Upload
capd-angthong
View
106
Download
3
Embed Size (px)
Citation preview
4/25/16
1
รศ.พญ.ศรเวยง ไพโรจนกล ศนยการณรกษ โรงพยาบาลศรนครนทร
คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน
• กลมประชากรผสงอายเพมขน • การเปลยนแปลงของสภาวะโรค • ผสงอายมโรครวมเรอรงหลายโรค
(Multiple co-morbids) • ภาระคาใชจายดานสขภาพ • ภาระดานผดแล
Thai Health Profile 2010
WHO 2012
The Needs of Older People at the End of Life
4/25/16
2
• มปญหาหลายโรค • แตละโรคมผลรวมกนมากกวาการเปนโรคใดโรค
หนง • มปญหา adverse drug reactions • การเจบปวยอยางเฉยบพลนแตละครงมผลทำให
สมรรถนะของผสงอายทรดลง ทำใหตองพงพง แยกตว รสกโดดเดยว
• ปญหาดานจตใจจากการเจบปวย
• มการเปลยนแปลงของความรสกตวเฉยบพลนได • การประเมนอาการอาจทำไดลำบาก • อาการแสดงบางครงไมแนชด • มการเสอมถอยของสมรรถนะได • มโอกาสพลดตกหกลม • เกดภาวะขาดนำไดงาย • มกพบมภาวะเบออาหาร • อาการจากผลขางเคยงของยาอาจไมเหมอนทพบ
ทวไป Amella, JHPN, 2003.
ผสงอาย > 80 ป • ความชกของโรคมะเรงพบลดลง • ความชกของ dementia พบมากขน (44%) • พยากรณโรคหลากหลาย การดำเนนโรคทำนาย
ลำบาก • มการตดสนใจยบยง/ถอดถอนการพยงชพบอย • การสอสารสวนใหญผานครอบครว • มกไมไดรบการดแลจดการอาการทด
Evers MM, et al. JPSM, 2002.
• ผสงอายสวนใหญตองการรบรโรคและไมตองการความทกขทรมาน
• รอยละ 75 ไมตองการการรกษาท “ยดชวต” ถาโอกาสประสบผลสำเรจมนอย
อาย <70 ป OR 9.88 การศกษา < 6 ป OR 3.15
• รอยละ 56 ไมตองการเสยชวตทบาน อาย <70 ป OR 2.8
Srinonprasert V, et al. J Med Assoc Thai, 2014
• ประเมนอาการลำบากจากปญหาการสอสาร โดยเฉพาะการประเมนความปวด
• ขาดการไดรบขอมลทเพยงพอและขาดการมสวนรวมในการตดสนใจ
• ขาดสถานทดแล • ขาดการเขาถงแพทยดแลเฉพาะทาง • ขาดการบรการเยยมบาน • ขาดการดแลแบบ palliative care เมอเขาสระยะ
ทายของชวต WHO, Better palliative care for older people
เปาหมายรวมกน: ควบคมการใชชวตดวยตนเอง ปลดเปลองความทกขทรมาน ดแลแบบองครวม เพมคณภาพชวต ควบคมอาการ การประสาน/ทำงานเปนทม
4/25/16
3
Disease-independent markers: • ภาวะแกหงอม • สมรรถนะระดบทตองพงพง • มการรบรสญเสย • มอาการไมสขสบาย • ครอบครวตองการการประคบประคอง Disease-specific markers: • มอาการ congestive heart failure • Chronic lung disease • Stroke • Cancer • Dementia • ตดเชอซำซอน • ขอเสอมทำใหปวดเรอรง สมรรถนะเสอมถอย
Gatto M. Evidence-based Geriatric Nursing Protocols for Best Practice, 4th Ed.
นาง ค. อาย 81 ป ม CHF, osteoarthritis
มอาการหลงลม ม fracture hip จาก
การหกลมเมอ 3 เดอนกอน เดนไมไดใชรถเขน และตองม
ผดแลตลอดเวลา
Cancer
Organ failure
Frailty/Dementia
• ตดตามนำหนกและ VS • ฉดวคซนกนไขหวดใหญ • การให ASA ในผทม
โอกาสเกดโรคหลอดเลอดหวใจ
• การใชเครองชวยฟงหรอแวนชวยการมองเหน
• ระวงการถกทำรายหรอละเลยทอดทง
• ประเมน ADL เปนระยะเพอใหความชวยเหลอ
• ตดตามระดบนำตาลในเลอดถาเปน DM
• ตรวจกรองการรบรและภาวะซมเศรา
• ประเมนความปวด • ทบทวนยาทใช • ทำ advance directives • ใหการสนบสนน
ครอบครว
Amella EJ, Medscape.com, 2003 Mitchell SL, et al. N Engl J Med 2009.
Dyspnea Pain Pressure ulcer Aspiration Agitation
• พบความชกรอยละ 20 - 45 (AGS, J Am Geriatr Soc 2002)
• อาจกอใหเกดอาการซมเศรา การแยกตว นอนไมหลบ ปญหาการเคลอนไหว และการเสอมของสมรรถนะ
• ความปวดทไมไดรบการจดการพบรอยละ 25 ในสถานดแลผสงอาย (Won, J Am Geriatr Soc 1999)
4/25/16
4
• การเปลยนแปลงทางสรรวทยา เชน สมรรถนะของไตเสอมถอย การเปลยนแปลงของ body fat distribution การเปลยนแปลงของ hepatic metabolism
ทำใหระดบยาสงกวาปกตมโอกาสเกดอนตรายหรอผลขางเคยงจากยาสง
• ตวอยางเชน การใชยา cyclooxygenase-2 (COX-2) inhibitors อาจทำใหเกดภาวะแทรกซอนทรนแรงตอระบบหวใจและหลอดเลอดได
• ไมม specific guidelines ในขนาดหรอการปรบยาในผสงอาย แตแนะนำใหเรมในขนาดนอยๆ ตดตามดแลอยางใกลชด และปรบขนาดขนอยางชาๆ
• ผลขางเคยงของ Tricyclic antidepressants (TCAs) - Cardiotoxicity ไมควรใชในผทม prolonged Q-T intervals หรอ bundle branch blocks - Orthostasis - Sedation, confusion - Urinary retention - Exacerbation of narrow-angle glaucoma
• จำกดการใชในผสงอาย • นยมใช SSRIs.
• Acquired syndrome • พบไดรอยละ 6-12 ของประชากรอาย >65 ป • มการเลวลงของ cognitive abilities และ
สมรรถนะ • มกรนแรงและรบกวนตอการดำเนนชวตประจำวน
Lussier D, Prim Care Clin Office Pract, 2011.
• Alzheimer’s disease พบรอยละ 50-70 • Cerebrovascular disease (multiinfarct,
stroke) • Normal-pressure hydrocephalus • Parkinson’s disease • Traumatic brain injury
4/25/16
5
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 yrs
Cognitive symptoms
Loss of dependence
Behavior problems
NH placement
30
25
20
15
10
5
MM
SE
Alzheimer’s disease progression
Increasing disease severity
Feldman, et al. Clinical Diagnosis and Management of AD. 1999
• การดำเนนโรคใชระยะเวลานานหลายป • สมรรถนะของรางกายเสอมถอยลงเรอยๆหลง
การวนจฉย • และเสอมถอยมากขนเมอโรคอยในระยะรนแรง • ภาวะแทรกซอนเฉยบพลนทเกดขนเปนระยะจะ
เรงใหโรครนแรงขน • ระยะทายของโรคกนเวลานานและพยากรณโรค
ลำบาก
• การวางแผนการดแลลวงหนา (advanced care planning) เปนสงทมความสำคญและควรกระตนใหผปวยทำเมอไดรบการวนจฉยเปน dementia
• ในระยะ early dementia ควรมการพดคยเรองการหลกเลยงการใหอาหารทางสายยางเมอผสงอายเรมกลนลำบาก
• เปาหมายการดแล (goal of care) ในระยะ advance dementia ควรหลกเลยงการพยงชพแตควรเลอกการดแลใหสขสบาย
• ครอบครวผปวยทรบรพยากรณโรคอยางถองแทของ มกหลกเลยงการรกษาทกอใหเกดความไมสขสบาย
Titilayo O, et al. Predicting Survival From In-Hospital CPR. Clinical Geriatrics (http://www.clinicalgeriatrics.com). 2009
Dysphagia
Malnutrition
Increased survival
Pressure sore
Increased functional
status
Increased post-op complications & discomfort
Withholding feeding tubes is often recommended
• Life support: ET, mechanical ventilation, inotropic drugs, renal dialysis, ICU admission, antibiotics
• CPR • Feeding • Hydration • Acute care hospitalization • Treatment of acute problems • Treatment of chronic diseases
บทบาทพยาบาลในการดแลผสงอายระยะทาย มองเหนคณคาและความตองการของผสงอาย
ทำ advance care plan และ advance directive
เพมพนสมรรถนะและความสขสบาย
ประเมนอาการ/จดการอยางมประสทธภาพ
กระตนใหมการสอสารพดคยอยางมสวนรวม
ทำประชมครอบครว ทราบแผนการดแลรวมกน
ใหการดแลแบบองครวมโดยทมสหสาขา
ทำแผนดแล/แผนจำหนาย ตดตามตอเนอง สงตอ
ใหมโอกาสทำตามความประสงคในวาระสดทาย
เคารพในศกดศร ตอบสนองความตองการ
4/25/16
6