คำนำ

เอกสารแนวทางการเสรมสรางวฒนธรรมองคกร สพฐ. OBEC จดทำขนเพอสำหรบสำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และสำนกงานเขตพนทการศกษาใชเปนแนวทางในการดำเนนการเสรมสราง และพฒนาวฒนธรรมองคกร ซงรายละเอยดเนอหาประกอบดวย 3 สวนคอ สวนท 1 วฒนธรรมองคกร สวนท 2 คานยม สพฐ. OBEC และสวนท 3 บทสงทาย การดำเนนการจดทำเอกสารฉบบน ไดรบความรวมมอเปนอยางดยงจากบคลากรทกฝายทเกยวของทงในสวนกลาง สำนกงานเขตพนทการศกษา และจากสถานศกษา ซงไดใหขอมล ขอเสนอแนะทเปนประโยชน ในการดำเนนการจดทำเอกสารใหเปนไปดวยความเรยบรอย เสรจสมบรณ หวงเปนอยางยงวา เอกสารฉบบนจะเปนประโยชนในการเสรมสราง และพฒนาวฒนธรรมองคกรของสำนกงานคณะกรรมการ การศกษาขนพนฐาน ใหเขมแขง และพฒนาศกยภาพองคกร บรรลเปาหมายอยางมประสทธภาพ ขอขอบคณผมสวนเกยวของทกฝาย ทมสวนในการจดทำเอกสารฉบบน รวมทงการนำสการปฏบต อยางเปนรปธรรม สำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กมภาพนธ 2555

สารบญ

หนา สวนท 1 วฒนธรรมองคกร (Organizational Culture) 1 วฒนธรรมองคกรคออะไร? 5 วฒนธรรมองคกรมความสำคญอยางไร? 6 คานยมหลกขององคกร ( Core Values Organization ) คออะไร? 8 เราจะสรางคานยมองคกรไดอยางไร? 10

สวนท 2 คานยมหลก สพฐ. OBEC 14 OBEC คออะไรใครรบาง? 14 O = Organic (องคกรมชวต) 14 ทำอยางไรจงจะเปนองคกรทมชวต? 15 B = Benevolence (พรอมจตเอออาทร) 17 ทำอยางไร จงจะพรอมจตเอออาทร? 18 E = Eagerness (มอาภรณคอความขยน) 19 ทำอยางไรจงจะมอาภรณ คอ ความขยน? 20 C = Compliance (ใจยดมนคณธรรม) 21 ทำอยางไรจงจะมใจยดมนหลกยตธรรม 23

สวนท 3 บทสงทาย 25

เอกสารอางอง 26

ภาคผนวก : ตวอยางการสรางวฒนธรรมองคกร สำนกงาน ก.พ.ร. 27

คณะทำงาน 32

สวนท 1

วฒนธรรมองคกร (Organizational Culture)

“เรามารจกวฒนธรรมองคกรกนเถอะ”

วฒนธรรมองคกร คออะไรนะ?

�แนวทางการพฒนาวฒนธรรมองคกร

ทนมคำตอบครบ

จากพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2546 ไดแยก คำวา องคการ (Organization) และองคกร (Organ) ไวดงน องคการ (Organization) หมายถง ศนยรวมกลมบคคลหรอกจการทประกอบกนขนเปนหนวยงานเดยวกน เพอดำเนนกจการตามวตถประสงคทกำหนดไวในกฎหมายหรอในตราสารจดตงซงอาจเปนหนวยงานของรฐ เชน องคการของรฐบาล หนวยงานเอกชน เชน บรษทจำกด สมาคมหรอหนวยงานระหวางประเทศ เชน องคการสหประชาชาต องคกร (Organ) หมายถง บคคล คณะบคคล หรอสถาบนซงเปนสวนประกอบของหนวยงานใหญททำหนาทสมพนธกนหรอขนตอกน เชน คณะรฐมนตรเปนองคกรบรหารของรฐ สภาผแทนราษฎรเปนองคกรของรฐสภา, ในบางกรณ องคกร หมายความรวมถงองคการดวย จากคำนยามน คำวา องคกรจงเปนสวนยอยของ “องคการ” และมหนาทเฉพาะ สวน “องคการ” นนเปนทรวม “องคกร” ตาง ๆ ซงกระทำหนาทแตกตางกนนน มาเขาไวดวยกน และสรางความสมพนธระหวางองคกรตาง ๆ ใหทำหนาทประสานกนอยางเปนระเบยบ หนวยงานทจะถอวาเปน “องคการ” ได จะตองมการจดระเบยบงาน ถกตองตามกระบวนการดงกลาวมาแลวเทานน (จำนงค ทองประเสรฐ, 2528.) ดงนนหนวยงานตางๆ จงควรใชคำวา องคการ มากกวาคำวา องคกร แตเนองจาก มการใชกนจนชนกเลยใชคำวา องคกร กนมากในปจจบน ซงในทางปฏบต หากเปนการพดถงหนวยงานทวๆ ไปไมเฉพาะเจาะจงควรใชคำวา องคการ เชน องคการบรหารสวนตำบล องคการคณภาพ องคการบรหารตนเอง องคการแหงการเรยนรเปนตน แตถาพดเฉพาะเจาะจงหนวยงานใดหนวยงานหนงกใชคำวา องคกร ได สำหรบ ในเอกสารเลมน ใชคำวา “องคกร” เพอใหสอดคลองกบการดำเนนงานตามคมอการปรบเปลยนวฒนธรรมองคกร ของสำนกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ (ก.พ.ร.) และเปนการเฉพาะเจาะจงสำหรบใชกบสำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

“องคกร กบองคการตางกนอยางไร สงสยจงเลยคะ”

�แนวทางการพฒนาวฒนธรรมองคกร

วฒนธรรมองคกร คอ อะไร

องคกรตางๆ ยอมมแบบแผนความคดและแนวทางการปฏบตงานทสมาชกยดถอปฏบตอนเปนเอกลกษณเฉพาะ ซงปฏบตสบตอกนมาเปนระยะเวลายาวนานตอเนอง ซงเปนพลงสำคญในการขบเคลอนองคกรไปสเปาหมายความสำเรจสงสดตามทมงหวง ซงถอเปนขอดและจดแขงทจะนำความสำเรจมาสองคกร แบบแผนความคดและแนวทางปฏบตนนผานกระบวนการยอมรบและปฏบตจนเปนวฒนธรรมขององคกรนน ๆ มนกวชาการทงไทยและตางประเทศไดใหคำนยามของวฒนธรรมองคกรไว ดงน

ราแวสซ และ ชลทซ (Ravasi และ Schultz ,2006) ไดนยาม วฒนธรรมองคกรคอ ชดของสมมตฐานทางจตทใชรวมกน และการกระทำในองคกรดวยการกำหนดลกษณะการทำงานท เหมาะสมสำหรบสถานการณตาง ๆ เชนเดยวกบ รอบบนส (Robbins,2001) กลาววา วฒนธรรมองคการหมายถงระบบทกอยางทกอใหเกดความเขาใจรวมกนในแนวทางปฏบตหรอแนวทาง ในการดำเนนงานขององคการและเปรยบเสมอนบคลกลกษณะขององคการ เทยนชย ไชยเศรษฐ (2552) ไดนยาม วฒนธรรมองคการ คอวถชวตของกลมคนในองคการหนงๆทประพฤตปฏบตกนอยางตอเนองจนกลายเปนลกษณะเฉพาะของกลมคนนนๆ และเปนพนฐานสำคญทจะทำใหองคการดำเนนอยางราบรนและยงยน สญญา สญญาววฒน (2549) ไดนยาม วฒนธรรมองคการ หมายถง แนวการดำเนนชวตและปฏบตงานขององคการสงคม โดยเฉพาะองคการแบบสหจร (Association) พทยา บวร (2540) ไดนยาม วฒนธรรมองคการ หมายถงระบบความเขาใจรวมกน (Shared Meaning) ระหวางสมาชกองคการวาควรประพฤตปฏบตอยางไร

สรปไดวา วฒนธรรมองคกรคอแบบแผนหรอวถชวตขององคกรทสมาชกยอมรบและยดถอปฏบตรวมกนเปนทงแบบแผนทางความคด ความเชอ คานยม อดมการณขององคกร และเปนแบบแผนทางการกระทำขององคกรและปฏสมพนธของสมาชกในองคกร กลาวคอ ถาหากหนวยงานใดมวฒนธรรมองคกรทด เชน บคลากรมการทำงานอยางเตมท เนนคณภาพและมความรบผดชอบสง ยอมสงผลใหการทำงานของทกคนด มคณภาพ สงผลทำใหผรบบรการไดรบการบรการทดมคณภาพ รวมทงทำใหเกดความพงพอใจ

�แนวทางการพฒนาวฒนธรรมองคกร

วฒนธรรมองคกรมความสำคญอยางไร

องคกรจะดำเนนไปได ตองอาศยพลงความรวมมอกนอยางเขมแขงและรวมแรงรวมใจกนของบคลากรทกคนในองคกร หมายถง การทองคกรมวฒนธรรมองคกรของตนเอง ในทางทดมรปแบบการทำงานและคานยม ทเนนความรวมมอ รวมใจกน การทำงานเปนทม การมงเนนความมคณภาพ มาตรฐาน ฯลฯ วฒนธรรมองคกร เชนน ยอมทำใหองคกรดำเนนไปไดอยางราบรน หรอประสบความสำเรจกาวหนา การทบคลากรในองคกรมวฒนธรรมองคกรทชดเจนและสามารถทำใหบคลากร ในองคกรมจตสำนกตรงกน มเปาหมายรวมกนและมแนวทางการปฏบตงานทมไปในทศทางเดยวกนแลวนน ยอมทำใหปญหาหรอกระบวนการตดสนใจดำเนนไปในทศทางเดยวกน ปญหาความขดแยงยอมมนอยหรอปญหาบางอยางสามารถไดรบการแกไขและจบลงดวยด ในเวลาทรวดเรวและทนกบสถานการณ (เพชร รปะวเชตร,2554) และการสรางวฒนธรรมองคกรใหมความเขมแขง และยงยนนน องคกรจำเปนตองกำหนดเปาหมายการปฏบตงานรวมกนเพอเปนวถปฏบตทบคลากรเหนคณคารวมกนตระหนกและเขาใจตรงกน นนคอ คานยมขององคกร นนเอง กลมบรษทในเครอซเมนตไทย กำหนดวฒนธรรมองคกร คอ

ตวอยางวฒนธรรมองคกรของบรษทตางๆ

1. ตงมนในความเปนธรรม 2. มงมนในความเปนเลศ 3. เชอถอในคณคาของคน 4. ถอมนในความรบผดชอบของคน

�แนวทางการพฒนาวฒนธรรมองคกร

บรษท ปตท. จำกด (มหาชน) กำหนดวฒนธรรมองคกร คอ

1. ความรสกเปนเจาของธรกจ (Sense of Ownership) 2. มงเนนผลประโยชนทางธรกจ(Business Oriented) 3. มงเนนลกคา (Customer Oriented) 4. ตองการให ปตท.เปนองคกรแหงนวตกรรม (Innovative Organization) 5. มจตสำนกในการทำงานเปนทม โดยมเปาหมาย รวมกนทชดเจน (Team Spirit)

บรษท การบนไทย จำกด กำหนดวฒนธรรมองคกร คอ

“สรางทศนคตการทำงานรวมกนเปนทม”

บรษท โตโยตา มอเตอร ประเทศไทยจำกด กำหนดวฒนธรรมองคกร คอ

1. คดไกล 2. ลงมอทำอยางมระบบ 3. พฒนาคน 4. แกปญหาและพฒนา

สำนกงานเกษตรจงหวดสมทรสงคราม กำหนดวฒนธรรมองคกร คอ

“การทำงานเชงรก เพอตอบสนองความตองการของลกคา”

สถาบนกลยาณราชนครนทร กำหนดวฒนธรรมองคกร คอ

“มงมน จดแนวคด จตพฒนา เนนลกคา ผานระบบ ครบทม”

�แนวทางการพฒนาวฒนธรรมองคกร

คานยมหลกขององคกร (Core Values Organization) คออะไร

องคกรสวนใหญมกจะกำหนดความคาดหวงสำคญในการปฏบตงานใหบคลากรไดรบรและมสวนรวมตอการดำเนนการใหบรรลเปาหมายสำคญตาม วสยทศน พนธกจ เปาประสงคขององคกร ซงเปนตวสนบสนนและชนำการตดสนใจของสมาชกทกคนในองคกรใหมจตวญญาณในความสำเรจรวมกน ซงเรยกวา คานยมหลกขององคกร คานยมหลกขององคกร หมายถงเกณฑสำคญทบคคลหรอกลมบคคลใชในการตดสนวาอะไรควรทำ และอะไรไมควรทำเพอใหไดรบผลอนพงปรารถนารวมกน ซงคานยมเปนสงทกำหนดถงพฤตกรรมและผลทตดตามมา (เทยนชย ไชยเศรษฐ, 2552) สำนกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ (ก.พ.ร.) ใหความหมาย“คานยมหลก” หมายถง ความคดหรอความเชอรวมกนขององคการซงไดรบการพจารณาแลววา มคณคา มประโยชน ถกตองเหมาะสม ดงาม สมควรประกาศไวเพอกำกบใหบคคลในองคการยดถอและประพฤตปฏบตตาม การสรางความเชอถอ ศรทธา และความเชอมนใหเกดขนกบบคลากรในองคกร ตลอดจนผรบบรการ ผมสวนไดสวนเสย และสงคมโดยรวมไดจรงนน องคกรจะตองคนหา คานยมหลกขององคกรมาเปนแนวปฏบต ทำใหคานยมหลกขององคกรมบทบาทสำคญตอการดำเนนงานขององคกร

ตวอยางคานยมหลกขององคกร

สำนกงาน ก.พ.ร. กำหนดคานยมหลก “I AM READY” I = Integrity ทำงานอยางมศกดศร A = Activeness ขยน ตงใจทำงานเชงรก M = Morality มศลธรรม มคณธรรม R = Relevancy ปรบตวไดทนโลก E = Efficiency มงเนนทำงานมประสทธภาพ A = Accountability รบผดชอบตอผลงาน ตอสงคม D = Democracy มใจและการกระทำเปนประชาธปไตย Y = Yield มผลงาน มงเนนผลงาน

�แนวทางการพฒนาวฒนธรรมองคกร

กลม ปตท.

กำหนดคานยมหลก “SPIRIT” S = Synergy สรางพลงรวมอนยงใหญ P = Performance Excellence รวมมงสความเปนเลศ I = Innovation รวมสรางสรรคนวตกรรม R = Responsibility For Society รวมรบผดชอบตอสงคม I = Integrity & Ethics รวมสรางพลงความด T = Trust & Respect รวมใจสรางความเชอมน กรมการพฒนาชมชน กำหนดคานยม ABCDEF

A – Appreciation ชนชม การตระหนก เขาใจ ชนชมยนด ยอมรบนบถอ ยกยองใหเกยรตในคณคาและความสำคญของผอน B – Bravery กลาหาญ ความกลาหาญ ไมเกรงกลวตออนตราย หรอ ความยากลำบาก หรอสถานการณยงยากไมสบายใจ C – Creativity สรางสรรค ความคด รเรม สรางสรรค ประดษฐ คดคน สงใหม ดวยความคดของตนเองทไมธรรมดา D – Discovery ใฝร การใฝร การคนหา การคนพบขาวสาร ความร สถานท และวตถตางๆ เปนครงแรก E – Empathy เขาใจ ความสามารถในการเขาใจอารมณ ความรสกนกคด หรอประสบการณของผอน โดยการ “เอาใจเราไปใสใจเขา” จนตนาการ วาหากอยในสถานการณนนจะเปนอยางไร F – Facilitation เอออำนวย การทำใหงาย การทำงานนนเปนไปได การเออ อำนวยความสะดวก ใหผอนทำงานในวถทางทเหมาะสมกบตวเขาเอง

จากตวอยางคานยมหลกขององคกรแตละองคกร ดงกลาวขางตนนสะทอนใหเหนถงวถชวต (Life Style) ขององคกร ทสมาชกรวมรบรและยดถอเปนแนวทางในการปฏบตอยางตอเนอง เพอใหบรรลเปาหมายสงสด จนเปลยนเปนความเคยชนของสมาชกอยางยงยน (Sustainability) ซงจะนำไปส วฒนธรรมขององคกร (Organizational Culture)ในทสด คานยมหลกขององคกรมกจะเปนสงทเปนนามธรรม (Abstract) ทแสดงถงคณคา และพลงทยงใหญเมอแปรเปลยนเปนวถปฏบตของสมาชกในองคกร

10แนวทางการพฒนาวฒนธรรมองคกร

เราจะสรางคานยมองคกร ไดอยางไร

องคกรจะบรรลถงเปาหมายและวสยทศนไดนน ขนอยกบผล การปฏบตงานของบคลากร โดยพฤตกรรมการปฏบตงานของบคลากรตองเปนไปในทศทางเดยวกนและเออตอการบรรลเปาหมายขององคกร ดงนนการเสรมสรางคานยม ขององคกร “ตองสรางความภาคภมใจ ความผกพนกบองคกร อกทงทำใหกบบคลกร เพอใหเกดความชดเจนวาองคกรคาดหวงพฤตกรรมแบบใดจากบคลากร และเมอปฏบตตนตามนนแลวยอมสงผลดตอผลงาน ตอตนและองคกรอยางไร” ดงนนการจะเสรมสรางคานยมทพงประสงคใหเกดขนกบบคลากรอยางสมำเสมอ ขนอยกบองคประกอบ 3 ประการ คอ

1.คานยม (Value) คอระดบของความรบรและความเหนของบคลากรในองคกรวา พฤตกรรม ตลอดจนวธปฏบตงานนนๆเปนสงทพงกระทำ 2.ทกษะ (Skills) คอระดบของความสามารถวา พฤตกรรมนนเปนสงททำไดไมยาก โอกาส ความยากงาย และเงอนไขในงานทอาจเปนอปสรรคหรอเอออำนวยตอการปฏบตพฤตกรรมทพงประสงคนนๆ ดวย 3. แรงขบ (Motives) คอแรงขบดนเบองลกททำใหบคคลากรปรารถนาจะแสดงพฤตกรรมตางๆ โดยธรรมชาตอนเปนปรกตวสยของบคคลนนๆ

ขนตอนการสรางคานยมองคกร

1.รบร 2.เขาใจ 3.ทำได 4.ลงมอทำ 5.สมำเสมอ 6.ผล

- ไดรบขาวสาร -เขาใจความหมาย -งานเปดโอกาสทำได -เรมนำไปปฏบต -ปฏบต - ผลของการปฏบต - รบรสาระสำคญ คานยมวาดำเนน -มความสามารถทจะทำ -แสดงพฤตกรรมท อยางสมำเสมอ สมพนธและสงเสรม ของขาวสาร การใหเปนรปธรรม พงประสงคในงาน เปาหมายองคกรจรง - รบทราบความ ไดอยางไร ตามความคาดหวง เกยวของกบตน -เขาใจวาทำไมตองกระทำ -เขาใจวาตนตองปฏบต ตนอยางไร

ทมา : http://www.signatureinsights.wordpress.com

หมายเหต ขนตอนท 1 ถง 4 สามารถประเมนผลไดจากแบบสำรวจ ขนตอนท 5 อาจประเมนผลดวยแบบสำรวจหรอโดยการสงเกต ขนตอนท 6 ตองอาศยทงการสำรวจและการวเคราะห ผลการวเคราะหจะชวย ใหทราบถงความคมคา ของสงทไดดำเนนการไป และยนยนวา คานยมทระบนนสงเสรมกลยทธหลกขององคกรมากนอยเพยงใด

11แนวทางการพฒนาวฒนธรรมองคกร

เราจะสรางวฒนธรรมองคกรไดอยางไร? How to build Organizational Culture?

ถาเราอปมาอปมยวาองคกรเปนบาน วฒนธรรมองคกรกคอรากฐานของตวบาน ถาองคกรเปนคน วฒนธรรมองคกรกคอสวนทเปนจตใจ ดงนนถาตองการใหบานมความมนคงแขงแรงกตองวางฐานรากใหแขงแกรง หากตองการใหคนมคณภาพกตองปลกฝงจตสำนกทถกตองเหมาะสม เพราะจตสำนกจะสงผลตอทศนคตและความเชอของคนซงจะเปนตวกำหนดพฤตกรรม ทแสดงออกมา นอกจากนความมงมนของผบรหารโดยเฉพาะระดบสงจะมอทธพล (Influence) อยางมากตอการผลกดนใหการสรางวฒนธรรมองคกรประสบความสำเรจหรอลมเหลว ดงนนในการสรางวฒนธรรมองคกรจงตองประกอบดวยปจจยตางๆ ทเออและประสานตอกน

การสำรวจรปแบบวฒนธรรมองคกร

การสบคนวฒนธรรมองคกรเพอใหร วาองคกรนนๆ มรปแบบของวฒนธรรมองคกรอยางไรทจะสามารถกำหนดทศทางในการพฒนาจากฐานเดม ดงนน เราควรจะมความรความเขาใจวา ควรจะสบคนจากสงบงชอะไร ทงนเนองจากวฒนธรรมองคกรเปนสงทเปนนามธรรม และองคกรมกจะสอสารเรองราวเกยวกบวฒนธรรมองคกรใหสมาชกรบร โดยพงพาสญลกษณตางๆ ดงนนการสบคนวฒนธรรมองคกรเราจะตองแปลความหมายทแฝงอยในสญลกษณตางๆ ภายในองคกร ซงอาจจะดำรงอยในสญลกษณหรอสงบงชตอไปน 1. สญลกษณทเปนวตถ เชน เครองแบบ ตราประจำองคกร รปลกษณของอาคาร สไตลการตกแตงสำนกงาน การวางผงหองทำงาน

12แนวทางการพฒนาวฒนธรรมองคกร

2. สญลกษณทเปนวาจา ภาษา เชน เพลงประจำองคกร ขาวลอ คำขวญ ศพทสแลงตางๆ ทใชในหนวยงาน 3. สญลกษณทเปนการกระทำ การปฏบต กจกรรม รวมถงขอหามตางๆ 4. เรองเลา เชนเรองเลาเกยวกบเหตการณสำคญ เรองเลาทไดยนในเวลาทำงานแตละวน ตำนานการตอส ความเชอดงเดม 5. รปแบบของโครงสรางองคกร เทคโนโลย อปกรณ ความร ทใชในการ ดำเนนงาน 6. ประเพณทเหนชดเจน เชน ประเพณเกยวกบงาน ประเพณเกยวกบผนำ สนทร วงศไวศยวรรณ (2540) กลาวถงการสรางวฒนธรรมองคกรโดยมงเนนใหเหนถงวถปฏบตทเกดขนกบบคลกรขององคกรเปนสำคญ ทจะนำไปสวฒนธรรมทเขมแขงและเกดประสทธภาพ ดงน 1. ตองทำใหบคลากรมความรสกเปนอนหนงอนเดยวกน ยงวฒนธรรมองคกรมความเขมแขง คนในองคกรกจะเกดพฤตกรรมทแนบแนนและเกดจตวญญาณทจะทำงานเปนทมรวมกน 2. ทำใหบคลากรเกดความผกพนกบองคกร เปนเครองยดเหนยวสมาชกกบองคกร

13แนวทางการพฒนาวฒนธรรมองคกร

3. มเครองมอชแนะแนวทางสำหรบ บคลากรในการประพฤตปฏบต หรอทำกจกรรมตางๆ ภายในองคกร ทำใหรวาอะไรทำได ทำไมได เปนกลไกในการควบคมพฤตกรรมของคนในองคกร 4. ตองถายทอดเอกลกษณขององคกรและทำใหเกดอาณาเขตขององคกรซงจะม ลกษณะทแตกตางกนไปในแตละองคกร ทำใหเกดความแตกตางทชดเจนระหวางองคกรแตละแหง 5. สรางประสทธภาพขององคกร เมอวฒนธรรมนนกอใหเกดการผกพน การมสวนรวมในการทำงาน องคกรสามารถปรบตวใหเหมาะกบสภาพแวดลอมทงภายในและภายนอกองคกร และการประพฤตทสมำเสมอจนทำใหเกดการทำงานประสานกนและสามารถคาดหมายพฤตกรรมตางๆ ทจะเกดขนได เพชร รปะวเขตร (2554) ไดเสนอแนวทางการสรางวฒนธรรมองคกรไวดงน 1. กำหนดลกษณะของวฒนธรรมองคกรทตองการขนมาโดยใหมการกำหนดจากวสยทศนและภารกจขององคกร 2. วเคราะหชองวางระหวางวฒนธรรมทตองการทจะทำใหเกดขนกบวฒนธรรมทเปนอยในปจจบน เมอไดกำหนดวฒนธรรมองคกรทสอดคลองกบวสยทศนองคกรเรยบรอยแลว ใหวเคราะหดวาลกษณะของวฒนธรรมองคกรทตองการนน มอยในองคกรของเรา ณ ปจจบนนหรอไม วฒนธรรมใดบางทเปนวฒนธรรมทออนแอ หรอเปนอปสรรคในการดำเนนงาน ใหรบแกไขและทำการประเมนภารกจในการสรางวฒนธรรมองคกร 3. กำหนดกลยทธในการสรางวฒนธรรมองคกร

1�แนวทางการพฒนาวฒนธรรมองคกร

OBEC คอ อะไรใครรบาง ?

เรา รแลววา วฒนธรรมองคกร คอ รปแบบ (Pattern) ระเบยบแบบแผน (Norm) ความคด (Thinking) ความเชอ (Belief) รวมทง พฤตกรรม (Behavior) ทแตละองคกรไดกำหนดขนมาและสมาชกในองคกรมการยดถอปฏบตตามและมการถายทอดเรยนรกนจากคนรนหนงสอกรนหนง (Tran Generation) ในฐานะทเปนสมาชกในสงกดสำนกงานคณะกรรมการ การศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) จำเปนตองมรปแบบการปฏบตรวมกนอยางมแบบแผน ภายใต ความคดและความเชอเดยวกน ตลอดจนเกดพฤตกรรมทเปนเอกลกษณเฉพาะสพฐ.

คานยมหลก สพฐ. (OBEC Core Values) หมายถง พฤตกรรมทบคลากรในสงกดสพฐ. คาดหวงทจะยดถอปฏบต จนกลายเปนวฒนธรรมองคกร เปนตวสนบสนนหรอชนำการตดสนใจของสมาชกทกคนใน สพฐ. ซงจะชวยผลกดนใหการปฏบตงานบรรลผลสำเรจตามวสยทศน พนธกจ และเปาประสงคของ สพฐ. ประกอบดวยลกษณะ เปนองคกรทมชวต (Organic) พรอมจตเอออาทร (Benevolence) มอาภรณคอความขยน (Eagerness) ใจยดมนหลกยตธรรม (Compliance)

O = Organic องคกรทมชวต หมายถง สพฐ. และสำนกงานเขตพนทการศกษาทมลกษณะดงตอไปน

- มการพฒนาและเปลยนแปลงปรบตว อยเสมอ - มงสเปาหมายองคกร - มอสระ ยดหยน - มการสอสารทด - มการปรบกระบวนการ - มความคดสรางสรรคและนวตกรรม

สวนท 2

คานยมหลก สพฐ. OBEC

1�แนวทางการพฒนาวฒนธรรมองคกร

จะเหนวา การเปนองคกรทมชวตมลกษณะสำคญๆ เกดขนในสำนกงานเขตพนท การศกษา คอ สำนกงานเขตพนทการศกษาจะมการพฒนาและเปลยนแปลงอยเสมอ การทำงานของบคลากรจะมงสเปาหมายขององคกร แตในการทำงานดงกลาวจะยงมความเปนอสระ รจกยดหยน ภายใตการสอสารใหเขาใจตรงกน สามารถปรบกระบวนการทำงานได สงเสรมการคดอยางสรางสรรค จนเกดนวตกรรมการทำงานทมงสความเปนเลศ ดงนน สำนกงานเขตพนทการศกษาตองสรางรปแบบการทำงานของบคลากร ใหมแบบแผนรวมกนคอ ใหความสำคญกบเปาหมายความสำเรจ มอสระในการพฒนากระบวนการทำงาน บนหลกการทถกตอง มความยดหยน ในขณะเดยวกนตองมการสอสารกนอยางทวถง เชน ผอำนวยการเขตพนทการศกษาจะตองมการประชมบคลากรภายในเขตทกคน อยางนอย เดอนละ 1 ครง เพอใหทกคนมสวนรบรทศทางของเขตพนทการศกษา ผบรหารเขตพนทการศกษาตองมความกลาทจะยอมรบขอคดเหนจากบคลากรในสำนกงาน และกลาทจะปรบเปลยนระบบการทำงานแบบเดมๆ โดยยดเปาหมายความสำเรจ

ทำ อยางไร จง จะ เปน องคกร ท ม ชวต ?

ตวชวดของ สพฐ. - บคลากรในหนวยงานเขาใจทศทางและกลยทธของสำนกงานเขตพนทการศกษาแนวปฏบตของสำนกงานเขตพนทการศกษา 1. กำหนดวสยทศนและกลยทธของสำนกงานเขตพนทการศกษา 2. ประชม สรางความเขาใจแกบคลากรในสำนกงานเขตพนทการศกษาทกคน เปดโอกาสใหทกคนไดแสดงความคดเหน 3. เปดรบฟงความคดเหนผปฏบตงานเพอปรบกลยทธของสำนกงานเขตพนทการศกษาใหเหมาะสม 4. ประเมนความรความเขาใจของบคลากรทกคนเพอนำผลมาใชปรบปรงพฒนาสำนกงานเขตพนทการศกษา ตวชวดของ สพฐ. - มวสดและอปกรณเพยงพอตอการทำงานใหสำเรจ แนวปฏบตของเสำนกงานเขตพนทการศกษา 1. ศกษาความตองการจำเปนในสวนงานแตละกลม 2. พจารณาความตองการจำเปน ความคมทน ใหเหมาะสมกบการใชทรพยากร ในแตละงาน 3. ตดตาม ประเมนผลการใชทรพยากรของบคลากรใหเปนรปธรรม

สพฐ.ของเรามแนวทางการวดลกษณะขององคกรทมชวต ตามคำรบรองปฏบตราชการ ดงน

1�แนวทางการพฒนาวฒนธรรมองคกร

ตวชวดของ สพฐ. - ไดแสดงความคดเหนในงานทมความสำคญเสมอ แนวปฏบตของสำนกงานเขตพนทการศกษา 1. ประชมบคลากรในสำนกงานเขตพนทการศกษาทกคนอยางนอยเดอนละ 1 ครง 2. เปดรบฟงความคดเหนจากบคลากรทกคนโดยใชหลกการมสวนรวมในการทำงาน 3. ศกษาความพงพอใจตอการมสวนรวมในองคกรของบคลากรในสำนกงานเขต พนทการศกษา

ตวชวดของ สพฐ. - ผบงคบบญชาใหความสำคญกบความคดเหน แนวปฏบตของสำนกงานเขตพนทการศกษา 1. ประชมบคลากรในสำนกงานเขตพนทการศกษาทกคนอยางนอยเดอนละ 1 ครง 2. เปดรบฟงความคดเหนจากบคลากรทกคน ใชหลกการมสวนรวมในการทำงาน 3. ศกษาความพงพอใจตอการมสวนรวมในองคกรของบคลากรในสำนกงานเขตพนทการศกษา

ตวชวดของ สพฐ. - บคลากรในสำนกงานเขตพนทการศกษาเขาใจบทบาทหนาทของตนเองอยางชดเจน แนวปฏบตของสำนกงานเขตพนทการศกษา 1. จดกจกรรมพฒนาบคลากร ทบทวนบทบาทหนาทของบคลากรแตละกลม 2. เปดรบฟงความคดเหนจากบคลากรเพอรบทราบปญหาในการทำงาน 3. ตรวจสอบนเทศภายในสำนกงานเขตพนทการศกษาอยางเขมแขง

1�แนวทางการพฒนาวฒนธรรมองคกร

ตวชวดของ สพฐ. - บคลากรมการปรบเปลยนการทำงานตามความเหมาะสม แนวปฏบตของสำนกงานเขตพนทการศกษา 1. ใหอสระแกบคลากรในการทำงาน และปรบกระบวน การทำงานได 2. นเทศ ตดตามการทำงานในสำนกงานเขตพนทการศกษาแบบมสวนรวม

ตวชวดของ สพฐ. - บคลากรเชอมน ศรทธาในสำนกงานเขตพนทการศกษา แนวปฏบตของสำนกงานเขตพนทการศกษา 1. สรางความเขาใจในนโยบายและกลยทธของสำนกงานเขตพนทการศกษาแกบคลากรทกคน 2. ใชหลกการมสวนรวมในการทำงาน 3. ศกษาความพงพอใจตอการมสวนรวมในองคกรของบคลากรในสำนกงานเขตพนทการศกษา

ตวอยางขอความทใชวด องคกรทมชวต 1. ขาพเจาเขาใจเปาหมายการดำเนนงานของสำนกงานเขตพนทการศกษา 2. ขาพเจามความรความเขาใจในกลยทธของสำนกงานเขตพนทการศกษา 3. ขาพเจาไดมสวนรวมในการแสดงความคดเหน 4. ขาพเจารและเขาใจในบทบาทหนาทของตนเอง 5. ขาพเจาไดปรบกลยทธในการทำงาน 6. ขาพเจามนใจวาจะดำเนนงานใหบรรลเปาหมายความสำเรจ 7. ขาพเจาเชอมนในศกยภาพของสำนกงานเขตพนทการศกษา

B = Benevolence พรอมจตเอออาทร หมายถง สพฐ. และสำนกงานเขตพนทการศกษาทมลกษณะดงตอไปน - มความเตมใจ ความเอาใจใส ความหวงใย มนำใจ มจตใจเออเฟอเผอแผ หรอ เกอกล - มการบรหารจดการทมงเนนความเสมอภาค ไมเลอกปฏบต - มความรอบคอบในการทำงาน

1�แนวทางการพฒนาวฒนธรรมองคกร

คำวา พรอมจตเอออาทร ในทน จะเหนคำสำคญจากความหมายขางตนทวา เตมใจ เอาใจใส หวงใย มนำใจ เสมอภาค ไมเลอกปฏบต รอบคอบ มจตใจเออเฟอเผอแผ และเกอกล นนคอ ลกษณะขององคกรจะตองแสดงใหเหนถงการทำงานดวยความเตมใจ มงมนทจะทำงาน เอาใจใสตอภาระงาน และการปฏบตงาน มความหวงใยในภาระงาน แสดงออกถงความมนำใจตอสมาชกในองคกร มระบบการทำงานทเนนความเสมอภาค ไมเลอกปฏบตตอกลมใดกลมหนง หรอบคคลใดบคคลหนง ในกระบวนการทำงานมกระบวนการปฏบตทแสดงใหเหนถงความรอบคอบ เชน การมระบบควบคมภายในทด เปนตน

ตวชวดของ สพฐ. - บคลากรในสำนกงานเขตพนทการศกษาสามารถเขาขอคำปรกษาจากผบงคบบญชาได - บคลากรในสำนกงานเขตพนทการศกษาใหความสำคญกบทกบทบาทหนาทในสำนกงานเขตพนทการศกษา - มบรรยาการการทำงานทมความสข - บคลากรมความเชอมนในความเปนธรรมของผบรหาร - บคลากรมอสระในการทำงานตามบทบาทหนาท

ทำ อยางไร จง จะ พรอม จต เออ อา ทร ?

สพฐ.ของเรามแนวทางการวดลกษณะขององคกรทมจตเอออาทร ตามคำรบรองปฏบตราชการ ดงน

1�แนวทางการพฒนาวฒนธรรมองคกร

แนวปฏบตของสำนกงานเขตพนทการศกษา 1. ใชหลกการปกครองแบบธรรมาภบาล 2. สรางความเคารพในบทบาทหนาทของแตละสวนงาน 3. เนนการทำงานทใหเกยรตซงกนและกน 4. จดกจกรรมแลกเปลยนเรยนรในสำนกงานเขตพนทการศกษาอยางเปนรปธรรม 5. ศกษาความพงพอใจตอการบรหารงานในสำนกงานเขตพนทการศกษา

E = Eagerness มอาภรณ คอ ความขยน หมายถง สพฐ. และสำนกงานเขตพนทการศกษาทมลกษณะดงตอไปน - มความมงมน มความวรยะอตสาหะ ปฏบตภาระงานอยางเขมแขง ไมปลอยปละละเลย - มความจรงใจ ประพฤตตนสมำเสมอ ทำงานไมยอทอ ไมเกยจคราน - มความกระตอรอรนอยตลอดเวลา ปรบเปลยนเรยนร และการเทยบเคยง (Benchmarking)

ตวอยางขอความทใชวด พรอมจตเอออาทร 1. ขาพเจาปรกษาผบงคบบญชาไดตลอดเวลาเมอมปญหาในการทำงาน 2. ขาพเจาเหนความสำคญของบทบาทหนาทอนในสำนกงานเขตพนทการศกษา 3. ขาพเจาไดรบความสำคญจากเพอนรวมงาน 4. ขาพเจามความสขกบการทำงาน 5. ขาพเจาพบวาททำงานมบรรยากาศทอบอน ปลอดภย 6. ขาพเจามนใจวาจะไดรบความเปนธรรมจากผบงคบบญชา 7. ขาพเจาสามารถตดสนใจในการทำงานไดตามความเหมาะสม 8. ขาพเจามเปาหมายหลกในการทำงานคอความพงพอใจของผรบบรการ

ตวชวดของ สพฐ. - บคลากรเนนความพงพอใจของผรบบรการ แนวปฏบตของสำนกงานเขตพนทการศกษา 1. สรางความเขาใจในนโยบายและกลยทธของสำนกงานเขตพนทการศกษา แกบคลากรทกคน 2. จดกจกรรมแลกเปลยนเรยนร เพอกำหนดบทบาทการทำงานของแตละกลม 3. จดรบฟงขอคดเหนจากผรบบรการในทาง website หรอ มกลองแสดง ความคดเหนไวในสำนกงานเขตพนทการศกษา 4. ศกษาความพงพอใจของผรบบรการอยางเปนรปธรรม

20แนวทางการพฒนาวฒนธรรมองคกร

ความขยนในทน คอ ความมงมนขององคกรทจะบรรลเปาหมายความสำเรจขององคกร การทำงานอยางเขมแขง ไมยอทอตอปญหาและอปสรรค มความพยายามทจะไปใหถงเปาหมาย ทำงานดวยความจรงใจและสมำเสมอ และกระตอรอรน มการปรบเปลยนกระบวนทศนการทำงาน มการเรยนรอยเสมอและพยายามทจะยกระดบคณภาพการทำงานใหสงขนเรอยๆ ใหเทยบเทาองคกรทมคณภาพสงขน ดงนน ตวบงชทจะแสดงใหเหนวา องคกรนนๆ เปนองคกรทมความขยน จะมลกษณะเดนๆ ขององคกร ดงตอไปน บคลากรในสงกดมความภมใจในการปฏบตงาน มความสขทสามารถทำงานใหสำเรจตรงตามเปาหมาย ปฏบตงานดวยความคำนงถงผลสมฤทธตามเปาหมาย ยนดทจะปรบเปลยนวธการทำงาน เพอใหงานสำเรจตามท ผบงคบบญชามอบหมาย โดยงานททำนนอยบนพนฐานของคณภาพ มโอกาสแลกเปลยนเรยนรและพฒนาตนเองอยเสมอ ในขณะเดยวกนกไดนำผลการแลกเปลยนเรยนรมาพฒนาองคกรใหดขน บคลากรมความรสกทจะทำงานอยางทาทาย เรยนรจากการทำงาน และสงสมประสบการณจากการทำงาน

ตวชวดของ สพฐ. - บคลากรเกดความภาคภมใจและมความสขในการทำงาน - บคลากรมงเนนผลสมฤทธตามเปาหมายทสำนกงานเขตพนทการศกษากำหนด - บคลากรทำงานอยางทาทาย ไมยอทอตออปสรรค - บคลากรไดแลกเปลยนเรยนร และเหนผลการพฒนาจากการแลกเปลยนเรยนร - บคลากรทำงานอยางมคณภาพ คมทน

แนวปฏบตของสำนกงานเขตพนทการศกษา 1. สรางความเขาใจในนโยบายและกลยทธของสำนกงานเขตพนทการศกษา แกบคลากรทกคน 2. จดกจกรรมแลกเปลยนเรยนร เพอปรบกระบวนทศนในการทำงาน 3. จดกจกรรมแลกเปลยนเรยนร รบทราบสภาพปญหาการทำงานรวมกน

ทำ อยางไร จง จะ ม อาภรณ คอ ความ ขยน ?

สพฐ.ของเรามแนวทางการวดลกษณะขององคกรทมความขยน ตามคำรบรองปฏบตราชการ ดงน

21แนวทางการพฒนาวฒนธรรมองคกร

4. จดประชมปฏบตการ แกปญหาในสำนกงานเขตพนทการศกษาโดยอาศย กระบวนการมสวนรวม 5. จดทำวจยปฏบตการแบบมสวนรวมเพอแกปญหาทเกดขนในสำนกงานเขตพนทการศกษา 6. จดระบบนเทศภายในสำนกงานเขตพนทการศกษา เพอการสงเสรม สนบสนน ตลอดจน ชวยเหลอบคลากรภายในสำนกงาน 7. มระบบการประเมนการปฏบตงานอยางเปนรปธรรม และยตธรรม

ตวอยางขอความทใชวด มอาภรณ คอ ความขยน 1. ขาพเจาภาคภมใจในบทบาทหนาทของตนเอง 2. ขาพเจาทำงานอยางมความสขเสมอ 3. ขาพเจายดเปาหมายของสำนกงานเขตพนท การศกษาเปนหลกในการทำงาน 4. ขาพเจามความทาทายกบภาระงาน 5. ขาพเจาพรอมทจะแกปญหาเสมอเมอเจออปสรรค 6. ขาพเจาไดแลกเปลยนเรยนรกบเพอนรวมงานเปนประจำ 7. ขาพเจามกจะนำขอคดเหนทไดรบมาพฒนา ปรบปรงงาน 8. ขาพเจาเนนทการทำงานใหผลงานมคณภาพ

C = Compliance ใจยดหมนหลกยตธรรม หมายถง สพฐ. และสำนกงานเขตพนทการศกษาทมลกษณะดงตอไปน - ความเปนธรรม ความเทยงธรรม ความชอบธรรม ความชอบดวยเหตและผล - ความเสมอภาคในคนทกประเภท ไมแบงแยกพวกเขาพวกเรา - มความรบผดชอบ และสามารถตรวจสอบได การมใจยดมนในหลกยตธรรมขององคกรในทน คอ การมระบบการทำงานทยดหลกความยตธรรม การปฏบตตอบคลากรในองคกรดวยความชอบธรรม มเหตผลในการดำเนนการและดำเนนงาน ยดหลกการ ยดความถกตอง บคลากรทกคนไดรบความเสมอภาคตามสทธ และหนาท มระบบทแสดงถงความรบผดชอบทตรวจสอบได โดยในสวนของผบรหารองคกรสามารถทำใหบคลากรเกดความเชอมนไดวาผบรหารมความยตธรรมและมจรยธรรม ไมมการ ละเมดหรอคกคามทางเพศในหนวยงาน เชอมนวาผบรหารมความยตธรรมและมจรยธรรม มนใจวาสวนราชการทำงานอยางโปรงใส สามารถตรวจสอบได

22แนวทางการพฒนาวฒนธรรมองคกร

องคกรตองยดถอและปฏบตตามระเบยบ กฏหมาย ขอบงคบอยางเครงครด ปฏบตงานอยางโปรงใส ตรวจสอบได มบรรยากาศเออตอการทำงานของบคคลในองคกร ปฏบตงานโดยคำนงถงความพงพอใจของผรบบรการ บรหารงานโดยยดหลกธรรมาภบาล ในสวนของบคลากรนน ผนำองคกร/ผบงคบบญชาปฏบตตนเปนแบบอยางทดตามคานยมขององคกร บคลากรทกระดบในองคกรปฏบตงานตามกฏ ระเบยบ ขอบงคบอยางซอตรง โปรงใส รบผดชอบ และตรวจสอบได ปฏบตงานโดยยดมนและยนหยดทำในสงทถกตอง มงผลสมฤทธของงาน มจตมงบรการ ในการทำงานตองมความ โปรงใส สามารถตรวจสอบได ทงนมวธการสงเสรมในระดบองคกร คอ สำนกงานเขตพนทการศกษานำนโยบายไปปฏบตอยางจรงจง มงมน พยายามรเรมในการสรางความโปรงใสในองคกร มมาตรฐานในการใหบรการแกประชาชนและผรบบรการ มการเปดเผยขอมลขาวสารตามมาตรฐานทกำหนดไวตาม พระราชบญญตขอมลขาวสารของทางราชการ พ.ศ. 2540 มชองทาง ขนตอน และระยะเวลา ดำเนนการเกยวกบเรองรองเรยน รองทกขทชดเจน กำหนดใหมกลไกการตรวจสอบและควบคมภายในอยางเปดเผย สวนในระดบบคคลากร เจาหนาททกฝายตองปฏบตหนาทดวยความซอสตย ตระหนกและสำนกในหนาทโดยยดหลกตามรฐธรรมนญ กฏหมาย และหลกจรยธรรม ตามหนาทในความความรบผดชอบใหแลวเสรจโดยเรว ภายในระยะเวลาทกำหนด โดยไมแสวงหาผลประโยชนสวนตนปฏบตหนาทดวยความสภาพ มนำใจ เอออาทรตอผรบบรการอยางเปนธรรม และเสมอภาค ไมกระทำการอนใด ทจะเปนการชวยเหลอ อปถมภ หรอเลอกปฏบตอยางไมเปนธรรม ปฏบตหนาทตามกฏ ระเบยบ ขอบงคบ คำสง แนวทางปฏบตโดยเครงครด ซอตรง รบผดชอบตอหนาท ตอองคกร ตอสงคม ตอสาธารณะ เนนการมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสย

การปฏบตงานดวยความซอตรง ในระดบองคกร ตองยดถอและปฏบตตามระเบยบ กฏหมาย ขอบงคบอยางเครงครด ปฏบตงานอยางโปรงใส ตรวจสอบได มบรรยากาศเออตอการทำงานของบคลากรในองคกร ปฏบตงานโดยคำนงถงความพงพอใจของผรบบรการ ยดหลกธรรมาภบาล ในระดบบคคล ผนำองคกร/ผบงคบบญชาปฏบตตนเปนแบบอยางทดตามคานยมขององคกร บคลากรทกระดบในองคกรปฏบตงานตามกฏ ระเบยบ ขอบงคบอยางซอตรง โปรงใส รบผดชอบ และตรวจสอบได บคลากรทกระดบในองคกรปฏบตงานโดยยดมนและยนหยดทำในสงทถกตอง บคคลทกระดบในองคกรปฏบตงานโดยมงผลสมฤทธของงานบคคลทกระดบในองคกรปฏบตงานโดยมจตมงบรการ

23แนวทางการพฒนาวฒนธรรมองคกร

การปฏบตงานดวยความเทยงตรง คำวาปฏบตงานดวยความเทยงตรงองคกรมการปฏบตหนาทอยางตรงไปตรงมาบนพนฐานของความเสมอภาคเทาเทยม ความไมลำเอยง และไมเลอกปฏบต การปฏบตหนาทขององคกรควรคำนงถงวฒนธรรม ประเพณคานยมขององคกร ชมชน และสงคม องคกรมการปฏบตตอผรบบรการอยางจรงใจ จรงจง ขยนหมนเพยร และรบผดชอบ องคกรใหบรการดวยความสภาพ นอบนอม เตมใจ มนำใจ และเอออาทรตอผรบบรการ ปฏบตหนาทโดยเนนความพงพอใจของผรบบรการ เสยสละ อดทน เอาใจใสในหนาท ใหความเปนธรรมแกทกคน ทกฝาย เยยวยาผไดรบผลกระทบจากการกระทำขององคกร

ทำ อยางไร จง จะ ม ใจ ยด มน หลก ยตธรรม ?

ตวชวดของ สพฐ. - ความปลอดภยจากการถกคกคามทางเพศของบคลากร แนวปฏบตของสำนกงานเขตพนทการศกษา 1. สรางความตระหนก ความเคารพในเกยรตและศกดศรของขาราชการ 2. มระบบดแลความปลอดภยของบคลากรในสำนกงานเขตพนทการศกษา

ในสวนของบคคล เปนผทมจตใจกวางขวาง เอาใจเขามาใสใจเรา เปนนกประชาธปไตย ปฏบตหนาทดวยความซอสตย สจรต ไมเรยกรบผลประโยชนใดๆจากผรบบรการ มวนยในตนเอง และรบผดชอบตอผลของการปฏบตของตนเองแลกเปลยนเรยนรงานในหนาทของกนและกน เพอใหสามารถปฏบตหนาทแทนกนไดตลอดเวลา การปฏบตงานดวยความเทยงธรรมนนองคกรควรจะมลกษณะทมการปฏบตหนาทอยางตรงไปตรงมาบนพนฐานของความเสมอภาคเทาเทยม ความไมลำเอยง และไมเลอกปฏบตในการปฏบตหนาทควรคำนงถงวฒนธรรม ประเพณคานยมขององคกร ชมชนและสงคม จรงใจ จรงจง ขยนหมนเพยร และรบผดชอบใหบรการดวยความสภาพ นอบนอม เตมใจ มนำใจ และเอออาทรตอผรบบรการ เนนความพงพอใจของผรบบรการ เสยสละ อดทน เอาใจใสในหนาท ใหความเปนธรรมแกทกคน ทกฝาย เยยวยาผไดรบผลกระทบจากการกระทำขององคกร

สพฐ.ของเรามแนวทางการวดลกษณะขององคกรทมใจยดมน หลกยตธรรม ตามคำรบรองปฏบตราชการ ดงน

2�แนวทางการพฒนาวฒนธรรมองคกร

3. มระบบตรวจสอบพฤตกรรมตามวนยของขาราชการของบคลากรในสำนกงาน เขตพนทการศกษา 4. ใหมระบบรองทกขจากการถกคกคามทางเพศของบคลากร ตวชวดของ สพฐ. - บคลากรทำงานดวยความรบผดชอบ สามารถตรวจสอบได - ความเชอมนของบคลากรทมตอความโปรงใส ตรวจสอบได ของสำนกงานเขต พนทการศกษา แนวปฏบตของสำนกงานเขตพนทการศกษา 1. สรางความเขาใจในนโยบายและกลยทธของสำนกงานเขตพนทการศกษาแก บคลากรทกคน 2. จดกจกรรมสรางความร ความเขาใจ เกยวกบการทำงานทสามารถตรวจสอบได 3. มระบบควบคมภายในสำนกงานเขตพนทการศกษาทเขมแขง 4. มระบบตรวจสอบทเชอถอได เชน สายดวนการรองทกข เปนตน

ตวอยางขอความทใชวด ใจยดมนหลกยตธรรม 1. ขาพเจาปฏบตตามขอบงคบดวยความเครงครด 2. ขาพเจาสามารถเรยกรองความเปนธรรมในการทำงานได 3. ขาพเจารสกวาททำงานมความปลอดภย 4. ขาพเจามสทธแสดงความคดเหนเสมอในเรองทเกยวของ 5. ขาพเจาพบวาสำนกงานเขตพนทการศกษามกระบวนการตรวจสอบการทำงานทด 6. ขาพเจามความพรอมทจะไดรบการตรวจสอบ 7. ขาพเจามนใจในความเปนธรรมของผบงคบบญชา 8. ขาพเจามนใจในความโปรงใสของสำนกงานเขตพนทการศกษา

2�แนวทางการพฒนาวฒนธรรมองคกร

สวนท 3

บทสงทาย ไมมอะไรในโลกน ทมนษยทำไมได อยททำหรอยงไมไดทำเทานน วฒนธรรมองคกรกเปนสงทสรางไดและเมอสรางไดกยอมสามารถทจะพฒนาไดเชนกน การสรางวฒนธรรมองคกรจะวาเปนเรองยาก กวายาก แตถาจะใหพดเปนเรองงาย กวางาย สรปกคอถาเราเชอมนวาทำได กตองทำได หวใจของการสรางวฒนธรรมองคกรนนคอความเชอมนของบคลากรในองคกรจรง ๆ การสรางวฒนธรรมองคกรเรมตนจากการสรางวสยทศนรวม ( Share Vision ) หรอเปาหมายวสยทศนรวมกนทงองคกร ถาเราไมมจดมงหมายรวมกนแลวแตละคนกเดนเปกนไปคนละทาง ถาเราสามารถสรางการวสยทศนรวม ( Share Vision ) ใหเกดขนไดสำเรจ กจะปรบเปลยนมาเปนคานยมหลกขององคกร ( Core Values Organization ) และพฒนามาเปนวฒนธรรมองคกร ( Organizational Culture ) ในทสด วฒนธรรมองคกรเปรยบเสมอนตวกำหนดพฤตกรรมการทำงานหรอแบบแผนในการปฏบตของบคลากรในองคกร ซงการเปลยนแปลงจะทำไดสำเรจหรอไมนนขนอยกบพฤตกรรมการทำงานของบคลากร ในองคกร ฉะนนบคลากรทงในสวนกลางและสวนของสำนกงานเขตพนทการศกษาจะตองเกดความตระหนกและพรอมทจะปรบเปลยนตวเอง สำหรบเปนพลงขบเคลอนเพอการพฒนาองคกรของเราในอนาคตตอไป ดงนน จงถงเวลาแลวทพวกเราชาว สพฐ. จะมารวมกนสรางวฒนธรรมองคกร โดยเรมดวยการสรางคานยม สพฐ.ขน เพอผลกดนใหการปฏบตงานบรรลผลสำเรจตามวสยทศน พนธกจ และเปาประสงค ของ สพฐ. กอปรดวยเปนองคกรทมชวต ( Organic ) พรอมจตเอออาทร ( Benevolence ) มอาภรณคอความขยน ( Eagerness ) ใจยดมนหลกยตธรรม ( Compliance ) ซงจะสงผลถงจดหมายปลายทางของงานการศกษา กคอผเรยนไดรบการพฒนาอยางมคณภาพ เปนคนด คนเกง และมความสขในทสดเปนคนด คนเกง และมความสขในทสด

2�แนวทางการพฒนาวฒนธรรมองคกร

คณะกรรมการพฒนาระบบราชการ .(2551). คมอการปรบเปลยนวฒนธรรมองคกร.

สำนกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ.

จำนงค ทองประเสรฐ. (2528). ภาษาไทยไขขาน. กรงเทพฯ : สำนกพมพแพรพทยา.

ซกเนเจอร โซลชนส . (2553) . การสรางคานยมทพงประสงค. (ออนไลน). สบคนเมอ 22 กมภาพนธ 2555

จากhttp://signatureinsights.wordpress.com.

เทยนชย ไชยเศรษฐ . (2552). คานยม ขององคกร. (ออนไลน). สบคนเมอ 20 กมภาพนธ 2555

จากhttp://www.medtechtoday.org/index.php?option=com_content&task=

view&id=421&Itemid=45 .

เทยนชย ไชยเศรษฐ . (สงหาคม 2552).คานยมคออะไรและสำคญอยางไร , spirit บานเรา ,

ปท 25 ฉบบท 475.

พทยา บวร. (2540). ทฤษฎองคการสาธารณะ .กรงเทพ : สำนกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

เพชร รปะวเชตร. (2554). การเรยนรลกษณะการจดการ : การจดการขามวฒนธรรม .

กรงเทพฯ : ดวงกมลพบลชชง .

สญญา สญญาววฒน. (2549). สงคมวทยาองคการ.(พมพครงท 2). กรงเทพฯ:โรงพมพแหง

จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สนทร วงศไวศยวรรณ. (2540). วฒนธรรมองคการ : แนวคด งานวจย และประสบการณ.

กรงเทพฯ โฟรเพซ.

Robbins, S.P.(3rd ed.) (2001). Fundamentals of Management : Essential Concepts

and Applications. N.T.:Prentice Hall.

Ravasi, D. and Schultz, M. (2006) .Responding to organizational identity threats:

Exploring the role of organizational culture. Academy of Management Journal.

เอกสารอางอง

2�แนวทางการพฒนาวฒนธรรมองคกร

จากแนวทางในการเสรมสรางวฒนธรรมองคกรของ สำนกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ(ก.พ.ร)ทไดกำหนดคณลกษณะของขาราชการและเจาหนาทของรฐทพงประสงคไววา “ขาราชการและเจาหนาทของรฐยคใหมตองมวฒนธรรมในการทำงานอยางมศกดศร ขยนตงใจทำงานในเชงรก มศลธรรมคณธรรม รทนโลกสามารถปรบตวไดทนโลกทนสงคม มประสทธภาพ มความรบผดชอบตอผลงาน และสงคม มใจและการกระทำแบบมสวนรวมเปนประชาธปไตย โปรงใส และทำงานโดยม ง เนนผลงานทจะทำงานเพอประชาชน” ทเรยกวา I AM READY ดงนนสำนกงานเขตพนทการศกษาจะตองศกษาคมอการปรบเปลยนวฒนธรรมองคกรตามทสำนกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ (ก.พ.ร.) กำหนดไว และในเอกสารฉบบนขอนำเสนอตวอยางไวเพอศกษาพอสงเขป ดงน (สำนกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ (ก.พ.ร.) . 2551)

“ I-Integrity การปฏบตงานอยางมศกดศรของขาราชการ

ความหมาย การทำงานดวยความซอสตยสจรตและทมเทใหแกการทำงาน ภายใตกฎระเบยบและวชาชพ เพอตอบสนองความตองการของประชาชน และสวนรวมมากกวาตนเอง ลกษณะของพฤตกรรม 1. ยดหลกจรรยาบรรณวชาชพ/จรรยาบรรณขาราชการในการปฏบตราชการ 2. เสยสละและอทศตน มงประโยชนสวนรวมเปนสำคญ 3. ไมมผลประโยชนดานการเงนทขดแยงกบการปฏบตหนาท 4. รกษาและปฏบตตามคำมนสญญาทใหไวกบผอน 5. มจตสำนกและภาคภมใจ ของการเปนขาราชการ 6. ใหเกยรตผรวมงานทกระดบและทกคน 7. ปฏบตตามระเบยบของวนยราชการอยางเครงครด 8. กลาทกทวง/ใหขอเสนอแนะ เมอเพอนรวมงานทำงานผดพลาด หรอผดระเบยบราชการ

ภาคผนวก

ตวอยาง การเสรมสรางวฒนธรรมองคกรของสำนกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ

2�แนวทางการพฒนาวฒนธรรมองคกร

ตวอยางพฤตกรรม กรมราชทณฑ ใหความสำคญตอการเสยสละและอทศตน และความภาคภมใจในความเปนขาราชการ ขาราชการใหมของกรมจะถกหลอหลอมใหทราบถงสภาพแวดลอมในการปฏบตงานวาเปน “การปฏบตงานแบบ 3D และ 2L” คอ Dirty – สถานทปฏบตงานสกปรก Difficult – งานอบรมเพอปรบเปลยนพฤตกรรมของผตองราชทณฑ เปนสงทยาก Dangerous –มอนตรายอยรอบดาน เพราะตองทำงานอยกบนกโทษ Low dignity – ถกมองวามศกดศรนอยและไมมใครอยากทำ Low salary – ไดรบเงนเดอนนอย ทำใหขาราชการสวนใหญมทศนคตและพฤตกรรมตอการปฏบตงาน ดงน 1. บคลากรตองปฏบตตลอด 24 ชวโมง 2. บคลากรตองปฏบตทนท ไมอาจปฏเสธหรอผอนผนได 3. บคลากรตองใชความระมดระวงสง จะเกดความผดพาดไมได 4. เปนงานยาก และประเมนผลสำเรจเปนรปธรรมไดไมชดเจน 5. เปนงานทมผลกระทบตอความมนคงของสงคมและเกยวพนกบกฎหมายหลายฉบบ

กจกรรมหรอแนวทางสงเสรม Integrity 1. การอบรมทกษะในการทำงาน เชน 1.1. การอบรมใหความรเรองการบรหารความเสยง ของสถาบนกลยาณราชนครนทร 1.2. การอบรมทบทวนบทบาทหนาท และกจกรรมสงเสรมการทำงานเปนทม ของสำนกงานเกษตรจงหวดสมทรสงคราม 2. การอบรมเพอพฒนาจตใจ เชน 2.1. การอบรมการสรางผนำเรองการปรบมมมองการทำงาน ของสถาบนกลยาณราชนครนทร 2.2. การอบรมพฒนาจตใจ เพมประสทธภาพการทำงานของสำนกงานเกษตรจงหวดสมทรสงครา 3. การเชดชบคคลทเปนตวอยางทด เชน 3.1. การประกวดขวญใจสำนกงานเลขานการกรม กรมสขภาพจต 3.2. กจกรรมยกยอง “คนดศรกลยาณ” ของสถาบนกลยาณราชนครนทร

9. กลาตกเตอน/ใหขอเสนอแนะ เมอเพอนรวมงานทำงานผดพลาด หรอผดระเบยบราชการ 10. กลาปฏเสธคำสงทไมชอบดวยกฎหมาย 11. ยนหยดในหลกการทำงานทถกตอง 12. กลาทจะยอมรบความผดเมอทำงานผดพลาด

2�แนวทางการพฒนาวฒนธรรมองคกร

A-Activeness ความขยนตงใจทำงาน ปฏบตงานเชงรก

ความหมาย การทำงานดวยความกระตอรอรน มความร ความสามารถในงานทรบผดชอบ มความคดสรางสรรค พรอมทจะเรยนรสงใหม ๆ และพฒนากระบวนการทำงาน เพอใหงานสำเรจตามทไดรบมอบหมาย มคณภาพและทนเวลา ลกษณะของพฤตกรรม 1. ปฏบตราชการแบบเชงรก รวดเรว ทนทวงท 2. ทำงาน รอบคอบ ถกตอง รวดเรว 3. กระตอรอรน ทำงานเตมกำลงความสามารถ 4. มทศนคตเชงบวกในการปฏบตราชการ 5. สรางแนวทางและวธการทำงานใหมๆ อยเสมอ 6. ไมยดตดกบปญหาหรอวธการทำงานเดม ๆ ททำมากอน 7. แกไขปญหาดวยวธทหลากหลาย ไมยดตดแนวทางเดม ๆ 8. แมมทรพยากรอยางจำกด เชน งบประมาณ บคลากร ฯลฯ แตไมใชอปสรรคในการทำงาน 9. วเคราะหปญหา และหาแนวทางปองกนลวงหนา 10. วางแผนการทำงาน โดยยดเปาหมายในการกำหนดทศทางของงาน 11. การปฏบตไดตามแผนงานและกลยทธทกำหนดไว 12. ตดสนใจไดทนตอเหตการณอยเสมอ 13. ขยน ทมเท กระตนผรวมงาน ใหทำงานอยางรวดเรวและมประสทธภาพ

ตวอยางพฤตกรรม ระหวาง พ.ศ. 2540-2544 โรงพยาบาลบานตาก จงหวดตาก เผชญกบสงแวดลอมททำใหโรงพยาบาลตองปรบตว ไดแก - กระแสการทำคณภาพในองคกรตางๆ ในชวงป 2540 - ขาวการฟองรองและการใหบรการทางการแพทย - กระแสขาวการใหโรงพยาบาลออกนอกระบบ การตองการพงพงตวเอง - นโยบายการใหสทธบตรทอง เพอปองกนปญหา และปรบตวใหสอดคลองกบสภาพแวดลอมทเปลยนไป โรงพยาบาลบานตาก จงทำ “คณภาพ” ของโรงพยาบาล คำสมภาษณของบคลากรโรงพยาบาลบานตาก วา “...เราไมตองรอใหเกดเรองกอน แลวทำหรอกนะ แตเราตองหาวธปองกน เพอไมใหเกดเรองตางหาก...” “...การทำคณภาพโรงพยาบาลทกดาน จงเปนวธการทจะชวยทำใหองคกรอยรอดได”

30แนวทางการพฒนาวฒนธรรมองคกร

M-Morality การมใจคณธรรม ปฏบตราชการดวยใจบรสทธและกศลเจตนา

ความหมาย การปฏบตงานทสอดคลองกบหลกศาสนาและกฎระเบยบตาง ๆ เชน คณธรรม จรยธรรม ความโปรงใส รวมถงการปฏบตงานทปราศจากอคตและมศนยรบเรองรองเรยน ลกษณะของพฤตกรรม 1. ใหบรการประชาชน/ทำงาน โดยยดหลกความเสมอภาค 2. ปฏบตราชการ ดวยความซอสตย สจรต โปรงใส 3. ไมใชอำนาจหนาท ในการเออประโยชนบางอยางใหกบญาต และพวกพอง 4. ปฏบตราชการโดยไมขนกบอทธพลใด ๆ 5. ยงยงชงใจได เมอมผอนมาเสนอผลประโยชนให 6. ยนหยดทจะทำงานในสงทถกตองตามหลกศาสนา 7. รบฟงความคดเหนของประชาชน/ผมสวนไดสวนเสย เพอใชในการตดสนใจ 8. การปฏบตงาน โดยไมสรางความเสยหายแกสวนรวม/ประชาชน 9. ถาจะตองเปนผพจารณาความดความชอบใหผอน จะประเมนจากการทำงานททำไดตรงตามวตถประสงค 10. ไมเสนอสงจงใจใดๆ เพอความกาวหนาในงานราชการ 11. ไมนำทรพยากรของรฐไปใชในงานสวนตว เชน เวลา ของใชสำนกงาน งบประมาณ รถราชการ เปนตน

กจกรรม หรอแนวทางเพอสงเสรม Activeness 1. การศกษาดงาน 1.1. การดงานทโรงพยาบาลบานตาก และโรงพยาบาลเสาไห ของสถาบนกลยาณราชนครนทร 1.2. การดงานธนาคารแหงประเทศไทย กรมการคาตางประเทศ สำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน สำนกงานเลขานการกรม กรมสขภาพจต 2. การอบรมเพอพฒนาจตใจ เชน 2.1. กจกรรมเสรมสรางพลงใจ และเสรมสรางผนำเรองการปรบเปลยนมมมองการทำงาน ของสถาบนกลยาณราชนครนทร 2.2. การอบรมเรองธรรมชาตของมนษย ของสำนกงานเลขานการกรม กรมสขภาพจต 3. การรณรงคและประชาสมพนธโครงการ 3.1. การทำโลโกและปรบเปลยนชอโครงการ ของสถาบนกลยาณราชนครนทร 3.2. การปรบเปลยนชอโครงการ ของสำนกงานปลดกระทรวงแรงงาน 4. การเสรมสรางความสมพนธระหวางผรวมงาน 4.1. กจกรรมวนรกองคกรและกฬาส ของสถาบนกลยาณราชนครนทร 4.2. การอบรมเรองธรรมชาตของมนษยของสำนกงานเลขานการกรม กรมสขภาพจต

31แนวทางการพฒนาวฒนธรรมองคกร

ตวอยางพฤตกรรม โรงพยาบาลบานตาก จงหวดตาก ไดเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมในการปรบปรงพฒนาโรงพยาบาล ดวยการสรางเครอขายสรางสข ดงน - การเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมในการพฒนาโรงพยาบาลชมชนผานทางคณะกรรมการพฒนาโรงพยาบาล - การมสวนรวมในการสรางสขภาพ โดยมชมรมสรางสขภาพทกหมบานโดยการนำของกำนน ผใหญบาน และ อสม. - การมสวนรวมโดยผบรหาร หรอตวแทนของโรงพยาบาลเขารวมงานประเพณทองถนตาง ๆ ของชมชนทกครง

กจกรรม หรอแนวทางเพอสราง Morality 1. เพออบรมเพอพฒนาจตใจ 1.1. กจกรรมเสรมสรางพลงใจ ของสถาบนกลยาณราชนครนทร 1.2. กจกรรมพฒนาจตใจ ของสำนกงานปลดกระทรวงแรงงาน 2. การเชดชบคคลทเปนตวอยางทด 2.1. การประกวดขวญใจสำนกงานเลขานการกรม กรมสขภาพจต 2.2. กจกรรมการยกยอง “คนดศรกลยาณ” ของสถาบนกลยาณราชนครนทร 3. การสรางวฒนธรรมองคกร เชน 3.1. วฒนธรรม “ปลาทองในอางแกว” และ “ปดทองหลงพระ” ของกรมราชทณฑ ฯ ล ฯ

32แนวทางการพฒนาวฒนธรรมองคกร

คณะทำงาน

1. นายดำรงค พลโภชน หวหนากลมพฒนาระบบบรหาร ประธานคณะทำงาน 2. นายวระพงศ เดชบญ ผอำนวยการสำนกงานเขตพนทการศกษา คณะทำงาน ประถมศกษาชลบร เขต 3 3. ดร.สวทย มกดาภรมย รองผอำนวยการสำนกงานเขตพนทการศกษา คณะทำงาน ประถมศกษาลำพน เขต 1 4. ดร.ธระภทร ประสมสข รองผอำนวยการสำนกงานเขตพนท คณะทำงาน การศกษาประถมศกษาลพบร เขต 1 5. ดร.ดำรงค ศรอราม ผอำนวยการโรงเรยนบานซอยสอง คณะทำงาน สำนกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาจนทบร เขต 1 6. นายวาทยทธ พทธพรหม ผอำนวยการโรงเรยนชมชนประชาสรรค คณะทำงาน สำนกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษายโสธร เขต 2 7. ดร.ภารด คำมา ผอำนวยการโรงเรยนบานหวยโตก คณะทำงาน สำนกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเลย เขต 1 8. ดร.ธญญรศม จอกสถตย ศกษานเทศก สำนกงานเขตพนทการศกษา คณะทำงาน ประถมศกษาบรรมย เขต 2 9. ดร.ดารณ คำวจนง สำนกตดตามและประเมนผล การจดการศกษาขนพนฐาน คณะทำงาน 10. นางสาวธนญญา สบโคกสง นกวเคราะหนโยบายและแผน สำนกงานเขต คณะทำงาน พนทการศกษาประถมศกษาชยภม เขต 3 11. นางยพา เวยงกมลอดโดดดร ครโรงเรยนพพฒนราษฎรบำรง สำนกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากาฬสนธ เขต 1 12. ดร.สมเกยรต ชดไธสง กลมพฒนาระบบบรหาร คณะทำงานและเลขานการ 13. ดร.พเชฐ โพธภกด กลมพฒนาระบบบรหาร คณะทำงานและผชวยเลขานการ

1. นางสาวพรพรรณ ศศวงศ กลมพฒนาระบบบรหาร หวหนาคณะทำงาน 2. นางกลยา แซลม กลมพฒนาระบบบรหาร คณะทำงาน 3. นางสาวยพน บญวเศษ กลมพฒนาระบบบรหาร คณะทำงาน 4. นายประสทธ ทำกนหา กลมพฒนาระบบบรหาร คณะทำงาน 5. นางสาวนฤมล แกวสรพล กลมพฒนาระบบบรหาร คณะทำงาน 6. นางสาวปณธภธน พรหมประสาธน กลมพฒนาระบบบรหาร คณะทำงาน 7. นางปณฑรกา พนธ กลมพฒนาระบบบรหาร คณะทำงานและเลขานการ 8. นางสาวจฬาลกษณ ทรพยสทธ กลมพฒนาระบบบรหาร คณะทำงานและผชวยเลขานการ 9. นายศวกร รตตโชต กลมพฒนาระบบบรหาร คณะทำงานและผชวยเลขานการ

1. นายดำรงค พลโภชน 2. ดร.สมเกยรต ชดไธสง 3. ดร.ธญญรศม จอกสถตย

1. เลขาธการคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ประธานทปรกษา 2. รองเลขาธการคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน รองประธานทปรกษา 3. ทปรกษาคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน รองประธานทปรกษา 4. ดร.สภทร พนธพฒนกล ผอำนวยการสำนกอำนวยการ ทปรกษา

คณะทำงานจดทำเอกสาร

คณะทำงานจดทำเอกสาร

บรรณาธการกจ

4. ดร.ดำรงค ศรอราม 5. นายวาทยทธ พทธพรหม

ทปรกษา