NUTRIZIOA, 6 MAILA

ALTZA HERRI IKASTETXEA HIPI GELA – LAGUNTZA GELA

INGURUNE, 6. MAILA. EGOKITZAPENA

WWW.hipialtza.blogspot.com www.margarigela.blogspot.com

1

1

1.gaia: NUTRIZIO FUNTZIOA

NUTRIZIOA

1-Zergatik behar dugu nutrizioa?

o Gure gorputzak ez du inoiz atsenenik hartzen.

o Lotan gaudenean, gure gorputzeko organoak eten gabe

lanean daude eta hortarako energia behar dugu.

o Energia hori lortzeko nutrizioa beharrezkoa da.




2

2

Koloreztatu:

2- NUTRIZIOA

Nutrizioa, prozeso luzea da.

Lehenengo, elikagaiak hartu behar dira.

Elikagaiak mantenugaiak dituzte.

Beharrezkoa da mantenugaiak lortzea.




3

3

3. Prozesuak eta aparatuaK

DIGESTIO-PROZESUA:

Elikagaietatik mantenugaiak lortzea da.

ARNASKETA:

Arnas- aparatuan gertatzen da.

Behar dugun oxigenoa lortzea da.




4

4

IRAIZKETA:

Iraitz- aparatuan gertatzen da.

Hondakin substantziak kanporatzea da.

ZIRKULAZIOA:

Zirkulazio-aparatuan gertatzen da.

Gorputzean zehar mantenugaiak, hondakin-substantziak eta

oxigenoa garraiatzea da.




5

5

Jarri marrazki bakoitzari bere izena:

Arnas aparatua

Zirkulazio aparatua

Digestio aparatua

Iraitz aparatua




6

6

ELIKADURA

1- Elikagaiak

Jaten ditugun produktuak, elikagaiak dira.

Elikagai bakoitzak, mantenugaik ditu.

Kanporatzen diren substantziak elikagai-hondarrak dira.

Mantenugaiak

Karbohidratoak edo gluzidoak:

Gluzidoek eta karbohidratoek energia ematen digute.

Karbohidrato batzuk gozoak dira, azukrean, eztian eta

fruituetan daude.

Elikagai hauetan daude: ogian, pastan, arrozean, patatetan eta lekaleetan.




7

7

Gantzak edo lipidoak:

Energia ematen digute.

Batzuk animalietatik eta beste batzuk landereetatik datoz

(gurina, olibak, margarina, olioa, hestebeteak, pastelak...)

Proteinak:

Proteinak beharrezkoak izaten dira hazteko.

Haragian, arrainean, arrautzetan, esnekietan eta lekaleetan

daude.




8

8

Ura:

Gure gorputzeko osagai ugarienetakoa da.

Bitaminak eta gatz mineralak:

Bitaminak eta mineralak behar-beharrezkoak dira

osasuntsu egoteko.

Elikagai askotan daude, baina fruituetan eta barazkietan

egoten dira gehien.

Kaltzio minerala oso inportantea da eta esnekietan egoten

da.




9

9

Zuntza:

Fruituetan eta barazkietan egoten da. Baita zerealetan,

lekaleetan, eta fruitu lehorretan ere.

Zuntza beharrezkoa da digestioa ondo egiteko.

HIZTEGIA IkASI:

Gurina: mantequilla

Olioa.- aceite

Hestebeteak: embutidos (chorizo, salchichón...)

Haragia:- carne

Eztia: miel

Lekaleak: legumbres (lentejas, garbanzos, alubias...)

Arraina: pescado

Arrautzak.- huevos

Esnekiak: lácteos (yogures, quesos...)

Zuntza.- Fibra

Barazkiak: verduras

Fruitu lehorrak:- frutos secos




10

10

4 - Dieta osasungarria:

Dieta osasungarri bat izan behar dugu.

Horretarako mota guztietako mantenugaiak hartuko ditugu eta

dieta orekatu bat izatea komeni da.

DIETA OSASUNGARRIA

Dieta osasungarria , dieta orekatua da. Denetatik jan behar dugu, kantitate egokia. Gehiegi jaten badugu, obesitatea izan dezakegu.

Bost otordu egin behar dugu: 1. gosaria (desayuno) 2. hamaiketakoa (almuerzo) 3. bazkaria (comida) 4. askaria (merienda) 5. afaria (cena)

Gatz asko jatea ez da komenigarria. Fruitu eta barazki asko jan behar ditugu.




11

11

Ez dugu gozoki eta koipe asko duten elikagaiak jan behar. Elikagaien gurpilak dieta orekatua lortzen laguntzen digu.

Egunero, pastelak edo sagarrak jan behar ditugu?

Zer edan behar dugu egunero?

Zenbat otordu egin behar dugu egunean zehar?

Aipatu bost otorduak:

Gatz asko jatea komeni al da?

Nahi dugun kantitatea jan behar dugu?




12

12

Zer elikagai oso ona da gure osasunarentzat?

Inguratu gehiegi jan behar ez ditugun elikagaiak:

o Hurrengo elikagai hauekin, taula osatu:

gurina – azukrea – dilistak – sagarra – madalenak – koipea –

arraina – yogurra - letxua – esnea – oilazkoa – ogi integrala -

laranja - lekak




13

13

Gantzak Karbohidratoak Proteinak Bitaminak

Eta

mireralak

Zuntza

DIGESTIO-PROZESUA:

1.- Digestio-aparatua:

Ahoan hasten da eta uzkian bukatzen da.

Organoak hauek dira: Ahoa, faringea, hestegorria, urdaila, heste

meharra, heste lodia.

Digestio-urinak: likidoak izurtzen dituzte digestio-hodira.

2.- Digestioa:

Elikagaiak deskonposatzea da.




14

14

Urratsak hauek dira:

1. Ahoan elikagaiak xehatu eta listuarekin nahaztuz

elikadura-boloa sortu.

2. Elikadura-boloa faringe eta hestegorritik pasa eta

urdailera iritisi.

3. Urdailean, elikagaiak urdail-urinekin nahastu eta kimoa

sortu.

4. Kimoa heste meharrera igaro eta heste-urinaz eta

pankreako-urinaz nahastu eta kiloa osatu.

5. Behar ez diren substantziak kanporatuz bukatzen da

digestioa.

Ze bide egingo du goizean gosaldutakoak? Marraztu:




15

15

Hurrengo izen hauek ipini: Ahoa, faringea, hestegorria, urdaila, gibela, heste

meharra, heste lodia.




16

16

3- Xurgatzea:

Mantenugaiak digestio-hoditik odolera igarotzeari xurgatzea

deritzo.

4.- Hondarrak kanpoatzea:

Mantenugaiak xurgatu eta gero, hesteetan elikagai-hondarrak

gelditzen dira.

Gorozki bihurtu, uzkitik kanporatzen dira.

o Ipini irudi bakoitzari dagokiona.

Proteinak ●

Bitaminak ●

Karbohidratoak ●

Gantzak ●




17

17

o Deskribatu zer ibilbide egiten duen ogitarteko batek,

jaten dugunetik kanporatu arte.




18

18

Astean zehar,osatu taula hau:

MENU ASTELEHENA ASTEARTEA ASTEAZKENA OSTEGUNA OSTIRALA

GOSARIA

HAMAIKETAK

BAZKARIA

AZKARIA

AFARIA

o Astean zenbatetan jan dituzu fruituak?

o Astean zenbatetan jan dituzu barazkiak?

o Zenbatetan jan duzu haragia?

o Zenbatetan jan duzu arraina?

o Zenbatetan jan dituzu lekaleak?

o Zenbatetan jan dituzu gozokiak?

o Eta zenbat freskagarriak edan dituzu?

Education

NUTRIZIOA, 6 MAILA