Nëntema: Vendlindja në kohët më të hershmeAnëtarët: Koralda Basha (Lider)

Sara Hajdari

Sindi Paja

Gledisa Beqiri

Bruno Guga

Gejsi Toska

Të njohim historinë e vendlindjes në kohët më të

hershme.

Të mësojmë kur daton fillimi I jetës njerëzore nëterritoret shqiptare dhe në qytetin e Elbasanit.

Të njohim paraardhësit tanë dhe banorët e hershëm tëqytetit të Elbasnit.

Të mësojmë më shumë mbi historinë e pellazgëve dheilirëve.

Objektivat:

Burimi I informacionitInternet:

http://sq.wikipedia.org

https://www.shqiperia.com/

http://oedsh.org/pdf/HistoriaePopullitShqiptar.pdf

http://feelalbania.blogspot.com/p/fillimet-e-

qytetit.html

**Gjurmët më të hershme të qenies së njeriut në territorin

e Shqipërisë shfaqen në periudhën musteriane, që i

përket paleolitit të mesëm (100,000-30,000 vjet më

parë). Këto përfaqësohen nga vegla prej stralli të

punuara mirë, me forma tipike musteriane, të cilat i kanë

shërbyer njeriut primitiv për procese të ndryshme pune

që lidheshin drejtpërdrejtë me sigurimin e ushqimit të tij

të përditshëm. Të tilla vegla, si prefëse, kruese,

gërryese, etj., janë gjetur, deri më sot, në stacionin

prehistorik të Xarës në rrethin e Sarandës, në stacionin e

Kryegjatës, në afërsi të Apolonisë (Fier) dhe në stacionin

e Gajtanit në rrethin e Shkodrës. Tipi fizik I njeriut në

këtë kohë ishte ai I neandertalit.

OBJEKTET ARKEOLOGJIKE TE PERIUDHES SE PALEOLITIT :

OBJEKTE PREJ GURI STRALLI

Vegla pune prej stralli (kruese,prerese,shpuese,

gerryese)

*Gjate paleolitit te larte (30,000 – 10,000 vjet p.K) pati nje

shtrirje me te madhe te vendbanimeve ne gjithe territorin e

Shqiperise, si ne Xare, Konispol, Shen Marine, Kryegjate, Rreza

e Dajtit, Gajtan etj. Ne keto vendbanime jane gjetur fosile

kafshesh, mbeturina te zjarrit, si dhe vegla pune prej stralli, te

cilat deshmojne per persosjen e teknikes se punimit te veglave

te punes. Kjo u shoqerua me ndryshimin e pershkallezuar te

vete njeriut, i cili u shkeput perfundimisht nga bota e kafsheve,

duke forumuar homo sapiens-in (njeriun e sotem).

*Territori i vendit tone vazhdoi te banohej edhe gjate epokes se

mezolitit (gurit te mesem 10,000-7000 vjet p.K ) dhe kjo

deshmohet dhe nga mbeturinat e veprimtarise njerezore ne

shpellen e Konispolit, nga vendbanimi i Vlushes (Skrapar) dhe i

Kryegjates. Ne keto stacione jane zbuluar vegla stralli me forma

tipike mezolitike.

*

Objekte guri të lëmuar Objekte druri dhe kocke

Objekte briri

Janë zbuluar e gërmuar një numër i madh vendbanimesh neolitike me

shtrirje gati në tërë territorin e Shqipërisë, si në Maliq, në Cakran, në

Vashtëmi, në Burimas, në Podgorie, në Barç e në Dërsnik të rrethit të

Korçës, në Kamnik të Kolonjës, në Blaz e Nezir të Matit, në Cakran të

Fierit, në Burim, në Gradec e në Cetush të Dibrës, në Kolsh të Kukësit,

në Rajcë e në Rashtan të Librazhdit e nga gjetje të rastit në pika të

tjera. Më mirë është njohur e studiuar pellgu i Korçës, i cili gjatë

epokës prehistorike ka pasur kushte shumë të mira gjeoklimatike. Jeta

në Shqipëri gjatë neolitit u zhvillua në kushte shumë të përshtatshme

natyrore. Klima e ftohtë dhe e lagësht e paleolitit, e cila kishte filluar

që në mezolit t’i lëshonte vendin një klime më të butë, tani merr pak

a shumë karakterin e klimës së sotme. Si rrjedhim edhe flora e fauna

thuajse nuk ndryshojnë prej asaj të ditëve tona.

Ojektet Arkeologjike te periudhes Neolitike :

Neoliti I hershem

Neoliti I mesem

Neoliti I vone

PELLAZGËT

'Pellazgët janë sipas mitologjise greke (të trashëguarnga populli para-helen pellazg), "Pelasgus" ishte njeriui parë... pelargu ose njerëzit që jetonin nëpër pellgje (sea people); ishin një popull i lashtë indo-evropian që sipas disashkrimeve antike të lëna nga (Homeri, Herodoti, Tukididi etj.) jetonin në pellgun e Egjeut dhe nëbregdetin perëndimor të Azisë së Vogël, në Peloponez, nëGreqinë Qendrore, në Thesali dhe në afërsi të këtyreviseve.

Në mesin e mijëvjecarit të tretë dhe në fillim të mijëvjecaritte dytë para Krishtit erdhën nga stepat e Lindjes grupe tëreja popujsh që merreshin me blegtori. Këtu u përzien me banorët vendas dhe kështu u krijua bashkësia e re kulturoree Gadishullit Ballkanik.Kjo popullsi mendohet të jetëpopullsia e lashtë pellazge. Gjuha e tyrequhet pellazgjishtja. Sipas shumë studiuesve shqiptarë e tëhuaj, pellazgët ishin parardhësit e ilirëve.

*

*Ilirët ishin popull i lashtë i Gadishullit Ballkanik dheparaardhësit e popullit shqiptar. Disa historianë besojnë se ilirët ishin trashëgimtarët e vetëm të pellazgëve.

*Në shek. e II dhe III p.e.s. fisi ilir i ardianëve krijuan njëmbretëri me qendër Shkodrën. Pas pushtimeve romake nëfillim të v.III mbretëria ilire u kufizua me gjysmën e sajveriore.

*Sipas Herodotit trojet e ilirëve shtriheshin në shek e 5 p.e.r nga Adriatiku në Morava në lindje dhe përkatësishtderi Etsch në perëndim.

*

*Albanët

*Arbërit

*Ardianët

*Atintanët

*Dalmatët

*Dardanët

*Dasaretët

*Desidiatët

*Dokleatët

*Dorsejtë

*Enkelejtë

*Eordejtë

*Epiriotët

*Japigët

*Japodët

*Kaonët

*Labeatët

* Istrët

*Liburnët

*Mesapët

*Molosët

*Paionët

*Partinët

*Pirustët

*Penestët

*Taulantët

*Thesprotët

Fillimet e qytetit të Elbasanit.

Historia e qytetit e ka zanafillën nëshekullin e II-të pas Krishtit. Në atë kohëkjo qendër antike e ka nisur jetën e saj sinjë pikë e intenerarit të “Via Egnatias” dhenë shumë dokumente historike përmendetme emrin “Skampis”. Ekzistenca e “Skampis” si qendër është shumë e lidhurme Via Egnatia. “Skampis” ka qenë nëkryqëzimin e arterieve që lidhin veriun me jugun dhe lindjen me perëndimin. Duke patur një pozitë të favorshme gjeografikeshpejt u kthye në stacion kryesor të rrugësEgnatia dhe përmendet si qendër urbane, ushtarake e peshkopale.

*

*Kalaja e qytetit datohet e ndërtuar në fund të shekullit të

III-të e fillimit të shekullit të IV (vitet 284 dhe 305) të

erës sonë, në kohën e sundimit të perandorit Dioklician.

Ajo është e ndërtuar tërësisht sipas teknikës Romane në

formë të një katërkëndëshi me dimension 308 x 348 m me

trashësi muri në nivelin e poshtëm 3 m. Nga jashtë

rrethohej me një hendek me gjerësi 11 m. Via Egnatia

kalon përmes kësaj kalaje. Mendohet se ky ndërtim është

bërë si fillim për strehimin e një legjioni, i cili duhet të

siguronte lëvizjen në rrugën Egnatia. Ky fakt vërtetohet

me ekzistencën e një guri mortor i legjionarit Mark Sabidi

i gjetur në vitin 1922, në të cilin pasi flitet për jetën e tij

përmendet dhe emri “Skamp”. Guri i takon shekullit të II-

të pas krishtit.

Shekullit V – VI

Nga të dhënat historike tregohetse ” SKAMPINI” gjatë shekullit të V-të kishte një zhvillim në të gjithëfushat. Mbështetur në disa dokumenta të arkivit tëMuzeut të qytetit që bënin fjalë për ekzistencën e njëmozaiku në afërsi të rrapit , gjatë vitit 2007-2008 me inisiativën e Bashkisë Elbasan në vendin e quajturBezistani, u kryen gërmime në sipërfaqe relativisht tëkufizuar. Gërmimet në thellësi afro 2m nxorrën nëdritë një bazilikë e cila nga vlerat është e veçantë nëllojin e vet për mozaikun i cili me koloritin e tij e dallon nga të tjerët. Interesante në këtë zbulim ështëgjetja e një afresku të veçantë jo vetëm në Shqipëripor edhe në të gjithë Europën që ka paraqitur interespër shumë vizitorë brenda dhe jashtë vendit. Bazilikai takon shek të V – VI pas Krishtit. Punimetkërkuese arkeologjike në këtë objekt vazhdojnë.

• “Via Egnatia”, rrugë që është vazhdimi i Via Appiasfillon nga Roma antike deri në Brindisi. Në vendintonë kjo rrugë fillon me dy degëzime (respektivishtnë Apollonia dhe Dyrrahu), të cilat bashkohen me “Skampis” në bregun e majtë të përroit të Zaranikës. Më tutje ajo vazhdon në jug-lindje pikërisht në veritë Ohrit dhe ka gjurmë të plota deri në Selanik e mëtutje Turqi. Kjo rrugë mendohet se është ndërtuarmidis viteve 146 - 120 p.e.s.

• Gjatë periudhës së dyndjeve barbare të shekullit të VI e të VII dhe të migrimit Sllavo Bullgar rruga Egnatiau bllokua, qyteti nuk përmendet më dhe njehshkatërrimin e tij.

Zbulohen afër mureve të Kalasë së

Elbasanit dy varre të lashta ilire

Dy varret ilire që u zbuluan afër mureve tëkalasë, sipasspecialistëve, do të jenëobjekt i ardhshëm istudiuesve të fushës sëarkeologjisë.

Ky është një zbulim irëndësishëm jo vetëmpër vendin tonë, por përBallkanin dhe më gjerë, është një bazë shumë e mirë për ngritjen e njëmuzeu arkeologjik.

Që në kohët antike, tempulli i 14 Marsit, festa e Ditës së Verës, ka qenë në qytetin e Elbasanit. E quajtur ndryshe si dita e largimit tëdimrit,.Zanafillën, “Dita e Verës” e ka nëfaltoren Zana e Çermenikës, e ndërtuar në rrethinat e qytetit tëElbasanit, e cila ishte perëndesha e gjuetisë, pyjeve dhe e të gjithënatyrës. Sipas gojëdhënës, kjozanë dilte nga faltorja e vet ditën e 14 marsit. E trashëguar brez pas brezi, kjo festë popullore është njëditë, e cila sot identifikon edhevetë qytetin e Elbasanit, i njohurnë Shqipëri për tradita të veçantakulturore.

Dita e Verës