lipidi

ЛипидиЛипидиЛипос =маст (грчко потекло на називот липиди)Липос =маст (грчко потекло на називот липиди)

Липидите се 2 пати Липидите се 2 пати повеќе богати со енергија повеќе богати со енергија од протеините и од протеините и јаглехидратитејаглехидратите

При согорување на При согорување на 1г маст се добиваат 1г маст се добиваат 39 кЈ енергија 39 кЈ енергија (додека од 1г (додека од 1г протеин или шеќер протеин или шеќер се добиваат 17 кЈ се добиваат 17 кЈ енергија)енергија)Ивана Калкова

Емилија Кочева

сабота, 15 април, 2023 1Липиди

-ДЕФИНИРА-ДЕФИНИРАЊЊЕ-Е-


• -масти и масла• -фосфолипиди• -стероиди• -гликолипиди• -витамини нерастворливи во вода• -каротеноиди• -восоци

Во оваа огромна група на Во оваа огромна група на соединенија спаѓаатсоединенија спаѓаат

Во оваа огромна група на Во оваа огромна група на соединенија спаѓаатсоединенија спаѓаат


Ве запознаваме поединечно со

главните компоненти главните компоненти на липидитена липидите


Масни киселиниЛинеарни молекули со 10-20 С-атомиСодржат парен број на С-АТОМИСите содржат карбоксилна СООН групаНекои содржат и двојна C=C врска

Заситени незаситениВо зависност дали содржат двојна врска

Potsetnik

(заситена масна киселина) (незаситена масна киселина)

солубилна


Кај цицачите и кај човекот и кај животните некои незаситени виши масни киселини некои незаситени виши масни киселини не можат да бидат синтетизирани и тие мора да се внесуваат преку храната.Тие се

нарекуваат есенцијални виши масни киселини.Две од незаситените масни киселини, , линолна (2 двојни врски)и линолеинска(3 двојни врски)линолна (2 двојни врски)и линолеинска(3 двојни врски), се есенцијални масни киселини. Нивното отсуство во живите организми е поврзано со разни болести како на пример зголемена дехидратација, испукана кожа и успорено растење

1)

2)

3)


Некои поважни Заситени масни киселини

Масни Масни киселиникиселини

Број на С-Број на С-атомиатоми

Број наБрој на C=C C=C

врскиврски

lauriclauric 1212 00

myristicmyristic 1414 00

palmiticpalmitic 1616 00

stearicstearic 1818 00


Некои поважни Незаситени масни киселини

Масни Масни киселиникиселини

Број на С-Број на С-атомиатоми

Број наБрој на C=C C=C

врскиврски

oleicoleic 1818 11

linoleiclinoleic 1818 22

linoleniclinolenic 1818 33

arachadonicarachadonic 2020 44


Што е прикажано на сликата и во каква форма е дадено?

Запишете ја и молекулската форма на глицеролот

C3H8O3C3H8O3C3H8O3C3H8O3


ЕДНОСТАВНИ ЛИПИДИЕДНОСТАВНИ ЛИПИДИ-Триглицериди-Триглицериди

Се состојат од глицеролглицерол + 3 3 масни киселини масни киселини поврзани со естерски врски

Формирање на триглицеридиФормирање на триглицеридиCH

CH2 OH

OH

CH2 OH

+ 3 C

O

HO

CH

CH2

CH2 C

O

O

C

O

O

C

O

O


Реакција на естерификација на глицеролот со масните киселинипри што како продукти се добиваат липиди и вода


СумацијаСумација

Масло во масло се меши заради

хомогеноста и растворливоста

,, на неполарна смеса во неполарен

растворувач”

СледноСледно


Јадливи масти и малса

Триглицеридитешто се во цврста агрегатна состојба се

нареченимастимасти, додекатие вотечна агрегатна состојба на собна

температура се наречени .масла.масла

маргарин, путер, свинска маст


Едноставни липиди: составени се од алкохолалкохол + + една или повеќе масни киселиниедна или повеќе масни киселини

Сложени липиди: алкохолалкохол+ + масна киселинамасна киселина+ + нешто другонешто друго

-КЛАСИФИЦИРА-КЛАСИФИЦИРАЊЊЕ-Е-


Поважни претставници на липиди-масти Поважни претставници на липиди-масти и масла (табела ) + уште една и масла (табела ) + уште една класификацијакласификација


Восоци Восоците се естери на вишитемасни киселини со монохидроксилни алкохоли

кои имаат долг јаглероден ланец во својата структура. Природните восоци се . мешавина од вакви естери Формулите натри најпознати восоци се

дадени :подолу• спермацети• Пчелен восок• Карнува восок

. Восоците сешироко распространети во природата Лисјата и овошните плодови одмногу растенија содржат восоци кои најчесто гиштитат

растенијата .од дехидратација или од нападите на некоиштетници


Сложени липиди3. Фосфоглицериди-едни од главните градивни елементи

на клеточните мембрани!

• Се состојат од глицерол, 2 масни киселини (диестери се на фосфорната киселина), фосфатна група + друг алкохл

Gly

cero

l

Fatty Acid

Fatty Acid

Phosphate alcohol

Во зависност тие дали содржат глицерол или сфингозин тие можат да бидат-глицеролфосфолипиди и сфинголипиди

Фосфорната група кај фосфолипидите е исто така естерифицирана соетаноламин, холин или со серин.


Треба да се нагласи дека сфинголипидите .се истотака мембрански липиди

Тие се главни структурни компоненти Тие се главни структурни компоненти на миелинските слоевишто ги на миелинските слоевишто ги

обвиваатобвиваат

. нервните влакна . нервните влакна Мултиплекс склерозата е болест при која

настанува губење , на овој миелински слој пришто обично

.доаѓа до парализа

Уште нешто за фосфолоипидите


Липидите во нашето Липидите во нашето телотелоВо организмот липидите се

среќаваат во две форми:резервна (1) и структурна форма (2).


При преголемо количество на храна во организмот вишокот од нив се претворува во масти и депонира (складира,депо-склад)во ткивата како резерва материја .

Претставуваат заштитна улога; масното ткиво кое ги опкружува виталните органи претставува изолационен материјал што ги штити истите од механички потрес

1


Липидите се најчесто фосфоглицериди, сфингомиелин и холестерол

Околу 60% липиди и 40% протеини !

2 Карбоксилна група


Масло од црно семеМаслиново маслоМасло од кикирикиМасло од сусамМасло од ленено семеМасло од сончогледово семеМасло од семки од тикваМасло од маслодајна репкаМасло од бадемМасло од конопМасло од лешникМасло од оревМасло од семки од кајсија

сфингомиелин


http://3.bp.blogspot.com/-VaFywAA76RY/T7Y09uznm_I/AAAAAAAACF0/Bl_fAEKru2A/s1600/maslinovo-ulje-zdravlje.jpg

Липидите, за разлика од јаглехидратите се хидрофобни органски соединенија, што значи тие не се мешаат со водата, туку притоа даваат посебен вид на раствор

наречен емулзија.


САМО ЛИПИД/ЛИПИД ВО ВОДА


Обид-Обид-Во 3 епрувети ставаме вода и во Во 3 епрувети ставаме вода и во секоја од нив додаваме секоја од нив додаваме ситни ситни парченца сланина,животинска маст парченца сланина,животинска маст и некое растително масло и ги и некое растително масло и ги промешувамепромешуваме

-КОНСТАТАЦИЈА ЗА -КОНСТАТАЦИЈА ЗА ЛИПИДИ-ЛИПИДИ-

За доказ дека липидите се екстремно тешко растворливи во вода


Полесни од вода имаат помала густина• Емулзија се добива при клункањето на

епруветата со вода и масло, течноста се заматува од маслото, кое се разбива во ситни капки. По извесно време капките пак се укрупнуваат и се издвојува слојот од масло.

• Во епруветата во која има и жолчка од јајце, емулзијата останува непроменета. Значи, жолчката од јајцето не дозволува да дојде до слепување на честичките од маслото. Таа претставува емулгатор.

Не е неопходно да се знае!



Во мастите и маслата се содржат и природни бои и витамини !


Како и што може да се очекува од својствата на заситените киселини,

маститеимаат повисоки температури на топење во споредба со маслата.

Можете ли да дојдете до некоја констатација за маслата и мастите?

Можете ли да дојдете до некоја констатација за маслата и мастите?

Мастите се (со) заситени а Мастите се (со) заситени а маслата се најчесто незаситени маслата се најчесто незаситени

соединенијасоединенија


Ако мастите се загреваат на висока Ако мастите се загреваат на висока температура, се чуствува остар непријатен температура, се чуствува остар непријатен мирис, кој доаѓа од еден од продуктите на мирис, кој доаѓа од еден од продуктите на нивното разложување, кој се смета за нивното разложување, кој се смета за канцерогена супстанца. канцерогена супстанца.


Липиди што не може да се сапунифицираат-стероиди, изведени од холестеролот

Стероидна прстенеста структураСтероидна прстенеста структура

Стероидите се липиди што обично се препознаваат спореднивниот тетра-циклишен секлет, како што е прикажано насликата десно. Четирите прстени кај стеролите сеозначени со А, B, C и D.

А Б

Ц Д


Бидејќи стероидите сеекстремно тешко растворливи во вода, конзумирањето

на производи одживотинско потекло што се богати со стероиди обично

доведува вонаталожување на стероидите во крвните садови. Тоа

може често пати дапредизвика запушување на крвните садови и е една од

најголемите причини зазголемен крвен притисок и за појавите на срцеви удари и

мозочни изливи(..артериосклероза).Таков еден штетен стероид е холестеролот на пример.


1.Холестерол

• Есенцијална супстанца во клеточните мембрани

• Се употребуваат како градивни материјали кај сексуалните хормони и адренокортикоидните хормони

• Се среќава во храната (животински масти)Може да се синтетизира и во црниот дроб-од него се синтетизираат т.н. ЖОЛЧНИ КИСЕЛИНИ

Холестеролот, на пример, ви помага да ја регулирате флуидноста на клеточната мембрана, чувајќи ја да не стане премногу лабава. Вие исто така го користите холестеролот за да се произведе витамин Д и стероидни хормони во вашиот организам


?Добриот холестерол

• ХДЛ , се липидите односно превозникот кој .го разносува холестеролот во крвта

• , ХДЛ се залага за голема густина ХДЛ . всушност и не е липид Тој е транспортна честичка на липидите; го разнесува

. , холестеролот преку крвотокот Поточно го носи холестеролот одтелесните

. клетки во црниот дроб за излучување , Поради оваа причина ХДЛ понекогаш се

“ ” , нарекува добриот холестерол иако .всушност не е еден вид на холестерол


2. Адренокортикоидни хормони-посебна група на комплексни липиди

• глукокортикоиди: – Го регулираат нивото на гликоза во

крвта– Кортизол и кортизон

• Минерални кортикоиди: – Го регулираат нивото на Na+ и Cl- во

крвта– Aldosterone е најзначаен


Машки сексуални хормони

• тестостерон– Се произведува во тестесите– Одговорен е за раст и развој на мускулите

• Анаболични стероиди (лажен тестостерон)– Се употребуваат да ја спречат атрофијата на мускулите – Се употребуваат кај спортистите, банирани супстанци!– Лоши споредни ефекти

Женски сексуални хормони

• Естроген и прогестерон– Се произведуваат во овариите– Имаат функција во процесите на репродукција и

женските карактеристикисабота, 15 април, 2023 36Липиди

Простогландини• Слична функција како хормоните

– Ја регулираат грозницата, контракциите, воспалувањата

– Може да предизвикаат астма– Изградени се од архаидонова

(незаситената виша масна к) киселина

– Нивната синтеза може да се спречи со аспирин

HO

HO

COOH

HO

CH3


ДАЛИ СЕГА САМИТЕ МОЖЕВТЕ ДАЛИ СЕГА САМИТЕ МОЖЕВТЕ ДА КОНСТАТИРАТЕ КАКВА И КОЛКАВА ДА КОНСТАТИРАТЕ КАКВА И КОЛКАВА

УЛОГА ИМААТ ЛИПИДИТЕУЛОГА ИМААТ ЛИПИДИТЕ

ОПШТО ЗЕМЕНО,ЗА ОПШТО ЗЕМЕНО,ЗА ЧОВЕКОТ,ЖИВОТНИТЕ,МИКРООРГАНИЗМИТЕ,РАСТЕНИЈАТА И ЗА ЧОВЕКОТ,ЖИВОТНИТЕ,МИКРООРГАНИЗМИТЕ,РАСТЕНИЈАТА И ЗА

СЕКОЈА ЧОВЕКОВА КЛЕТКА ПОЕДИНЕЧНО?СЕКОЈА ЧОВЕКОВА КЛЕТКА ПОЕДИНЕЧНО?


Ивана КалковаЕмилија Кочева

2014 /2015

При преголемо количество на храна во организмот вишокот од нив се претворува во масти и депонира во ткивата како резерва материја


Food

lipidi