H EH EΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΣΤΡΕΣ ΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΣΤΡΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ

ΑΣΘΜΑΤΟΣΑΣΘΜΑΤΟΣΤσιούλη Ελίνα - Ψυχολόγος ΕΚΠΑ

M.Sc. “Έλεγχος του Στρες και Προαγωγή της Υγείας”

ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΘΗΝΩΝ

Ιδιωτικό γραφείο: Σπευσίππου 39 – ΚολωνάκιΤηλ. 210 7238342

ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΑΣΘΜΑΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΑΣΘΜΑ

• Πρωτογενής ψυχοσωματική νόσοςΠρωτογενής ψυχοσωματική νόσος

--Η δυσλειτουργία του οργανισμού είναι παρούσαΗ δυσλειτουργία του οργανισμού είναι παρούσα

-Το ψυχοσωματικό συστατικό έγκειται στη -Το ψυχοσωματικό συστατικό έγκειται στη συναισθηματική επιδείνωση του ήδη υπάρχοντος συναισθηματική επιδείνωση του ήδη υπάρχοντος συμπτώματοςσυμπτώματος

ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΑΣΘΜΑΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΑΣΘΜΑ

• Παράγοντες που επιδεινώνουν τα Παράγοντες που επιδεινώνουν τα συμπτώματα άσθματοςσυμπτώματα άσθματος

Π.χ η έκθεση στον καπνό του τσιγάρου μπορεί να οδηγήσει σε Π.χ η έκθεση στον καπνό του τσιγάρου μπορεί να οδηγήσει σε ασθματικά συμπτώματα ευάλωτα άτομα και να επισυμβούν ασθματικά συμπτώματα ευάλωτα άτομα και να επισυμβούν μολύνσεις στις ανώτερες και κατώτερες αναπνευστικές οδούς μολύνσεις στις ανώτερες και κατώτερες αναπνευστικές οδούς

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΙΦΥΣΙΚΟΙ –

ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΙ

ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΑΣΘΜΑΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΑΣΘΜΑ

• Έμμεση συσχέτιση στρες και άσθματοςΈμμεση συσχέτιση στρες και άσθματος - Το στρες δεν είναι από μόνο του ικανό να τροποποιήσει τις - Το στρες δεν είναι από μόνο του ικανό να τροποποιήσει τις

λειτουργίες του ανοσοποιητικού μ’ έναν τρόπο που να οδηγήσει λειτουργίες του ανοσοποιητικού μ’ έναν τρόπο που να οδηγήσει σε συμπτώματα άσθματοςσε συμπτώματα άσθματος

- Το στρες επιτείνει την ανοσοαπάντηση (φλεγμονώδη - Το στρες επιτείνει την ανοσοαπάντηση (φλεγμονώδη απάντηση των αεροφόρων οδών) στα περιβαλλοντικά απάντηση των αεροφόρων οδών) στα περιβαλλοντικά ερεθίσματα ερεθίσματα

ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΑΣΘΜΑΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΑΣΘΜΑ• Περιγραφή της διεργασίας - γνωστική εκτίμησηΠεριγραφή της διεργασίας - γνωστική εκτίμηση

Ο εξωτερικός παράγοντας αξιολογείται ως απειλητικός

Αύξηση αρνητικών συναισθη- μάτων (θυμός, φόβος, ντροπή)

Ευαισθητοποιείται το μονοπάτιτων Τh2 κυτοκινών

Εντονότερη φλεγμονώδης απάντηση - αυξανόμενη συ-χνότητα, διάρκεια, δριμύτητα

συμπτωμάτων

ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΑΣΘΜΑΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΑΣΘΜΑ• Φλεγμονώδης διεργασία με μεσολάβηση ΙΦλεγμονώδης διεργασία με μεσολάβηση ΙgEgE

Αν παρουσιαστεί το αλλεργιο-γόνο, το κύτταρο γίνεται Τh 2

Tο Th2 αλληλεπιδρά με το Β,γίνεται λεμφοκύτταρο και πα-

ράγει ανοσοσφαιρίνη ΙgE

Η Ige συνδέεται στο μαστοκυτ-ταρο, απελευθερώνονται κουκία

από το λεμφοκύτταρο που περιέχουν κυτταροκίνες

Δημιουργία φλεγμονής. H IL-5 είναι χημειοτακτικήγια τα ηωσινόφιλα που

φθάνουν μ’αυτόν τον τρόποστο βρογχικό επιθήλιο

Είναι μικρού Μ.Β Έλκουν απότο περιφερικό αίμα τα κύτταρα

στο βρογχικό επιθήλιο

ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΑΣΘΜΑΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΑΣΘΜΑ•Έρευνητικά δεδομέναΈρευνητικά δεδομένα -Μελετήθηκαν φοιτητές πανεπιστημίου με άσθμα κατά τη διάρκεια -Μελετήθηκαν φοιτητές πανεπιστημίου με άσθμα κατά τη διάρκεια περιόδων υψηλού στρες (τελική περίοδο διαγωνισμών) και χαμηλού στρες περιόδων υψηλού στρες (τελική περίοδο διαγωνισμών) και χαμηλού στρες (κανένας σημαντικός διαγωνισμός)(κανένας σημαντικός διαγωνισμός) -Ευαισθητοποιήθηκαν επίσης σε αυξανόμενες δόσεις αλλεργιογόνων που -Ευαισθητοποιήθηκαν επίσης σε αυξανόμενες δόσεις αλλεργιογόνων που εισέπνευσαν με αποτέλεσμα να μειωθεί η πνευμονική τους λειτουργία κατά εισέπνευσαν με αποτέλεσμα να μειωθεί η πνευμονική τους λειτουργία κατά 20%20%

Όταν η συνεδρία έλαβε χώρα γύρω από τις τελικές εξετάσεις, η Όταν η συνεδρία έλαβε χώρα γύρω από τις τελικές εξετάσεις, η

αλλεργιογόνος πρόκληση απέσπασε μεγαλύτερο αριθμό αλλεργιογόνος πρόκληση απέσπασε μεγαλύτερο αριθμό

ηωσινόφιλων κυττάρων και στο πτύελο και στο αίμα ηωσινόφιλων κυττάρων και στο πτύελο και στο αίμα

ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΑΣΘΜΑΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΑΣΘΜΑ

• Έρευνητικά δεδομέναΈρευνητικά δεδομένα

--Άλλες έρευνες σε παιδιά χαμηλού κοινωνικοοικονομικού επιπέδου Άλλες έρευνες σε παιδιά χαμηλού κοινωνικοοικονομικού επιπέδου κατέδειξαν την εμφάνιση κατέδειξαν την εμφάνιση ενισχυμένων απαντήσεωνενισχυμένων απαντήσεων Th2 Th2 κυτοκινών κυτοκινών λόγω της χρόνιας πίεσης στο σπίτι και της τάσης τους να βλέπουν τις λόγω της χρόνιας πίεσης στο σπίτι και της τάσης τους να βλέπουν τις καταστάσεις της ζωής τους ως απειλητικές και ανεξέλεγκτεςκαταστάσεις της ζωής τους ως απειλητικές και ανεξέλεγκτες

-Έρευνες επίσης διαπίστωσαν ότι το στρες των εξετάσεων προκαλεί -Έρευνες επίσης διαπίστωσαν ότι το στρες των εξετάσεων προκαλεί αύξηση της παραγωγής της προφλεγμονώδους κυτοκίνης αύξηση της παραγωγής της προφλεγμονώδους κυτοκίνης ΙΙL-6L-6 σε σε σπουδαστές με άσθμα και υγιείς σπουδαστές σπουδαστές με άσθμα και υγιείς σπουδαστές

ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΦΛΕΓΜΟΝΗΣ - ΦΛΕΓΜΟΝΗΣ - MONOMONOΠΠATIAATIA ΤΩΝ ΤΩΝ

ΓΛΥΚΟΚΟΡΤΙΚΟΕΙΔΩΝΓΛΥΚΟΚΟΡΤΙΚΟΕΙΔΩΝΚαταστάσεις που περιλαμβάνουν υψηλά επίπεδα κοινωνικής Καταστάσεις που περιλαμβάνουν υψηλά επίπεδα κοινωνικής

αξιολόγησηςαξιολόγησης

Μετά την έναρξη ισχυρών, χρόνιων παραγόντων άγχους ειδικά Μετά την έναρξη ισχυρών, χρόνιων παραγόντων άγχους ειδικά όταν απειλούν τη φυσική ακεραιότητα και είναι εκτός του όταν απειλούν τη φυσική ακεραιότητα και είναι εκτός του

ελέγχου ενός προσώπουελέγχου ενός προσώπου

ΑΝΤΙΘΕΤΑΟξείς εργαστηριακοί παράγοντες άγχους που δεν περιλαμβάνουν

κοινωνική αξιολόγηση , όπως η παρακολούθηση συγκινησιακά φορτισμένων ταινιών δεν ενεργοποιούν τον άξονα του στρες

Η δραστηριότητα του άξονα του στρεςΥΥΕ αυξάνεται από

ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΦΛΕΓΜΟΝΗΣΦΛΕΓΜΟΝΗΣ- ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΩΝ ΓΛΥΚΟΚΟΡΤΙΚΟΕΙΔΩΝ- ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΩΝ ΓΛΥΚΟΚΟΡΤΙΚΟΕΙΔΩΝ

• Συνέπειες της παρατεταμένης έκθεσης σε υψηλά επίπεδα κορτιζόληςΣυνέπειες της παρατεταμένης έκθεσης σε υψηλά επίπεδα κορτιζόλης

- - Τα λευκά αιμοσφαίρια αντισταθμίζουν την υψηλή έκθεση στην κορτιζόλη με το να Τα λευκά αιμοσφαίρια αντισταθμίζουν την υψηλή έκθεση στην κορτιζόλη με το να υπορυθμίζουν την έκφραση και λειτουργία των υποδοχέων που δεσμεύουν την υπορυθμίζουν την έκφραση και λειτουργία των υποδοχέων που δεσμεύουν την κορτιζόληκορτιζόλη

Μείωση της ευαισθησίας των άνοσων κυττάρων στην γλυκοκορτικοειδή σηματοδότηση Μείωση της ευαισθησίας των άνοσων κυττάρων στην γλυκοκορτικοειδή σηματοδότηση

ανθεκτικότερα στις ισχυρές αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες αυτών των μορίωνανθεκτικότερα στις ισχυρές αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες αυτών των μορίων

ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΦΛΕΓΜΟΝΗΣ –ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΦΛΕΓΜΟΝΗΣ –ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΩΝ ΓΛΥΚΟΚΟΡΤΙΚΟΕΙΔΩΝΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΩΝ ΓΛΥΚΟΚΟΡΤΙΚΟΕΙΔΩΝ

•ΣυνοπτικάΣυνοπτικάΈκθεση σε οξείες και χρόνιες Έκθεση σε οξείες και χρόνιες στρεσογόνες καταστάσεις στρεσογόνες καταστάσεις

διαφοροποιημένη έκφραση των διαφοροποιημένη έκφραση των γονιδίων γονιδίων

μειωμένη έκφραση μειωμένη έκφραση GR GR υποδοχέων γλυκοκορτικοειδών υποδοχέων γλυκοκορτικοειδών μείωση της βιοδιαθεσιμότητας μείωση της βιοδιαθεσιμότητας GRGR στους πληθυσμούς λευκοκυττάρων στους πληθυσμούς λευκοκυττάρων σημαντικές επιπτώσεις της σημαντικές επιπτώσεις της ρύθμισης της φλεγμονής στις ρύθμισης της φλεγμονής στις αεροφόρους οδούς αεροφόρους οδούς

ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΦΛΕΓΜΟΝΗΣΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΦΛΕΓΜΟΝΗΣ- ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΟΥ ΑΥΤΟΝΟΜΟΥ ΝΕΥΡΙΚΟΥ - ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΟΥ ΑΥΤΟΝΟΜΟΥ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Οι στρεσογόνοι παράγοντες ενεργοποιούν το ΑΝΣ

Μακρόχρονη έκθεση σε υψηλά επίπεδα επινεφρίνης και νορεπινεφρίνης οδηγεί σε χαμηλή Μακρόχρονη έκθεση σε υψηλά επίπεδα επινεφρίνης και νορεπινεφρίνης οδηγεί σε χαμηλή έκφραση β2 αδρενεργικών υποδοχέων αυξημένη έκφραση έκφραση β2 αδρενεργικών υποδοχέων αυξημένη έκφραση TH2 TH2 κυτοκινώνκυτοκινών

ενεργοποίηση ηωσινόφιλων κυττάρων και μείωση των βρογχοανασταλτικών αποτελεσμάτων της θεραπείας β - αγωνιστών σε ασθματικούς ασθενείς

Συστημική απελευ-θέρωση επινεφρίνης

Ενεργοποίησηνοραδρενεργικών

ινών που νευρώνουνπνευμονικούς ιστούς

Διαστολή των βρόγχων

ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΔΥΣΦΟΡΙΑ ΚΑΙ ΑΣΘΜΑΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΔΥΣΦΟΡΙΑ ΚΑΙ ΑΣΘΜΑ

• Ψυχολογικό στρες στα παιδιάΨυχολογικό στρες στα παιδιά - Έχει σχετιστεί με άσθμα δύσκολα διαχειρίσιμο, που απαιτεί υψηλότερες δόσεις στεροειδών,

συχνές και παρατεταμένες νοσηλείες και μεγαλύτερη λειτουργική ανικανότητα

• Κοινά παθογενετικά μονοπάτια (Κατάθλιψης-Κοινά παθογενετικά μονοπάτια (Κατάθλιψης-PTSD-PTSD- Άσθματος)Άσθματος)

- - Μειωμένη β αδρενεργική ανταπόκριση και αυξημένη α αδρενεργική και χολινεργική Μειωμένη β αδρενεργική ανταπόκριση και αυξημένη α αδρενεργική και χολινεργική ανταπόκρισηανταπόκριση

- - Στην περίπτωση του άσθματος εντοπίζονται Στην περίπτωση του άσθματος εντοπίζονται ατέλειες στη λειτουργία του ΑΝΣατέλειες στη λειτουργία του ΑΝΣ με αυξημένη με αυξημένη παρασυμπαθητική ανταπόκριση και μειωμένη β αδρενεργική ανταπόκριση παρασυμπαθητική ανταπόκριση και μειωμένη β αδρενεργική ανταπόκριση

ΣΤΡΕΣ - ΑΣΘΜΑ ΚΑΙ ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΗ ΣΤΡΕΣ - ΑΣΘΜΑ ΚΑΙ ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ

• Στρες και ανοσοαπάντησηΣτρες και ανοσοαπάντηση -Το στρες μπορεί να διαμορφώσει την ανοσοαπάντηση μέσω νευρωνικών μονοπατιών που

συνδέουν το ΑΝΣ με το ανοσοποιητικό σύστημα διεγείροντας την απελευθέρωση ορμονών και νευροπεπτιδίων που διαντιδρούν με τα ανοσοκύτταρα

• Ατοπικός φαινότυπος και στρεςΑτοπικός φαινότυπος και στρες --Για τα περισσότερα παιδιά που γίνονται ασθματικά, η πόλωση του ανοσοποιητικού συστήματος Για τα περισσότερα παιδιά που γίνονται ασθματικά, η πόλωση του ανοσοποιητικού συστήματος

σ’ ένα ατοπικό φαινότυπο γίνεται πιθανότατα κατά τη διάρκεια της πρώιμης παιδικής ηλικίαςσ’ ένα ατοπικό φαινότυπο γίνεται πιθανότατα κατά τη διάρκεια της πρώιμης παιδικής ηλικίας

-Δεν υπάρχει κανένα στοιχείο για την επίδραση του στρες στη διαφοροποίηση του ΤΗ -Δεν υπάρχει κανένα στοιχείο για την επίδραση του στρες στη διαφοροποίηση του ΤΗ φαινότυπου στο αναπτυσσόμενο ανοσοποιητικό σύστημα. Υπάρχουν στοιχεία ότι οι γονεϊκέςφαινότυπου στο αναπτυσσόμενο ανοσοποιητικό σύστημα. Υπάρχουν στοιχεία ότι οι γονεϊκές αναφορές για το στρες της ζωής συσχετίζονται με την επακόλουθη έναρξη συριγμού και αναφορές για το στρες της ζωής συσχετίζονται με την επακόλουθη έναρξη συριγμού και δυσκολίας στην αναπνοή στα παιδιά (χρονικό διάστημα από τη γέννηση μέχρι το 1ο έτος) δυσκολίας στην αναπνοή στα παιδιά (χρονικό διάστημα από τη γέννηση μέχρι το 1ο έτος)

ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΜΟΛΥΝΣΗΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΜΟΛΥΝΣΗ• Το στρες μπορεί να επηρεάσει την παθοφυσιολογία του άσθματος

αυξάνοντας τον κίνδυνο αναπνευστικών μολύνσεων

(Οι ιογενείς μολύνσεις του αναπνευστικού καταστρέφουν το επιθήλιο των

αεροφόρων οδών προκαλώντας φλεγμονή)

• Το ψυχολογικό στρες σχετίζεται με την επίπτωση της μόλυνσης και της ασθένειας. Αυξημένο στρες οδηγεί σε αυξημένο κίνδυνο μόλυνσης

Το στρες σχετίζεται με μειωμένη αντίσταση σε μολυσματικούς παράγοντες του αναπνευστικού και αυτό ενέχεται ως πιθανός αιτιολογικός μηχανισμός στο π.χ στρες - άσθματος

Σας ευχαριστώ για την προσοχή Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας!σας!