Marzena śWigoń.E KsiążKa W śWietle Badań UżYtkownikóW

E-książka w świetle najnowszych zagranicznych badań użytkowników

informacji (user studies)

Marzena ŚwigońUniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Uniwersum piśmiennictwa wobec komunikacji elektronicznejWrocław, 2-4 grudnia 2008

Plan wystąpienia

• Najnowsza definicja e-książki• Czytniki e-książek• Kryteria doboru literatury do przeglądu• Analiza literatury i podsumowanie wyników badań


Definicja e-książki

1. Zdygitalizowany obiekt z zawartością treściową i/lub inną powstały jako rezultat integracji tradycyjnej koncepcji książki z cechami, które mogą być wprowadzone do środowiska elektronicznego.

2. Do typowych cech użytkowych e-książek należą funkcje przeszukiwania treści, odsyłacze do referencji, linki hipertekstowe, zakładki, notatki, podkreślenia, obiekty multimedialne i narzędzia interaktywne.

(Vassiliou, Rowley, 2008)


Czytniki e-książek


Amazon Kindle


Sony Reader


Irex


Kryteria doboru literaturydo przeglądu

• badania użytkowników informacji (user studies)• publikacje z lat 2003-2008• publikacje dostępne za pośrednictwem baz: Science

Direct, Ebsco i Emerald• słowa kluczowe: e-books i user (ebook, electronic book,

user studies)


1. Abdullah Noorhidawati, Gibb Forbes (2008)

2. Anuradha K.T.; Usha H.S. (2006)

3. Appleton, Leo (2004)4. Appleton, Leo (2005) 5. Bennett Linda, Landoni

Monica (2005)6. Carlock, Danielle M; Perry,

Anali Maughan (2008) 7. Chu, Heting (2003)8. Cox, John (2004)9. Gregory, Cyntia L. (2008)

10. Gunter, Barrie (2005)11. Hernon, Peter i in. (2007)12. Landoni, Monica; Hanlon,

Gillian (2007)13. Levine-Clark, Michael (2007) 14. Nicholas, David i in. (2008)15. Nearly 6500 students

complete Global E-book Survey (ebrary 2008)

16. Rowlands, Ian i in. (2007) 17. The first global faculty e-

book survey (ebrary 2007) 18. Vernon, Robert F. (2006)

Autorzy badań (data publikacji)


Ogólna charakterystyka przeprowadzonych badań

• Grupy respondentów– Użytkownicy bibliotek akademickich, tj. studenci, wykładowcy– Użytkownicy bibliotek publicznych

• Metody i techniki badań– Wywiady indywidualne– Wywiady zbiorowe– Kwestionariusze ankiet w formie drukowanej i elektronicznej

• Liczba respondentów– Od 6 do ponad 20000 osób (w wieku od 18 do pow. 75 lat,

reprezentanci od 1 do ok. 300 instytucji)• Cele badań

– Poznanie przyczyn korzystania i nie korzystania z e-książek (zalet i wad)

– Typy wykorzystywanych e-książek– Wpływ zmiennych niezależnych (np.płci, wieku, rodzaju nauk) na

wykorzystywanie e-książek


Podsumowanie wyników badań - plan

• Grupa korzystających z e-książek• Przyczyny korzystania z e-książek. Zalety e-książek• Przyczyny nie korzystania z e-książek. Wady e-książek• Rodzaje e-książek. Motywy korzystania z nich• Drogi dostępu do e-książek• Źródła wiedzy o e-książkach• Sposoby czytania e-książek• Indywidualne różnice w korzystaniu z e-książek• Pozostałe wnioski


Grupa korzystających z e-książek i mających świadomość ich istnienia

• Korzystający– 33-39% [2,7,9]– 44-49% [10,16]– 51-60% [5,13,14]

• Świadomi istnienia– 50-60% [1,5,13,18]– 75-85% [9,10]


Przyczyny korzystania z e-książekZalety e-książek (1/2)

• Łatwość przeglądania treści, np. narzędzia do wyszukiwania słów; multimedialność [1,2,4,7,8,10,13]

• Dostęp z domu [3,9,11,13]• Łatwy dostęp, np. do najnowszych tytułów [1,4,7,11]• Możliwość i łatwość drukowania, kopiowania, przesłania

mailem [8,9,11,16]• Tańszy format, niedroga technologia [8,9,10,11]• Dostępność 24/7; natychmiastowy dostęp [2,7,16]• Kopia alternatywna (brak drukowanej) [1,11,13]


Przyczyny korzystania z e-książekZalety e-książek (2/2)

• Oszczędność miejsca [7,16]• Preferowanie wersji online do pracy naukowej i

dydaktycznej [15,17]• Możliwość tworzenia własnych kolekcji, e-archiwów [2,7]• Aktualność treści [11,16]• Mobilność [2,11]• Możliwość dostosowania wyglądu strony do własnych

potrzeb, tworzenia zakładek [2]• Możliwość przejrzenia treści zanim się ją wypożyczy[3]• Oszczędność czasu [8]• Wygodna forma zakupu [10]


• Uciążliwość czytania z ekranu, np.bóle oczu i głowy [1,2,4,7,8,9,10,16,18]

• Preferowanie książki tradycyjnej; brak potrzeby zmiany przyzwyczajenia [1,2,6,7,9,12,13,18]

• Braki najpoczytniejszych tytułów; relewantnych tytułów; zbyt mała oferta [1,2,3,7,9,10]

• Przywiązanie do komputera; brak mobilności [1,9,18]• Potrzeba specjalnego sprzętu [1,2,7]• Brak świadomości ich istnienia [1,2,9]• Trudności w posługiwaniu się; zawiłe menu;

nieprzyjazność [2,3,9]• Czasochłonność/czekanie na zwolnienie lub

uruchomienie komputera [3,18]

Przyczyny nie korzystania z e-książekWady e-książek (1/2)


• Dodatkowy koszt [2,7]• Brak znajomości nowej technologii [1,2]• Brak możliwości drukowania i kopiowania [3]• Zbyt mało materiałów brytyjskich w porównaniu z

amerykańskimi [4]• Brak kompatybilności e-książek pochodzących z różnych

źródeł [2]• Trudności z dostępem do Internetu, komputera;

problemy z logowaniem do bazy [2]• Niewystarczająca reklama [7]• Brak potrzeby [9]• Trudności w nanoszeniu notatek [16]

Przyczyny nie korzystania z e-książekWady e-książek (2/2)


Rodzaje e-książekMotywy korzystania z nich

• Literatura naukowa i fachowa; podręczniki [1,10,11,16,17]

• Encyklopedie i słowniki [1,2,10,11,16]• Powieści i opowiadania [10,11,16]• Poradniki techniczne [2,10]• Literatura rekreacyjna, np.fantastyczna [2,16]• Hobby [10]• Przewodniki turystyczne i mapy [2]• Magazyny handlowe i opisy produktów [2]

• Raczej motywy naukowe niż czytanie dla relaksu [5,9,14,16]


Drogi dostępu do e-książek

• Wolny dostęp [2,5,14,16]• Wypożyczanie [2,5,10,14,16]• Kupno [2,5,10,14]• Inne [14]


Źródła wiedzy o e-książkach

• Strona biblioteki [13,14,16]• Katalogi biblioteki [13,14,16]• Inne, np. bibliotekarz, wykładowcy [14]


Sposoby czytania e-książek

• Przeglądanie całości, wybór i czytanie tylko najbardziej interesujących rozdziałów [11,13,14]

• Raczej czytanie z ekranu, niż drukowanie [9,13,14]• Drukowanie fragmentów do czytania [8,11]• Nie nanoszenie własnych notatek pomimo istnienia

takich możliwości [11]


Indywidualne różnice w korzystaniuz e-książek (1/3)

Płeć• Więcej mężczyzn niż kobiet wśród korzystających,

kupujących i wypożyczających [10,14,16]• Więcej kobiet wśród wypożyczających [14,16] • Więcej mężczyzn niż kobiet wśród zdobywających na

własną rękę, np. kupujących [16]• Mężczyźni częściej niż kobiety korzystali z encyklopedii i

słowników oraz poradników technicznych [10]• Mężczyźni chętniej niż kobiety czytają z ekranu [16]



Wiek• Wiecej studentów niż wykładowców wśród

korzystających [14]• Mniej studentów niż wykładowców wśród korzystających

[5]• Najmłodsi studenci chętniej czytają z ekranu niż starsi i

wykładowcy [16]• Więcej korzystających wśród studentów starszych

roczników niż młodszych [14]• Więcej młodych osób niż starszych wśród korzystających

[16]• Najmłodsi (do 24 lat) częściej od starszych (25-pow.65)

korzystali z podręczników i słowników [10]



Rodzaj nauk• Ekonomiści czytają głównie monografie [11]• Literaturoznawcy korzystają głównie ze słowników,

encyklopedii [11]• Pielęgniarki czytają głównie słowniki medyczne i

poradniki [11]• Humaniści bardziej świadomi istnienia e-książek niż cała

społeczność akademicka [13]• Humaniści częściej wybierają wersję drukowaną niż cała

społeczność akademicka [13]• Spośród wykładowców i studentów: medycyny,

zarządzania, inżynierii i dziennikarstwa najmniej korzystających jest z medycyny [14]

• Większe zainteresowanie wśród przedstawicieli nauk ścisłych, niż humanistycznych i społecznych [6]


Pozostałe wnioski z analizy badań

• Użytkownicy najchętniej korzystają z e-książek za pomocą komputerów (nie czytników, palmtopów i in. urządzeń).

• E-książki będą raczej wykorzystywane do poszukiwania konkretnych informacji, materiałów do prac np. naukowych, a nie jako teksty do dłuższego czytania dla przyjemności.

• Najpoważniejsze wady związane są nie tyle z samą e-książką, co z fizycznymi dolegliwościami podczas korzystania z niej.

• Elektroniczna forma pociąga za sobą rosnące wymagania użytkowników (wolny dostęp, efekt 3D).

• E-książki są kupowane rzadko, najczęściej i najchętniej są wykorzystywane w darmowym dostępie.


Dziękuję za uwagę !


Education

Marzena śWigoń.E KsiążKa W śWietle Badań UżYtkownikóW