Spis treci. HARMONIJKA USTNA....................................................................................................... 2-3 Wstp.......................................................................................................................................2 Troszk historii........................................................................................................................2 Specyfikacja i rodzaje...........................................................................................................2-3 BLUESOWA HARMONIJKA USTNA...............................................................................3-16 Budowa.................................................................................................................................3-6 Kupujemy harpa....................................................................................................................6-9 Przysza paczka/bylimy w sklepie Trzymanie harpa...................................................................................................................9 Czyste dwiki.................................................................................................................9-11 Nieszczsna dwjka...............................................................................................................11 Rozkad dwikw............................................................................................................11-12 Troszk o teorii muzyki.........................................................................................................12 Bending (podcig)............................................................................................................12-14 Overbending...........................................................................................................................14 Granie w pozycjach..........................................................................................................14-15 Skala bluesowa.......................................................................................................................15 Rytm.......................................................................................................................................15 Efekty................................................................................................................................15-16 PIELGNACJA NASZEGO SPRZTU.............................................................................16-18 Czyszczenie......................................................................................................................16-17 Jak gra by nie uszkodzi.......................................................................................................17 Co nam nie gra......................................................................................................................17 Jak rozpozna uszkodzony stroik od rozstrojonego...............................................................17 Tuning harpa pod techniki overbendingu.........................................................................17-18 Impregnacja drewna...............................................................................................................18 Uszczelnianie.........................................................................................................................18 DROGA DO SUKCESU.....................................................................................................18-19 ZAKOCZENIE PODZIKOWANIA I POSOWIE............................................................19

HARMONIJKA USTNAInformacje dla pocztkujcychAutor: Marcin Reisch Nick: Gofator Wstp Coraz czciej na naszym forum, www.harmoszka.com, pojawiaj si nowe tematy odnonie pomocy w wyborze harmonijki, porady jak i co gra na pocztek, jak wydoby podcig itp. Tak wic przedstawiam Wam mae kompendium wiedzy o 10 kanaowych harmonijkach ustnych systemu Richtera, zwanych inaczej harmonijkami bluesowymi. Informacje zawarte w tej pracy skierowane s, dla pocztkujcych ludzi, majcych zamiar rozpocz przygod z harmonijkami, jak i do tych co potrafi ju ugry harmonijk lecz potrzebuj uzupenienia wiedzy. W treci znajdziecie troszk historii powstania harpw, budow bluesowej harmonijki ustnej, systemy strojenia, porady odnonie kupna. Znajdziecie take informacj o podstawach wydobycia czystego dwiku oraz podcigu. Opisane take zostay techniki gry na harmonijce oraz dzia o pielgnacji harmonijki Zapraszam do lektury. Troszk historii Za twrc harmonijki ustnej uwaa Christiana Friedricha Ludwiga Buschmana, ktry zapocztkowa produkcj instrumentu zwanego aura sucego gwnie za instrument pomocniczy w strojeniu fortepianw. Nastpnie pewien niemiecki lusarz, Wilhelm Thie, po przeprowadzce do Wiednia rozpocz produkcj harmonijek ustnych. Natchnieniem bya aura. Sekretem wiedeskich harmonijek ustnych Thie byy dublowane stroiki, gdzie jeden stroik by strojony kilka centw niej, co powodowao przyjemn dla ucha wibracj. Harmonijki te produkowane s do dzi. Przeomem w produkcji harmonijek ustnych byo stworzenie harmonijki ustnej przez czeskiego wytwrc - Ritchtera w 1826. Trudno znale wiarygodne informacje odnonie Ritchtera i jego fabryki. Jedno jest pewne, harmonijki te podbiy wiat. S najpopularniejszymi harmonijkami bluesowymi. Gra si na nich blues, folk, jazz i inne. Wikszo szarych ludzi kojarzy harmonijk ustn z kowbojami, kapeluszem, Texasem, oglnie z Ameryk. Jednak instrument ten przywdrowa tam dziki niemieckim emigrantomrdo: www.wikipedia.pl

Specyfika i rodzaje Harmonijka ustna jest instrumentem z grupy idiofonw dtych blaszanych. Dwik wydobywa si podczas ruchu powietrza w szczelinach, przy ktrych znajduj si metalowe blaszki zwane stroikami (pot. jzyczki), ktre wprawione w drgania wydaj dwiki o wysokoci zalenej od ich dugoci oraz gruboci. Wrd harmonijek ustnych moemy wymieni: Diatoniczne bluesowe - najczciej 10 kanaowe, cho zdarzaj si take 12 oraz 14 kanaowe. Szczegowe informacje dotyczce tych instrumentw znajdziecie dalej. Diatoniczne oktawowe (zwane oktaw wiedesk) - w odrnieniu od harmonijek diatonicznych jeden kana posiada cztery otwory zawierajce po jednym stroiku. W kadym takim kanale wystpuj dwie pary stroikw, z ktrych pierwsza suy do wydobycia dwiku poprzez zadcie (wydech) druga poprzez zassanie, czyli wdech. W harmonijce oktawowej stroiki strojone s parami w oktawie, co oznacza, e na kadym kanale uzyskujemy jednoczenie dwa dwiki, rnice si dokadnie o jedn oktaw, czyli np.: C i CI, D i DI.

itd. Poprzez zastosowanie takiego stroju uzyskujemy wraenie jakby jednoczenie gray dwa instrumenty, dwik jest peniejszy, de facto bardziej przypomina brzmienie akordeonu ni zwykej harmonijki. Ten typ instrumentu chtniej jest zatem wykorzystywany do odgrywania melodii ludowych, takich jak polki, koldy. Raczej nie spotyka si go w bluesie. Diatoniczne tremolo - s zbudowane podobnie jak opisana wyej harmonijka oktawowa, jednake w harmonijce wiedeskiej dwa wspbrzmice stroiki nastrojne s niemal identycznie. Niewielka rnica wysokoci (kilka centw) powoduje charakterystyczn wibracj, dajc bardzo szerokie brzmienie. Tego typu instrument rwnie spotykany jest gwnie w muzyce ludowej i folkowej. Chromatyczne - pozwalaj na wydobycie wszystkich dwikw skali chromatycznej (co p tonu). Cech charakterystyczn jest tzw. register - przycisk, ktry przesuwa skal dwikw podstawowych o p tonu do gry. S to technicznie najbardziej skomplikowane harmonijki, ich skala siga od c maego do d4, uywane we wszystkich formach muzycznych, od gry solowej, a do orkiestry symfonicznej. Istniej rwniej harmonijki chromatyczne w wersji tremolo. Akompaniujce - harmonijki basowe, akordowe i basowo-akordowe. Innerdo: http://www.wikipedia.pl/

BLUESOWA HARMONIJKA USTNABudowa Bluesowa Harmonijka ustna, czyli nasz potocznie zwany HARP jest harmonijk zazwyczaj 10 kanaow (bywaj 12 oraz 14 kanaowe). W kadym kanale (otworze) znajduj si dwa stroiki jeden u gry odpowiedzialny za wydech oraz jeden na dole odpowiedzialny za wdech. Stroiki przymocowane s do blachy stroikowej za pomoc nitw. Czsto przegldajc aukcje internetowe natkniecie si na opis typu stroiki mosidz, grubo 0,9 mm jest to mylne pojcie, gdy same stroiki s znacznie ciesze a opis dotyczy blachy stroikowej. Blachy stroikowe poczone s do grzebienia za pomoc rub mocujcych. Im wicej rub tym wiksza szczelno, a co za tym idzie atwo grania. Ostatni widoczn czci nadajc wygld, brzmienie i gono s pokrywy. Poniej przedstawiam Wam budow 10 kanaowej harmonijki - Hohner Special 20.

Rys. 1 Budowa Diatonicznej harmonijki systemu Richtera (Hohner Special 20)

Grzebie (korpus) - jest czci harmonijki ustnej, do ktrej przymocowane s blachy stroikowe. Korpusy najczciej wykonane s z drewna lub plastiku. S take korpusy z aluminium a nawet ze szka. Tradycjonalici wybieraj drewno, gdy dla nich znaczenie ma historia oraz unikalne brzmienie dechy. Znacznie wygodniejsze s jednak korpusy z tworzyw sztucznych, ktrych pielgnacja ogranicza si do minimum. Drewniane korpusy w tradycyjnych harpach mog pcznie pod wpywem wilgoci, s to jednak jednostki. W obecnych czasach mamy do dyspozycji porzdnie wykonane korpusy drewniane, odporne na wilgo. Mona take wykona impregnacj samemu, co nie jest wyjtkowo trudne. Ale o tym w dalszej czci.

rys. 2 Drewniane grzebienie do harmonijek ustnych rdo: Strona Pana Jarosawa Koodziejskiego http://jaroslawkolodziejski.art.pl/

rys. 3 Aluminiowy grzebie do harmonijki rdo: Strona pana Jarosawa Koodziejskiego http://jaroslawkolodziejski.art.pl/

Pokrywy - cz harmonijki odpowiedzialna za wygld, styl, gono, wygod grania oraz brzmienie. Najczciej wykonane s z cynkowanej lub niklowanej blachy. S take okazy drewniane. Wanie na pokrywach producenci umieszczaj grawerunki swoich firm oraz czsto take zaznaczaj tonacj. Blaszki stroikowe- serce kadej harmonijki, na blachach umieszczone s stroiki. Blachy najczciej wykonane s z mosidzu. Istniej take blaszki oraz stroiki wykonane z fosforowanego brzu( Bushman Delta Frost), bd stali nierdzewnej (Seydel 1847 Classik, Seydel Big Six). W blaszkach 10 kanaowych harmonijek znajduje si 10 stroikw przymocowanych nitami do blaszki. Im mniejszy stroik, tym dwik jest wyszy (bardziej piskliwy). Niektre stroiki potrzebuj wikszej masy, dlatego pogrubia si ich koce (s to najdusze stroiki na zdjciach). Za pomoc rub blaszki skrca si razem do grzebienia. Im wicej rubek tym harmonijka jest szczelniej skrcona, co niweluje przecieki powietrza, a zarazem poprawia gono, brzmienie oraz atwo wydobywania dwikw i podatno na techniki. Stroik - przepyw powietrza przez kana powoduje drgania stroikw z wysok czstotliwoci tworzc dwik. Stroik jest najdelikatniejsz czci harmonijki. Przez cige drgania powoli

lecz nieuchronnie prowadzi do rozstrajania a w kocu do mierci. Taka jest prawda, nie ma harmonijki ktra by si nie rozstroia. Oczywicie na ywotno stroikw ma wpyw wiele czynnikw takich jak: technika grania, temperatura, higiena, czysto harpa. Przestrzegajc wielu zasad oraz odpowiednie obchodzenie si sprawi, e moe ona posuy nam nawet kilka lat, bez koniecznoci strojenia. Kupujemy harpa Po mudnej lekturze czas zabra si za wybr instrumentu. Przyjlimy, e kupowa bdziemy harmonijk 10 kanaow systemu Richtera zwan bluesow. Zagldamy na sklepy internetowe a tam: ... drewniany grzebie...plastikowy grzebie... tonacja C-dur, fis-mol LowD... mosine stroiki o gruboci 1,2mm... podatna na overbending... doskonaa do bluesa... najlepsza za t cen... No i co tu wybra i za ile? Pierwsz spraw jest tonacja Tonacja - jest to gama molowa bd durowa, na ktrej materiale dwikowym oparty jest utwr muzyczny. Tonacj okrela si poprzez znaki przykluczowe, akordy bd dwiki rozpoczynajce lub koczce utwr muzyczny. Podstawow tonacj harmonijki ustnej jest tonacja C-dur. W tej tonacji jest wikszo utworw muzycznych. Jednak jeli chodzi o bluesa w wikszoci panuje tu tonacja A-dur. Na pocztek polecam kupi harmonijk w tonacji C-dur. Mona ni zagra wiele utworw muzycznych, jest uniwersalna do grania wikszoci rodzajw muzyki. W miar rozwoju naszej gry rozwija bdzie si nasza stajnia. Czas na strojenie. Strojenie - to si zatrzymamy na chwilk. Istnieje wiele rnych rodzajw strojenia harpw, ja omwi 3 z nich. Strojenie Just Intonation, 12 equal temperament (rwnomiernie temporowany) oraz strj kompromisowy. Just Intonation - krtko mwic harmonijka nastrojona w ten sposb soczycie brzmi na akordach ale czyste melodyczne dwiki trac na wartoci. Przykadem takiej harmonijki jest Hering Vintage Harp, Stare Hohnery z serii Marine Band lub Blues Harp. 12 equal temperament - na odwrt. Melodie brzmi licznie natomiast akordy nie pasuj. Hohner Golden Melody, Suzuki Harpmaster i Promaster. Strj kompromisowy - pomidzy equal a just intonation. Obecnie wikszo harpw strojona jest w ten sposb. Hohner Special 20, Big River Harp, Pro Harp, Silver Star, Blues Band, Seydel Blues Session, Blues Solist, 1847 Classic, Big Six. Trzeba zwrci uwag na fakt, i w cigu lat strojenia te ulegay niewielkim zmianom i odchyom. I tu np. strj kompromisowy Hohnera moe inaczej brzmie ni strj kompromisowy harmonijki firmy Seydel. Polecam kupi harmonijk w stroju kompromisowym. KorpusDrewno plusy: brzmienie, tradycja, minusy: w niektrych harpach pcznieje kaleczc jzyk i wargi, wie si to z nieodpowiedni impregnacj drewna. Plastik plusy: brak pcznienia, nie trzeba impregnowa, mona harpa my bezporednio pod wod, minusy: znaj je tradycjonalici wybierajcy drewno. Na pocztek polecam zakupi harpa z korpusem plastikowym Nasz pierwszy harp powinien by z grzebieniem plastikowym, w stroju kompromisowym w tonacji C-dur. Przedstawiam tabelk w ktrej umieciem najbardziej popularne harmonijki bluesowe. Opis tabelki znajduje si poniej

NAZWA

CENA

STRJ

PODATNO NA TRWAO KORPUS TECHNIKI WYTRZYMAO (w skali od 1 do 5) (w skali od 1 do 5) tylko podcigi

UWAGI

Hohner Silver Star Hohner Blues Band

20-35 z 20-30 z

K K

1 2

3 3

P

Hohner Big 60-80 River Harp z

K

3

3

Hohner Pro Harp Hohner Blues Harp

75-95 z 75-95 z

K K

3 4

3 4

Hohner Special 20

75-90 z

K

5

5

Hohner Golden Melody Hohner Marine Band

80-95 z 85-90 z

12 ET K *JI

5 3,5

3 4

Hohner Marine Band Deluxe

125K 135 z

5

5

Bardzo dua, nieszczelna i cicha P Niskobudetowa harmonijka, budow niemal identyczna do Special 20, ale sporo mniej szczelna. Jednak grywana. P Kaleczy jzyk i usta przy duszym graniu Trzeba przygina stroiki pod techniki overblow i overdraw P Podobnie jak w Big River Harp D Grzebie dobrze zaimpregnowany, nie pcznieje. Jest nieco kanciasty, co wymaga przyzwyczajenia. Wystajce pytki stroikowe mog podrani wargi. Przyjemne, przytumione brzmienie. Do gony. P Ma zaokrglone krawdzie, nie kaleczy ust i jzyka, b. dobrze wyregulowana do podstawowych technik. Trzeba podgina stroiki pod Techniki Overdraw i overblow P Ciekawy ksztat pokryw, dobra do overbendingu D nie Drewniany korpus impregnowane czasem pcznieje, trzeba samemu impregnowa. Nie jest skadana na rubki tylko na gwodzie. Warto podgina stroiki pod Overblow i Overdraw. Zdarzaj si egzemplarze lepsze i gorsze. D Niektre harmonijki impregnowane pczniej, czasem (teoretycznie) trzeba samemu impregnowa. Deluxe ma ruby zamiast gwodzi. Gona i jasno brzmica. Nadaje si do technik Overblow i

Hering Free Blues Hering Vintage Harp 1923 Seydel Blues Session

35-40 z 85-95 z

JI JI

4 4 5

4 4? 3

P D impregnowane P

Overdraw Bardzo dobra cena w stosunku do jakoci Zdarzaj si czsto wadliwe sztuki

Do delikatna harmonijka. Zaokrglone brzegi nie kalecz ust i jzyka. Jest przystosowana pod Overblow i Overdraw, jednak trzeba conieco poprawi by techniki te wychodziu bardziej gadko Seydel 160K 5 4 D (kiepsko Bardzo dobrze Blues Solist 170 z impregnowane) wyregulowana do tradycyjnych technik (Bendig), wymaga poprawek do overbendingu, sabo zaimpregnowany i kanciasty grzebie, warto poprawi to samemu. Podatna na korozj! Suzuki 70-75 12 ET 5 5 P Niezwykle wygodna, Harpmaster z doskonale zaokrglona, szybko reagujca. Bardzo jasne brzmienie. Tab. 1. przedstawia najpopularniejsze harmonijki proponowane do zakupu na poczatek Kolumna - cena: przypuszczalne rednie ceny danego produktu z rnych sklepw; Kolumna -strj: K - kompromisowy; 12 ET - rwnomiernie temporowany (melodyczny), JI- Just Intonation; Kolumna - podatno na techniki: ocena atwoci obniana dwiku poprzez bending (nie dotyczy overblow i overdraw); Kolumna - trwao i wytrzymao: opisuje szybko rozstrajania. Moliwo szybkiego zniszczenia poprzez siow gr itp. Kolumna- uwagi: opis wygody grania, moliwoci ranienia ust i jzyka, gono, konieczno strojenia pod techniki overblow i overdraw.

125K 130 z

Co wic wybra na pocztek? Wikszo forumowiczw korzystajcych z forum odpowie jednogonie, e najlepszym rozwizaniem jest Hohner Special 20 w tonacji C. Dlaczego? Harmonijka jest niezwykle wytrzymaa na bdy pocztkujcego, gwnie na siow gr. Jest bardzo podatna na obnianie poprzez bending, nawet w wysokim rejestrze (o bendingu bdzie dalej). Po regulacji jest podatna na overbending (take w dalszej czci artykuu). Jest gona i ma ciekawe brzmienie. Co wane jest take wygodna w graniu poprzez brak wystajcych blach i ostrych kanaw, co nie drani ust i jzyka przy duszej grze. Nie puchnie, gdy korpus jest z plastiku. W ramach porwnania poo Special 20 obok innych harmonijek w podobnej cenie. Pro Harp i Big River Harp - wystaj blachy co kaleczy usta, s ciche, cikie w robieniu podcigw i niezbyt szczelne, wymagaj wikszego przepywu powietrza by wydoby dwik Golden Melody - Jest harmonijk szczeln gon ma sodkie brzmienie, plastikowy korpus zaokrglone krawdzie, jedyny minus jest taki, e jest wyjtkowo delikatna i mona j szybko

zniszczy zwaszcza na pocztku nie znajc odpowiedniej techniki gry. Nie oszukujmy si: kady na pocztku gra siowo. Marine Band - komponenty poczone s za pomoc gwodzi, co utrudnia rozbieranie i kompleksowe czyszczenie. Drewniany korpus bez naszej impregnacji szybko puchnie. Jest take nieszczelna. Hering Free Blues - jest tani, co jest plusem, jednak w porwnaniu do Special 20 jest ciszy w grze, nieco trudniej wydobywa si podcigi i jest cichsza. Jest to jednak dobra alternatywa pierwszej harmonijki ustnej, gdy nie sta nas na Special 20. Polecana jest przez wielu uytkownikw jako harmonijka do 40 z. Jest take atwiejsza w grze w porwnaniu do Pro Harpa i Big River Harpa. Hering Vintage Harp - jest w porwnaniu do Special 20 ciszy w grze i nieco mniej podatny na podcigi. Ma drewniany korpus, ktry jest dobrze impregnowany i nie puchnie. Pod wzgldem wygody grania, Vintage nie kaleczy. Tasze modele - Silver Star i Blues Band. W cenie do 30 z dostaniemy te dwa modele. S to najtasze modele Hohnera. S nietrwae, szybko si rozstrajaj, by zagra potrzebuj wikszego przepywu powietrza, ciko wydoby z nich podcigi. Lepiej jest doda 10 z i kupi Heringa Free Blues. Gdzie kupi? Najlepiej osobicie w sklepie, tam mona sprawdzi harmonijk. Sklepy muzyczne powinny by zaopatrzone w odpowiednie miechy, ktrymi si sprawdza wydobywane dwiki. Jeli w sklepie nie ma miechw a sprzedawca zabroni dmuchn, mona harpa kupi, wzi paragon i zagra w sklepie, Gdy co nie tak, oddajemy do reklamacji. Jeli sprzedawca pozwoli dmuchn oddajemy harmonijk i rezygnujemy ze sklepu nie przestrzegajcego zasad higieny. Aukcje internetowe s dobre gdy mamy zazwyczaj wikszy wybr ale moemy trafi na wadliwy sprzt, aczkolwiek wielu sprzedawcw zastrzega, e kad harmonijk sprawdza przed wysyk. Przysza paczka/bylimy w sklepie Otwieramy pudeko apiemy harpa dmuchamy gra, hura!! Co dalej? Trzymanie harmonijki Ustawiamy rce tak by stworzy komor rezonansow za harmonijk co pozwoli na granie wielu dodatkowych efektw poprzez otwieranie doni, szybkie otwieranie i zamykanie na przemian itp. Harmonijk apiemy midzy kciuk i palec wskazujcy lewej doni, praw doni przykrywamy ty by stworzy szczeln puszk. Powinno si gra w sposb by numerki wygrawerowane na blaszce byy na grze, niektre modele s bez grawerunkw wic ustawiamy harmonijk tak, by grajc coraz wysze dwiki harmonijk przesuwa w lewo (patrzc prosto w kanay dwiki niskie s po lewej stronie a dwiki wysokie po prawej). Jak ju wiemy na jednym kanale mona wydoby dwa dwiki, dwik wdechowy i dwik wydechowy (poprzez odpowiednie uoenie jamy gardowej i jzyka mona take na niektrych kanaach wydobywa dwiki nie nalece do skali diatonicznej - o tym dalej) Czyste dwiki Nadszed czas na nauk czystych dwikw. Mamy 3 metody wydobywania czystych dwikw: Pucker - skadamy usta w dziubek, jak do gwizdania i poprzez odpowiednie zadcie lub zassanie wydobywamy dwik z jednego kanau (harmonijk staramy si apa wewntrzn czci warg i wsadza gboko, najlepiej jak najszybciej zrezygnowa z siowego ukadania dziubka). Tonque Blocking (blokowanie jzykiem) - apiemy ustami 3 kanay a jzykiem zakrywamy 2 kanay z lewej strony. Nie jest to jednak odpowiednia technika grania na pocztek, gdy jest niezwykle trudna. Moim zdaniem lepiej jest si jej uczy po solidnym opanowaniu podstaw.

Tonque Blocking ma szerokie zastosowanie, poniewa mona gra na nim jednoczenie podkad oraz lini melodyczn, mona take gra oktawami (apiemy 4 kanay i zakrywamy ustami 2 rodkowe- mamy wtedy grane takie same dwiki jednak rnice si o oktaw. Powyej 3 kanau by zagra oktaw apiemy pi kanaw i zagrywamy trzy rodkowe). W Tonque Blockingu ciej robi si podcigi, jako e jzyk jest zajty blokowaniem kanaw. U-Blocking- skadamy jzyk w rurk przykadamy do harpa i dmuchamy lub wcigamy. Na pocztek najlepiej uczy si techniki pucker. Harmonijk wkadamy do gboko w usta, to trudne ale moliwe, naley take w miar moliwoci rozluni wargi. Gdy nie wiemy jak brzmi czysty dwik moemy zakry palcami np. kanay 1 2 3 oraz 5 6 7 8 9 10 i zad w kana 4. Oczywicie nauk czystych dwikw moemy, a nawet powinnimy urozmaica graniem prostych melodii. Na pocztku nie jest to atwe i moe zaj nawet kilka tygodni (mi po ponad p rocznym graniu zdarza si nie trafi czysto w kana). Warto te po jakim czasie wiczy pami motoryczn by swobodnie porusza si po kanaach i wydobywa czyste dwiki. Mona to zrobi w sposb taki: dmuchniemy w kana 3 odrywamy harmonijk od ust i znw przystawiamy prbujc zagra 3 bd inny kana. Mona take zamyka oczy. Prbujcie take bez odrywania przechodzi z jednego kanau na inny starajc si wydoby czysty dwik. Nie przejmujcie si niepowodzeniami, w kocu si uda. Gra na harmonijce wbrew pozorom jest do trudna (tym trudniejsza im duej gramy). Przedstawi zapis 3 melodii dobrych na pocztek przygody z harmonijk Wlaz kotek na potek 655(5)(4)(4)456 655(5)(4)(4)454 Oh when the saints 4 5 (5) 6 4 5 (5) 6 4 5 (5) 6 5 4 5 (4) 5 5 (4) 4 4 5 6 6 (5) 4 5 (5) 6 5 4 (4) 4 Oda do radoci 5 5 (5) 6 6 (5) 5 (4) 4 4 (4) 5 5 (4) (4) 5 5 (5) 6 6 (5) 5 (4) 4 4 (4) 5 (4) 4 4 (4) (4) 5 4 (4) 5 (5) 5 4 (4) 5 (5) 5 (4) 4 (4) 3 5 5 (5) 6 6 (5) 5 (4) 4 4 (4) 5 (4) 4 4 (4) (4) 5 4 (4) 5 (5) 5 4 (4) 5 (5) 5 (4) 4 (4) 3 Jat to odczyta? 5 - oznacza zadcie czyli dmuchnicie w kana pity; (5) - oznacza wcignicie zassanie kanau pitego. W internecie oraz na naszym forum znajdziecie mnstwo tabulatur z piosenkami. Tabulatury s dobre ale tylko na pocztek, wszystkie melodie powinnicie gra ze suchu, co bardzo dobrze wyrabia such. Najlepsz metod nauki jest granie usyszanych dwikw. Chciabym si take zatrzyma tutaj i opisa jeszcze dwie techniki gry na harmonijce. Gr akordow oraz Lip Pursing. Akord - wydobycie dwch lub wicej dwikw na raz. Na harmonijce apie si dwa lub wicej kanaw ustami i wykonuje zadcie lub zassanie. Jakie znaczenie ma gra akordowa? Jest dobra do gry a capella jako przerywnik gry solowej, czsto stosowana jako stay i niezmienny fragment gry. Gdy brakuje nam tchu mona zrobi szybki akord, ktry bdzie

pasowa do utworku i pozwoli nam nabra tchu przed dalsza gr. Przykady progresji akordowej. (123) (123) 123 123 na kadym akordzie robimy DA czyli (123) (123) 123 123 DA DA DA DA albo (123) 123 DADA DADA Rnica w zapisie polega na tym i w pierwszym chodzi o dwa osobne wdechy/wydechy z akcentem na DA, a w drugim zapisie chodzi o jeden wdech/wydech podzielony na dwa DADA. Lip Pursing z progresj akordow - Technika w moiwociach podobna do Tonque blockingu, z t rnic, e w Tonque Blockingu dziaamy jzykiem a w Lip Pursingu wargami (lip- warga). Polega na szybkim i pynnym przejciu z czystego dwiku na akord bd z akordu na czysty dwik. Moliwoci tej techniki s ogromne jest atwiejsza do opanowania ni Tonque Blocking, oraz atwiej operowa podcigami. Moecie zapyta skoro atwiej gra Lip Pursing z progresj akordow to po co w ogle komu Tonque Blocking No wic w Tonque Blockingu jama ustna pozostaje bez zmian, przynajmniej jej przednia cz, operuje tylko jzyk oraz tylna cze garda. Co ma ogromne znaczenie w gbokoci brzmienia, Przy Tonque Blockingu brzmienie jest gbokie, gdy mamy do dyspozycji wiksz przestrze rezonansow. W Lip Pursingu zmienia si cigle jama ustna zwaszcza wargi i policzki, zmniejszajc cigle przestrze rezonansow co osabia gbi brzmienia. Nieszczsna Dwjka Gramy sobie w najlepsze a tu w pewnym momencie dochodzimy do wniosku e co jest nie tak z kanaem drugim, jako syczy jaki taki nijaki, nie gra gono na wdechu. Co jest? wadliwa harmoszka? Odda j na gwarancj? Ot nie. Z kanaem 2 na wdechu problem ma wikszo pocztkujcych grajkw. I jest to tylko i wycznie wina techniki. Starajcie si wsadzi gbiej harmonijk w usta i rozluni wargi, oddech ma by z przepony a nie z grnej czci puc, i stara si tak uoy gardo i jam by przypominaa grub rur. Powinno pomc. Rozkad dwikw Mamy harmonijk w tonacji C. Na harmonijce diatonicznej moemy zagra tylko jedn pen gam od kanau 4 do kanay 7. Nasze Do Re Mi Fa Sol La Si Do czyli 4(4)5(5)6(6)(7)7. Jak wida przy kanale 7 nastpuje odwrcenie dwikw, gdzie wdech jest niszy ni wydech. Wie si to z atwiejszym wydobyciem oktawy 4 7, a take z gr akordow- patrz tabelka niej. Pierwsze trzy kanay s oznaczone jako CEG kolejne rwnie CEG i nastpne take. Gdyby 7 bya odwrcona zamiast C mielibymy B co znieksztacao by nam gr akordow w tej czci harmonijki. Gdy zagracie gam na harmonijce w innej tonacji np. w A-dur otrzymacie tak sam gam tylko w tonacji w jakiej jest harmonijka. Dla janiejszego zobrazowania dwikw przytocz tabelk: wydech C E G C E G C E G C kana 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 wdech D G B D F A B D F ATab. 2 przedstawia rozkad dwikw na harmonijce w tonacji C-dur

Troszk o teorii muzyki

b- bemol oznacza obnienie dwiku, #- krzyyk oznacza podwyszenie dwiku (H = B)

Tak wyglda klawiatura pianina, na niej najlepiej wida rozkad dwikw i odlegoci midzy nimi. Po lewej stronie s dwiki niej brzmice (podobnie na harmonice!) a po prawej stronie brzmice wyej. S tu 2 kolory klawiszy: czarne i biae. Te biae wystpuj, gdy zagramy dwiki od 4 kanau na wydechu po kolei "w gr" tzn. C D E F G A H(B) C. Jak wic wydoby dwiki ktre s odpowiednikami czarnych klawiszy. Do tego su podcigi i overbending. Poprzez odpowiedni nauk wydobywania dwikw moemy z diatonicznej harmonijki wydobywa dwiki z poza skali diatonicznej. Ba moemy nawet uzyska pen skal chromatyczn w 3 oktawach! Jest to jednak niezwykle trudne i wymaga wielu lat treningu.rdo: strona Bartka czyckiego www.harmonijka.mud.pl

Bending (podcig) Bending czyli odpowiednia technika wydobywania dwiku z poza skali diatonicznej, bardzo czsto wykorzystywany z bluesie. Poprzez odpowiednie uoenie jamy ustnej, jzyka i podniebienia mikkiego, zmienia si komor rezonansow w jamie ustnej, powodujc obnienie dwiku( tylko i wycznie obniane, podcigiem nie podwyszymy dwiku). Podcigi mona wykona na wszystkich kanaach z t rnic, e na kanaach od 1-6 wykonujemy podcig na wdechu a 7-10 na wydechu. Aby zobrazowa to lepiej uyj tabelki Hb bn Eb F# H C E G C 7 8 9 10 H D F A

wydech C kana 1 wdech D C#

E 2 G F# F

G 3 H Hb A Ab

C 4 D C#

E 5 F bn

G 6 A Ab

Rozkad dwikw dotyczy harmonijki w tonacji C-dur. Niebieski kolor oznacza obnienie poprzez zadcie, kolor zielony obnienie poprzez zassanie, bn oznacza Blue Note

Tak wic jak wida na tabelce kana 1 mona obniy o p tonu, kana 2 o p tonu i o cay ton, kana 3 o p tonu, cay ton i ptora tonu, kana 4 o p tonu, kana 6 o p tonu, kana 8 o p tonu, kana 9 o p tonu i kana 10 o p tonu i o cay ton. Dodatkowo mona take nieznacznie obniy kanay 5 oraz 7 uzyskujc tzw Blue Note dwiki uywane w bluesie. Dwikiem niezwykle popularnym w Bluesie jest tzw. Blue Third. Jest to dwik pomidzy B a Bb (grany na podcigu na wdechu na kanale (3), overblowie na kanale 6 oraz podcigu na wydechu na kanale 10).

Jak wydoby podcig? Jest kilka sposobw. Ja wyjani najatwiejszy na pocztek. Zajmijmy si podcigami na wdechu czyli na kanaach 1-6. Zapcie kana 4 i wcignijcie powietrze, podczas wcigania cofajcie jzyk i prbujecie bezgonie powiedzie IIJJJUUUUUUUUU. W harmonijce C na kanaach 1-6 ta technika wystarczy by wydoby bend. W niszych tonacjach np. G czy Low D na kanaach 1 2 3 prawdopodobnie trzeba bdzie jeszcze do tego obniy uchw i bardziej otworzy gardo. Na pocztku najlepiej wiczy bend na kanale 4, gdy tam jest najatwiej obniy dwik. Innym sposobem moe by wciganie powietrza z wymawianiem bezgonym EEEE i przejcie z EEEE na OOOHHHH. Podczas uywania tych technik bend powinien pj pynnie w gr. Bending gra si take bez pynnego przejcia, innymi sowy mwic skokowo. Gdy opanujecie ju podcigi do tego stopnia, e bdziecie dwik pynnie obnia, na kadym kanale od 1 do 6, czas na nieco inne wydobycie podcigu. Do tej pory pynnie przechodzicie z podstawowego dwiku na podcig. Pora na podcig, ktry pozwoli nam od razu z podstawowego dwiku przej na odpowiedni wysoko. Jest to do trudna technika i bardzo personalna. Kady musi sobie sam znale odpowiednie uoenie jamy ustnej, by przej na odpowiedniej wysokoci podcig. Na kanaach 2 oraz 3 jest o tyle trudniej, tam si obnia co p tonu i cay ton, dodatkowo kana 3 mona take obniy o ptora tonu. Do skokowego wydobycia podcigu niezbdna bdzie nam artykulacja. Kilka sw o artykulacji. Artykulacja pozwala nam na dokadniejsze zaznaczenie kadego granego dwiku, sprawia, e dwiki s mocne i odpowiednio nasycone. Jak artykulowa? Sprbujcie zagra trzy razy dwik na kanale 2 na wdechu, a nastpnie zrbcie dokadnie to samo z tym, ze kady dwik zaznaczcie bezgonym wypowiedzeniem DA, czyli DA DA DA. Teraz to samo zrbcie poprzez wypowiedzenie TU KU TU, albo CZOK CZOK CZOK. To jest wanie artykulacja. Jak pewnie zauwaylicie, za kadym razem jest troszk inne brzmienie. Sposobw artykulacji jest wiele, nie bd si zagbia w szczegy. Jak si ma artykulacja do bendw? Specyficzne uoenie jamy ustnej przy wymawianiu pewnych gosek, powoduje zwikszenie komory rezonansowej naszych ust, co uatwia nam obnianie dwiku. Sprbujcie na kanale 2 wcign powietrze z wymwieniem DA, a pniej na tym samym kanale na wdechu obnicie nieco szczk cofnijcie jzyk i wypowiedzcie DU, powinien dwik obniy si od razu, ale nie pynnie. Jeli zrobicie wszystko dobrze kana 2 powinien obniy si o cay ton. Do obniania o p tonu ja uywam artykulacji DY, DE, TE TY . Ale jest to sprawa moim zdaniem indywidualna, trzeba prbowa w swj sposb ustawia jzyk i uchw. To samo stosuje si na kanale 3. Gdy obniasz dwik gwizdajc na wdechu, to podobnie to wyglda z harmonijk. Nie zmieniaj ukadu ust, zmienia si tylko ukad jamy garda i jzyka. Nie wcigaj i nie wypuszczaj powietrza nosem. Nie zniechcaj si, podcigi to do trudna sprawa, ale trening przyniesie efekt prdzej czy pniej. O podcigach na wydechu tylko wspomn gdy jest to, e tak powiem wysza szkoa jazdy Tu jest raczej na odwrt. Zmniejsza si komor rezonansow poprzez przysunicie jzyka bliej kanaw i wypowiadanie IIJJUUUUU lub TTSSSSUUUUU. W ramach wicze przedstawi kilka tabulatur, ktre mog by pniej wykorzystane w improwizacji bluesa. (4) (4) 4 2 (3) 2 (1) (2) (1) (2) 2 (1) (2) (2) (3) (2) (2) (1) (1)1

(6) (6) 6 (5) (4) (4) (4) 4 (3) (2) (3) (2) (2) (1) 1 (4) - wdech na kanale 4; 2 - wydech na kanale drugim; (6) - podcig o p tonu na kanale szstym; (2) - podcig o cay ton na kanale drugim; (3) - podcig o ptora tonu na kanale trzecim. Overbending We wczeniejszych rozdziaach pojawiao si to dziwne sowo. Overbending to podwyszanie danego dwiku. Poprzez przedmuchanie bd za silne wcignicie powietrza. Dzieli si na: - overblow ( over- poza blow- dmuchnicie, przedmuchanie, jednak nazwa nie ma za wiele wsplnego z wykonywaniem tej techniki, nie rbcie tego na si!) - wykonuje si go na wydechu, na kanaach 1, 4, 5 i 6. Oglnie zaoeniem jest takie dmuchnicie w kana by zablokowa stroik odpowiedzialny za wydech a cyrkulacja powietrza w danym kanale spowodowaa drganie stroika odpowiedzialnego za wdech; - overdraw (over- poza, draw-wessanie, przessanie?) wykonuje si go na kanaach 7, 9, i 10. To samo co overblow tylko na odwrt. Wessaniem powietrza blokujemy stroik wdechowy powodujc cyrkulacj i drganie stroika wydechowego. - mona take wydoby overbending na kanaach 2 i 3 jednak dwiki te s osigalne w sposb znacznie atwiejszy- przez podcig. Nie bd opisywa nauki overbendingu, gdy nie jest to technika gry dla pocztkujcego a pozatym ja sam nie potrafi uywa wszystkich overw. Wspomn tylko, e podstawowe dwiki + podcigi + overbending, daj nam pen skal chromatyczn w 3 oktawach na harmonijce ( klawisze biae i czarne fortepianu - patrz rysunek wyej). Granie w pozycjach Majc naszego harpa w tonacji C akompaniujc moemy we wszystkich innych standardowych tonacjach C, Cis, D, Dis, E, F, Fis, G, A, Ab, B, Bb. Potrzeba nam do tego znajomo pozycji. Tak wic grajc do podkadu w tonacji C na naszej harmonijce (cay czas mowa o tonacji Cdur) bdziemy gra w I pozycji czyli oryginalnej tonacji instrumentu, gdzie dwikiem podstawowym jest dwik okrelajcy tonacj utworu, a na naszej harmonijce tym dwikiem jest dwik 4 na wydechu- na tym dwiku opiera si ca I pozycj. II pozycj bdzie G-dur (pi tonw niej) gdzie dwikiem okrelajcym tonacj utworu jest dwik G. Na naszym harpie bdzie to 2 na wdechu lub 3 na wydechu. Mwic prociej do podkadu G-dur bdziemy gra w II pozycji (na naszej harmoszce, lub w pierwszej pozycji na harmonijce w tonacji G-dur). III pozycj bdzie D-dur (te pi tonw niej ni G-dur). W III pozycji bdziemy gra do podkadu w D-dur Do podkadu D-dur bdziemy gra w II pozycji tylko wtedy gdy nasz harmonijka bdzie w tonacji G-dur, jak rwnie do tego podkadu zagramy w I pozycji tylko wtedy, gdy nasza harmonijka bdzie w tonacji D-dur. Najlepsz pozycj do grania bluesa jest II pozycja i wikszo utworw w ktrych wystpuje harmonijka jest grana wanie w II pozycji. Dla zobrazowania dwikw oraz pozycji przedstawiam tabelk:

Pozycja \ tonacja harmonijki

1 C G D A E BF#/Gb

2 G D A E BF#/Gb

3 D A E BF#/Gb

4 A E BF#/Gb

5 E BF#/Gb

6 BF#/Gb

7F#/Gb

8 Db Ab Eb Bb F C G D A E BF#/Gb

9 Ab Eb Bb F C G D A E BF#/Gb

10 Eb Bb F C G D A E BF#/Gb

11 Bb F C G D A E BF#/Gb

12 F C G D A E BF#/Gb

C G D A E B F#/Gb Db Ab Eb Bb F

Db Ab Eb Bb F

Db Ab Eb Bb F C

Db Ab Eb Bb F C G

Db Ab Eb Bb F C G D

Db Ab Eb Bb F C G D A

Db Ab Eb Bb F C G D A E

Db Ab Eb Bb F C G D A E B

Db

Db Ab

Db Ab Eb

Db Ab Eb Bb

Tab. 2 tabelka pozycji Pierwsza kolumna okrela tonacj harmonijki (nasza harmonijka zaznaczona na czerwono) kolejne kolumny to pozycje, a w nich okrelone dwiki podstawowe danej pozycji. np. eby zagra do podkadu E na naszej harmonijce powinnimy zagra w V pozycji a do podkadu F w XII pozycji.

Skala bluesowa Skala szereg dwikw uoonych wedug staego schematu. Kolejne dwiki skali oznacza si cyframi rzymskimi, tworzc stopnie. Zalenie od rodzaju skali, kady stopie peni inn funkcj. Skale mog by budowane w kierunku wznoszcym (od najniszego dwiku do najwyszego) lub opadajcym (od najwyszego do najniszego).rdo: www.wikipedia.pl

Skal jest wiele, nie ma sensu opisywania kadej znanej skali z osobna. Interesuje nas skala bluesowa. nale do niej dwiki: G, Bb, C#, D, F, G (na harmonijce w tonacji C-dur), czyli zapisujc tabluatur s to: (2) (3) 4 (4) (4) (5) 6. Na tych dwikach powinna opiera si nasza gra bluesowa. Jak wida dwikiem pierwszym jest dwik G czyli (2), co jest potwierdzeniem ze wikszo bluesa grana jest w II pozycji, i powtarzajc si napisz, e eby gra w skali bluesowej na naszej harmonijce (C-dur) powinnimy gra do podkadu G. Rytm Rytm - jeden z elementw dziea muzycznego, odpowiedzialny za organizacj czasowego przebiegu utworu.rdo: http://www.wikipedia.pl/

Opisz tylko rytm stosowany przez nas samych dla poprawienia rwnoci gry. Rytm najlepiej wybija sobie stop, palcem bd ca doni, mona take korzysta z metronomu. Rytm musi by rwny. Musimy pamita, e to nasza gra powinna by dostosowana do rytmu a nie rytm do gry. Wane jest te, eby podczas nagrywania a capella (granie bez akompaniamentu) rytm by dobrze syszalny. Efekty Jak zauwaylicie, na naszym instrumencie porzdni harpiarze wykonuj szeregi kosmicznych efektw, nadajc tym samym magii oraz niezapomnianych wrae z gry. Vibrato - jest to szybkie naprzemienne obnianie/podwyszanie dwiku. Nadaje grze charakterystycznego wibrujcego brzmienia. Podczas vibrato dwiki s obniane lub podwyszane w bardzo niewielkim stopniu sigajcego rzdy 1/16 a nawet 1/32 tonu. Na harmonijce moemy wykona vibrato na 3 sposoby:

1) vibrato rczne - przy odpowiednim uchwycie harmonijki wykonujemy je odrywajc palce prawej doni od lewej doni, bd odrywamy ca do i zatykamy na przemian. Vibrato to jest najprostsze w wykonaniu, mona atwo zmienia czstotliwo wibracji i stosowa je na podcigu. Jako jedyne vibrato nie zmienia wysokoci dwieku lecz jego natenie. 2) przeponowe - trudniejsze w wykonaniu. Wykonujemy je tak, jak bymy chcieli dysze jak pies (dla realistycznoci mona wystawi jzyk). Ciko si kontroluje szybko wibracji, jak i rwno. Plusem jest to, e to vibrato, ktre mona wykona na podcigu. Przy odpowiednio wywiczonej przeponie mona zmienia czstotliwo drgania jak i gono oraz gadko. 3) gardowe - najtrudniejsze do wykonania. Przypomina seri lekkich podcigw. Uczc si vibrato gardowego musimy tak jakby prbowa kaszle, wtedy nasze gardo szybko zamyka si i otwiera. Innymi sowy mwic staramy si je troszk przymkn i otworzy. Vibrato to, po dobrym opanowaniu daje gbokie rwnomierne brzmienie. Trzeba uwaa wiczc vibrato gardowe, poniewa dugotrwae treningi mog prowadzi do osabienia mini krtani i tchawicy co spowoduje bl, kaszel i dyskomfort. Vibrato mona take wykona artykulacj poprzez uderzanie kocwk jzyka o podniebienie i wypowiadanie LALALALALA, bd szybkim obnianiem i podwyszaniem uchwy. Tremolando - Technika polegajca na szybkim przesuwaniu harmonijk bd gow na boki w zakresie dwch kanaw na wdechu lub na wydechu. Jest to do trudna technika do opanowania, zwaywszy na trudnoci zwizane z utrzymaniem jej w rytmie. Mona j poczy z Vibrato oraz podcigiem. Glissando - technika polegajca na szybkim przelizgniciu si z jednej czci harmonijki na drug. Mona robi na wdechu i na wydechu oraz w obie strony, czyli z niszych kanaw na wysokie i z wysokich na niskie. Czsto stosuje si glissando rozpoczynajc bd koczc utwr. Suy nam take jako urozmaicenie, przy przejciu midzy oddalonymi od siebie kanaami np. (2)->(7). WAH WAH- czsto syszymy w nagraniach mistrzw efekt przypominajcy piew harmonijki. Melodyjne aa, aa, mama. Mona to wykona za pomoc atrykulacji brzmicej podobnie do tego efekty, czyli bezgone wypowiadanie aa a a. Mona take pomc sobie rkoma, powoli odrywajc do praw od lewej. PIELGNACJA NASZEGO SPRZTU Podstawy dotyczce instrumentu oraz gry mamy opanowane, pora na pielgnacj czyszczenie i tuning. Czyszczenie Wiemy, e harmonijka jest raczej instrumentem osobistym, nawet do intymnym, tak wic po pierwsze trzeba unika poyczania harmonijki innym osobom. W harmonijk si pluje dmucha w rodku osadza si kurz, lina, resztki jedzenia oraz zuszczony naskrek. Cay brud moe doprowadzi do pogarszania gonoci, brzmienia poprzez blokowanie stroikw. Naley gra raczej z czyst jam ustn. Nie chodzi o to, by przed kadym graniem szczotkowa eby, ale przynajmniej przepuka jam ustn by usun resztki zalegjce. Po kadym skoczeniu gry wytrzepywa harmonijk, poprzez uderzanie o udo, bd do kanaami na d. Warto take my harmonijk pod biec wod z dodatkiem pynu do mycia naczy (nie polecana metoda dla harmonijek z drewnianymi korpusami). Trzeba unika innych rodkw takich jak mydo, gdy mydo pozostawia smak, a raczej mao przyjemnie si gra na mydlanej harmonijce. Natomiast pyn do mycia naczy szybko si wypukuje wraz z brudem. Od czasu do czasu warto take rozkrci harmonijk i kompleksowo j wyczyci. Tak samo pod biec wod z dodatkiem pynu do naczy wypuka grzebie i pokrywy. Na blaszki stroikowe trzeba uwaa by nie uszkodzi stroikw. Niektrzy polecaj szorowanie blaszek past do zbw. Przy tej metodzie trzeba uwaa, by wos z szczoteczki do zbw nie

utkn midzy stroikiem a blaszk. Po myciu dokadnie wypuka blaszki i wytrzepa komponenty z nadmiaru wody. Warto pod kady stroik woy kawaek kartki papieru i wycign, uwaajc by nie rusza kartk nadmiernie na boki co moe spowodowa przesunicie stroika, bd oderwanie kawaka kartki i utknicie midzy stroikiem a blaszk. Po takich zabiegach harmonijk skrcamy i rozdmuchujemy by usun resztki wody. Ja czasem dezynfekuj harmonijk spirytusem do odkaania rk po czym solidnie spukuj wod. Jak gra by nie uszkodzi? Nie naley gra siowo. Trudno wytumaczy technik takiego grania. Chodzi o to by podczas grania spokojnie oddycha, czyli gra oddechem a nie dmuchaniem. Trzeba take rozluni wargi, usta, gardo i brzuch by przepyw powietrza by wikszy, co pozwoli nam na mniejsze uycie mini oddechowych, uspokajajc gr. Podczas grania w zimie trzeba najpierw instrument rozgrza w rkach a dopiero pniej gra. A najlepiej trzyma blisko ciaa by by ciepy cay czas. Co nam nie gra Pocztkujcy gracze mog mie problem z rozpoznaniem kiedy harmonijka si rozstroia. Dowiadczenie uczy nas sucha instrumentu, i po pewnym czasie dojdziemy sami, e co jest nie tak. Najczstszym objawem moe by zmiana barwy akordu, bd samego czystego dwiku oraz wibracja na akordach. Najczstsz przyczyn jest rozstrojenie harmonijki. Zreszt kady instrument w kocu si rozstraja i trzeba stroi. Co potrzebne do strojenia? -yletka, bd noyk tapicerski, moe by kawaek blaszki z puszki, -pilnik precyzyjny paski bd iglak, ewentualnie papier cierny o gramaturze 500-600 -rubokrt do rozkrcania harmonijki, Pod stroik wkadamy yletk i w zalenoci od rozstrajania piujemy stroik. Jeli dwik na danym stroiku obniy nam si od dwiku oryginalnego, wtedy piujemy kocwk stroika. Delikatnie, najlepiej dwa trzy delikatne pocignicia i sprawdzamy, gdy dalej za nisko znw piujemy dwa trzy razy. Lepiej zrobi t czynno 10 razy, ni za bardzo spiowa podwyszajc dwik za wysoko, poniewa obnianie jest trudniejsze w wykonaniu. Obnianie polega na piowaniu ale podstawy stroika czyli bardzo blisko nitu. Zasada taka sama dwa trzy pocignicia i sprawdzamy. NALEY PAMITA EBY PIOWA TYLKO I WYCZNIE WZD STROIKA !!! Jak rozpozna uszkodzony stroik od rozstrojonego? Jeli problem dotyczy pierwszych 3 kanaw, warto dmuchn do gwatownie ale delikatnie, przyoy szybko harpa do ucha- powinien zosta pogos zanikajcego drgania. Mona take harmonijk rozebra i szarpn paznokciem delikatnie stroik w gr- take powinien zosta pogos zanikajcego drgania. Warto take przyjrze si harmonijce pod wiato czy nie ma widocznego pknicia. Wadliwe bd uszkodzone stroiki czsto pkaj podczas strojenia, lub podczas szarpania paznokciem. Gdy stroik nie wybrzmiewa (po dmuchniciu lub szarpniciu nie sycha zanikajcego drgania), moe to wiadczy o wadzie bd uszkodzeniu, ale nie tylko. Mg dosta si niewielki paproch, ktrego nie wida midzy stroik i blaszk. Mona sprbowa cieniutk ig przejecha szczelin wzdu stroika, wsadzi kartk papieru, a nawet chwilk pogotowa w wodzie, czasem pomaga. Tuning harpa pod techniki overbendingu Po jakim czasie i po opanowaniu podstawowych technik gry moe przyj nam ch poszerzenia wiedzy z zakresu customizacji harmonijek pod technik overbendingu. Cay tuning pod t technik nie jest trudny, polega na przygiciu obu stroikw (wdechowego i wydechowego z jednego kanau) bliej blachy, ale w ten sposb by podczas wydechu nie blokowa si on samoistnie, lecz tylko wtedy, gdy dmuchamy bd wcigamy z sposb waciwy do wydobycia overw. Gdy stroik grny/dolny blokuje si w sposb prawidowy, odzywa si powinien dolny/grny stroik przedstawiajc nam overa. Warto take na pocztku

zdj pokrywy i zakry stroik, palcem i usysze jak powinien brzmie over. Nauk overw proponuj zacz od kanau 6 (overblow) czyli wdechem blokujemy stroik wydechowy a odzywa si wdechowy. Impregnacja drewna Czsto si zdarza, e drewniane korpusy mimo e s fabrycznie impregnowane tak czy inaczej pczniej, bd nie s w ogle impregnowane. Warto wtedy impregnowa grzebie samemu. Najprostsz oraz najbardziej popularn metod jest kpiel w gorcym wosku pszczelim. Potrzeba nam do tego: -jeden lub dwa garnki (mniejszy i wikszy) -wosk pszczeli -papier cierny drobnosziarnisty- niektre korpusy s powleczone lakierem ktry po jakim czasie uszczy si i odpada, lub nie jest naoony w kadym miejscu harmonijki.Trzeba ten lakier zedrze przed impregnacj w wosku. -ni lub cienki drucik, ewentualnie szczypczyki, -rczniki papierowe Rozpuszczamy wosk w garnku na gazie. Jeli mamy do dyspozycji dwa garnki w jednym gotujemy wod na gazie a drugi, z woskiem pszczelim wstawiamy do tego z wod. Gdy wosk jest do rozgrzany (nie moe si gotowa) i w konsystencji przypomina wod, wrzucamy nasz grzebie dosownie na kilkanacie sekund do garnka, w ten sposb by wisia w wosku a nie lea na dnie. Do wycigania moe nam posuy drucik lub ni przewizana w ktrej dziurce, bd szczypce. Naley uwaa by po drodze nie dotkn cianek garnka bd innych napotkanych rzeczy. Nadmiar wosku mona wytrze papierem. Pniej taki korpus kadziemy na rcznikach papierowych i co jaki czas obracamy. Po ostudzeniu i wyschniciu polerujemy korpus szmatk. Dziurki na ruby mona przeku szpilk lub cienkim gwodziem. Zbyt due zaschnite krople wosku usuwamy delikatnie noykiem do tapet. I gotowe, mona gra do woli. Uszczelnianie Wany zabieg stosowany zwaszcza w taszych harmonijkach. Znacznie poprawia gono, wyrazisto, brzmienie i co najwaniejsze atwo w graniu. Polega na pokryciu kantw grzebienia (miejsc gdzie blacha stroikowa styka si z grzebieniem), ciek parafin. Nakadamy na palec kropl parafiny, rozsmarowujemy drugim palcem i z obu stron, rozprowadzamy niewielk ilo parafiny po caej powierzchni grzebienia. Skrcamy harmonijk i gramy. Naley pamita by po kadej rozbirce, celem czyszczenia, usun resztki parafiny. Trzeba take uwaa, by nie nanie zbyt duej iloci parafiny co moe spowodowa dostanie si jej na stroik i bdne stwierdzenie uszkodzenia stroika. Wicej o pielgnacji strojeniu naprawie i tuningu znajdziecie na stronie Pana Gszewskiegohttp://www.gaszewski.pl/

DROGA DO SUKCESU Chciabym na koniec przedstawi Wam kilka rad pomocnych w graniu oraz nauce grania -przede wszystkim duo grajcie - trening czyni mistrza, -kochajcie, szanujcie, oszalejcie na punkcie swojego instrumentu, -nocie go zawsze przy sobie -duo suchajcie - powtarzajcie usyszane zagrywki. Jest to pomocne przy improwizacji, -wymylajcie swoje oryginalne riffy - grajcie a gdy Wam wyjdzie starajcie si powtrzy, -nie grajcie siowo - siowa gra mczy Wasze puca oraz Wasz instrument, -nie grajcie na si - zbyt duga, mudna gra mczy, a take czasami zniechca, -rytm, rytm, rytm - nawet jak suchacie czego warto wybija sobie rwny rytm by trenowa, -teoria muzyki - nikt nie kae Wam si jej uczy, wystarczy pozna podstawy,

-uczcie si od mistrzw - powtarzajcie znane standardy harmonijkowe, -dbajcie o instrument - myjcie, czycie, wytrzepujcie, pielgnujcie -korzystajcie z porad innych, ale nie miecie na forach, -grajcie z innymi instrumentami lub do podkadw - pomocne przy nauce rytmu oraz podczas Jam Session, -nie zniechcajcie si gdy nie wychodzi - obiecuj e w kocu si uda. ZAKOCZENIE PODZIKOWANIA I POSOWIE Artyku ten powsta gwnie z materiaw zgromadzonych na forum, oraz z mojego skromnego dowiadczenia. Niektre pojcia s przepisywane z witryn internetowych (patrz rdo). Jest on darmowy i oglnodostpny dla kadego uytkownika forum: www.harmoszka.com i zosta stworzony z nadziej zmniejszenia nowopowstajcych tematw zwizanych z pocztkami zakupu oraz gry na harmonijce. Chciabym serdecznie podzikowa forumowiczowi Pulatom za pomoc w rozwianiu wielu wtpliwoci za pomoc w opisie niektrych dziaw oraz za sprawdzenie poprawnoci informacji zawartych w artykule, a take osobicie za Jego pomoc bez ktrej nie umiabym tego co umiem teraz. Chciabym take podzikowa Makowi Draheimowi za pomoc w pisaniu artykuu oraz za sprawdzenie poprawnoci zawartych w nim informacji. Dzikuj take Wszystkim czytajcym ten artyku za powicenie uwagi.