PROJEKT BADAWCZY

POSTRZEGANIE „INNEGO” PRZEZ DZIECI

6-LETNIE

OPRACOWAŁY:

Katarzyna Brauer

Marta Fiergolska

Anna Żurawka

TEMAT: Postrzeganie „Innego” przez dzieci 6-letnie

CEL: Poznanie sposobu postrzegania „Innego” przez dzieci 6-letnie

GRUPA BADAWCZA: 20 dzieci sześcioletnich, 11 chłopców i 9 dziewczynek

TEREN BADAŃ: Przedszkole publiczne nr 1 w Tucholi

METODA BADAWCZA: analiza dokumentów (M. Łobocki)

TECHNIKA BADAWCZA: analiza rysunku dziecka

NARZĘDZIE BADAWCZE: rysunek dziecka: „Ja i Inny”

SPOSÓB PRZEPROWADZENIA BADAŃ:

W wyznaczonym czasie dzieci zostały poproszone o wykonanie rysunku pt. „Ja i Inny”.

Wykonanie pracy nie zostało poprzedzone rozmową kierowaną na temat tego, kim jest

„Inny”. Dzieci miały do dyspozycji kartki i kolorowe kredki. Analiza tematu była dowolna.

ANALIZA BADAŃ:

KRYTERIA:

1. Postrzeganie „Innego” jako osoby niepełnosprawnej;

2. Postrzeganie „Innego” jako drugiego człowieka, koleżanka/ kolega;

3. Postrzeganie „Innego” jako coś odmiennego od postaci ludzkiej;

4. Postrzeganie „Innego” jako osobę innej rasy.

Analizując kolejno prace dzieci według podanych kryteriów, starałyśmy się

odpowiedzieć na postawione problemy badawcze oraz wysunąć wnioski będące wyjaśnieniem

przedmiotu i celu naszych badań.

1

KATEGORIE:

1. Postrzeganie „Innego” jako osoby niepełnosprawnej;

2. Postrzeganie „Innego” jako drugiego człowieka, koleżanka/ kolega;

3. Postrzeganie „Innego” jako coś odmiennego od postaci ludzkiej;

4. Postrzeganie „Innego” jako osobę innej rasy.

Postrzeganie

„Innego” jako

osoby

niepełnosprawnej

Postrzeganie

„Innego” jako

drugiego człowieka,

koleżanka/ kolega

Postrzeganie

„Innego” jako coś

odmiennego od

postaci ludzkiej

Postrzeganie

„Innego” jako

osobę innej rasyRazem

CHŁOPCY 6 2 2 1 11

DZIEWCZYNKI 3 6 0 0 9

Wykres 1 Postrzeganie „Innego" przez dzieci 6-letnie

2

źródło: badanie własne

ODPOWIEDZI NA PYTANIA BADAWCZE:

1. Jak dzieci postrzegają siebie?

Dzieci na swoich rysunkach przedstawiają siebie jako osoby uśmiechnięte na świeżym

powietrzu, wśród zieleni. Są to postaci przeważnie kolorowe, wielkością nie różniące się od

„innego”. Częściej dziewczynki niż chłopcy przedstawiają siebie w relacji z „Innymi” – są

skierowane w ich kierunku, zachodzi między nimi relacja koleżeńska – bawią się, komunikują

się, obcują z „Innymi”. Podobna ilość chłopców i dziewczynek, ukazuje siebie jako osoby

zdrowe, mające wszystkie części ciała, które są pozytywnie nastawione do „Innego”.

2. Jak dzieci 6-letnie postrzegają „Innego”?

Badane dzieci postrzegają „Innego” w kilku kategoriach. Jako osobę niepełnosprawną,

jako kolegę/koleżankę, jako osobę innej rasy, oraz jako coś odmiennego od istoty ludzkiej.

Można zauważyć, że dzieci rysujące „Innego” w danych kategoriach zazwyczaj zawsze

stawiają siebie w osobie pomagającej „Innemu”. Widać ich troskę i zainteresowanie osobą

„Inną” od nich samych.

3

Rysunki zazwyczaj były kolorowe, przedstawiające siebie i „Innych” jako osoby, czy istoty

uśmiechnięte, wesoło ubrane. Zauważyć można, że dzieci w tym wieku nie ulegają jeszcze

stereotypowi: Niepełnosprawny = smutny i niezadowolony.

3. Jakie różnice dzieci dostrzegają między sobą, a „Innym”?

Dzieci w rysunkach przedstawiają siebie jako postać ludzką, zazwyczaj kolorową,

uśmiechniętą. Przedstawione wizerunki odpowiadają rzeczywistym, widać to na przykład po

kolorze włosów – narysowane postaci mają ten sam kolor włosów co dziecko.

Osoba „Innego” przedstawiana jest na rysunkach w różny sposób. Większość dzieci

narysowało osobę niepełnosprawną - zawarło w swojej pracy dodatkowy element jakim jest

wózek inwalidzki, na którym „Inny” siedzi, w przypadku gdy oni sami stoją. Osoba ta jest

kolorowa, uśmiechnięta, od dziecka odróżnia ją tylko wózek – zdaniem dzieci - symbol

niepełnosprawności.

Spora część dzieci (wyraźna przewaga dziewczynek) przedstawiła „Innego” jako drugiego

człowieka. W tym przypadku na rysunkach pojawiało się kilka postaci ludzkich, różniących

się detalami – kolorem włosów, bądź ubraniem. Wszystkie osoby były uśmiechnięte, może to

wskazywać na koleżeńskie relacje dzieci z „Innymi”.

Dwoje dzieci umieściło na rysunkach oprócz siebie, inne elementy nie przedstawiające

postaci ludzkiej. Były to przedmioty i zwierzęta – węże, ryby, motyle. W tym przypadku

różnice w postrzeganiu siebie i „Innego” są bardzo wyraźne. Nie jest to drugi człowiek – jak

dla większości, a coś zupełnie odmiennego od rasy ludzkiej.

Tylko jeden chłopiec narysował „Innego” jako człowieka innej rasy. Siebie zaznaczył

kolorami, dodał różne elementy, na przykład czapkę, balony. „Innego” zaś, narysował

czarnym kolorem, co może wskazywać na Afroamerykanina. Umieścił przy nim znaki

zapytania, co może oznaczać, że jest to osoba dla niego nieznajoma, inna od niego.

Różnice między sobą, a „Innym” na większości rysunków są dość wyraźne, dzieci zaznaczają

je poprzez dodatkowe elementy, wykorzystanie innych kolorów, lub nadanie różnych

kształtów.

4.Czy każde z dzieci postrzega podobnie „Innego”?

Nie wszystkie rysunki przedstawiały „Innego” w ten sam sposób. Dla większości

dzieci „Inny” jest osobą niepełnosprawną –narysowało go tak 9 osób, w tym aż 6 chłopców. 4

Tyle samo dziewczynek uważa, że „Innym” jest koleżanka lub kolega, w przeciwieństwie do

chłopców, tylko dwóch z nich widzi go jako drugą osobę. Kolejnych dwóch przedstawiło

„Innego” jako coś odmiennego od postaci ludzkiej. Jedno dziecko narysowało człowieka

ciemnoskórego, czyli człowieka innej rasy. Każdy ma nieco inny obraz „Innego”, jednak

generalizując, istnieją główne kategorie utożsamiania „Inności” przez dzieci.

WNIOSEK:

Najwięcej dzieci (17 osób, 85%) odpowiedziało, że „Inny” to osoba niepełnosprawna,

lub po prostu druga osoba, żyjąca obok. Dwóch chłopców (10%) postrzega „Innego” jako coś

odmiennego od postaci ludzkiej, natomiast jeden chłopiec (5%) jako osobę innej rasy.

W kategorii „osoby niepełnosprawnej” najczęściej pojawiały się rysunki, w których osoba

niepełnosprawna to osoba na wózku. W większości prac obok osoby niepełnosprawnej stała

„pomoc”, którą dzieci utożsamiały ze sobą.

Rysunki „Innego” jako drugiego człowieka przestawiały najczęściej koleżankę/ kolegę. Była

to osoba o innym kolorze włosów, wyrazie twarzy czy inaczej ubrana. Dzieci opowiadały, że

to ich koleżanka, kolega, mama, tata.

W kategorii „Innego” jako coś odmiennego od osoby ludzkiej był rysunek z kosmitą i rysunek

ze zwierzętami.

W ostatniej kategorii - „Inny” jako osoba innej rasy był jeden rysunek. Postać przedstawiona

na rysunku, to osoba ciemnoskóra.

Dzieci zapytane o narysowanie „innego” najczęściej rysowały ją jako osobę

niepełnosprawną. Przyczyny tego, można upatrywać w sposobie odbioru świata przez 6-latki.

Rodzice, z których dzieci czerpią przykład, ale także media (dla dzieci kreskówki, audycje

radiowe itp.), z którymi obcują na co dzień, wskazują im ich tok postępowania. Często w

komunikacji międzyludzkiej dorośli, w „zabieganym” świecie, używają tej terminologii, aby

szybciej się porozumieć, szybciej wymienić informacje. Dzieci „podłapują” ten tok myślenia i

naśladują swoje wzorce zachowania.

Załączniki:

1. Postrzeganie „Innego” jako osoby niepełnosprawnej5

Rysunek Filipa

Rysunek Olgi

6

2. Postrzeganie „Innego” jako drugiego człowieka, koleżanka/ kolega

Rysunek Nikoli

7

Rysunek Magdy

3. Postrzeganie „Innego” jako coś odmiennego od postaci ludzkiej

Rysunek Pawła

8

Rysunek Piotra

4. Postrzeganie „Innego” jako osobę innej rasy

Rysunek Pawła

9