ANORMAL JİNEKOLOJİK KANAMALAR’a

Birinci Basamak Sağlık Kurumlarında Yaklaşım

Dr. Filiz ALBAYRAK

ANORMAL UTERUS KANAMASI NEDENLERİAnovulasyon yada oligo-ovulasyonMenoraji/hipermenoreKoagulasyon bozukluklarıİlaç tedavileriReprodüktif sistemin organik patolojileri

ANORMAL UTERUS KANAMASI NEDENLERİ

Koagulasyon bozukluklarıİlaç tedavileri

Öykü Gerekli Tedavi/ muayeneler Sevk

REPRODÜKTİF SİSTEM HASTALIKLARI

GEBELİKDüşük tehdidiİnkomplet abortusEktopik gebelikGestasyonel trofoblastik hastalık

GEBELİKTE KANAMA YÖNETİMİ-1GEBELİKTE KANAMA YÖNETİMİ-1

Gebenin kanamasını değerlendirme basamaklarını uygulayınız Hastanın kanama miktarını ve genel durumunu

değerlendiriniz.* Hafif kanama: 5 dakikadan daha uzun

sürede temiz ped veya giysinin ıslanmaması.

**Şiddetli kanama: 5 dakikadan daha kısa sürede temiz ped veya giysinin ıslanması Vital bulguları hızla değerlendiriniz. Doğurganlık öyküsünü alınız.

GEBELİKTE KANAMA YÖNETİMİ-2GEBELİKTE KANAMA YÖNETİMİ-2

Gebelik haftasına göre erken veya geç gebelik kanaması olduguna karar veriniz: İlk 22 hafta içerisinde meydana gelmişse erken gebelik kanaması

22 haftadan sonra meydana gelmiş ise geç gebelik kanaması

GEBELİKTE KANAMA YÖNETİMİ-3GEBELİKTE KANAMA YÖNETİMİ-3Mevcut semptomlar ve tipik olarak bulunan diğer semptom ve bulgular

Bazen bulunan semptom ve bulgular

Muhtemel tanı

Hafif kanamaKapalı serviks Uterus beklenen büyüklükte

Kramp tarzında ağrı, Alt karın ağrısı,Uterus beklenenden daha yumuşak, Adet gecikmesi

Düşük tehdidi

Hafif kanama Karın ağrısı, Kapalı serviks, serviks hareketleri ağrılı,Uterus normalden az büyük, Uterus normalden yumuşak,

Baygınlık,Hassas adneksiyel kitle,Karında yaygın hassasiyet, Adet gecikmesi, Şok tablosu Serviks hareketleri ağrılı

Dış gebelik

Hafif kanamaKapalı serviks,Uterus beklenenden küçük, Uterus normalden yumuşak,

Hafif kramp/Alt karın ağrısı,Parça düşürme öyküsü,Adet gecikmesi,

Tam düşük

GEBELİKTE KANAMA YÖNETİMİ-4GEBELİKTE KANAMA YÖNETİMİ-4Mevcut semptomlar ve tipik olarak bulunan diğer semptom ve bulgular

Bazen bulunan semptom ve bulgular

Muhtemel tanı

Aşırı kanamaDilate serviks,Uterus beklenen büyüklükte,

Kramp/alt karın ağrısı,Parça düşürme öyküsü yok,Adet gecikmesi,

Önlenemeyen düşük

Aşırı kanama Dilate serviks,Uterus beklenenden küçük,

Kramp/alt karın ağrısı,Kısmi parça düşürme serviksde gebelik materyali parçaları var, Adet gecikmesi

Tam olmayan düşük

Aşırı kanamaDilate serviks, Uterus beklenenden büyük olabilir, Uterus normalden yumuşak, Üzüm benzeri parça düşürme,

Bulantı/kusma, Kendiliğinden düşük,Kramp/alt karın ağrısı, Over kisti, Adet gecikmesi, Erken başlayan pre-eklampsi, Fetusa ait USG bulgusu yok

Molar gebelik

GEBELİKTE KANAMA YÖNETİMİ-5GEBELİKTE KANAMA YÖNETİMİ-522 haftadan sonra olan kanama Vital bulguları hızla değerlendiriniz. Fundus yüksekliği, uterin kontraksiyon

varlığı ve fötal kalp atımını belirleyiniz. Kanla karışık mukus var ise doğum takibi

yapınız. (Sevk mümkün değilse!) Plasenta Previa, plasenta dekolmanı, uterus

rüptürü kaynaklı olabileceği düşünülüyorsa: Acilen bir üst basamağa sevk ediniz.

(SEVK KURALLARI)

Düşük komplikasyonları:(Sok, Ağır kanama, Sepsis)• Anne ölümlerinin yaklaşık % 13 ünden

sorumludur. • Acil müdahalelerin birinci basamaktan

başlaması, bu amacın başarılmasında esastır.

• En önemli komplikasyonlara yönelik hayat kurtarıcı önlemler birinci basamakta alınmalı ve sevk zincirindeki diğer merkezlerdeki hizmetler bunun üzerine kurulmalıdır.

Birinci basamakta verilen hizmetler:• Kadının durumunu değerlendirmek,

stabilize etmek için gerekli önlemleri almak, şok açısından tedaviye başlama gibi temel işlemlerdir.

• Personelin bu konuda bilgi sahibi olması, hastayı gerekli bir sevk için hazırlayabilmesi ve uygun şekilde nakil edilmesini sağlayabilmesi birinci basamak hizmet biriminin başlıca görevleridir.

1.Basamakta Düşük Hizmeti Verenler: • Düşük ve komplikasyonları tanıma• Temel muayenelerle hastanın genel

durumunun ilk değerlendirilmesi• Düşük safhasının belirlenmesi • Yaşam destek becerileri • Sevk için hazırlama • Hastaya durumu hakkında ve gideceği

sağlık kuruluşunda yapılacaklar hakkında gerekli bilgiler verilir

• Antibiotik tedavisi

13

İLK YARDIM/SEVK İLK YARDIM/SEVK KURULUŞLARIKURULUŞLARI

Tanımı Personel Verilen hizmetler

-AÇSAP Merkezi-Sağlık Ocağı-Sağlık Evi-TSM-AHM

-Pratisyen hekim -Ebe/Hemşire-Lab. Tek.-Sağlık Tek.-İdari görevli-Hizmetli

-Doğum öncesi ve sonrası bakım-Bazen doğum-Aile Planlaması-Acil hizmet-Bağışıklama

14

TEMEL AOYB KURULUŞLARITEMEL AOYB KURULUŞLARITanımı Personel Verilen hizmetler

-İl Hastanesi-İlçe Hastanesi

-KDU-Genel Cerrahi Uzm-Pediatrist -Anestezi Uzm/teknis -Aile hekimi -Halk Sağlığı Uzm-Pratisyen hekimler-Ebe/Hemşireler-Lab/diğer teknisyenler -İdari görevliler-Hizmetliler

-Doğum öncesi ve sonrası bakım-Normal doğum-Elle halas -Forseps-Yeni doğan bakımı

15

KAPSAMLI AOYB KAPSAMLI AOYB KURULUŞLARIKURULUŞLARI

Tanımı Personel Verilen hizmetler

-Doğumevi -Yoğun Bakım Ünitesi olan İl hastanesi-Üniversite hastanesi

-KDU-Genel Cerrahi Uzm-Pediatrist -Anestezi Uzm/teknis -Aile hekimi -Halk Sağlığı Uzm-Pratisyen hekimler-Ebe/Hemşireler-Lab/diğer teknisyenleri -İdari görevliler-Hizmetliler

-Tüm komplikasyonlu doğumlar-Sezaryen-Güvenli Kan nakli-Yenidoğan Yoğun Bakımı

POSTPARTUM KANAMA YÖNETİMİ-1

1-Hastanın genel durumunu hızlıca değerlendir Hafif kanama: Şiddetli kanama:

2-Durumu stabilize edecek ilk müdahaleleri yap ve vital bulguları düzenli olarak kontrol et ve kaydet.

3-Uterusu değerlendir. Rüptür varsa doktor eşliğinde sevk et.

POSTPARTUM KANAMA YÖNETİMİ-2POSTPARTUM KANAMA YÖNETİMİ-2

4-Plasentayı değerlendir.A-Plasenta çıkarılmamış ise;

Plasentayı çıkarB-Plasenta çıkarılmış ise plasentayı muayene et;

Eğer plasenta ve ekleri tam ise kanama açısından takip et.

Eğer plasenta ve ekleri tam değilse müdahale ile çıkar.

5-Perine, serviks ve vajen yırtıklarını kontrol et.6-Tüm müdahalelerden sonra 1 saat kanamayı

kontrol et.

REPRODÜKTİF SİSTEM HASTALIKLARI

ServiksVaginaUterusOver

Şiddetli kanamaya bağlıDerin anemi, şok bulguları

Durumu stabilize etEvet

Hayır

PerimenopozEvet

Patolojik araştırmaİçin sevk et

Hayır

RİA kullanıyor mu?Evet

RİA komplikasyonu

Gebelik Testi Gebelik İzlemiPozitif

Negatif

Hormonal KontrasepsiyonKullanıyor mu?

Evetİlaç Yan etkisi?

Hayır

Sistemik Hastalığı var mı?

EvetSevk açısından

değerlendirHayır

İlaç kullanıyor mu? İlaç Yan etkisi?Evet

Hayır

Kanamanın Yeri Serviks Sevk açısından değerlendir

Uterus

Uterus normal büyüklükte

Ağrılı, hassas

EvetEndometrit

Uterus normalden büyük

İleri tetkik için (Myom, neoplazi)sevk

Evet

Hayır

Disfonksiyonel Kanama

Hiç Adet Görmemiş 16 Yaş üstü; primerAmenore Sevk et

Evet

Hayır

Galaktore EvetSevk et

Hayır

HirsutizmEvet

Sevk et

Hayır

Obezite Obezite izlemiEvet

Hayır

Disfonksiyonel Kanama