หนังสือ เสริมคุณค่าปฐมภูมิ

เสรมคณคาปฐมภมดวยระบบสขภาพระดบอำเภอ (รสอ.) Primary Care Value Added with DHS

จดพมพและเผยแพร

โครงการพฒนาองคความร แนวคดและจดพมพผลงาน

การพฒนากลไกสนบสนนระบบสขภาพระดบอำเภอ

มลนธแพทยชนบท ภายใตการสนบสนนจาก

สำนกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.)

พมพครงท 1 1 ธนวาคม 2557

จำนวนพมพ 10,000 เลม

ทปรกษา รองศาสตราจารย นายแพทยสรเกยรต อาชานานภาพ

นายแพทยอนวฒน ศภชตกล

นายแพทยทวเกยรต บญยไพศาลเจรญ

แพทยหญงสพตรา ศรวณชชากร

นายแพทยชชย ศรชำน

นายแพทยยงยทธ พงษสภาพ

นายแพทยชาญวทย วสนตธนารตน

นายแพทยชาญชย จนทรวรชยกล

บรรณาธการ นายแพทยเดชา แซหล

นายแพทยกฤตพงษ โรจนวภาต

แพทยหญงสกญญา หงสพฤกษ

นางชตสภางค ทพยเทยงแท

นางชาลมาศ ตนสเทพวรวงศ

นางทศนย ญาณะ

ISBN 978-616-90416-5-8

รฐบาลมนโยบายพฒนาระบบบรการสขภาพ ใหประชาชนทกคนบน

แผนดนไทย สามารถเขาถงบรการทมคณภาพอยางทวถง ใชทรพยากร

สขภาพอยางมประสทธภาพ และเปนระบบทยงยน โดยจะตองมการเขาไป

ดแลสขภาพประชาชน ถงในระดบครอบครว ซงเปนหนวยเลกทสดของ

สงคม และมความสำคญทสดในการสงเสรมพฒนาสขภาพของประชาชนไว

ใหยาวนานทสด รวมทงเนนการดแลแบบองครวม ตงแตการปองกน ดแล

และรกษา จนถงการฟนฟสมรรถภาพหลงเจบปวย การดำเนนงานในระบบ

สขภาพระดบอำเภอ (District Health System) ทมการทำงานสขภาพ

โดยใชอำเภอเปนฐาน มเปาหมายสงสดในการดำเนนการ คอ การทำให

ประชาชนมสขภาพด มความรด เพอดแลตนเองไมใหมพฤตกรรมเสยงตอ

การเกดโรค เปนคนด ไมทอดทงกน และมรายไดพอด นบวาเปนระบบท

ตอบสนองนโยบายรฐบาลเปนอยางยง ซงหลกในการดำเนนงานของระบบ

สขภาพระดบอำเภอจะตองสรางการมสวนรวมขององคกรในระดบอำเภอ

และการมสวนรวมของประชาชน ใหมจตสำนกในการพงตนเองใหไดมาก

ทสด ขนาดประชากร และพนทระดบอำเภอจะตองมความเหมาะสม ใน

การประสานและบรณาการนโยบายจากสวนกลาง ใหตอบสนองตอความ

ตองการของประชาชนไดอยางถกตอง แมนยำ มทรพยากรบคคล และองค

ความรทเพยงพอตอการขบเคลอนงานสขภาพปฐมภม มการสรางทมหมอ

ครอบครวทจะมาสนบสนนใหประชาชนสนใจดแลสขภาพตนเอง และ

ถาเจบปวยกจะไดรบการดแลอยางเหมาะสมกบความรนแรงของโรค

สาร

นอกจากนน ยงตองรวมกบภาคอนๆ ในการสรางสงแวดลอมวฒนธรรมท

สงเสรมสขภาพดวย กระทรวงสาธารณสขจงถอวาภารกจในการสรางระบบ

สขภาพอำเภอ เปนนโยบายทสำคญ ผบรหารระดบอำเภออนประกอบดวย

โรงพยาบาล และสำนกงานสาธารณสขอำเภอตองสรางทมนำทเขมแขง

รวมกบภาคทกภาคสวนมาบรหารจดการใหเกดผลเปนรปธรรม

ทายทสดน ผมขออาราธนาสงศกดสทธท งหลายททกทาน

เคารพนบถอ โปรดดลบนดาลใหทานผบรหาร ขาราชการ และเจาหนาท

สาธารณสขทกทาน โดยเฉพาะทมหมอครอบครว ประสบแตความสข

ความเจรญ มสขภาพทแขงแรง มพลงกาย พลงใจทเขมแขงในการดแล

รกษาสขภาพเบองตนใหแกประชาชนทกครอบครวในชมชน ใหเขาถงบรการ

และไดรบการดแลสขภาพอยางมคณภาพยงขน

(ศาสตราจารย นายแพทยรชตะ รชตะนาวน)

รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข

กระทรวงสาธารณสข มนโยบายสงเสรมการพฒนาระบบสขภาพ

ระดบอำเภอ (District Health System : DHS) โดยมวตถประสงคเพอให

เกดการบรหารจดการเครอขายสขภาพทมความรวมมอจากทกฝายท

เกยวของในการจดการปญหาสขภาพอยางเปนเอกภาพในแตละอำเภอ

โดยสงเสรมใหเกดการปรบปรงการบรหารจดการระบบบรการปฐมภมอยางม

คณภาพและมความสอดคลองกบปญหาสขภาพในพนท

หลกการสำคญขอหนงของระบบสขภาพระดบอำเภอ คอ การท

ประชาชนและภาคตางๆ ในพนท มโอกาสรวมคด รวมการคนหาปญหา

รวมกนวางแผนแกปญหารวมกนวางจดหมายไปสการสรางคณภาพชวตทด

ของคนในชมชน เพราะคนในชมชน เพราะคนในพนทยอมเขาใจถงความ

ตองการของตนเอง เขาใจบรบทของตนเองมากกวาผอน การสรางองค

ความรกบบรบทของพนทเพอการพฒนาสขภาพในระดบชมชนจงเปนสง

จำเปน สงเหลานจะเกดขนได ตองมกระบวนการแลกเปลยนเรยนรจากการ

ทำงานทเรยกวา “รวมเรยนร รวมปฏบต” (Participatory Interactive

Learning through Action)

ในโอกาสทภาคเครอขายตางๆ ไดรวมกนจดทำหนงสอ “เสรม

คณคาปฐมภม ดวยระบบสขภาพระดบอำเภอ (รสอ.)” เพอเปนแนวทางใน

การทำใหเกดการรวมเรยนร รวมปฏบต ขบเคลอนระบบสขภาพระดบ

อำเภอใหเกดผลเปนรปธรรม เกดประโยชนกบประชาชนและเปนพนฐานใน

การพฒนาคณภาพชวตทตองปรบเปลยนไปกบการเปลยนแปลงของสงคม

ตลอดเวลา ผมขออำนวยพรใหคณะผจดทำมความเจรญกาวหนาและ

สรางสรรคสงทดงาม เปนประโยชนตอสงคมเชนนสบไป

นายแพทยสมศกด ชณหรศม

รฐมนตรชวยวาการกระทรวงสาธารณสข

คำนยม

สารจากผบรหาร สปสช.

สำนกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.) ตระหนกถง

ความสำคญของนโยบายรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข (ศ.นพ.รชตะ

รชตะนาวน) ผานกลไกการบรหารระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา ทจะ

พฒนาระบบบรการสขภาพใหทกคนบนแผนดนไทย เขาถงบรการทม

คณภาพอยางทวถง มการใชทรพยากรสขภาพอยางมคณภาพและเปนระบบ

ทยงยน เครอขายสขภาพระดบอำเภอ (District health system; DHS) เปน

เปาหมายการสงเสรมการพฒนาความเขมแขงระบบบรการปฐมภม ตาม

ยทธศาสตรการพฒนาหลกประกนสขภาพแหงชาต (2555 - 2559) ทเปน

ปณธานอนแนวแนของสำนกงาน ทจะใหประชาชนชาวไทยถวนหนา ได

รบบรการทใกลบานใกลใจ ทงในเขตเมองและชนบท การดแลสขภาพแบบ

องครวมตอเนองครอบคลมทกมต ซงระบบบรการปฐมภมนบวาเปนการ

พฒนาเพอความอยดมสขของผคน (Health and Well being) ตามนยาม

ใหมขององคการอนามยโลก (ป 2008) ดวย ซงครอบคลมเปาหมาย

ตามนโยบายทง 10 ขอของรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข ในฐานะ

ประธานคณะกรรมการหลกประกนสขภาพแหงชาต อาทระบบบรการดแล

ระยะยาวสำหรบผสงอายในชมชน การดแลระยะสดทาย การสรางเสรม

สขภาพและการรบมอกบปจจยเสยงทางสขภาพตามกลมวย ทเนนความ

ปลอดภยของผปวยดวยการพฒนาระบบสงตอ

การดำเนนงานทจะสนบสนนการพฒนาความเขมแขงระบบบรการ

ปฐมภม และเครอขายสขภาพระดบอำเภอ (DHS) คอ การใหความสำคญ

กบยทธศาสตรการพฒนาบคลากรทมสมรรถนะดานเวชศาสตรครอบครว

และพฒนาทมหมอครอบครว (Family care team) ใหดแลประชาชน

ครอบคลมทวถง กอปรกบมาตรการทางการเงนทเนนคณภาพและผลลพธ

ทางสขภาพของประชาชน เพอกระตนใหหนวยบรการรวมมอกบหนวยงาน

อนๆ ในระดบอำเภอและภาคประชาสงคม ในการแกไขปญหาความ

ตองการดานสขภาพของประชาชน ใหเหมาะสมสอดคลองกบบรบทของ

พนท ตอบสนองตอปจจยเสยงทางสงคมทจะสงผลคกคามตอสขภาพและ

สขภาวะโดยรวม ตลอดจนสงเสรมการจดบรการทจำเปน (Essential Care)

เพมการเขาถงบรการสขภาพอยางเทาเทยมและชมชนมสวนรวม

“เครอขายสขภาพระดบอำเภอ” เปนพนทยทธศาสตรทเหมาะสม

แกการปฏรประบบบรการสขภาพและการสาธารณสข การสรางการมสวนรวม

จากทกภาคสวนและหนวยราชการ ทระดบอำเภอ จะกอใหเกด “ความ

ประหยดและเหมาะสม” ตอสภาพเศรษฐกจและสงคมของประเทศไทยมาก

ทสดในเวลาน ดวยความพรอมทงโครงสรางพนฐาน ดานกายภาพ ดาน

บคลากร ความเชยวชาญและเทคโนโลยตางๆ สามารถพฒนาบรหาร

จดการเชงบรณาการ มงประสทธผลแบบใหม เพอสรางความเปนธรรม

ลดความเหลอมลำได การสรางความเขมแขงของทมนำระดบอำเภอ

การจดสรรทรพยากรทเหมาะสมเพยงพอ จะสามารถปฏรประบบบรการ

สาธารณสขทงระบบใหเปนรปธรรม

ทายน ขอขอบคณผทรงคณวฒ และกองบรรณาธการ ใน

กระบวนการพฒนาระบบสขภาพระดบอำเภอ ทไดมารวมผสานพลงความร

ความรวมมอ และประสบการณทมคาของทกทาน จนเกดการรวบรวม

ความร แนวปฏบตและตวอยางการปฏบตงานทด เพอเปนเครองมอ

การสอสารและขยายแนวคดการพฒนางานระบบสขภาพระดบอำเภอ และ

หวงวาหนงสอเลมนจะเปนสวนหนงของการพลกโฉมปฏรประบบบรการ

สขภาพใหทกครอบครวทวไทย ไดรบบรการใกลบานใกลใจอยางถวนหนา

(นายแพทยวนย สวสดวร)

เลขาธการสำนกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต

๕ ธนวาคม ๒๕๕๗

คำนำ

เรองระบบสขภาพอำเภอ (District Health System) เปนระบบการ

ทำงานดานสขภาพในระดบพนท มงหวงจะใหองคกรทกภาคในพนทสราง

ความรวมมอพงพาตนเอง กำหนดวถในการแกปญหาสขภาพของประชาชน

ในพนท ใหมสขภาวะด คอ สขภาพกายด ปรบเปลยนพฤตกรรมเสยง

ใหลดลง มความรด มรายไดพอด ไมทอดทงกน ดแลสงแวดลอมภายใน

อำเภอไมใหเปนบอเกดปญหาดานสขภาพ ถอเปนนโยบายกระทรวง

สาธารณสขทเลอกทำในสงทถกตองตงแต 20 ธนวาคม พ.ศ.2555 ผบรหาร

ทกระดบจงตองเลอกวธการทำทถกตองไปสการสรางสขภาวะทดของ

ประชาชนโดยประชาชนเพอประชาชน การจดทำเอกสารฉบบนจงม

ความสำคญทจะบอกถงแนวทางการปฏบตใหถกตองเปนทศทางเดยวกน

และเปนพนฐานสำหรบการแลกเปลยนเรยนรใหเกดการเปลยนแปลงใน

เชงพฒนาใหมความกาวหนามากขนโดยยดกรอบ UCARE คอ

1) Unity Team การสรางทมนำทเขมแขง มธรรมาภบาล หมน

ประชมโดยพรอมเพรยงกน เลกประชมพรอมเพรยงกน กระทำ

กจทพงกระทำ

2) Community Participation การมสวนรวมของชมชน รวมคด

รวมทำ และสรางจตสำนกการมจตอาสาไมทอดทงกน

3) Appreciation การมองเหนคณคาของงานททำ เชดชความ

ตงใจของชมชนและผรวมงานเพอเปนกำลงในการขบเคลอน

อยางตอเนอง

4) Resource Sharing and Health Man Power Development

การระดมทนในชมชนชวยเหลอกนทงเงน สงของ ความร และ

การพฒนาคนดวยกระบวนการเรยนรทเปน Context Based

Learning หรอ Participation Interactive Learning Through

Action เรยนจากสงททำ ทำในสงทเรยน

5) Essential Care การสราง Family Care Team หรอทมหมอ

ครอบครว ใหเปนผกระตนใหเกดการปรบเปลยนพฤตกรรมและ

แกปญหาสขภาพของชมชนอยางเปนองครวมตอเนองเชอมโยง

เปนหนงเดยว

ซงองคประกอบเหลานกจะสอดคลองกบ Six Building Blocks ของ

องคการอนามยโลก และเมอมการดำเนนการแลวกจะมกระบวนการสราง

ความภมใจ เชดชความดของผปฏบตงานดวยกนคอ DHS-PCA ซงเปน

กระบวนการประเมนผลดวยการเยยมเสรมเตมพลงมากกวาการคาดหวงให

เกดผลสำเรจตามตวชวด

(นายแพทยทวเกยรต บญยไพศาลเจรญ)

ระบบสขภาพระดบอำเภอ (รสอ.) 1

เปาหมาย (Purpose) 3

กรอบแนวคด (Conceptual Framework) 4

หลกการดำเนนงานของระบบสขภาพระดบอำเภอ 13

การสรางระบบสขภาพระดบอำเภอใหเขมแขง ในมตมมมองการจดการ 15

1. การสรางทมนำทมธรรมาภบาล (Unity District Health Team) 15

2. การสรางการมสวนรวมของประชาชน

(Community participation) 15

3. การพฒนารปแบบบรการทตอบสนองตอความจำเปนและ

ความตองการของประชาชน (Essential care) 15

Family Care Team: ทมหมอครอบครว 16

นโยบาย Family Care Team (FCT) กบการหนนเสรม

ระบบสขภาพระดบอำเภอ : DHS 19

4. การแบงปนทรพยากรและการพฒนาคนปฐมภม

(Resource sharing and human development) 20

การจดการทางการเงน (Financing) 21

5. การทำงานจนเกดคณคา ทงกบผรบบรการและผใหบรการ

(Appreciation and Quality) 27

แนวทางการเยยมเสรมพลงเพอการพฒนา DHS-PCA 28

แนวทางการนำเครองมอ DHS-PCA สการปฏบต 30

I. การทำงานเปนทม (Unity Team) 30

II. การใหความสำคญกบกลมเปาหมายและประชาชน

(Customer Focus) 32

III. การมสวนรวมของชมชน และภาค (Community Participation) 34

IV. การชนชม และใหคณคา (Appreciation) 36

สารบญ

V. การแบงปนทรพยากร และการพฒนาทรพยากรบคคล

(Resources Sharing and Human Development) 38

VI. การดแลผปวยและประชาชน (Essential Care) 41

ความงดงามทงอกเงยจาก DHS 44

ยกระดบ EPI ดวยพลง DHS: อำเภอเมอง ปตตาน 46

ระบบบรการคณภาพสการเรยนรเพอตอยอดการพฒนา DHS

(Chronic Care) : วารนชำราบ อบลราชธาน 50

สานเครอขายการพฒนา DHS ดวยขอมลโรคเรอรง :

จากเครอขายสขภาพอำเภอวงจนทร ระยอง 54

วางรากฐานระบบสขภาพชมชนทอำเภอสนกำแพง เชยงใหม 58

DHS: จากอำเภอสการขบเคลอนตำบลในเครอขายสขภาพ

อำเภอหนองขาหยาง อทยธาน 60

ขยบการพฒนากองทนหลกประกนสขภาพ อปท.

ในเครอขายสขภาพ อำเภอบงนาราง พจตร 64

ความทาทายของการพฒนา DHS ในเขตเมองกระทมแบน

สมทรสาคร 68

หนนเสรมวธคด DHS และพฒนาคนดวย DHML

อำเภอสระโบสถ จงหวดลพบร 71

สภาสขภาพอำเภอ: กลไกขบเคลอน DHS จงหวดสกลนคร 74

“การรอและประกอบสราง” บทเรยนการขบเคลอน DHS

จงหวดจนทบร 77

บทสรปทมคณคาจาก รศ.นพ.สรเกยรต อาชานานภาพ 81

ภาคผนวก 89

Six Building Blocks 89

เกณฑการใหคะแนนตามแนวทาง U-CARE 90

Primary Care Value Added with DHS �เสรมคณคาปฐมภม ดวยระบบสขภาพระดบอำเภอ (รสอ.)

ระบบสขภาพระดบอำเภอ (รสอ.) District Health System (DHS)

คอระบบการทำงานดานสขภาพระดบอำเภอรวมกนของทกภาคสวน

ดวยการบรณาการทรพยากรภายใตบรบทของพนทผานกระบวนการชนชม

และการจดการความร สงเสรมใหประชาชนและชมชนพงตนเองได และ

ไมทอดทงกน โดยมเปาหมายรวมเพอสขภาวะของประชาชน

ระบบการทำงานดานสขภาพระดบอำเภอ หมายถง การทำงานดานสขภาพ

ระดบอำเภอรวมกนของทกภาคสวนทมลกษณะซบซอน มความสมพนธ สามารถประสาน

และเชอมโยงเขากนไดโดยมเปาหมายเดยวกน

ทกภาคสวน หมายถง องคกรภาคในพนท อาท โรงพยาบาลชมชน (รพช.)

สำนกงานสาธารณสขอำเภอ (สสอ.) โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำบล (รพ.สต.) องคการ

ปกครองสวนทองถน (อปท.) วด โรงเรยน หนวยงานเอกชน สวนราชการทเกยวของ และ

ภาคประชาสงคม เปนตน

การบรณาการทรพยากร หมายถง การจดการและใชประโยชนจากทรพยากรทง

ดานบคลากร งบประมาณ วสดอปกรณ ระบบขอมล สารสนเทศและเทคโนโลยรวมกบ

องคกรภาคตางๆ ในพนทตามสภาพปญหา

บรบท จำแนกเปนบรบทชมชน และบรบทองคกร

1. บรบทชมชน : เชอมโยงกบความจำเปนดานสขภาพและการจดบรการทง

ปจจบนและแนวโนมในอนาคต

1) สภาพทางกายภาพและสงคมของชมชน และแนวโนมการเปลยนแปลง เชน

ความเปนชมชนเมอง ชมชนกงชนบทกงเมอง การประกอบอาชพ

พฤตกรรมการกนการอย การเลยงดบตรหลาน ฯลฯ ซงสงผลตอ “ปญหา

ความจำเปน ความตองการดานสขภาพ” ของผคนในชมชน ทเปนอยใน

ปจจบนและมแนวโนมจะเกดขนในอนาคต


2) ศกยภาพของผนำชมชน ในการจดการกบ “ปญหา ความจำเปน ความ

ตองการดานสขภาพ” ของผคนในชมชน

3) ทนทางสงคม ศกยภาพ ความพรอมของชมชนในการจดการกบ “ปญหา

ความจำเปน ความตองการดานสขภาพ” ของผคนในชมชน เชน ภม

ปญญา ความคด ความเชอ ทรพยากร องคกร กลมคน การจดการ ระบบ

ทมอยในชมชน ฯลฯ

2. บรบทองคกร : ขอมลพนฐานของเครอขายสขภาพระดบอำเภอและระบบ

บรการปฐมภม สะทอนใหเหนถงความพรอมในการจดบรการเพอตอบสนองความจำเปน

ดานสขภาพของประชาชน กลมเปาหมายสำคญ และโจทยหลกของพนท ของเครอขาย

สขภาพระดบอำเภอและแตละ รพ.สต.

1) โครงสรางและลกษณะการบรหารจดการรวมกนเปนเครอขายสขภาพระดบ

อำเภอ เปนเงอนไขทเออตอการพฒนาคน และ พฒนาระบบบรการปฐมภม

2) ลกษณะหนวยบรการ เชน ภาระงาน จำนวนประชากรแยกตามกลมอาย

ภาระโรค

3) ความพรอมของทรพยากร คน เงน ความร การใชประโยชนขอมล ในการ

จดการและใหบรการปฐมภม

4) ภาวะการนำองคกร ทม การเรยนรรวมกนอยางตอเนอง การออกแบบ

ระบบงาน วฒนธรรมองคกร

กระบวนการชนชม หมายถง วธการ ขนตอน หรอกรรมวธ เพอสรางความปต

ยนด และใหคณคาตอการดำเนนงานระบบสขภาพระดบอำเภอ

การจดการความร หมายถง การรวบรวม สราง จดระเบยบ แลกเปลยน และ

ประยกตใชความรจากการเรยนร และการปฏบต โดยพฒนาระบบจาก ขอมลไปส สาร

สนเทศ เพอใหเกดความรและปญญา รวมทงเพอประโยชนในการนำไปใช เกดการเรยนร

ขยายผลได

การพงตนเอง หมายถง ความสามารถในการดำรงตนอยไดอยางอสระ มนคง

สมบรณ ซงการพงตนเองไดนน มทงในระดบบคคล ครอบครว และชมชน

สขภาวะ หมายถง ภาวะทสมบรณ ทงทางกาย ทางจต ทางสงคม และทาง

ปญญา


เปาหมาย (Purpose)

1) ทำใหคณภาพชวตของประชาชนดขน สามารถพงตนเองและ

ดแลสขภาพตนเองไดดเพมมากขนและชมชนไมทอดทงกน

2) สถานะสขภาพ (health status) ของประชาชนในอำเภอดขน

สามารถจดการปญหาสขภาพไดดวยตนเอง ลดคาใชจายใน

การรกษาพยาบาล และมศกยภาพพอทจะเผชญกบปญหา

สขภาพทเปลยนแปลงไป

3) เกดเครอขายความรวมมอในการจดการสขภาพทเขมแขง ม

พลงในการขบเคลอนการสรางสขภาวะในอำเภอ และพรอม

รบมอกบการเปลยนแปลงตางๆ ทเกดขน

4) ทำใหการบรการสขภาพมคณภาพ ไดมาตรฐาน ผรบบรการม

ความพงพอใจ ผใหบรการมความสขในการทำงาน


กรอบแนวคด (Conceptual Framework)


จากกรอบแนวคดระบบสขภาพระดบอำเภอดงกลาวขางตน รสอ.

เปรยบเสมอนบาน โดยองคประกอบพนฐาน 6 ประการ (six building

blocks) เบรยบเสมอน ฐานรากของบาน ถอเปนงานโครงสรางทสำคญ

ขนตอนหนงของการสรางบาน เพราะวาตอใหทำบานใหสวยงามแคไหน

กตาม ถากอสรางฐานรากของบานไมดหรอไมไดมาตรฐานกอาจเปนสาเหต

ทำใหบานเกดการทรดตวหรอโครงสรางเกดการแตกราวไดในภายหลง

ไดแก

1) การใหบรการ (Service Delivery)

2) กำลงคนดานสขภาพ (Health Workforce)

3) ระบบขอมล (Information System)

4) การมเวชภณฑ-วสดอปกรณทางการแพทย-เทคโนโลยทาง

การแพทย-และวคซน (Medical products, Vaccine &

Technology)

5) กลไกการเงน (Financing Mechanism)

6) ภาวะการนำและธรรมาภบาล (Leadership/Governance)

ผลลพธของการนำกรอบแนวคดระบบสขภาพขององคการอนามยโลก

ทง 6 องคประกอบ (six building blocks) สวนหลกการดำเนนงานของ

ระบบสขภาพระดบอำเภอ (UCARE) 5 ประการ เปรยบเหมอนเสาบาน

เทยบไดกบโครงกระดกของบาน ซงหมายถงความแขงแรงมนคงของบานทง

หลง เสาทงหาประกอบดวย

1) การทำงานรวมกนในระดบอำเภอ (Unity District Health

Team)

2) การมสวนรวมของเครอขายและชมชน (Community partici-

pation)


3) การทำงานจนเกดคณคา ทงกบผรบบรการ และผใหบรการเอง

(Appreciation and Quality)

4) การแบงปนทรพยากร และการพฒนาบคลากร (Resource

sharing and human development)

5) การใหบรการสขภาพตามบรบททจำเปน (Essential care)

สวนของคานบาน ประกอบดวย กลยทธทงส คอ

w สรางเครอขายความรวมมอทกภาคสวนในการจดการสขภาพชมชน

w สงเสรมและสนบสนนประชาชนและชมชนรวมกนดแล

สขภาพพงตนเองไดและไมทอดทงกน

w พฒนาระบบบรการสขภาพใหครอบคลมมคณภาพ และม

ประสทธภาพ

w พฒนาการสาธารณสขและสงแวดลอมใหเออตอการรบ

ความเสยงจากปจจยทางสงคมอนคกคามสขภาพ

สดทายของโครงสรางบาน ในสวนของหลงคาเปรยบเทยบกบ

เปาหมายของระบบสขภาพอำเภอ ความสำเรจของการทำงานดานสขภาพ

ทคาดหวงจะเกดขน คอระบบบรการทมคณภาพ ครอบคลมทกกลมวย

ตอบสนองความตองการของประชาชน สถานะสขภาพของประชาชนด

สามารถปองกนภาวะเสยงดานสขภาพ และเปาหมายสงสดคอ ประชาชนม

สขภาวะนนเอง

จากกรอบแนวคดขางตน สามารถขยายความดงน


ระบบสขภาพระดบอำเภอกบองคประกอบ 6 ประการของระบบ

สขภาพ

องคประกอบ 6 ประการของระบบสขภาพเรมใชครงแรกโดย

องคการอนามยโลกในป 20071 ทงนมกเรยกทบศพทวา “Six Building

Blocks” ของระบบสขภาพ ซงสามารถนำไปประยกตใชไดกบระบบสขภาพ

โดยทวไปรวมถง “ระบบสขภาพอำเภอ (District Health System)2” โดยท

ทงระบบสขภาพอำเภอ และ Six building block มสาธารณสขมลฐาน

(Primary health care)3,4 เปนฐานรวมของพฒนาการ5 โดยทองคประกอบ

ทง 6 ประการ มปฏสมพนธตอกน และมการพฒนาไปดวยกน ตาม

คณลกษณะของปฏกรยาลกโซ (Chain reactions) ทมตอกน ทงน

ความหมายของแตละองคประกอบในการทำใหปฏสมพนธทมตอกน นำไป

สการทำใหระบบสขภาพอำเภอมความเขมแขง (DHS Strengthening)

อาจอธบายความหมายของแตละองคประกอบพอสงเขปในบรบทของระบบ

สขภาพอำเภอไดดงน

1) การใหบรการ (Service Delivery) หมายถง บรการทมอยใน

ระบบสขภาพอำเภอมความเชอมโยงอยางไมมชองวาง-และไมมความซำซอน

ระหวางโรงพยาบาล-สถานบรการทอยในชมชน-การใหบรการในชมชน-การ

ใหบรการทบาน-การดแลกนเอง-และการดแลตนเองบนพนฐานของการม

1 World Health Report (WHO 2007): Strengthening Health Systems to improve Health Outcomes: Everybody’s Business

2 Harare Declaration (WHO 1987): Strengthening District Health Systems based on Primary Health Care

3 Alma Ata Declaration (WHO 1978): Primary Health Care: the need for actions to protect and promote health of all people

4 World Health Report (WHO 2008): Primary Health Care: Now More Than Ever 5 WHO (2010): Monitoring the Building Blocks of Health Systems: a hand book of

indicators and their measurement strategies


สวนรวมในทกระดบ ทงในระดบรายบคคล-ครอบครว-และชมชน ตาม

คณลกษณะของการใหบรการทมประสทธผล-ตอเนอง-ผสมผสาน-และเปน

องครวม ทงนรวมถงการเชอมโยง-สงตอ-และรบกลบกบบรการทมอย

ภายนอกระบบสขภาพอำเภอ ในกรณทมความจำเปนตองใชบรการทเกน

กวาศกยภาพของบรการทมอยภายในระบบสขภาพอำเภอ

2) กำลงคนดานสขภาพ (Health Workforce) หมายถง การใช

ประโยชนสงสดจากทรพยากรบคคลทมอยในระบบสขภาพอำเภอ ทง

บคลากรทอยในสงกดโรงพยาบาล-สงกดสถานบรการทอยในชมชน-อาสา

สมครสาธารณสข-จตอาสา-เพอนบาน-และสมาชกในครอบครว เพอรวมกน

ใหบรการ และใหการดแลประชาชนของแตละระบบสขภาพอำเภอตาม

ความจำเปนทตองไดรบบรการหรอไดรบการดแล โดยใหบรการและใหการ

ดแลรวมกนเปนทม ทงการใหการใหบรการและการใหการดแลรวมกนเปน

ทมภายในสถานบรการ และการใหบรการและการใหการดแลรวมกนเปนทม

ทเชอมโยงจากสถานบรการ-สบาน-และในชมชน

3) ระบบขอมล (Information System) หมายถง การบนทก-การ

เกบรวบรวม-การวเคราะห-การสงเคราะห-และการใชขอมล อยบนพนฐาน

ของการทำใหเกดประโยชนสงสดในขณะใหบรการทงในระดบรายบคคลและ

รายครอบครว ตลอดจนการทำใหเกดการรบร-เขาใจ เพอตดตาม-ควบคม

กำกบ-และประเมนสถานการณ อนนำไปสการแกปญหาสขภาพอยางเปน

ระบบและตอเนอง ทงในระดบรายชมชนและในภาพรวมของทงระบบ

สขภาพอำเภอ โดยมขอมลทใชสงเปนรายงาน เพอเชอมโยงกบระบบใหญ

เชน จงหวด-เขต-หรอสวนกลาง และขอมลทใชสงเพอประสานงานกบองค

ประกอบอนๆ ทอยภายนอกระบบสขภาพอำเภอ เปนผลพลอยไดจากการม

ระบบขอมลดงกลาว


4) การมเวชภณฑ-วสดอปกรณทางการแพทย-เทคโนโลยทางการ

แพทย-และวคซน (Medical products, Vaccine & Technology)

หมายถง เวชภณฑ-วสดอปกรณทางการแพทย-เทคโนโลยทางการแพทย-

และวคซนทมอยในระบบสขภาพอำเภอ ถกใชอยางมประสทธผลโดย

ทรพยากรบคคลทมสมรรถนะในการใช ทงในระดบรายบคคลและการใช

รวมกนเปนทม ในกรณทสมรรถนะทมอยภายในระบบสขภาพอำเภอมไม

เพยงพอ ควรใหความสำคญกบการเพมสมรรถนะของทรพยากรบคคลท

มอยภายในระบบกอน ซงสามารถดำเนนการไดในทนท เชน การเพม

สมรรถนะโดยการจดการเรยนโดยใชบรบทเปนฐาน (Context Based

Learning: CBL) เพอทำใหสามารถใชทรพยากรเทาทมอยทงหมดใน

ระบบสขภาพอำเภอใหเกดประโยชนสงสด ทงนการเพมจำนวนบคลากรท

มสมรรถนะในการใชเขามาในระบบ และการเชอมโยงกบบคคลากรทม

สมรรถนะจากภายนอกระบบ ควรไดรบการพจารณาควบคกนไปเพอการ

พฒนาอยางเปนระบบและตอเนอง ในกรณทเวชภณฑ-วสดอปกรณทางการ

แพทย-เทคโนโลยทางการแพทย-และวคซน ทยงไมมในระบบสขภาพอำเภอ

แตมความจำเปนตองใช จำเปนตองมการเชอมโยงตามความจำเปนของการ

ใช กบองคประกอบตางๆ ภายนอกระบบสขภาพอำเภอ

5) กลไกการเงน (Financing Mechanism) หมายถง กลไก

การเงนทนอกจากมพนฐานของการทำใหเงนไมใชอปสรรคของการเขาถง

บรการทมคณภาพของประชาชนทกคนแลว ยงมพนฐานของการเปนองค

ประกอบของการชวยเหลอซงกนและกนและไมทอดทงกนอยในกลไกการเงน

ดงกลาว ทงนกลไกการเงนเปนเครองมอสำคญของการบรหารจดการทมผล

ตอผลตภาพ (Productivities) ของระบบสขภาพอำเภอโดยรวม การทำให

ประชาชนรบรถงสถานะทางการเงนบนพนฐานของความโปรงใส-ตรวจสอบ

Primary Care Value Added with DHS �0เสรมคณคาปฐมภม ดวยระบบสขภาพระดบอำเภอ (รสอ.)

ได มสวนชวยเพมการมสวนรวมรสกเปนเจาของระบบสขภาพอำเภอ มผล

ตอการสงเสรมใหเกดการชวยเหลอซงกนและกน การไมทอดทงกน ทงนการ

เพมความรสกถงการมสวนรวมเปนเจาของดงกลาว มผลตอความอยรอด

และความมนคงของสถานะทางดานการเงนของระบบสขภาพอำเภอโดยรวม

6) ภาวะการนำและธรรมาภบาล (Leadership/Governance)

หมายถง การมทมนำทม “สมรรถนะในการทำหนาทบรหารจดการระบบ

สขภาพอำเภอ (DHS Management Competencies)” บนพนฐานของการ

มสวนรวม-โปรงใส-ตรวจสอบได เพอทำใหปฏสมพนธทมตอกนขององค

ประกอบตางๆ ภายในระบบ โดยเฉพาะอยางยงองคประกอบทง 5 ประการ

ดงกลาวขางตน สงผลใหประชาชนในระบบสขภาพอำเภอเขาถงบรการทม

คณภาพ มความปลอดภย ครอบคลมประชาชนทกคนในระบบสขภาพ

อำเภอ ทงการใหบรการและการใหการดแลดานการสงเสรม-ปองกน-รกษา-

เสรมสราง-ฟนฟ-ตลอดจนการใหบรการและใหการดแลในระยะสดทายของ

ชวต ทำใหเกดเปนผลตภาพ (Productivities) ทงในระหวางการดำเนนการ

หรอการมปฏสมพนธของกระบวนการตางๆ ทเกดขนภายในระบบ (Processes)

อนนำไปสการทำใหเกดเปนผลลพธอนพงประสงค (Desirable Outputs/

Outcomes/Impacts) ทเปนประโยชนตอประชาชนทงในระดบรายบคคล-

ครอบครว-ชมชน-ตลอดจนภาพรวมของระบบสขภาพอำเภอ ซงประกอบ

ดวย

w สภาวะสขภาพของประชาชนดขน ม “สขภาวะ (Well-being)”

บนพนฐานของการมการกระจายทรพยากรไปยงสถานบรการ

และผใหบรการทมอยในระบบสขภาพอำเภออยางทวถงและเปน

ธรรม (Improved Health: Level and Equity)

Primary Care Value Added with DHS ��เสรมคณคาปฐมภม ดวยระบบสขภาพระดบอำเภอ (รสอ.)

w ระบบบรการตอบสนองตามความจำเปนทสอดคลองกบความ

พงพอใจของประชาชนทกคนบนความคาดหวงทแตกตางใน

ขณะรบบรการ (Responsiveness6) ทงนองคการอนามยโลกได

แบงออกเปน 2 กลมของการตอบสนองประกอบดวย

- การเคารพในความเปนบคคล (Respect for person)

ประกอบดวย การใหเกยรต (Dignity) การสรางการม

สวนรวมตดสนใจ-เพมสมรรถนะ-เพมความมนใจในการดแล

สขภาพตนเอง (Autonomy) การเกบความลบ (Con-

fidentiality) และการสอสาร (Communication)

- การใหความสำคญกบผ รบบรการ (Pat ient/Cl ient

Orientation) ประกอบดวย การใสใจในทนท (Prompt

attention) การเปดโอกาสใหเลอกผใหบรการ (Choice)

การทำใหมความสะดวกสบายขนพนฐาน (Basic amenities)

และการสงเสรมการมสวนรวมของสมาชกในครอบครวและ

ชมชน (Family/Community Involvement)

w ประชาชนในระบบสขภาพอำเภอทกคนไดรบการปกปองจาก

ความเสยงทางการเงนและทางสงคม อนเกดจากผลกระทบ

ท เกดจากสภาวะสขภาพ (Social and Financial Risk

Protection) บนพนฐานของการมกลไกของชวยเหลอซงกน

และกนและไมทอดทงกนตามการเกดขนของระบบหลกประกน

สขภาพในภาพรวมของประเทศ (Universal Health Coverage:

Mandatory Solidarity) ผสมผสานกบการเกดความรสกทวา

6 World Health Report (WHO 2000): Health Systems: Improving Performance:


“คนภายในระบบสขภาพอำเภอเดยวกนไมทอดทงกนสามารถ

ชวยเหลอซงกนและกน (Consciousness of Solidarity)” เพอ

ปกปองความเสยงทางการเงนและทางสงคม อนเปนผลกระทบ

จากสภาวะสขภาพของคนภายในอำเภอเดยวกนรวมกน

w ระบบสขภาพอำเภอมและมการเพมประสทธภาพ (Improved

Efficiency) โดยมองคประกอบของ

- การจดสรรทรพยากรไปยงสถานบรการและผใหบรการ

เกดขนอยางมประสทธภาพ บนพนฐานของการไมลด

พรอมไปกบกระตนและสงเสรมใหการเพมผลตภาพใหกบ

ระบบสขภาพอำเภอ (Allocated Efficiency)

- การใชทรพยากรทมการเลอกใชอยางประหยดตามความ

จำเปนทางสขภาพของประชาชน โดยทไมลดประโยชนหรอ

ประสทธผลทเกดจากผลตภาพของระบบสขภาพอำเภอท

ประชาชนสมควรไดรบ จากการเลอกใชทรพยากรดงกลาว

(Technical Efficiency)


หลกการดำเนนงานของระบบสขภาพระดบอำเภอ

1. การทำงานรวมกนในระดบอำเภอ (Unity District Health

Team) ของภาคสวนตางๆ ทเกยวของ ใหความสำคญกบ working

relationship คอ ความสมพนธทนำไปสผลลพธทางสขภาพทดขนของ

ประชาชน มการกำหนดผรบผดชอบในการขบเคลอนและกำหนดบทบาท

หนาทของทมอยางชดเจน และมการบรหารจดการทด (Good gover-

nance)

2 . การมส วนร วมของเครอข ายและชมชน (Communi ty

participation) เนนการมสวนรวมของทกภาคสวนในระดบอำเภอ ในทก

ขนตอนของการพฒนา (รวมรบร รวมคด รวมดำเนนการ รวมประเมนผล)

โดยมเปาหมายรวมกน คอ การทำงานดานสขภาพเพอยกระดบการ

พงตนเอง ทำใหมคณภาพชวตทดขนและไมทอดทงกน

3. การทำงานจนเกดคณคา ทงกบผรบบรการ และผใหบรการเอง

(Appreciation and Quality) คณคาทสำคญของการบรการปฐมภม เปน

คณคาทเกดขนทงฝายผใหบรการและผรบบรการ การสรางคณคาทำได

หลากหลายวธ เชน การพฒนาคณภาพเครอขายบรการปฐมภมโดยไมนง

ดดายตอความทกขของผปวย การพฒนาคณภาพไมเนนทเชงปรมาณเพยง

อยางเดยว แตตองเนนทเนอหาและคณภาพบรการทประชาชนไดรบรวมดวย

จงเปนการสรางคณคาใหเกดขน เปนเหมอนนำหลอเลยงจตใจใหเขมแขง

เกดกำลงใจ เปนความสขและทำใหเกดพลงทจะกาวเดนไปขางหนา ขณะ

เดยวกนผรบบรการและประชาชนกมความพงพอใจตอบรการทไดรบ


4. การแบงปนทรพยากร และการพฒนาบคลากร (Resource

sharing and human development) โดยใหความสำคญกบการระดม

ทรพยากรมาใชรวมกนภายใตการบรหารจดการทดและมการแบงปน

ทรพยากรทงคน เงน เครองมอ ความร เทคโนโลย และฐานขอมล เพอใช

ในภารกจทางสขภาพ สวนการพฒนาบคลากรใหความสำคญกบการพฒนา

โดยวเคราะหสวนขาดและเตมเตมตามสภาพปญหา และความตองการทง

ของบคคลและหนวยงาน รปแบบการพฒนาทำไดหลากหลายวธการ เชน

การแลกเปลยนเรยนร การฝกอบรม การดงาน การใชระบบพเลยง เปนตน

5. การใหบรการสขภาพตามบรบททจำเปน (Essential care)

เนนการจดการปญหาสขภาพทตอบสนองตอปญหาของประชาชนในพนท

สอดคลองตามบรบทและวฒนธรรม รวมทงสภาพปญหาสขภาพครอบคลม

ทงดานการสงเสรม ปองกน รกษาและฟนฟ ตามหลกการบรการสขภาพ

ระดบปฐมภม (1A4C) คอ การเขาถงบรการ (Accessibility) การใหบรการ

อยางตอเนอง (Continuity) การเชอมโยงประสาน (Coordination) การ

ใหบรการแบบเบดเสรจ (Comprehensiveness) และชมชนมสวนรวม

(Community Participation)


การสรางระบบสขภาพระดบอำเภอใหเขมแขง ในมตมมมองการจดการ

1. การสรางทมนำทมธรรมาภบาล (Unity District Health Team)

การดำเนนการ ระบบสขภาพระดบอำเภอ จำเปนตองมแกนนำทม

สมรรถนะในการนำการเปลยนแปลงพฒนา ทมนำนตองมาจากทกภาคสวน

ในพนท ตงแตผบรหารโรงพยาบาล สำนกงานสาธารณสขอำเภอ องคกร

ปกครองสวนทองถน ผนำชมชน ฯลฯ แลวแตบรบทของพนท ซงขณะน

กระทรวงสาธารณสข ไดพฒนาโครงการผนำสขภาพระดบอำเภอ ทเรยกวา

DHML (District Health Management Learning) ใหเกดสมรรถนะ 6

ดาน อนไดแก การมจตสำนกทด การกำหนดวสยทศน การจดทำแผน

ปฏบตการ การเปนผนำการเปลยนแปลง การทำงานเปนทม และการใช

เครองมอเพอการบรหารจดการ ถามทมงานทเขมแขง กจะสามารถนำการ

เปลยนแปลงอยางมพลงได

2. การสรางการมสวนรวมของประชาชน (Community partici-

pation) สงทสำคญในการมสวนรวมของประชาชน คอ การทำใหประชาชน

มสวนในการไดรบขอมล และสามารถเรยงลำดบความสำคญของปญหาได

เพอเขามามสวนรวมในการตดสนใจในการดำเนนงาน รวมทงสนบสนน

ทรพยากร พลงกาย พลงใจในการรวมงาน การมสวนรวมเรามพนฐานเรอง

อสม. อยแลว แตไมควรจำกดอยเพยงบทบาทของ อสม. ทเปนอยทำ

อยางไรใหประชาชนมความรสกเปนหนสวนในการดำเนนงาน DHS

3. การพฒนารปแบบบรการทตอบสนองตอความจำเปนและ

ความตองการของประชาชน (Essential care) การจดบรการสขภาพทม

คณภาพนำ จะใชหลกการของเวชศาสตรครอบครวเปนแนวทางใหบคลากร

สาธารณสขนำไปใช ซงนาจะเปนบทบาทของทมหมอครอบครว (Family

Care Team) ไปดแลประชาชนในพนททรบผดชอบ


Family Care Team: ทมหมอครอบครว

เปาหมายของการมทมหมอครอบครว:

w มทมหมอครอบครวทใหการดแล ใหคำปรกษา ชวยเหลอ โดย

ทมทำงานรวมกน ดแลประดจ ญาตมตร ถงบานอยางใกลชด

และทวถง ทกครอบครว

w ไดรบการดแลครอบคลมทกมต (รกษา สงเสรม ปองกน ฟนฟ

องครวม ตอเนอง ผสมผสาน)

w มการรบ-สงตอทกระดบ ตงแตครอบครว ชมชน รพ.สต. รพ.

อยางใกลชดเหมาะสม

w ประชาชน “อนใจ” มญาตทวไทย เปนหมอครอบครว ประชาชน

กลมเสยงไดรบการดแลครอบคลมครบถวน ทำใหเกดครอบครว

ชมชน มความสข มคณภาพชวตทดขน

ทมหมอครอบครว คอ ทมทประกอบดวย สหสาขาวชาชพทงดาน

การแพทยและการสาธารณสข รวมถง อสม. อปท. ชมชน ภาคประชาชน

และผทมสวนเกยวของในการดแลสขภาพของประชาชน เพอดแลปญหา

ดานกาย ครอบคลมทงรกษา สงเสรม ปองกน และดแลดานจตใจ สงคม

บรรเทาทกข พฒนาคณภาพชวต ของผปวย ครอบครว ชมชน อยาง

ใกลชด เขาใจ เขาถง

ß หมอครอบครว คอ บคลากรสาธารณสขทสำเรจการศกษา

ระดบประกาศนยบตรขนไปทปฏบตงานเกยวของกบดาน

สาธารณสขในพนททรบผดชอบของ รพ.สต./ศสม. โดย

รบผดชอบประชากรประมาณ 1,250-2,500 คน/หมอประจำ

ครอบครว


ß แพทยทปรกษา: แพทยเวชปฏบตทวไป/แพทยเวชศาสตร

ครอบครว/แพทยเฉพาะทางทมความสนใจในงานบรการระดบ

ปฐมภม

องคประกอบทม:

ระดบอำเภอ ประกอบดวย แพทย และสหสาขาวชาชพ เชน

แพทยเวชศาสตร/แพทยเฉพาะทาง/แพทยทวไป/ทนตแพทย/เภสชกร/

พยาบาลเวชปฎบต/พยาบาลวชาชพ/กายภาพบำบด/นกสงคมสงเคราะห/

นกสขภาพจต ใน รพ. และทมจาก สสอ. มหนาทเปน ทปรกษา พเลยง

ใหการสนบสนนวชาการ พฒนาศกยภาพทางคลนกทมตำบล ชมชน รวม

ถงสนบสนนทรพยากรทกประเภททจำเปนเพอใหเกดระบบบรการสขภาพทด

ทสดกบครอบครวในเขตรบผดชอบประสานงานสงตอและตดตามความคบ

หนาของผปวยในการไปรบบรการสขภาพยงสถานบรการในทกระดบ

ระดบตำบล ประกอบดวย บคลากรใน รพ.สต. เชน พยาบาล

เวชปฏบต นกวชาการสาธารณสข เจาพนกงานสาธารณสขชมชน เจาหนาท

บรหารงานสาธารณสข ทนตาภบาล เจาหนาทสาธารณสขอนๆ ซงทำหนาท

เปนหมอครอบครว ดแลปญหาสขภาพดานการรกษาพยาบาลเบองตน

ประสานสงตอผปวยทเกนขดความสามารถ มงเนนงานดานการสงเสรม

สขภาพ และปองกนโรคใหแกครอบครวชมชน เชอมประสานกบองคกร

ทองถน ภาครฐอนๆ เพอรวมแกไขปญหาดานสงคม สงแวดลอม เศรษฐกจ

ขจดทกข เพมสขกอใหเกดการพฒนาคณภาพชวต ใหกบครอบครว

และชมชนไดอยางมประสทธภาพ เพมพลงอำนาจในการพงพาตนเองของ

ครอบครว ชมชน


ระดบชมชน ประกอบดวย ภาคประชาชนในพนทนน เชน อสม.

อปท. กำนน ผใหญบาน จตอาสา แกนนำครอบครว นกบรบาล มหนาท

ชวยเหลอผปวยและครอบครวในการดแลตนเองหรอการใหการบรบาล

เบองตน ทำหนาทประดจญาตของผปวยและครอบครว ชวยประสานงานกบ

เจาหนาททางดานการแพทยและสาธารณสข ทงในยามทตองไปรบการ

รกษาพยาบาลท รพ.สต. หรอทโรงพยาบาลชมชน อกทงชวยเหลอดแล

ขจดทกขดานสงคม สงแวดลอม เศรษฐกจ เสรมสรางคณภาพชวตทดของ

ครอบครว ชมชน

ผงโครงสรางทมหมอประจำครอบครว

ทมอำเภอ ทมสหสาขาวชาชพ

จาก รพช. เชน แพทย/ทนตแพทย/เภสช/

พยาบาลเวช/ นกจต/นกกาย/

นกโภชนาการและ

ทมตำบล จนท.สธ.จาก รพ.สต.

เชน พยาบาลเวช/นวด/ทนตาภบาล/จพง./แพทย/แผนไทย/ จนท.สธ. อนๆ

ทมชมชน เชน อสม./อปท.กำนน/ผใหญบาน/แกนนำ/จต

อาสา/ภาคอนๆ

อสม.

อสม.

ครอบครว

1

...

2

1,250-2,500

1,250-2,500

1

...

2

ดแลความเสยงตามกลมมอาย

ดแล รพ.สต. 1-3 แหง/ทม

ทปรกษา/พเลยงทมตำบล

CBL,KM

หมอครอบครว/ พเลยงทมชมชน

ชวยเหลอดแลครอบครว/ผปวย

ระบบใหคำปรกษา-รบและสงตอ


นโยบาย Family Care Team (FCT) กบการหนนเสรมระบบ

สขภาพระดบอำเภอ : DHS

Family Care Team : ทมหมอครอบครว เปนเครองมอในการ

พฒนาใหระบบสขภาพอำเภอ เขมแขง โดยมตองคประกอบของทมหมอ

ครอบครว มแนวทางในการดำเนนการในรปแบบเดยวกบ DHS ตามเกณฑ

UCARE ซงองคประกอบทมหมอครอบครวในระดบอำเภอ ตำบล และชมชน

เปรยบเสมอน Unity Team ของ DHS สวน Community Participation

อยในเรองของภาคเครอขายหรอชมชนทเขามามสวนเกยวของหรอมสวนรวม

ในการเปนทมหมอครอบครว เรองของ Resources Sharing and Human

Development จะมการดำเนนการโดยใชกระบวนการเปนพเลยงของทม

หมอครอบครว ทงในระดบอำเภอ ตำบล และชมชน โดยใชกระบวนการใน

การพฒนาศกยภาพของทมดวยเครองมอ CBL และ KM โดยมการดำเนน

การใหเกดเปนรปธรรมของทมหมอครอบครว โดยใช Essential Care

เปน Tracer เรมแรกอาจดำเนนการในเรองของผสงอายตดเตยง Palliative

care ผพการ ทจะตรวจสอบระบบการทำงานของทมหมอครอบครว ใหเกด

รปธรรมและมความชดเจน การจดบรการสขภาพทมคณภาพนำ จะใชหลก

การของเวชศาสตรครอบครวเปนแนวทางใหบคลากรสาธารณสขนำไปใช ซง

นาจะเปนบทบาทของทมหมอครอบครว (Family Care Team) ไปดแล

ประชาชนเพอใหเกดการบรการทมลกษณะอยางนอย 3 ประการ คอ

(1) สรางความสมพนธทดกบครอบครว คอ ประชาชนกบทมหมอ

ครอบครว ตองมความรจกมกคนกน ทงในชมชนและในหนวย

บรการ


(2) สามารถระบความเสยงทางดานสขภาพตามกลมวยใน

ครอบครว และรวมกนลดละความเสยงดวยการปรบเปลยน

พฤตกรรมและสงแวดลอม

(3) สามารถดแลผปวยทมปญหาสขภาพในชมชนใหเหมาะสมกบ

ระดบความเชยวชาญแตละท เชน ถาเปนโรคหวใจขาดเลอด

กสามารถสงตอไปโรงพยาบาลทมผเชยวชาญโรคหวใจ ถา

เปนผพการในชมชนทชวยเหลอตนเองไมได กสามารถสงทม

หมอครอบครวไปดแลทบานดวย

4. การแบงปนทรพยากรและการพฒนาคนปฐมภม (Resource

sharing and human development) การทำงานสขภาพระดบอำเภอ

จำเปนตองอาศยทรพยากร ทงเงน ความร กำลงคนมามสวนรวม ปจจบนม

กองทนสขภาพตำบลทสนบสนนจากรฐและทองถน เพอใหประชาชนในพนท

ไปแกปญหาสขภาพในระดบพนท ถานำเงนนมาใชในระบบ DHS กจะเกด

ประโยชนกบประชาชนอยางมาก ทสำคญ การจะเปนทมหมอครอบครว

ทมคณภาพจะตองมการเตรยมคนใหมความพรอม มความรตามบรบทของ

พนท การพฒนาโดยใชกระบวนการ Content Based Learning (CBL) มา

เปนกลไกพฒนาคนในพนทเปนวธทเหมาะสม โดยเฉพาะการนำหลกการ

เวชศาสตรครอบครวมาเรยนรในกลมทมหมอครอบครว โดยใชโรงพยาบาล

ชมชนเปนฐาน การพฒนาผนำสขภาพระดบอำเภอโดยใชหลกการ DHML

กเปน CBL แบบหนง แตเปนการพฒนาสมรรถนะคนในระดบอำเภอแทน

ดานบรหาร


การจดการทางการเงน (Financing)

กลไกทางการเงน และจดสรรบรหารเงนงบประมาณ มสวนสำคญ

ยงตอการสรางระบบสขภาพอำเภอเขมแขง การจดการทางการเงนใชเปน

เครองมอในการชนำการเคลอนยายทรพยากร (Resources mobilization),

สรรสรางใหเกดความเปนธรรมไมเลอมลำ มประสทธภาพในอำเภอนน และ

ยกระดบคณภาพได

การจดสรรงบประมาณในระดบอำเภอ (Financing)

เมออำเภอไดรบงบประมาณจากแหลงตางๆ มา ทมหรอคณะ

กรรมการสขภาพระดบอำเภอ จะตองวางแผนรวมกนเพอจดสรรงบประมาณ

ลงในบรการตางๆ ตามระดบอำเภอ จะตองวางแผนรวมกนเพอจดสรรงบ

ประมาณลงในบรการตางๆ ตามลำดบความสำคญ หลกการทวไป ตองม

การจดสรรใหแกชมชน หรอระบบสขภาพชมชนซงมศกยภาพจะไดรบ

ประโยชนจากการจดสรรน

การจดสรรทรพยากรทมอยจำกดในอำเภอ

งบประมาณรายจาย เปนการประมาณการคาใชจายทจำเปนตอง

ใชในการดำเนนงานตามแผนการจดบรการ (Service plans) เงนทจด

เปนงบประมาณอาจนอยกวาทขอประมาณการไวได แมวาในระดบอำเภอ

ปจจบน จะมเงนคาใชจายประจำ เงนชวยเหลอ กองทนหลกประกนสขภาพ

ทองถน อบต. เทศบาล เงนบำรง เงนอดหนนทวไปจาก อบต. หรอ

เทศบาล กองทนทมวตถประสงคเฉพาะ เชน กองทนพฒนาคณภาพชวต

ผสงอาย ผพการ กองทนพฒนาบทบาทสตร กองทน SML กองทน

พฒนาเมอง ฯลฯ ซงมหลากหลาย จำนวนมาก และ สนบสนนมาจาก

หลายหนวยงาน


ดวยเหตผลขางตน ทมระบบสขภาพระดบอำเภอ จะตองวางแผน

สรางสรรคการจดสรรและกระจายทรพยากรใหเกดความเปนธรรม ม

ประสทธภาพสง และเปนไปตามลำดบความสำคญเพอใหทกตำบลและ

หมบานในอำเภอ สามารถสรางกจกรรมสขภาวะไดทวถง

การดำเนนงานเพอจดสรรงบประมาณ และใชทรพยากรใหเกด

ประสทธภาพสง

w ทบทวนแผนการจดบรการ (Review the service plan)

ทระดบอำเภอ หรอคณะกรรมการระบบสขภาพระดบอำเภอ

และแผนการจดบรการของเขตบรการสขภาพ

w ทบทวนโปรแกรมหรอบรการสขภาพทดำเนนการอยในปจจบน

- โปรแกรมดานการสาธารณสขและสงแวดลอม บรการ

สขภาพ นำมาพจารณารวมกนวาจะมการเปลยนแปลง

หรอไม อยางไร มวธการบรหารท เปลยนแปลง เชน

จางเหมาภายนอก (Outsource) เลอน (postpone) หรอ

หยดใหบรการ โครงการจบแลว (terminate)

w จดสรรเงนงบประมาณใหเกดประสทธภาพสงในระดบอำเภอทง

อำเภอ

- อำเภอเปนพนททเหมาะสม ในการประหยดจากขอบเขต

(Economy of scope) เพราะในปจจบน แตละอำเภอ ม

บคลากรทมความร ความสามารถตางๆ มากมาย หลาย

สาขาวชาชพ หนวยงานทแตกตางกน จะมการใชเทคโนโลย

ทเหมาะสม เมอมการใชเทคโนโลยรวมกน จะเกดการลด


ตนทน การพฒนาเทคโนโลย-นวตกรรมชมชน ยกระดบ

ความเปนอยและคณภาพชวตประชาชนและการถายทอด

ความรแกกนตามบรบท (Context based Learning) จะ

ทำใหการปฏบตงานมประสทธผล ประสทธภาพ วธการ

ดำเนนการคอ

ก. ปกปองแผนงานโครงการทลำดบความสำคญแรกๆ

(Protecting prior it ies) การประมาณการตนทน

คาใชจายตอ สถานบรการ หนวยบรการ การปรบ

คาใชจายไปตามแนวโนมอดต ขอมลปจจบนแนวโนม

อนาคต บรการสขภาพชนดใดชนดหนงซงตองคงไว

ในทางปฏบต ขอความในวรรคขางตน ตองการการ

รวมคดรวมวางแผนใน Unity Team ภายใตขอมล

สารสนเทศ ทเทยงตรง ไมลำเอยง มธรรมาภบาล

ข. ปรบลดงบประมาณ ในโครงการทไมจำเปน และสอสาร

สาธารณะใหทราบวา เปนการปรบลดจาก Community

participation, Appreciation, Resources sharing,

และพจารณา Essential care


1) มการจดการทรพยากรบคคลและทรพยากรทางการแพทยและ

สาธารณสข (Human and Physical resources)

การทคณะกรรมการระบบสขภาพระดบอำเภอ จะไดรวมกน

พจารณาถงการรบบคลากรเขาไวในระบบ (Recruitment) ไมวาจะเปน

สหสาขาวชาชพ หรออาสาสมคร หรอจตอาสาเปนเรองทสำคญควรมอง

ภาพรวมของระดบอำเภอ (เชน พจารณาถงทมสหสาขาวชาชพ หมอ

อนามย อสม. เครอขายจตอาสา ฯลฯ) การฝกอบรมใหมความตระหนก

ความร หรอสามารถปฏบตได (เชน อสม. เชยวชาญ ตอยอดเพอให

สามารถเปน skill caregivers) และมความมนใจใหระบบบรการปฐมภมเปน

ทนาเชอถอแกประชาชน (Training) การกระจายบคลากร (deployment)

ทดจะสามารถทำใหหนวยบรการประจำ เครอขายหนวยบรการสามารถ

ทำงานรวมกนไดอยางไรรอยตอ และการดำรงคงไวของบคลากรทมขวญ

กำลงใจ (retention) ของบคลการทมความสามารถ มความรทกษะใน

ภาพรวมเพอใหปฏบตงานในอำเภอ อกประการหนง การจดซอ จดหา จด

จางอปกรณเครองมอ เทคโนโลยทางการแพทย วคซน ยาและเวชภณฑ

(เชน บญชยา รพ.สต. บญชยาโรงพยาบาลชมชน) หรอแผนการลงทนใน

โครงสรางกเปนเรองทสำคญ โดยเฉพาะการปรบโครงสรางเพอการจด

บรการทขยายของเขตขน ททนสมยขน หรอตอบสนองตอความตองการของ

ประชากรในอำเภอมากขน


ตาร

างปร

ะกอบ

การว

เครา

ะหกา

รจดก

ารทร

พยา

กร

ประเ

ดน

การจ

ดการ

ทอาจ

เปนไ

ปได

บคลาก

รทปฏบตงา

นใน

ทม

ทหนวย

บรก

าร

ประจ

ำ เค

รอขา

ยบรก

ารปฐ

มภม

หนวย

รวมใ

ห

บรก

ารมจำ

นวน

และ

สดสว

นผส

ม (N

umbe

r

and

mix

of h

ealth

worke

rs) ใ

นอำเภอ

ของ

เรา

ทจะส

ามาร

ถตอบ

สนอง

ปญหา

สขภา

พ แ

ละ

ความ

อยดม

สขใน

อำเภ

อของ

เรา

สถาน

ภาพเป

น

เชนใ

ด

ß วา

งแผน

ระยะ

สน ท

จะมก

ารปฏบต

การต

าม s

ervice

plan

ปงบ

ประ

มาณนแล

ะป

งบประ

มาณ

หนา

โดยบ

รหาร

เปนเค

รอขา

ย แล

ะถาไ

มสา

มาร

ถทำไ

ด กท

ำ Pu

blic

Privat

e Mix

ß วา

งแผน

ระยะ

ยาวก

บสถา

บนผล

ตและ

พฒนา

ตางๆ

และ

ทำกา

รเจร

จาแห

ลงทน

สนบส

นน

การ

รบรอ

งคณ

ภาพ

ของก

ระบวน

การ

ทำง

าน

บรกา

รปฐม

ภม บ

รการ

สขภา

พใน

ชมชน

บรก

าร

สงตอ

การส

วสดภาพ

สวสดกา

รชมชน

ทมกา

ร

บรณาก

ารทร

พยา

กรใน

อำเภ

อ

ß นำ

ขบวน

การ

DHSA

/PCA

มาปร

บประ

ยกตใ

ชทงภ

าพรว

มของ

อำเภ

อในท

กกระ

บวนก

าร

ทกหน

วยบร

การแ

ละสถ

านบร

การ

และท

กเปา

หมาย

ß นำ

ขอมล

HCIS,

JHC

IS, H

ospX

P, e

tc. มา

ประย

กตใช

ใหเป

น KM

ของ

อำเภ

อ

ß ปร

ะสาน

กบคณ

ะกรร

มการ

ขบเค

ลอน

DHS

เขต

ตาม

คำสง

๑ เ

มษาย

น ๒๕

๕๗ ใ

ห

สนบส

นนใน

ประเดน

ทเปน

ปญหา

ของอ

ำเภอ

คาแ

รง ค

าตอบ

แทน

คาต

อบแท

นพเศ

ษ กา

ร

จางเหมา

บคคล

มาทำภ

ารกจ

จำเพ

าะ ห

รอจา

ง

เหมา

เปนโค

รงกา

รเพอใ

หบรร

ลควา

มมงห

มายท

เปนล

ำดบค

วามส

ำคญเรงด

วนขอ

งอำเภอ

ß พจา

รณาท

างเล

อกทจ

ะใหบ

ทบาท

ทสำค

ญตา

งๆ แ

ก อส

ม. เชย

วชาญ

จตอ

าสา

ß พจา

รณาท

างเล

อกทจ

ะให

NGO, So

cial e

nterprise

, CSR

, เอกช

น เค

รอขา

ยอนๆ

เขาม

ารวม

จดบร

การโดย

การเหน

ชอบจ

ากคณ

ะกรร

มการ

สขภา

พระ

ดบอำ

เภอ


ประเ

ดน

การจ

ดการ

ทอาจ

เปนไ

ปได

ยา ว

คซน

เทคโ

นโลย

ทางก

ารแพ

ทย

ß พจาร

ณาก

ารบรห

ารระ

บบบญชย

า สต

อกยา

แน

วปฏบตทเก

ยวก

บการ

จายย

า

การส

มานฉ

นทยา

(Med

ical rec

oncilia

tion) ภ

าพรว

มของ

ระบบ

การใหบ

รการ

ระดบ

อำเภ

อ ทง

ทโรง

พยา

บาล

รพ.สต. ย

าสำห

รบกา

รสงต

อหรอ

รบสง

กลบม

าดแล

ตอเน

อง

ß พจา

รณาโคว

ตา C

old

chain

ระบบ

การจ

ดสงข

นสง

(Log

istic)

และก

ารจด

บรกา

ร

ใหวค

ซน ท

งวคซ

น EP

I และ

วคซน

เพอก

ารรณ

รงค

ß เค

รองว

ดควา

มดนโ

ลหต

เครอ

งดแล

เบาห

วานเ

องทบ

าน

ß กา

รตรว

จคดกร

องแล

ะปอง

กนระ

ดบทตยภ

มสำ

หรบ

เบาห

วาน

ความ

ดนท

รพ.ส

ต.

หรอเคร

อขาย

บรกา

ร

โครง

สราง

ทางก

ายภา

พ แ

ละกา

รลงท

นทาง

เทคโ

นโลย

ภาพ

รวมข

องอำ

เภอ

ß พจา

รณาก

ารใช

ประโยช

น จา

กพนท

ทมอย

และ

แผนก

ารปร

บปรง

พฒนา

พนท

ß พจา

รณาก

ลยทธก

ารลง

ทนทโรงพ

ยาบา

ล ลง

ทนท

รพ.สต.

ท ศ

สม. หรอ

ทอน

เพอ

การจ

ดบรก

ารคร

อบคล

ม ทว

ถง ต

อบสน

องตอ

ความ

ตองก

ารดา

นสขภ

าพ

ß พจา

รณาเทค

โนโล

ยทาง

การแ

พทย

ครภ

ณฑทาง

การแ

พทย

ทเห

มาะส

ม สำ

หรบบร

การ

สาธา

รณสข

ในอำ

เภอ

ตารา

งประ

กอบก

ารวเคร

าะหก

ารจด

การท

รพยา

กร (ตอ

)


5. การทำงานจนเกดคณคา ทงกบผรบบรการ และผใหบรการเอง

(Appreciation and Quality) การประเมนผลดวยหลกการเชดชผปฏบต

งาน DHS และการมองใหเหนคณคาของปฐมภม DHS - PCA โครงการทก

โครงการ ยอมตองมการประเมนผล แตการประเมนผลในโครงการ DHS ม

ความประสงคทจะเนนใหการประเมนเปนการไปเพมพลงใจ เตมกำลงใจ

ใหกบผปฏบตงาน และถอเปนการแลกเปลยนเรยนรดวย ท เรยกวา

Appreciation ไมยดตดกบความสำคญของงาน แตยดเรองใหคนทำงาน

มการพฒนาตนเอง มองเหนคณคาของงานททำ เพอทำใหมความสขในการ

ทำงาน

การกำหนดตวชวดตางๆ มความสำคญเพยงเปนกรอบทศทางใน

การแลกเปลยนเรยนร ไมใชเปนตวบอกความสำเรจ เพยงแตบอกการ

เปลยนแปลงหลงจากดำเนนงาน DHS การประเมนแบบน จะทำใหคน

ทำงานมความสข และมความรสกอยากเอาความม Appreciation ไป

ขบเคลอนงานใหดขนตอไป


แนวทางการเยยมเสรมพลง เพอการพฒนา DHS–PCA

การประเมนคณภาพของเครอขายบรการปฐมภม หรอ คปสอ. หรอ

CUP กอนหนานมรปแบบการประเมนทเปนเกณฑมาตรฐานตางๆ มากมาย

สวนใหญมกจะเปนแบบ Check List วา ม/ไมม, ทำ/ไมทำ, ตวชวดผาน/

ไมผานเกณฑ โดยมกไมมองวา เพราะอะไรจงเกดปรากฏการณของการ

ม/ไมม ทำ/ไมทำ ตวชวดผาน/ไมผานเกณฑ

เพราะอะไรจงควรทจะมการมองใหลกลงไปกวาปรากฏการณท

เกดขนของการ ม/ไมม, ทำ/ไมทำ, ตวชวดผาน/ไมผานเกณฑ หลายครง

เมอพบวา เครอขายบรการปฐมภมหนง ไมม ไมทำ และไมผานเกณฑ

ตวชวด การมองใหลกลงไปวา อะไรทำใหเกดปรากฎการณเชนน จะทำให

เกดความเขาใจสถานการณทแทจรงทพนทกำลงเผชญอย อาจนำมาสการ

พดคยหาทางออกรวมกนระหวางพนทและผประเมนหรอผเยยมสำรวจกเปน

ได การมองใหลกไปกวาสงทผประเมนหรอผเยยมสำรวจเหน อาจนำมาซง

การรบรทนำไปสความเขาใจในความเปนตวตนและสถานการณของพนท

นนๆ อยางแทจรง ทาททแสดงถงการรบรและเขาใจความเปนตวตนท

แทจรงของพนทนนๆ วา มความแตกตางกนอยางสนเชงของแตละพนทใน

สถานการณทเขาตดขด อตคด ลำบาก เปนกระบวนการหนงในการประเมน

ตามแนวทางของ DHS - PCA เพราะกอนทเจาหนาทสาธารณสขจะไปดแล

ประชาชน เจาหนาทเหลานนควรจะไดรบการดแลกอน การเขาใจและรบร

สงท เขาดำรงอย เปนกระบวนการหนงท เรยกวา การดแลกนและกน

(Caring) ทไมใชการตดสนวา ไมม, ไมทำ และไมผานเกณฑ


สวนในสถานการณท เครอขายบรการปฐมภมนนๆ สามารถ

ดำเนนการขบเคลอนงานตางๆ ได จนม, ทำ และผานเกณฑตวชวด

ตางๆ นน การมองใหลกไปกวาปรากฏการณทเปนอยยงคงสำคญเชนกน

วาเขาลำบากอยางไร ตองใชความพยายามอยางไร เขาผานอะไรมาบาง

จนมาเปนเขาในทกวนน การมองและใหความสำคญกบทมาทไปเปน

กระบวนการหนงทสำคญของการใหคณคา (Appreciation) กบความ

พยายาม ความลำบาก ความสามารถททำใหเกดปรากฎการณของการม

ทำ และผานเกณฑตวชวดตางๆ

กลาวโดยสรปแนวทางการทบทวน DHS - PCA น เนนแนวทาง

การเยยมสำรวจดวยกระบวนการดแล (Caring) และ การใหคณคา

(Appreciation) ในสงทเครอขายบรการปฐมภมนนๆ เปนอย ไมใชการ

ตดสน หรอเพยงแคชนชมโดยปราศจากการใหคณคา เหลานคอเจตจำนง

ทแทจรงของการทบทวนหรอเยยมสำรวจตามแนวทางของ DHS - PCA

คณะผทบทวนหรอผเยยมสำรวจมความปรารถนาอยางแรงกลาใหพนท

เครอขายบรการปฐมภมทกพนทวางใจ และสบายใจ ไมตองเปลยนวถและ

ความเปนตวตนทเปนอยเพอตอบโจทยของผทบทวนหรอผเยยมสำรวจ ขอ

ใหพนทภมใจในสงทเปนตวเรา และขอใหผทบทวนและผเยยมสำรวจไดเหน

และรจกตวตนทแทจรงของเครอขายบรการปฐมภม ดวยการนำเสนอขอมล

และสถานการณจรงของพนทอยางเตมภาคภม


แนวทางการนำเครองมอ DHS-PCA สการปฏบต

I. การทำงานเปนทม (Unity Team) การพฒนาระบบสขภาพอำเภอทประสานสอดคลองกนในทกระดบ

ก. การสนบสนนจากผนำ

(1) ผนำและทมนำระดบสงกำหนดนโยบาย เปาประสงค

ลำดบความสำคญ และความคาดหวงดานการพฒนา

ระบบสขภาพอำเภอแบบมสวนรวม

(2) ผนำทกระดบใหการสนบสนน ตดตามกำกบความ

พยายามในการพฒนาระบบสขภาพ

I. การทำงานเปนทม (Unity Team)

ก. การสนบสนน จากผนำ

สงเสรมความรวมมอ นโยบาย เปาประสงค ประเดนสำคญ ความคาดหวง สนบสนน ตดตามกำกบ

ข. การเชอมโยงและประสานงาน

กำหนดโครงสราง บทบาท สมพนธภาพของทม

ทมในหนวยยอย ทมแนวราบ ทมแนวดง สอสาร แกปญหา

ค. การสรางทมและการสอสาร

ความรวมมอทด ของทมเครอขาย อำเภอ

ตำบล

หมบาน/ชมชน

ภาค/ผม สวนได สวนเสย


ข. การเชอมโยงและประสานงาน

(1) กำหนดโครงสราง บทบาทของการประสานงานระหวาง

ทมนำและทมยอย ทมประสทธผลและเหมาะสมกบ

บรบทของพนทเพอเชอมโยงและชวยเหลอสนบสนนการ

พฒนาระบบสขภาพ

(2) สงเสรมใหมการสรางสมพนธภาพทดในทมทกระดบ

อยางตอเนอง

ค. การสรางทมและการสอสาร

(1) การสงเสรมใหมทมทหลากหลาย ทงทมทเปนทางการ

และไมเปนทางการ ทมภายในหนวยงานสาธารณสข

และทมความรวมมอจากภาคเครอขายและผมสวนได

สวนเสย

(2) จดใหมทมทตดตามกำกบการพฒนาระบบสขภาพ

อำเภอ ทมรบผดชอบระบบงาน หรอกระบวนการตางๆ

ทสำคญ

(3) การสอสารและแกปญหาทไดผล ทงภายในหนวยงาน

ระหวางหนวยงาน ระหวางหนวยงานกบชมชน และ

ระหวางทมเครอขายสขภาพ ระดบอำเภอ ตำบล และ

หมบาน

*การพฒนาการทำงานเปนทม (Unity team) อาจเรมจาก การ

สนบสนนจากผนำ การเชอมโยงและประสานงาน หรอการสรางทมและการ

สอสาร กระบวนใดกอนกไดตามบรบทของพนทแตละอำเภอ


II. การใหความสำคญกบกลมเปาหมายและประชาชน (Customer Focus)

การเรยนรความตองการ ความคาดหวง และความพงพอใจของ

กลมเปาหมาย/ประชาชน นำมาใชปรบปรงการดำเนนงาน เพอสรางความ

สมพนธ ความเชอมนศรทธาและความรวมมอ

ก. ความรเกยวกบกลมเปาหมาย

(1) ระบการจำแนกสวนของกลมเปาหมาย/ประชาชน ท

เหมาะสมกบบรบท เพอใหสามารถนำไปใชพฒนา ตอบ

สนองความตองการ ความจำเปนดานสขภาพสำคญ

(2) การรบฟงและเรยนร ความตองการและความคาดหวง ของ

กลมเปาหมาย/ประชาชน มวธการรบฟงทเหมาะสมกบ

แตละกลม

II. การใหความสำคญกบกลมเปาหมายและประชาชน (Customer Focus)

ก. ความรเกยวกบกลมเปาหมาย

ข. ความพงพอใจ

1. จำแนกกลม (Segmented)

2. ความตองการ ความคาดหวง

รบฟง/เรยนร ดวยวธการทเหมาะสมกบแตละกลม

กำหนดกลมทมงเนน กลมเปาหมาย, ประชาชน

เรยนร ปรบปรง

วธรบรความตองการ

1. ประเมนความพงพอใจ

วธเหมาะสม

ชองทางทเหมาะสมเพยงพอ

2. การรบขอรองเรยน

รวบรวม วเคราะห

สนองความตองการ ความเชอมนศรทธา

ความพงพอใจ ความรวมมอ

วางแผนจดการ ปรบปรง กระบวนการ/ระบบงาน


(3) ใชความเหนและเสยงสะทอนของกลมเปาหมาย/ประชาชน

แตละกลม เพอตอบสนอง พฒนาการดำเนนงาน และเพอ

คนหาโอกาสสรางนวตกรรม

(4) ปรบปรงวธการรบฟงและเรยนรใหทนความตองการของผ

เกยวของและทศทางการเปลยนแปลงของระบบสขภาพ

ข. ความพงพอใจ

(1) การประเมนความพงพอใจ และ/หรอ ความไมพงพอใจ

ของกลมเปาหมาย/ประชาชน และใชขอมลเพอการพฒนา

ปรบปรงวธการดำเนนงาน

(2) สรางความสมพนธกบกลมเปาหมาย/ประชาชน โดยม

ชองทางรบขอรองเรยน ขอเสนอแนะ ทเหมาะสม มการ

แสดงความรบผดชอบตอสาธารณะในการใหขอมลเกยวกบ

ระบบสขภาพทม และชองทางการรบรเพอการพฒนา

(3) การจดการกบขอรองเรยน ขอเสนอแนะ ของกลมเปาหมาย/

ประชาชน ททนทวงท รวมทงรวบรวม วเคราะห ในภาพรวม

เพอใชปรบปรงการดำเนนงานอยางเปนระบบ

(4) การปรบปรงวธประเมนความพงพอใจ วธการรบขอรองเรยน

ขอเสนอแนะ ใหทนกบความตองการของผเกยวของและ

ทศทางการเปลยนแปลงของระบบสขภาพ


III. การมสวนรวมของชมชน และภาค (Community Participation)

ทมเครอขายสขภาพและชมชนรวมกนพฒนาความสามารถของ

ชมชนในการปรบปรงสขภาพและความเปนอยทดของชมชน

ก. การวเคราะหชมชน

(1) ทมเครอขายรวมกนวเคราะห กำหนดชมชนทรบผดชอบ

ตามพนททางกายภาพ ตามกลมประชากรหรอกลมเสยง

ทางสขภาพ หรอตามวถชวตทางสงคมชมชน เพอให

สามารถเขาใจความตองการและความจำเปนดานสขภาพ

ของชมชน

III. การมสวนรวมของชมชน และภาค (Community Participation)

ก. การวเคราะหชมชน ข. การเสรมพลงชมชน

พนทเปาหมาย - ตามพนททางกายภาพ - ตามกลมประชากร - ตามวถชมชน

ขอมลสขภาพชมชน - ขอมลพนฐาน สถานะสขภาพ - โรค/ปญหาสขภาพ - ปจจยทเกยวของ - ความเสยงทสำคญ

ทนและศกยภาพของชมชน - แกนนำชมชน ปราชญ - ผมสวนไดสวนเสย - ทรพยากร ภมปญญาฯ

- รวมวางแผน ออกแบบระบบ สขภาพประชาชนแตละกลม - การจดการมสวนรวม รวมคด รวมวางแผน รวมดำเนนการ รวมทบทวน/ประเมนผล

คนขอมล/ สอสารสองทาง

สรางความ สมพนธ


สอสารสองทาง


ชมชน ภาค มศกยภาพ รวมเปนเจาของ ระบบสขภาพ

ขอตกลงรวม นโยบายสาธารณะ


(2) รวบรวมขอมลและสารสนเทศท เกยวกบสขภาพชมชน

ครอบคลมและเหมาะสมตามบรบท ไดแก ขอมลพนฐาน

สถานะสขภาพ ขอมลการเจบปวย/โรค รวมทงปจจยทมผล

ตอสขภาพ และความเสยงดานสขภาพในชมชน

(3) รวมกบชมชนในการคนหาทนและศกยภาพของชมชน

ไดแก แกนนำชมชน ปราชญ ผมสวนไดสวนเสย ภาค

เครอขายทเกยวของ รวมทงทรพยากรทสำคญหรอภมปญญา

(4) การรวบรวมขอมลสำคญของ ขอมลสขภาพ ทนและ

ศกยภาพของชมชน เพอรวมกนวางแผน ออกแบบระบบ

จดลำดบความสำคญ พฒนา และประเมนตดตามระบบ

สขภาพประชาชน อยางตอเนอง

ข. การเสรมพลงชมชน

(1) แลกเปลยนขอมล สารสนเทศทสำคญของชมชน ขอมล

สขภาพชมชน เพอรวมกนวางแผน ออกแบบระบบสขภาพ

ประชาชนในแตละกลม (รวมคด รวมวางแผน รวมดำเนนการ

รวมทบทวน และประเมนผล)

(2) สงเสรมการมสวนรวมในการสรางเครอขายของชมชนท

เขมแขง และสนบสนนการเกดขอตกลงรวม หรอนโยบาย

สาธารณะเพอสขภาพ ดวยการสรางความสมพนธ รวมมอ

กบผเกยวของ และแลกเปลยนขอมล สารสนเทศอยาง

ตอเนอง

(3) การทบทวน เรยนรรวมกนเกยวกบระบบสขภาพประชาชน

ในชมชน และแลกเปลยนขอมล สารสนเทศอยางตอเนอง

เพอใหเกดชมชนเขมแขง มศกยภาพมากขน สรางความ

เปนเจาของระบบสขภาพ ของชมชนและภาคเครอขาย


IV. การชนชม และใหคณคา (Appreciation) การสรางความพงพอใจ ความผกพนของทมงานและเครอขาย เพอ

บรรลความสำเรจของทมในระดบเครอขาย และระดบบคคลทยงยน

ก. การใหคณคาบคลากร

(1) การกำหนด วเคราะหปจจยทมผลตอความพงพอใจ ความ

ผกพนของทมงานและเครอขายแตละกลม และแตละสวน

ทงในทมสาธารณสข ภาคเครอขาย และชมชน

(2) สงเสรมใหมการรวบรวม วเคราะหขอมลเพอการพฒนา

ระบบบคลากรทสรางความพงพอใจ ความผกพนมากขน

ไดแก การสรางแรงจงใจ/ความรวมมอ การใหอำนาจ

ตดสนใจ การใหความสำคญระดบบคคลในแตละระดบ

IV. การชนชม และใหคณคา (Appreciation)

กำหนด วเคราะหปจจยสำคญ - การสรางแรงจงใจ ความรวมมอ - การใหอำนาจตดสนใจ - การใหความสำคญ ระดบบคคล - การยกยองชมเชย รบรคณคาท แทจรง

ก. การใหคณคากบทมงานและเครอขาย

ข. บรรยากาศการทำงาน

ระบกลมทมสขภาพและผมสวนไดสวนเสย

เครอขาย บรการ

ภาค ภาคสวนตางๆ

วางแผนจดการ ดำเนนการ กระบวนการ/ระบบทตอบสนอง

ความพงพอใจ ความผกพน

ความสำเรจทยงยน ของเครอขาย

บรรยากาศ สภาพแวดลอม คณภาพชวต ความสขในการทำงาน ดแล เกอหนน ในรปแบบเครอขาย



การยกยองชมเชยทเหมาะสม เพอเรยนร ออกแบบวธการ

ตอบสนองทตรงประเดน

ข. บรรยากาศในการทำงาน

(1) บคลากร และทมเครอขายสขภาพมแนวทางรวมกนในการ

สรางบรรยากาศทดในการทำงานแตละระดบ ทงสภาวะ

แวดลอมภายนอก สถานท และลกษณะการทำงานทเออตอ

การทำงานทมความสข มคณภาพชวตทด

(2) การทบทวน เรยนรปจจยทมผลตอระบบการทำงานททำให

ทมงานเครอขายสขภาพมบรรยากาศการทำงานทด เพอนำ

มาออกแบบ ตอบสนองทเหมาะสมอยางตอเนอง

*ความผกพน หมายถง ระดบความมงมนทงทางอารมณและสต

ปญญา เพอใหงาน พนธกจ และเปาหมาย บรรลผล บางคนอาจแปลวา

“การผกใจบคลากร” หรอใชคำงายๆ วา “รวมดวย ชวยกน”

วธการยกยองชมเชย อาจเปนตวเงนและไมเปนตวเงน เปนทางการ

และไมเปนทางการ เปนรายบคคลและเปนรายกลม


V. การแบงปนทรพยากร และการพฒนาทรพยากรบคคล (Resources Sharing and Human Development)

กำหนดกลยทธทตอบสนองความทาทายของระบบสขภาพตาม

บรบท สามารถถายทอดนำไปสการปฏบตดวยความเพยงพอดานกำลงคน

การเงน ทรพยากรและระบบสนบสนนทสำคญ รวมทงตดตามความ

กาวหนาเพอใหบรรลเปาประสงค

ก. การบรหารเชงกลยทธ

1. การวางแผนเชงกลยทธ

(1) ทมเครอขายสขภาพและผมสวนไดสวนเสยสำคญรวมกน

ดำเนนการวางแผนกลยทธตามขนตอนและกรอบเวลาท

เหมาะสม โดยมการวเคราะห และกำหนดปญหารวมหรอ

ความทาทายเชงกลยทธทสำคญ จากขอมล สารสนเทศท

เชอถอไดและเพยงพอ

V. การแบงปนทรพยากร และการพฒนาทรพยากรบคคล (Resources Sharing and Human Development)

ก. การบรหารเชงกลยทธ

ข. ระบบสนบสนนทสำคญ

1. การวางแผนเชงกลยทธ - ผมสวนรวม: ทมและภาคเครอขาย - ความทาทายตามบรบท - วเคราะหขอมล ปจจยภายในภายนอก

2. การนำกลยทธไปปฏบต

แผนปฏบตการ

ตวชวดสำคญ ครอบครว คาดการณผล

ตดตามความกาวหนา

คน เงน ทรพยากร

ปรบ

แผน

1. การทำงานเครอขายสขภาพ - ความรวมมอ สนบสนน - ระบบงานสำคญ - การจดการความร เทคโนโลย

2. การพฒนาทรพยากรบคคล - บคลากรแตละระดบ - ภาคเครอขายสขภาพ - เวชศาสตรครอบครว สอดคลองกบเปาหมายและ บรบท

มประสทธภาพ บรรลเปาประสงค

เรยนร ประเมน ปรบปรง


(2) ในกระบวนการวางแผนเชงกลยทธมการวเคราะหปญหา

และความตองการดานสขภาพของชมชน จดแขง จดออน

โอกาส สงคกคาม รวมทงปจจยสำคญอน และความสามารถ

ในการนำแผนกลยทธไปปฏบต

2. การนำกลยทธไปปฎบต

(1) การจดทำแผนปฏบตการ ถายทอดแผนไปสการปฏบต

เพอบรรลวตถประสงค หรอเปาหมายทสำคญ บคลากร

ตระหนกถงบทบาทและมสวนตอการบรรลเปาหมาย

(2) สรางความมนใจวามความเพยงพอดานกำลงคน การเงน

และทรพยากรอน ทจะนำแผนปฏบตการไปปฏบตใหบรรลผล

(3) การปรบเปลยนแผนปฏบตการ และนำแผนทปรบเปลยนไป

สการปฏบต ในกรณทมความจำเปน

(4) การจดทำตวชวดสำคญเพอตดตามความกาวหนา ระบบ

การวดผลครอบคลมประเดนสำคญ ผมสวนไดสวนเสย

และหนนเสรมใหระบบสขภาพอำเภอมงไปในทศทางเดยวกน

ข. ระบบสนบสนนทสำคญ

1. การทำงานเครอขายสขภาพ

(1) เครอขายสขภาพแตละระดบรวมกนออกแบบแนวทางการ

พฒนา ดำเนนการ และตดตามระบบสนบสนนทสำคญเพอ

ใหการดำเนนการของเครอขายบรรลเปาหมาย

• การจดโครงสราง อาคาร สถานท สงแวดลอมใหมความ

สะอาด สะดวก ปลอดภย

• ระบบขอมลสารสนเทศ ทมความนาเชอถอ ทนเหตการณ

ตอบสนองความตองการทจำเปน

• การจดการความรทงเพอใหเกดการพฒนานำไปสการ

ปฏบตทด หรอทเปนเลศ


• ระบบการบรหารยาและเวชภณฑใหมความพยงพอ

ถกตอง ปลอดภย

• ระบบเฝาระวงปองกนการตดเชอและแพรกระจายเชอท

เปนมาตรฐาน บคลากรมความร เขาใจ

• การตรวจวเคราะหทางหองปฏบตการทจำเปนสอดคลอง

มการควบคมคณภาพ

• การจดหา บำรงรกษาเครองมอแพทย และวสดอปกรณท

เกยวของกบระบบสขภาพใหมความเพยงพอ เชอถอได

ปลอดภยและพรอมใชงาน

(2) การทบทวนเรยนรรวมกนในเครอขาย เพอพฒนาระบบ

สนบสนนทสำคญสอดคลองกบบรบทและทศทางของระบบ

สขภาพทเปลยนแปลงอยางตอเนอง

2. การพฒนาทรพยากรบคคล

(1) การวางแผนดานทรพยากรบคคลแตละระดบรวมกบภาค

เครอขายทสำคญตามบรบท เพอใหสามารถบรรลวตถ-

ประสงคและแผนปฏบตการทกำหนดไวได

(2) การใชโอกาสและรปแบบการพฒนาบคลากรทมเครอขายท

หลากหลาย รวมทงการศกษา การฝกอบรม การเปนพเลยง

หรอทปรกษา การสะสมประสบการณจากการทำงาน ฯลฯ

(3) การพฒนาทมเครอขายในกระบวนการดแลผปวยในรปแบบ

สหวชาชพโดยใชแนวคดเวชศาสตรครอบครว ทเชอมโยง

กนในเครอขายแตละระดบอยางเหมาะสม

(4) การประเมนประสทธผลของระบบการพฒนา และเรยนร

สำหรบทมเครอขายและผนำแตละระดบ เพอการพฒนาท

ตอบสนองตอระบบสขภาพทเปลยนแปลงอยางตอเนอง


VI. การดแลผปวยและประชาชน (Essential Care) การพฒนากระบวนการดแลผปวยและประชาชนทเหมาะสมกบ

บรบทและความจำเปน มความพรอมตอภยสขภาพ และภาวะฉกเฉนทาง

สาธารณสขเพอใหประชาชนมสถานะสขภาพทด ปลอดภย

ก. กลมผปวย กลมประชากร

(1) ทมเครอขายสขภาพกำหนดกลมผปวย หรอกลมประชากร

เชน ตามกลมอาย กลมโรค พนท อาชพ วถชวต หรอกลม

ผดอยโอกาส เพอวเคราะหกระบวนการและประเดนสำคญ

ของแตละกลมทสอดคลองกบบรบทเพอออกแบบการพฒนา

ทเหมาะสม

VI. การดแลผปวยและประชาชน (Essential Care)

ก. กลมผปวย กลมประชากร

1. การกำหนดกลมเปาหมาย กลมประชากรสำคญ ตามอาย, โรค, พนท, อาชพ, วถชวต, ดอยโอกาส/พการ

ประชาชน มสถานะสขภาพด

ข. กระบวนการดแลผปวย

2. วเคราะหกระบวนการสำคญ ประเดนสำคญ - ประเดนสำคญของแตละกลม - องบรบทของพนท

ทบทวน เรยนร ปรบปรง

3. พฒนากระบวนการ - ตงเปาหมาย - พฒนา ดำเนนการ - ประเมนผล

1. การเขาถงบรการ

2. บรการทครอบคลม

3. การดแล 4 มต, มมาตรฐาน

4. การประสาน เชอมโยง ภายใน - ภายนอก

5. การดแลตอเนอง ในชมชน ในสถานบรการ

การใชแนวคดองครวม และเวชศาสตรครอบครวในกระบวนการดแล วเคราะห เฝาระวง ตอบสนอง

ค. ภยสขภาพ ภยพบต


(2) กำหนดเปาหมายรวมในการดแลผปวยและประชากรแตละ

กลมโดยการมสวนรวมของภาคเครอขายทเกยวของ พฒนา

ดำเนนการ ตดตามประเมนผล และทบทวน เรยนรพฒนา

อยางตอเนองเพอยกระดบสขภาพประชาชนแตละกลม

ข. กระบวนการดแลผปวย และประชาชน

(1) ระบบบรการเพอใหประชาชนเขาถงบรการทจำเปนไดงาย

เหมาะสม ทนเวลา

(2) ระบบบรการทครอบคลมผปวย เฉยบพลน ฉกเฉน เรอรง

และสงเสรมปองกนโรค

(3) ระบบบรการผปวยและประชาชน 4 มต ไดแก สงเสรม

ปองกน รกษา และฟนฟ รวมทงเปนไปตามมาตรฐานทาง

คลนก

(4) ระบบบรการทเชอมประสานภายในหนวยงาน ระหวาง

หนวยงาน รวมทงการประสานกบหนวยงานภายนอกทด

เชน ศนยเดกเลก โรงเรยน วด องคกรปกครองสวนทองถน

เปนตน

(5) ระบบนดหมายตดตามทเหมาะสม มการสรางความรวมมอ

ประสานงานกบหนวยบรการสขภาพ ชมชน และองคกรอน

เพอใหเกดความตอเนองในการตดตามผปวย

(6) การใชแนวคดการดแลผปวยแบบองครวม (กาย จตใจ

สงคมและจตวญญาณ) และใชแนวคดเวชศาสตรครอบครว

ในการดแล เขาใจ สรางความสมพนธ และเสรมพลง ใน

กระบวนการดแลผปวยและประชาชน ทงในระดบบคคล

ครอบครวและภาพรวม


ค. ภยสขภาพ ภยพบต

(1) ทมเครอขายสขภาพ วเคราะหบรบทสำคญของพนท

เกยวกบภยพบตและภาวะฉกเฉนทมโอกาสเกดในพนท เพอ

การออกแบบวธเฝาระวงอยางเหมาะสม

(2) สรางความมนใจในการเตรยมพรอมของทมงานและ

เครอขายทเกยวของ ระบบงาน เครองมอ สถานท สำหรบ

รองรบภยพบต หรอภาวะฉกเฉน เพอใหเกดความปลอดภย

แกผปวยและประชาชนในพนท


ความงดงามทงอกเงยจาก DHS

เครอขายสขภาพอำเภอมพฒนาการของการเรยนรอยางตอเนอง

จากการพฒนาระบบบรการปฐมภมและระบบบสขภาพชมชนภายใตความ

หลากหลายของบรบทการเปลยนแปลงของสภาพปญหาสขภาพและสงคม

ของประชาชนซงมความซบซอนมากขน นโยบายการพฒนา DHS ในชวงป

ทผานมา เปดโอกาสใหภาคสวนตางๆ ในอำเภอทงหนวยงานภาครฐ ชมชน

และองคกรปกครองสวนทองถนไดรวมมอทำงาน มประสบการณและ

บทเรยนจากการทำงานรวมกนมากขน

ความงดงามทงอกเงยจากบทเรยนพนทอำเภอตางๆ ไดถก

ถายทอดในเวทมหกรรม DHS ของแตละภมภาคในชวงทผานมา ทำใหเกด

การเกบเกยวประเดนและเนอหาทไดจากการพฒนามากมายหลายประเดน

เพราะแตละพนทมความหลากหลายของบรบทเชงนโยบายและการจดการ

ของภาวะนำในองคกร ความหลากหลายของสภาพปญหาของประชาชน

ในพนทซงเครอขายอำเภอนนไดนำมาเปนประเดนเพอการพฒนา ความ

หลากหลายของบทบาทและวธการทำงานทปรบเปลยนและผสมผสานกนให

ไดอยางลงตวทสดของเครอขายภาคภาคสวนตางๆ ในพนทเพอใหเกด

ผลงานทตรงเปาและมประสทธภาพสงสดตอประชาชนกลมเปาหมาย

พนทกรณศกษาทนำเสนอน เปนเพยงบางสวนททำใหทมเครอขาย

สขภาพอำเภอ ไดภาคภมใจวางานเหลานนไดสะทอนออกมาใหเหนถง

บทเรยนทหลากหลาย ทงในเชงการตงตนของการมทมนำทชดเจน การตง

โจทยพฒนาของพนท การสรางบทบาทรวมทชดเจนและเขมแขงมากขน

ระหวางภาคภาคสวนตางๆ ทเพมมากกวาเครอขายหนวยงานสาธารณสข

การบรหารจดการทมสวนรวมและนำใชทรพยากรจากแตละภาคสวนรวมกน


ทงเรองงบประมาณ องคความรวชาการและบคลากร โดยเฉพาะอยางยง

การขบเคลอน DHS แบบตอยอด ยกระดบคณภาพโดยบรณาการจากตนทน

เดมทมในพนทแตละอำเภออยางนาสนใจ ไมวาจะเปนฐานจากการพฒนา

ระบบคณภาพของเครอขายบรการ ฐานการพฒนาตำบลจดการสขภาพและ

ระบบสขภาพชมชนดวยกองทนหลกประกนสขภาพในระดบทองถนในพนท

รวมไปถง ฐานจากวธคดเรองการเรยนรและการสรางสรรคนวตกรรมเพอ

จดการความทาทายในพนทดวยเครองมอและวธการทำงานใหม เพอขยาย

ผลระหวางเครอขายอำเภอโดยบทบาทสนบสนนของจงหวด และสดทาย

ไมวาจะใชรปแบบการพฒนาภายใตกลไกขบเคลอน DHS อยางไร ผล

ชดเจนทตองได คอ สขภาวะทดขนของประชาชนกลมเปาหมาย

ขอบคณคนทำงานในพนททรวมกนสรางสรรคการพฒนา DHS ได

อยางนาสนใจ เรองราวสนๆ ทนำเสนอในมตการพฒนาดงกลาวจะทำให

เกดการเรยนรของผปฏบตงาน นบวาเปนการเกบเกยวความงดงามทงอกเงย

จากเมลดพนธ DHS ในพนทเพอเตบโตและสงผลทงดงามใหผคนทเกยวของ

ไดชนชมรวมกนตอไป


ยกระดบ EPI ดวยพลง DHS: อำเภอเมอง ปตตาน

พนท เขตบรการสขภาพท 12 พบการระบาดของโรคตดตอท

ปองกนไดดวยวคซน เชน โรคคอตบ หด คางทม และหดเยอรมน โดย

จงหวดปตตานเปนจงหวดทมรายงานผปวยโรคคอตบสงสดในเขต อตรา

ปวยเทากบ 1.25 ตอประชากรแสนคน อกทงยงพบเดกอาย 0-5 ป

ไดรบวคซนไมครบจำนวนมาก โดยในป 2555 มเดกอาย 0-5 ป ได

รบวคซนเพยงรอยละ 70.38 ซงตำกวาเกณฑมาตรฐานของกระทรวง

สาธารณสขทกำหนดวาใหเดกอาย 0-5 ป รบวคซนครบ มากกวารอยละ 90

จากปญหาดงกลาว ทำให สสอ. เมองปตตาน ตระหนกถง

ความสำคญในการนำ DHS มาใชในการพฒนาการดำเนนงานสรางเสรม

ภมคมกนโรค หรอ EPI โดยมเปาหมายสำคญคอ การทำใหเดกอาย 0-5 ป

ไดรบวคซนครบถงรอยละ 90 ตามเกณฑมาตรฐานของกระทรวงสาธารณสข

เพอไมใหมอตราการปวยและอตราการตายของเดกอาย 0-5 ป ดวยโรคท

ปองกนไดดวยวคซน ทงโรคคอตบ บาดทะยกและโปลโอ และสดทายคอ

ทำใหชมชนเปนผขบเคลอนหลกในการดำเนนงาน EPI

จากการวเคราะหขอมลพนฐาน พบวาทผานมา มปญหา 4 สวน คอ

1) คน - ผปกครองยงมความเชอทไมดเกยวกบการฉดวคซน

เชน วคซนไมฮาลาล ความกงวล บตรจะมไข สวนเจาหนาท

หนวยงานสาธารณสขกมปญหาเรองการเปลยนแปลงผรบผดชอบ

งานสวนนทำใหเกดความไมตอเนอง และยงทำงานในลกษณะ

เชงรบอย

2) เงน - งบกองทนไดเพยงบางตำบล งบสาธารณสขมการบรหาร

ระดบอำเภอ


3) ของ - วคซนไมครบ ไมมประสทธภาพ สถานทไมเปนสดสวน

4) การดำเนนงาน - มการประชมคณะทำงานนอย ทำงานเฉพาะ

สาธารณสข

การวางแผนดำเนนงานทผานมา พบวา ป 2552-2553 การ

ดำเนนงานยงยดกรอบการแกไขปญหา EPI ดวยระบบการทำงานแบบเดม

ซงดำเนนงานโดยเจาหนาทสาธารณสข ตอมาในป 2554-2555 มการ

ปรบเปลยนแผนตามนโยบาย “อำเภอควบคมโรคเขมแขง” โดยใหภาค

เครอขายในระดบอำเภอเขามามสวนรวมในการบรหารจดการการทำงาน

แกไขปญหา EPI แตการลงมอปฏบตหรอการใหบรการยงคงเปนหนาทของ

หนวยงานสาธารณสขฝายเดยวเชนเดม

ป 2556 มการเปลยนแปลงการวางแผนการดำเนนงาน โดยการนำ

อำเภอควบคมโรคเขมแขง มาเชอมรอยเขากบนโยบาย DHS เพอใหภาค

เครอขายไดมสวนรวมในการควบคมโรคอยางเขมแขงและยงยน โดยภาค

เครอขายจะมบทบาทสำคญในการเปนเจาของงานทสามารถวางแผน

บรหารจดการ ระดมทนและทรพยากรในพนทเพอนำมาใชในการแกไข

ปญหา EPI โดยวางแผนกจกรรม ดงน

- ป 2556 พฒนาคนสาธารณสข หางบ เตมของ

- ป 2557 พฒนาเครอขายระดบตำบล พฒนามสยดเปนฐานใน

การดแลเดกใหไดรบวคซนในพนท

- ป 2558 ชมชนบรหารจดการ EPI ในพนทของตนเอง เกด

ตนแบบ 3 จงหวดภาคใต


ผลการดำเนนงานในป 2556 มการสรางเครอขายระดบอำเภอ

โดยการจดตงคณะทำงาน DHS ซงประกอบดวยภาคเครอขายตางๆ

ในระดบอำเภอ ไมวาจะเปน นายอำเภอ ปศสตว เทศบาล อบต. คร ผนำ

ทางศาสนา สาธารณสข ผนำชมชน และ อสม. โดยจะมการประชมปละ 4

ครง มการเชอมงานอำเภอควบคมโรคเขมแขงเขากบ DHS สวนการพฒนา

งานไดมการหยบหลกบรหาร 4M มาใช คอ การพฒนาและบรหาร คน เงน

ของ รวมทงการจดการ ใหมประสทธภาพและประสทธผลสงสด จากนน

กระตนใหภาคเครอขายเขามามสวนรวมโดยการทำประชาคมในพนทนำรอง

ระดบตำบล 3 แหง พฒนาองคความรใหกบเครอขาย วางมาตรการทาง

สงคมโดยใหภาคเครอขายเขามามสวนรวมในการตดตามเดกใหไดรบวคซน

ครบถวน และสดทายคอการขบเคลอนใหเกดการเปลยนแปลงฐานการ

ตดตามเดกในพนทใหไดรบวคซน จากหนวยงานสาธารณสขมาเปนมสยด

โดยใหโตะอหมามเปนบคคลสำคญในการตดตามและการประกาศรายชอ

เดกทจะตองมาเขารบวคซนทมสยดแตละสปดาห สวนในป 2557-2558 จะ

มการดำเนนการตามแผนอยางตอเนองเพอใหเกดผลลพธตามเปาหมายท

วางไว

ความเปลยนแปลงทเกดขนพบวาป 2556 ไมมเดกเสยชวตดวยโรค

ทปองกนไดดวยวคซน สวนเดกอาย 0-5 ปในพนท กไดรบวคซนเพมขนเปน

รอยละ 83.87 (ป 2555 รอยละ 70.38) และลาสดในเดอน กนยายน 2557

อตราสวนเพมขนเปนรอยละ 87.71 ทำใหชมชนเกดความภาคภมใจใน

ผลลพธทไดจากการแกปญหารวมกน อกทงยงมการสรางนวตกรรม “แยก

กลมเดกทไดรบวคซนดวยส” โดยแบงเปน 3 กลม คอ


1) กลมสดำ คอกลมเดกทไดรบวคซนนอกพนท ขอมลของเดก

กลมนจะถกสงให สสอ. เพอทำการคนขอมลใหกบพนทของ

เดก

2) กลมสเหลอง คอกลมเดกทไมมารบวคซนตามนด จะไดรบการ

ตดตามโดยใชมาตรการตามขนตอนดงน

1. ใหเจาหนาท รพ.สต. นดและโทรเตอน

2. ภาคเครอขายรวมตดตามเดกมารบวคซน

3. มาฉดวคซนใหเดกถงบาน และกลมท

3) กลมสเขยว คอกลมเดกทไดรบวคซนอยางตอเนอง เดกกลมน

จะรบการฉดวคซนตามปกต

*บทเรยน คอ การดำเนนงานยกระดบ EPI ดวยพลง DHS ทำให

พบวาการจดการใหเดกอาย 0-5 ปไดรบวคซนครบจะตองอาศยความ

รวมมอกนจากภาคเครอขายในพนท ทง อปท. คร ผนำศาสนา สาธารณสข

ผนำชมชน อสม. และสวนราชการอนๆ โดยทกฝายตองถอเปนภารกจรวม

กน และตองรสกถงการเปนเจาของในการทำงานรวมกน จงจะทำใหงาน

สำเรจไดตามเปาหมาย


ระบบบรการคณภาพสการเรยนรเพอตอยอด การพฒนา DHS :

วารนชำราบ อบลราชธาน

อำเภอวารนชำราบ จงหวดอบลราชธาน ใหความสำคญกบการ

พฒนาระบบบรการเครอขายโรคเรอรง มาอยางตอเนองยาวนาน ขณะ

เดยวกนกยกระดบและตอยอดคณภาพงานดวยนโยบายและกลไกทเกอหนน

เนองจาก ทมนำในพนทพบวามจำนวนผปวยเบาหวานและความดนโลหตสง

ทมภาวะแทรกซอนทางตา ไต และเทาคอนขางสง ทำใหเกดจดมงเนนใน

งานเพอจดการปญหาจากโรคเรอรง ประกอบกบวสยทศนของเครอขาย

DHS วา “ประชาชนไดรบบรการจากระบบสขภาพทละเอยดออนตอ

ความเปนมนษย มการดแลการเจบปวยอยางตอเนอง ทกระดบบรการ

(Continuity Seamless) สามารถพงตนเองได และมภมคมกนตอภย

สขภาพ” โดยมงเนนเรอง

i) การพฒนาระบบบรการ

ii) การพฒนามาตรฐานบรการ

iii) การสนบสนนภาคเครอขายเขามามสวนรวม

iv) การพฒนาบคลากรใหเกดการพฒนางานทยงยน

เพอไปสเปาหมายการทำงานทวางไวคอ “ผถกทอดทง ผดอย

โอกาส ผพการ ผสงอาย ผปวยโรคเรอรง ไดรบการดแล โรคเรอรงในชมชน

ไดรบการควบคม และชมชนมความเขมแขง มภมคมกนตอภยสขภาพ”


ตอมามการจดตง ศนยประสานงานระบบสขภาพอำเภอวารนชำราบ

และแตงตงคณะทำงาน DHS เพอวางแผนและขบเคลอนงาน ภายใต

สโลแกน “สรางทม สรางงาน สรางคณคา ส DHS” รวมทงทำบนทก

ขอตกลงการทำงานรวมกน (MOU) เพอใหเกดการขบเคลอนงานตาม

นโยบายอยางมสวนรวม โดยในเบองตน คณะทำงานฯ และภาคเครอขายใน

ชมชน ไมวาจะเปน อปท. รพ.สต. คณะกรรมการพฒนา รพ.สต. อสม./

อสม. จตอาสา วด โรงเรยน และผนำชมชน ไดรวมกนคนหาขอมลรวมทง

วเคราะหสถานการณเพอกำหนดประเดนสขภาพรวมกน จนกระทงได

หวขอ “การพฒนาและจดระบบบรการเครอขายโรคเรอรง สขภาพหวใจ

และหลอดเลอด” เปนประเดนหลกทจะขบเคลอน โดยมเปาหมายสำคญคอ

การปองกนการเกดภาวะแทรกซอน ลดการสญเสย ลดความแออด ลดคา

ใชจายและเวลา และใหประชาชนมชวตปกตสข

การพฒนาและจดระบบบรการเครอขายโรคเรอรงฯ เรมตนในป

2545 โดย 9 ปแรกไดเนนการพฒนามาตรฐานระบบบรการ เพอให

เปนมาตรฐานเดยวกน โดยการสรางทมระบบสขภาพ ซงประกอบดวย

แพทยเวชศาสตรครอบครว พยาบาล เภสชกร ทมสขภาพชมชน และ

นกกายภาพ จากนนจงพฒนาศกยภาพบคลากรใหเกดความเชอมน และ

จดการทรพยากรความร บคคล การชนสตร เทคโนโลย ทงในและนอก

อำเภอ พรอมทงเชอมโยงระบบบรการ การใหคำปรกษาและการสงตอ

ป 2554 เปนตนมา ไดมการตอยอดการพฒนาระบบบรการดวย

การจดขอบเขตบรการ โดยแบงเปน 4 โซน มผรบผดชอบแตละโซนท

เรยกวา “หมอครอบครว” ทำงานรวมกบทมสหวชาชพซงเปนทปรกษา

พรอมทงจดระบบ Case manager nurse ในตกผปวยใน ผปวยนอก เพอ

ดแลผปวยอยางตอเนองทบาน ทำงานรวมกบ Case manager nurse ท


รพ.สต. มการขยายฐานการดแลสขภาพสชมชน โดยใหชมชนมสวนรวม

ในการบรการผปวยเชงรกดจญาตมตร เชน อสม. ทำหนาทวดความดน

เจาะเลอด และนำกระเปายาไปใหผปวยโดยทผปวยไมตองไปพบแพทย

โดย อสม. จะไดรบการอบรมความรจากหมอครอบครวและทำงานรวมกบ

ทมสหสาขาวชาชพ สวนชาวบานจะมสวนรวมในการผลตนวตกรรมสขภาพ

“กะลานวดเทา” นอกจากนยงพฒนาระบบขอมลขาวสาร ดวยการสราง

“ฐานขอมลในพนท” พรอมทงจดทำระบบ Data center เพอรวบรวม

ขอมลหลก

นอกจากการวางระบบบรการและสนบสนนจากเครอขายหนวย

บรการแลว จากนโยบายของ DHS อำเภอ วารนชำราบเนนการหนนเสรม

บทบาทของทองถน องคกรชมชนและภาคประชาชนใหไดมสวนรวมจด

บรการและดแลตนเองภายใตบทบาทและทรพยากรทมอยโดย

i) เพมความเขมขนคณภาพของบรการ เชน คดกรองภาวะแทรกซอน

เยยมบานผปวยลางไตทางชองทองและผปวยทตองมภาวะ

พงพงอนๆ ในชมชน โดยความรวมมอกนระหวาง รพ. สสอ.

รพ.สต. อสม. และ อปท. เปนตน

ii) พฒนาศกยภาพทมบรการและเครอขาย เชน เพมทกษะให

กบเจาหนาท รพ.สต. โดยการฝกปฏบตจรง จดการอบรม

อสม. จตอาสาเรองการดแลผปวยโรคเรอรง สอนผปวยเบาหวาน

ใหรจกวธการนวดเทาตนเอง เปนตน โดยไดรบการสนบสนน

งบประมาณจาก สปสช. เขต 10 สสจ. งบสงเสรมสขภาพ

ปองกนโรคจากเครอขาย โดยเฉพาะจากกองทนหลกประกน

สขภาพ อปท. รวมทงภาคประชาชน


iii) จดระบบประเมนผลการบรการอยางตอเนองดวยการรบฟงเสยง

สะทอนจากผปวย ญาต รวมทงเครอขายสขภาพเพอปรบปรง

ระบบบรการใหมคณภาพและสอดคลองกบความตองการของ

ประชาชนมากยงขน โดยทำใหทกภาคสวนไดทำงานและเรยนร

ซงกนและกนอยางตอเนองภายใตเรองการทำงานเพอพฒนา

ระบบบรการเครอขายโรคเรอรงดงกลาว

จากการเกบขอมล วเคราะห และเปรยบเทยบ ในชวงป 2545 -

ปจจบน พบวาอตราสวน ภาวะแทรกซอนในผปวยโรคเบาหวาน - ความดน

รวมทงความแออดของผมารบบรการ คาใชจายและเวลาในการรอรบบรการ

มแนวโนมทลดลง ผปวยมคณภาพชวตทดขน สามารถดำเนนชวตประจำวน

ทบานไดตามปกต

บทเรยน คอ ตนทนทดของการพฒนาระบบบรการทมคณภาพ

ของพนท สามารถนำไปสการขยบการเรยนรและพฒนาระบบสขภาพอำเภอ

ทลงสเครอขายชมชน ทองถนไดอยางมประสทธภาพดวยความเขาใจของ

ผนำการพฒนาระบบบรการปฐมภม นโยบายทชดเจนตอเรอง DHS การม

สวนรวมของหนสวนสขภาพ รวมทงการใหคณคารวมกนของภาคเครอขาย

พฒนาวารนชำราบ


สานเครอขายการพฒนา DHS ดวยขอมลโรคเรอรง : จากเครอขายสขภาพอำเภอวงจนทร ระยอง

อำเภอวงจนทรเปนพนทเขตชนบททมโรงพยาบาลชมชนขนาด 30

เตยงและมประสบการณการทำงานรวมกบชมชนทองถนในเรองระบบการ

ทำงานสขภาพจตในชมชนทเขมแขง เมอมนโยบาย DHS และมแนวทางการ

ดำเนนงานในลกษณะทชดเจน คอ การแสวงหาความรวมมอจากชมชน

รวมกนสรางมมมองของการพฒนาระบบสขภาพและแกไขปญหาสาธารณสข

ทสอดคลองกบสภาพสงแวดลอมของอำเภอวงจนทรทบรณาการการบรหาร

จดการเครอขายตางๆ เพอใหเกดการมสวนรวมและความยงยนของพนท

เกดเปนเครอขายการพฒนา DHS อำเภอวงจนทร โดยเรมจากการจดความ

สมพนธและเปาหมายรวมระหวางเครอขายของทงอำภอดำเนนงานผาน

ODOP

กลยทธหลก คอ การตอยอดจากตนทน เดมท มมตความ

หลากหลายใหเกดผลลพธมากขน เพอเปนจดรวมของทมงานเครอขาย

อำเภอวงจนทรดวยประเดนการดแลผปวยเรอรง ในกลมผปวยความดน

โลหตสงและเบาหวานในอำเภอ โดยมแผนภาพโครงสรางกระบวนการ

ทำงานและเชอมโยงของภารกจรวมในการพฒนา DHS-ODOP ทบรณาการ

กบตนทนเดมรวมกบการจดการระบบขอมลในอำเภอใหเกดประโยชน

รวมกนสงสด


จากเปาหมายสกลยทธ “บรณาการและกระบวนการหลก” ของทม

จากโรงพยาบาลและเครอขายหนวยบรการปฐมภมและชมชน ทองถน

แตละตำบล ทำใหเกดผลการจดทำแผนททางเดนยทธศาสตร DHS ระดบ

อำเภอ และไดประเดนการพฒนาระดบตำบลทหลากหลายตามสภาพบรบท

และปญหา โดยคณะกรรมการ ODOP ของทง 8 ตำบล หากแตมระบบ

สนบสนนจาก รพ. สสอ. ทงเรองระบบบรการทตอเนอง เชอมโยง วชาการ

แบบ CBL และการบรหารจดการอนๆ รวมถงการพฒนาศกยภาพทมงาน

ทกระดบ ภายใตการบรหารจดการทมนายอำเภอเปนประธานทปรกษา

และสาธารณสขอำเภอเปนกรรมการและเลขานการคณะทำงานฯ โดย

องคประกอบทมงานมาจากทกภาคสวนทเกยวของกบการพฒนาในพนท


คณะกรรมการ DHS อำเภอ รพช.+สสอ.+รพ.สต.+ อปท.+ภาคเครอขาย+ หวหนาสวนราชการ

ขบเคลอน การจดการระบบบรการ

และแกไขปญหาสาธารณสข

ประชม

คณะทำงานและประเมนผล คป.สอ.

ทมสนบสนนบรการ

จดลำดบปญหาสาธารณสข

เลอกประเดน ODOP:DM/HT

KM

คณะกรรมการ ODOP:DM/HT รพช.+สสอ.+รพ.สต.+อปท.+ภาค

ขบเคลอน การจดการระบบบรการ

และแกไขปญหาสาธารณสข

จากเปาหมายสกลยทธ “บรณาการและกระบวนการหลก” ของทม

จากโรงพยาบาลและเครอขายหนวยบรการปฐมภมและชมชน ทองถน

แตละตำบล ทำใหเกดผลการจดทำแผนททางเดนยทธศาสตร DHS ระดบ

อำเภอ และไดประเดนการพฒนาระดบตำบลทหลากหลายตามสภาพบรบท

และปญหา โดยคณะกรรมการ ODOP ของทง 8 ตำบล หากแตมระบบ

สนบสนนจาก รพ. สสอ. ทงเรองระบบบรการทตอเนอง เชอมโยง วชาการ

แบบ CBL และการบรหารจดการอนๆ รวมถงการพฒนาศกยภาพทมงาน

ทกระดบ ภายใตการบรหารจดการทมนายอำเภอเปนประธานทปรกษา

และสาธารณสขอำเภอเปนกรรมการและเลขานการคณะทำงานฯ โดยองค

ประกอบทมงานมาจากทกภาคสวนทเกยวของกบการพฒนาในพนท


แนวทางกจกรรมสำคญททกพนทตำบลไดดำเนนการ คอ การสราง

การมสวนรวมของชมชน การสรางแกนนำพฒนาการดแล การจดกจกรรม

service mind สำหรบผปวยและครอบครว การสรางบทบาททมสหสาขา

วชาชพ การสรางบทบาทแกนนำสขภาพ การจดกจกรรมการดแลผปวยท

เปนกลมเปาหมายหลก อกทงหนนใหรวมกนบนทกขอมลดวยโปรแกรม

excel ซงมการนำใชประโยชนสำหรบกลมผปวยความดนโลหตสงและ

เบาหวานในทกพนทตำบลของอำเภอวงจนทร เพอบรหารจดการขอมล การ

ทำฐานขอมล การคดกรองกลมประชากรปกต กลมเสยง กลมปวย และ

กลมทมภาวะแทรกซอนตองการการดแลทบานตอเนองตางๆ ทงยงสามารถ

ประมวลผลการทำงานและแผนภาพขอมลไดพรอม ทำใหเกดแนวทางการ

ประยกตใชในกลมประชากรเปาหมายอนๆ ตอไป ซงถอเปนความทาทาย

กาวตอไปของระบบสขภาพอำเภอวงจนทร จงหวดระยอง


วางรากฐานระบบสขภาพชมชนท

อำเภอสนกำแพง เชยงใหม พนทสนกำแพงทกำลงเตบโตมงสความเปนเมอง จงตองเตรยมตว

รองรบกบการเปลยนแปลงน นโยบายการพฒนาระบบสขภาพอำเภอเปน

โอกาสททำใหคนสนกำแพงจากภาคสาธารณสขและภาคสวนอนมารวมกน

คดถงระบบสขภาพทมาจากหลก Health is the whole โดยมฐานรากท

ชมชน ทองถนตองเปนตวตงตน ดวยการนำเครองมอทเรยกวา “แผนท

ทางเดนยทธศาสตร” (SRM) รวมกบการประชาคมในตำบลและอำเภอได

ประเดนทตองการพฒนาทงหมด 17 ประเดน ภายใตเงอนไขทวาเปน

ประเดนทสามารถตอยอดได เปนไปได มความยงยน และสงผลตอคน

สวนใหญในพนท เครอขายจดทำแผนการพฒนาระยะ 3 ป (2557- 2559)

เพอใหคนสนกำแพงทกคนมสขภาวะ โดยมงเนนการพฒนา 3 ประเดนหลก

คอ การพฒนาคน อาหารปลอดภย และการสรางการมสวนรวม

รปธรรมการขบเคลอนในระดบอำเภอภายใตการประสานงานจาก

สสอ. และทม รพ.สนกำแพงทเขมแขง รวมกบภาคสวนตางๆ ทงรฐ เอกชน

ชมชน ทองถนตางรวมมอกนมกจกรรมหลายลกษณะทผานมาตอเนอง คอ

i) กำหนดนโยบายสาธารณะ โดยเปนธรรมนญคณภาพชวตของ

คนสนกำแพง

ii) การกำหนดภาพฝนในประเดนอาหารปลอดภย ประกอบดวย

การมอาหารปลอดภยเพอบรโภค ตลาดชมชนอาหารปลอดภย

แหลงเรยนรอาหารปลอดภยและเขาถงแหลงขอมลทเกยวของ

รวมทงมมาตรการทางสงคมของรานคาและผประกอบการทวไป

ในชมชน

iii) สำรวจตนทนและศกยภาพเครอขายทงระดบบคคล ชมชน

องคกรทเกยวของในตำบลและอำเภอเพอกำหนดแนวทางการ

ขบเคลอนดวยแผนททางเดนยทธศาสตร


iv) ขยายภาคเครอขายสศนยเรยนรเศรษฐกจพอเพยง

v) พฒนาศกยภาพโดยการจดเวทการประชมทมแกนนำ การ

แลกเปลยนเรยนร: จากบคคลตนแบบ ชมชนตนแบบ

vi) ตดตามความกาวหนาดวยเวทนำเสนอผลงานระดบตำบลและ

เครอขายอำเภอในเครอขายทเกยวของ ทงเครอขายเกษตร

เครอขายปศสตว เครอขายการศกษานอกโรงเรยนเครอขาย

รพ.สต. เครอขายชมชน รวมทงเวทมหกรรมตามโอกาสเพอ

เผยแพรผลงานและกระตนการมสวนรวมในวงกวาง

โดยแกนนำเครอขาย ยงไดประเมนตดตามและปรบการสอสาร

กรอบแนวคดและรปแบบกจกรรมไปตามระยะของการพฒนาตามโอกาส

และความเหมาะสม เชน ปจจบนใชเสนทางอาหารปลอดภยทเนนเสนทาง

การพฒนาตนนำ (แหลงผลต) กลางนำ (แหลงแปรรป-จำหนาย) และ

ปลายนำ (ผบรโภคและการคมครองผบรโภค พฤตกรรมการบรโภค) ซง

ดำเนนการรวมกบการพฒนาศกยภาพการเรยนรและทกษะคนทเกยวของ

ในเครอขาย และ จดกระบวนการมสวนรวมใหตอเนอง อยางไรกตาม

เสนทางการพฒนายงอกยาวไกล ความสำเรจของกจกรรมแตละครงไมได

ยนยนผลสำเรจ แตกระบวนการเรยนรรวมกน ตดตามความกาวหนาอยาง

ตอเนอง จะเปนความทาทายของทมพฒนาระบบสขภาพของอำเภอ

สนกำแพง

บทเรยนน ทำใหเหนวาวาระของการพฒนาระบบสขภาพอำเภอ

สามารถกอรปไดจากตนทนเครอขายทมไมวาจะเปนภาคสวนสาธารณสข

หรอภาคสวนอนๆ สามารถนำการขบเคลอนการพฒนาได และระบบ

สขภาพชมชนในประเดนอาหารปลอดภยของอำเภอน เปนจดตงตนท

ผลดอกออกผลตอความรวมมอรวมใจดำเนนการ เพอเปนพลงการขบเคลอน

ธรรมนญชวตของสนกำแพงในระยะตอไปไดอยางเปนรปธรรม

Û


DHS: จากอำเภอสการขบเคลอนตำบล ใน เครอขายสขภาพอำเภอหนองขาหยาง อทยธาน

จากบทบาทของเครอขายบรการสขภาพเดมเชอมโยงกบนโยบาย

DHS ทำใหเกดการทบทวนเปาหมายและองคประกอบการพฒนาทสำคญ

ของระบบสขภาพอำเภอหนองขาหยาง การกอรปกรอบแนวคดการทำงาน

ระหวางผแทนภาคเครอขายพฒนา DHS จงเกดขนเพอใชเปนแนวทางการ

สอสารและทำงานรวมกน พรอมแบงบทบาทหนาทตามภารกจและศกยภาพ

ทเสรมพลงของกนและกนในแตละภาคเครอขายจากภาคสวนตางๆ

แผนภาพ กรอบแนวคดการพฒนา DHS

Unity District Health Team : DHS_NKY

1. ทมอำนวยการ

2. ทมขบเคลอนอำเภอ

3. ทมขบเคลอนเชงประเดน

R2R CBL

Essential Care

Self Care

ประเดนสขภาพ

SRM เชงประเดน

แนวทางดแล ระดบ รพ.สต.

แนวทางดแลระดบ รพช.

แนวทางดแลระดบชมชน

มความรในการดแลสขภาพของตนเอง รวาเมอไรควรไปใช

บรการสาธารณสข และสามารถไดรบบรการ

อยางทนทวงท

PPA 1. CBL 2. ปรบเปลยนพฤตกรรม

กลมปวย 3. มาตรการตาม CPG

1. PPA CUP

2. กองทนตำบล

กองทนตำบล 1. SRM 2. ปรบเปลยนพฤตกรรม

กลมเสยง 3. วสดปองกนควบคม

โรค การประเมนผล

DHS KPI + P&P KPI

Essential Cares

ประชาชนกลมเปาหมาย

ไดรบบรการขนพนฐานท

จำเปน ตาม CPG

3 ระดบ

ใน 3 ODOP

1. ปญหาสขภาพจต

(การฆาตวตาย)

2. โรคเรอรง (DM/HT)

(ปรบเปลยน

พฤตกรรม)

3. โรคไขเลอดออก

(อำเภอควบคมโรค/

SRRT คณภาพ)


ความสำคญประการหนงของการพฒนา DHS ทยงยน คอ การให

ภาคองคกรปกครองสวนทองถน (เทศบาลตำบล และองคการบรหารสวน

ตำบล) เขามามบทบาทในการดำเนนงาน DHS โดยเรมตนจากการแตงตง

คณะกรรมการ DHS เปน 3 คณะโดยมบทบาทแตกตางแตเชอมโยงกนทง

i) ระดบอำนวยการ ประกอบดวยหวหนาสวนราชการและ อปท.

โดยมนายอำเภอหนองขาหยาง เปนประธานคณะกรรมการ

สสอ. และ ผอ.รพ.หนองขาหยาง เปนเลขาฯ (มตจากทประชม

หวหนาสวนราชการอำเภอหนองขาหยาง)

ii) ระดบขบเคลอน ประกอบดวย หน.กลมงาน รพ., ผอ.รพ.สต.

ผแทนจาก อปท. ประธาน อสม. ผแทนจากเครอขายตางๆ

โดยม สสอ. หนองขาหยาง เปนประธานฯ ผอ.รพ.หนองขาหยาง

เปนรองประธาน ผช. สสอ. และ หน.กลมงานเวชปฏบตฯ เปน

เลขาฯ (มตจากทประชมหวหนาสวนราชการอำเภอหนองขา-

หยาง)

iii) ระดบคณะทำงานรายประเดนโดยมผรบผดชอบเปนประธาน

คณะทำงานชดเจน โดยม 3 ประเดนคอ สขภาพจต (การฆา

ตวตาย), โรคเบาหวาน/ความดนโลหตสง โรคไขเลอดออก

(มตจากทประชมรวมของคณะกรรมการอำนวยการ และคณะ

ทำงานขบเคลอนฯ) เพอใหการดำเนนงานมความกระชบ

รวดเรวและเปนเอกภาพ ใหคณะทำงานประกอบดวยบคลากร

สาธารณสข ตวแทนจาก อปท. ของพนทตำบลทเปนปญหา

ตวแทนจากสวนราชการทเกยวของในแตละประเดน และ

ตวแทน อสม. ของแตละพนท


รปธรรมการขบเคลอนงาน คอ

i) รวบรวม วเคราะหและคนขอมลดานสขภาพใหแกชมชนได

รบทราบถงสถานการณปญหาแตละประเดนสขภาพทงในระดบ

พนทตำบล และพนทอำเภอซงภาคทกสวนไดมสวนรวมในการ

ประชมเพอรวมกนรบทราบปญหา รวมพจารณาถงสาเหต

ปจจยทเกยวของของปญหาสขภาพในแตละพนท

ii) ทบทวน Strategic Route Map เชงประเดน และรวม

พจารณาวางแผนงาน/โครงการแกไขปญหาแบบบรณาการ โดย

มองถงกลมวยสำคญทเกยวของกบประเดนปญหานนๆ

iii) จดระบบการจดการดานงบประมาณ โดยจดใหแบงแหลงงบ

ประมาณ 2 สวน คอ 1) จากงบฯ PP เพอดำเนนการในสวน

ของการดแลกลมปวย มาตรฐานบรการตามแนวทาง CPG

การเรยนรปญหา CBL และ 2) งบประมาณจาก อปท. กองทน

หลกประกนสขภาพ อปท. ศสมช. เพอดำเนนการในสวนการ

ดแลกลมเสยง การปรบเปลยนพฤตกรรม การจดหาวสด

ปองกน ควบคมโรค และการจดทำแผนททางเดนยทธศาสตร

เชงประเดน โดยใหคณะกรรมการกองทนหลกประกนสขภาพ

อปท. พจารณาโครงการทตรงกบประเดนปญหาทง 3 ประเดน

ซงไดรบการสนบสนนงบประมาณจาก อปท. อยางกวางขวาง

และครอบคลมพนทตำบลทงหมด

iv) จดระบบสนบสนนดานบคลากร โดยจดใหคณะทำงาน

ขบเคลอนรายประเดนปญหา ลงพนทสนบสนนการดำเนนงาน

ในระดบพนทตำบลรวมกบ อปท. และ อสม. ในพนท และจด

ใหทมสหวชาชพ รวมจดคลนกโรคเรอรง (ภาคเชา) และรวม


ทมเยยมบานทก รพ.สต. (ภาคบาย) เขมขนมากขน รวมทง

สรางทมสนบสนนการขบเคลอนระดบตำบล โดยจดการอบรม

อสม. เชยวชาญใหไดทงจำนวนและคณภาพโดยระยะแรกเนน

ใหเกด อสม. เชยวชาญทงสขภาพจต, เบาหวานและความดน

โลหตสงและไขเลอดออก

จากการดำเนนงานดงกลาวทำใหชมชน โดยเฉพาะ อปท. เหน

ความสำคญตอประเดนพฒนาสขภาพและคณภาพชวตโดย อปท. เขามาม

สวนรวมคด วางแผน ตดสนใจ ใหงบประมาณ และประสานรวมดำเนนงาน

อยางเปนรปธรรมมากขน ถอเปนการเรมตนทจะทำใหภาคประชาชน เขา

มามสวนรวมอยางจรงจงเพอการพฒนา DHS ทยงยนตอไป


ขยบการพฒนากองทนหลกประกนสขภาพ อปท. ในเครอขายสขภาพอำเภอบงนาราง พจตร

กระทรวงสาธารณสขมนโยบาย DHS เพอใหเกดการบรหารจดการ

เครอขายสขภาพอยางมสวนรวมจากทกฝายอยางเปนเอกภาพ และเพอให

เกดระบบบรการปฐมภมอยางมคณภาพตามบรบทปญหาสขภาพในพนท อน

จะสงผลใหประชาชนและชมชนพงพาตนเองไดดานสขภาพ อำเภอบงนาราง

จงไดอาศยการบรณาการ DHS รวมกบการทำงานกบชมรมคมครองผบรโภค

อำเภอบงนารางกบกองทนหลกประกนสขภาพระดบทองถน (กองทนฯ) ซง

ถอเปนยทธศาสตรหลก

ตนทนเดมในอำเภอ ทกกองทนฯ มผลการบรหารจดการระดบ

ยอดเยยม A+ อยางตอเนอง 4 ปซอนตงแตปงบประมาณ 2553 ถงปจจบน

จากขอมลการวเคราะหงบประมาณรายจายประจำป 2556 ขององคการ

บรหารสวนตำบลในพนทอำเภอบงนารางพบวาโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ

ตำบลทง 6 แหง ไดรบการอดหนนเพยง รอยละ 2.09 ของงบประมาณ

รายจายทงหมดขององคการบรหารสวนตำบล ไมเพยงพอตอความตองการ

แกไขปญหาสขภาพของประชาชน ทสวนใหญจะเปนโรคท เกดจากม

พฤตกรรมสขภาพไมเหมาะสม เชน ตงครรภทไมพงประสงคในวยรน โรค

เบาหวาน ความดนโลหตสง การบรโภคผลตภณฑสขภาพและอาหาร

ปนเปอนสารเคมอนตราย ไขเลอดออก และยงมผพการผสงอายทมความ

เสอมถอยดานสขภาพเปนผปวยตดบาน ตดเตยง ทยงตองการความ

ชวยเหลอจากทกภาคทเกยวของ ปญหาเหลาน ไมสามารถแกดวยตว

เจาหนาทสาธารณสขเพยงฝายเดยว จำเปนตองมพหภาคระดบอำเภอท

เปนระบบและกลไกประสานงานพฒนาระบบสขภาพระดบอำเภอทเรยกวา

คณะกรรมการพฒนาระบบสขภาพระดบอำเภอมารวมมอกนดำเนนงาน

แกไขสภาพปญหาดงกลาวใหประสบผลสำเรจ


เครอขายสขภาพอำเภอจงตงเปาหมายการพฒนาเพอให

i) กองทนสามารถหนนการแกไขปญหาสขภาพโดยการมสวนรวม

ของภาครฐ ทองถนและชมชน

ii) เกดผลงานดานสขภาพทเกดจากการมสวนรวมของทองถนและ

ชมชน

iii) เพอเสรมสรางศกยภาพการบรหารจดการของคณะกรรมการ

บรหารกองทนหลกประกนสขภาพและคณะกรรมการบรหาร

ชมรมคมครองผบรโภคระดบอำเภอ

รปธรรมการทำงาน DHS รวมกบคณะกรรมการกองทนฯ คอ

i) จดทำแผนประเดนรวมเพอแกไขปญหาทสำคญเรงดวน 5

ประเดน คอ สขภาพเดก 3-5 ป, วยรนตงครรภกอนวยอนควร,

โรคเบาหวาน ความดนโลหตสง, การดแลสขภาพผพการ, การ

ดแลสขภาพผสงอายและใหเกดกระบวนการเรยนร และรวมใช

ทรพยากรจากแตละแหลงงบประมาณรวมกนของแตละตำบล

รวมกบคณะกรรมการ DHS ในอำเภอ

ii) มเวทประชมสญจรกรรมการกองทนฯ และกจกรรมเชงรกใน

ชมชนตามแผนงาน/โครงการทกองทนฯ และโรงพยาบาล

สงเสรมสขภาพตำบลแตละแหงจดทำขน โดยวางแผนพฒนา

สขภาพระดบอำเภอรวมกบคณกรรมการบรหารกองทนฯ

iii) มเวทเรยนรจากนวตกรรม/ผลงานเดนกองทนหลกประกน

สขภาพ และ

iv) รวมกนประเมนความคดเหนและความพงพอใจทมตอบทบาท

หนาทคณะกรรมการ DHS ของกรรมการกองทนฯ


ผลการดำเนนงาน เชงกระบวนการบรหารจดการ นอกจากการ

ทำงานรวมภายใตเปาหมายรวมแลว นาสนใจทพบวามการรวมใชทรพยากร

ชมชนจากกองทนฯ อบต. ชมรมผสงอาย และ สสอ. บงนารางรวมลงขน

แกไขปญหาโดยพบวา อปท. อดหนนงบประมาณดานสาธารณสขเพมขน

จากป 2556 ถงรอยละ 44.27 และเมอเทยบอตราการอดหนนงบ

ดานสาธารณสขกบงบประมาณรายจายประจำปขององคกรปกครองสวน

ทองถน ในป 2556 คดเปนรอยละ 2.09 เพมขนเปนรอยละ 2.84 ใน

ป 2557 ในสวนของการบรการสขภาพมระบบสนบสนนจากเครอขายบรการ

สขภาพทดขน สอดคลองกบ แนวทางโดยเฉพาะการพฒนาตามเกณฑ

คณภาพระบบบรการปฐมภม (PCA) ทเปนงานประจำของโรงพยาบาล

สงเสรมสขภาพตำบลททำมาอยางตอเนองในเรองการดแลผปวยเบาหวาน

ความดนโลหตสง ทนตสขภาพ การดแลผสงอาย/ผพการ อนามยการ

เจรญพนธ โดยผลการพฒนาระบบสขภาพระดบตำบลในพนท 5 ตำบลท

โดดเดน คอ การสงเสรมพฒนาการและทนตสขภาพเดก 0-5 ป (รพ.สต.

บงนาราง), การดแลสขภาพผพการ (รพ.สต.แหลมรง), การดแลสขภาพ

ผสงอาย (รพ.สต.โพธไทรงาม), การดแลผปวยเบาหวาน (รพ.สต.หวยแกว),

การคมครองผบรโภคและอาหารปลอดภย (รพ.สต.บางลาย) เปนตน


อยางไรกตาม ขอมลชวดความสำเรจเชงการมสวนรวมแกไขปญหา

สขภาพของรฐ ทองถน และชมชน พบวา จากทงหมด 71 โครงการ ม

สวนรวมของทองถนและชมชน 63 โครงการ รอยละ 88.73 (เปาหมาย

รอยละ 80) ทกโครงการไดรบการตดตามประเมน (เรยนรรวม) จาก

กรรมการ DHS ทกโครงการ ขณะทศกยภาพการบรหารจดการของคณะ

กรรมการบรหารกองทนหลกประกนสขภาพและชมรมคมครองผบรโภค

อำเภอบงนารางเพมมากขน คอ รและเขาใจปญหาสขภาพ มมมมอง

มากขน ทงยงไดผลการประเมนกองทนหลกประกนสขภาพไดมาตรฐาน

ระดบ A ขนไปครบทกแหง กลมเปาหมายในโครงการทง 63 โครงการได

รบประโยชนและมสวนรวมในตลอดกระบวนการพฒนาสขภาพในชมชน


ความทาทายของการพฒนา DHS ในเขตเมองกระทมแบน สมทรสาคร

การพฒนา DHS ในบรบทเมองภายใตความทาทายของประชากร

ในเขตเมองกระทมแบน สมทรสาครซงครอบคลมพนท 10 ตำบลซงม

ประชากรทงหมด 156,907 คนไมรวมกบประชากรแฝงทยายเขามาทำงาน

ในพนทประกอบกบสภาพปญหาสขภาพและสงคมทซบซอนของคนใน

พนท ทำใหเครอขายสขภาพของอำเภอเมอง กระทมแบนตองวเคราะห

สถานการณและวางแผนการทำงานพฒนาระบบสขภาพอำเภอใหชดเจน

ดวยการตงธงผลลพธเรมจากประเดน “การทำงานกบเดกและเยาวชนเพอ

แกไขปญหาของวยรนในชมชน”

จากบทบาทเจาหนาททเปลยนแปลงเปนผจดกระบวนการเพอ

ขบเคลอนการมสวนรวมของภาคเครอขายในอำเภอและตำบล โดยเออให

เกดการวเคราะหหาสาเหต แลกเปลยนความคดเหน รวมกนแสวงหา

แนวทางการแกปญหาจากการจดเวทประชาคมของแตละตำบล ทำใหวาระ

งานเพอแกไขปญหาวยรนมความโดดเดนและชดเจนมากขน โดยเฉพาะ

ปญหาทเกดขนทงเรองทองไมพรอม เดกแวน ฯลฯ ภาคเครอขายไดรวมกน

คนหาสาเหตและแนวทางการแกปญหาตามสภาพบรบทพนท และเมอภาค

รบรปญหา ความรสกถงความรบผดชอบทจะตองแบงปนทรพยากรจง

เกดขน สงผลใหมการจดสรรงบประมาณและมการกำกบตดตามการแกไข

ปญหาโดยพนท

องคประกอบการพฒนาเครอขาย DHS ประกอบดวย ผแทนวยรน

(จากสภาเดกและวยรนของอำเภอ) ตวแทนผปกครอง ตวแทนแกนนำชมชน

อสม./ผแทน อปท. โดยมกระบวนการทำงานหลกทเนนเรอง


i) สรางความสมพนธระหวางเจาหนาท ทองถนและกลมองคกร

ภาค

ii) บรณาการ งาน คน เงนใหสอดคลองกบสภาพปญหาพนท

ทำใหลดภาระงาน เกดพลงในการขบเคลอนงาน และแกปญหา

ไดอยางยงยน

iii) หนนเสรมความเขมแขงของกองทนสขภาพตำบล

iv) ใชขอมลและผลวจยทมอยเพอตอยอดสการแกปญหาอยาง

มสวนรวม เชน งานวจยประเดนพฤตกรรมหญงตงครรภวยรน

อายตำกวา 20 ปในพนทนำรองของอำเภอ โครงการวยใส

สวนหลวงหวงใยสขภาพ (SMART Teenage) เปนตน

v) ภาวะนำเชงนโยบายและศกยภาพผประสานการพฒนาในอำเภอ

vi) ความเขมแขงของแกนนำเยาวชนทมศกยภาพและประสบการณ

การพฒนาอยางยาวนาน

ผลทเกดขน ดานผรบบรการโดยเฉพาะวยรนมความพงพอใจตอ

การเขารวมโครงการฯ เครอขายผใหบรการไดรบความรและประสบการณใน

การแกไขปญหาวยรน ซงเปนความรและประสบการณทเกดขนโดยตรงจาก

การรวมแลกเปลยนกบสมาชกในกลมโดยตรง ชมชนเขาใจปญหาและ

รวมมอกนแกไขปญหาดขน ความรวมมอจาก อปท. ชดเจนมากขน เกด

มาตรการแบบ flow chart แกไขปญหาวยรนททกภาคสวนนำใชประโยชน

รวมทง วยรนทเปนกลมเปาหมายมคณภาพชวตทดขน ความทาทายระยะ

ตอไป คอ การจดทำแผนยทธศาสตร/แผนปฏบตการตามประเดนปญหา

สขภาพและกำหนดคาเปาหมายเพอตดตามประเมนความสำเรจหรอความ

กาวหนาในการดำเนนงาน, การเพมการแลกเปลยนเรยนร (CBL/KM) และ

ถอดบทเรยนเพอการเผยแพร รวมทงการนำหลกการ DHS ขยายไปใชใน

ประเดนปญหาอนๆ ตามสภาพของพนท


แผนภม สรปการดำเนนงานเครอขายสขภาพอำเภอกระทมแบน

สมทรสาคร

เครอขายตางๆ เขมแขง - เครอขายภาคประชาสงคม - เครอขาย อปท. - เครอขายวยรน เชน สภาเดก - เครอขาย อสม - เครอขายโรงเรยน

คณะกรรมการ DHS - สาธารณสข รพท. & สสล. - อปท. - นกการเมอง สส/สจ/. - ตวแทนหนวยงานทกภาคสวน - ตวแทนประชาชน

มการถายทอดนโยบาย

รพท./รพสต./อบต./เทศบาล

จดทำแผนงานตามกลมวย

และสภาพปญหาของพนท

รพท./รพสต./เทศบาล สนบสนนงบประมาณใน

การดำเนนงาน

Apprecintion - รสกมคณคาในตวเองเกดจากการไดรบการยอมรบและมสวนรวมในขนตอนตางๆ

- เคารพเชอมนในศกยภาพทม

- คณะกรรมการและผรบบรการพงพอใจ DHS

Unity of District Health team - มความเปนเอกภาพ - รวมคด วางแผนงาน - แบงปนงบประมาณ

Resource sharing and human develment - มการแบงปน งบประมาณ/กระจาย ทรพยากรอยางทวถง - มการเรยนรชวยกน ของภาค

แกนนำเขมแขง

UCARE

ผลลพธการดำเนนงาน

กระบวนการดำเนนงานเครอขาย ระบบสขภาพระดบอำเภอ

ปจจยนำเขาของเครอขาย ระบบสขภาพระดบอำเภอ

บรบทของ อ.กระทมแบน

ความหลากหลาย - ชมชนเมอง - ชมชนชนบท - หลากหลายวฒนธรรม - หลากหลายเชอชาต

ผบรหาร - วสยทศนกวางไกล - เนนบรณาการ - มนษยสมพนธด - ยอมรบความแตกตาง - ยอมรบศกยภาพของทมงาน - กำกบ ตดตาม ตรวจเยยม พนทสมำเสมองาย - งายตอการเขาถง

ทรพยากรและงบประมาณ - ทก รพสต. มพยาบาล 1-2 คน - งบประมาณเพยงพอ - เทคโนโลยสารสนเทศเขาถงงาย

คปสอ. กระทมแบนมองคประกอบ และกรรมการทคลายกบ คณะกรรมการ DHS

คณะกรรมการ DHS รวมคดเลอกปญหา โดยใชสถานการณปญหา

จดลำดบความสำคญของ ปญหารวมกบ

วางแผนแกไขปญหารวมกน

จดเวทประชาคมเพอคนหาปญหาสาเหตและแนวทางแกไขรวมกน

จากภาคสวนตางๆ เปนรายพนท

จดทำโครงการแกไขปญหาตาม

สถาพบรบทของแตละพนทตาม

จดเดน จดเนน/พนธกจของ

แตละหนวยงานแบงปน

งบประมาณและบคลากรรวมกน

Community Participation - มสวนรวมคดเลอกปญหาและวางแผนแกไขและดำเนนการแกไข

Essential care - มคณะอนกรรมการรวมกนแกไขปญหา วยรน

- ปรบปรงบรการทงเครอขาย/ระบบสนบสนน

- ดำเนนการแกไขปญหารวมกนตามพนธกจ


หนนเสรมวธคด DHS และพฒนาคนดวย DHML

เดมทประชาชนสวนใหญในอำเภอสระโบสถ จงหวดลพบร จะดแล

สขภาพของตนเองเฉพาะเวลาทมอาการเจบปวยและละเลยการดแลสขภาพ

ของตวเองกอนปวย ทำใหกลมเสยงเบาหวาน-ความดนโลหตสงกลายเปน

กลมปวยมากยงขน สวนกลมปวยเบาหวาน-ความดนโลหตสงกจะดแลรกษา

สขภาพของตวเองเฉพาะทางกาย ไมคำนงถงการดแลสขภาพใหครบทง 4

มต คอ กาย ใจ สงคม และปญญา ขณะทหนวยงานสาธารณสขเองก

มงเนนการแกไขปญหาสขภาพของประชาชนตามนโยบายของกระทรวง

สาธารณสข โดยทไมไดแกไขปญหาตามบรบทของพนท ทำใหปญหา

โรคเบาหวาน - ความดนโลหตสงลกลาม จนกอเกดผปวยและกลมเสยง

จำนวนมาก

อำเภอสระโบสถไดนำระบบ DHS มาแกไขปญหาน โดยใชแนวคด

“360 องศา สการพฒนาสขภาพเบาหวาน ความดนโลหตสงแนวใหม”

มาหมนปรบวธคดใหกบชาวบานแบบ 360 องศา โดยมกระบวนการและ

ขนตอนดงน

จากแนวคดภาคเครอขายตกผลกสกจกรรมปรบ 360 องศา


หลงจากททกคนตกผลกกบแนวคด 360 องศาแลว ทม DHS จะ

นำแนวคดนไปแปลงเปนนวตกรรม/กจกรรมทจะชวยปรบเปลยนพฤตกรรม

สขภาพของชาวบานแตละตำบล โดยแตละกจกรรมจะตอบโจทยแนวคดการ

ดแลกอนปวย การดแลสขภาพครอบคลมทง 4 มต และการทำกจกรรมท

เหมาะสมกบบรบทพนท

แผนผงท 1 กระบวนการใชพลง DHS พฒนา DHML ดวยแนวคด 360 องศา

แผนผงท 2 บนได 5 ขน 360 องศา สการพฒนาสขภาพเบาหวาน-ความดนโลหตสงแนวใหม

แตงตงคณะทำงาน DHS อำเภอ/ชแจงนโยบายและรวมวางแผนตามบนได 5 ขนของ 360 องศา สการพฒนาสขภาพเบาหวาน -

ความดนโลหตสงแนวใหม

แตงตงคณะทำงาน DHS ระดบตำบล นำแผนสการปฏบตเนนดแลกอนปวยหรอมภาวะแทรกซอนครอบคลม 4 และเหมาะสม

กบบรบทชมชน

ประเมนผล/ยกยอง DHS ดเดน ระดบอำเภอ

5. นำสการปฏบตแบบ 4 มต (กาย/จต/สงคม/ปญญา) ทสอดคลองกบบรบท

4. รวมวางแผนททางเดนยทธศาสตรและกำหนดมาตรการทางสงคม

3. สรางการมสวนรวม

2. ระดมความคดปลกจตสำนกตระหนก

1. ฉายภาพปญหาชมชนสรางความตระหนก

การใชพลงของ DHS ของอำเภอสระโบสถในการจดการเบาหวาน-

ความดนโลหต จะตองมการเสรมพลงทมงานดวยการจดเวทแลกเปลยน

เรยนร จดประกวดผลการดำเนนงาน DHS และมเวทเชดชเกยรตเครอขาย

สขภาพเพอสรางขวญและกำลงใจใหกบทมงาน อกทงยงมการทำ CQI หรอ

การถอดบทเรยนประเมนความเหมาะสมของนวตกรรม/กจกรรมทเกดขน

ภายใตแนวคด 360 องศาฯ เพอใหทม DHS นำขอบกพรองมาปรบเปลยน

ในเกดคณภาพและความเหมาะสมตอไป


ผลลพธทได คอ ผลการดำเนนงานเฝาระวงปองกนโรคเบาหวาน

และความดนโลหตสง มแนวโนมดขน เกด “เครอขายสขภาพ 360 องศา ส

การพฒนาเบาหวาน-ความดนโลหตสงแนวใหม” ทกตำบล ชมชนสามารถ

ดแลสขภาพตนเองไดดขน เกดแกนนำสขภาพภาคเครอขายในการเฝาระวง

ปองกนโรคเบาหวาน-ความดนโลหตสงมากขนในรปแบบ “บานใกลเรอน

เคยง” มการจดตงชมรมเบาหวานความดนทกหมบานใหมการดแลเพอน

ชวยเพอน โดยหลกคดและกระบวนการพฒนาสมรรถนะการบรการจดการ

ระบบสขภาพอำเภอ (District Health Management Learning)


สภาสขภาพอำเภอ: กลไกขบเคลอน DHS จงหวดสกลนคร

การพฒนาระบบสขภาพอำเภอจงหวดสกลนคร ใชวธการขบเคลอน

ผานสภาสขภาพอำเภอ โดยการนำทศทางของ นพ.ปรเมศร กงโก

นายแพทยสาธารณสขจงหวด กอนทจะเปนสภาสขภาพอำเภอ การพฒนา

ระบบสขภาพอำเภอเปนไปตาม

i) นโยบายจงหวด คอ ใหเกดกจกรรมอำเภอทาทายดำเนนการ

ทกอำเภอ

ii) นโยบายกระทรวงสาธารณสข คอ ตอยอดจากโครงการ Context

Based Learning 4 อำเภอ

iii) นโยบายผวาราชการจงหวด คอ กจกรรมสกลนครสรางสข อก

ทงมนโยบายพฒนาอำเภอตนแบบซงตอยอดจากกจกรรม

อำเภอทาทาย

ดวยปญหาสขภาพทซบซอนมากขน ฝายสาธารณสขฝายเดยว

ไมสามารถจดการแกไขปญหาได จำเปนอยางยงทจะตองบรณาการทก

ภาคสวนเพอชวยกนแกปญหาสขภาพทกมต จงมการทบทวน วเคราะห

ใครบางทมหนาท/บทบาท รบผดชอบดแลสขภาพในระดบอำเภอ ทบทวน

จาก พรบ.ลกษณะปกครองทองถน พ.ศ. 2547 ทำใหพบวามภาคเครอขาย

หลากหลายหนวยงานทมสวนเกยวของในการดแลสขภาพระดบอำเภอ จง

กอใหเกด สภาสขภาพอำเภอ ทประกอบดวยภาคจากภาครฐ ทองถน

ประชาชนทจะเปนกลไกรวมกนขบเคลอน การพฒนาสขภาพประชาชนใน

ภาพรวมระดบอำเภอเพอนำสประชาชนมสขภาพทด โดยมหลกการทวา

สภาสขภาพอำเภอ คอกระบวนการขบเคลอนการพฒนาสขภาพในภาพรวม


ระดบอำเภอ โดยเปดโอกาสใหภาคเครอขายทง ภาครฐ ภาคทองถน ภาค

ประชาชน ไดรวมกนตดสนใจ ในการพฒนาสขภาพไดมากขน ในลกษณะ

ของ เวทสาธารณะ

การจดโครงสรางคณะกรรมการสภาสขภาพอำเภอ ผแทนภาครฐ :

มหาดไทย สาธารณสข วฒนธรรม เกษตรและสหกรณ ผทรงคณวฒ ชมรม

กำนน ผใหญบาน ผแทนภาคทองถน : นายกเทศมนตร นายกอบต.

ทกแหง ผแทนภาคประชาชน : อสม. ผสงอาย ผพการ เยาวชน สตร

ผประกอบการรานคา สอวทยชมชน โดยมนายอำเภอเปนประธานสภา

สาธารณสขอำเภอ เปนเลขา คณะทำงาน โดยมประเดนรปธรรมงานทมา

จากการรวมกนทำขอตกลงรวม (MOU) จำนวน 10 แผนงาน/โครงการ

ภายในอำเภอตามสภาพบรบทของปญหาในพนท คอ ดานเมองนาอย/ดาน

การมสวนรวมของภาคเครอขาย/โรงเรยนสงเสรมสขภาพ/ศนยเดกเลกนาอย

และปลอดโรค/การแพทยพนบาน/การจดบรการปฐมภมเชงรก/การปองกน

ควบคมโรคไมตดตอเรอรง/อำเภอควบคมโรคเขมแขง/การสงเสรมสขภาพ/

การปองกนยาเสพตด

คณะกรรมการสภาสขภาพอำเภอ ไดจดทำแผนยทธศาสตรสขภาพ

อำเภอ (ทำแผนยทธศาสตร ทำบนทกความรวมมอ : MOU ประเมนผลงาน

รอบ 6 เดอน สรปผลงานรอบ 1 ป และจดการแลกเปลยนเรยนร )

ประชาสมพนธในรปแบบตางๆ จดตงคณะกรรมการตามแผนงาน สนบสนน

ใหภาคตางๆ ดำเนนกจกรรมตามแผนงาน ประชมคณะกรรมการทก 3

เดอนและสรปผลการดำเนนงาน โดยผลทเกดจากดำเนนงาน DHS ผาน

สภาสขภาพอำเภอ คอ อำเภอควบคมโรคเขมแขงยงยน, คปสอ.ตดดาว

(บรหารจดการไดด), ตวชวดทกำหนดทกเรองผานเกณฑมากกวารอยละ 80

ขนไป, สกลนครรกษอนามย ใสใจสงแวดลอม (สวม HAS, วดสงเสรม


สขภาพ, ตลาดสดนาซอ, โรงเรยนสงเสรมสขภาพ, การบรหารการเงนการ

คลงทผานเกณฑมาตรฐาน โดยเฉพาะอยางยงสมพนธภาพและความเขาใจ

ทดขนทงเรองการพฒนาคน การทำงานรวม การรวมมอเรองทรพยากรใน

การทำงานดวยกลไกของสภาสขภาพอำเภอ

การทจะดแลใหประชาชนมสขภาวะทด ปราศจากความทกขยาก

ภาคสาธารณสขฝายเดยวไมสามารถจดการแกไขปญหาตางๆ ได จำเปน

ตองอาศยการมสวนรวมจากภาคเครอขายทกภาคสวนเขามารวมดวย

ชวยกน ฉะนนการจดตงใหเกดทมงานจากทกภาคสวนทสำคญในพนท ใหม

สวนรวมในการรบรสถานการณปญหา ตดสนใจดำเนนการแกไขและพฒนา

สขภาพ โดยกำหนดรปแบบวธการ บทบาทความรบผดชอบทชดเจน ผาน

การประชมทตอเนองและมประสทธภาพสามารถสงผลใหเกดความสำเรจใน

การพฒนาไดมากยงขน


“การรอและประกอบสราง” บทเรยนการขบเคลอน DHS จงหวดจนทบร

จงหวดจนทบร เรมตนการขบเคลอน DHS ดวยการนำรองใน 3

อำเภอ โดยใชวธสงไมตอ (รบจากนโยบายแลวสงตรงลงพนท) แตเปน

การเรมตนการพฒนาจากความไมเขาใจ วาจะเรมทำตรงไหนอยางไร สงผล

ใหการดำเนนการไมชดเจนทงการกำหนดขนตอน กระบวนการ เกณฑ

UCARE ทำใหการจดบรการในระดบอำเภอไมมผลลพธทตอบสนอง

เปาหมายตามประเดน ODOP จากปญหาดงกลาวทำใหจงหวดตองหนกลบ

มาทบทวนตวเองเพอใหเกดการพฒนา DHS ทมความหลากหลายและ

สวยงาม ตองมหลกการและอยภายใตฐานความร ความเขาใจทแขงแรง

ทมงานเรมจากการใชคำถามหลก 2 ขอ คอ

1. เมอพดถง DHS มสงทตองนกถงและทำอะไรบาง

2. กระบวนการหลกของ DHS ทเขาใจแลวสามารถนำไปใชกบ

งานอนๆ อยางไร

จากการทบทวนทำใหเกดการปรบเปลยนวธการทำงาน

1. วเคราะห/ดดแปลง/ปรบปรง/พฒนา กอนสงไม DHS ตอ

2. ใชกรอบแนวคดและเกณฑ DHS ทมอยเปนจดเรมตน แนวคด

คอ “รอและประกอบสราง”

3. ไม DHS ทสง ตองเหนความเปนระบบ งายตอความเขาใจ ม

องคความรทจำเปนและนำไปใชกบงานอนๆ ได


CEET Model: นวตกรรมขบเคลอน DHS จนทบร

กำหนดพฒนาตามชวงเวลา (Timing: T)

การเสรมพลงทเกยวของ (Empowerment: E)

การสรางความชดเจน ในประเดนตางๆ

(Clarlty: C)

การแลกเปลยนความร ความเขาใจ

(Exchange: E) การขบเคลอน

DHS

การขบเคลอน DHS ป 2557 จงกำหนดเปนนโยบาย อำเภอ

ลขสทธ ทมประเดนการพฒนาทสอดคลองกน โดยใช CEET Model เปน

เครองมอสำคญเปนตวขบเคลอนระดบจงหวด มการกำหนดโครงสราง

กจกรรมในโครงการระดบอำเภอ ทำใหเกดรปแบบการดำเนนกจกรรมใน

การดำเนนงานแตละอำเภอทชดเจน และเปนไปในทศทางเดยวกน อำเภอ

ลขสทธ คอ อำเภอทมงสรางผลงาน ความโดดเดนในการนำปญหา หรอ

เปาหมาย ของพนท มาเรงทำใหเกดผลงานเปนรปธรรมใหเหนเดนชด

ครอบคลมมตพนฐาน กระบวนการเนนภาคเครอขายและประชาชน สรป

กระบวนการตามหลก CEET Model ดงน


จากการกำหนดขนตอน กระบวนการขบเคลอนและพฒนา DHS

ในระดบอำเภอไดอยางชดเจน ทำใหจงหวดจนทบร มการเรยนรและทำงาน

รวมกนภายใตหลกการพฒนา DHS ทกอำเภอ คอ นำมาเชอมโยงกบการ

พฒนาระบบบรการปฐมภม ชมชน และทองถนอยางมคณภาพโดยใช

Strategic Route Map (SRM) หรอเครองมออนๆ ในการทำแผนพฒนา

สขภาพ โดยหลกการประเมนแบบ UCARE ทนำมาปรบขยายผาน

กระบวนการสรางความเขาใจแลว ทำใหเกดอำเภอทผานเกณฑ UCARE

ระดบ 3 จำนวน 5 อำเภอ และอำเภอทสามารถยกระดบเกณฑ UCARE

ไดอยางนอย 1 ขน ทกองคประกอบการพฒนาจำนวน 5 อำเภอ อยางไร

กตาม การพฒนาและทำงานเพอตอบโจทยประชาชนในพนทกยงคงตอง

ทำงานตอเนอง เครองมอทระดบจงหวดปรบปรงเพอสรางความเขาใจ

ระหวางผเกยวของ และใชเปนแนวทางการสนบสนน DHS ไดในเชงระบบ

และยงใชเปนโอกาสเพอขยายผลงานในประเดนอนๆ ของพนทไดตอไป

ขนดำเนนการ - กำหนดและจดระบบกจกรรมการดำเนนงานท สอดคลองกบเกณฑการประเมนเครอขายสขภาพ ระดบอำเภอ 5 ขอ และครบถวนตามกรอบแนวคด - นำกจกรรมตางๆ ทไดจากการวเคราะหไปปฏบต พรอมกบมหลกฐานการดำเนนงานทเปนรปธรรม - ทมสขภาพระดบอำเภอตดตาม ตรวจสอบ และ ประเมนผลการดำเนนกจกรรม - กำหนดแนวทางการแกไขปรบปรงพฒนางานอยาง ตอเนอง

รปแบบการพฒนา DHS

ขนเตรยมการ - วเคราะหบรบทและความพรอมของตนเอง - ศกษาเกณฑการประเมนเครอขายสขภาพ ระดบอำเภอ 5 ขอ ใหเขาใจอยางถองแท - ประเมนตนเอง (Self assessment) ตามเกณฑการประเมนเครอขายสขภาพ ระดบอำเภอ 5 ขอ และตงเปาหมาย ระดบการพฒนา

ประเมนความสำเรจหลง การดำเนนงานพฒนา ตามเกณฑการประเมน

เครอขายสขภาพระดบอำเภอ 5 ขอ

สรปเปนรปแบบระบบ/ขนตอนหรอ วธการทำงานทชดเจนทจะเปนตนแบบ

นำตนแบบไปขยายผลในงานอนๆ จนเปนรปแบบการดำเนนงานทเปน

มาตรฐาน

เปาหมาย

ประเดน ODOP


การดำเนนการเพอพฒนาเรองใดกตาม ถาจะทำใหไดดมคณภาพ

บรรลเปาหมาย ตองทำความเขาใจตงแตแนวคด เปาหมาย กระบวนการ

ผลลพธทตองการใหเกดขน หากมความชดเจนตงแตเรมตน โดยเฉพาะ

หนวยงานทกำหนดนโยบาย เปาหมายทชดเจนภายใตกรอบการพฒนาท

สามารถปรบไดในพนทตามบรบท รวมทงการถายทอดและการสนบสนนทม

ประสทธภาพของระดบจงหวดสพนทระดบปฏบต ยอมสงผลทเกอหนนการ

ทำงานในพนทและทำใหเกดผลลพธตามเปาหมายทตงไวได


บทสรปทมคณคาจาก รศ.นพ.สรเกยรต อาชานานภาพ

1. ทำงานใหเปนไปตามธรรมชาต อยาปรงแตงใหมาก ใหเกดเปน

ขนตอนตามธรรมชาต ตองรจก เขาใจตวเอง อยางลกพอ รเขา รเรา

รบรบทอยางลกซง ศกษาธรรมชาตของบรบท “อยายด ตดคมภร” อยาตด

ODOP อยาตด UCARE ODOP ไมจำเปนตองทำทงอำเภอ อาจทำเรองท

จำเพาะของแตละตำบลกได (แตละตำบลมปญหาหรอความตองการของ

ชมชน และความพรอมทอาจไมเหมอนกน) ขอเพยงใหเรมจากความพรอม

หรอทนทมอยในแตละตำบล โดยใหเปนไปตามธรรมชาต

2. Appreciate ตองไปดวยใจ ไมใชไปดวยเครองมอ เครองมอเปน

สงทเออเรา แตอยาไปจรงจงกบการใหคะแนนมากนก เพราะแมจะมเกณฑ

การใหคะแนน แตมกจะตความไดแตกตางกนเสมอ (ในเรองเดยวกน

บางคนอาจให 3 คะแนน แตบางคนอาจให 2, 2.5, หรอ 3.5 คะแนน)

วตถประสงคไมใชไปเพอประกวดหรอรบรองเพราะถารบรองเมอไรเกด

ปญหา จะพากนปลกผกชกน จะไมทราบความจรง จะถกหลอก ใหไป

ดวยใจ ไปชนชมทนเดมทเขามอยแลวเสรมพลงใหเขาพฒนาใหกาวหนาไป

จากเดม


ในการชนชมตามหลก ”Appreciative inquiry” จะมขนตอนอย

4 D ในการชนชม ไดแก

1) Discovery: ชนชมคนหา พดคยสำรวจคนหาสงดๆ ของเขา

ใหเขาเลางานอะไรกได ททมภมใจ ชมชนภมใจ อาจจะมแค

หนงตำบล หนงหมบานกได ขอใหมคนทเรมงานทเขมแขงได

2) Dream: พาวาดภาพฝน แลกเปลยนเรยนรและสรางภาพฝน

รวมกน ภาพฝนนนอาจจะเกดขนใน 5 ป 10 ป กได ดวยการ

กระตนดวยคำถาม : คณทำตำบลนได สามารถทำตำบลอน

ไดไม ทำตำบลนเรองนไดสามารถขยายไปเรองอนไดไม ไม

ตองไปรบรองวาเขาทำผดทำถก

3) Design: หนหาภาพจรง รวมคดออกแบบ ทำ Action plan ป

ตอป

4) Destiny: วงสเปาหมาย ไปสเปาหมายทดกวาเดม ขยายผลได

อยางจรงจง

4D นผกเปนคำกลอนไดวา “ชนชมคนหา พาวาดภาพฝน หนหา

ภาพจรง วงสเปาหมาย” เรมจากชนชม แมเพยงเรองเดยว ตำบลเดยว

ไมตองใหคะแนน เขาจะเกดกำลงใจ พาวาดภาพฝนตอขยายผล เขาจะคด

ตอทำปตอป วงสเปาหมายทดกวาเกา ขยายผลงานไดดอยางจรงจง เหลาน

นาจะเปนวตถประสงคของการไปชนชม อยาตดรปแบบเกาๆ ทใชอำนาจ

ของการเปนผเยยม ยด KPI จะสำลก KPI ตาย เพอใบรบรองใบเดยว มน

ไมเกดวฒนธรรมทยงยนเทาไรนก


ฉะนนการไปชนชมดวยใจ ใจทจะเกดขนทผมพดบอยใหใชหลกการ

“การจดการดวยหวใจความเปนมนษย : Humanistic management” ซงม

หลก 3 ขอ

1. เคารพศกดศรความเปนมนษย ผทลงไปเยยมชนชมตองเคารพ

ดวยใจ ดวยทาท ดวยภาษาทางกาย ทไมไปใชอำนาจ (ความร

ตำแหนง ฐานะ) เราอยาคดวาเรามอำนาจมความรมากกวาเขา

ไปเพอเรยนร ไมไดมาจบผดหรอรบรองมาเพอชนชม ทก

หนวยงานทกคนมตนทนอยไมมากกนอย ไมไดมาตดลบไมได

มาเปนศนย ชนชมดวยใจจรงกจะเกดความภมใจ

2. พดคยสนทนาแลกเปลยน (dialogue) และสงเสรมการม

สวนรวมในการตดสนใจ ไมใช one way หรอ top down ไม

ใชอำนาจทางวชาการ อำนาจทางตำแหนง

3. ทงหมดทำอยบนพนฐานของหลกจรยธรรมและความดงาม ทำ

เพอใหพสจนสงทดงาม เรองของการทำงานเพอประชาชน

เรองของกำลงใจ

ถาใชหลก 3 ขอน รบรองซอใจเขาได ใชกบลกกได ลกนอง

ลกศษย หรอผรบบรการกได ถาเรามใจแบบนเราสามารถทำการจดการ

กบผคนดวยหวใจความเปนมนษย ถาเราจะลงพนทขอใหเรามใจดวย

หวใจความเปนมนษย อยาตดเครองมอหรอยดตดเครองมอลงไป

(การตความจากเกณฑไมมทางตความไดตรงกนเปะ เปนความรสกอาจจะม

Bias ดวยซำ)


3. บทบาทของ Facilitator ทำ 3 หนาท “กระตน-หนนเสรม-เตมเตม”

3.1 กระตน ดวยการพดตงคำถาม (อยาตงคำถามแบบจบผด

เขา) ตงประเดนใหคด เปดมมมอง ปรบกระบวนทศนและ

กระบวนการทำงาน

3.2 หนนเสรม ชนชมทนเดมหรอจดแขงทมอย ใหกำลงใจ

รวมพลงทมทำงาน

ลงไปดเขาดวยใจทเคารพเขา เหนเขามจดแขงก

ถามใหลกวาททำสำเรจเรมตนอยางไรยอนถามความเปน

มา จดเรมตนจดคานงดทเกดขนไปชนชมประวตตรงน

แลวเขาผานอปสรรคลมลกคลกคลานมาอยางไร กวาจะ

สำเรจตรงนได ตองมอปสรรค มบทเรยนมาอยางไร ทำไม

ถงกาวพนไปได คยแบบนอนนเทากบชนชมเขา

ใชกระบวนการ “บวกเสรมบวก” จะชวยปลดปลอย

พลงศกยภาพทมอย จะทำใหเกดพลงมหาศาลทจะ

ทำงานตอ

ตรงกนขามกบกระบวนการ “ลบเสรมลบ” เชน

การลงไปนเทศ จบผด หรอตดสนรบรองความถกผด ซง

บางครงคนภายนอกทลงไปพนทอาจไมเขาใจบรบทของ

พนท แลวใชความคดหรอเกณฑมาตรฐานสำเรจรปของ

เราไปตดสนเขา อาจผดพลาดได ทำใหบนทอนกำลงใจ

คนทำงาน และทำใหเขาไมเปดใจพดความจรง แตจะพด

เอาใจคนทลงไปมากกวา

3.3 เตมเตม ในสงท เขาขาดหรอยงไมร ดวยการสนทนา

แลกเปลยน ไมใชไปสอนเขาแบบยดเยยดหรอสงการดวย

อำนาจของความเปนผรหรอผเยยมสำรวจ (surveyor)


4. PCA เราพยายามใหเขาใจวาเปน PCA ระดบ CUP แตในพนท

ทำไมถงเขาใจวาเปนแคในระดบ รพ.สต. ผมแคคดเลนๆ วาศพทเกาๆ มน

เกดการผกโปรแกรม (conditioning) ไวแลว มนเปลยนยาก ยงคดวาเปน

PCA ในรปแบบเกาๆ เปนไปไดหรอไมทจะหาศพทใหมแทน เชน ใชคำวา

PCA-CUP หรอคำอะไรทเหนควร เพอการสอสาร ถายทอดใหเขาใจ ศพทก

มความหมายนะ อยาคดวาเขาจะอานหนงสอคมอกนนะไมอานหรอกถาม

โลโกชดๆ วานคอแบรนดใหมนะเปนเนอใหมไมใชเนอเกา อยากจะฝากวา

ชอเปลยนไดหรอไม เปนคำทตางจากคำวา PCA เดมถาไมตดขดอะไร

5. แกนนำเขตอยากใหผนวกทกงานเขาไป ขณะนงาน DHS มงาน

ทเสรมเขามาคอ DHML สองเรองนเปนเรองเดยวกน อยามองวาไมเกยวกน

DHS: เปนการขบเคลอนวธคดวธการทำงานปรบตามบรบทปรบการ

บรหารจดการ เพอขบเคลอนงานพฒนาสขภาพชมชน

DHML: เปนการพฒนาคน พฒนานกจดการในระดบอำเภอ มทม

เรยนจากภาคประชาชน ภาคสาธารณสข ภาคโรงพยาบาล 3 ภาค ทจะมา

แลกเปลยนเรยนร ใหมสมรรถนะทจะวเคราะหปญหาไดลกและกวาง ใน 1

ปททำโครงการนไมใชไปมงทำ ODOP ใหสำเรจ ODOP เปนเรองใหญมาก

ในกระบวนการแลกเปลยนเรยนร ขอใหทมเรยนนำเนอหาในโครงการ

ODOP หรอประเดนทมความสำคญในชมชนกไดมาเปนตวเดนเรอง ถอด

บทเรยนเอาประเดนเลกๆ ประเดนเดยวทเปนจดคานงดเอามาเรยนร มา

เปนแบบฝกหด เชน ผปวยเบาหวานไมสามารถคลมนำตาลได อยาพงไป

คดหาออกแบบวธการแกไขปญหาไปปรบเปลยนพฤตกรรม (โดยลอกเลยน

วธการเดมๆ ทเคยทำกน แตไมไดผลยงยน) ใหไปศกษาปญหา กลบไป

ยอนสำรวจศกษาพฤตกรรมของผปวยเบาหวานเปนแบบฝกหดมาวเคราะห

ปญหาทลกและกวางพอ กลบไปคยกบชาวบาน คนไข หรอชมชน เพอเจาะ

ลกพฤตกรรมทเกดขนเพราะอะไร หามเอาความรเราไปใส ไมใชไปสอน ขอ


ใหไปสำรวจใชหลก family medicine ไปสำรวจปญหาลกๆ ใหเขาเปดใจ

กบเราใหไดทเขาไมปรบเปลยนพฤตกรรมเพราะอะไรแน อาจคยสก 5 คน

10 คน ฝกตงคำถามทถกตองไม sensitive มาก หามไปใชอารมณ อำนาจ

สงเขา ฝก self-control

วตถประสงคของ DHML คอ เสรมสมรรถนะในการบรหารจดการ

พฒนาคน พฒนามมมอง วธคดยอมรบศกยภาพของทกฝาย ทำงานรวมกบ

ทกฝายได ดวยใจทมเปาหมายรวมกน เกดกระบวนการรวมคด รวมทำ

รวมเรยนรอยางแทจรง ทผานมาเราตความวาการมสวนรวมคอเราเปนคน

คด ออกแบบแทน แลวไปขอความรวมมอใหเขาทำตาม เราคดจากมมมอง

ของเราทงหมด คดจากขอมลของเราทงหมด การคนขอมลเปนคำทพดกน

บอยมาก การคนขอมลอยาคดวาการเอาตวเลขไปคนใหชาวบานเทานน เรา

ตองรบขอมลคนจากเขาคนละชด เปนการแลกเปลยนขอมล ใชวธ

dialogue เราตองถอมตวไมคดวาเรามอำนาจ มความรเกงกวาเขา ตอง

ทำตวเปนนกเรยนนอย กอนจะสอนใครตองเปนนกเรยนของคนนนกอน

6. การขบเคลอนงาน อยารบขบเคลอนงานเพรยวๆ การขบเคลอน

งานไมวางานอะไรกตาม ตองขบเคลอนบนพนฐาน 3 สวนไดแก

1) ขบเคลอนการเรยนร

2) ขบเคลอนความสมพนธ

3) ขบเคลอนงาน

ตองม 3 สวนนทสมดล โดยเฉพาะถาขาดการเรยนร (ไมเรยนร ไม

ยอมเรยนร ใชความคดเกาๆ รปแบบเกาๆ โจทยเกาๆ ยงใชคำตอบเกาๆ)

และไมพยายามสรางความสมพนธ (รจกกนลกๆ เปดใจกน เกอกลกน)

เอาแตขบเคลอนงานเพยงอยางเดยว กยากทจะประสบผลสำเรจอยางยงยน

เชน หมอตรวจคนไขเบาหวาน บอกคนไขใหทำโนนทำน ในเวลาตรวจแค 3

นาท กไมมทางทำไดหรอก คนไขไมทำตามกโกรธ ข อนนไมเกดความ


สมพนธ นนแสดงวาแพทยไมเขาใจวา เขามอปสรรคอะไร เขามวธคด

อยางไร แพทย ตองมวธคดใหม ตองสอบถามมมมองคนไขและญาต อยา

ตดสนจากมมมองของเรา อยาเอาทฤษฎไปจบ เพราะแตละคนมภมหลง

พนฐานไมเหมอนกน จงตองทำการเรยนรรจกเขากอน และตองสราง

สมพนธใหไดกอน เขาจะเปดใจกบเรา ฉะนนตองขบเคลอนทง 3 สวน เรม

จากการเรยนร และความสมพนธ ผลงานทคาดหวงกจะมาทหลง นำไปใช

กบทกงาน ทกบรบทไดหมด อยาคดแคขบเคลอนงานอยางเดยว จะไปไมได

ไกล เกดการทะเลาะเบาะแวง เกดความทกขทกฝาย แตควรเรมจากการ

เรยนร มความสมพนธ ซอใจ.....

งานเปน hard side สวนการเรยนร และ ความสมพนธนน คอ ใจ

เปน soft side hard side 1 ตว แต soft side 2 ตว ....เราถกสอนเปน

hard side จงทกข ตลอด เรามง “Doing” ตลอดเวลา เราไมเคยพฒนา

ตวเอง (Being) Being สำคญกวา Doing Doing ตองรบใช Being

การงานตองรบใชการพฒนาตวเราใหสมบรณ

อยามเปาหมายทำงานเพองานตามเปาหมายทคนขางบนสงมาแบบ

ทกวนน เรา care ขางบนมาก เรากลวขางบนมาก กลวระบบราชการ กจะ

ไมคดถงการพฒนาตวเอง (เราตองพฒนา Being คอพฒนาชวตเรา พฒนา

ตน พฒนาจตวญญาณ พฒนาสตปญญา) การทำอะไรทกอยางตองรบใช

Being ใหได จงจะไปไดไกล และ Doing กจะสอดคลองกบ Being ไมใช

ทำแต Doing ตามคมอ ตาม guideline ตามเครองมออะไรเยอะแยะ แลว

ไมไดทำให Being ดขน


ฉะนนพฒนางานตองเรมตนจากการพฒนาการเรยนรและความ

สมพนธ ตรงกบทในหลวงทานตรสไว คอ “เขาใจ-เขาถง-พฒนา” (การ

เรยนรคอ “เขาใจ” ความสมพนธ คอ “เขาถง” และงานคอ ”พฒนา”)

เรมจาก “การเขาใจ เขาถง จงจะไปพฒนา” “ถาไมเขาใจ ไม

เขาถง กพฒนาไมสำเรจ”

หมายเหต ไดคยกบทานอาจารยเพมเตม ทานอาจารยบอกวาอยา

ไปคาดหวงใหคนอนเปลยน แตขอใหเราเรมตนทจะเปลยนทตวเราเองกอน

เปลยนมมมอง เปลยนวธคด แลวทำใหเหน อยามวมองและโทษคนอนวาไม

เปลยน ไมตองสนใจ ใหเปลยนทตวเรากอน แลวจะเกดผลสะเทอนดานบวก

ตอคนอนและการทำงานและการอยรวมกนในหนวยงานในทสด

นชนภางค ภวสนต สรปบนทก

(23 ตลาคม 2557)

สรเกยรต อาชานานภาพ แกไขเพมเตม

(24 ตลาคม 2557)


Six Building Blocks

Six Building Blocks ทนำเสนอโดยองคการอนามยโลกตพมพ

ครงแรกใน World Health Report (2007): Strengthening Health

Systems to Improve Health Outcomes, WHO’s Framework for

Action: Everybody’s Business

ภาคผนวก

THE WHO HEALTH SYSTEM FRAMEWORK

SYSTEM BUILDING BLOCKS OVERALL GOALS/OUTCOMES

ACCESS COVERAGE

QUALITY SAFETY

SERVICE DELIVERY

HEALTH WORKFORCE

INFORMATION

MEDICAL PRODUCTS, VACCINES & TECHNOLOGIES

FINANCING

LEADERSHIP/GOVERNANCE

IMPROVED HEALTH (LEVEL AND EQUITY)

RESPONSIVENESS

SOCIAL AND FINANCIAL RISK PROTECTION

IMPROVED EFFICIENCY


เกณฑการใหคะแนนตามแนวทาง U-CARE

แนวทางการเยยมเสรมพลง เพอการพฒนา DHS - PCA

1 มแนวทางทชดเจน และ/หรอ เรมดำเนนการ

(แนวทาง ประกอบดวย 3 องคประกอบ ไดแก วตถประสงคเปน

อยางไร, แผนขนตอนเปนอยางไร และตววดเปาหมาย วธการตดตาม

ประเมนผลเปนอยางไร)

2 มการขยายการดำเนนการเพมขน แตยงไมครอบคลม

3 ดำเนนการอยางเปนระบบ และ/หรอ มการทบทวน ประเมนและ

ปรบปรงกระบวนการทสำคญและ/หรอ มการดำเนนการครอบคลม

(ระบบ หมายถง สามารถทำซำได มขนตอนชดเจน)

(การดำเนนการ ประกอบดวย 3 องคประกอบ ไดแก ทำไดครอบคลม

ทกขนตอนตามแผนหรอไมอยางไร, คนทไดรบมอบหมายทำหนาท

ทกคนหรอไมอยางไร และคนททำทำอยางมงมนหรอไมอยางไร)

4 มการทบทวน ประเมนผลและปรบปรงโดยใชขอมลจรงและมการเรยนร

เพอปรบพฒนาใหดขน

(การเรยนร ประกอบดวย 3 องคประกอบ ไดแก ผลลพธตรงเปาหรอไม

อยางไร, มการแลกเปลยนบทเรยนทไดรบหรอไมอยางไร และมการนำ

บทเรยนไปปรบปรงหรอไมอยางไร)

5 มการบรณาการการพฒนาใหมเขาสระบบงานหลกขององคกร เรมเหน

ผลการเปลยนแปลงทดขน และตอบสนองตอเปาหมาย/พนธกจองคกร

(การบรณาการ ประกอบดวย 3 องคประกอบ ไดแก ความสอดคลอง

ของเปา แผน ปฏบต วด ปรบ, ความสอดคลองกบกระบวนการอนท

เกยวของ และความสอดคลองกบเปาหมายของเครอขายบรการปฐมภม)


UCAR

E 1

เรมม

แนวท

าง

และ/

หรอ

เรมด

ำเนน

การ

2

ขยาย

การ

ดำเน

นการ

3

ดำเน

นการ

เปน

ระบบ

และ

/หรอ

ครอบ

คลม

4

เรยน

ร

5

บรณ

าการ

คำสำ

คญแล

ะนยา

มปฏบ

ตการ

มแนว

ทางท

จะ

ทำงา

นรวม

กน

และด

ำเนน

งาน

ตามห

นาทใ

น

สวนท

รบผด

ชอบ

มการ

ทำงา

น

รวมก

นเปน

ทม

ในบา

งประ

เดน

และ/

หรอ

ม

ภาคภ

าคสว

น

รวมด

วย

cros

s

func

tiona

l

เปน

team

ระหว

างฝา

ยคด

วางแ

ผนแล

ะ

ดำเน

นการ

รวมก

น โด

ยม

ภาคภ

าคสว

น

รวมด

วย

บางส

วน

fully in

tegrat

e

เปนโ

ครงข

าย

ทมเด

ยวกน

ทงแน

วตงแ

ละ

แนวร

าบ โดย

ม

ภาคภ

าคสว

น

รวมด

วย

ชมชน

ภาค

ภาคส

วนตา

งๆ

รวมเ

ปนทม

กบ

เครอ

ขาย

สขภา

พ ในท

ก

ประเดน

สขภา

พ

สำคญ

ทมสข

ภาพ (He

alth Tea

m)

หมาย

ถง ท

มภาย

ในหน

วยงา

น

เดยว

กน (ทม

รพ. กบ

รพ.,

ทม

รพ.สต. ก

บทม

รพ.สต.),

ทมระ

หวาง

หนวย

งาน

(ทม

รพ. กบ

ทม ร

พ.สต.),

ทมแน

วตงแ

ละทม

แนวร

าบ แ

ละ/ห

รอ ท

มขาม

สายง

าน

(ภาค

ภาคส

วนตา

งๆ)

Unity Team

0.5

1 1.5

2 2.5

3 3.5

4 4.5

5


UCAR

E 1

เรมม

แนวท

าง

และ/

หรอ

เรมด

ำเนน

การ

2

ขยาย

การ

ดำเน

นการ

3

ดำเน

นการ

เปน

ระบบ

และ

/หรอ

ครอบ

คลม

4

เรยน

ร

5

บรณ

าการ

คำสำ

คญแล

ะนยา

มปฏบ

ตการ

มชอง

ทางใน

การร

บรแล

ะ

เขาใ

จ คว

าม

ตองก

ารขอ

ง

ประช

าชนแ

ละ

ผรบบ

รการ

เปน

แบบ

reac

tive

มชอง

ทางใน

การร

บรแล

ะ

เขาใ

จ คว

าม

ตองก

าร ข

อง

ประช

าชนแ

ละ

ผรบบ

รการ

ท

หลาก

หลาย

อยาง

นอยใ

น

กลมท

มปญหา

สง

มชอง

ทางก

าร

รบรแ

ละเขาใ

จ

ความ

ตองก

าร

ของป

ระชา

ชน

และผ

รบบร

การ

แตละ

กลม

ครอบ

คลม

ประช

ากร

สวนใ

หญ แ

ละ

นำมา

แกไข

ปรบป

รงระ

บบ

งาน

มการ

เรยน

ร

และพ

ฒนา

ชองท

างกา

ร

รบร

ความ

ตองก

ารขอ

ง

ประช

าชน

แตละ

กลม

ให

สอดค

ลอง

และ

มประ

สทธภ

าพ

มากข

น

ความ

ตองก

าร

ของป

ระชา

ชน

และผ

รบบร

การ

ถกนำ

มาบร

ณา-

การก

บระบ

บ

งานต

างๆ จ

น

ทำให

ประช

าชน

เชอม

น ศร

ทธา

ผกพน

และม

สวนร

วมกบ

เครอ

ขาย

บรกา

รปฐม

ภม

ความ

ตองก

ารขอ

งประ

ชาชน

และผ

รบ

บรกา

ร (H

ealth

Nee

d)

หมาย

ถง ป

ระเด

นปญหา

หรอป

ระเด

น

พฒนา

ทปร

ะชาช

นและ

ผรบบ

รการ

จำเป

นตอง

ไดรบ

โดยห

มายร

วมทง

ใน

สวนข

อง felt ne

ed (เชน

การร

กษา

ฟนฟ

) แล

ะ un

felt

need

(เชน

บรกา

รสงเสร

มปอง

กน)

Customer Focus

0.5

1 1.5

2 2.5

3 3.5

4 4.5

5


UCAR

E 1

เรมม

แนวท

าง

และ/

หรอ

เรมด

ำเนน

การ

2

ขยาย

การ

ดำเน

นการ

3

ดำเน

นการ

เปน

ระบบ

และ

/หรอ

ครอบ

คลม

4

เรยน

ร

5

บรณ

าการ

คำสำ

คญแล

ะนยา

มปฏบ

ตการ

มแนว

ทาง

หรอ

เรมใ

หชมช

น

และภ

าค

เครอ

ขายม

สวนร

วมใน

การ

ดำเน

นงาน

ดานส

ขภาพ

ดำเน

นการ

ให

ชมชน

และ

ภาคเ

ครอข

าย

รวมร

บร ร

วม

ดำเน

นการ

ดาน

สขภา

พ ในง

าน

ทหลา

กหลา

ย

และข

ยายว

ง

กวาง

เพมข

น

ชมชน

และ

ภาคเ

ครอข

ายม

สวนร

วมคด

รวมด

ำเนน

การ

ดานส

ขภาพ

อยาง

เปนร

ะบบ

กบเค

รอขา

ย

บรกา

รปฐม

ภม

และม

การข

ยาย

วงได

คอนข

าง

ครอบ

คลม

ชมชน

และ

ภาคเ

ครอข

าย

รวมค

ด

รวมว

างแผ

น

รวมด

ำเนน

การ

ดานส

ขภาพ

และม

การ

ทบทว

น เรยน

ร

ปรบป

รง

กระบ

วนกา

รม

สวนร

วมให

เหมา

ะสม

มากข

น

ชมชน

และ

ภาคเ

ครอข

าย

รวมด

ำเนน

การ

อยาง

ครบว

งจร

รวมท

งการ

ประเมน

ผล จ

น

รวมเ

ปนเจาข

อง

การด

ำเนน

งาน

เครอ

ขาย

บรกา

รปฐม

ภม

ระดบ

ของก

ารมส

วนรว

ม:

รวมร

บร ร

วมคด

รวมด

ำเนน

การ

และร

วมปร

ะเมน

ผล

Community Participation

0.5

1 1.5

2 2.5

3 3.5

4 4.5

5


UCAR

E 1

เรมม

แนวท

าง

และ/

หรอ

เรมด

ำเนน

การ

2

ขยาย

การ

ดำเน

นการ

3

ดำเน

นการ

เปน

ระบบ

และ

/หรอ

ครอบ

คลม

4

เรยน

ร

5

บรณ

าการ

คำสำ

คญแล

ะนยา

มปฏบ

ตการ

มแนว

ทางห

รอ

วธกา

รทชด

เจน

หรอเรม

ดำเน

นการ

ใน

การด

แล

พฒนา

และ

สราง

ความ

พงพ

อใจข

อง

ทมงา

นและ

เครอ

ขาย

มการ

ขยาย

การ

ดำเน

นการ

ตาม

แนวท

างหร

อวธ

การในก

ารดแ

ล

พฒนา

และ

สราง

ความ

พง

พอใ

จของ

ทมงา

นและ

เครอ

ขาย

เพมข

นในแ

ตละ

หนวย

งาน

หรอ

ในแต

ละระ

ดบ

ดำเน

นการ

ตาม

แนวท

างหร

อวธ

การด

แลพฒนา

และส

รางค

วาม

พงพ

อใจ

และ

ความ

ผกพน

(eng

agem

ent)

ของท

มงาน

และ

เครอ

ขายใ

ห

สอดค

ลองก

บ

ภารก

จทจำ

เปน

อยาง

เปนร

ะบบ

เครอ

ขาย

สขภา

พมก

าร

เรยน

ร ทบ

ทวน

กระบ

วนกา

ร

ดแล

พฒนา

และส

รางค

วาม

ผกพนข

อง

ทมงา

นและ

เครอ

ขายใ

ห

สอดค

ลองก

บ

บรบท

สราง

วฒนธ

รรม

เครอ

ขายใ

ห

ทมงา

นและ

เครอ

ขายม

ความ

สข ภ

มใจ

รบรค

ณคา

และ

เกดค

วาม

ผกพนใ

นงาน

ของเคร

อขาย

บรกา

รปฐม

ภม

ความ

ผกพน

(eng

agem

ent)

หมาย

ถง ก

ารทท

มงาน

และเคร

อขาย

มควา

มกระ

ตอรอ

รนใน

การป

ฏบต

งานใ

นหนา

ท แล

ะในง

านทไ

ดรบ

มอบห

มาย

ดวยค

วามม

งมนเ

พอใ

ห

บรรล

พนธ

กจขอ

งองค

กร

Appreciaton

0.5

1 1.5

2 2.5

3 3.5

4 4.5

5


UCAR

E 1

เรมม

แนวท

าง

และ/

หรอ

เรมด

ำเนน

การ

2

ขยาย

การ

ดำเน

นการ

3

ดำเน

นการ

เปน

ระบบ

และ

/หรอ

ครอบ

คลม

4

เรยน

ร

5

บรณ

าการ

คำสำ

คญแล

ะนยา

มปฏบ

ตการ

มแนว

ทาง

หรอ

เรมว

างแผ

น

การใช

ทรพยา

กร

รวมก

น แล

ะ

พฒนา

บคลา

กร

รวมก

น เพ

อ

สนบส

นนกา

ร

พฒนา

ระบบ

สขภา

พชม

ชน

มการ

ดำเน

น

การร

วมกน

ในกา

รใช

ทรพยา

กร แ

ละ

พฒนา

บคลา

กร

ในบา

งประ

เดน

หรอบ

างระ

บบ

มการ

จดกา

ร

ทรพยา

กร แ

ละ

พฒนา

บคลา

กร

รวมก

นอยา

ง

เปนร

ะบบแ

ละ

ครอบ

คลม

ตาม

บรบท

และ

ความ

จำเป

น

ของพ

นท เพอ

สนบส

นนให

บรรล

ตาม

เปาห

มายข

อง

เครอ

ขาย

สขภา

พ

มการ

ทบทว

น

และป

รบปร

ง

การจ

ดการ

ทรพยา

กร แ

ละ

พฒนา

บคลา

กร

ใหเห

มาะส

ม

และม

ประส

ทธภา

พ

เพมข

น

มการ

จดกา

ร

ทรพยา

กร

รวมก

นโดย

ยด

เปาห

มายข

อง

เครอ

ขาย

สขภา

พ (ไม

ม

กำแพ

งกน)

และม

การใช

ทรพยา

กรจา

ก

ชมชน

สงผ

ลให

เกดร

ะบบ

สขภา

พชม

ชนท

ยงยน

Reso

urce

หมา

ยถง

คน เงน

ของ

ความ

ร รว

มทงข

อมล

ซงเป

นปจจ

ย

นำเขา

(inpu

t) ขอ

งการ

ทำงา

น

Resources Sharing and Human Development

0.5

1 1.5

2 2.5

3 3.5

4 4.5

5


UCAR

E 1

เรมม

แนวท

าง

และ/

หรอ

เรมด

ำเนน

การ

2

ขยาย

การ

ดำเน

นการ

3

ดำเน

นการ

เปน

ระบบ

และ

/หรอ

ครอบ

คลม

4

เรยน

ร

5

บรณ

าการ

คำสำ

คญแล

ะนยา

มปฏบ

ตการ

มแนว

ทาง

หรอ

เรมด

ำเนน

การ

จดระ

บบดแ

ล

สขภา

พพนฐ

าน

ทจำเปน

ใน

แตละ

กลม

ตามบ

รบทข

อง

ชมชน

มการ

จดระ

บบ

ดแลส

ขภาพ

ตามบ

รบท

และต

ามคว

าม

ตองก

ารขอ

ง

ผรบบ

รการ

ประช

าชน

และ

ชมชน

บางส

วน

โดยเฉพ

าะกล

ม

ทมปญ

หาสง

มการ

จดระ

บบ

ดแลส

ขภาพ

ตามบ

รบท

ตาม

ความ

ตองก

าร

ของผ

รบบร

การ

ประช

าชนแ

ตละ

กลม

และช

มชน

ทครอ

บคลม

ประช

ากร

สวนใ

หญ

มการ

เรยน

ร

ทบทว

น กา

ร

จดระ

บบดแ

ล

สขภา

พ แ

ละ

พฒนา

อยาง

ตอเน

อง เพอ

ใหเก

ดการ

ดแล

สขภา

พท

เหมา

ะสม

สอดค

ลอง

มากข

น

มการ

จดระ

บบ

ดแลส

ขภาพ

อยาง

บรณาก

าร

รวมก

บ

ประช

าชน

ชมชน

ภาค

ภาคส

วนท

เกยว

ของ

สง

ผลให

ประช

าชน

มสถา

นะ

สขภา

พด

Esse

ntial C

are

หมาย

ถง บ

รการ

ดานส

ขภาพ

ทจำเปน

สำหร

บ

ประช

าชน

โดยส

อดคล

องกบ

บรบท

ของช

มชน

และเปน

ไปตา

มศกย

ภาพ

ของเคร

อขาย

บรกา

รปฐม

ภม

Essential Care

0.5

1 1.5

2 2.5

3 3.5

4 4.5

5


กองบรรณาธการ 1. นพ.สวฒน วรยะพงศสกจ ผอ.รพ.สมเดจพระราชนนาถ ณ อำเภอนาทว สงขลา

2. นพ.ประสทธชย มงจตร ผอ.รพ.แกงคอย สระบร

3. นพ.ปวตร วณชชานนท ผอ.รพ.สตล ละง

4. นพ.สธ สดด ร.พ.วารนชำราบ อบลราชธาน

5. นพ.สรชย นามทรรศนย ร.พ.สมเดจพระยพราชกฉนารายณ กาฬสนธ

6. นพ.วศรต เจรญพนธ ผอ.รพ.โนนสง หนองบวลำภ

7. อาจารยอาภากร สปญญา สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (สรพ.)

8. ทญ.วราภรณ จระพงษา สถาบนวจยและพฒนาระบบสขภาพชมชน

9. คณจฬาดา สขมาลวรรณ สำนกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.)

10. คณบำรง ชลอเดช สำนกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.)

11. ดร.นพดล บญเปลง นกวชาการสาธารณสขชำนาญการ สสจ. ชลบร

12. ดร.อจฉรา อวมเครอ วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน ราชบร

13. ดร.วรเดช ชางแกว วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน ราชบร

14. ดร.อไรรชต บญแท วทยาลยพยาบาลพระจอมเกลา เพชรบร

15. ดร.ธญพร ชนกลน วทยาลยพยาบาลพระจอมเกลา เพชรบร

16. คณสถาพร แถวจนทก วทยาลยพยาบาลพระจอมเกลา เพชรบร

17. ดร.ธรนนท วรรณศร มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม

18. ดร.วธพงษ ภกดกล มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตฯ สกลนคร

19. อ.นตกร ภสวรรณ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตฯ สกลนคร

20. คณนตยา โชตนอก สำนกงานสาธารณสขจงหวดนครราชสมา

21. คณเบญญาภา มโนธรรม สำนกงานสาธารณสขจงหวดนครราชสมา

22. คณคนงนจ หตะวฒนะ สำนกงานสาธารณสขจงหวดนครราชสมา

23. คณนชนภางค ภวสนต สำนกงานสาธารณสขจงหวดสระบร

24. ดร.จฑาทพย พทกษ สำนกบรหารการสาธารณสข กระทรวงสาธารณสข

25. คณลดาวลย นกหมด สำนกบรหารการสาธารณสข กระทรวงสาธารณสข

26. คณววรรณ เอกรนทรากล สำนกงานกองทนสนบสนน การสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

27. คณเออมพร จนทรทอง สำนกงานสาธารณสขจงหวดนนทบร

28. คณอสาห เพงภารา สำนกงานสาธารณสขจงหวดปตตาน

Healthcare

หนังสือ เสริมคุณค่าปฐมภูมิ