1. Systemy zarzdzaniaw wietle nowych wyzwaSystemy zarzdzaniaw wietle bada empirycznychRekomendacje stosowania

2. Aneta Wysokiska-SenkusPiotr SenkusSystemy zarzdzaniaw wietle nowych wyzwaSystemy zarzdzaniaw wietle bada empirycznychRekomendacje stosowaniaWydawnictwo Naukowe Szkolenia Biznesowe Szkolenia SpecjalistyczneWarszawa 2013 3. Copyright Aneta Wysokiska-Senkus, Piotr Senkus, 2013Wszelkie prawa zastrzeone. Kopiowanie, przedrukowywanie i rozpowszechnianie caoci lubfragmentw niniejszej pracy bez zgody wydawcy zabronione.Ksika ta jest dzieem twrcy i wydawcy. Prosimy, aby przestrzega praw, jakie im przysuguj. Jejzawarto moesz udostpni nieodpatnie osobom bliskim lub osobicie znanym, ale nie publikuj jej wInternecie. Jeli cytujesz jej fragmenty, nie zmieniaj ich treci, rb to jedynie na uytek osobisty. Szanujcudz wasno i prawo.Czste cytowanie podane zgodnie z prawem cytatu.Systemy zarzdzania w wietle nowych wyzwa wicej na www.openmanagement.infoPraca naukowa finansowana ze rodkw na nauk w latach 2009 2013jako projekt badawczy N N115 292737Redaktorzy Naukowi Wydawnictwaprof. dr. Lothar Giltz, Management Institut Ruhleder (Niemcy Szwajcaria)dr hab. Aleksander Grzelak, prof. nadzw. UEP (Polska)doc. dr. Jonas sna, ASU (Litwa)doc. dr. Rolandas Domeika, ASU (Litwa)Recenzentdr hab. Konrad Raczkowski, prof. SANProjekt okadkiPiotr SenkusISBN 978-83-64116-01-8Wydawnictwo: ROI Consulting Sp. z o.o.Warszawa, 2013ul. Duga 4, 00-238 Warszawawww.roiconsulting.plinfo@roiconsulting.pltel. (22) 497-07-64fax (22) 635-22-30Wyprodukowano w PolsceWszystkie rysunki i zdjcia stanowi wasno ich autorw, zostay wykorzystane zgodnie z prawemcytatu.Cytowanie: Wysokiska-Senkus A., Senkus P., Systemy zarzdzania, w wietle bada empirycznychRekomendacje stosowania, ROI Consulting, 2013, ISBN 9978-83-64116-01-8 4. Systemy Zarzdzania w wietle Nowych WyzwaSpis Treci7Spis treciWprowadzenie ................................................................................................................................... 91 Oglny obraz certyfikowanych systemw zarzdzania na wiecie ..................................................... 112 Stan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania Jakoci ........................................................ 192.1 Systemy zarzdzania jakoci wedug wymaga normy ISO 9001 na wiecie ................................... 192.2 Systemy zarzdzania jakoci wedug normy ISO 9001 w Europie .................................................. 262.3 Perspektywy certyfikacji SZJ w przemyle medycznym wedug ISO 13485 na wiecie ........................ 322.4 Perspektywy certyfikacji SZJ w przemyle medycznym wedug ISO 13485 w Europie ........................ 382.5 Perspektywy certyfikacji SZJ w przemyle motoryzacyjnym wedug ISO 16949 na wiecie ................. 422.6 Perspektywy certyfikacji SZJ w przemyle motoryzacyjnym wedug ISO 16949 w Europie.................. 483 Stan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania rodowiskiem ................................................ 533.1 Systemy zarzdzania rodowiskiem wedug wymaga normy ISO 14001 na wiecie ......................... 533.2 Systemy zarzdzania rodowiskiem wedug normy ISO 14001 w Europie ........................................ 594 Stan i perspektywy wdroenia systemw zarzdzania bezpieczestwem i higien pracy ..................... 665 Stan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania Bezpieczestwem ywnoci ............................ 725.1 Systemy zarzdzania bezpieczestwem ywnoci na wiecie ......................................................... 725.2 Systemy zarzdzania bezpieczestwem ywnoci w Europie ......................................................... 786 Stan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania Bezpieczestwem Informacji ........................... 846.1 System zarzdzania bezpieczestwem informacji na wiecie ......................................................... 846.2 System zarzdzania bezpieczestwem informacji w Europie ......................................................... 907 Systemy zarzdzania w wietle bada empirycznych ....................................................................... 957.1 Cele badania........................................................................................................................... 957.2 Metodyka bada ..................................................................................................................... 957.3 Dobr prby badawczej ........................................................................................................... 967.4 Charakterystyka prby badawczej ............................................................................................. 987.5 Systemy zarzdzania w wietle bada ...................................................................................... 1038 Rekomendacje cigego doskonalenia organizacji ......................................................................... 1198.1 Wdraanie i funkcjonowanie systemw zarzdzania w organizacjach ........................................... 1198.2 Planowanie i strategia organizacji ............................................................................................ 1278.3 Organizowanie ...................................................................................................................... 1378.4 Zarzdzanie zasobami ludzkimi ............................................................................................... 1478.5 Zarzdzanie wiedz ............................................................................................................... 1578.6 Zarzdzanie zasobami rzeczowymi i finansowymi ...................................................................... 1598.7 Delegowanie uprawnie i odpowiedzialnoci przez najwysze kierownictwo organizacji ................. 160 5. 8.8 Kontrola ............................................................................................................................... 162Podsumowanie .............................................................................................................................. 164Wykaz tabel ................................................................................................................................... 165Wykaz rysunkw ............................................................................................................................ 166Wykaz literatury ............................................................................................................................. 170 6. Systemy Zarzdzania w wietle Nowych WyzwaWprowadzenie9WprowadzenieZoono i zmienno otoczenia generuje szereg wyzwa, ktre stojprzed wspczesnymi organizacjami. Wyzwania te s niewtpliwie zwizane zprocesem zmian, ktry przyczynia si do tego, i organizacje, chcc zapewnisobie przetrwanie i rozwj w dugiej perspektywie, musz podejmowa szeregdziaa, majcych na celu cige doskonalenie.Proces cigego doskonalenia powinien mie swoje odzwierciedlenie wstrategii organizacji, ktrych dziaania musz by ukierunkowane na procesnieustannego uczenia si, ulepszania poszczeglnych elementw oraz analizryzyka.Jedn z metod doskonalenia organizacji, ktra uatwia koncentracj natrzech aspektach efektywnoci: finansowym, spoecznym i ekologicznym, jestwdroenie trzech znormalizowanych systemw zarzdzania: jakoci,rodowiskiem oraz bezpieczestwem i higien pracy.Coraz wicej organizacji zarwno komercyjnych, jak i nonprofit, wdraarnego rodzaju systemy, ktrych celem wsplnym ma by kompleksowewspomaganie poszczeglnych aspektw zarzdzania. Wrd nich monawyrni: systemy zarzdzania jakoci wedug wymaga normy ISO 9001,systemy zarzdzania rodowiskiem oparte na wymaganiach normy ISO 14001,systemy zarzdzania bezpieczestwem i higien pracy oparte wymaganiachnormy PN-N 18001, system zapewnienia bezpieczestwa ywnoci (HACCP)oraz inne.Celem opracowania jest pokazanie oglnego obrazu certyfikowanychsystemw zarzdzania na wiecie, jak i stanu i perspektyw wdroenianastpujcych systemw: zarzdzania jakoci wedug wymaga norm: ISO9001, ISO 13485, ISO 16949, zarzdzania rodowiskiem wedug wymaganormy ISO 14001, zarzdzania bezpieczestwem i higien pracy wedugwymaga standardu OHSAS/PN-N 18001, zarzdzania bezpieczestwem 7. 10 Systemy zarzdzania w wietle bada empirycznych ...Wprowadzenieywnoci wedug wymaga normy ISO 22000 oraz zarzdzaniabezpieczestwem informacji wedug wymaga normy ISO 27001.W opracowaniu dokonano prezentacji stanu obecnego, koncentrujc si naaspektach, jakimi s zakres stosowania oraz skuteczno wdroonychsystemw zarzdzania.Ponadto w opracowaniu przedstawiono rekomendacje, dotyczcesposobw doskonalenia systemowego podejcia do zarzdzania.Organizacje czsto nie dostrzegaj, i wdraane przez nie systemy mogby wykorzystywane jako narzdzia poprawiajce skuteczno ich dziaania, cow konsekwencji moe prowadzi do poprawy ich konkurencyjnoci.Opracowanie prezentuje relacje pomidzy wdroeniem systemowychrozwiza wspomagania zarzdzania a funkcjonowaniem poszczeglnychobszarw dziaania organizacji.Przedsibiorstwa powinny mie wiadomo, i systemowe podejciedo zarzdzania nie tylko suy promocji tyche podmiotw, ale wskazuje te nasabe miejsca w procesie zarzdzania, ponadto jest skutecznym narzdziemdoskonalenia procesu zarzdzania, poprawy efektywnoci oraz zwikszenia ichwartoci, co powoduje w konsekwencji popraw pozycji konkurencyjnej danejorganizacji. 8. Systemy Zarzdzania w wietle Nowych WyzwaOglny obraz certyfikowanych systemw zarzdzania na wiecie111 Oglny obraz certyfikowanych systemw zarzdzania na wiecieW poniszym rozdziale przedstawiono stan wdroenia poszczeglnych sys-temwzarzdzania, z podziaem na poszczeglne regiony wiata. Zapre-zentowanoliczb certyfikatw systemu zarzdzania jakoci zgodnych zwymaganiami normy ISO 9001, systemu zarzdzania jakoci dla wyrobwmedycznych - ISO 13485, systemu zarzdzania jakoci w przemyle moto-ryzacyjnym- ISO 16949, systemu zarzdzania rodowiskiem - ISO 14001,systemw zarzdzania bezpieczestwem ywnoci - ISO 22000 oraz syste-muzarzdzania bezpieczestwem informacji - ISO 27001.Tabela 1 przedstawia stan wdroenia poszczeglnych systemw zarzdza-niawedug wymaga standardu ISO na wiecie. Do koca 2005 roku wdroonona wiecie 773 843 certyfikaty sytemu zarzdzania jakoci wedug wymaganormy ISO 9001. Na przestrzeni piciu kolejnych lat ilo certyfikatw wzrosaprawie 1,5-krotnie i osigna na koniec 2010 roku liczb 1 109 905. Najwicejcertyfikatw w 2010 roku wdroono w Europie (519 076), Azji (495 919), a na-stpniew Ameryce Poudniowej (39 478), Ameryce Pnocnej (37 809), Australii iOceanii (9 836) oraz Afryce (7 787). Najwikszy przyrost certyfikatw na wieciew latach 20052010 zaobserwowa mona byo w 2006 roku, kiedy wzrost w sto-sunkudo poprzedniego roku wynis 16%. W kolejnych latach rwnie zanotowa-nona wiecie wzrost liczby certyfikatw potwierdzajcych zgodno z wymaga-niamistandardu ISO 9001, w 2007 roku o 6%, w 2008 3%, w 2009 8% i w2010 4%. Analiza liczby certyfikatw wskazuje, i najwiksz dynamik wzrostuw okresie 20052010 zanotowano w Ameryce Poudniowej, gdzie ich liczba podkoniec 2010 roku wzrosa 2-krotnie, w porwnaniu do 2005 roku. Mimo oglnejtendencji wzrostowej, analiza danych pokazuje, i w Ameryce Pnocnej ilo cer-tyfikatwpotwierdzajcych zgodno systemu z wymaganiami standardu ISO9001 zmniejszya si w 2010 roku w odniesieniu do roku 2005 o 38%, za w Au-straliii Oceanii o 50%. Powodem tej sytuacji moe by fakt, i w europejskich fir-machbardziej powszechne jest wdraanie ISO 9001 ni TQM, podczas gdy w 9. 12 Systemy zarzdzania w wietle bada empirycznych ...Oglny obraz certyfikowanych systemw zarzdzania na wiecieStanach Zjednoczonych, Japonii, Brazylii i Kanadzie bardziej popularne jestTQM1.Autorzy prac prezentujcych pozytywny wpyw TQM na wyniki przedsi-biorstwas zgodni co do tego, i TQM wpywa korzystnie na efektywno organi-zacji.Potwierdzaj to nastpujce badania: Powell 19952; Forker i inni 19973; Sun20004; Hendricks i Singhal 20015.Do podobnego wniosku doszli take Najmi i Kehoe (2001),6 stwierdzajc,e grupa organizacji z certyfikowanymi systemami zarzdzania jakoci nie osi-gnalepszych wynikw, ni grupa organizacji, ktre stosuj TQM. Te ostatnieosigaj lepsze wyniki ni inne organizacje.Stan wdroenia systemw zarzdzania rodowiskiem wedug wymaganormy ISO 14001 na wiecie na koniec 2010 roku zosta powiadczony przyzna-niem250 972 certyfikatw, czyli niemal 4,5 razy mniej ni stanowi liczba certyfika-twsystemu zarzdzania jakoci. Dynamika wzrostu certyfikatw ISO 14001 wlatach 20052010 wskazuje na ponad 2-krotny wzrost ich iloci (w 2005 roku 111 163). Proces certyfikacji systemw zarzdzania rodowiskiem na wieciecharakteryzuje si ponadto cigym wzrostem w kolejnych latach. W 2006 rokuodnotowano wzrost rzdu ponad 15%, w 2007 20 %, w 2008 19%, w 2009 1 Sun H., The pattern of implementing TQM versus ISO 9000 at the beginning of the 1990s. Interna-tionalJournal of Quality & Reliability Management 16, no. 3, 1999, s. 201 214.2 Powell T. C., Total quality management as competitive advantage: A review and empirical study.Strategic Management Journal 16, 1995, s. 15-37.3 Forker L. B., Mendez D., Hershauer J. C., Total quality management in the supply chain: What isits impact on performance? International Journal of Production Research 35, no. 6, 1997, s. 1681 1701.4 Sun H., Total quality management, ISO 9000 certification and performance improvement. Interna-tionalJournal of Quality & Reliability Management 17, no. 2, 2000, s. 168-179.5 Hendricks K. B., Singhal V. R., Firm characteristics, total quality management and financial perfor-mance.Journal of Operations Management 19, 2001, s. 269-285.6 Najmi M., Kehoe D. F., The role of performance measurement systems in promoting quality devel-opmentbeyond ISO 9000. International Journal of Operations & Production Management 21, no.1&2, 2001, s. 159-172. 10. Systemy Zarzdzania w wietle Nowych WyzwaOglny obraz certyfikowanych systemw zarzdzania na wiecie1314% i w 2010 17%. Najwiksz popularno systemy te zyskay w Azji, osiga-jcna koniec 2010 roku liczb 133 593 certyfikatw, a nastpnie w: Europie 101 297, Ameryce Pnocnej 6548, Ameryce Poudniowej 6177, Afryce 1691 oraz Australii i Oceanii 1666. Najwikszy wzrost liczby certyfikatw odno-towanow 2010 roku w Azji ich liczba wzrosa ponad 2,6-krotnie w odniesieniudo iloci certyfikatw na koniec 2005 roku.Analizujc dynamik wzrostu liczby certyfikatw systemu zarzdzania ro-dowiskiem,mona zaobserwowa rwnie spadek ich liczby w Ameryce Pnoc-nejoraz Australii i Oceanii. Liczba certyfikatw potwierdzajcych spenienie wy-magazawartych w normie ISO 14001 w Ameryce Pnocnej na koniec 2010roku zmniejszya si o 10% w porwnaniu do 2005 roku, za w Australii i Oceaniitendencja ta ksztatowaa si na poziomie 16%.Stan wdroenia systemw zarzdzania bezpieczestwem ywnoci wedugwymaga normy ISO 22000 na wiecie na koniec 2010 roku zosta powiadczonyprzyznaniem 18 624 certyfikatw, czyli niemal 60 razy mniej ni stanowi liczbacertyfikatw systemu zarzdzania jakoci wedug wymaga normy ISO 9001.Dynamika wzrostu certyfikatw wedug standardu ISO 22000 w latach 20072010wskazuje na 4,5-krotny wzrost ich iloci (w 2007 roku 4132). Certyfikacja sys-temwzarzdzania bezpieczestwem ywnoci na wiecie charakteryzuje siprawie 2-krotnym wzrostem w 2008 roku, w 2009 1,7- krotnym, w 2010 1,3-krotnym. Najwiksz popularno systemy te zyskay w Azji, osigajc na koniec2010 roku liczb 11 476 certyfikatw, a nastpnie w: Europie 5770, Afryce 686, Ameryce Poudniowej 378, Ameryce Pnocnej 217 oraz Australii i Oce-anii 97.Analizujc dynamik wzrostu liczby certyfikatw systemu zarzdzania bez-pieczestwemywnoci, wszdzie mona zaobserwowa coroczny wzrost ichliczby.Najwiksz dynamik procesu certyfikacji odnotowano w 2010 rokuw Australii i Oceanii, co oznaczao, e liczba certyfikatw wzrosa tam 8-krotnie, wAzji 6-krotnie, w Afryce 5,2-krotnie, w Ameryce Poudniowej 4,9-krotnie, 11. 14 Systemy zarzdzania w wietle bada empirycznych ...Oglny obraz certyfikowanych systemw zarzdzania na wiecieAmeryce Pnocnej 3,4-krotnie, a w Europie 2,9-krotnie, w odniesieniu do ilo-cicertyfikatw na koniec 2007 roku.Stan wdroenia systemw zarzdzania jakoci wedug wymaga normyISO 13485 Systemy jakoci. Wyroby medyczne. Szczeglne wymagania doty-czcestosowania EN ISO 9001 na wiecie na koniec 2010 roku zosta powiad-czonyprzyznaniem 18 371 certyfikatw, czyli niemal 60 razy mniej ni stanowiliczba certyfikatw systemu zarzdzania jakoci wedug normy ISO 9001. Dy-namikawzrostu liczby certyfikatw wedug wymaga standardu ISO 13485 w la-tach20052010 wskazuje na 3,6-krotny wzrost ich iloci (w 2005 roku 5010).Liczba wdroonych i certyfikowanych systemw zarzdzania jakoci w przemy-lemedycznym na wiecie charakteryzuje si 1,58-krotnym wzrostem w 2006roku, w 2007 1,63-krotnym, w 2008 1,02-krotnym, w 2009 1,22-krotnym, a w2010 1,15-krotnym. Najwiksz popularno systemy te zyskay w Europie,osigajc na koniec 2010 roku liczb 10 947 certyfikatw potwierdzajcych zgod-noze standardem ISO 13485, a nastpnie w Ameryce Pnocnej 4090, Azji 2979, Afryce 106 oraz Australii i Oceanii 80. Analizujc dynamik wzrostuliczby certyfikatw systemu zarzdzania jakoci w przemyle medycznym,wszdzie mona zaobserwowa coroczny wzrost liczby certyfikatw.Najwikszy wzrost liczby certyfikatw ISO 27001 odnotowano w 2010 rokuw Ameryce Poudniowej 7,7-krotnie, w Azji 4,94-krotnie, w Europie 3,9-krotnie, w Afryce 2,9-krotnie, Ameryce Pnocnej 2,7-krotnie, a w Australii iOceanii 2,2-krotnie, w odniesieniu do iloci certyfikatw na koniec 2005 roku.Stan wdroenia systemw zarzdzania bezpieczestwem informacji we-dugwymaga standardu ISO 27001 na wiecie na koniec 2010 roku zosta po-wiadczonyprzyznaniem 15 621 certyfikatw, co stanowi niemal 71 razy mniej-szliczb w odniesieniu do liczby certyfikatw systemu zarzdzania jakociwedug wymaga normy ISO 9001. Dynamika wzrostu liczby certyfikatw ISO27001 w latach 20062010 wskazuje na 2,7krotny wzrost ich iloci (w 2006 roku 5 797). Certyfikacja systemw zarzdzania bezpieczestwem informacji nawiecie charakteryzuje si 1,3-krotnym wzrostem w 2007 roku, w 2008 1,2- 12. Systemy Zarzdzania w wietle Nowych WyzwaOglny obraz certyfikowanych systemw zarzdzania na wiecie15krotnym, w 2009 1,4-krotnym, a w 2010 1,2-krotnym. Najwiksz popularnosystemy te zyskay w Azji, osigajc na koniec 2010 roku liczb 10 365 certyfika-tw,a nastpnie w Europie 4 679, Ameryce Pnocnej 344, Ameryce Pou-dniowej 101, Australii i Oceanii 87 i Afryce 45. Analizujc dynamik wzrostuliczby certyfikatw systemu zarzdzania bezpieczestwem informacji wszdziemona zaobserwowa coroczny wzrost ich liczby. Najwiksz dynamik wzrostuliczby certyfikatw odnotowano w 2010 roku w Afryce 7,5-krotnie, w AmerycePoudniowej 5,6-krotnie, w Ameryce Pnocnej 4,4-krotnie, w Europie 4,4-krotnie oraz Azji 2,3-krotnie, w odniesieniu do iloci certyfikatw na koniec 2006roku.Stan wdroenia systemw zarzdzania zgodnych z wymaganiami standar-duISO 16949 System zarzdzania jakoci w przemyle samochodowym nawiecie na koniec 2010 roku zosta powiadczony przyznaniem 48 154 certyfika-tw,a liczba ta oznacza niemal 23 razy mniej w porwnaniu z certyfikacj syste-muzarzdzania jakoci wedug normy ISO 9001. Dynamika wzrostu certyfikatwISO 16949 w latach 20052010 wskazuje na 2,3-krotny wzrost ich iloci (w 2005roku 21 123). Certyfikacja systemw zarzdzania jakoci w przemyle motory-zacyjnymna wiecie charakteryzuje si 1,5-krotnym wzrostem w 2006 roku, w2007 1,2 krotnym, w 2008 1,1-krotnym, w 2009 1,03-krotnym, w 2010 1,05-krotnym. Najwiksz popularno systemy te zyskay w Azji, osigajc nakoniec 2010 roku liczb 30 332 certyfikatw, a nastpnie w Europie 9981, Ame-rycePnocnej 5239, Afryce 928, Ameryce Poudniowej 1509 oraz Australii iOceanii 165. Analizujc dynamik wzrostu liczby certyfikatw systemu zarz-dzaniajakoci w przemyle motoryzacyjnym, wszdzie mona zaobserwowacoroczny wzrost ich liczby. Najwiksz ich dynamik odnotowano w 2010 roku wAzji ponad 3- krotnie, w Ameryce Poudniowej 5,6-krotnie, w Australii ponad3-krotnie, w Ameryce Pnocnej ponad 2-krotnie, w Europie 1,7-krotnie, wAfryce 1,3-krotnie, a w Ameryce Pnocnej 1,1-krotnie, w odniesieniu do ilocicertyfikatw na koniec 2005 roku. 13. 16 Systemy zarzdzania w wietle bada empirycznych ...Oglny obraz certyfikowanych systemw zarzdzania na wiecieTabela 1. Stan wdroenia poszczeglnych systemw zarzdzania wedug wybranychwymaga standardw ISO na wiecie2005 2006 2007 2008 2009 2010ISO 9001Afryka 6 770 7 483 7 591 8 709 8 608 7 787Ameryka Pd. 21 645 28 340 38 063 38 494 34 381 39 478Ameryka Pn. 60 516 62 478 48 891 49 342 43 712 37 809Australia i Oceania 19 121 19 646 8 753 10 037 10 295 9 836Azja 300 369 378 073 430 305 435 178 481 944 495 919Europa 365 422 400 885 417 883 441 044 485 408 519 076wiat 773 843 896 905 951 486 982 804 1 064 348 1 109 905ISO 14001Afryka 1 132 1 080 1 108 1 536 1 553 1 691Ameryka Pd. 3 311 4 246 4 024 4 456 3 624 6 177Ameryka Pn. 7 219 7 782 7 503 7 392 7 581 6 548Australia i Oceania 1 969 2 150 909 1 279 1 634 1 666Azja 50 706 58 539 77 422 98 057 121 987 133 593Europa 46 826 54 414 63 606 76 095 86 736 101 297wiat 111 163 128 211 154 572 188 815 223 115 250 972ISO 22000Afryka 131 259 357 686Ameryka Pd. 77 223 226 378Ameryka Pn. 64 72 134 217Australia i Oceania 12 42 69 97Azja 1 888 4 091 8 458 11 476Europa 1 960 3 519 4 637 5 770wiat 4 132 8 206 13 881 18 624ISO 13485Afryka 36 39 59 69 74 106Ameryka Pd. 22 72 144 122 118 169Ameryka Pn. 1 503 2 478 2 702 3 075 3 427 4 090Australia i Oceania 37 76 62 55 79 80Azja 603 1 742 2 952 2 361 3 386 2 979Europa 2 809 3 516 6 993 7 445 8 920 10 947wiat 5 010 7 923 12 912 13 127 16 004 18 371ISO 27001Afryka 6 10 16 46 45Ameryka Pd. 18 38 67 89 101Ameryka Pn. 79 112 217 332 344Australia i Oceania 60 56 67 60 87Azja 4 580 6 111 6 741 8 929 10 365Europa 1 054 1 405 2 138 3 474 4 679wiat 5 797 7 732 9 246 12 930 15 621ISO 16949Afryka 699 962 1 109 1 096 979 928Ameryka Pd. 724 1 256 1 365 1 429 1 453 1 509Ameryka Pn. 4 581 5 244 5 947 5 928 5 434 5 239Australia i Oceania 52 131 184 189 173 165Azja 9 042 16 319 21 920 25 349 27 692 30 332Europa 6 025 8 559 9 655 10 217 9 930 9 981wiat 21 123 32 471 40 180 44 208 45 661 48 154rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISO Survey of Certifications 2010, 2011. 14. Systemy Zarzdzania w wietle Nowych WyzwaOglny obraz certyfikowanych systemw zarzdzania na wiecie17Rysunek 1. Struktura wdroenia poszczeglnych systemw zarzdzania wedug wy-magawybranych standardw ISO na wiecierdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISO Survey of Certifications 2010, 2011.Rysunek 1 prezentuje struktur wdroenia poszczeglnych systemw za-rzdzaniaISO na wiecie. Najwikszy udzia w oglnej liczbie certyfikatw tegotypu przyznanych na wiecie maj systemy zarzdzania jakoci wdroonezgodnie z wymaganiami normy ISO 9001, ktrych odsetek wynosi 75,94% (1 109905 certyfikatw). Du popularnoci ciesz si rwnie systemy zarzdzaniarodowiskiem odsetek certyfikatw ISO 14001 w oglnej liczbie przyznanychcertyfikatw na wiecie wynosi 17,17% (250 972 certyfikatw), natomiast 6,89%przypada na pozostae certyfikaty: systemu zarzdzania jakoci w przemylemotoryzacyjnym 3,29% (48 154 certyfikaty), systemu zarzdzania bezpiecze-stwemywnoci wedug wymaga normy ISO 22000 1,27% (18 624 certyfika-ty),systemu zarzdzania jakoci w przemyle medycznym 1,26% (18 371) isystemu zarzdzania bezpieczestwem informacji 1,07% (15 621). 15. 18 Systemy zarzdzania w wietle bada empirycznych ...Oglny obraz certyfikowanych systemw zarzdzania na wiecieRysunek 2. Dynamika wdraania poszczeglnych systemw zarzdzania wedug wy-magawybranych standardw ISO na wiecierdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISOSurvey of Certifications 2010, 2011.Rysunek 2 prezentuje dynamik wdroenia systemw zarzdzania jakociwedug wymaga normy ISO 9001 i systemu zarzdzania rodowiskiem wedugwymaga normy ISO 14001 na wiecie w latach 20002010. Z analizy iloci cer-tyfikatww tym okresie wynika, i ilo obydwu certyfikatw rosa w latach 20002002, po czym w 2003 roku spada, a nastpnie wzrosa gwatownie i ta ostatniatendencja utrzymaa si do 2010 roku. 16. Systemy Zarzdzania w wietle Nowych WyzwaStan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania Jakoci192 Stan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania JakociW poniszym rozdziale przedstawiono stan wdroenia systemw zarzdza-niajakoci na wiecie. Zaprezentowano liczb certyfikatw sytemu zarz-dzaniajakoci potwierdzajcych zgodno z wymaganiami normy ISO9001, systemu zarzdzania jakoci dla wyrobw medycznych wedug wy-maganormy ISO 13485 oraz systemu zarzdzania jakoci w przemylemotoryzacyjnym wedug wymaga standardu ISO 16949. Wskazano rw-nieliderw na wiecie i w Europie w zakresie liczby uzyskanych certyfika-twpotwierdzajcych spenienie przez organizacje wymaga wymienionychpowyej standardw. W rozdziale zaprezentowano rwnie dynamik pro-cesucertyfikacji na wiecie, jak i liczb poszczeglnych certyfikatw nawiecie, z podziaem na rne rodzaje dziaalnoci gospodarczej, redniliczb wycofanych certyfikatw na wiecie oraz zmian liczby certyfikatwwedug wymaga poszczeglnych standardw w Polsce.2.1 Systemy zarzdzania jakoci wedug wymaga normy ISO 9001 nawiecieRysunek 3 prezentuje liczb certyfikatw systemu zarzdzania jakociwedug wymaga normy ISO 9001 w latach 20002010.Z zestawienia wynika, i liczba certyfikatw systemu zarzdzania jakociod 2000 roku do 2010 roku wzrosa ponad dwukrotnie, osigajc w 2010 rokuliczb 1 109 905 certyfikatw. Od 2000 do 2002 roku mona zaobserwowawzrost liczby tych certyfikatw, a nastpnie w 2003 roku gwatowny jej spadek ookoo 20% (w odniesieniu do 2002 roku). Z kolei w 2004 roku liczba certyfikatwznowu wzrosa i osigna warto 660 000, a tendencja ta utrzymaa si a do2010 roku.W 2004 roku liczba certyfikatw ISO 9001 wzrosa w porwnaniu do po-przedniegoroku o ponad 30%, w 2005 17%, w 2006 15%, w 2007 6%, w2008 3%, w 2009 8%, za w 2010 4% . 17. 20 Systemy zarzdzania w wietle bada empirycznych ...Stan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania JakociZ oszacowanego modelu regresji dotyczcego certyfikacji systemw za-rzdzaniajakoci na wiecie wynika, i corocznie na wiecie ilo certyfikatwpotwierdzajcych zgodno systemu z wymaganiami standardu ISO 9001 wzra-stao okoo 69 443.Rysunek 3. Liczba certyfikatw potwierdzajcych zgodno systemu z wymaganiamistandardu ISO 9001 na wiecierdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie The International Organization for Standardization ISOSurvey Of Certifications 2010, 2011.Tabela 2 przedstawia liczb certyfikatw systemu zarzdzania jakoci po-twierdzajcychzgodno systemu z wymaganiami standardu ISO 9001. Z zesta-wieniaprzedstawionego w tabeli wynika, i do koca 2010 roku wdroono nawiecie 1 109 905 certyfikatw systemu zarzdzania jakoci. Analizujc dyna-mikliczby certyfikatw ISO 9001, mona zauway, i w 2010 roku najwikszywzrost zanotowano w Ameryce Poudniowej o 14,83%, kolejno w Europie 6,94% i Azji 2,90%, za w pozostaych regionach wiata nastpi w 2010 rokuspadek iloci certyfikatw w stosunku do roku poprzedniego najwikszy w 18. Systemy Zarzdzania w wietle Nowych WyzwaStan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania Jakoci21Ameryce Pnocnej o 13,5%, w Afryce 9,54% oraz w Australii i Oceanii 4,46%.Tabela 2.Liczba certyfikatw potwierdzajcych zgodno systemu z wymaganiamistandardu ISO 9001 na wiecie2000 2002 2004 2006 2008 2010LiczbaAfryka 4 773 4 534 4 874 7 483 8 709 7 787Ameryka Pd. 10 528 13 306 16 342 28 340 38 494 39 478Ameryka Pn. 48 573 54 179 50 636 62 478 49 342 37 809Australia i Oceania 27 315 29 218 20 001 19 646 10 037 9 836Azja 100 858 171 963 253 362 378 073 435 178 495 919Europa 265 787 328 662 314 917 400 885 441 044 519 076wiat 457 834 601 862 660 132 896 905 982 804 1 109 905Dynamika n1 (%)Afryka 100,00 116,14 129,18 110,53 114,73 90,46Ameryka Pd. 100,00 94,37 181,26 130,93 101,13 114,83Ameryka Pn. 100,00 105,81 125,11 103,24 100,92 86,50Australia i Oceania 100,00 101,33 87,75 102,75 114,67 95,54Azja 100,00 117,82 138,45 125,87 101,13 102,90Europa 100,00 110,50 131,84 109,70 105,54 106,94wiat 100,00 111,16 132,58 115,90 103,29 104,28Dynamika n=2000 (%)Afryka 100,00 94,99 102,12 156,78 182,46 163,15Ameryka Pd. 100,00 126,39 155,22 269,19 365,63 374,98Ameryka Pn. 100,00 111,54 104,25 128,63 101,58 77,84Australia i Oceania 100,00 106,97 73,22 71,92 36,75 36,01Azja 100,00 170,50 251,21 374,86 431,48 491,70Europa 100,00 123,66 118,48 150,83 165,94 195,30wiat 100,00 131,46 144,19 195,90 214,66 242,43rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie The International Organization for Standardization ISOSurvey Of Certifications 2010, 2011.Z dynamiki certyfikatw potwierdzajcych zgodno systemu z wymaga-niamistandardu ISO 9001 w odniesieniu do 2000 roku wynika, i w 2010 rokuodnotowano najwikszy wzrost ich liczby w Azji o 391,70%, Ameryce Poudnio- 19. 22 Systemy zarzdzania w wietle bada empirycznych ...Stan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania Jakociwej 274,98%, w Europie 95,3%, w Afryce 63,15%, za w pozostaych re-gionachmia miejsce spadek: w Australii i Oceanii o 64% a w Ameryce Pnoc-nejo 22%.Rysunek 4 przedstawia liczb certyfikatw potwierdzajcych zgodnosystemu z wymaganiami standardu ISO 9001 w 2010 roku na wiecie. Najwik-szliczb certyfikatw w 2010 roku wdroono w Europie 519 076, kolejno wAzji 495 919, a nastpnie w Ameryce Poudniowej 39 478, Ameryce Pnoc-nej 37 809, Australii i Oceanii 9836 oraz Afryce 7787.Rysunek 5 przedstawia struktur certyfikatw potwierdzajcych zgodnosystemu z wymaganiami standardu ISO 9001 za rysunek 6 przedstawia zmianliczby certyfikatw ISO 9001 w latach 20002010, w ktrym rokiem bazowym jestrok 2000.Rysunek 4. Liczba certyfikatw potwierdzajcych zgodno systemu z wymaganiamistandardu ISO 9001 na wiecie w 2010 rokurdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISOSurvey of Certifications 2010, 2011. 20. Systemy Zarzdzania w wietle Nowych WyzwaStan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania Jakoci23Rysunek 5. Struktura certyfikatw potwierdzajcych zgodno systemu z wymaga-niamistandardu ISO 9001 w latach 20002010rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISO Survey of Certifica-tions2010, 2011.Rysunek 6. Zmiana liczby certyfikatw potwierdzajcych zgodno systemu z wy-maganiamistandardu ISO 9001 w latach 20002010, 2000=100%rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISOSurvey of Certifications 2010, 2012. 21. 24 Systemy zarzdzania w wietle bada empirycznych ...Stan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania JakociRysunek 7. Dynamika liczby certyfikatw potwierdzajcych zgodno systemu z wy-maganiamistandardu ISO 9001 w latach 20002010 (rok poprzedni =100%)rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISO Survey of Certifica-tions2010, 2012.Rysunek 8. Udzia 10 pierwszych pastw w 2010 roku w oglnej liczbie certyfikatwpotwierdzajcych zgodno systemu z wymaganiami standardu ISO 9001rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISOSurvey of Certifications 2010, 2011. 22. Systemy Zarzdzania w wietle Nowych WyzwaStan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania Jakoci25Rysunek 7 przedstawia dynamik liczby certyfikatw ISO 9001 na wiecie,na ktrym rokiem bazowym jest rok poprzedni.Rysunek 8 przedstawia udzia 10 pastw (Tabela 3) w oglnej liczbiewszystkich uzyskanych certyfikatw na wiecie, z ktrego wynika, i nastpujcepastwa: Chiny, Wochy, Rosja, Hiszpania, Japonia, Niemcy, Wielka Brytania,Indie, Francja i Stany Zjednoczone posiadaj 72,1% ogu wydanych certyfika-twpotwierdzajcych zgodno systemu z wymaganiami standardu ISO 9001 nawiecie.Tabela 3 przedstawia liderw w zakresie liczby certyfikatw potwierdzaj-cychzgodno systemu z wymaganiami standardu ISO 9001 na wiecie w 2010roku.Najwicej 297 037 certyfikatw na koniec 2010 roku uzyskano w Chinach,nastpnie we Woszech 138 892, w Rosji 62 265, Hiszpanii 59 854 orazJaponii 50 583. Polska znajduje si na 15 pozycji z liczb 12 195 certyfikatw.Tabela 3. Liderzy certyfikacji wedug standardu ISO 9001 na wiecie w 2010 rokulp. Kraj liczba1 Chiny 297 0372 Wochy 138 8923 Rosja 62 2654 Hiszpania 59 8545 Japonia 58 8366 Niemcy 50 5837 Wielka Brytania 44 8498 Indie 33 2509 Francja 29 71310 Stany Zjednoczone 25 10115 Polska 12 195rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie The International Organization for Standardization ISO Survey Of Certifications 2010, 2011. 23. 26 Systemy zarzdzania w wietle bada empirycznych ...Stan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania Jakoci2.2 Systemy zarzdzania jakoci wedug normy ISO 9001 w EuropieTabela 4 przedstawia liderw w zakresie liczby certyfikatw ISO 9001 wEuropie w 2010 roku. Liderem w Europie w 2010 roku byy Wochy z liczb 138892 certyfikatw, Rosja 62 265, Hiszpania 59 854, Niemcy 50 583, WielkaBrytania 44 849, Francja 29 713, Czechy 16 242, Rumunia 16 200, Pol-ska 12 195 oraz Szwajcaria 12 110.Rysunek 9. Liczba certyfikatw potwierdzajcych zgodno systemu z wymagania-mistandardu ISO 9001 w Europie w latach 20002010rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISOSurvey of Certifications 2010, 2011.Rysunek 9 przedstawia liczb certyfikatw potwierdzajcych zgodnosystemu z wymaganiami standardu ISO 9001 w Europie w latach 20002010. Zrysunku wynika, i istnieje tendencja rosnca w zakresie liczby wdroonych wtym czasie certyfikatw, a wyjtek stanowi tu rok 2003, kiedy to zanotowano spa- 24. Systemy Zarzdzania w wietle Nowych WyzwaStan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania Jakoci27dek ich liczby w stosunku do 2002 roku i liczba certyfikatw zmniejszya si ookoo 38%.Z oszacowanego modelu regresji dotyczcego certyfikacji systemw za-rzdzaniajakoci w Europie wynika, i corocznie ilo certyfikatw potwierdza-jcychzgodno systemu z wymaganiami standardu ISO 9001 wzrasta tam ookoo 25 450.Tabela 4. Liderzy certyfikacji wedug standardu ISO 9001 w Europie w 2010 rokuEuropa 2001 2002 2003 2004 20051 Wochy 48 109 61 212 64 120 84 485 98 0282 Rosja 1 517 1 710 962 3 816 4 8833 Hiszpania 17 749 28 690 31 836 40 972 47 4454 Niemcy 41 629 35 802 23 598 26 654 39 8165 Wielka Brytania 31 400 40 500 45 465 50 884 45 6126 Francja 20 919 19 870 15 073 21 769 21 7007 Czechy 5 627 8 489 2 565 10 781 12 7438 Rumunia 1 670 2 463 2 052 5 183 6 0979 Polska 2 622 3 091 3 216 5 753 9 71810 Szwajcaria 8 605 10 299 8 300 11 549 12 413Europa 2006 2007 2008 2009 20101 Wochy 105 799 115 359 118 309 130 066 138 8922 Rosja 6 398 11 527 16 051 53 152 62 2653 Hiszpania 57 552 65 112 68 730 59 576 59 8544 Niemcy 46 458 45 195 48 324 47 156 50 5835 Wielka Brytania 40 909 35 517 41 150 41 193 44 8496 Francja 21 349 22 981 23 837 23 065 29 7137 Czechy 12 811 10 458 10 089 14 031 16 2428 Rumunia 9 426 9 633 10 737 15 865 16 2009 Polska 8 115 9 184 10 965 12 707 12 19510 Szwajcaria 10 984 11 077 11 724 11 581 12 110rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie The International Organization for Standardization ISO Survey Of Certifica-tions2010, 2011. 25. 28 Systemy zarzdzania w wietle bada empirycznych ...Stan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania JakociRysunek 10 przedstawia zmian liczby certyfikatw potwierdzajcychzgodno systemu z wymaganiami standardu ISO 9001 w Europie w latach20002010 w piciu pastwach o najwikszej liczbie certyfikatw. Na wykresieporwnano dynamik wzrostu certyfikatw wrd liderw w Europie. Wynika ztego, i najwikszy wzrost certyfikatw od 2000 roku do 2010 roku zanotowano wRosji, gdzie ich liczba w 2010 roku przekroczya 45-krotnie warto osignitpod koniec 2000 roku, na drugim miejscu plasuj si Hiszpania, Wochy i WielkaBrytania.Rysunek 10. Zmiana liczby certyfikatw potwierdzajcych zgodno systemu z wy-maganiamistandardu ISO 9001 w Europie w latach 20002010 (5 pastw onajwikszej liczbie certyfikatw)rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISO Survey of Certifica-tions2010, 2011.Tabela 5 przedstawia liczb certyfikatw potwierdzajcych zgodno sys-temuz wymaganiami standardu ISO 9001 w latach 20052010 na wiecie. Naj-wikszliczb wydanych certyfikatw systemu zarzdzania jakoci na zgod- 26. Systemy Zarzdzania w wietle Nowych WyzwaStan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania Jakoci29no z norm ISO 9001 charakteryzuj si przemys metalowy (12,55%), budow-nictwo(10,82%) oraz urzdzenia elektryczne i optyczne (10,77%).Tabela 5. Liczba certyfikatw potwierdzajcych zgodno systemu z wymaganiamistandardu ISO 9001 na wiecie w latach 2005 2010 z podziaem na rodzajedziaalnoci gospodarczejPrzemys 2005 2006 2007 2008 2009 20101 Metale i wyroby metalowe 11,40 11,52 12,41 11,73 12,00 12,552 Budownictwo 13,62 12,85 12,79 13,82 13,05 10,823 Urzdzenia elektryczne i optyczne 9,41 9,45 9,84 7,74 9,55 10,774 Maszyny i osprzt do nich 7,38 7,40 7,32 5,51 7,10 7,725 Handel hurtowy i detaliczny; naprawy 7,24 7,13 6,89 8,40 7,05 6,986 Inne usugi 5,74 5,99 5,34 7,53 5,94 5,477 Wyroby z gumy i plastiku 4,44 4,63 4,85 4,56 4,77 5,198 Produkty ywnociowe, napoje, wyroby tytonio-we4,24 4,30 4,18 3,93 4,34 4,379 Usugi inynierskie 3,50 3,35 3,59 3,77 4,02 4,3010 Chemikalia, produkty chemiczne, wknasztuczne3,90 4,04 4,03 2,90 3,57 3,8911 Transport, przechowalnictwo, czno 3,87 3,74 3,66 4,53 3,61 3,0012 Technika informatyczna 2,11 2,19 2,28 2,27 2,39 2,5013 Zdrowie i opieka spoeczna 2,21 2,27 2,22 3,58 2,45 2,1414 Szkolnictwo 2,08 2,11 2,00 2,95 2,20 1,9115 Inne urzdzenia transportowe 2,10 1,94 1,95 1,50 1,69 1,7616 Produkcja niesklasyfikowana gdzie indziej 1,20 1,31 1,36 1,21 1,39 1,6817 Tekstylia i wyroby tekstylne 1,82 1,90 1,74 1,16 1,58 1,6118 Niemetaliczne produkty nieorganiczne 1,48 1,52 1,50 0,97 1,39 1,5119 Porednictwo finansowe; nieruchomoci; wyna-jem1,72 1,69 1,75 1,56 1,55 1,4520 Beton, cement, wapno, gips itp. 1,48 1,46 1,59 1,23 1,42 1,4021 Miazga, papier i wyroby papiernicze 0,98 0,99 0,96 0,79 0,92 1,1822 Drukarnie 0,96 0,99 1,01 0,92 0,98 1,0023 Inne suby socjalne 1,12 1,13 1,04 1,55 1,43 1,0024 Drewno i jego przetwory 0,79 0,83 0,82 0,67 0,76 0,8525 Administracja publiczna 0,69 0,70 0,84 0,89 0,89 0,7126 Rolnictwo, rybowstwo 0,95 0,89 0,66 0,58 0,59 0,6027 Hotele i restauracje 0,59 0,62 0,56 0,62 0,53 0,4628 Farmaceutyki 0,45 0,49 0,41 0,49 0,40 0,42 27. 30 Systemy zarzdzania w wietle bada empirycznych ...Stan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania JakociPrzemys 2005 2006 2007 2008 2009 201029 Grnictwo i kopalnictwo 0,40 0,40 0,36 0,39 0,36 0,3930 Przemys stoczniowy 0,17 0,19 0,26 0,28 0,34 0,3731 Dostawy wody 0,23 0,24 0,21 0,28 0,22 0,3432 Skry i wyroby skrzane 0,37 0,38 0,37 0,21 0,26 0,3333 Dostawy energii elektrycznej 0,36 0,36 0,31 0,36 0,32 0,3234 Recykling 0,24 0,19 0,22 0,35 0,26 0,2835 Produkcja koksu i produktw rafinacji ropy naf-towej0,34 0,35 0,31 0,20 0,22 0,2436 Lotnictwo 0,16 0,19 0,15 0,25 0,24 0,2337 Dostawy gazu 0,14 0,16 0,12 0,18 0,14 0,1138 Firmy wydawnicze 0,11 0,10 0,07 0,09 0,07 0,0939 Paliwa jdrowe 0,02 0,03 0,02 0,02 0,03 0,04rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie The International Organization for Standardization ISO Survey Of Certifications 2010, 2011.Tabela 6. rednia liczba wycofanych certyfikatw potwierdzajcych zgodno syste-muz wymaganiami standardu ISO 9001 na wiecie w latach 20062010lp. Kraj liczba1 Chiny 18 7912 Hiszpania 5 5583 Korea Poudniowa 3 0174 Indie 2 2095 Wielka Brytania 1 9816 Japonia 1 7087 Rosja 1 6858 Rumunia 1 5739 Turcja 1 22510 Wgry 1 03711 Wochy 96212 Niemcy 91713 Francja 88814 Stany Zjednoczone 87915 Polska 80016 Tajwan 61017 Szwajcaria 57618 Kolumbia 56119 Australia 53220 Czechy 509rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISO Survey of Certifications 2010, 2011. 28. Systemy Zarzdzania w wietle Nowych WyzwaStan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania Jakoci31Tabela 6 przedstawia redni liczb wycofanych certyfikatw na wieciepotwierdzajcych zgodno systemu z wymaganiami standardu ISO 9001 w la-tach20062010. Najwiksz liczb wycofanych certyfikatw odnotowano w Chi-nach(18 791), co stanowi 15,8% ogu przyznanych certyfikatw w tym kraju.Kolejnym krajem z najwiksz liczb wycofanych certyfikatw jest Hiszpania 5558 (10,8% wycofanych), nastpnie: Korea Poudniowa 3017 (8,2%), Indie 2209 (15%) oraz Wielka Brytania 1981 (22,6%). Polska zajmuje pitnast po-zycjna wiecie pod wzgldem iloci wycofanych certyfikatw ISO 9001 z liczb800, co stanowi 15,2% ogu przyznanych certyfikatw.Rysunek 11. Zmiana liczby certyfikatw potwierdzajcych zgodno systemu z wy-maganiamistandardu ISO 9001 w Polsce w latach 20002010rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISO Survey of Certifica-tions2010, 2011.Rysunek 11 przedstawia zmiany liczby certyfikatw w Polsce w latach20002010. Z analizy wynika, i na koniec 2010 roku w Polsce wydano 12 195certyfikatw potwierdzajcych zgodno systemu z wymaganiami standardu ISO9001, co stanowi ponad 4-krotny wzrost liczby certyfikatw od 2000 roku. Zoszacowanego modelu regresji dotyczcego certyfikacji systemw zarzdzania 29. 32 Systemy zarzdzania w wietle bada empirycznych ...Stan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania Jakocijakoci w Polsce wynika, i corocznie w tym kraju ilo tych certyfikatw wzrastao okoo 1147.2.3 Perspektywy certyfikacji SZJ w przemyle medycznym wedug ISO13485 na wiecieRysunek 12 przedstawia liczb certyfikatw potwierdzajcych zgodnosystemu z wymaganiami standardu ISO 13485 na wiecie w latach 20042010.Rysunek 12. Liczba certyfikatw potwierdzajcych zgodno systemu z wymaganiamistandardu ISO 13485 na wiecie w latach 2004 2010rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISO Survey of Certifica-tions2010, 2011.Do 2010 roku na wiecie wdroono 18 371 certyfikatw za od 2004 rokuksztatuje si tendencja rosnca w tym zakresie. Liczba certyfikatw potwierdza-jcychzgodno systemu z wymaganiami standardu ISO 13485 do 2010 rokuwrosa niemal 8-krotnie w porwnaniu do 2004 roku. Z oszacowanego modeluregresji dotyczcego certyfikacji systemw zarzdzania jakoci w przemylemedycznym na wiecie wynika, i corocznie na wiecie ilo tych certyfikatwwzrasta o okoo 2685. 30. Systemy Zarzdzania w wietle Nowych WyzwaStan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania Jakoci33Tabela 7. Liczba certyfikatw potwierdzajcych zgodno systemu z wymaganiamistandardu ISO 13485 na wiecie w latach 2004 2010Liczba2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010Afryka 31 36 39 59 69 74 106Ameryka Pd. 13 22 72 144 122 118 169Ameryka Pn. 860 1 503 2 478 2 702 3 075 3 427 4 090Australia i Oceania 6 37 76 62 55 79 80Azja 166 603 1 742 2 952 2 361 3 386 2 979Europa 1 296 2 809 3 516 6 993 7 445 8 920 10 947wiat 2 372 5 010 7 923 12 912 13 127 16 004 18 371Dynamika n1 (%)Afryka 100,00 116,13 108,33 151,28 116,95 107,25 143,24Ameryka Pd. 100,00 169,23 327,27 200,00 84,72 96,72 143,22Ameryka Pn. 100,00 174,77 164,87 109,04 113,80 111,45 119,35Australia i Oceania 100,00 616,67 205,41 81,58 88,71 143,64 101,27Azja 100,00 363,25 288,89 169,46 79,98 143,41 87,98Europa 100,00 216,74 125,17 198,89 106,46 119,81 122,72wiat 100,00 211,21 158,14 162,97 101,67 121,92 114,79Dynamika n=2000 (%)Afryka 100,00 116,13 125,81 190,32 222,58 238,71 341,94Ameryka Pd. 100,00 169,23 553,85 1 107,69 938,46 907,69 1 300,00Ameryka Pn. 100,00 174,77 288,14 314,19 357,56 398,49 475,58Australia i Oceania 100,00 616,67 1 266,67 1 033,33 916,67 1 316,67 1 333,33Azja 100,00 363,25 1 049,40 1 778,31 1 422,29 2 039,76 1 794,58Europa 100,00 216,74 271,30 539,58 574,46 688,27 844,68wiat 100,00 211,21 334,02 544,35 553,41 674,70 774,49rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISO Survey of Certifica-tions2010, 2011.Tabela 7 przedstawia liczb certyfikatw systemu zarzdzania jakoci po-twierdzajcychzgodno systemu z wymaganiami normy ISO 13485 na wiecie.Z zestawienia przedstawionego w tabeli wynika, i do koca 2010 roku wdroonona wiecie 18 371 certyfikatw systemu zarzdzania jakoci wedug normy ISO13485. Analizujc dynamik liczby certyfikatw w przemyle medycznym monazauway, i w 2010 roku najwikszy wzrost zanotowano w Afryce o 43,24%,kolejno: w Ameryce Poudniowej 43,22%, Europie 22,72%, Ameryce Pnoc-nej 19,35 %, Australii i Oceanii 1,27%, za w Azji zanotowano spadek o12,02 %, w stosunku do roku poprzedniego. Analizujc dynamik liczby certyfika-twISO 13485 na wiecie, gdzie rokiem bazowym jest rok poprzedni, mona za- 31. 34 Systemy zarzdzania w wietle bada empirycznych ...Stan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania Jakociuway, i najwikszym wzrostem odznacza si rok 2005, kiedy to liczba certyfi-katwwzrosa o 111,21%, kolejno w 2006 roku wzrosa o 58,14%, w 2007 62,97%; w 2008 1,67%; w 2009 21,92%, a w 2010 14,79%.Z dynamiki liczby certyfikatw w przemyle medycznym wedug wymagastandardu ISO 13485 w odniesieniu do 2000 roku wynika, i w 2010 roku odno-towanonajwikszy wzrost w Azji o 1694,58%, Australii i Oceanii 1233,33%,Ameryce Poudniowej 1200%, Europie 744,68%, Ameryce Pnocnej 375,58 %, oraz Afryce 241,94%. Jeli chodzi o dynamik liczby certyfikatw wodniesieniu do 2004 roku, w 2005 roku liczba certyfikatw wzrosa o 111,21%, w2006 234,02%, w 2007 444,35%, w 2008 453,41%, w 2009 574,70%, zaw 2010 674,49%. Powysze dane zostay zaprezentowane rwnie w postacigraficznej i przedstawione na rysunek 13 i rysunek 14Rysunek 13. Dynamika certyfikatw potwierdzajcych zgodno systemu z wymaga-niamistandardu ISO 13485 na wiecie w latach 2004 2010 (rok poprzed-ni=100)rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISOSurvey of Certifications 2010, 2011.Rysunek 13 przedstawia dynamik liczby certyfikatw potwierdzajcychzgodno systemu z wymaganiami standardu ISO 13485 na wiecie. Z rysunku 32. Systemy Zarzdzania w wietle Nowych WyzwaStan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania Jakoci35wynika, i w wikszoci regionw wiata dominuje tendencja rosnca w zakresieliczby tyche certyfikatw w stosunku do roku poprzedniego.Rysunek 14. Struktura certyfikatw potwierdzajcych zgodno systemu z wymaga-niamistandardu ISO 13485 na wiecie w latach 20042010rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISOSurvey of Certifications 2010, 2011.Rysunek 14 przedstawia struktur certyfikatw potwierdzajcych zgodnosystemu z wymaganiami standardu ISO 13485 na wiecie w latach 20042010 zpodziaem na poszczeglne regiony wiata.Rysunek 15 przedstawia zmian liczby certyfikatw potwierdzajcychzgodno systemu z wymaganiami standardu ISO 13485 na wiecie w latach20042010, gdzie rokiem bazowym by rok 2000. Najwiksz dynamik w anali-zowanymokresie charakteryzoway si Azja, Australia i Oceania oraz AmerykaPoudniowa. 33. 36 Systemy zarzdzania w wietle bada empirycznych ...Stan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania JakociRysunek 15. Zmiana liczby certyfikatw potwierdzajcych zgodno systemu z wy-maganiamistandardu ISO 13485 na wiecie w latach 20042010 2000=100%.rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISOSurvey of Certifications 2010, 2011.Tabela 8. Liderzy certyfikacji wedug standardu ISO 13485 na wiecie w 2010 rokulp. Kraj Liczba1 Stany Zjednoczone 3 4512 Niemcy 3 2913 Wochy 1 8814 Wielka Brytania 1 8805 Szwajcaria 9856 Francja 8657 Japonia 5398 Chiny 5099 Korea Poudniowa 50010 Kanada 48111 Izrael 35912 Holandia 28513 Indie 27714 Szwecja 25415 Pakistan 20816 Czechy 18317 Malezja 17618 Polska 15819 Irlandia 15520 Austria 137rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie The International Organization for Standardization ISO Survey Of Certifications 2010, 2011. 34. Systemy Zarzdzania w wietle Nowych WyzwaStan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania Jakoci37Tabela 8 przedstawia liderw w zakresie liczby certyfikatw potwierdzaj-cychzgodno systemu z wymaganiami standardu ISO 13485 na wiecie w 2010roku. Najwiksz liczb certyfikatw wdroono w Stanach Zjednoczonych 3451certyfikatw, kolejno w Niemczech 3291, we Woszech 1881, w Wielkiej Bry-tanii 1880, Szwajcarii 985, Francji 865, Japonii 539, w Chinach 509,Korei Poudniowej 500 oraz w Kanadzie 481.Rysunek 16 przedstawia stopie skupienia certyfikatw ISO 13485 wpierwszych 10 krajach nalecych do liderw w zakresie wdraania systemwzarzdzania wedug wymaga normy ISO 13485. cznie w nastpujcych kra-jach:Stanach Zjednoczonych, Niemczech, Woszech, Wielkiej Brytanii, Szwajca-rii,Francji, Japonii, Chinach oraz Korei Poudniowej wdroono 78,3% ogu certy-fikatwpotwierdzajcych zgodno systemu z wymaganiami standardu ISO13485 przyznanych na caym wiecie.Rysunek 16. Stopie skupienia certyfikatw potwierdzajcych zgodno systemu zwymaganiami standardu ISO 13485 w pierwszych 10 krajachrdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISO Survey of Certifica-tions2010, 2011. 35. 38 Systemy zarzdzania w wietle bada empirycznych ...Stan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania Jakoci2.4 Perspektywy certyfikacji SZJ w przemyle medycznym wedug ISO13485 w EuropieTabela 9 przedstawia liderw w zakresie certyfikacji wedug standardu ISO13485 Europy w 2010 roku.Tabela 9. Liderzy certyfikacji wedug standardu ISO 13485 w Europie w latach 2004 2010Europa 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20101 Niemcy 177 824 699 2 204 2 651 3 019 3 2912 Wochy 0 69 376 1 482 1 112 1 109 1 8813 Wielka Brytania 548 973 648 589 901 1 330 1 8804 Szwajcaria 161 367 446 608 728 836 9855 Francja 144 153 518 709 709 788 8656 Holandia 15 31 55 47 91 206 2857 Szwecja 67 85 177 231 239 284 2548 Czechy 18 54 65 221 199 131 1839 Polska 21 25 70 76 76 144 15810 Irlandia 19 33 84 95 116 121 155rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISOSurvey of Certifications 2010, 2011.W 2010 roku najwiksz liczb certyfikatw potwierdzajcych zgodnosystemu z wymaganiami standardu ISO 13485 wdroono w nastpujcych kra-jachEuropy: Niemczech 3291, Woszech 1881, Wielkiej Brytanii 1880,Szwajcarii 985, Francji 865, Holandii 285, Szwecji 254, Czechach 183,Polsce 158 oraz Irlandii 155. Polska w 2010 roku zajmuje 9 miejsce podwzgldem liczby wdroonych certyfikatw potwierdzajcych zgodno systemu zwymaganiami standardu ISO 13485 z liczb 158, co oznacza ponad 7-krotnywzrost w odniesieniu do 2004 roku.Rysunek 17 przedstawia liczb certyfikatw wedug standardu ISO 13485w Europie w latach 20042010. Z rysunku wynika, i do 2010 roku wdroono wEuropie 10 947 certyfikatw potwierdzajcych zgodno systemu z wymaganiamistandardu ISO 13485, podczas gdy w 2004 roku byo ich 1296 (oznacza to ponad8-krotny wzrost w odniesieniu do 2004 roku). W okresie 20042010 mona zaob-serwowastay wzrost liczby certyfikatw w Europie w stosunku do roku po- 36. Systemy Zarzdzania w wietle Nowych WyzwaStan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania Jakoci39przedniego: w 2005 roku o 115%, w 2006 25%, w 2007 100%, w 2008 5%, w 2009 20%, w 2010 22%.Z oszacowanego modelu regresji dotyczcego certyfikacji systemw za-rzdzaniajakoci w przemyle medycznym w Europie wynika, i corocznie ilocertyfikatw wzrasta tam o okoo 1611.Rysunek 17. Liczba certyfikatw potwierdzajcych zgodno systemu z wymaganiamistandardu ISO 13485 w Europie w latach 2004 2010rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie The International Organization for Standardization ISOSurvey Of Certifications 2010, 2011. 37. 40 Systemy zarzdzania w wietle bada empirycznych ...Stan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania JakociRysunek 18. Zmiana liczby certyfikatw potwierdzajcych zgodno systemu z wy-maganiamistandardu ISO 13485 w Europie w latach 20042010 (5 pastw onajwikszej liczbie certyfikatw)rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISO Survey of Certifica-tions2010, 2011.Tabela 10. rednia liczba wycofanych certyfikatw potwierdzajcych zgodno sys-temuz wymaganiami standardu ISO 13485 w latach 20062010 na wiecielp. Kraj liczba1 Wielka Brytania 1732 Stany Zjednoczone 1453 Korea Poudniowa 704 Francja 615 Chiny 616 Kanada 587 Szwajcaria 568 Pakistan 419 Finlandia 3310 Japonia 3111 Belgia 2512 Turcja 2213 Malezja 2114 Holandia 1915 Australia 16rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISO Survey of Certifications 2010, 2011. 38. Systemy Zarzdzania w wietle Nowych WyzwaStan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania Jakoci41Rysunek 18 przedstawia zmian liczby certyfikatw wedug standardu ISO13485 w latach 20042010 w Europie wrd piciu pastw o najwikszej liczbiecertyfikatw w Europie. Z rysunku wynika, i najwikszy wzrost zaobserwowanow Niemczech, we Francji, w Szwajcarii, Wielkiej Brytanii i we Woszech.Tabela 10 przedstawia redni liczb wycofanych certyfikatw ISO 13485w latach 20062010. Z zestawienia w tabeli wynika, i najwiksz liczb wycofa-nychcertyfikatw w przeliczeniu na rok odnotowano w Wielkiej Brytanii i ksztatu-jesi ona na poziomie 173 przypadkw, nastpnie w Stanach Zjednoczonych 145, Korei Poudniowej 70, Francji 61, Chinach 61, Kanadzie 58, Szwaj-carii 56, Pakistanie 41, Finlandii 33 oraz Japonii 31.Rysunek 19. Zmiana liczby certyfikatw potwierdzajcych zgodno systemu z wy-maganiamistandardu ISO 13485 w Polsce w latach 2004 2010rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISO Survey of Certifica-tions2010, 2011.Rysunek 19 przedstawia zmian liczby certyfikatw wedug standardu ISO13485 w Polsce w latach 20042010. Z rysunku wynika, i w Polsce odnotowuje 39. 42 Systemy zarzdzania w wietle bada empirycznych ...Stan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania Jakocisi coroczny wzrost liczby certyfikatw tego typu. W 2004 roku ich liczba w tymkraju wynosia 21, w kolejnym roku wzrosa o 19%, w 2006 180%, a w 2007 8%. W 2008 roku liczba nie ulega zmianie w stosunku do roku poprzedniego, w2009 wzrosa o 89%, a w 2010 o 9%.Z oszacowanego modelu regresji dotyczcego certyfikacji systemw za-rzdzaniajakoci w przemyle medycznym w Polsce wynika, i corocznie wPolsce ilo certyfikatw wzrasta o okoo 24.2.5 Perspektywy certyfikacji SZJ w przemyle motoryzacyjnym wedugISO 16949 na wiecieRysunek 20. Liczba certyfikatw potwierdzajcych zgodno systemu z wymaganiamistandardu ISO 16949 na wiecie w latach 2004 2010rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISOSurvey of Certifications 2010, 2011.Rysunek 20 przedstawia liczb certyfikatw wedug standardu ISO 16949na wiecie w latach 20042010. Do 2010 roku na wiecie wdroono 43 946 cer- 40. Systemy Zarzdzania w wietle Nowych WyzwaStan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania Jakoci43tyfikatw tego typu. Od 2004 roku ksztatuje si tendencja rosnca w zakresie ichliczby. Liczba certyfikatw potwierdzajcych zgodno systemu z wymaganiamistandardu ISO 16949 do 2010 roku wrosa ponad 40-krotnie w porwnaniu do2004 roku.Z oszacowanego modelu regresji dotyczcego certyfikacji systemw za-rzdzaniajakoci w przemyle motoryzacyjnym na wiecie wynika, i coroczniena wiecie ilo certyfikatw potwierdzajcych zgodno systemu z wymagania-mistandardu ISO 16949 wzrasta o okoo 5767.Tabela 11. Liczba certyfikatw potwierdzajcych zgodno systemu z wymaganiamistandardu ISO 16949 na wiecie w latach 20042010Liczba2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010Afryka 144 316 342 415 447 440 447Ameryka Pd. 386 724 1 256 1 365 1 429 1 453 1 509Ameryka Pn. 4 525 4 581 5 244 5 947 5 928 5 434 5 239Australia i Oceania 165 52 131 184 189 173 165Azja 1 685 5 349 12 467 17 632 21 110 23 810 26 605Europa 3 114 6 025 8 559 9 655 10 217 9 930 9 981wiat 10 019 17 047 27 999 35 198 39 320 41 240 43 946Dynamika n1 (%)Afryka 100,00 219,44 108,23 121,35 107,71 98,43 101,59Ameryka Pd. 100,00 187,56 173,48 108,68 104,69 101,68 103,85Ameryka Pn. 100,00 101,24 114,47 113,41 99,68 91,67 96,41Australia i Oceania 100,00 31,52 251,92 140,46 102,72 91,53 95,38Azja 100,00 317,45 233,07 141,43 119,73 112,79 111,74Europa 100,00 193,48 142,06 112,81 105,82 97,19 100,51wiat 100,00 170,15 164,25 125,71 111,71 104,88 106,56Dynamika n=2000 (%)Afryka 100,00 219,44 237,50 288,19 310,42 305,56 310,42Ameryka Pd. 100,00 187,56 325,39 353,63 370,21 376,42 390,93Ameryka Pn. 100,00 101,24 115,89 131,43 131,01 120,09 115,78Australia i Oceania 100,00 31,52 79,39 111,52 114,55 104,85 100,00Azja 100,00 317,45 739,88 1 046,41 1 252,82 1 413,06 1 578,93Europa 100,00 193,48 274,86 310,05 328,10 318,88 320,52wiat 100,00 170,15 279,46 351,31 392,45 411,62 438,63rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISOSurvey of Certifications 2010, 2011. 41. 44 Systemy zarzdzania w wietle bada empirycznych ...Stan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania JakociTabela 11 przedstawia liczb certyfikatw systemu zarzdzania jakoci wprzemyle motoryzacyjnym wedug wymaga normy ISO 16949. Z zestawieniaprzedstawionego w tabeli wynika, i najwiksz liczb certyfikatw tego typu nawiecie wdroono w Azji w liczbie 26 605, nastpnie w Europie 9981, AmerycePnocnej 5239, Ameryce Poudniowej 1509, Afryce 447 oraz Australii iOceanii 165.Analizujc dynamik liczby certyfikatw ISO 16949 mona zauway, i w2010 roku najwikszy wzrost zanotowano w Azji o 11,74%, Ameryce Poudniowej 3,85%, Afryce 1,59%, Europie 0,51%, natomiast w Ameryce Pnocnej, Au-straliii Oceanii zanotowano spadek liczby certyfikatw w stosunku do roku po-przedniego(w Ameryce Pnocnej o 3,59%, w Australii i Oceanii o 4,62%).Rysunek 21. Struktura certyfikatw wedug standardu ISO 16949 w latach 20042010rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISOSurvey of Certifications 2010, 2011.Z dynamiki liczby certyfikatw potwierdzajcych zgodno systemu z wy-maganiamistandardu ISO 16949 w odniesieniu do 2004 roku wynika, i w 2010 42. Systemy Zarzdzania w wietle Nowych WyzwaStan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania Jakoci45roku odnotowano najwikszy wzrost w Azji o 1478,93 %, Ameryce Poudniowej 290,93%, Europie 220,52%, Afryce 210,42%, Ameryce Pnocnej 15,78%,natomiast w Australii i Oceanii liczba ta nie ulega zmianie.Rysunek 21 przedstawia struktur certyfikatw systemu zarzdzania jako-ciw przemyle motoryzacyjnym wedug normy ISO 16949 w latach 20042010.Rysunek 22. Zmiana liczby certyfikatw potwierdzajcych zgodno systemu z wy-maganiamistandardu ISO 16949 w latach 20042010 2000=100%rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISOSurvey of Certifications 2010, 2011.Rysunek 22 przedstawia zmian liczby certyfikatw systemu zarzdzaniajakoci w przemyle motoryzacyjnym wedug wymaga normy ISO 16949 wlatach 20042010, gdzie rokiem bazowym jest rok 2000.Rysunek 23 przedstawia dynamik certyfikatw systemu zarzdzania ja-kociw przemyle motoryzacyjnym wedug normy ISO 16949 w latach 20042010, gdzie rokiem bazowym jest rok poprzedni. 43. 46 Systemy zarzdzania w wietle bada empirycznych ...Stan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania JakociRysunek 23. Dynamika liczby certyfikatw wedug standardu ISO 16949 na wiecie wlatach 20002010 (rok poprzedni =100%)rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISOSurvey of Certifications 2010, 2011.Tabela 12. Liderzy certyfikacji wedug standardu ISO 16949 na wiecie w 2010 rokuLp. Kraj Liczba1 Chiny 14 2002 Korea Poudniowa 4 0143 Stany Zjednoczone 3 7274 Niemcy 3 1785 Indie 2 9796 Japonia 1 1957 Brazylia 1 1388 Wochy 1 1189 Tajlandia 1 04610 Francja 1 03311 Meksyk 1 00912 Hiszpania 86913 Tajwan 86214 Iran 72415 Turcja 643rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie The International Organization for Standardization ISO Survey of Certifications 2010, 2011.Tabela 12 przedstawia liderw w zakresie certyfikacji systemu zarzdzaniajakoci w przemyle motoryzacyjnym wedug normy ISO 16949 na wiecie.Wrd wiatowych liderw w zakresie certyfikacji wedug standardu ISO 16949 44. Systemy Zarzdzania w wietle Nowych WyzwaStan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania Jakoci47mona wyrni nastpujce kraje: Chiny 14 200, Kore Poudniow 4014,Stany Zjednoczone 3727, Niemcy 3178, Indie 2979, Japoni 1195, Brazy-li 1138, Wochy 1118, Tajlandi 1046 oraz Francj 1033. Polska znajdu-jesi na 19 pozycji w zakresie iloci certyfikowanych systemw zarzdzania ja-kociw przemyle motoryzacyjnym wedug normy ISO 16949.Rysunek 24. Stopie skupienia certyfikatw ISO 16949 w pierwszych 10 krajachrdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISOSurvey of Certifications 2010, 2011.Rysunek 24 przedstawia stopie skupienia certyfikatw systemu zarz-dzaniajakoci w przemyle motoryzacyjnym wedug wymaga normy ISO16949 w dziesiciu krajach liderach w zakresie wdroenia systemu. Z rysunkuwynika, i suma certyfikatw przyznanych w nastpujcych krajach: Chinach,Korei Poudniowej, Stanach Zjednoczonych, Niemczech, Indiach, Japonii, Brazy-lii,Woszech, Tajlandii oraz Francji stanowi 77% ogu certyfikatw systemu za-rzdzaniajakoci w przemyle motoryzacyjnym wedug wymaga normy ISO16949 przyznanych na caym wiecie. 45. 48 Systemy zarzdzania w wietle bada empirycznych ...Stan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania Jakoci2.6 Perspektywy certyfikacji SZJ w przemyle motoryzacyjnym wedugISO 16949 w EuropieTabela 13 przedstawia liderw w zakresie certyfikacji systemu zarzdzaniajakoci w przemyle motoryzacyjnym wedug normy ISO 16949 w Europie.Tabela 13. Liderzy certyfikacji wedug standardu ISO 16949 w Europie w latach 20042010Europa 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20101 Niemcy 1 043 2 115 2 763 3 068 3 243 3 205 3 1782 Wochy 173 312 935 1 024 1 088 1 070 1 1183 Francja 89 854 1 127 1 165 1 183 1 096 1 0334 Hiszpania 526 726 870 928 972 896 8695 Czechy 307 352 431 526 565 560 5936 Wielka Brytania 318 476 616 701 680 603 5847 Polska 77 191 297 392 436 445 4688 Wgry 95 156 214 257 287 287 2999 Szwecja 21 70 156 207 236 230 23010 Sowacja 34 76 113 151 193 201 21311 Rumunia 4 6 115 155 181 194 20912 Austria 77 133 158 188 192 185 18813 Rosja 5 16 42 78 106 107 13114 Holandia 16 82 114 120 128 127 12915 Belgia 74 134 125 143 142 138 12716 Szwajcaria 77 88 104 115 116 118 12017 Sowenia 83 86 79 80 93 102 10318 Finlandia 2 18 32 29 32 30 2919 Bugaria 2 4 9 14 18 22 2620 Norwegia 13 12 18 22 24 20 20rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISO Survey of Certifica-tions2010, 2011.Wrd europejskich liderw z zakresie certyfikacji wedug standardu ISO16949 w 2010 roku mona wyrni nastpujce kraje: Niemcy z liczb 3178 cer-tyfikatw,Wochy 1118, Francj 1033, Hiszpani 869, Czechy 593, Wiel-kBrytani 584, Polsk 468, Wgry 299, Szwecj 230 oraz Sowacj 213. Polska plasuje si na 7 pozycji w zakresie liczby wdroonych certyfikatwsystemu zarzdzania jakoci w przemyle motoryzacyjnym wedug wymaganormy ISO 16949 w Europie, a ilo certyfikatw od roku 2004 do 2010 wzrosaponad 6-krotnie. 46. Systemy Zarzdzania w wietle Nowych WyzwaStan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania Jakoci49Rysunek 25. Liczba certyfikatw potwierdzajcych zgodno systemu z wymaganiamistandardu ISO 16949 w Europie w latach 20042010rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISO Survey of Certifica-tions2010, 2011.Rysunek 25 przedstawia liczb certyfikatw systemu zarzdzania jakociw przemyle motoryzacyjnym wedug normy ISO 16949 w latach 20042010 wEuropie. W 2004 roku liczba certyfikatw tego typu ksztatowaa si na poziomie3114, w 2005 roku nastpi wzrost o 93,48%, w 2006 42,06%, w 2007 12,81%, a w 2008 5,82%. W 2009 roku z kolei nastpi spadek liczby certyfika-two 2,81%, w 2010 roku natomiast mia miejsce kolejny wzrost o 0,51%.Z oszacowanego modelu regresji dotyczcego certyfikacji systemw za-rzdzaniajakoci w przemyle motoryzacyjnym w Europie wynika, i corocznieilo certyfikatw potwierdzajcych zgodno systemu z wymaganiami standarduISO 16949 wzrasta tam o okoo 1074. 47. 50 Systemy zarzdzania w wietle bada empirycznych ...Stan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania JakociRysunek 26. Zmiana liczby certyfikatw potwierdzajcych zgodno systemu z wy-maganiamistandardu ISO 16949 w Europie w latach 20042010 (5 pastw onajwikszej liczbie certyfikatw)rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISO Survey of Certifica-tions2010, 2011.Rysunek 26 przedstawia zmian liczby certyfikatw systemu zarzdzaniajakoci w przemyle motoryzacyjnym wedug wymaga normy ISO 16949 w la-tach20002010 w piciu pastwach o najwikszej liczbie certyfikatw. Wynika zniego, i najwiksz dynamik wzrostu charakteryzuj si Francja, Wochy,Niemcy, Czechy i Hiszpania.Tabela 14. rednia liczba wycofanych certyfikatw ISO 16949 w latach 20062010lp. Kraj Liczba1 Chiny 7132 Korea Poudniowa 1543 Stany Zjednoczone 1114 Niemcy 1015 Indie 756 Brazylia 647 Hiszpania 638 Wielka Brytania 42 48. Systemy Zarzdzania w wietle Nowych WyzwaStan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania Jakoci519 Tajwan 4010 Tajlandia 3711 Iran 3712 Meksyk 3413 Turcja 2914 Francja 2915 Kanada 2516 Wochy 2517 Malezja 1818 Polska 1519 Czechy 1420 Indonezja 12rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISOSurvey of Certifications 2010, 2011.Rysunek 27. Liczba certyfikatw potwierdzajcych zgodno systemu z wymagania-mistandardu ISO 16949 w Polsce w latach 20042010rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISOSurvey of Certifications 2010, 2011.Tabela 14 przedstawia redni liczb wycofanych certyfikatw systemu za-rzdzaniajakoci w przemyle motoryzacyjnym wedug wymaga normy ISO 49. 52 Systemy zarzdzania w wietle bada empirycznych ...Stan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania Jakoci16949 w latach 20062010. Najwiksz liczb wycofanych certyfikatw tego typuw cigu jednego roku odnotowano w Chinach 713, nastpnie w Korei Pou-dniowej 154, Stanach Zjednoczonych 111, Niemczech 101, Indiach 75,Brazylii 64, Hiszpanii 63, Wielkiej Brytanii 42, Tajwanie 40 oraz Tajlandii 37. Polska plasuje si na 18 pozycji ze redni 15 certyfikatw wycofanych wcigu roku.Rysunek 27 przedstawia liczb certyfikatw systemu zarzdzania jakociw przemyle motoryzacyjnym wedug wymaga standardu ISO 16949 w Polscew okresie 20042010.Z rysunku wynika, i do 2004 roku uzyskano w Polsce 77 certyfikaty tegotypu, za do koca 2010 roku wdroono 468, co stanowi ponad 6-krotny wzrost wokresie 20042010.Z oszacowanego modelu regresji dotyczcego certyfikacji systemw za-rzdzaniajakoci w przemyle motoryzacyjnym wedug standardu ISO 16949 wPolsce wynika, i corocznie ilo certyfikatw wzrasta tam o 65. 50. Systemy Zarzdzania w wietle Nowych WyzwaStan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania rodowiskiem533 Stan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania rodowiskiemW poniszym rozdziale przedstawiono stan wdroenia systemw zarzdza-niarodowiskiem na wiecie. Zaprezentowano liczb certyfikatw systemuzarzdzania rodowiskiem potwierdzajcych zgodno systemu z wymaga-niamistandardu ISO 14001. Wskazano rwnie liderw na wiecie i w Euro-piew zakresie liczby uzyskanych certyfikatw. W rozdziale zaprezentowanorwnie dynamik procesu certyfikacji na wiecie, liczb poszczeglnych cer-tyfikatwna wiecie z podziaem na rodzaje dziaalnoci gospodarczej, red-niliczb wycofanych certyfikatw na wiecie oraz zmian liczby certyfikatww Polsce.3.1 Systemy zarzdzania rodowiskiem wedug wymaga normy ISO14001 na wiecieRysunek 28 prezentuje liczb certyfikatw systemu zarzdzania rodowi-skiemna wiecie wedug wymaga normy ISO 14001 w latach 20002010.Rysunek 28. Liczba certyfikatw potwierdzajcych zgodno systemu z wymaganiamistandardu ISO 14001 na wiecie w latach 20002010rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISO Survey Of Certifica-tions2010, 2011. 51. 54 Systemy zarzdzania w wietle bada empirycznych ...Stan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania rodowiskiemZ rysunku wynika, i liczba certyfikatw tego typu od 2000 do 2010 rokuwzrosa prawie 11-krotnie, osigajc w 2010 roku warto 251. Od 2000 do 2010roku mona zaobserwowa cigy wzrost tej liczby. Dynamika wzrostu liczbyomawianych w tym podrozdziale certyfikatw w 2001 roku wyniosa 157%, w2002 136%, w 2003 132%, w 2004 140%, w 2005 122%, w 2006 115%,w 2007 121%, w 2008 122%, w 2009 118%, a w 2010 113%.Z oszacowanego modelu regresji dotyczcego certyfikacji systemw za-rzdzaniarodowiskiem na wiecie wynika, i corocznie na wiecie ilo certyfi-katwISO 14001 wzrasta o 22 929.Tabela 15. Liczba certyfikatw potwierdzajcych zgodno systemu z wymaganiamistandardu ISO 14001 na wiecie w latach 2000 20102000 2002 2004 2006 2008 2010LiczbaAfryka 228 418 818 1 080 1 536 1 691Ameryka Pd. 521 1 359 2 868 4 246 4 456 6 177Ameryka Pn. 1 711 4 112 6 830 7 782 7 392 6 548Australia i Oceania 1 112 1 564 2 092 2 150 1 279 1 666Azja 8 399 18 841 38 567 58 539 98 057 133 593Europa 10 876 23 146 39 379 54 414 76 095 101 297wiat 22 847 49 440 90 554 128 211 188 815 250 972Dynamika n1 (%)Afryka 100,0 134,4 130,5 95,4 138,6 108,9Ameryka Pd. 100,0 210,7 176,4 128,2 110,7 170,4Ameryka Pn. 100,0 150,3 128,9 107,8 98,5 86,4Australia i Oceania 100,0 110,0 148,7 109,2 140,7 102,0Azja 100,0 139,5 151,8 115,4 126,7 109,5Europa 100,0 129,7 128,6 116,2 119,6 116,8wiat 100,0 135,6 139,3 115,3 122,2 112,5Dynamika n=2000 (%)Afryka 100,0 183,3 358,8 473,7 673,7 741,7Ameryka Pd. 100,0 260,8 550,5 815,0 855,3 1185,6Ameryka Pn. 100,0 240,3 399,2 454,8 432,0 382,7Australia i Oceania 100,0 140,6 188,1 193,3 115,0 149,8Azja 100,0 224,3 459,2 697,0 1167,5 1590,6Europa 100,0 212,8 362,1 500,3 699,7 931,4wiat 100,0 216,4 396,3 561,2 826,4 1098,5rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISOSurvey of Certifications 2010, 2011. 52. Systemy Zarzdzania w wietle Nowych WyzwaStan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania rodowiskiem55Tabela 15 przedstawia liczb certyfikatw systemu zarzdzania rodowi-skiempotwierdzajcych zgodno systemu z wymaganiami standardu ISO14001. Z zestawienia przedstawionego w tabeli wynika, i do koca 2010 rokuwdroono na wiecie 250 972 certyfikaty tego typu. Analizujc dynamik wzrostucertyfikatw ISO 14001 mona zauway, i w 2010 roku najwikszy wzrost za-notowanow Ameryce Poudniowej o 70,4%, kolejno: w Europie o 16,8%, Azji 9,5%, Afryce 8,9% oraz Australii i Oceanii 2%. W Ameryce Pnocnej z koleizanotowano w 2010 roku spadek iloci certyfikatw w stosunku do roku poprzed-niegoo 13,6%.Rysunek 29.Liczba certyfikatw potwierdzajcych zgodno systemu z wymaganiamistandardu ISO 14001 na wiecie w 2010 rokurdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISOSurvey of Certifications 2010, 2011.Z dynamiki certyfikatw potwierdzajcych zgodno systemu z wymaga-niamistandardu ISO 14001 w odniesieniu do 2000 roku wynika, i w 2010 rokuodnotowano najwikszy wzrost w Azji o 1490,6%, nastpnie w Ameryce Pou-dniowejo 1085,6%, Europie 831,4%, Afryce 641,7%, Ameryce Pnocnej 53. 56 Systemy zarzdzania w wietle bada empirycznych ...Stan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania rodowiskiem282,7% oraz Australii i Oceanii 49,8%. Powysze dane prezentuj w postacigraficznej rysunek 31 i rysunek rysunek 32.Rysunek 29 przedstawia liczb certyfikatw ISO 14001 w 2010 roku nawiecie. Najwiksz liczb certyfikatw w 2010 roku wdroono w Azji 133 593 iEuropie 101 297, a nastpnie w Ameryce Pnocnej 6548, Ameryce Pou-dniowej 6177, Afryce 1691 oraz Australii i Oceanii 1666.Rysunek 30 przedstawia struktur certyfikatw potwierdzajcych zgodnosystemu z wymaganiami standardu ISO 14001 .Rysunek 30. Struktura certyfikatw wedug standardu ISO 14001 w latach 20002010rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISOSurvey of Certifications 2010, 2011.Rysunek 31 przedstawia zmian certyfikatw potwierdzajcych zgodnosystemu z wymaganiami standardu ISO 14001 w latach 20002010 , gdzie ro-kiembazowym jest rok 2000. 54. Systemy Zarzdzania w wietle Nowych WyzwaStan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania rodowiskiem57Rysunek 31. Zmiana liczby certyfikatw wedug standardu ISO 14001 w latach 20002010 2000=100%rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie The International Organization for Standardization ISOSurvey Of Certifications 2010, 2011.Rysunek 32. Dynamika liczby certyfikatw potwierdzajcych zgodno systemu zwymaganiami standardu ISO 14001 w latach 20002010 (rok poprzedni=100%)rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISOSurvey of Certifications 2010, 2011. 55. 58 Systemy zarzdzania w wietle bada empirycznych ...Stan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania rodowiskiemRysunek 32 przedstawia dynamik liczby certyfikatw potwierdzajcychzgodno systemu z wymaganiami standardu ISO 14001 w latach 20002010 ,gdzie rokiem bazowym jest rok poprzedni.Tabela 16 przedstawia liderw w zakresie liczby certyfikatw potwierdza-jcychzgodno systemu z wymaganiami standardu ISO 14001 w 2010 roku.Najwicej certyfikatw na koniec 2010 roku uzyskano w Chinach 69 784,nastpnie w Japonii 34 852, Hiszpanii 18 347, we Woszech 17 064 orazWielkiej Brytanii 14 346. Polska znajduje si na 20 pozycji z liczb 1793 uzy-skanychcertyfikatw.Tabela 16. Liderzy certyfikacji wedug standardu ISO 14001 na wiecie w 2010 rokulp. Kraj Liczba1 Chiny 69 7842 Japonia 34 8523 Hiszpania 18 3474 Wochy 17 0645 Wielka Brytania 14 3466 Korea Poudniowa 9 6817 Rumunia 7 4188 Czechy 6 6299 Niemcy 6 00110 Francja 5 25111 Szwecja 4 62212 Stany Zjednoczone 4 40713 Indie 3 87814 Brazylia 2 81515 Szwajcaria 2 57516 Tajwan 2 44117 Tajlandia 2 15918 Rosja 1 95319 Wgry 1 82220 Polska 1 793rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISO Survey of Certifications 2010, 2011. 56. Systemy Zarzdzania w wietle Nowych WyzwaStan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania rodowiskiem59Rysunek 33. Stopie skupienia certyfikatw potwierdzajcych zgodno systemu zwymaganiami standardu ISO 14001 w pierwszych 10 krajachrdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISOSurvey of Certifications 2010, 2011.Rysunek 33 przedstawia 10 pastw z najwiksz liczb certyfikatw po-twierdzajcychzgodno systemu z wymaganiami standardu ISO 14001, kolejno:Chiny, Japoni, Hiszpani, Wochy, Wielk Brytani, Kore Poudniow, Rumu-ni,Czechy, Niemcy i Francj. Liczba certyfikatw uzyskanych w tych krajachstanowi 75,5% ogu certyfikatw tego typu przyznanych na wiecie.3.2 Systemy zarzdzania rodowiskiem wedug normy ISO 14001 w Euro-pieTabela 17 przedstawia liderw w zakresie liczby certyfikatw ISO 14001 wEuropie w latach 20012010.Liderami w tym zakresie w Europie w 2010 roku byy nastpujce kraje:Hiszpania z liczb 18 347 certyfikatw, Wochy 17 064, Wielka Brytania 14346, Rumunia 7418, Czechy 6629, Niemcy 6001, Francja 5251, Szwecja 57. 60 Systemy zarzdzania w wietle bada empirycznych ...Stan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania rodowiskiem 4622, Szwajcaria 2575, Rosja 1953, Wgry 1822 i, na 12 miejscu, Polska zliczb 1793 certyfikatw.Tabela 17. Liderzy certyfikacji wedug standardu ISO 14001 w Europie w latach 20012010Lp. Europa 2001 2002 2003 2004 20051 Hiszpania 2 064 3 228 4 860 6 473 8 6202 Wochy 1 295 2 153 3 066 4 785 7 0803 Wielka Brytania 2 722 2 917 5 460 6 253 6 0554 Rumunia 15 45 96 361 7525 Czechy 174 318 519 1 288 2 1226 Niemcy 3 380 3 700 4 144 4 320 4 4407 Francja 1 092 1 467 2 344 2 955 3 2898 Szwecja 2 070 2 730 2 330 3 478 3 6829 Szwajcaria 762 1 052 1 155 1 348 1 56110 Rosja 12 23 48 118 18511 Wgry 340 640 770 882 99312 Polska 294 434 555 709 948Europa 2006 2007 2008 2009 20101 Hiszpania 11 125 13 852 16 443 16 527 18 3472 Wochy 9 825 12 057 12 922 14 542 17 0643 Wielka Brytania 6 070 7 323 9 455 10 912 14 3464 Rumunia 1 454 2 269 3 884 6 863 7 4185 Czechy 2 211 2 731 3 318 4 684 6 6296 Niemcy 5 415 4 877 5 709 5 865 6 0017 Francja 3 047 3 476 3 482 4 678 5 2518 Szwecja 3 759 3 800 4 478 4 193 4 6229 Szwajcaria 1 728 1 875 2 187 2 324 2 57510 Rosja 223 267 720 1 503 1 95311 Wgry 1 140 1 537 1 834 1 659 1 82212 Polska 837 1 089 1 544 1 500 1 793rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISOSurvey of Certifications 2010, 2011.Rysunek 34 przedstawia zmian liczby certyfikatw wedug standardu ISO14001 w Europie w latach 20002010. Z rysunku wynika, i do 2000 roku w Eu-ropieuzyskano 10 876 certyfikatw tego typu, do roku 2010 natomiast liczba tawzrosa ponad 9-krotnie, osigajc w 2010 roku warto 10 1297.Z oszacowanego modelu regresji dotyczcego certyfikacji systemw za-rzdzaniarodowiskiem w Europie wynika, i corocznie ilo certyfikatw ISO14001 wzrasta tam o 8795. 58. Systemy Zarzdzania w wietle Nowych WyzwaStan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania rodowiskiem61Rysunek 34. Liczba certyfikatw wedug standardu ISO 14001 w Europie w latach20002010rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISOSurvey Of Certifications 2010, 2011.Rysunek 35. Zmiana liczby certyfikatw wedug standardu ISO 14001 w Europie wlatach 20012010 (5 pastw o najwikszej liczbie certyfikatw)rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISOSurvey of Certifications 2010, 2011. 59. 62 Systemy zarzdzania w wietle bada empirycznych ...Stan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania rodowiskiemRysunek 35 przedstawia zmian liczby certyfikatw wedug wymagastandardu ISO 14001 w Europie w latach 20002010 w piciu pastwach o naj-wikszejliczbie certyfikatw. Z rysunku wynika, i najwiksz dynamik charak-teryzujesi Rumunia.Tabela 18. Liczba wydanych certyfikatw potwierdzajcych zgodno systemu z wy-maganiamistandardu ISO 14001 w latach 20052010 z podziaem na branePrzemys 2005 2006 2007 2008 2009 20101 Budownictwo 7,11 11,54 12,79 9,88 15,44 16,412 Urzdzenia elektryczne 11,02 11,95 10,54 9,51 9,50 10,593 Metale i wyroby metalowe 9,58 9,54 10,01 10,70 10,07 10,034 Handel hurtowy i detaliczny; 6,74 5,57 5,87 7,97 6,26 5,795 Wyroby z gumy i plastiku 5,83 5,64 5,96 5,64 5,59 5,786 Maszyny i osprzt do nich 5,90 5,78 5,11 5,08 5,35 5,717 Chemikalia, produkty .. 6,03 6,40 6,00 4,94 5,11 5,358 Usugi inynierskie 2,57 2,26 2,58 2,42 3,61 4,179 Inne usugi 3,69 3,11 2,87 4,18 3,46 3,8610 Produkty ywnociowe, 4,73 4,23 3,45 3,73 3,34 3,0311 Transport, przechowalnictwo 3,97 3,29 3,09 4,11 3,35 2,9412 Inne suby socjalne 4,77 3,30 4,94 5,54 3,83 2,3313 Inne urzdzenia transportowe 3,29 2,61 2,70 3,00 2,26 1,9714 Produkcja niesklasyfikowana 1,03 1,53 1,47 1,01 1,54 1,8115 Tekstylia i wyroby tekstylne 1,35 2,01 1,98 1,06 1,66 1,7016 Recykling 2,98 1,82 2,05 3,11 2,15 1,4917 Drukarnie 1,37 1,21 1,32 1,30 1,32 1,4418 Niemetaliczne produkty 1,32 1,40 1,46 1,22 1,35 1,4019 Beton, cement, wapno, .. 1,04 1,26 1,51 1,20 1,33 1,3820 Porednictwo finansowe 0,93 1,33 1,42 1,02 1,30 1,3221 Miazga, papier .. 1,72 1,56 1,42 1,40 1,30 1,2322 Technika informatyczna 0,86 0,62 0,81 1,12 1,00 1,0423 Rolnictwo, rybowstwo 1,65 1,43 0,87 0,94 0,96 1,0224 Drewno i jego przetwory 0,78 1,06 1,07 0,70 0,91 0,9925 Grnictwo i kopalnictwo 1,04 1,08 0,94 1,09 0,98 0,9726 Administracja publiczna 1,30 1,17 1,23 1,26 1,07 0,8027 Hotele i restauracje 0,89 1,19 0,94 1,10 0,88 0,7928 Dostawy energii elektrycznej 1,67 2,40 1,79 2,02 1,47 0,7829 Dostawy wody 0,66 0,63 0,45 0,66 0,49 0,67 60. Systemy Zarzdzania w wietle Nowych WyzwaStan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania rodowiskiem6330 Farmaceutyki 0,85 0,63 0,75 0,77 0,67 0,6631 Zdrowie i opieka spoeczna 0,51 0,41 0,92 0,52 0,47 0,5832 Szkolnictwo 0,43 0,21 0,21 0,28 0,41 0,4833 Produkcja koksu i produktw rafinacji ropynaftowej0,93 0,67 0,51 0,48 0,42 0,3934 Skry i wyroby skrzane 0,29 0,40 0,33 0,19 0,25 0,2535 Dostawy gazu 0,44 0,33 0,24 0,38 0,27 0,2436 Przemys stoczniowy 0,13 0,11 0,11 0,13 0,27 0,2337 Lotnictwo 0,15 0,17 0,14 0,21 0,20 0,1638 Firmy wydawnicze 0,15 0,09 0,09 0,08 0,09 0,1239 Paliwa jdrowe 0,30 0,06 0,05 0,04 0,06 0,09rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISOSurvey of Certifications 2010, 2011.Tabela 18 przedstawia liczb certyfikatw wedug standardu ISO 14001 wlatach 20052010 na wiecie. Najwiksz liczb wydanych certyfikatw tego typuw 2010 roku charakteryzowa si przemys budowniczy 16,41%, brana urz-dzeelektrycznych i optycznych 10,59%, przemys metalowy 10,03%, cz-nie:handel hurtowy i detaliczny, naprawy pojazdw mechanicznych, motocykli,wyrobw do uytku osobistego i domowego 5,79% oraz przemys wyrobw zgumy i plastiku 5,78%.Tabela 19. rednia liczba wycofanych certyfikatw ISO 14001 w latach 20062010lp. Kraj Liczba1 Chiny 2 5772 Korea Poudniowa 1 2143 Hiszpania 9464 Japonia 8075 Wielka Brytania 3996 Rumunia 3637 Wgry 1808 Turcja 1669 Tajlandia 15910 Wochy 158rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISOSurvey of Certifications 2010, 2011. 61. 64 Systemy zarzdzania w wietle bada empirycznych ...Stan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania rodowiskiemTabela 19 przedstawia redni liczb wycofanych certyfikatw ISO 14001na wiecie w latach 20062010. Najwiksz liczb wycofanych certyfikatw tegotypu w roku charakteryzuj si Chiny z iloci 2577, co stanowi 27% wszystkichprzyznanych certyfikatw w tym kraju do koca 2010 roku. Kolejnym krajem znajwiksz ich liczb jest Korea Poudniowa 1214 (12%), kolejno Hiszpania 946 (5%), Japonia 807 (2%) oraz Wielka Brytania 399 (2%). Polska zajmuj18 pozycj na wiecie pod wzgldem iloci wycofanych certyfikatw ISO 14001 zliczb 91, co stanowi 5% ogu przyznanych tam do koca 2010 roku certyfika-tw,przy czym wskanik wycofanych certyfikatw ISO 14001 jest o wiele niszyni w przypadku certyfikacji systemu zarzdzania jakoci wedug normy ISO9001. Ten ostatni ksztatuje si na poziomie 15,2% ogu przyznanych certyfika-tw.Rysunek 36. Zmiana liczby certyfikatw z podziaem na brane wedug standarduISO 14001 w Polscerdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization ISOSurvey of Certifications 2010, 2011. 62. Systemy Zarzdzania w wietle Nowych WyzwaStan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania rodowiskiem65Rysunek 36 przedstawia zmiany liczby certyfikatw ISO 14001 w Polsce wlatach 20002010. Z analizy wynika, i na koniec 2010 roku wydano tam 1793certyfikaty tego typu, co stanowi ponad 27-krotny wzrost od 2000 roku.Z oszacowanego modelu regresji dotyczcego certyfikacji systemw za-rzdzaniarodowiskiem w Polsce wynika, i corocznie ilo certyfikatw ISO14001 wzrasta tam o 164. 63. 66 Systemy zarzdzania w wietle bada empirycznych ...Stan i perspektywy wdroenia systemw zarzdzania BHP4 Stan i perspektywy wdroenia systemw zarzdzania bezpieczestwem ihigien pracyW poniszym rozdziale przedstawiono stan wdroenia systemw zarzdza-niabezpieczestwem i higien pracy na wiecie, ilo norm oraz przewod-nikwdotyczcych zarzdzania bezpieczestwem i higien pracy oraz licz-bkrajw, w ktrych wdraa si systemy w latach 20032011.Rysunek 37 prezentuje szacunkow liczb certyfikatw systemw zarz-dzaniabezpieczestwem i higien pracy na wiecie w latach 20032011. Z ze-stawieniawynika, i do koca 2011 roku wdroono na wiecie 92 302 certyfikatytego typu. Liczba ta wzrosa ponad 8-krotnie w porwnaniu do 2003 roku. Z przy-gotowanegorwnania regresji wynika, i corocznie przybywa okoo 10 616 certy-fikatw,przy czym linia trendu wskazuje na stay wzrost ich liczby.Rysunek 37. Szacunkowa liczba certyfikatw systemw zarzdzania bezpiecze-stwemi higien pracy na wiecie w latach 2003 20113 89811 09115 18524 65631 51242 9359500075000550003500015000-5000rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: OHSAS Project Group.54 35773 33092 302y = 10616x - 14272R = 0,9509-250002003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 64. Systemy Zarzdzania w wietle Nowych WyzwaStan i perspektywy wdroenia systemw zarzdzania BHP67Rysunek 38. Liczba norm i standardw w zakresie bezpieczestwa i higieny pracy wlatach 2003 2011 na wiecie233844334344605040302010rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: OHSAS Project Group.Rysunek 39. Liczba przewodnikw dotyczcych wdraania i funkcjonowania systemuzarzdzania bezpieczestwem i higien pracy w latach 20032011 na wiecie5045403530252015105rdo: opracowanie wasne, 2013 na podstawie OHSAS Project Group.44464802003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 201131424346464646444002003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 65. 68 Systemy zarzdzania w wietle bada empirycznych ...Stan i perspektywy wdroenia systemw zarzdzania BHPRysunek 38 przedstawia liczb norm i standardw w zakresie bezpiecze-stwai higieny pracy w latach 20032011 na wiecie. Z rysunku wynika, i w 2011roku liczba norm i standardw z analizowanego zakresu wynosia 48.Rysunek 39 przedstawia liczb przewodnikw dotyczcych wdraania ifunkcjonowania systemu zarzdzania bezpieczestwem i higien pracy w latach20032011 na wiecie.Rysunek 40 przedstawia zestawienie liczby krajw, w ktrych przyznaje sicertyfikaty systemw zarzdzania bezpieczestwem i higien pracy. Z rysunkuwynika, i liczba krajw, w ktrych wdraany jest ten system, wzrastaa w okresie20032011. W 2011 roku wynosia 127.Rysunek 40. Liczba krajw, w ktrych przyznaje si certyfikaty systemu zarzdzaniabezpieczestwem i higien pracy w latach 20032011708282821021081401201008060402002003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011rdo: opracowanie wasne, 2013 na podstawie OHSAS Project Group.116121127Rysunek 41 przedstawia zidentyfikowane powody wycofania certyfikatwsystemu zarzdzania bezpieczestwem i higien pracy, wrd ktrych wskazanona fakt, i organizacja nie przesza auditu. 66. Systemy Zarzdzania w wietle Nowych WyzwaStan i perspektywy wdroenia systemw zarzdzania BHP69Rysunek 42 przedstawia liczb certyfikatw systemu zarzdzania bezpie-czestwemi higien pracy z podziaem na sektory. Z rysunku wynika, i najbar-dziejpowszechne s systemy zarzdzania bezpieczestwem i higien pracy wnastpujcych sektorach: budownictwie, metali i wyrobw metalowych, usugachinynieryjnych i usugach innych.Rysunek 41. Zidentyfikowane powody wycofania certyfikatw systemu zarzdzaniabezpieczestwem i higien pracyrdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: OHSAS Project Group.Rysunek 43 prezentuje udzia dziesiciu pastw w stosunku do oglnejliczby certyfikatw systemu zarzdzania bezpieczestwem i higien pracy nawiecie. Z rysunku wynika, i nastpujce kraje: Chiny, Holandia, Wochy, WielkaBrytania, Hiszpania, Niemcy, Iran, Rumunia, Francja oraz Indie skupiaj 73%ogu certyfikatw tego typu na wiecie. 67. 70 Systemy zarzdzania w wietle bada empirycznych ...Stan i perspektywy wdroenia systemw zarzdzania BHPRysunek 42. Liczba certyfikatw systemu zarzdzania bezpieczestwem i higienpracy w zalenoci od sektorw0 500 1000 1500 2000 2500281735341816319311227293022533113962413231514213873732202236261 4 9108 51 Rolnictwo, rybowstwo; 2 Grnictwo i kopalnictwo ; 3 Produkty ywnociowe, napoje, wyroby tyto-niowe; 4 Tekstylia i wyroby tekstylne ; 5 Skry i wyroby skrzane ; 6 Drewno i jego przetwory ; 7 Mi-azga,papier i wyroby papiernicze ; 8 Firmy wydawnicze ; 9 Drukarnie ; 10 Produkcja koksu i produktwrafinacji ropy naftowej ; 11 Paliwa jdrowe; 12 Chemikalia, produkty chemiczne, wkna sztuczne ; 13 Farmaceutyki ; 14 Wyroby z gumy i plastiku ; 15 Niemetaliczne produkty nieorganiczne ; 16 Beton, ce-ment,wapno, gips itp. ; 17 Metale i wyroby metalowe; 18 Maszyny i osprzt do nich ; 19 Urzdzenia el-ektrycznei optyczne ; 20 Przemys stoczniowy ; 21 Lotnictwo ; 22 Inne urzdzenia transportowe ; 23 Produkcja niesklasyfikowana gdzie indziej ; 24 Recykling ; 25 Dostawy energii elektrycznej ; 26 Dostawygazu ; 27 Dostawy wody ; 28 Budownictwo ; 29 Handel hurtowy i detaliczny; naprawy pojazdwmechanicznych, motocykli, wyrobw do uytku osobistego i domowego ; 30 Hotele i restauracje ; 31 Transport, przechowalnictwo, czno ; 32 Porednictwo finansowe; nieruchomoci; wynajem ; 33 Techni-kainformatyczna ; 34 Usugi inynierskie ; 35 Inne usugi ; 36 Administracja publiczna ; 37 Szkolnictwo ;38 Zdrowie i opieka spoeczna ; 39 Inne suby socjalne.rdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: OHSAS Project Group. 68. Systemy Zarzdzania w wietle Nowych WyzwaStan i perspektywy wdroenia systemw zarzdzania BHP71Rysunek 43. Udzia 10 pierwszych pastw w stosunku do oglnej liczby certyfikatwsystemu zarzdzania bezpieczestwem i higien pracy na wiecierdo: opracowanie wasne, 2013. Na podstawie: OHSAS Project Group.Najwicej certyfikatw na zgodno z OHSAS wydano w Chinach(39 778), Holandii (10 368), Woszech (7 029), Wielkiej Brytanii (4 311), Hiszpanii(3 605), Niemczech (2 883), Iranie (2 625), Rumunii (2 476), Francji (2 036), In-diach(1 497). 69. 72 Systemy zarzdzania w wietle bada empirycznych ...Stan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania Bezp. ywnoci5 Stan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzdzania BezpieczestwemywnociW poniszym rozdziale przedstawiono stan wdroenia systemw zarzdza-niabezpieczestwem ywnoci na wiecie. Zaprezentowano liczb certyfi-katwsytemu zarzdzania bezpieczestwem ywnoci wedug wymaganormy ISO 22000. Wskazano rwnie liderw na wiecie i w Europie w za-kresieliczby wdroonych certyfikatw. W rozdziale zaprezentowano rwniedynamik procesu certyfikacji na wiecie, liczb poszczeglnych certyfika-twna wiecie z podziaem na rne rodzaje dziaalnoci gospodarczej,redni liczb wycofanych certyfikatw na wiecie oraz zmian liczby certy-fikatww Polsce.5.1 Systemy zarzdzania bezpieczestwem ywnoci na wiecieRysunek 44 prezentuje liczb certyfikatw systemu zarzdzania bezpie-czestwemywnoci na wiecie wedug wymaga normy ISO 22000 w latach20072010.Liczba certyfikatw tego typu od 2007 roku do 2010 roku wzrosa prawie 5-krotnie, osigajc w 2010 roku warto 19. Od 2007 do 2010 roku mona zaob-serwowacigy wzrost tej liczby. Dynamika wzrostu liczby certyfikatw potwier-dzajcychzgodno wdroonego systemu z wymaganiami standardu ISO 22000w 2008 roku wyniosa 200%, w 2009 175%, a w 2010 135%. Z oszacowane-gomodelu regresji dotyczcego certyfikacji systemw zarzdzania bezpiecze-stwemywnoci na wiecie wynika, i corocznie na wiecie ilo certyfikatw po-twierdzajcychzgodno systemu z wymaganiami standardu ISO 22000 w latach20052010 z podziaem na brane wzrasta o 4915 . 70. Systemy Zarzdzania w wietle Nowych WyzwaStan i perspektywy wdroenia Systemw Zarzd