiary temperatury w medycynie Rodzaje czujnikow termoelektrycznych: ogniwa terrnoelektryczne, czujniki termoelektryczne rezystancyjne, oporniki termornetryczne, termodielektryki i termomagnetyki. Badanie statycznych i dynamicznych wiasciwoSci termornetrow. Pomiary temperatury ciaia ludzkiego oraz otoczenia.

ewiczenia: Analizowanie budowy i dziaiania roinych czujnikow termoelektrycznych. . Wykonywanie porniaru ternperatury ciata cztowieka przy uzyciu roinych termometrow.

~ r o d k i dydaktyczne Tablice i plansze dydaktyczne, przezrocza, foliogramy obrazujqce: strukture bazy danych, budowe sprzgtu do badai, diagnostycznych oraz terapii (tomograf komputerowy, urzqdzenia dawkujqce, protezy sterowane mikroprocesorowo), podstawowe ustroje pomiarowe, tqcza komputerowe do teletransmisji danych pomiarowych. Elektroniczny sprzgt pomiarowy. Mierniki elektryczne. Specjalistyczne programy komputerowe. Materiaty irodtowe i reklamowe oraz katalogi firm. Przyktadowa baza danych o pacjentach, lekach i sprzgcie medycznym. Modele miernikow elektrycznych i elektromedycznych. Filmy dydaktyczne dotyczqce zastosowania techniki komputerowej i metod pomiarowych w diagnostyce i terapii medycznej. Katalogi: wzorcow wielkosci elektrycznych, woltomierzy i amperomierzy, watomierzy i licznikow energii, oscyloskopow, zasilaczy, przektadnikow prqdowych i napigciowych, omomierzy, galwanometrow i kompensatorow, mostk6w prqdu statego i przemiennego, czestosciomierzy, fazomierzy, tranzystorow polowych, przetwornikow i czujnikow bioelektrycznych. lnstrukcje obstugi urzqdzeli. Przepisy bezpieczehstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoiarowej, ochrony od poraienia prqdem elektrycznym oraz ochrony Srodowiska. Przepisy dotyczqce organizacji pracy.

Uwagi o realizacji Celem realizacji programu przedmiotu Miernictwo medyczne jest

przygotowanie uczniow do postugiwania sig sprzetem i oprogramowaniem komputerowym wykorzystywanym w informatyce medycznej oraz zapoznanie z podstawami metrologii ogolnej, elektrycznej i biomedycznej. Szczegolnie waine jest przygotowanie uczniow do uiytkowania systemu operacyjnego i specjalistycznych programow uiytkowych, zapoznanie z podstawowym sprzetem pomiarowym oraz zasadami tqczenia i konfigurowania urzqdzeti pomiarowych ze sprzetem komputerowym.

W doborze metod nauczania naleiy preferowat takie, ktore zapewniajq wdrotenie uczniow do samodzielnego i logicznego myslenia, aktywny udzial w rozwiqzywaniu okreslonych zadari i problemow, zastosowanie zdobytej wiedzy w praktyce. Podczas zajeC zaleca sie stosowanie wyktadu konwersatoryjnego, dyskusji dydaktycznej, pokazu z objaknieniem, metody projektow oraz Cwiczen praktycznych.

Podane w programie Cwiczenia naieiy traktowac jako propozycjg, nauczyciel mo ie zaplanowac inne o zr62ricowanym stopniu trudncsci. ewiczenia powinny byc wykonywane w grupach do 15 uczniow, indywidualnie lub w zespotach 2 osobowych. Zajgcia naleiy przeprowadzac w pracowni: komputerowej, elektrycznej i elektronicznej oraz aparatury medycznej, wyposaionych w odpowiednie Srodki dydaktyczne. Jeieli szkota nie dysponuje sprzgtem okreslonym w programie nauczania wskazane jest przeprowadzanie zajeC dydaktycznych w placowkach ochrony zdrowia wyposaionych w nowoczesnq aparaturg oraz specjalistyczne oprogramowanie.

Na poczqtku zajec naleiy zapoznac uczniow z przepisami bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoiarowej, ochrony od poraienia prqdem elektrycznym oraz ochrony Srodowiska podczas postugiwania sig sprzetem elektrycznym i elektronicznym. W trakcie realizacji programu przedmiotu naleiy zwracat uwage na potrzebg stosowania komputerow w medycynie, prawidlowe u2ytkowanie sprzgtu komputerowego oraz przechowywanie zgromadzonych inforrnacji. Szczegolnie waine jest ksztattowanie umiejgtnosci: - konstruowania i obstugiwania bazy danych dla potrzeb medycznych, - tworzenia systemow komputerowych, systemow eksperckich

i oprogramowania majqcego zastosowanie w diagnostyce i terapii medycznej,

- stosowania r6inych metod i technik pomiarowych, - wykonywania pomiarow: napigcia i prqdu, rezystancji, mocy i energii,

impedancji, czgstotliwoSci, przesunigcia fazowego, - wykonywania pomiarow natgienia przeptywu, ggstosci, objgtosci oraz

lepkosci cieczy i gazow, - montowania uktadow do badania roinych przetwornikow stosowanych

w diagnostyce medycznej, - wykonywania pomiarow indukcji magnetycznych wytwarzanych przez

narzqdy organizmu czlowieka, - przeprowadzania pomiaru cz~stotliwoSci dopplerowskiej, - interpretacji wynikow przeprowadzonych pomiarow. W procesie dydaktycznym naleiy ksztattowac nastgpujqce postawy: - systematycznosci w zdobywaniu wiedzy i dqinosci do jej aktualizacji, - iyczliwoSci i wspotpracy z zespotem, - przestrzegania zasad bezpiecznej pracy, - odpowiedzialnosci za wykonywanq pracg, powierzony sprzet,

oprogramowanie i zgromadzone informacje, - troski o prawidtowe uiytkowanie przyrzqdow elektrycznych,

elektronicznych oraz aparatury biomedycznej.

Proponuje sig nastgpujqcy podziai godzin na realizacje poszczegolnych dzialow tematycznych:

Podane w tabeli liczby godzin na realizacjg poszczegolnych dziatow majq charakter orientacyjny. Nauczyciel moie wprowadzac pewne zmiany majqce na celu dostosowanie programu do specyfiki szkoly.

LP.

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiqgniec edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiqgnigc edukacyjnych uczniow naleiy przeprowadzac systematycznie na podstawie kryteriow ustaionych na poczqtku zajgc. W kryteriach oceniania naleiy uwzglgdnit poziom oraz zakres opanowania przez uczniow wiadomosci i umiejgtnosci wynikajqcych ze szczegotowych ceiow ksztaicenia. Systematyczne prowadzenie kontroli i oceny postgpow uczniow umoiiiwi nauczycielowi dostosowanie metod nauczania, organizacyjnych form pracy oraz srodkow dydaktycznych do moiiiwosci poznawczych uczniow.

Do sprawdzania i oceniania osiqgnigc uczniow proponuje sig stosowae: sprawdziany ustne i pisemne, testy osiqjnigc szkolnych, wykonane projekty oraz obserwacjq czynnosci uczniow podczas wykonywania cwiczen. W trakcie kontroli i oceny dokonywanej w formie ustnej, naleiy zwracac uwagg na operowanie zdobytq wiedzq, merytorycznq jakosc wypowiedzi, stosowanie poprawnej terminologii

1. /Zasady rnontowania s~rzetu komouteroweao. lnstalowanie i

Dziaiy tematyczne Orientacyjna liczba godzin

oraz poprawnosc wnioskowania. Podczas obserwacji szczegolnq uwage naleiy zwracaC na: - organizacjg stanowiska pracy, - poslugiwanie sie dokumentacjq technicznq, - poslugiwanie sig specjalistycznymi programami i bazami danych

wykorzystywanymi w medycynie, - sporzqdzanie tabelarycznych zestawien liczbowych i tekstowych

z wykorzystaniem arkusza kalkuiacyjnego, - poslugiwanie sie urzqdzeniami komputerowymi stosowanymi

w diagnostyce i terapii medycznej, - dokonywanie pomiarow roznych wielkosci oraz obliczanie blgdow

i oceng dokfadnosci pomiaru, - przestrzeganie przepisow bezpieczeristwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpozarowej, ochrony od porazenia prqdem elektrycznym oraz ochrony Srodowiska. Obserwacje powinny byc prowadzone systematycznie za pomocq

arkusza obserwacji przygotowanego przez nauczyciela. Ocena koncowa powinna uwzglgdniac wyniki wszystkich stosowanych

metod sprawdzania osiqgnigC uczni6w oraz wykonanych projektow.

Literatura Corrigan P.H., A.Guy A,: Budowa lokalnych sieci komputerowych Novell NetWare. Intersoffland, Warszawa 1993 Gregorczyk G., Bursze T.: Elementy informatyki - uzytkowanie komputera. ,,KonceptU Leszek Jaglowski, Warszawa, 1995 Gregorczyk G., M. Rostkowska M: Elementy informatyki - twiczenia: podrgcznik. Koncept, Grodzisk Mazowiecki 1995 Jakubajtis E. A,: Lokalne sieci komputerowe. WNT, Warszawa 1989 Mikolajczak J.: Polecenia systemu operacyjnego MS DOS 5.0. Bajt Sp. z o.o., Olsztyn 1991 Stryjek A.: Podstawy inforrnatyki dla kaidego. Lynx-SFT, Raszyn 1994 Stal J., Zurowicz M.: lnformatyka w zadaniach. Colonel, Warszawa 1995 Zaboklicki S., Lachowicz M., Bodnar A,: lnformatyka - pierwsze kroki: MS DOS, Norton Commander, Chiwriter, Lotus. Czgsc 1-3. Lupus, Warszawa 1994

Marcyniuk A., Pasecki E. , Pluciriski M., Szadkowski B.: Podstawy metrologii elektrycznej. WNT, Warszawa, 1984 Natecz M. (red.): Problemy biocybernetyki i inzynierii biomedycznej. Tom II i VI. PAN, WKiC, Warszawa 1990 Parchanski J. : Miernictwo elektryczne i elektroniczne, WSiP, Warszawa 1998

Wykaz literatu~y naleiy aktualizowad w miare ukazywania sic nowych pozycji wydawniczych.

APARATURA MEDYCZNA

Szczegotowe cele ksztatcenia W wyniku procesu ksztalcenia uczeri (sluchacz) powinien: - zorganizowaC: stanowisko kreslarskie zgodnie z wymaganiami

ergonomii, - rozroznit rodzaje rysunkow, - zastosowac podstawowe techniki rysunkowe, - wykonaC szkice rysunkowe, - odczytac rysunki i schematy uktadow elektrycznych i elektronicznych, - wykonac rysunki figur plaskich i bryl w rzutach geometrycznych, - odczytaC symbole graficzne w dokumentacji technicznej, - wykonac rysunki schematow elektrycznych, - sporzqdzie dokumentacjg konstrukcyjnq i technologicznq urzqdzeri

elektronicznych, - rozroinic materiaty stosowane w elektrotechnice i elektronice oraz

okreslic ich wlasciwosci, - wyjasnic objawy i skutki procesu korozyjnego, - scharakteryzowaC metody zabezpieczania powierzchni materialow

metalowych przed korozjq, - scharakteryzowaC metody mechanicznego ksztaeowania materialow, - scharakteryzowae metody lqczenia materialow, - scharakteryzowae polqczenia elektryczne, - sklasyfikowaC biomaterialy oraz okreslit ich cechy i zastosowanie, - wyjaSniC zjawisko biotolerancji i okreslik reakcje ustroju na kontakt

z biomaterialami, - scharakteryzowae metody sterylizacji, - rozroinii: urzqdzenia do sterylizacji oraz wyjasnik budowg i zasade ich

dzialania, - scharakteryzowac urzqdzenia diagnostyczne stosowane

w medycynie, - rozroini6 aparaty do monitorowania funkcji iyciowych organizmu

cztowieka, - scharakteryzowak urzqdzenia stosowane w terapii medycznej, - posluiyc sig dokumentacjq technicznq i serwisowa aparatury

medycznej, - oceniC warunki techniczne uiytkowania aparatury diagnostycznej

i terapeutycznej, - posluiyt sig sprzgtem i specjalistycznymi programami

komputerowymi, - zaplanowat przeglqd techniczny aparatury medycznej,

- zastosowat przepisy bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpozarowej, ochrony od porazenia prqdem elektrycznym oraz ochrony Srodowiska,

- zastosowat przepisy ochrony radiologicznej, ochrony przed promieniowaniem jonizujqcym i pracy w polu wysokiej czgstotliwosci,

- udzielit pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach przy pracy,

- postuiyc sig literaturq techniczna katalogami i normami.

Materiat nauczania 1. Elementy rysunku technicznego Materiaty i przybory rysunkowe. Zasady szkicowania figur plaskich, bryi geometrycznych i czgsci maszyn. Rzutowanie prostokqtne i aksonometryczne. Zasady odwzorowywania zewngtrznych i wewngtrznych zarysow przedmiotow. Zasady wymiarowania. Zasady oznaczania wymiarow toierowanych, pasowan, chropowatoSci powierzchni, tolerancji ksztaRu i potoienia. Uproszczenia rysunkowe, rysunki schematyczne. Symbole graficzne: podstawowe, elementow funkcjonalnych, przyrzqdow pomiarowych oraz sprzgtu elektrycznego i elektronicznego. Dokumentacja techniczna urzqdzen. Schematy elektryczne: ideowe i montatowe.

Cwiczenia: r Szkicowanie obiektow w rzutach aksonometrycznych oraz w rzutach

prostokqtnych. . Rysowanie symboli graficznych podstawowych czgSci elektronicznych i podzespotow uktadow elektronicznych. Wykonywanie szkicu elementu maszyny z wykorzystaniem przekroju oraz pohvidoku i potprzekroju. . Wymiarowanie szkicow elementow urzqdzen. Wykonywanie i wymiarowanie szkicow polqczen maszynowych w roinym stopniu uproszczenia. Czytanie rysunkow ztoieniowych, wykonawczych i montazowych. . lnterpretowanie oznaczen stosowanych w Dokumentacji Techniczno- Ruchowej danego urzqdzenia.

2. Materialy stosowane w elektrotechnice i elektronice Kiasyfikacja materiatow stosowanych w elektrotechnice i elektronice. Materiaiy przewodzqce. Materiaiy potprzewodnikowe. Materialy elektroizolacyjne. Materiaty ferromagnetyczne. Rodzaje oraz wtaSciwoSci metali i ich stop6w. Korozja metali i ich stopow. Zabezpieczanie powierzchni przed korozjq. Materiaty z proszkow spiekanych. Materiaty uszczeiniajqce i izolacyjne. Materiaiy ceramiczne.

Cwiczenia: . Rozpoznawanie wiaSciwoSci materiaiow przewodzqcych i elektroizolacyjnych. Badanie wtaSciwosci materiaiow przewodzqcych i elektroizolacyjnych stosowanych w elektronice. . Dobieranie rodzaju powtoki antykorozyjnej do warunkow pracy urzqdzenia.

3. Technologic mechaniczne Metody mechanicznego ksztattowania materiaiow. Odksztaicenia. Napreienia normalne i styczne oraz dopuszczaine. Podstawowe obciqzenia eiementow konstrukcyjnych: rozciaganie, Sciskanie, Scinanie, zginanie, skrqcanie. Metody iqczenia materialo$. Mechaniczne potqczenia roztqczne i nieroziqczne. Polqczenia eiekt,bczne. Sprgzyny. Ziqcza moduiowe i kablowe. ZamiennosC czesci i podzespoiow. Zasady wytwarzania i montaiu elementow stosowanych w aparaturze medycznej. Szkielety i budowa sprzgtu eiektronicznego.

Cwiczenia: Rozpoznawanie gatunku stali, staiiwa i zeliwa na podstawie oznaczenia. Rozpoznawanie roinego rodzaju zniszczen korozyjnych. Dobieranie rodzaju powtoki antykorozyjnej w zaieznosci od warunkow pracy urzqdzen.

4. Biomaterialy Klasyfikacia biomateriaiow. Materiatv metaliczne. Materiatv ceramiczne. ~ a t e r i a t ~ . polimerowe. Materialy keglowe. Materiaty /tompozytowe. Cechy i zastosowanie biomateriaiow. Kryteria doboru, biofunkcionalnoSc. ~ e t o d ~ badari biomateriai6w: in vitro,. in vivo. Normy biomaterialow. Korozja biologiczna. Membrany biomedyczne: budowa i metody wytwarzania. Transport cieczy i gazow przez membrany. Zastosowanie membran w medycynie. Biomateriaty zespalajqce: nici chirurgiczne, kleje do tkanek, cementy kostne. Biomaterialy i sprzgt do przediuionego kontaktu z ustrojem cztowieka, protezy naczyniowe. Biotolerancja. oddzialywanie na system immunologiczny cztowieka.

Cwiczenia: Analizowanie wtasciwosci fizycznych i mechanicznych biomateriaiow. . Analizowanie parametrow biomateriaiow zespalajqcych.

5. Aparatura sterylizacyjna Typy i budowa urzqdzeri do sterylizacji. Roinice w budowie oraz przeznaczenie autoklawu i sterylizatora. Rodzaje i zasady sterylizacji. Przepisy bezpieczeristwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoiarowej, ochrony od porazenia prqdem elektrycznym oraz ochrony srodowiska.

Cwiczenia: Uruchamianie sterylizatorow na suche powietrze. Przeprowadzanie procesu sterylizacji w autoklawie. Przygotowywanie sterylizatora gazowego do pracy.

6. Aparatura laboratoryjna Budowa spektrofotometrow. Podstawowe uktady w fotometrze ptomieniowym, lnstrumentalne metody optyczne i fizykochemiczne stosowane w laboratorium analitycznym. Spektrofotometria i pH-metria. Mikroskop elektronowy. Analizatory hematologiczne i biochemiczne. Przepisy bezpieczeristwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoiarowej, ochrony od poraienia prqdem elektrycznym oraz ochrony Srodowiska.

Cwiczenia: Ustawianie drogi Swietlnej w spektrofotometrze. Wykonywanie pomiaru i porownywanie intensywnosci poszczegtrlnych sygnaiow w widmach spektroskopowych. Dokonywanie oceny moiliwosci technicznych analizatorow rownowagi kwasowo-zasadowej .

Dokonywanie oceny pracy spektrofotometrow i rozpoznawanie btgdow pomiarowych. Przygotowywanie automatu hernatologicznego do wykonywania porniarow.

7. Aparatura do rejestracji prqdow czynnokciowych Podstawowa aparatura diagnostyczna do odbioru sygnalow biologicznych oraz prqdow czynnosciowych serca, rn6zgu i migsni. Aparatura do pomiarow w uktadzie krqzenia. Rodzaje i budowa aparatow do eiektrokardiografii (EKG) I-IiI i IV kanalowej, przystawki fonokardiograficzne i polikardiograficzne. Budowa aparatow do e~ektroencefalo~rafii' (EEG), eiektromiografii '(EMG), elektronystagmografii (ENG). Przepisy bezpieczeristwa i higieny pracy, . - - . . . ochrony przeciwpoiarowej, ochrony od poraienia prqdem elektrycznym oraz ochrony Srodowiska.

Cwiczenia: Anaiizowanie budowy aparatow EKG 1-111 i VI kanalowych, Lokalizowanie uszkodzeh aparatow EKG i ENG.

8. Aparatura anestezjologiczna oraz do intensywnego nadzoru Rodzaje i budowa aparatury anestezjologicznej oraz do intensywnego nadzoru. Aparaty monitorujqce funkcje iyciowe organizmu czlowieka. Aparatura do pomiarow hemodynarnicznych. Aparaty do znieczuienia ogolnego. Urzqdzenia do wentylacji. Sprzet umoiliwiajqcy podawanie gazow medycznych. Rodzaje i zastosowanie gazow medycznych. Budowa reduktora tlenowego. Aparatura do krqienia pozaustrojowego (ptucoserce). Aparatura do podawania lekow dozylnych i plynow infuzyjnych oraz do rnonitorowania stgienia lekow. Centrale intensywnego nadzoru. Wyposazenie sal intensywnego nadzoru medycznego. Aparatura elektroniczna stosowana w reanimacji. Przepisy bezpieczeristwa i higieny pracy, ochrony przeciwpozarowej, ochrony od poratenia prqdem elektrycznyrn oraz ochrony srodowiska.

Cwiczenia: Analizowanie budowy aparatury do podawania gaz6w rnedycznych. Sprawdzanie poprawnosci dziatania reduktora tlenowego.

9. Aparatura laserowa Rodzaje laserow: gazowe, cieczowe (barwnikowe), krystaliczne (rubinowy), szklane (neodymowy). Rodzaje, budowa i dziatanie laserowej aparatury diagnostycznej i terapeutycznej. Lasery do pracy ciqgtej oraz impulsowej. Zastosowanie aparatury laserowej. Zasady metodyki zabiegowej w laseroterapii. Przepisy bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoiarowej, ochrony od poraienia prqdem elektrycznym oraz ochrony srodowiska.

Cwiczenia: Sprawdzanie parametrow laserow wykorzystywanych w medycynie. Okreslanie zastosowania laserow w zaleinosci od ich mocy, parametrow promieniowania laserowego, czasu ekspozycji i wtasciwosci tkanki biologicznej.

10. Aparatura ultradiwigkowa Terapeutyczne i diagnostyczne aparaty ultradiwiekowe, budowa i zastosowanie. Gtowice ultradiwiekowe. Konserwacja urzqdzeh. Zasady terapii ultradzwiekami. Przepisy bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoiarowej, ochrony od poraienia prqdem elektrycznym oraz ochrony Srodowiska.

Cwiczenia: Uruchamianie inhalatora ultradiwigkowego. Ustawianie parametrow dawkowania leku w inhalatorze

11. Urzqdzenia audiometryczne i logopedyczne Mostek impedancji stuchu. Budowa i dzialanie urzqdzeh do przesiewowych badah stuchu. Pomiar ubytku stuchu. Aparaty stuchowe. lmplanty Slimakowe. Urzqdzenia stosowane w diagnostyce i terapii logopedycznej: wzmacniacze sygnatow akustycznych, analizatory gtosek, korektory mowy, elektrostymulatory, relaksatory i relaksometry, rezonatory, rynofony, stymulatory, wibratory logopedyczne. Komputerowe programy do diagnozy i terapii logopedycznej. Przepisy bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoiarowej, ochrony od poraienia prqdem elektrycznym oraz ochrony Srodowiska.

Cwiczenia: Analizowanie budowy mostka impedancji akustycznej. Ustawianie parametrow aparatu stuchowego.

12. Aparatura rentgenowska Aparatura radiodiagnostyczna i radioterapeutyczna. Aparatura do badan izotopowych. Przyspieszacze czqstek naladowanych. Aparatura do teleradioterapii. Budowa podstawowych zespotow i obwodow aparatury rentgenowskiej. Rodzaje i budowa lamp RTG. Technika specjalna. Konstrukcja i zasady pracy rentgenowskiego toru telewizyjnego. Obieg informacji w tomografii komputerowej i tomografii rezonansu magnetycznego. Zasady eksploatacji i konserwacji aparatury. Zasady ochrony radiologicznej. Zasady ochrony przed promieniowaniem jonizujqcym. Stosowanie przepisow bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoiarowej, ochrony od porazenia prqdem elektrycznym oraz ochrony Srodowiska.

Cwiczenia: Analizowanie budowy rentgenowskich aparatow diagnostycznych. Analizowanie budowy generatorow rentgenowskich. . Rozpoznawanie typowych uszkodzeri lamp rentgenowskich oraz dobieranie metod wymiany lamp.

13. Aparatura do leczenia cieptem i zimnem Aparaty do terapii cieplem: mieszalniki do parafiny i masy parafango, szafy podgrzewajqce, kuchnie parafinowe, podgrzewacze okladow. kainie parafinowe, solaria. Lampy Solux: rodzaje, budowa, dzialanie. Generatory promieniowania podczerwonego (IR). i rodla podczerwieni: naturalne, lampy iarowe, wt6rne. Zakresy podczerwieni: bliska, srednia, daleka. Aparaty do krioterapii z wykorzystaniem C02 oraz na ciekty azot. Kriokomory. Urzqdzenia chtodzqce. Przepisy bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpozarowej, ochrony od porazenia prqdem elektrycznym oraz ochrony Srodowiska.

Cwiczenia: . Uruchamianie laini parafinowej. Sprawdzanie poprawnosci dzialania lampy Solux.

14. Aparatura terapeutyczna niskiej oraz wysokiej czgstotliwosci Prqdy niskiej cz~stotliwosci, rodzaje i skutki dzialania prqdow impulsowych. Rodzaje i budowa aparat6w do wytwarzania prqdow diadynamicznych oraz impulsowych. Prqdy wysokiej czgstotliwosci. Zasady dziatania ultradzwigkowej aparatury terapeutycznej. Diatermia krotkofalowa i mikrofalowa. Diatermia dtugofalowa. Aparaty do diatermii dtugo i krotkofaiowej - roznice w budowie, zastosowanie. Czytanie schematow elektrycznych i elektronicznych. Przepisy dotyczqce pracy

w polu wysokiej czgstotliwosci. Przepisy bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpozarowej, ochrony od porazenia prqdem elektrycznym oraz ochrony srodowiska.

cwiczenia: ldentyfikowanie i rozpoznawanie rodzajow oraz skutkow dzialania prqdow impulsowych. Analizowanie dzialania terapeutycznej aparatury ultradiwigkowej. . Analizowanie dzialania aparatow do wytwarzania prqdow diadynamicznych oraz impulsowych.

15. Aparatura do dializy Aparatura do hemodializy i dializy albuminowej. Urzqdzenia do dializy otrzewnowej. Budowa i dzialanie aparatow. Przepisy bezpieczeristwa i higieny pracy, ochrony przeciwpozarowej, ochrony od poraienia prqdem elektryoznym oraz ochrony srodowiska.

~ r o d k i dydaktyczne Komplet materialow rysunkowych i przyborow kreslarskich. Rysunki: zloieniowe, wykonawcze, montaiowe, schematyczne. Materialy dydaktyczne dotyczqce: zasady rzutowania prostokqtnego, zasady wykonywania przekrojbw, zasady wymiarowania, uproszczeri rysunkowych. Schematy mechaniczne i elektryczne. Rysunki bryt geometrycznych i elementow maszyn z wykorzystaniem przekrojow i kladow. Programy komputerowe do wspomagania projektowania. Dokumentacje Techniczno-Ruchowe. Aparatura elektromedyczna: lampy Solux, lampa kwarcowa, diadynamik, diatermia chirurgiczna, diatermia krotkofalowa, ultraton, spektrofotometr, analizator elektrolitow, pH-metr, sztuczna nerka HDN, audiometr, ultrasonograf, zestaw do intensywnego nadzoru, aparat ekg, aparat rtg ze wzmacniaczem obrazu i monitorem. Tablice dydaktyczne ilustrujqce: przekroj glowicy rtg, uklady prostownikow wysokiego napigcia, zasady dzialania przeslony rentgenowskiej, budowg lampy rtg, zasady zewngtrznego chtodzenia terapeutycznej lampy rtg, zasady regulacji mA i kV w aparacie rtg, wzmacniacze wejSciowe aparatow do zdejmowania potencjalow czynnosciowych Schematy blokowe: aparatury diagnostycznej, zestawow intensywnego nadzoru, sztucznej nerki, diatermii dlugo- i krotkofalowej, audiometru, obiegu informacji w tomografii komputerowej, rentgenowskiego toru TV.

Prospekty i dokumentacja serwisowa aparatury biomedycznej. Polskie Normy. Modele, eksponaty i przekroje czesci maszyn. Czgsci i mechanizmy urzqdzen elektronicznych. Podzespoly elektromechaniczne, styczniki, pompy, przekazniki. Probki: metali i ich stopow, powtok i pokryc ochronnych, materiatow elektroizolacyjnych, tworzyw sztucznych, materiatow magnetycznych, biomateriatow. Przezrocza, zdjecia, foliogramy: czesci maszyn, urzqdzen do nanoszenia powlok ochronnych. Filmy dydaktyczne dotyczqce spawania elektrycznego, lutowania, zgrzewania elektrycznego, technologii odlewnictwa, mechanicznej obrobki skrawaniem, obrobki plastycznej, produkcji potprzewodnikow. Programy komputerowe dotyczqce analizy sygnalow bioelektrycznych (EKG, EMG, EEG).

Uwagi o realizacji Program przedmiotu Aparatura medyczna obejmuje podstawowe

tresci dotyczqce rysunku technicznego, materialoznawstwa oraz aparatury medycznej. Realizacja tresci programowych ma na celu ksztattowanie umiejetnoSci doboru materialow konstrukcyjnych, postugiwania sie dokumentacjq technicznq oraz rozroiniania aparatow diagnostycznych i terapeutycznych.

Osiagniecie zaplanowanych celow ksztatcenia umoiliwi stosowanie nastepujqcych metod nauczania: wyktadu konwersatoryjnego, dyskusji dydaktycznej, pokazu z objasnieniem, metody projektow oraz cwiczen praktycznych.

W dziale dotyczqcym rysunku technicznego szczegolnq uwage naleiy zwracac na ksztaltowanie umiejetnosci wykonywania szkicow oraz postugiwania sie dokumentacjq technicznq. lstotne jest zwracanie uwagi na prawidtowe rozmieszczenie materiatow i przyborow rysunkowych na stotach kreslarskich, oswietlenie i postawe ucznia podczas wykonywania rysunkow oraz doktadnosc i estetyke wykonania rysunkow.

Realizacja tresci programowych z zakresu materiatoznawstwa ma na celu zapoznanie uczniow z wlaSciwosciami materiatow stosowanych w elektrotechnice i elektronice medycznej oraz metodami ich ksztattowania i tqczenia. lstotne jest zwrocenie uwagi na wiaSciwoSci i zastosowanie biomateriatow, zjawisko biotolerancji oraz reakcje ustroju na kontakt z biomateriatami.

W procesie nauczania-uczenia sia bardzo waine s q tresci dotyczqce aparatury medycznej. Szczegolnq uwage naleiy zwracac na jej budowg, zasady dziatania i obslugi oraz zastosowanie w diagnostyce i terapii.

Konieczne jest przedstawienie nowoczesnych metod diagnostycznych i terapeutycznych.

Przed przystwieniem do wykonywania zadan praktycznych naleiy zapoznac uczni6w z przepisami bezpieczenstwa i higieny pracy obowiqzujqcymi w pracowni oraz zasadami ochrony radiologicznej i ochrony przed promieniowaniem jonizujqcym oraz zasadami pracy w poiu wysokiej czgstotliwosci.

Zajecia dydaktyczne powinny bye prowadzone w pracowniach: elektrycznej i elektronicznej, aparatury medycznej oraz komputerowej w grupach liczqcych do 15 uczniow, z mozliwosciq podzialu na zespoly 2-3 osobowe. Pracownie powinny bye wyposazone w materialy i srodki dydaktyczne umozliwiajqce realizacje celow ksztalcenia. Zaleca sie wykorzystywanie: filmow dydaktycznych, specjalistycznych programow komputerowych, schematow, modeli i przekrojow sprzetu medycznego oraz dostgpnej Dokumentacji Techniczno-Ruchowej. Nauczyciel powinien dysponowac podrecznq biblioteczka wyposazonq w literature naukowq i popularnonaukowq oraz czasopisma medyczne i techniczne. Jeieli szkota nie posiada sprzatu niezbednego do realizacji programu przedmiotu, zajecia naleiy przeprowadzac w placdwkach wyposazonych w odpowiedniq aparaturg.

Proponuje sie nastepujqcy podzial godzin na realizacje poszczegolnych dzialow tematycznych:

, ,.--"I 3VUL,,,

1. I Elementy tysunku technicznego I 8

LP. / Dzialy tematyczne

2. 1 Materialy stosowane w elektrotechnice i eiektronice 1 8 3. / Technologie mechaniczne 6

Orientacyjna lir-lh" nnri-lin

Podane w tabeli liczby godzin na realizacje poszczegolnych dzialow majq charakter orientacyjny. Nauczyciei moze wprowadzac pewne zmiany majqce na cele dostosowanie programu do specyfiki szkoly.

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiqgniec edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiagniec edukacyjnych uczniow naleiy przeprowadzac systematycznie, na podstawie kryteri6w ustalonych na poczqtku zajeC. W kryteriach oceniania naleiy uwzglgdnik poziom oraz zakres opanowania przez uczniow wiadomosci i umiejetnosci wynikajqcych ze szczegotowych celow ksztatcenia. Systematyczne prowadzenie kontroli i oceny postepow uczniow umozliwi nauczycielowi dostosowanie metod nauczania, organizacyjnych form pracy oraz Srodkow dydaktycznych do moiliwoSci poznawczych uczniow.

Sprawdzania wiedzy uczniow moina dokonywae za pomocq sprawdzianow ustnych i pisemnych, testow osiqgniqc szkolnych, wykonanych projektow oraz obserwacji czynnoSci uczniow podczas wykonywania Cwiczeri.

Podczas kontroli i oceny dokonywanej w formie ustnej, naleiy zwracaC uwage na operowanie wiedzq, merytorycznq jakosC wypowiedzi, stosowanie poprawnej terminologii oraz poprawnoSC wnioskowania. W trakcie obserwacji szczegolnq uwage naleiy zwracaC na: - organizacje stanowiska pracy, - poprawnose i starannosc wykonania rysunkow, - postugiwanie sig dokumentacjq technicznq, - rozroinianie materiatow, elementow i podzespotow, - ocene stanu technicznego aparatury medycznej i warunkow ich

eksploatacji, - poslugiwanie sie normami, - postugiwanie sie urzqdzeniami i programami komputerowymi

stosowanymi w diagnostyce i terapii medycznej, - przestrzeganie przepisow bezpieczeristwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpozarowej, ochrony od porazenia prqdem elektrycznym oraz ochrony srodowiska. Obserwacje powinny byc prowadzone systematycznie za pomocq

arkusza obserwacji przygotowanego przez nauczyciela. Ocena koncowa powinna uwzglgdniac wyniki wszystkich stosowanych

metod sprawdzania osianigC uczniow oraz oceny wykonanych projektow.

Literatura Bolewski K., Rychty B.: Zastosowanie polimerow i biopolimerow w farmacji i medycynie. PZWL, Warszawa 1981 Dqbrowska B., Dqbrowski A,: Podrecznik elektrokardiografii. PZWL, Warszawa 2005 Frucht A.N.: Poradnik elektroniki medycznej. Tom 1-111. WNT, Warszawa 1983 Glinkowski W., Pokora L.: Lasery w terapii. Centrum Techniki Laserowej,

. Warszawa 1993 Hrynkiewicz A,: Czlowiek i promieniowanie jonizujqce. PWN, Warszawa 2001

' Jakubowski W. (red.): Diagnostyka ultradiwiekowa. PZWL, Warszawa 1989 Kelner J.: Elektronika medyczna. Tom 1-11, WKIT, Warszawa 1985 Konorska J.: Medycyna fizykalna. PZWL, Warszawa 1988 Michel K., Sapinski T.: Czytam rysunek elektryczny. WSiP, Warszawa 1999 Michel K., Sapinski T.: Rysunek techniczny elektryczny. WNT, Warszawa 1997 Natecz M. (red.): Problemy biocybernetyki i iniynierii biomedycznej. Tom I-VI. WKiL, Warszawa 2003 Okoniewski S.: Technologia dla elektronikow. WSiP, Warszawa 2003 Potynski J.: Podstawy technologii i konstrukcji mechanicznych. WSiP, Warszawa 1999 Pruszynski B. (red.): Diagnostyka obrazowa: podstawy teoretyczne i metodyka badan. PZWL, Warszawa 2000 Pruszynski 6: Radiologia. Diagnostyka Obrazowa Rtg, TK, USG, MR i radioizotopy. PZWL, Warszawa 2001 Stopczyk H.: Elektrodiagnostyka medyczna: podrecznik dla wydziatow elektroradiologii medycznych studiow zawodowych. PZWL, Warszawa 1984 Tmowski J.: Materialoznawstwo i podstawy technologii: podrecznik dla zasadniczych szkot zawodowych oraz technikow. WSiP, Warszawa 1986 Zimerman R.: Biomedyczne przyrzqdy pomiarowe. WKIT, Warszawa 1979

Wykaz literatufy nalezy aktualizowad w miare ukazywania sie nowych pozycji wydawniczych.

Materiaf nauczania 1. Biofizyka komorek i tkanek Wlasciwosci elektryczne komorki, przewodzenie impulsow. Tkanki pobudiiwe. Wtasciwosci sprgiyste tkanek. CzynnosC komorek newowych i miesniowych. Mechanizm skurczu, regulacja napiecia migsniowego.

2. Widmo elektromagnetyczne Widmo fa1 elektromagnetycznych. DiugoSC, czgstotliwoSC i energia fali. Odczyny fotochemiczne. Odczyny biofizyczne.

3. Promieniowanie podczerwone i nadfioletowe Klasyfikacja promieniowania podczerwonego. Promieniowanie krotkofalowe. Promieniowanie Sredniofaiowe. Promieniowanie dtugofaiowe. Przenikanie i pochianianie promieniowania podczewonego, oddzialywanie na ustroj. Rodzaje promieniowania nadfioietowego (ultrafioletowego): diugofalowe (UV-A), Sredniofalowe (UV-B), krotkofalowe (UV-C). Przenikliwosc i wlaSciwoSci promieniowania. Wptyw promieniowania na ustroj,

~wiczenia: Analizowanie obrazow termograficznych roinych narzqdow.

4. Ultradiwigki Parametry fali diwigkowej. Metody wytwarzania uitradiwiqkow: mechaniczne, termiczne, magnetostrykcja, odwrocenie efektu piezoelektrycznego, optyczne. Wplyw ultradzwigkow na ustroj. Efekt Dopplera. Zastosowanie w diagnostyce i terapii.

Cwiczenia: Porownywanie budowy rotnych giowic ultradzwigkowych. Badanie gigbokosci wnikania faii ultradiwigkowej na podstawie obrazu badanej struktury.

5. Bodice termiczne Ciepio. Jednostki ciepia: kaloria, erg, kilogramometr, elektronowolt, kilowatogodzina, BTU (British Thermal Unit). WielkoSci cieplne: pojemnosC cieplna, entalpia cieplna, ciepio wtasciwe. Regulacja cieplna ustroju. Dziaianie ciepla i zimna na ustr6j. Odczyn miejscowy i og6lny. Wplyw zabiegow cieplnych na narzqdy i uklady.

Cwiczenia: Badanie temperatury wybranych warstw fantomu konczyny gornej. zanurzonego w cieklym azocie, za pomocq termopar.

6. Prqd elektryczny w medycynie Parametry i mechanizm dzialania prqdu elektrycznego. Opor ciata dla prqdu stalego i prqdow zmiennych. Uszkodzenia spowodowane poraieniem prqdem elektrycznym. Zabezpieczenia od poraienia prqdem elektrycznym. Zastosowanie prqdow elektrycznych w zabiegach medycznych.

Cwiczenia: Mierzenie rezystancji wybranych materialow za pomocq miernika uniwersalnego. Porownywanie opornoSci skory suchej i mokrej na dzialanie prqdu elektrycznego.

7. Biofizyka narzqdu stuchu Narzqd glosowy cziowieka. Proces mowienia, kontrola i synchronizacja mowy (nadrzgdny osrodek mowy). Zmysl sluchu. Odbior bodzcow sluchowych, natgienie i gloSnosc dzwigku. Rezonans fa1 akustycznych. Zasady przetwarzania fa1 akustycznych na impulsy nerwowe.

Cwiczenia: Sporzqdzanie wykresu badania audiometrycznego. Porownywanie audiogramow przewodnictwa powietrznego i przewodnictwa kostnego.

8. Biofizyka narzqdu wzroku Uklad optyczny i akomodacja oka. Proces widzenia: widzenie barwne i stereoskopowe. Percepcja wraien wzrokowych, przewodzenie impulsow z siatkowki. Pole i kqt widzenia. Ostrosc wzroku.

Cwiczenia: . Badanie ostrosci wzroku za pomocq optotypow

9. Biofizyka uktadu krqzenia i oddychania Mechanika plynow, ruch cieczy w rurkach sprqiystych. Natezenie przeplywu. Sily dzialajqce na plyn. Cisnienie hydrostatyczne. Lepkosc cieczy. Czynnosc mechaniczna i bioelektryczna serca. OSrodki regulujqce krqienie krwi. Miejscowa regulacja przeplywu krwi. Podstawy fizyczne wentylacji pluc. Dyfuzja gaz6w w plucach. Transport gazow. Dyfuzja gazow w tkankach. Regulacja oddychania.

Cwiczenia: . Mierzenie pojemnosci ptuc za pomocq spirometru.

10. Biofizyka uktadow ruchu Receptory ukiadu ruchu i droga impulsow. Elementy mechaniki ruchu. Koordynacja ruchow dowolnych i postawy ciaia, warunki rownowagi ciaia ludzkiego.

~wiczenia: Okresianie stopni swobody ruchu w poszczegolnych stawach

11. PromieniotworczosC Rodzaje promieniotworczo~ci: naturalna i sztuczna. Zrodio promieniowania. Prawa i rodzaje rozpadu promieniotw6rczego. AktywnoSc. Szeregi promieniotw6rcze. Dawki promieniowania jonizujqcego: ekspozycyjna, pochionigta, rownowaina, obciqzajqca, skuteczna. Dawki graniczne.

Cwiczenia: Ustalanie wielkosci dawki promieniowania pochionigtej przez materig z promieniowania zewnatrznego.

12. Biologiczne oddziatywanie promieniowania jonizujqcego Materia i jej wtasciwosci. Promieniowanie elektromagnetyczne. Czqstki i kwanty. Budowa atomu i jqdra atomowego. Liczby kwantowe. izotopy, izobary i izotony. Oddzialywanie promieniowania X, gamma i beta na materig iywq. Oddziaiywanie cigikich czqstek. Reakcje jqdrowe i termojqdrowe. Zastosowanie promieniowania jonizujqcego oraz izotopow w medycynie. Zasady bezpiecznego stosowania promieniowania jonizujqcego oraz izotopow promieniotworczych w diagnostyce i terapii.

13. Detekcja promieniowania jonizujqcego Emuisje fotograficzne. Liczniki i komory jonizacyjne. Reakcje chemiczne i fotochemiczne. Przyrzqdy dozymetryczne, detektory scyntyiacyjne i potprzewodnikowe.

Cwiczenia: . Wyznaczanie obszaru pracy komory jonizacyjnej

14. Ochrona radiologiczna Zasady ochrony radiologicznej: optymalizacja, dawki graniczne, limity uiytkowe dawek. Naraienie na promieniowanie jonizujqce i biologiczne, skutki napromieniowania. Metody i sposoby ograniczania zbednego napromieniowania. Organizacja ochrony radiologicznej. Pomiary dawek indywidualnych. Pomiary srodowiskowe. Przepisy prawa z zakresu ochrony radiologicznej. Systemy jakosci. Obowiqzki pracodawcy oraz pracownikow w zakladach stosujqcych ir6dla promieniowania jonizujqcego.

Cwiczenia: Rozpoznawanie srodkow ochrony radiologicznej. Mierzenie dawki promieniowania jonizujqcego za pomocq komory jonizacyjnej.

15. Aparatura stosowana w radiologii Aparaty diagnostyczne i terapeutyczne. Aparatura do badan izotopowych. Aparatura do teleradioterapii i brachyterapii. Aparaty rentgenowskie. Bomba Kobaltowa. Przyspieszacze czqstek elementarnych. Gammakamera. Tomografy: CT i PET, NMR, zasady dzialania i zastosowanie.

Cwiczenia: . Porownywanie obrazow wybranych obszarow ciala za pomocq CT i NMR. . Porownywanie budowy tomografu komputerowego i rezonansu magnetycznego.

~ r o d k i dydaktyczne Teksty przewodnie, instrukcje do Cwiczeh. Prezentacje multimedialne dotyczqce budowy i obslugi aparatury stosowanej w diagnostyce i terapii. Foliogramy, przezrocza i plansze dydaktyczne ilustrujqce zjawiska fizyczne i biofizyczne. Liczniki gazowe i scyntylacyjne. Dawkomierze. Radiometry. Tabele ekspozycji. Tabele jednostek SI stosowanych w ochronie radiologicznej. Kodeks pracy. Przepisy bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoiarowej, ochrony od poraienia prqdem elektrycznym oraz ochrony srodowiska.

Przepisy prawa dotyczqce ochrony radiologicznej, instrukcje ramowe. Srodki ochrony indywidualnej przed promieniowaniem jonizujqcym. Ostony zabezpieczajqce przed promieniowaniem rentgenowskim. Aparat rentgenowski. Schemat aparatu rentgenowskiego. Schematy i fotografie aparatury do badah. Filmy dydaktyczne dotyczqce: zastosowania ultradiwigkow oraz promieniowania w diagnostyce i terapii medycznej, dziaiania prqdu elektrycznego na ustroj cziowieka. Katalogi, prospekty i dokumentacja techniczna aparatury stosowanej w diagnostyce i terapii.

Uwagi o realizacji Celem realizacji programu przedmiotu Fizylta medyczna jest

zapoznanie uczniow z biofizykq organizmu czlowieka oraz z podstawowymi zjawiskami fizycznymi znajdujqcymi zastosowanie w medycynie. Podczas zajgc naleiy odwoiywac sig do wiedzy uczniow z fizyki i biologii. Realizacja programu powinna byc skorelowana z pozostaiymi przedmiotami zawodowymi.

W procesie nauczania-uczenia sig szczegolnq uwagg naleiy zwracac na: - zjawiska biofizyczne regulujqce pracg organizmu cztowieka, - przenoszenie impulsow elektrycznych przez komorki, - zastosowanie prqdow eiektrycznych w diagnostyce i terapii, - regulacjg cieplnq organizmu i reakcjg ustroju na dziaianie bodicow

termicznych, - zastosowanie ultradzwigkow i fali akustycznej w medycynie, - wptyw promieniowania na materig i y w q oraz zastosowanie

w diagnostyce i terapii medycznej, - zasady uiytkowania aparatury emitujqcej promieniowanie jonizujqce, - stosowanie przyrzqdow umoiliwiajqcych pomiar promieniowania, - koniecznosc przestrzegania przepisow dotyczqcych ochrony

radiologicznej, - sposoby zabezpieczania przed promieniowaniem.

W doborze metod nauczania naleiy preferowac takie, ktore zapewniajq wdroienie uczniow do samodzielnego i iogicznego myslenia, aktywny udziat w rozwiqzywaniu okreslonych zadari i problemow, zastosowanie zdobytej wiedzy w praktyce. Podczas zajgc zaleca sig stosowanie nastgpujqcych metod nauczania: wykladu konwersatoryjnego, dyskusji dydaktycznej, pokazu z objahnieniem. tekstu przewodniego, metody projektow oraz Cwiczen praktycznych.

Zaproponowane Cwiczenia nalezy traktowaC jako propozycje, nauczyciei moie zaplanowal: inne o zroinicowanym stopniu trudnosci.

Przed przystqpieniem do wykonywania cwiczen nalezy zapoznac uczniow z przepisami bezpieczenstwa i higieny pracy obowiqzujqcymi w pracowni oraz zasadami ochrony radiologicznej i ochrony przed promieniowaniem jonizujqcym. Cwiczenia, powinny byc wykonywane w grupach do 15 uczniow, z moiliwosciq podzialu na zespoly 2-3 osobowe. Zajecia powinny byc przeprowadzane w pracowni aparatury medycznej oraz pracowni komputerowej, wyposazonych w materialy i Srodki dydaktyczne urnozliwiajqce realizacje cel6w ksztatcenia. Wskazane jest wykorzystywanie prezentacji multimediainych ilustrujqcych zjawiska fizyczne oraz ich wplyw na organizm cztowieka. Nauczyciel powinien dysponowac podrgcznq biblioteczkq, wyposazonq w literature naukowq i popularnonaukowq oraz czasopisma medyczne i techniczne. Jeieli szkola nie dysponuje wyposazeniem niezbgdnym do realizacji programu przedmiotu, nalezy zorganizowac wycieczki dydaktyczne do placowek medycznych wyposazonych nowoczesnq aparaturg diagnostycznq i terapeutycznq oraz sprzgt dozymetryczny.

Proponuje sie nastepujqcy podziat godzin na realizacje poszczegolnych dziatow tematycznych:

~ ~~~p

16 of z,<a <omo!et. %nek 8 2 W orno e e<!romagn*:zne . . . . . . , . . . . . . . . , -.6 .- 3 ,Prom en o.\an e poacz~rvrone naaf ole~o..ve. . . . - . . . 8

~rientacyjna liczba godzin LP.

~~~~-~~

11. / PromieniotworczoSC 1 12 12.1 Biologiczne oddzialywanie promieniowania jonizujqcego

~~~ --- ~~~

24

Dzialy tematyczne

- 13 Dere~c a prom en.onan:a ,qn r,a,cegC . -. . - . 6

/ 14 ~ c n r c n a rad o,og czna - - . . . -. 1 6 .

-

5. 6. 7. 8. 9.

10.

15 Aparatura stosowana w radioiog~~ 1 12 Razem 1 144

8 10 6 6 8 8

Bodice termiczne Prqd elektiyozny w rnedycynie Biofizyka narzqdu sluchu Biofizyka narzapu wzroku Biofizyka ukladu krqzenia i oddychania Biofizyka uklad6w ruchu

Podane w tabeli iiczby godzin na realizacje poszczegolnych dzialow majq charakter orientacyjny. Nauczyciel moze wprowadzik pewne zmiany, majqce na celu dostosowanie programu do specyfiki szkoty.

I

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiqgnigc edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiagnigc edukacyjnych uczniow naleiy przeprowadzak systematycznie, na podstawie kryteribw ustalonych na poczqtku zajgc. W kryteriach oceniania naleiy uwzglgdniac poziom oraz zakres opanowania przez uczniow wiadomosci i umiejgtnosci wynikajqcych ze szczegolowych celow ksztaicenia.

Sprawdzania osiqnigc uczni6w moina dokonywac za pomocq sprawdzianow ustnych i pisemnych, testow osiagnigc szkolnych, wykonanych projektow oraz obserwacji czynnosci uczni6w podczas wykonywania cwiczen.

W trakcie kontroli i oceny dokonywanej w formie ustnej, naleiy zwracac uwagg na operowanie wiedza merytorycznq jakosc wypowiedzi, stosowanie poprawnej terminologii oraz poprawnosc wnioskowania. Podczas obserwacji szczegoinq uwagg naleiy zwracac na: - posiugiwanie sig programem komputerowym do symulacji zjawisk

fizycznych, - rozroinianie aparatury izotopowej stosowanej w medycynie, - okreslanie limitow dawek promieniowania, - wykonywanie pomiarow dozyrnetrycznych, - stosowanie przepisow bezpieczenstwa i higieny pracy, szczegoinie

dotyczqcych ochrony radiologicznej, - dobieranie Srodkow ochrony indywidualnej. Obsetwacje powinny by6 prowadzone systematycznie przy uiyciu arkusza obserwacji. Przedmiotem oceny moie bye rowniez teczka osiqgnigc ucznia, zawierajqca migdzy innymi: publikacje naukowe na temat osiqgnigc w dziedzinie fizyki znajdujqce zastosowanie w medycynie, sprawozdania z wykonanych projektow, raporty z przeprowadzonych pomiarow, notatki z wycieczek dydaktycznych.

Ocena kohcowa powinna uwzglgdniac wyniki wszystkich stosowanych metod sprawdzania osiagnigt uczni6w oraz oceny wykonanych projektow.

Literatura Gostkowska B.: Ochrona Radiologiczna. WielkoSci, jednostki i obliczenia. Centralne Laboratorium Ochrony Radiologicznej, Warszawa 2005 Hallyday D., Resnik R., Walker J.: Podstawy fizyki. Tom I-V. PWN, Warszawa 2003 Hewitt P.G.: Fizyka wokot nas. PWN, Warszawa 2005 Hrynkiewicz A,, Rokita E. (red.): Fizyczne metody diagnostyki i terapii. PWN, Warszawa 2000 Jaroszyk F.: Biofizyka. Podrecznik dla studentow. PWN, Warszawa 2005 Joiwiak Z., Bartosz G. (red.): Biofizyka. PWN, Warszawa 2005 Kubicka M., Barczyk J. (red.): Skuteczna ochrona radiologiczna w medycynie. Poradnik dla osob pracujqcych z promieniowaniem. Verlag Dashofer, Warszawa 2006 Pruszynski B.: Diagnostyka obrazowa. Podstawy teoretyczne i metodyka badah. PZWL, Warszawa 2003 Pruszyhski B.: Radiologia. Diagnostyka obrazowa Rtg, TK, USG, MR, radioizotopy. PZWL, Warszawa 2001 Scharf W.: Akceleratory czqstek naiadowanych: zastosowania w nauce i technice. PWN, Warszawa 1989

Wykaz literatuiy nalezy aktualizowad w miare ukazywania sie nowych pozycji wydawniczych.

Szczegolowe cele ksztalcenia W wyniku procesu ksztalcenia uczeh (sluchacz) powinien umiec: - posluiyt sig podstawowq terminoiogiqz zakresu bioelektroniki, - wyjasnic dziatanie czynnikow fizykalnych na organizm czlowieka, - scharakteryzowaC podstawowe metody diagnostyczne i techniki

pomiarowe stosowane w medycynie, - scharakteryzowac systematykg sygnalow biologicznych, - okresiic wielkosci sygnalow biologicznych i metody ich odbioru, - scharakteryzowac metody pomiarowo-diagnostyczne prqdow

czynnoSciowych organizmu, - ustawic parametry aparatury diagnostycznej, - posluiyc sig przyrzqdami pomiarowymi, - scharakteryzowat podstawowe metody diagnostyczne ukladu

krqzenia, - okreslic zastosowanie termografii w medycynie, - scharakteryzowat podstawowe metody diagnostyczne ukladu

oddechowego, - okreslic techniki wykonywania badan narzqdu sluchu, - rozroinic przyrzqdy log-opedyczne i okreslic ich zastosowanie, - okreslic zasady wykonywania badan i terapii ultradiwigkami, - okreslic zastosowanie systemow telemetrycznych w medycynie, - rozroinic podstawowe typy iaserow, - wyjasnit oddzialywanie promieniowania laserowego na organizm

ludzki, - dokonac oceny technicznej wynikow podstawowych badah

diagnostycznych, - okreslic zasady modelowania biocybernetycznego i jego

zastosowanie w elektronice medycznej, - postuiyc sig programami komputerowymi do symulacji pracy

urzqdzen elektroniki medycznej, - zastosowac przepisy bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpoiarowej, ochrony od poraienia prqdem elektrycznym oraz ochrony radiologicznej.

Material nauczania 1. Elementy diagnostyki i terapii medycznej Klasyfikacja metod pomiarowych. Wptyw czynnikow fizykalnych na organizm czlowieka. Podstawowa terminologia: diagnostyka i diagnoza medyczna, terapia i metody terapeutyczne.

2. Odbior i prezentacja sygnatow biologicznych Sygnaly biologiczne: systematyka, wtasciwo~ci. Parametry aparatury diagnostycznej i wielkosci sygnalow. Zasady wzmacniania sygnatow biologicznych. Metody prezentacji sygnatow.

Cwiczenia: Analizowanie metod pomiarowych okreslonych sygnaiow bioelektrycznych

3. Pomiar aktywnosci biologicznej organizmu cztowieka Rodzaje prqdow czynnosciowych w organizmie, metody pomiaru. Diagnostyka prqdow czynnosciowych. Analizatory przebiegow biologicznych. Eliminacja artefaktow. Kierunki rozwoju metod pomiaru aktywnosci biologicznej.

Cwiczenia: Dokonywanie oceny technicznej elektroencefalogramow. Analizowanie przebiegu biopotencjatow w organizmie cztowieka.

4. Diagnostyka uktadu krqzenia Parametry i wielkosci mierzone w ukladzie krqienia. Podstawy eiektrokardiografii, kryteria oceny prawidtowego elektrokardiogramu. Metody i techniki pomiaru czynnosci serca. Hemodynamika, diagnostyka parametrow hemodynamicznych. Diagnostyka obrazowa uktadu krqienia. Ocena techniczna zapisow aparatury diagnostycznej. Kierunki rozwoju diagnostyki ukladu krqienia. Przepisy bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoiarowej, ochrony od poraienia prqdem elektrycznym i ochrony radiologicznej.

Cwiczenia: Dokonywanie oceny zapisu elektrokardiograficznego z poszczegoinych odprowadzeri. . Wykonywanie pomiaru tgtna.

5. lntensywny nadzor medyczny lntensywny nadzor, funkcja osrodka intensywnego nadzoru. Aparatura do intensywnego nadzoru i reanimacji. Zasady reanimacji. Stymulacja serca. Rodzaje stymulatorow. Zasady implantowania stymulatorow. Przepisy bezpieczeristwa i higieny pracy, ochrony przeciwpozarowej i ochrony od porazenia prqdem elektrycznym.

Cwiczenia: Analizowanie dzialania stymulatora kardiologicznego. Analizowanie dziatania defilibryratora oraz kardiowertera. Analizowanie dziatania zestawu do intensywnego nadzoru i okreslanie funkcji poszczegolnych jego elementow. Wykonywanie pomiarow parametrow biologicznych przy uzyciu zestawu do intensywnego nadzoru.

6. Termometria, termografia Rodzaje termometrow. Metody pomiaru temperatury. Promieniowanie skory ludzkiej. Termografia medyczna, zastosowanie w diagnostyce medycznej. Przepisy bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpolarowej oraz ochrony od porazenia prqdem elektrycznym.

Cwiczenia: Analizowanie dziatania termografow medycznych. . Analizowanie termogramow osob z roznymi schorzeniami.

7. Diagnostyka ukladu oddechowego Parametry i wielkosci mierzone w diagnostyce uktadu oddechowego. Metody pomiarowe. Zasady wykonywania badan obrazowych. Podstawy spirometrii, zastosowanie spirometrii w diagnostyce. Przepisy bezpieczeristwa i higieny pracy, ochrony przeciwpozarowej, ochrony od porazenia prqdem eiektrycznym i ochrony radiologicznej.

Cwiczenia: . Wykonywanie pomiaru pojemnosci zyciowej ptuc za pomocq spirometru

8. Diagnostyka s luchu Wtasciwosci stuchu. Podstawy audiometrii. Techniki i zasady wykonywania badan audiometrycznych. Przyrz~dy logopedyczne. Zasady protezowania stuchu. Przepisy bezpieczeristwa i higieny pracy, ochrony przeciwpozarowej oraz ochrony od porazenia prqdem elektrycznym.

Cwiczenia: . Ustawianie parametrow audiometru do wykonywania badania progowego na przewodnictwo kostne i powietrzne. Dokonywanie oceny technicznej audiogramu.

9. Diagnostyka i terapia ultradiwigkowa Zastosowanie ultradiwigkow w medycynie. Diagnostyka ultradiwigkowa, metody prezentacji. Zasady terapii uitradzwigkowej. Przepisy bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoiarowej oraz ochrony od poraienia prqdem elektrycznym.

Cwiczenia: Analizowanie przebiegu badania diagnostycznego okreslonego narzqdu przy uiyciu aparatu ultradzwigkowego.

10. Telemetria parametrow blologicznych Zastosowanie telemetrii medycznej. Systemy biotelemetryczne. Typowe wielkosci biologiczne w transmisji telemetrycznej.

11. Diagnostyka i terapia laserowa Wiasciwosci promieniowania laserowego, dziatanie na organizm ludzki. Podstawowe typy laserow. Zastosowanie laserow w medycynie, diagnostyka i terapia laserowa. Przepisy bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoiarowej oraz ochrony od poraienia prqdem elektrycznym.

12. Podstawy bioniki Kierunki rozwoju bioniki. lstota biocybernetyki. Zasady i cele modelowania. Wlasciwosci neuronu. Struktura i funkcje kanaiow nerwowych, sieci neuronowe. Sterowanie biologiczne. Struktura ukiadu kostno-stawowego. Napedy miesniowe cztowieka. Parametry funkcyjne migsni. Ogolne zasady sterowania ruchem ciata. Biomanipulatory. Bioortostezy konczyn. Podstawowe ukiady regulacji organizmu ludzkiego Przepisy bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoiarowej oraz ochrony od poraienia prqdem elektrycznym.

Cwiczenia: Analizowanie pracy poszczegolnych migsni. Analizowanie struktury uktadu kostno-stawowego na podstawie modelu szkieletu cziowieka. Analizowanie struktury sieci i kanatow nerwowych na podstawie schematu ukiadu nerwowego.

~ r o d k i dydaktyczne Tablice dydaktyczne, schematy, foliogramy, przezrocza dotyczqce metod pomiarowo-diagnostycznych. Filmy dydaktyczne dotyczqce zasad uiytkowania urzqdzen elektronicznych stosowanych w diagnostyce i terapii medycznej. Modele i eksponaty urzqdzen elektroniki medycznej oraz aparatow elektromedycznych. Urzqdzenia elektroniki medycznej: diagnostyczne i terapeutyczne.

'

Elementy i ukiady urzqdzen elektroniki medycznej. Elementy i uktady aparatow elektromedycznych. Zestaw do intensywnego nadzoru. Dokumentacja techniczna urzqdzen elektroniki medycznej. Specjalistyczne programy komputerowe do symulacji pracy urzqdzen elektroniki medycznej. Przepisy bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoiarowej, ochrony od poraienia prqdem elektrycznym oraz ochrony radiologicznej. lnstrukcje obsiugi aparatury medycznego. Katalogi i prospekty sprzetu medyczny. Apteczka pierwszej pomocy. Srodki ochrony indywidualnej.

Uwagi o realizacji Program nauczania przedmiotu Bioelektronika obejmuje podstawowe

tresci z zakresu diagnostyki i terapii medycznej. W trakcie jego realizacji szczegolnq uwage naleiy zwracac na ksztattowanie umiejetnosci: rozroiniania metod diagnostycznych i terapeutycznych, ustawiania parametrow aparatury medycznej, wykonywania pomiarow sygnalow biologicznych, oceny technicznej wynikow badan. Naleiy rowniei korzystac z wiedzy uczniow opanowanej podczas realizacji programow przedmiotow, takich jak: Podstawy anatomii, fizjologii i psychologii, Elektrotechnika i elektronika, Miernictwo medyczne, Fizyka medyczna.

W celu o s i ~ n i g c i a zaloionych cel6w ksztaicenia, zwiekszenia aktywnosci uczniow i rozwijania ich zdolnosci poznawczych wskazane jest stosowanie nastepujqcych metod nauczania: wykladu problemowego, metody sytuacyjnej, metody przypadkow, pokazu z objasnieniem, pokazu z instruktaiem, cwiczen praktycznych. Zamieszczone cwiczenia naleiy traktowac jako propozycje, nauczyciel moie zaplanowac inne o zroinicowanym stopniu trudnosci.

Przed przystqpieniem do wykonywania zadan praktycznych nalezy zapoznac uczniow z przepisami bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoiarowej, ochrony od poraienia prqdem elektrycznym

obowiqzujqcymi w pracowni oraz zasadami ochrony radiologicznej. ewiczenia, powinny byc wykonywane w grupach do 15 uczniow, z moiliwoSciq podzialu na zespoly 2-3 osobowe. Zajecia powinny by6 przeprowadzane w pracowni elektrycznej i elektronicznej, pracowni aparatury medycznej i pracowni komputerowej, wyposaionych w materialy i srodki dydaktyczne umoiliwiajqce realizacje celow ksztalcenia. Wskazane jest wykorzystywanie prezentacji multimedialnych ilustrujqcych zjawiska fizyczne oraz ich wplyw na organizm czlowieka. Nauczyciel powinien dysponowaC podreczna, biblioteczkq, wyposaionq w literature naukowq i popularnonaukowq oraz czasopisma medyczne i techniczne. Jezeli szkola nie dysponuje wyposazeniem niezbgdnym do realizacji programu przedmiotu, nalezy zorganizowaC wycieczki dydaktyczne do placowek medycznych wyposaionych w nowoczesnq aparature diagnostycznq i terapeutycznq.

Proponuje sie nastepujqcy podzial godzin na realizacje poszczeg6lnych dziaiow tematycznych:

Dzialy tematyczne

Razen

Podanie w tabeli liczby godzin na realizacje poszczegolnych dzialow majq charakter orientacyjny. Nauczyciel mo ie wprowadzit pewne zmiany majqce na celu dostosowanie programu do specyfiki szkoiy.

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiqgnigc edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiqgniqc edukacyjnych uczniow naleiy przeprowadzak systematycznie, na podstawie kryteribw ustalonych na poczqtku zajqC. Kryteria oceniania powinny uwzglqdniat poziom oraz zakres wiadomosci i umiejqtnoSci wynikajqcych ze szczegolowych celow ksztalcenia. Systematyczne prowadzenie kontroli i oceny postqpow uczniow umoiliwi nauczycielowi dostosowanie metod nauczania, organizacyjnych form pracy oraz Srodkow dydaktycznych do mozliwoSci poznawczych uczniow.

Sprawdzania o s i ~ n i g t uczni6w mozna dokonywac za pomocq sprawdzian6w ustnych i pisemnych, testow osiqgniqc szkolnych oraz obserwacji czynnosci uczniow podczas wykonywania cwiczeh.

Podczas kontroli i oceny dokonywanej w formie ustnej, nalezy zwracac uwagq na operowanie zdobytq wiedzq merytorycznqjakost wypowiedzi, stosowanie poprawnej terminologii oraz poprawnost wnioskowania. W trakcie obserwacji szczegolnq uwagq naleiy zwracai: na: - posiugiwanie sig dokumentacjq technicznq aparatury rnedycznej, - wykonywanie okreslonych pomiarow, - eliminowanie artefaktow w zapisie badania, - wspolpracg z zespotem, - przestrzeganie przepisow bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpoiarowej, ochrony od poraienia prqdem elektrycznym oraz ochrony radioiogicznej.

Obserwacje powinny byc prowadzone za pomocq arkusza obserwacji przygotowanego przez nauczyciela.

Ocena koncowa powinna uwzglgdniac wyniki wszystkich stosowanych metod sprawdzania osiqgnigc uczniow.

Literatura Dqbrowska B., Dqbrowski A,: Podrqcznik elektrokardiografii. PZWL, Warszawa 2003 Jagodzinski 2.: Przetworniki ultradiwigkowe. WKiI1, Warszawa 2005 Jakubowski W.: Diagnostyka ultradzwigkowa. Medicail Press, Gdahsk 2000 Kalinowski L. (red.): Encyklopedia badan medycznych. Wydawnictwo Medyczne MAKmed s.c., Gdanskie Wydawnictwo OSwiatowe, Gdansk 1996 Krzeminska M.: Metody obrazowe w diagnostyce ukladu krqzenia. PZWL, Warszawa 1991

Latkowski B., Morawiec-Bajda A,: Badania narzqdu stuchu i uktadu rbwnowagi. PZWL, Warszawa 1997 Natqcz M. (red): Problemy Biocybernetyki i lniynierii Biomedycznej. Tom I-IV. WKit, Warszawa 1991 Stopczyk J. (red.): Diagnostyka elektromedyczna. PZWL, Warszawa 1984 Straburzynski G., Straburzynska-Lupa A,: Medycyna fizykalna. PZWL 2000

Wykaz literafury nalezy aktualizowaC w miare ukazywania sie nowych pozycji wydawniczych.

PRACOWNIA ELEKTRYCZNA I ELEKTRONICZNA

Szczegotowe cele ksztalcenia W wyniku procesu ksztatcenia uczen (stuchacz) powinien umiee: - zorganizowac stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, - odczytac schematy elektryczne i elektroniczne, - postuiy6 sig dokurnentacjq technicznq sprzgtu elektrycznego

i elektronicznego, - wyjasnic dziatanie ukladow elektrycznych, - postuzyc sie elektrycznymi i elektronicznymi przyrzqdami

pomiarowymi, - zastosowac Srodki ochrony indywidualnej od poraienia prqdem

elektrycznym, - zastosowat zerowanie oraz uziernienie ochronne, - zastosowak roine metody pomiarow, - dokonac analizy wynikow pomiarow, - wykonac pomiary elementbw o nieliniowych rezystancjach, - okreslic sprawnoS6 wybranych odbiornikow energii elektrycznej, - obliczyc liniowe i nieliniowe obwody elektryczne oraz obwody

rnagnetyczne prqdu statego i przemiennego, - skontrolowa6 i zmierzyc pararnetry elektryczne roinych obwodow, - zmontowac nierozgatgzione i rozgatezione obwody prqdu

przemiennego, - zastosowac roine metody obliczania obwodow elektrycznych, - sprawdzit stany asymetrii w uktadach trojfazowych, - zmierzyc rezystywnosc elektrolitu dla roinych stgien, - zmierzyt siig terrnoelektrycznq terrnoelernentow, - okreslic sprawnosc transformatorow i silnikow, - wyjasnic dziaianie uktadow elektronicznych stosowanych

w aparaturze biomedycznej; - dobrac materiaty do rnontazu i naprawy aparatury elektrycznej oraz

elektronicznej, - zamontowac podstawowe uktady elektroniczne w aparatach

biomedycznych i aparaturze laboratcryjnej, - dobrac i sprawdzic wzmacniacze operacyjne w aparaturze

biomedycznej, - dobra6 i sprawdzic uktady selektywne w fonokardiografii, - dobra6 i sprawdzic generatory w diatermii, - wykonac badanie uktadow rnodulacji i dernodulacji w aparaturze

audiometrycznej, - dobra6 i sprawdzi6 uktady impulsowe w aparaturze terapeutycznej, - zaprograrnowac uktady z rnikroprocesorem,

- opracowac proste programy do sterowania aparaturq medyczn$ - zlokalizowaC i usunqc typowe uszkodzenia aparatury, - posluiyc sig miernikami i aparatami, - oceni6 jakosc wykonanych prac, - sporzqdzic dokumentacje technicznq sprzgtu elektrycznego

i elektronicznego, - postuiyt sig dokumentacjq paszportowq sprzgtu, - postuiyC sig specjalistycznym programem komputerowym, - zastosowat przepisy bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpoiarowej, ochrony od porazenia prqdem elektrycznym oraz ochrony Srodowiska,

- udzielic pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach przy pracy.

Material nauczania 1. Rozgatgzione obwody prqdu statego w stanach ustalonych Zapoznanie z regulaminem pracowni elektrycznej i elektronicznej oraz zasadami bezpiecznej pracy. Stosowanie Srodkow ochrony indywidualnej od porazenia prqdem elektrycznym. Zerowanie oraz uziemienie ochronne. Uiytkowanie elektrycznych przyrzqdow pomiarowych i zestawow laboratoryjnych. Wykonywanie pomiarow elementow o nieliniowych rezystancjach. Ocena sprawnosci odbiornikow.

2. Obwody RLC prqdu przemiennego Stosowanie przepisow bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoiarowej, ochrony od poraienia prqdem elektrycznym oraz ochrony srodowiska. Montowanie nierozgalgzionych i rozgatgzionych obwodow prqdu przemiennego. Stosowanie roinych metod obliczania obwodow elektrycznych. Sprawdzanie stanow asymetrii w uktadach trojfazowych

3. Pomiary elektrochemiczne oraz termoelektryczne Stosowanie przepisow bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoiarowej, ochrony od porazenia prqdem elektrycznym oraz ochrony Srodowiska. Pomiar rezystywnokci elektrolitu dla roinych stgien i temperatur. Sprawdzanie statej Faradaya. Pomiar sity termoelektrycznej termoelementow. Stosowanie termoelementow do pomiaru temperatury. Pomiar temperatury.

4. Podstawowe urzqdzenia elektryczne Stosowanie przepisow bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpozarowej, ochrony od porazenia prqdem elektrycznym oraz ochrony Srodowiska. Sprawdzanie stanu izolacji transformatorow i silnikow. Pomiar rezystancji uzwojeri transformatorow i silnikow. Sprawdzanie przekladni transformatorow i przekladnikow. Ocena sprawnosci transformatorow i silnikow. Pomiar mocy pobieranej przez styczniki w roinych stanach pracy. Sprawdzanie charakterystyk czasowych oraz czasowo-prqdowych urzqdzen elektrycznych.

5. Elementy potprzewodnikowe i optoelektroniczne Stosowanie przepisow bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpotarowej, ochrony od porazenia prqdem elektrycznym oraz ochrony srodowiska. Stosowanie podstawowych zasad uzytkowania elektronicznych uktaddw pomiarowych. Badanie roznych diod polprzewodnikowych i okreklanie ich zastosowania. Dokonywanie analizy wynikow pomiarow i oceny btqdow. Wyjasnianie dziatania roznych tranzystordw. Analizowanie wynikow pomiarow i parametrow oraz charakterystyki wejsciowej, wyjsciowej, przejsciowej. Stosowanie tranzystorow w ukladach aparatury medycznej. Wyjasnianie dziatania: termistora, tyrystora, fotorezystora, fotoogniwa, fotodiody. Stosowanie elementow potprzewodnikowych i optoelektrycznych

6. Cyfrowe uklady scalone Stosowanie przepisow bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpozarowej, ochrony od porazenia prqdem elektrycznym oraz ochrony srodowiska. Pomiar wartosci statycznych podstawowych elementow logicznych. Dobieranie podstawowych funkcji i elementow logicznych.

7. Uklady zasilajqce Stosowanie przepisow bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoiarowej, ochrony od porazenia prqdem elektrycznym oraz ochrony srodowiska. Badanie dzialania zasilaczy tranzystorowych. Badanie wlasciwosci podstawowych ukladow filtrow. Analizowanie warunkow doboru poszczegoinych elementow oraz ich wptywu na charakterystyki i parametry ukladow zasilajqcych. Stosowanie ukladow zasilajqcych.

8. Wzmacniacze niskiej i wysokiej czqstotliwosci Stosowanie przepisow bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoiarowej, ochrony od poraienia prqdem elektrycznym oraz ochrony srodowiska. Badanie dzialania wzmacniaczy, warunkow doboru parametrow i charakterystyk. Dokonywanie analizy graficznej pracy wzmacniaczy. Dobieranie i analizowanie pracy wzmacniaczy niskiej i wysokiej czestotliwosci.

9. Uklady impulsowe aparatury stymulacyjnej Stosowanie przepisow bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoiarowej, ochrony od poraienia prqdem elektrycznym oraz ochrony Srodowiska. Wykonywanie pomiaru parametrow prqdow niskiej czgstotliwosci w aparatach stymulacyjnych. Analizowanie rodzajow i skutkow dzialania prqdow impulsowych. Lokalizowanie typowych uszkodzeti aparatow do elektroterapii.

10. Generatory wysokiej czqstotiiwoSci w diatermii i inhalatorach Stosowanie przepisow bezpieczetistwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoiarowej, ochrony od poraienia prqdem elektrycznym oraz ochrony Srodowiska. Wykonywanie pomiarow parametrow ukladow z dodatnim sprzgteniem zwrotnym: indukcyjnym (generator Meissnera), indukcyjnym w ukladzie trojpunktowym (generator Hartleya), pojemnosciowym w ukladzie trojpunktowym (generator Colpittsa).

11. Wzmacniacze niskiej czgstotliwosci w elektrokardiografach Zapoznanie z regulaminem pracowni eiektroniki medycznej oraz zasadami bezpiecznej pracy. Stosowanie Srodkow ochrony indywidualnej od poraienia prqdem elektrycznym. Uiytkowanie elektrycznych przyrzqdow pomiarowych i zestawow laboratoryjnych oraz elektronicznych ukladow pomiarowych. Badanie parametrow i sprawdzanie poprawnosci dzialania roinych wzmacniaczy. Pomiar i wykreslanie charakterystyk fazowych i cz~stotliwosciowych. Obliczanie parametrow wejscia i wyjscia. Wyznaczanie wspolczynnikow tlumienia i wzmocnienia. Okreslanie pasma przenoszenia roinych wzmacniaczy w elektrokardiografach.

12. Wzmacniacze operacyjne w aparaturze do pomiaru prqdow czynnosciowych

Stosowanie przepisow bezpieczeristwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoiarowej, ochrony od poraienia prqdem elektrycznym oraz ochrony Srodowiska. Badanie parametrow wzmacniaczy operacyjnych. Wyznaczanie wzmocnienia charakterystyk cz~stotliwosciowych wzmacniacza odwracajqcego, nieodwracajqcego i wtornika

napigciowego. Obliczanie parametrow wejscia i wyjscia. Sporzqdzanie schematu ukladow wzmacniaczy. Analizowanie pracy wzmacniaczy operacyjnych. Dobieranie i testowanie wzmacniaczy operacyjnych w aparaturze biomedycznej.

13.Uklady selektywne w fonokardiografii Stosowanie przepisow bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpozarowej, ochrony od poraienia prqdem elektrycznym oraz ochrony srodowiska. Badanie roinych ukladow selektywnych. Badanie parametrow w roinych uktadach seiektywnych. Pomiar amplitudy

. sygnatu wejsciowego i wyjsciowego we wzmacniaczach selektywnych. Sporzqdzanie schematow ukladu wzmacniaczy.

14. Uktady ksztaltujqce w stymulatorach terapeutycznych Stosowanie przepisow bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoiarowej, ochrony od poraienia prqdem elektrycznym oraz ochrony Srodowiska. Dobieranie i testowanie roinych uktadow ksztaitujqcych. Wykreslanie charakterystyk uktadow ksztaltujqcych. Stosowanie ukladow ksztaltujqcych w stymulatorach terapeutycznych.

15. Generatory drgari sinusoidalnych wysokiej czestotliwosci w diatermli

Stosowanie przepisow bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoiarowej, ochrony od poraienia prqdem elektrycznym oraz ochrony srodowiska. Analizowanie pracy roinych generatorow. sinusoidalnych. Wyznaczanie pararnetrow i charakterystyk generatorow. Obliczanie czgstotliwosci drgan. Sporzqdzanie schematow generatorow.

16.Modulatory i demodulatory w aparaturze diagnostyki audiometrycznej

Stosowanie przepisow bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoiarowej, ochrony od poraienia prqdem elektrycznym oraz ochrony Srodowiska. Badanie ukladow modulatorow i demodulatorow. Sporzqdzanie schematow uktadu modulatorow i demodulatorow. Prowadzenie procesu modulacji i demodulacji oraz okreslanie ich zaleinosci. Badanie ukladow modulacji i demodulacji stosowanych w aparaturze audiometrycznej.

17. Uktady impulsowe w aparatach do terapii ultradiwigkowej Stosowanie przepisow bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoiarowej, ochrony od poraienia prqdem elektrycznym oraz ochrony Srodowiska. Analizowanie pracy multiwibratorow, uniwibratorow i przerzutnikow. Sporzqdzanie schematu uktadu impulsowego. Pomiar amplitudy sygnaiow na wejsciu i wyjsciu uktadow impulsowych. Obliczanie czasu impulsowania multiwibratorow i uniwibratorow. Dobieranie i testowanie ukladow impulsowych w aparaturze terapeutycznej.

18. Przetworniki AIC i CIA w tomografii komputerowej Stosowanie przepisow bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoiarowej, ochrony od poraienia prqdem eiektrycznym oraz ochrony srodowiska. Analizowanie pracy przetwornikow analogowo- cyfrowych (NC) i cyfrowo-analogowych (CIA). Pomiar parametrow i charakterystyk przetwornikow N C i CIA. Wyznaczanie czutosci przetwornika. Dobieranie i testowanie przetwornikbw N C i CIA w tomografii komputerowej.

19. Uktady mikroprocesorowe w aparaturze do USG i EKG Stosowanie przepisow bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpozarowej, ochrony od poraienia prqdem elektrycznym oraz ochrony Srodowiska. Pomiar parametrow uklad6w mikroprocesorow. Uruchamianie systemu z mikroprocesorem. Programowanie uktadow z mikroprocesorem.

20. Uktady stosowane w bioelektronice medycznej Stosowanie przepisow bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoiarowej, ochrony od poraienia prqdem elektrycznym oraz ochrony Srodowiska. Pomiar parametrow uktadow elektronicznych roinych aparatow i urzqdzeh medycznych. Sporzqdzanie schematow wzmacniaczy akustycznych. Obliczanie czgstotliwoSci akustycznych.

~ r o d k i dydaktyczne Schematy aparatury medycznej. Ogniwo wzorcowe. Rezystory. Kondensatory. Urzqdzenia pomiarowe. Zasilacze. Generator. Oscyloskop.

Transformator. Liczniki. Tablice ukladow elektrycznych i elektronicznych. Zestawy do badania: elementow biernych, elementow czynnych, eiementow poiprzewodnikowych, ukiadow scalonych, ukiadow logicznych, licznikow, przerzutnikow, rejestrow pamigci, procesorow, przetwornikow AIC i CIA, elementow ukladow zasilajqcych aparaturg n~edycznq, modulator6w i demodulatorow maszyn elektromechanicznych. Modele i eksponaty aparatury medycznej. Urzqdzenia, przyrzqdy i narzgdzia wykorzystywane podczas montaiu i sprawdzania aparatury medycznej. lnstrukcje obsiugi. Dokumentacja sewisowa sprzgtu. Przepisy bezpieczeristwa i higieny pracy, ochrony przeciwpozarowej, ochrony od poraienia prqdem elektrycznym oraz ochrony Srodowiska. Gasnice. Apteczka pierwszej pomocy. Srodki ochrony indywidualnej.

Uwagi o realizacji Celem realizacji programu przedmiotu Pracownia elektwczna

i elektroniczna jest przygotowanie uczniow do wykonywania obliczeti i pomiarow podstawowych wielkosci elektrycznych oraz dobierania i testowania ukiadow aparatury medycznej.

Program przedmiotu naleiy realizowac w korelacji z innymi programami przedmiotow zawodowych. Do osiagnigcia zalozonych cel6w ksztaicenia wskazane jest stosowanie nastgpujqcych metod nauczania: pokazu z instruktazem, metody projektow oraz Cwiczeti praktycznych. Podstawowa metodq prowadzenia zajgC powinny byc cwiczenia praktyczne prowadzone w grupach liczqcych do 8 uczniow.

W procesie nauczania-uczenia sig szczegolnq uwagg nalezy zwracac na ksztaltowanie umiejgtnosci: - wykonywania pomiarow wielkosci elektrycznych i nieelektrycznych, - obliczania i montaiu obwodow elektrycznych oraz magnetycznych

prqdu statego i przemiennego, - sprawdzania poprawnosci dzialania sprzgtu elektrycznego

i elektronicznego, - dobierania elementow elektrycznych i elektronicznych stosowanych w

aparaturze medycznej, - lokalizowania i usuwania usterek oraz uszkodzeti aparatury

medycznej,

- przestrzegania przepisow bezpieczehstwa i higieny pracy , ochrony przeciwpoiarowej, ochrony od poraienia prqdem elektrycznym oraz ochrony Srodowiska,

- postugiwania sig dokumentacjq technicznq i serwisowq aparatury. W trakcie prowadzenia zajgc dydaktycznych naleiy rowniei

ksztaltowac umiejgtnosci samodzielnego rozwiqzywania problemow, komunikowania sig z otoczeniem, organizowania wtasnej pracy oraz racjonalnego wykorzystywania czasu pracy.

Przed przystwieniem do realizacji zajgc nauczyciel powinien zapoznac uczniow z regulaminem pracowni, organizacjq i wyposazeniem stanowiska pracy, przepisami bezpieczenstwa i higieny pracy.

Podczas realizacji programu przedmiotu naleiy umoiliwic uczniom samodzielne wykonywanie cwiczen pod kontrolq nauczyciela oraz ksztaltowac nawyki i postawy niezbgdne do wykonywania zawodu.

Proponuje sig nastgpujqcy podzial godzin na realizacjg poszczeg6lnych dziatow tematycznych:

Hw diatermij - 1 " 16. Modulatory i demodulatory w aparaturze diagnostyki c

13. 14. 15.

a ~ d ~melryczne. . .. p- -..

17 J a a d i irrp".sov,e,r.?paral+cn ao terap .. i r a o _ i ~ ~ p v ~ e . -. - 18 PV.el\.,crn ki N C z z CIA I-af . nomp,~o.veJ..

7 p- I ~ k l a d ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ o c e s ~ v ~ e ~ v ~ . a p a r a ! . . i i e ao- J S _ G . , ~ ~ ..I_.p. ,

.- 2G ,uao, stoso,iane ~ ~ o o e ~ t r o n ce meoyczne, - - 8 ~. L Razem 1 198 I

. . czynnosciowych Uklady selektywne w fonokardiografii UUady ksztattujqce w stymuiatorach terapeutycznych Generatory drgah sinusoidalnych wysokiej czgstotliwosci

" 7 7 n

Podane w tabeli liczby godzin na realizacie poszczegolnych dziatow - . majq charakter orientacyiny. Nauczyciel i b i e wprowadzac pewne zmiany majqce na celu dostosowanie programu do specyfiki szkov.

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiqgnlek edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osianiqC uczniow naleiy przeprowadzac systematycznie, na podstawie kryteriow ustalonych na poczqtku zajqc.

Osianiqcia edukacyjne uczniow moina oceniac za pomocq sprawdzianow ustnych i pisemnych, testow osianiqC szkolnych oraz obserwacji pracy uczniow podczas wykonywania Cwiczeri. Podczas kontroli i oceny dokonywanej w formie ustnej, naleiy zwracac uwage na operowanie wiedza merytorycznq jakosc wypowiedzi, stosowanie poprawnej terminologi8ii oraz poprawnost wnioskowania. Umiejetnosci praktyczne proponuje siq sprawdzac na podstawie obserwacji czynnosci uczniow podczas wykonywania ewiczeri. Szczegolnq uwage naleiy zwracac na: - organizacje stanowiska pracy, - wspolprace w zespole, - przestrzeganie przepisow bezpieczeristwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpoiarowej oraz ochrony srodowiska, - jakosc i starannose wykonywanych zadari.

Oceny wiadomosci i umiejqtnosci uczniow naleiy dokonywac po zakoriczeniu kaidego dziatu tematycznego stosujqc test pisemny z zadaniami wielokrotnego wyboru oraz praktyczny z zadaniami typu proba pracy. Zadania w tescie praktycznym powinny byc wyposaione w kryteria oceny i schemat punktowania.

W ocenie koricowej naleiy uwzgledni6 wyniki wszystkich stosowanych metod sprawdzania.

Literatura Bartodziej G.: Pracownia urzqdzeri elektrycznych. WSiP, Warszawa 1987 Gajewski P., Turczyriski J.: Cyfrowe uklady scalone. CMOS, WKit, Warszawa 1990 Hagel R., Wyszynski J.: Miernictwo elektryczne. WSiP, Warszawa 1989 Komor Z.: Pracownia pomiarow i uktady automatyki. WSiP, Warszawa 1991 Pilawski M.: Podstawy elektrotechniki w zadaniach. WSiP, Warszawa 1982 Pilawski M.: Pracownia elektryczna i elektroniczna. WSiP, Warszawa 1982 Sasal W.: Ukiady scalone - parametry, zastosowania. WKik, Warszawa 1985 Stgpieri S.(red.): Poradnik konstruktora sprzgtu elektronicznego. WKit, Warszawa 1981

Wykaz literafury naleiy aktualizowad w miare ukazywania sie nowych pozycji wydawniczych.

PRACOWNIA APARATURY MEDYCZNEJ

Szczegotowe cele ksztatcenia W wyniku procesu ksztatcenia uczen (stuchacz) powinien umiec: - zorganizowac stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, - zastosowac Srodki ochrony indywidualnej, - skorzystac z dokumentacji technicznej, paszportowej i serwisowej

aparatury medycznej, - obstuzyc aparature diagnostycznq i terapeutycznq, - przeprowadzic badania kontrolne aparatury medycznej, - zastosowac zasady eksploatacji i konserwacji aparatury medycznej, - dobra6 materiaiy do naprawy i konserwacji aparatury medycznej, - wykonac montaz elementow elektronicznych aparatury medycznej, - zdiagnozowat i usunqc usterki oraz uszkodzenia w aparaturze

medycznej, - dokonac naprawy i konserwacji aparatury, - ocenic sprawnost technicznq specjalistycznej aparatury medycznej

podczas wykonywania badah i zabiegow, - usunqc usterki techniczne aparatury podczas wykonywania badan

i zabiegow, - zaprojektowac ukiady zabezpieczajqce przed skutkami zwarc

w obwodach elektrycznych aparatow biomedycznych, - wykonak badania i pomiary aparatury medycznej w celu okreslenia jej

sprawnosci po naprawie, - wyeliminowac zakiocenia majqce wptyw na pracg aparatury

do pomiaru prqdow czynnoSciowych, - zapisac sygnaiy biologiczne za pomocq aparatury medycznej, - ocenic jakoSC wykonanych prac, - opracowac instrukcje uzytkowania sprzgtu, - zastosowac zasady wspoipracy z zespoiem terapeutycznym

i technicznym, - zastosowac zasady etyki, - zastosowac przepisy bezpieczehstwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpozarowej, ochrony od porazenia prqdem elektrycznym, ochrony radiologicznej oraz ochrony Srodowiska,

- udzielie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach przy pracy.

Materiat nauczania 1. Elektromechaniczne elementy aparatury medycznej Zapoznanie z regulaminem pracowni aparatury biomedycznej oraz zasadami bezpiecznej pracy. Uiytkowanie przyrzqdow elektrycznych i zestawow laboratoryjnych. Stosowanie Srodkow ochrony indywidualnej. Analizowanie budowy stycznika, przekaznika i elektrozaworow. Projektowanie ukladow przeciw zwarciom w obwodach elektrycznych aparatow biomedycznych. Obliczanie i dobieranie parametrow konstrukcyjnych transformatorow roinej mocy stosowanych w aparaturze medycznej. Analizowanie budowy reduktora tlenowego.

2. Montai elementow elektronicznych Stosowanie przepisow bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoiarowej, ochrony od poraienia prqdem elektrycznym oraz ochrony Srodowiska. Organizowanie stanowiska pracy. Stosowanie Srodkow ochrony indywidualnej. Uiytkowanie przyrzqdow elektrycznych i zestawow laboratoryjnych. Przeprowadzanie selekcji i segregacji elementow elektronicznych. Rozmieszczanie i mocowanie elementow na ptytce montaiowej oraz wykonywanie potqczen montaiowych Sprawdzanie warunkow pracy elementow i ukladow scalonych. Sprawdzanie parametrow pracy ukladow.

3. Aparatura fizykoterapeutyczna Stosowanie przepisow bezpieczeristwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoiarowej, ochrony od poraienia prqdem elektrycznym oraz ochrony Srodowiska. Organizowanie stanowiska pracy. Stosowanie srodkow ochrony indywidualnej. Uiytkowanie przyrzqdow elektrycznych i zestawow laboratoryjnych. Uruchamianie lampy kwarcowej. Dokonywanie wymiany palnika i iarnika w lampie kwarcowej. Mierzenie parametrow wyjsciowych w aparaturze niskiej czgstotliwosci. Analizowanie budowy i zastosowania aparatow do diatermii dtugo i krotkofalowej. Lokalizowanie typowych uszkodzen aparatow do elektroterapii. Przeprowadzanie testu sprawnosci dzialania aparatury laserowej.

4. Aparatura stomatologiczna Stosowanie przepisow bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoiarowej, ochrony od poraienia prqdem elektrycznym oraz ochrony srodowiska. Organizowanie stanowiska pracy. Stosowanie Srodkow ochrony indywidualnej. Uiytkowanie przyrzqdow elektrycznych i zestawow laboratoryjnych. Prowadzenie konsenvacji rekawa, prostnicy oraz kqtnicy klinicznej i protetycznej. Analizowanie budowy zestawu stomatologicznego UNIT.

5. Aparatura laboratoryjna Stosowanie przepisow bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoiarowej, ochrony od poraienia prqdem elektrycznym oraz ochrony krodowiska. Organizowanie stanowiska pracy. Stosowanie srodkow ochrony indywidualnej. Uiytkowanie przyrzqdow elektrycznych i zestawow laboratoryjnych. Ustawianie drogi Swietlnej w spektrofotometrze. Uruchamianie urzqdzen laboratoryjnych. Analizowanie budowy analizatorow rownowagi kwasowo-zasadowej, Stosowanie zasad bezpiecznej pracy z materialem biologicznym. Przygotowywanie analizatora hematologicznego do wykonywania pomiarow. Analizowanie budowy analizatorow biochemicznych. Analizowanie podstawowych ukladow w fotometrze ptomieniowym. Wykonywanie kalibracji ph-metru.

6. Aparatura laryngologiczna Stosowanie przepisow bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoiarowej, ochrony od poraienia prqdem elektrycznym oraz ochrony srodowiska. Organizowanie stanowiska pracy. Stosowanie Srodkow ochrony indywidualnej. Uiytkowanie przyrzqdow elektrycznych i zestawow laboratoryjnych. Dokonywanie kalibracji audiometru. Naprawianie aparatu sluchowego.

7. Aparatura do dializy pozaustrojowej Stosowanie przepisow bezpieczeristwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoiarowej, ochrony od poraienia prqdem elektrycznym oraz ochrony srodowiska. Organizowanie stanowiska pracy. Stosowanie srodkow ochrony indywidualnej. Uiytkowanie przyrzqdow elektrycznych i zestawow laboratoryjnych. Analizowanie przebiegu obwodow przeplywu knvi i plynu dializacyjnego. Przeprowadzanie sterylizacji aparatury dializacyjnej. Wykonywanie regulacji ukladow zabezpieczajqcych.

8. Aparatura ultradiwiqkowa Stosowanie przepisow bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoiarowej, ochrony od poraienia prqdem elektrycznym oraz ochrony Srodowiska. Organizowanie stanowiska pracy. Stosowanie Srodkow ochrony indywidualnej. Uiytkowanie przyrzqdow elektrycznych i zestawow laboratoryjnych. Wykonywanie konserwacji i regulacji parametrow przebiegow prqdow wyjsciowych aparatu do terapii prqdami diadynamicznymi. Wykonywanie konserwacji i regulacji parametrow przebiegow galwanostymulatora. Wykonywanie konserwacji i regulacji parametrow prqdow aparatu do terapii ultradiwi~kowej.

9. Aparatura sterylizacyjna Stosowanie przepisow bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoiarowej, ochrony od poraienia prqdem elektrycznym oraz ochrony Srodowiska. Organizowanie stanowiska pracy. Stosowanie Srodkow ochrony indywidualnej. Uzytkowanie przyrzqdow elektrycznych i zestawow laboratoryjnych. Uruchamianie sterylizatorow na suche powietrze. Dokonywanie wymiany grzalki w sterylizatorze. Przeprowadzanie sterylizacji w autoklawie. Analizowanie dziatania regulatora temperatury. Przygotowywanie sterylizatora gazowego do pracy.

10. Aparatura do intensywnego nadzoru medycznego Stosowanie przepisow bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpozarowej, ochrony od poraienia prqdem elektrycznym oraz ochrony Srodowiska. Organizowanie stanowiska pracy. Stosowanie Srodkow ochrony indywidualnej. Uiytkowanie przyrzqdow elektrycznych i zestawow laboratoryjnych. Okreslanie wyposaienia sali intensywnego nadzoru medycznego w sprzgt elektroniczny. Ustalanie sposobow eliminacji zaklocen wystgpujqcych podczas odbioru sygnalow biologicznych. Wykonywanie naprawy i konserwacji urzqdzen do intensywnego nadzoru medycznego.

11. Aparatura do pomiaru prqdow czynnosciowych Stosowanie przepisow bezpieczeristwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoiarowej, ochrony od poraienia prqdem elektrycznym oraz ochrony Srodowiska. Organizowanie stanowiska pracy. Stosowanie srodkow ochrony indywidualnej. Uzytkowanie przyrzqdow elektrycznych i zestawow laboratoryjnych. Analizowanie budowy aparatow EKG 1-111 i VI kanam\$ycn Anal zowan e ouaowy przysrawk fonokaratograf cznej I po kard cgrafczne Ana zowanle o~oowy elerctroencefalograi, (EEG,, e~ektromio~rafu (EM~G). Lokalizowanie uszkodzen i wykonywanie napraw aparatow do pomiaru prqdow czynnoSciowych.

8 1

12. Aparatura rentgenowska Stosowanie przepisow bezpieczeristwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoiarowej, ochrony od poraienia prqdem elektrycznym, ochrony radiologicznej oraz ochrony Srodowiska. Organizowanie stanowiska pracy. Stosowanie srodkow ochrony indywidualnej. Uiytkowanie przyrzadow elektrycznych i zestawow laboratoryjnych. Rozpoznawanie typowych uszkodzeri lamp rentgenowskich i okreslanie metod ich wymiany. Analizowanie budowy i dziatania rentgenowskiego toru wizyjnego. Analizowanie obiegu informacji w tomografii komputerowej.

~ r o d k i dydaktyczne Schematy blokowe: aparatury medycznej, uktadow aparatow elektromedycznych, ukladow urzqdzeh elektroniki medycznej. Atlasy i plansze anatomiczne. Modele i eksponaty aparatury medycznej, jak: sztuczna nerka, ultrasonograf, elektrokardiograf, ph-metr kardiomonitory, respirator, elektroencefalograf, audiometr, aparat rentgenowski, analizator biochemiczny, cisnieniomierze, lampa Solux, aparat wytwarzajqcy prqdy galwaniczne Stymat, Ultraton, inhalator, spektrofotometr. Modele i przekroje: lampy rtg, kolpaka rtg. Materialy stosowane do montaiu, konserwacji i naprawy sprzetu medycznego. Testery do aparatury medycznej. Zestawy narzedzi. Plytki montazowe. Prospekty i katalogi sprzgtu medycznego. Dokumentacja serwisowa. Gasnice. Apteczka pierwszej pomocy. Srodki ochrony indywidualnej.

Uwagi o realizacji Celem realizacji programu przedmiotu jest przygotowanie uczniow

do montaiu elementow elektronicznych i oceny stanu technicznego aparatury medycznej oraz do konserwacji i naprawy aparatury.

Program nauczania przedmiotu powinien bye realizowany w korelacji z innymi programami przedmiotow zawodowych. Do osiagniecia zatozonych celow ksztalcenia wskazane jest stosowanie nastepujqcych metod nauczania: pokazu z instruktaiem, metody projektow oraz cwiczeri praktycznych. Podstawowq metodq prowadzenia zajec powinny

byc cwiczenia praktyczne prowadzone w grupach liczqcych do 8 uczniow.

Przed przystwieniem do realizacji zajeC nauczyciel powinien zapoznae uczniow z regulaminem pracowni, organizacjq i wyposaieniem stanowiska pracy oraz zasadami bezpiecznej pracy.

Podczas zajeC dydaktycznych naleiy umoiliwiC uczniom samodzielne wykonywanie Cwiczen pod kontrolq nauczyciela oraz ksztattowac nawyki i postawy niezbedne do wykonywania zawodu. Szczegolnq uwagq naleiy zwracaC na ksztattowanie umiejetnosci: - dobierania i obliczania eiektromechanicznych elementow aparatury

medycznej, - montaiu elementow elektronicznych oraz kontroli prawidtowosci

montaiu podzespotow, - prowadzenia kontroli sprawnosci dziatania, wykonywania konserwacji

i naprawy aparatury, - korzystania z dokumentacji technicznej sprzetu.

Proponuje sie nastgpujqcy podziat godzin na realizacje poszczeg6lnych dziaiow tematycznych:

mLp Orientacyjna Dzialy ternatyczne

--

5 1 Aparatura laboratolyjna 1 25 6 / Aparatura ialyngolog~czna 14

Podane w tabeii liczby godzin na realizacje poszczeg6lnych dziatow majq charakter orientacyjny. Nauczyciel moie wprowadzaC pewne zmiany majqce na celu dostosowanie programu do specyfiki szkoiy.

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiqgnigc edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiqgniec uczni6w naleiy przeprowadzac systematycznie, na podstawie kryteriow ustalonych na poczqtku zajec. W kryteriach oceniania naleiy uwzglednic poziom oraz zakres opanowania przez uczniow wiadomosci i umiejetnosci wynikajqcych ze szczegotowych celow ksztatcenia.

Osiqgniecia edukacyjne uczniow moina oceniaC za pomocq sprawdzianow ustnych i pisemnych, testow osiqgniqc szkolnych oraz obserwacji pracy uczniow podczas wykonywania twiczen i wykonanych projektow. Podczas sprawdzania i oceniania osiqgnigt uczniow szczegoinq uwage naleiy zwracac na: - organizacje stanowiska pracy, - przestrzeganie kolejnosci wykonywania zadah, - podejmowanie dziatan ograniczajqcych btedy i wypadki przy pracy, - wspotprace z zespotem.

Podczas kontroli i oceny dokonywanej w formie ustnej, naleiy zwracac uwage na operowanie zdobytq wiedzq, merytorycznq jakosc wypowiedzi, poslugiwanie sig poprawnq terminologiq. poprawnost wnioskowania.

Oceny wiadomosci i umiejetnosci uczniow naleiy dokonywat po zakonczeniu kaidego dzialu tematycznego przy uiyciu testu pisemnego z zadaniami wielokrotnego wyboru oraz sprawdzianu praktycznego z zadaniami typu proba pracy. Zadania te powinny bye wyposaione w kryteria oceniania i schemat punktowania.

W ocenie koncowej naleiy uwzgledniac wyniki wszystkich stosowanych metod sprawdzania osiqgnigc uczni6w oraz wykonanych projektow. Oceny naleiy dokonywac zgodnie z obowiqzujqcq skalq ocen.

Literatura Frucht A.N. (red.): Poradnik elektroniki medycznej. Tom 1-111. WNT, Warszawa 1993 Jakubowski W.: Diagnostyka ultradiwiekowa. PZWL, Warszawa 1989 Keller J. (red.): Elektronika medyczna. Tom 1-11. WKik, Warszawa 1985 Konarski J.: Medycyna fizykalna. PZWL, Warszawa 1988 Paprocki K.: Rysunek techniczny. WSiP, Warszawa 1999 Stopczyk J.: Diagnostyka elektromedyczna. PZWL, Warszawa 1994 Wojciechowski J.: Elektronika dla wszystkich. WKik, Warszawa 1975 Zimerman 2.: Biomedyczne przyrzqdy pomiarowe. WKik, Warszawa 1999

Wykaz liferafury nalezy akfualizowac w miare ukazywania sic nowych pozycji wydawniczych.

PODSTAWY PRAWA I EKONOMlKl

Szczegotowe cele ksztatcenia W wyniku procesu ksztalcenia uczeh (stuchacz) powinien umiec: - posluiyc sig podstawowymi pojgciami z zakresu prawa i ekonomiki, - sklasyfikowaC rodzaje norm i przepisow prawa, - wskazae podstawy prawne funkcjonowania zakladow opieki

zdrowotnej i platnika, - okreslie prawa pacjentow, - wskazaC regulacje prawne dotyczqce personelu medycznego, - okreslie podstawowe prawa i obowiqzki pracownikow ochrony

zdrowia, - zinterpretowac przepisy prawa dotyczqce ochrony zdrowia,

rehabilitacji, ochrony radiologicznej, - zastosowae przepisy prawa dotyczqce dzialalnosci gospodarczej, - zastosowae przepisy prawa dotyczqce dzialalnosci zawodowej, - wyjaSnic istotg oraz zasady funkcjonowania systemu ubezpieczeh

zdrowotnych w Polsce, - scharakteryzowae system organizacji ochrony zdrowia w Polsce. - wskazaC podmioty uprawnione do realizacji swiadczeh zdrowotnych, - wskazat instytucje wpiywajqce na polityke zdrowotnq patistwa, - rozpoznaC produkty medyczne dostgpne na rynku, - wskazaC czynniki wplywajqce na popyt i podaz ustug medycznych, - wyjaSni6 mechanizm konkurencji migdzy podmiotami swiadczqcymi

uslugi medyczne, - scharakteryzowac system zapewnienia jakosci w opiece zdrowotnej, - uzasadnik znaczenie profesjonalizmu i zaufania do personelu

medycznego udzielajqcego swiadczen zdrowotnych, - okreSliC irodla i sposoby finansowania Swiadczeh zdrowotnych, - wyjasnie proces przeplywu srodkow finansujqcych Swiadczenia

zdrowotne i role panstwa w regulacji przeplywu.

Material nauczania 1. Podstawy prawa Przedmiot i zrodla prawa w ochronie zdrowia. Przepisy prawa dotyczqce ochrony zdrowia. Regulacje prawne dotyczqce funkcjonowania zakiadow opieki zdrowotnej i platnika. Formy wlasnosci zaktadow opieki zdrowotnej. Formy organizacyjno-prawne zaktadow opieki zdrowotnej. Reguiacje prawne dotyczqce personelu medycznego. Rodzaje stosunkow pracy i umow o pracg w ochronie zdrowia. Rozwiqzywanie umow o pracq. Prawa i obowiqzki zaktadu pracy i pracownika. Wynagrodzenie za pracg i jego ochrona prawna. Czas pracy w ochronie zdrowia i urlopy pracownicze. Rozwiqzywanie umowy o pracg. Swiadectwa pracy. Rodzaje odpowiedzialnosci pracowniczej w ochronie zdrowia. Rodzaje umow cywilnoprawnych. Moiiiwosci podejmowania dziatalnosci gospodarczej w ochronie zdrowia.

Cwiczenia: lnterpretowanie przepisow prawa dotyczqcych funkcjonowania zaklad6w opieki zdrowotnej, Opracowywanie karty praw pacjenta i obowiqzkow pracownikow ochrony zdrowia dia okreslonego dzialu medycyny.

2. System ubezpieczeri spolecznych Rodzaje i zasady powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego w Polsce. Zakres Swiadczeri w ramach powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego. Zasady korzystania ze swiadczen zdrowotnych.

3. Rynek swiadczen zdrowotnych Struktura systemu organizacyjnego opieki zdrowotnej w Polsce. Podmioty prawne uprawnione do realizacji Awiadczen zdrowotnych. Rodzaje instytucji wplywajqcych na politykg zdrowotnq i ich roia. Produkty medyczne dostgpne na rynku. Czynniki wplywajqce na podat swiadczen zdrowotnych. Czynniki ksztaltujqce popyt na swiadczenia zdrowotne. Mechanizm konkurencji migdzy podmiotami swiadczqcymi uslugi medyczne. System zarzqdzania jakosciq w ochronie zdrowia. Rodzaje kosztow. Skladniki koszt6w wytworzenia Swiadczen zdrowotnych, trodla i sposoby finansowania swiadczeh zdrowotnych. Przeplyw Srodkow finansujqcych swiadczenia zdrowotne. Rola panstwa w regulowaniu przeptywu Srodkow. Reguiacje prawne w zakresie nadzoru nad kosztami w zakladach opieki zdrowotnej.

Cwiczenia: . Badanie wskaznikow marketingowych jednostek organizacyjnych ochrony zdrowia na podstawie wybranych dokumentow. Badanie wplywu zarzqdzania jakosciq na jednostki ochrony zdrowia, na podstawie wybranych dokumentow. . Ustalanie irodel i sposobow finansowania usiug medycznych.

~ r o d k i dydaktyczne Studium przypadku. Teksty przewodnie i instrukcje do wykonywania Cwiczeri. Kodeks cywilny. Kodeks pracy. Kodeks spotek handlowych. Normy i dane statystyczne. Akty prawne dotyczqce: dziaialnosci zakladow opieki zdrowotnej, dziaialnosci zawodowej i gospodarczei, finansowania swiadczeti . . zdrowotnych. Baza informacji prawnej: plyty CD-ROM, Internet, system LEX, setwisy

~ ~~

prawne. Publikacje z zakresu prawa medycznego, ekonomiki oraz organizacji i zarzqdzania w ochronie zdrowia. Programy komputerowe do symulacji modeli ekonomicznych. Tablice dydaktyczne, foliogramy dotyczqce systemu ubezpieczeti spolecznych.

Uwagi o realizacji Program przedmiotu Podstawy prawa i ekonomiki obejmuje tresci

z zakresu podstaw prawnych dziaialnosci zawodowej, funkcjonowania zakladow opieki zdrowotnej oraz sposobow finansowania ochrony zdrowia i systemu ubezpieczen zdrowotnych, organizowania ochrony zdrowia, a takte jakosci w Swiadczeniu uslug medycznych. W czasie zajeC nalety nawiqzywac do wiedzy uczni6w z zakresu przedmiotu Podstawy pnedsiebiorczo$ci.

Podczas realizacji programu przedmiotu szczegolnq uwage naleiy zwracac na: - regulacje prawne dotyczqce funkcjonowania zakiadow opieki

zdrowotnej i platnika, - okreslanie podstawowych praw pacjentow oraz obowiqzkow i praw

pracownikow, - finansowanie Swiadczen zdrowotnych,

- okreslanie specyficznych cech rynku i mechanizmow ekonomicznych, - stosowanie standardow jakosci uslug medycznych.

Osiqgniecie zaloionych celow ksztatcenia umoiliwi stosowanie nastgpujqcych metod nauczania: metody przypadkow, rnetody projektow, dyskusji dydaktycznej, wykladu konwersatoryjnego oraz cwiczeh praktycznych.

W procesie nauczania-uczenia sig naleiy umoiliwic uczniom samodzielne poszukiwanie i analizowanie norm oraz przepisow prawa dotyczqcych rynku uslug medycznych. Wskazane jest zapewnienie indywidualnego tempa wykonywania cwiczeri. TresC cwiczen powinna dotyczyc interpretowania wybranych przepisow prawa i analizowania wplywu zarzqdzania jakosciq na efekty pracy zakladow opieki zdrowotnej.

Zajecia powinny odbywat sie w pracowni komputerowej, grupach liczqcych do 15 uczniow, z moiliwosciq podziatu na zespoly 2-3 osobowe.

Nauczyciel powinien mieC do dyspozycji podrecznq biblioteczke wyposaionq w pozycje literatury z zakresu prawa i ekonomiki, akty prawne oraz specjalistycznq prase.

Proponuje sig nastepujqcy podziat godzin na realizacje poszczeg6lnych dzialow ternatycznych

LP. Dzialy tematyczne ortentacyjna liczba godzin

13 2. System ubezpieczeii spolecznych 5 3. Rynek Swiadczen zdrowotnych 15 L Razem / 33 i

Podane w tabeli liczby godzin na realizacje poszczegolnych dzialow majq charakter orientacyjny. Nauczyciel moze wprowadzic pewne zmiany, majqce na celu dostosowanie programu do specyfiki szkoly.

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiqgniqC edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osirignigc uczniow powinno odbywad sie systematycznie, na podstawie kryteriow ustalonych na poczqtku zajgC. Systematyczne prowadzenie kontroli i oceny postgpow uczniow umoiliwi nauczycielowi dostosowanie metod nauczania, organizacyjnych form pracy oraz srodkow dydaktycznych do moiliwosci poznawczych uczniow.

Osiqgniecia edukacyjne uczniow mozna sprawdzac za pomoca. sprawdzianow ustnych i pisemnych, testow osiqgnigC szkolnych oraz obserwacji pracy uczniow podczas wykonywania Cwiczen. Podczas kontroli i oceny dokonywanej w formie ustnej, nalezy zwracaC uwage na operowanie zdobyta wiedzq, merytorycznq jakoSC wypowiedzi oraz stosowanie pojec z dziedziny ekonomii i prawa.

Podczas obserwacji pracy uczniow w trakcie wykonywania cwiczen szczegolnq uwage naleiy zwracad na: - interpretowanie przepisow prawa obowiqzujqcych w dziatalnosci

zawodowej, - okreSlanie czynnikow wptywajqcych na popyt i podaz Swiadczen

zdrowotnych, - okreslanie zrodet i sposobow finansowania Swiadczen zdrowotnych. Prowadzqc obserwacje, nauczyciel powinien uwzglgdnic poziom percepcji uczni6w oraz zainteresowania i stosunek do wtasnych osirignigc. Przedmiotem oceny moze byd teczka osirigniec ucznia, w ktdrej bedq gromadzone sprawozdania z wykonanych zadan, wzory umow z roinymi placowkami ochrony zdrowia oraz prace pisemne.

Po zakonczeniu realizacji programu nauczania proponuje sig zastosowanie testu osirignige szkolnych.

W ocenie koncowej naleiy uwzglgdnie wyniki wszystkich stosowanych metod sprawdzania.

Literatura Boratyriski J., Dudek B., Morkis G.: Obstuga klienta. Prawo pracy. Higiena pracy. WSiP, Warszawa 2003 Chwierut S., Kulis M., Wojcik D.: Elementy zarzqdzania finansowego w ochronie zdrowia. Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne "Vesalius", Krakow 2000 Getzen T.: Ekonomika zdrowia. PWN, Warszawa 2000 Mierzejewska-Majcherek J.: Podstawy ekonomii. Centrum Doradztwa i lnformacji Difin, Warszawa 2003 Sobiecki R. (red.): Podstawy przedsiebiorczosci w pytaniach i odpowiedziach. Centrum Doradztwa i lnformacji Difin, Warszawa 2003 Trocki M. (red.): Nowoczesne zarzqdzanie w opiece zdrowotnej. lnstytut Przedsiebiorczosci i Samorzqdnosci, Warszawa 2002

Wykaz liferatu/y nalezy aktualizowad w miare ukazywania sic nowych pozycji wydawniczych.

ZAJECIA PRAKTYCZNE

Szczegolowe cele ksztalcenia W wyniku procesu ksztalcenia uczen (sluchacz) powinien umiec: - zorganizowat stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii. - zastosowac przepisy bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpozarowej oraz ochrony Srodowiska, - dobra6 materialy i metody obrobki rgcznej i mechanicznej, - wykonac podstawowe prace z zakresu recznej i mechanicznej obrobki

metali oraz tworzyw sztucznych, - wykonac pomiary warsztatowe, - dobra6 powlokg antykorozyjnq do rodzaju korozji, - postuzyC sie typowynli narzedziami do obrobki skrawaniem, - wykonac potqczenia metalowych i niemetalowych materiatow

konstrukcyjnych, - zastosowac metody I~czenia elementow elektronicznych, - zmierzyt podstawowe parametry maszyn i urzqdzen elektrycznych, - posluzyc sie dokurnentacjq technicznq i serwisowq aparatury

medycznej, - zmontowat elementy i uklady elektroniczne, - ocenic prawidlowoSC montazu podzespolow i zespolow

elektronicznych w aparaturze medycznej, - uruchomit aparaturg i sprzet medyczny zgodnie z procedurami, - wykonac kalibracje wybranych urzqdzen elektromedycznych, - obstuiyc diagnostycznq i terapeutycznq aparaturg medycznq, - sprawdzic warunki utytkowania aparatury medycznej i ocenic jej stan

techniczny, - zlokalizowa6 usterki w aparaturze medycznej, - dokonac naprawy i konserwacji aparatury medycznej, - posluzyc siq dokumentacjq eksploatacyjnq aparatury medycznej, - wykonaC badania i pomiary aparatury medycznej w celu okreklenia jej

sprawnosci po naprawie, - wyeliminowac zaklocenia wptywajqce na prace aparatury

do pomiarbw prqdow czynnoSciowych.

Material nauczania 1. Obrobka rgczna i maszynowa Zapoznanie z regulaminem i programem zajeC praktycznych. Stosowanie przepisow bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoiarowej oraz ochrony Srodowiska podczas obrobki metali i tworzyw sztucznych. Dobieranie Srodkow ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanej pracy. Obstugiwanie maszyn, urzqdzeri i narzedzi do obrobki metali oraz tworzyw sztucznych. Wykonywanie pomiarow warsztatowych. Wykonywanie trasowania, scinania, przecinania, wycinania, cigcia pitkq i nozycami, gigcia, prostowania, obrobki otworow. Wykonywanie obrobki wykonczajqcej wyrobow metalowych po obrobce rgcznej, Wykonywanie potqczeh spawanych, zgrzewnych i lutowanych. Lutowanie przewodow do ztqczy elektronicznych. Wylutowywanie elementow z obwodow elektrycznych. Wykonywanie potqczen wciskowych. Wykonywanie potqczeri sprgzystych i rurowych. Wykonywanie obrobki wykohczajqcej potqczeti. Dobieranie maszyn i urzqdzen do obrobki mechanicznej. Wykonywanie toczenia, wiercenia, frezowania, szlifowania. Rozpoznawanie rodzajow korozji metali. Dobieranie Srodkow ochrony przed korozjq.

2. Montaz podzespotow i zespolow elektronicznych w aparaturze medycznej

Stosowanie przepisow bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoiarowej oraz ochrony srodowiska podczas montaiu aparatury biomedycznej. Organizowanie stanowiska pracy do prac montazowych. Dokonywanie selekcji i segregacji elementow elektronicznych. Rozmieszczanie i mocowanie elementow na ptytce montazowej oraz wykonywanie potqczen montazowych. Sprawdzanie warunkow pracy tranzystorow i uktadow scalonych. Sprawdzanie zmontowanych ukladow. Przygotowywanie ptytek do trawienia. Stosowanie technologii trawienia. Rozmieszczanie i montowanie elementow i podzespotow. Wykonywanie montaiu na ptytkach z obwodami drukowanymi. Postugiwanie sie dokumentacjq technicznq

3. Eksploatacja diagnostycznej i terapeutycznej aparatury medycznej

Stosowanie przepisow bezpieczeristwa i higieny pracy, ochrony przeciwpozarowej, ochrony od poraienia prqdem elektrycznym oraz ochrony Srodowiska podczas naprawy i konserwacji elektronicznej aparatury medycznej. Stosowanie przepisow dotyczqcych pracy w polu wysokich czgstotliwosci, ochrony radiologicznej. Wykonywanie naprawy i konserwacji lamp IR i UV. Wykonywanie naprawy i konserwacji

' ultradzwiekowych aparatow terapeutycznych. Prowadzenie naprawy i konserwacji aparatow wysokiej czqstotliwosci. Naprawianie aparatury niskiej czgstotliwo6ci. Wykonywanie przeglqdow, konserwacji i naprawy aparatury anestezjologicznej. Wykonywanie przeglqdow, konserwacji, naprawy i regulacji parametrow aparatury sterylizacyjnej. Dokonywanie wymiany czgsci w aparaturze stomatologicznej. Wykonywanie konserwacji i naprawy aparatury stomatologicznej. Sprawdzanie parametrow elektrycznych pantostatu stomatologicznego. Konserwacja mikroskopu laboratoryjnego. Naprawa, wymiana czgSci, regulowanie, kalibrowanie pH-metrow i analizatorow rownowagi kwasowo-zasadowej. Dokonywanie wymiany czgsci i zespotow w aparaturze audiometrycznej. Naprawianie i dokonywanie kalibracji audiometrow. Naprawianie aparatow sluchowych. Naprawianie aparatow logopedycznych. Analizowanie budowy dializatorow, zasady dziatania blony p6tprzepuszczalnej i zabezpieczeri. Obstugiwanie sztucznej nerki. Dokonywanie wymiany czesci w lampie Solux i lampie kwarcowej. Konserwacja i regulacja parametrow aparatow do terapii ultradiwigkowej. Konserwacja i naprawa aparatuly do polniaru prqdow czynnosciowych organizmu. Regulowanie, dokonywanie pomiaru parametrow, prowadzanie konserwacji: w jednokanatowym i trojkanalowym aparacie do EKG, aparacie do reanimacji i intensywnego nadzoru, aparatach do EEG, EMG. Prowadzenie konserwacji i okresowych przeglqdow aparatury rentgenowskiej. Demontowanie kolpaka i lampy rentgenowskiej. Wykonywanie pomiarow parametrow. Wymiana czgSci, wykonywanie naprawy i strojenie rentgenowskich torow TV. Analizowanie budowy aparatury do intensywnego nadzoru medycznego. Obstugiwanie aparatury. Wymiana czgsci, eliminacja zaktoceti zewnqtrznych.

Uwagi o realizacji Realizacja programu przedmiotu Zajecia praktyczne ma na celu

ksztattowanie umiejetnosci praktycznych niezbednych do wykonywania zawodu technik elektroniki medycznej. Szczegolnq uwage naleiy zwracac na: - wykonywanie pomiar6w warsztatowych, - wykonywanie obrobki recznej i mechanicznej, - montai elementow i ukladow elektronicznych, - obstuge i wykonywanie naprawy elektronicznej aparatury medycznej.

Zajgcia praktyczne powinny byc prowadzone w 8 osobowych grupach, w pracowni elektrycznej i elektronicznej, pracowni aparatury medycznej, w warsztacie elektromechanicznym, zaktadach naprawczych sprzetu medycznego oraz w dzialach technicznych placowek ochrony zdrowia.

Przed przystqpieniem do wykonywania zadari naleiy zapoznat uczniow z regulaminem i przepisami bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpozarowej, ochrony od poraienia prqdem elektrycznym, ochrony radiologicznej oraz ochrony Srodowiska, obowi.qzujqcymi w pracowniach i warsztatach

Kaide zadanie praktyczne powinno byc poprzedzone instruktaiem polqczonym z pokazem. Nauczyciel powinien zaprezentowac technikg wykonania okreslonego zadania w zakresie obrobki metali i tworzyw sztucznych, montaiu elementow elektronicznych oraz konserwacji i naprawy aparatury rnedycznej. Nastgpnie uczniowie samodzielnie wykonujq zadania praktyczne pod kontrolq nauczyciela. lndywidualne stanowiska do realizacji zadah powinny byc wyposaione w niezbgdny sprzet, narzedzia, materiaty oraz pomoce dydaktyczne. Uczniom naleiy zapewniC korzystanie z roinych zrodel informacji, takich jak: normy, dokumentacja techniczna, dokumentacja warsztatowa, instrukcje oraz poradniki.

W trakcie prowadzenia zajeC praktycznych wazne jest rowniez ksztattowanie umiejetnosci samodzielnego rozwiqzywania problemow, komunikowania sig z otoczeniem, organizowania wlasnej pracy oraz racjonalnego wykorzystywania czasu pracy.

Proponuje sie nastgpujqcy podzial godzin na realizacjq poszczegolnych dzialow tematycznych:

Orientacyjna liczba godzin

92

22

216

330

LP.

1. 2.

3.

Dziaty ternatyczne

Obrobka reczna i rnaszynowa Montai podzespoi6w i zespotow elektronicznych w aparaturze medycznej Eksploatacja diagnostycznej i terapeutycznej aparatury medycznej

Razern

Podane w tabeii liczby godzin na realizacje pcszczegolnych dzialow majq charakter orientacyjny. Nauczyciel moie wprowadzac pewne zmiany, w celu dostosowania programu do specyfiki szkoly.

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiqgnigC edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie os ian iq t uczniow naleiy przeprowadzat systematycznie na podstawie kryteriow ustalonych na poczqtku zajec. W kryteriach oceniania naleiy uwzgledniC zakres i stopien realizacji celow ksztalcenia zajec praktycznych.

Osiqgniecia edukacyjne uczniow moina oceniaC za pcmocq sprawdzianow ustnych, obserwacji czynnosci uczniow podczas wykonywania Cwiczeri oraz sprawdzianow praktycznych z zadaniami typu proba pracy.

Podczas kontroli i oceny dckonywanej w formie ustnej naleiy zwracac uwagq na operowanie wiedzg merytorycznq jakoSC wypowiedzi, stosowanie pojeC technicznych oraz poprawnost wnioskowania.

Obserwujqc czynnosci uczniow podczas wykonywania zadari praktycznych naleiy zwracaC uwagq na: - organizacje stanowiska pracy, - poslugiwanie sie dokumentacjq technicznq, - korzystanie z norm, instrukcji i katalogow, - dobor narzqdzi, przyrzqdow, urzqdzen i materiaiow do rodzaju

wykonywanej pracy, - stosowanie okreslonej kolejnosci wykonywania poszczegolnych

czynnosci, - jakosc wykonania zadania, - umiejetnoSC pracy z zespotem, - przestrzeganie przepisow bezpieczeristwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpoiarowej, ochrony od poraienia prqdem elektrycznym oraz ochrony srodowiska. Kontrolg poprawnosci wykonania zadania naieiy przeprowadzaC

w trakcie realizacji oraz po jego wykonaniu. Uczeri powinien samodzielnie sprawdziC wyniki swojej pracy wedlug arkusza oceny przygotowanego przez nauczyciela. Nastepnie, wedlug tego samego arkusza, kcntroli dokonuje nauczyciel.

W ocenie koncowej naleiy uwzglgdniC wyniki wszystkich stosowanych metod sprawdzania osiqgnigC uczniow.

PRAKTYKA ZAWODOWA

Szczegotowe cele ksztalcenia W wyniku realizacji programu uczen (sluchacz) powinien umiec: - postuzyt sig podstawowymi przyrzqdami, narzgdziami i urzqdzeniami

stosowanymi w pracy technika elektroniki medycznej, - wykonac podstawowe operacje technologiczne zwiqzane z obrobkq

materialow metalowych i tworzyw sztucznych, - wykonac badania pomiarowe elektronicznej aparatury medycznej, - wykorzystat programy komputerowe do opracowania wynikow

pomiarow, - wykonat wewngtrzne testy fizycznych parametrow urzqdzen

radiologicznych na zgodnosc z obowiqzujqcymi normami, - posluiyt sig dokumentacjq technicznq i techniczno-ruchowq

elektronicznej aparatury medycznej, - zainstalowat i uruchomid elektronicznq aparaturg rnedycznq, - sprawdzic warunki eksploatacji elektronicznej aparatury medycznej, - przygotowaC aparaturg medycznq do pracy i skontrolowaC: jej

sprawnosc technicznq w czasie zabiegow i badan, - zrealizowac zlecenia nadzoru medycznego w czasie badah

i zabiegow, - zinterpretowac i ocenic pod wzgledem technicznym wyniki badah

diagnostycznych, - zanaiizowac i oceniC przyczyny awarii elektronicznej aparatury

medycznej, - dokonac naprawy i konserwacji elektronicznej aparatury medycznej

oraz sprzetu medycznego, - wypelnic dokumentacjg urzqdzen radiologicznych, - zastosowac przepisy bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpoiarowej, ochrony od porazenia prqdem elektrycznym, ochrony radiologicznej oraz ochrony Srodowiska.

Material. nauczania

1. Obstuga i nadzorowanie pracy diagnostycznej i terapeutycznej aparatury elektronicznej

Zapoznanie z programem i regulaminem praktyki zawodowej. Stosowanie przepisow bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoiarowej i ochrony Srodowiska. Stosowanie przepisow ochrony radioiogicznej oraz od poraienia prqdem elektrycznym. Postugiwanie sie przyrzqdami kontrolno-pomiarowymi. Reguiowanie parametrow elektronicznej aparatury medycznej. Stosowanie promieniowania jonizujqcego w diagnostyoe medycznej. Stosowanie ultradiwiekow w diagnostyce medyoznej: formy obrazowania, rodzaje gtowio, bezpieozenstwo wykorzystania ultradiwiekow. Obslugiwanie aparatury rezonansu magnetycznego i tomografii komputerowej w diagnostyce medycznej. Obsiugiwanie aparatury rentgenowskiej i ultrasonograficznej. Obsiugiwanie aparatury do badah izotopowych. Obstugiwanie bazy danyoh obrazowych i programow wspomagajqcych diagnostyke medycznq. Prowadzenie dokumentacji eksploatacyjnej urzqdzen medycznych.

2. Naprawa i konserwacja elektronicznej aparatury medycznej Zapoznanie z reguiaminem zakiadu naprawy sprzgtu medycznego. Stosowanie przepisow bezpieczenstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpozarowej, ochrony od poraienia prqdem elektrycznym, ochrony radioiogicznej i ochrony Srodowiska. Wykonywanie naprawy i konserwacji aparatury fizykoterapeutyoznej. Wykonywanie naprawy i konserwacji aparatury stomatologioznej, Ocena stanu technioznego aparatury po naprawie. Wykonywanie naprawy i konserwacji aparatury anestezjologioznej. Wykonywanie naprawy i konserwacji aparatury laboratoryjnej. Wykonywanie naprawy i konserwacji aparatury laryngologicznej. Kalibrowanie audiometrow. Wymiana stuohawek i mikrofonow w aparatach stuchowych. Wykonywanie naprawy i konsetwacji aparatury rentgenowskiej. Wykonywanie naprawy i konsetwacji aparatury sztucznej nerki. Wykonywanie naprawy i konsetwacji aparatury do intensywnego nadzoru. Wykonywanie naprawy i konserwacji aparatury ultradiwiekowej.

Uwagi o realizacji Celem realizacji programu Praktyka zawodowa jest doskonalenie

umiejetnosci zawodowych uczniow w rzeczywistych warunkach pracy oraz rozwijanie zainteresowania zawodem i ksztattowanie postaw pozqdanych w pracy technika elektroniki medycznej.

Praktyka zawodowa powinna odbywac sig w zespotach elektromedycznych w szpitalach, klinikach i przychodniach, zaktadach naprawy aparatury i sprzetu medycznego, serwisach firmowych aparatury medycznej. Placowki te powinny spetniac kryteria okreslone w podstawie programowej ksztalcenia w zawodzie technik elektroniki medycznej.

Przed przystwieniem do wykonywania zadali pod kierunkiem doSwiadczonych specjalistow, naleiy zapoznac ucznibw z przepisami bhp, regulaminem obowiqzujqcym w miejscu odbywania praktyki, harmonogramem praktyki oraz organizacjq pracy.

Podczas praktyki uczniowie powinni uczestniczyc w wykonywaniu zadari dotyczqcych instalowania, uruchamiania i obstugiwania aparatury diagnostycznej i terapeutycznej oraz rozpoznawania uszkodzen i dokonywania naprawy aparatury. Opiekun praktyki powinien obserwowac pracg uczniow, pomagac im w sytuacjach trudnych i stwarzak moiliwosci wykonywania wszystkich zadan zaplanowanych w programie praktyki.

W procesie nauczania-uczenia sig nalezy rowniez doskonalik umiejgtnosci rozwiqzywania problemow, podejmowania decyzji i wspotpracy z zespotem.

Uczeri zobowiqzany jest do prowadzenia dzienniczka, w ktbrym powinien dokonywak zapisow dotyczqcych: wykonywanych czynnosci, godzin praktyki oraz wnioskow i spostrzezen wynikajqcych z analizy zadali zawodowych.

Dzialy tematyczne Orientacyjna iiczba godzin ie pracy diaqnostycznei i terapeutycznei I

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiqgniqc edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiagnigc uczniow naleiy przeprowadzat systematycznie na podstawie kryteriow ustalonych na poczqtku zajgc. Kryteria powinny uwzglgdniac umiejgtnosci zawarte w programie nauczania.

Przed przystqpieniem do wykonywania zadaii praktycznych naleiy sprawdzic merytoryczne przygotowanie uczniow. Umiejgtnosci praktyczne powinny b y t oceniane na podstawie czynnosci uczniow podczas wykonywania zadari. Podczas obsenvacji naleiy zwracac uwagg na: - przestrzeganie dyscypliny pracy, - organizowanie stanowiska pracy, - postugiwanie sig dokumentacjq technicznq aparatury medycznej, - sprawnosc obslugi aparatury, - jakost wykonanej ustugi, - przestrzeganie przepisow bezpieczenstwa i higieny pracy.

Ocena koncowa, wyrazona w obowiqzujqcej skali ocen, powinna uwzgledniac wyniki wszystkich stosowanych metod sprawdzania. Na zakoiiczenie praktyki opiekun powinien wpisaC: w dzienniczku praktyki opinig o pracy i postgpach ucznia oraz oceng koncowq.