1

BẤT ĐỐI XỨNG

Nếu trong cuộc sống gặp phải vấn đề nan giải, người thường tự hỏi phải giải

quyết ra sao, làm hay không làm, thực hiện hay không, như Hoàng tử Hamlet của

Shakespeare đã từng than thở “To be or not to be ?”, thì trên phương diện nghệ

thuật, nghệ nhân thường phải lựa chọn cho mình theo các trường phái nào, trừu

tượng hay lập thể, siêu thực hay kinh viện…phải dựa trên cơ sở nào : ĐỐI XỨNG

hay BẤT ĐỐI XỨNG

Dường như thiên nhiên thích sự hài hòa đối xứng hơn : Môn hình học hoàn

hảo ở các tổ ong, những cánh hoa cúc, những mắt cáo thủy tinh trang nghiêm và

duyên dáng kia, tất cả đều là những bằng chứng hùng hồn thích hợp cho điều này.

Con người có hình thể đẹp đẽ cũng phải hòa hợp, và đối xứng luôn.

Bất đối xứng bên trong cơ thể

Tuy nhiên một vài bộ phận trong con người lại là một hữu thể bất đối xứng.

- Cánh tay phải thường to, dài hơn và khéo léo hơn cánh tay trái, với người

bình thường thuận phài .

- Lồng ngực phải lớn hơn lồng ngực trái.

- Mỗi chúng ta đều có một mắt tốt hơn và một chân khỏe hơn

- Ngay cả não bộ con người cũng là bất đối xứng nữa. Bán cầu não phải hơi

lớn hơn bán cầu não trái về khối lượng (hơn khoảng 5 gram), và nó chứa nhiều

nếp cuộn não ngang hơn, 2 hoặc 3 so với 1.

- Bán cầu não trái lại chứa nhiều chất xám hơn và nhịp Alpha (nhịp cơ bản

nhìn thấy trên điện não đồ EEG), thể hiện với tần số lớn hơn và biên độ nhỏ hơn.

Nhưng chính trong chức năng của nó mà ta thấy rõ hơn sự bất đối xứng của

não bộ.

Các khoa học gia đã triển khai được phương pháp đóng mở xen kẻ các hoạt

động của mỗi bán cầu não để ta có thể xác định được chức năng của mỗi bên. Tùy

theo bán cầu não nào làm việc hay không mà người ta đã xác định sự thay đổi tâm

trạng được phô bày ra ở mỗi lúc.

- Khi đóng bán cầu não trái, con người rơi vào tâm trạng suy sụp sâu xa.

- Sự đóng bán cầu não phải sẽ gây ra tình trạng ngược lại : con người sẽ vui

đùa cười cợt, và sôi nổi lạc quan. Hắn trở thành ham nói thái quá đến mức lắm

lời, nhưng lạ hơn nữa là những diễn văn của hắn không có màu sắc và mất đi cái

2

giọng thực sự của con người. Hắn không thể phân biệt được giọng nói của nam

hay nữ, không còn nhận ra được những giai điệu quen thuộc, lầm lẫn giữa những

tiếng ho, tiếng cười và tiếng thú vật, cũng như không thể phân biệt được tiếng

động ồn ào của một động cơ, của sấm sét và tiếng sóng vỗ trên bãi biển.

Bất đối xứng thông tin Ngày nay, người ta thường nói tới Bất đối xứng thông tin, đó là một khái

niệm trong chuyên ngành kinh tế học thông tin, mô tả tình huống trong đó những

người tham gia tương tác trên thị trường nắm được những thông tin khác nhau về

giá trị hoặc chất lượng của một tài sản hay dịch vụ đang được giao dịch (trao đổi)

trên thị trường đó.

Trong trường hợp giao dịch diễn ra giữa người mua và người bán thì việc

bất đối xứng thông tin là khi người bán biết rõ về sản phẩm hay dịch vụ mình bán,

trong khi người mua lại không có hoặc có rất ít thông tin. Thường có câu nói đầu

miệng là “Mua lầm chớ bán không lầm”. Thông tin bất đối xứng sẽ dẫn đến nhiều

hậu quả như lừa đảo, không đánh giá hết mức độ rủi ro trong giao dịch, giao dịch

không thể diễn ra, thị trường không phát triển...

Vấn đề bất đối xứng thông tin bắt đầu được đề cập trong một bài báo kinh

điển xuất bản vào năm 1970 của nhà kinh tế học người Mỹ George Akerlof: “The

Market of Lemons: Quality Uncertainty and the Market Mechanism”.

Trong bài báo này, George Akerlof đã áp dụng thị trường xe hơi cũ tại Mỹ

để minh họa cho vấn đề bất đối xứng thông tin khi mà người bán xe biết rất rõ

hiện trạng của chiếc xe mình muốn bán còn người mua thì không.

Bất đối xứng trong nghệ thuật

Trong nguyên tắc cân bằng có hai dạng: Cân bằng đối xứng và Cân bằng bất đối xứng.

3

Cân bằng đối xứng:

Đây là dạng cân bằng phổ biến trong tự nhiên. Chia ra bởi một trục giữa và không có sự

khác biệt trong hai bên.

Cân bằng bất đối xứng

Cân bằng bất đối xứng được sử dụng hầu hết trong các thiết kế và các tác phẩm

nghệ thuật. Bất đối xứng cân bằng là khi cả hai bên trục trung tâm là không giống nhau,

nhưng vẫn xuất hiện để lại cùng trọng lượng thị giác. Nó là một sự "cảm thấy" cân bằng

hoặc cân bằng giữa các bộ phận của một thành phần hơn là thực tế. Nếu các nghệ sĩ có

thể cảm nhận, đánh giá và ước tính các yếu tố khác nhau và trọng lượng thị giác, điều này

sẽ cho phép anh ta / cô ấy tạo sự cân bằng tổng thể.

Chúng ta có thể sử dụng các yếu tố, màu sắc, kích thước, hình dáng, không

gian, số lượng, sắc độ để tạo nên Cân bằng bất đối xứng.

Bức bữa tiệc cuối cùng của Davinci là ví dụ mẫu mực về yếu tố Cân Bằng trong

nghệ thuật.

4

Bất đối xứng trong các kiểu trang phục

Bất đối xứng là tên gọi của kiểu trang phục “đuôi tôm” cổ điển nhưng với sự biến

tấu của thời trang, nó không dừng lại ở sơ mi nữa mà lan truyền sang các trang

phục khác như áo pull, áo len, chân váy, váy đầm cực ấn tượng.

Đặc trưng của trang phục này thiên về kiểu dáng big size, xuông và rộng rãi…

với những đường xẻ, cắt cup táo bạo với các vạt ngắn trước, dài sau; xẻ ngang, xẻ

dọc…Vì vậy, thoạt nhìn trang phục này bạn sẽ cảm nhận nó thật rườm rà, lòe xòe

và có phần hơi luộm thuộm, nhưng nếu biết cách kết hợp với những trang phục +

phụ kiện đúng gu thì bạn sẽ có bộ trang phục “chất” tưng bừng đấy.

***

Ngoài ra còn nhiều vấn đề về Bất đối xứng mà chúng ta không bàn tới ở đây

như :

* Mối quan hệ bất đối xứng thông tin về mối quan hệ này trong toán học và lý

thuyết tập, cũng như giữa các cặp tình nhân, tình yêu một chiều…

* Chiến tranh không đối xứng cho thông tin và lý thuyết của chiến tranh hiện

đại.

* Tổng hợp bất đối xứng trong tổng hợp hữu cơ

* Asymmetric Digital Subscriber Line (ADSL) : Đường dây thuê bao kỹ thuật

số bất đối xứng trong kết nối internet băng thông rộng.

* Khóa công khai mật mã cho thông tin về mật mã không đối xứng

Để kết thúc bài viết này, chúng tôi cũng xin trích ra vài vần thơ bất đối xứng sau :

5

* BẤT ĐỐI XỨNG** Như cuộc hôn nhân bất đối xứng

Bên thì Công chúa bên chèo thuyền

giọng hát cho dù thấu thuyền quyên

khoảng cách vẫn còn ôi xa quá .

Người thuận tay trái người thuận phải

Một mắt tinh minh hơn mắt kia

Bán cầu não trái chủ buồn bả

Trong khi bên phải chủ vui tươi

Nghệ thuật vẫn trọng bất đối xứng

Họa phái trừu tượng hay siêu nhiên

Nhất là trường phái tranh lập thể

Phất bút liêu trai họa thần tiên.

VÕ HIẾU NGHĨA Viết ngày 21/08/1986

Bổ túc & chỉnh sửa ngày 7/7/2012

Tham khảo :

- Yuri Cherrov, Tiến sĩ Khoa học, The assets of Asymmetry. .

- Information asymmetry - Wikipedia, the free encyclopedia

- Edwin Cartlidge – physicworld.com

- George Akerlof: “The Market of Lemons: Quality Uncertainty and the Market

Mechanism”.