MİLENYUM KALKINMA

HEDEFLERİ İÇERİSİNDE

S A Ğ L I K

İLE İLGİLİ

STRATEJİK HEDEFLER

VE TÜRKİYE’NİN KONUMU Hazırlayan: Prof. Dr. Coşkun Can Aktan

16-17 Şubat 1998 tarihinde Birleşmiş

Milletler öncülüğünde, OECD ve Dünya

Bankası katkılarıyla ortak bir konferans

düzenlenmiş ve 21. yüzyıl için sosyal

kalkınma hedefleri tespit edilmiştir.

Sözkonusu konferansta 6 temel hedef hedef

kabul edilmiş ve 191 ülke 2015 yılına kadar

bu hedefleri gerçekleştirmek için çaba

içerisinde olacakları taahhüdünde

bulunmuşlardır.

Etkin Çevre Yönetimi

Stratejileri Uygulanması

Evrensel Okur

Yazarlık

Yoksulluğun Azaltılması

Kadın ve Erkek Arasındaki

Eşitsizliğin Azaltılması

Yeterli Sağlık

Hizmetleri Sunulması

Bebek, Çocuk ve Hamile Anne

Ölümlerinin Azaltılması

ALTI

GLOBAL HEDEF

21. YÜZYIL İÇİN SOSYAL KALKINMA HEDEFLERİ

HEDEF-1: 2015 yılına kadar aşırı yoksulluk içinde yaşayan toplam

nüfusu yarıya indirmek.

HEDEF -2: 2015 yılına kadar tüm ülkelerde evrensel temel eğitimi

mevcut kılmak.

HEDEF -3: 2005 yılına kadar ilk ve orta öğretimde kadın ve erkek

cins arasındaki dengesizliği ortadan kaldırmak ve kadının sosyal

statüsünü daha da geliştirilmesini sağlamak.

HEDEF -4: 2015 yılına kadar hamilelik sırasındaki anne ölümlerini

dörtte üç azaltmak, bebek ve çocuk ölüm oranlarını ise üçte iki

azaltmak.

HEDEF -5: 2015 yılına kadar her yaştaki insana yeterli sağlık

hizmetini sunmak.

HEDEF -6: 2005 yılına kadar ulusal çapta sürdürülebilir kalkınma

stratejilerini uygulayarak 2015 yılına kadar global ve ulusal

düzeydeki çevre kaynakları üzerindeki tahribatı azaltmak.

ALTI TEMEL HEDEF

SAĞLIK İLE İLGİLİ ÜÇ TEMEL HEDEF

HEDEF-1: 2015 yılına kadar aşırı

yoksulluk içinde yaşayan toplam nüfusu

yarıya indirmek.

HEDEF-2: 2015 yılına kadar hamilelik

sırasındaki anne ölümlerini dörtte üç

azaltmak, bebek ve çocuk ölüm

oranlarını ise üçte iki azaltmak.

HEDEF-3: 2015 yılına kadar her yaştaki

insana yeterli sağlık hizmetini sunmak.

MİLENYUM KALKINMA HEDEFLERİ İÇERİSİNDE SAĞLIK İLE

İLGİLİ HEDEFLER VE KRİTERLER

Aşırı Yoksulluk ve Açlığı Yok Etmek

Hedef: 1990-2015 yılları

arasında günlük geliri 1

doların altında olan insan

sayısını yarı yarıya

azaltmak

-Günlük geliri 1 doların

altında olan nüfus oranı

-Ulusal tüketimde en yoksul

kesimin payı

Hedef: 1990-2015 yılları

arasında açlık çeken insan

sayısını yarı yarıya

azaltmak .

-Düşük kilolu çocukların

yaygınlığı (5 yaş altı)

-Asgari besin enerjisi

tüketiminin altında olan

nüfus oranı

MİLENYUM KALKINMA AMAÇLARI İÇERİSİNDE SAĞLIK İLE

İLGİLİ HEDEFLER VE KRİTERLER

Çocuk Ölümlerini Azaltmak

Hedef: 1990-2015

yılları arasında beş

yaş altı ölüm oranını

üçte iki azaltmak

-5 yaş altı ölüm oranı

-bebek ölüm oranı

-kızamığa karşı

bağışıklık

kazandırılan 1 yaş

çocuk oranı

MİLENYUM KALKINMA AMAÇLARI İÇERİSİNDE SAĞLIK İLE

İLGİLİ HEDEFLER VE KRİTERLER

Anne Sağlığını Geliştirmek

Hedef: 1990-2015

yılları arasında

anne ölüm oranını

dörtte üç azaltmak

-anne ölüm oranı

-tecrübeli sağlık

personeliyle

gerçekleşen

doğum oranı

MİLENYUM KALKINMA AMAÇLARI İÇERİSİNDE SAĞLIK İLE

İLGİLİ HEDEFLER VE KRİTERLER

HIV/AIDS, Sıtma ve Diğer Hastalıklarla Mücadele

Hedef: 2015 yılına kadar

HIV/AIDS’in yayılmasını

durdurmak ve geriletmeye

başlatmak

-15 – 24 yaş hamile kadınlarda HIV

yaygınlığı

-Doğum kontrolü yaygınlık oranı

-HIV/AIDS sebebiyle yetim kalan

çocuk sayısı

Hedef: 2015 yılına kadar

sıtma ve diğer önemli

hastalıkları durdurmak ve

geriletmeye başlatmak

-Sıtma nedenli ölüm oranı ve bu

hastalığın yaygınlığı

-Sıtma riski olan bölgelerde etkin sıtma

önlemi ve tedavisinden yararlanan

nüfus oranı

-Tüberküloz yaygınlığı ve bu hastalıkla

bağlantılı ölüm oranı

-Saptanan ve tedaviyle iyileştirilen

tüberküloz vakası oranı

MİLENYUM KALKINMA AMAÇLARI İÇERİSİNDE SAĞLIK İLE

İLGİLİ HEDEFLER VE KRİTERLER

Çevresel Sürdürülebilirliği Sağlamak Hedef. Sürdürülebilir kalkınma ilkelerini ülke

politikaları ve programlarıyla bütünleştirmek ve

çevresel kaynakların kaybını geriletmek

-ormanla kaplı alan oranı

-biyolojik çeşitlilik sağlamak için korunan alan

oranı

-kullanılan enerji birimine düşen gayri safi yurtiçi

hasıla ( enerji verim oranı yerine)

-karbondioksit ölçümleri (nüfus başına) (buna ek

olarak diğer iki küresel atmosferik kirlilik:

ozonun delinmesi ve küresel ölçekte ısınan

gazların toplanması)

Hedef: 2015 yılına kadar sağlıklı içme suyundan

sürekli olarak yararlanamayan insan oranını yarı

yarıya azaltmak

-Gelişmiş bir su kaynağından sürekli

yararlanabilen nüfus oranı

Hedef: 2020 yılına kadar en az yüz milyon

gecekondu sakininin yaşamlarında kayda

değer ilerleme sağlamak

- gelişmiş hıfzısıhhadan yararlanan nüfus

oranı

- güvenli bir meskenden yararlanan nüfus

oranı

YOKSULLUĞUN AZALTILMASI HEDEFİ

1993 yılı itibarıyla dünyada yoksul

sayısının 1.3 milyar olduğu tahmin

edilmektedir. Eğer yeterli ve etkin önlemler

alınmaz ise yoksul sayısının 2015 yılında 2

milyara ulaşacağı tahmin edilmektedir. Bu

dünya nüfusunun neredeyse üçte biri

demektir. Paris Deklarasyonu yoksulluğun

önlemler alınarak 2015 yılında önemli

ölçüde azaltılabileceğini belirtmektedir.

2015 yılı için belirlenen hedef 900

milyondur.

Kaynak: World Bank Atlas, 1998, s.13.

Kaynak: World Bank, World Bank Atlas, 199 8, s.13.

1987 1993 2015 Zaman

1.2

1.3

2

3

0.9

1.9 Mevcut Trend

Hedeflenen Trend

Yo

ksu

l S

ayıs

ı (M

ilya

r)

YOKSULLUĞUN AZALTILMASI HEDEFİ

DÜNYADA YOKSULLUK

DÜNYADA YOKSULLUK

DÜNYADA YOKSULLUK

BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLERİNİN AZALTILMASI HEDEFİ

Bebek ve çocuk ölümlerinin üçte iki

oranında; gebelik ve/veya doğum

sırasındaki anne ölümlerinin ise dörtte üç

oranında azaltılması hedeflenmektedir.

1995 yılı itibarıyla 5 yaşın altında ölen

çocuk sayısı 10.5 milyondur. Bu rakamın,

önlem alınmazsa 2015 yılında 11.4 milyona

ulaşacağı; eğer etkin önlemler yürürlüğe

konulursa 3.8 milyona indirilebileceği

tahmin edilmektedir.

Kaynak: World Bank Atlas, 1998, s.13.

Kaynak: World Bank, World Bank Atlas, 1998, s.14.

Zaman

4

10.5

16

3.8

11.4 Mevcut Trend

Hedeflenen Trend

Be

be

k v

e Ç

ocu

k Ö

lüm

leri

Sa

yıs

ı (M

ily

on

)

0

8

BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLERİNİN AZALTILMASI HEDEFİ

DÜNYADA BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLERİ (Yaş: < 5)

DÜNYADA BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLERİ (Yaş: < 5)

DÜNYADA BEBEK VE ÇOCUKLARDA YETERSİZ BESLENME (Yaş: < 5)

ANNE ÖLÜMLERİNİN AZALTILMASI HEDEFİ

1995 yılı istatistiklerine göre dünyada

gerek hamilelik, gerekse doğum

sırasında ölen anne sayısı 8.3

milyondur. Bu rakamın 2015 yılında 8.8

milyona yükseleceği varsayılmaktadır.

Birleşmiş Milletler, OECD ve Dünya

Bankası, etkin önlemler alınarak bu

rakamın 3 milyona indirilebileceğini

öngörmektedir.

Kaynak: World Bank, World Bank Atlas, 1998, s.15.

8.3

10

8.8

Ge

be

lik

ve

Do

ğu

m S

on

rası

Öle

n A

nn

e S

ayıs

ı

(Mil

yo

n)

6

Mevcut Trend

GEBELİK VE DOĞUM SIRASINDA ANNE ÖLÜMLERİNİN

AZALTILMASI HEDEFİ

TECRÜBELİ SAĞLIK PERSONELİ TARAFINDAN

GERÇEKLEŞTİRİLEN DOĞUM ORANI

DÜNYADA DOĞURGANLIK ORANI

DÜNYADA HIV/AIDS

DÜNYADA YETİŞKİNLERDE AIDS

DÜNYADA TÜBERKÜLOZ

S A Ğ L I K

GÖSTERGELERİ

YÖNÜNDEN

T Ü R K İ Y E MİLENYUM KALKINMA

HEDEFLERİNİN

NERESİNDE?