8
Laguntza gela 1 Elikatzea eta nutrizioa Gizakien gorputza Gure gorputza, kanpotik barrurantz 3 AZALA Kanpoan daukagu Babesten gaitu GANTZA Azalaren azpian daukagu Hotzetik babesten gaitu Energia erreserba da MUSKULUAK Beraiei esker mugitzen gara HEZURRAK Gorputzari eusten diote • Barruko organoak babesten dituzte

5 maila - 3 ELIKADURA eta NUTRIZIOA Anaya docx

Embed Size (px)

DESCRIPTION

ingurune egokitzapena

Citation preview

Page 1: 5 maila - 3 ELIKADURA eta NUTRIZIOA Anaya docx

Laguntza gela

1

Elikatzea eta nutrizioa

Gizakien gorputza

Gure gorputza, kanpotik barrurantz

3

AZALA

• Kanpoan daukagu

• Babesten gaitu

GANTZA

• Azalaren azpian daukagu

• Hotzetik babesten gaitu

• Energia erreserba da

MUSKULUAK

• Beraiei esker mugitzen gara

HEZURRAK

• Gorputzari eusten diote

• Barruko organoak babesten dituzte

Page 2: 5 maila - 3 ELIKADURA eta NUTRIZIOA Anaya docx

Laguntza gela

2

Gure gorputza barrutik

Aparatu eta sistemek elkarlanean aritzen dira bizi-funtzioak betetzeko: NUTRIZIOA, HARREMANA eta UGALTZEA.

ZELULAK

• Izaki bizidunak mila milioi zelulaz osatuta gaude.

EHUNAK

• Zelulak bildu egiten dira ehunak osatuz.

ORGANOAK

• Ehunak bildu eta organoak osatzen dituzte.

APARATUAK eta SISTEMAK

• Organoek aparatuak eta sistemak osatzen dituzte.

Page 3: 5 maila - 3 ELIKADURA eta NUTRIZIOA Anaya docx

Laguntza gela

3

NUTRIZIO- FUNTZIOA betetzeko aparatuak

HARREMAN - FUNTZIOA betetzeko aparatuak

UGALTZE - FUNTZIOA betetzeko aparatuak

digestio aparatua

arnas aparatua

zirkulazia aparatua

iraitz aparatua

nerbio sistema

lokomozio aparatua

ugaltze-aparatu arra

ugaltze-aparatu emea

Page 4: 5 maila - 3 ELIKADURA eta NUTRIZIOA Anaya docx

Laguntza gela

4

Elikatzea eta elikagaiak

Elikatzea eta nutrizioa

Zer elikagai behar ditugu

ELIKATZEA

Jatekoak hartzea da.

•ELIKAGAIAK - energia bihurtzen dira

•HONDAKINAK - kanporatzen dira

NUTRIZIOA

Elikagaiak ateratzea eta oxigenoa hartzea da.

Elikagaiak eta oxigenoa gorputz guztira eramatea da.

Hondakinak kanporatzea da.

PROTEINAK KARBOHIDRATOAK GANTZAK MINERALAK BITAMINAK

Inportanteak zeluletarako.

Ehuna sortzen

dute.

Energia asko ematen digute. Ondo biltzen dira gorputzean.

Beharrezkoak: Hazteko Nerbio-sistemarako. Muskuluetarako Zauriak ixteko.

Organoen funtziona-mendurako

ELIKAGAIAK honelakoak izan daitezke

Energia-iturri zuzenena

dira.

Page 5: 5 maila - 3 ELIKADURA eta NUTRIZIOA Anaya docx

Laguntza gela

5

KARBOHIDRATOAK GANTZAK

MINERALAK BITAMINAK

DIETA OSASUNTSUA izateko,

DENETARIK eta BEHAR BESTE jan behar dugu;

ez asko, ez gutxi.

PROTEINAK

Page 6: 5 maila - 3 ELIKADURA eta NUTRIZIOA Anaya docx

Laguntza gela

6

Digestioa

Digestioa eta digestio-aparatua

DIGESTIOA DIGESTIO-APARATUA

Digestioa da jatekoak txikitzea elikagaiak lortu arte.

•ahoa

• faringea

•hestegorria

•urdaila

•heste mehea

•heste lodia

DIGESTIO-HODIAK

• listu-guruinak

• gibela

•pankrea

DIGESTIO-GURUINAK

ahoa

faringe

a

urdaila

hestegorria

heste mehea

heste lodia

listu -guruinak

gibela

pankrea

Page 7: 5 maila - 3 ELIKADURA eta NUTRIZIOA Anaya docx

Laguntza gela

7

Nolakoa da digestio-prozesua?

Haginek janaria ebaki eta

txikitzen dute.

Listu-guruinek listua isurtzen

dute.

Janaria listuarekin nahasten

da eta elikadura-boloa

sortzen da.

Boloa faringetik hestegorrira

doa eta gero, urdailera.

Ahotik urdailera 1

Urdailak urin gastrikoak

isurtzen ditu.

Boloa ore bihurtzen da,

kimo izenekoa.

Urdailean 2

Urin batzuk isurtzen dira:

- gibelak behazuna

-pankreak pankreako

urina

-hesteek beste urin

batzuk

Urin guzti horiei esker

egiten da digestioa.

Kimoa urinekin nahasten da

eta kiloa sortzen da:

elikagaiak dituen orea.

Elikagaiak kapilarretara

pasatzen dira.

Odolak elikagaiak

gorputz osotik banatzen

ditu.

Heste meharrean 3

behazuna

listu -guruinak

pankreako urina

hesteetako urinak

Hondakinei ura kentzen zaie,

eta gorozkiak sortzen dira.

Gero, uzkitik kanporatzen dira.

Heste lodian 4

Edan ura sarri!

Urak laguntzen du

elikagaiak eta

hondakinak banatzen.

Zuntz askoko janariak

har itzazu!

Zuntzak laguntzen

duelako elikagaiak

kapilarretara pasatzen.

Page 8: 5 maila - 3 ELIKADURA eta NUTRIZIOA Anaya docx

Laguntza gela

8

Aurrerapenak gizakien elikaduran

ñ

Ura garbitu egiten da edateko.

Edateko ura araztea da ura

garbitzea.

Hori araztegietan egiten da.

ANTZINAKO metodoak metodo MODERNOAK

Sikatzea

Gatzetan

ipintzea

Izoztea

Airea

kentzea

Pasteurizazioa

eta

uperizazioa

Kontserbatzaileak

eta

antioxidatzaileak