3. Yazlar 3 nternetteki sitemiz http://ismailhakkialtuntas.com/
da 2014 ylarnda okuyucularmzla paylatm yazlardan bir ksmdr.
Yazlarda sra gzetilmedi. Deiik konular pe pee yazld. Bu ekilde
okuyan asndan fazla sknt oluturmayaca dnld. Tevfik ve inayet Allah
Teldandr. hramczde smail Hakk ALTUNTA Esenler /stanbul Balang: 05.
08. 2014 Biti : 18. 08. 2014
4. 4 Yazlar NDEKLER HCR 1400. YILA YAKLAIRKEN KLELKTEN EFENDLE
SMHA AYVERD 11 [38 YIL NCESNDEN MSLMANLARA YAPILAN BR ARIDIR] 11
NSZ
.........................................................................................................................................
11 KLELKTEN EFENDLE DAVET 13 SLM
BRL................................................................................................................................
14 SLM
MCZES............................................................................................................................
16 FIRSATLAR ve DEERLENDRLMES
................................................................................................
17 ZLE DORU
........................................................................................................................
18 UYANIA
DVET............................................................................................................................
19 YAHUDLK
..................................................................................................................................
19 HIRSTYANLIK
..............................................................................................................................
21 GARB ARK ve SLM DNYSI
......................................................................................................
25 HAC ve ZEKT
..............................................................................................................................
31 KOMNZM
...................................................................................................................................
33 Her eyden evvel, slmn iktisat ve siyset prensiplerinde insan,
birinci unsurdur. Her ey, topyekn insann madd refh ve manev inkif
iindir. Sosyal adlet ise temel prensiplerinin banda gelir. .. 36
KURTULUUN
YOLU.......................................................................................................................
38 TEMENNLER
.................................................................................................................................
39 Birka Dn
Husus..........................................................................................................................
40 ktisd, Ticar ve Teknik Bz
Hususlar..........................................................................................
41 NETCE
.........................................................................................................................................
42 CHDA
DVET.............................................................................................................................
44 HATIRLADIIM HDSELERDEN BR KISIMMAHR Z 47 LDKTEN SONRA EVLYNIN
TASARRUFU VE TEMESSL
................................................................ 48
ABDLAZZ MECD EFEND
............................................................................................................
50 AK BUDUR!, (AK BU M!) SMHA AYVERD HANIMEFEND 52 AK BUDUR!, (Ak
Bu mi!)
........................................................................................................
53 GNL SOHBETLER 115 BZLER, YRMNC YZYILIN YALNIZ NSANLARI
.............................................................................
115 BOYACI OSMAN EFEND
..............................................................................................................
119 EKERC KR
AMCA................................................................................................................
120
EDEP.........................................................................................................................................
122 STRES
.......................................................................................................................................
124
5. Yazlar 5
MEVLN..................................................................................................................................
127 KENDN TANI - . HALUK KAYNAK 135 NEFS NEDR? 135 DN NEDR? 137
TEKKELERE ELETREL BAKI 140 1. DNE VE DN ADAMLARINA BAKI 142 3.
AYDINLAR 150 4. 2. YNETME YNELK ELETRLER 152 SOLCULUKTAN SUFLE
NEZHE
ARAZ.........................................................................................
153 NUR BABA, BRANLER, TEKKELER VE GRUP SEKS 157 Nur Baba; Yakup
Kadri 1921 ylnda yazd, "olay oldu.
"................................................................157
Tarikatlardaki bozulma zerinedir; imdi okunmas zamanldr.
...................................................157 "Nur Baba"
yepyenidir ve her yerde var.
........................................................................................157
Sadece bir Bektai Dergah deil, ok daha fazlasna hazrlkl olmay
neriyorum.........................157 Tarikatlar nce kadn ve onunla
birlikte erkei srletiren
teknelerdir........................................157 Yakup Kadri
Karaosmanolu bunu pek gzel, yer yer tiksindirerek yazyor.
..................................158 Yaln
Kk................................................................................................................................158
Sabetayizm
gsterisi....................................................................................................................158
Srlerle
bozulma........................................................................................................................158
Klelie koanlar
.........................................................................................................................159
Sabetayizmden
Bektailie...........................................................................................................159
rme
.......................................................................................................................................160
nsanlktan
k...........................................................................................................................160
MESUT YILMAZ'IN RIFA SIRRI 161 ORHAN BURAN 164 ORHAN BURANI
ANARKEN.........................................................................................................
168 BENCLLK
HASTALIIMIZ............................................................................................................
169 ORHAN BURANIN TARHLMZE KATKISI
................................................................................
170 RENAISSANCE (Rnesans)
...........................................................................................................
179 BLM NSANLIKTA ONUR BIRAKMIYOR
MU?...................................................................................
181 Amerikan Grnn Bir zeti EMERSON GZYLE GOETHE
......................................................... 183
PESTALOZZ VE ETM DEVRM 186 "RYALARIYLA DNYA MEHURLARI SLMI VE TIBB
KAYNAKLARA GRE RUMUZLU RYA TABRLER ANSKLOPEDS" 198 -NANILMAZ BR DDA
(Ulus Gazetesi Yl: 1936) RYALARIMIZ, TUTULACAIMIZ HASTALIKLARI
GSTERYOR:...............................................................................................................................203
6. 6 Yazlar TANRININ LM 212 KELME VE KELMES KELMESNE EVR 215
FOUCAULT, NETZSCHE VE MARX 218 ANTK MISIR EDEBYATINADAN MASALLAR
225 K ERKEK KARDEN
HKYES.....................................................................................................
225 AHLAK VE FELSEF
METNLER......................................................................................................
232 PTAH-HETEPN
TLER..........................................................................................................
232 ANNN ZDEYLER
.................................................................................................................
235 NGLTEREDE TYATRO 236 AIMIZ BRTANYASINDA EDEBYAT
...........................................................................................
240 "DN, BLM VE DEOLOJ" TARTIMALARI 246 GLGEYE VG-JORGE LUIS BORGES
287 ANKA MEZHEB
............................................................................................................................287
DEUTSCHES REQUEM
................................................................................................................
289 BAKA BR UYDURMA
PARA.......................................................................................................
300 YAZININ SIFIR DERECES- ROLAND BARTHES 301 YAZI NEDR?
..............................................................................................................................
301 SYASAL YAZILAR
.......................................................................................................................
304 YAZI VE YORUM- ROLAND BARTHESDAN SEME YAZILAR 308 SEVML BR
.........................................................................................................................
308
FALINIZ.....................................................................................................................................
309 ELETR
NEDR?.........................................................................................................................
310 LEONARDO DA VINCI 315 Btn bunlar nerede rendi? Ve de, btn
bunlar ne zaman rendi? .......................................318
ZAMANIN GZL SAHPLER -ARETLER VE MUCZELER 322 YOLCU MELKSEDEK
...................................................................................................................
328 TRKENN ZAAFLARI, NGLZCENN GC! 335 MUKAYESESZ DNCE OLMAZ!
..................................................................................................336
BR NGLZCE SZLE BAKARSAK...
...........................................................................................
337 TRKE SZLK 15 BN KELME, NGLZCE-TRKE SZLK 50 BN KELME!
............................. 337 DL DEVRM: RVAYET MUHTELF AMA,
PLANLAMA
DEL!........................................................... 338
MEER HATA DEL PLAN YAPMIIZ!
.........................................................................................
340 MSYONERLERN LER!
..............................................................................................................
341 YOLUNU YOLDAN BULANLAR 344 KAMULATIRMA LEMLER
.........................................................................................................
345
7. Yazlar 7 YASA KM
KORUYOR..................................................................................................................
346
NETCE......................................................................................................................................
348 KORKUYU YNETMEK 350 GNEYDOU'DA SYAS ZM ARAYILARININ DEOLOJK
KKENLER........................................... 350 ALMANYA'NIN
ORTADOU POLTKASININ YEN
BOYUTLARI...........................................................
353 LETM SOSYOLOJS AISINDAN TRK KML HAKKINDA BAZI DNCELER
............................... 355 NSANLARI DETRME SANATI 358
NSZ......................................................................................................................................
358 AIMIZIN
BLMECES.................................................................................................................
360 BKZ: GL VE HA KARDEL (ROSE CROX) (GL HA RGT 362 AHSYETN
ANATOMS..............................................................................................................
364 CNS
HAYAT................................................................................................................................368
GVENLK N HARCANAN ABALAR
...........................................................................................369
BAARI TUTKUSU
.........................................................................................................................371
ZM
YOLLARI........................................................................................................................
372
DRSTLK.................................................................................................................................374
RUH
TEMZL.............................................................................................................................375
DERKMLIK
..............................................................................................................................376
SEVG...........................................................................................................................................377
KUDRETN
KAYNAI...................................................................................................................
378 YEN NSAN TP OLUTURMA
.......................................................................................................382
rnek..........................................................................................................................................382
Ak
Yreklilik*............................................................................................................................382
nsanlara Yardma Hazr Olmak
...................................................................................................383
Dinleme Sanat
..........................................................................................................................
383 Byle Bir ideoloji Her Yerde Geerli
Olmaldr................................................................................384
Byle Bir ideoloji Hayatn Btn Alanlarn
Kapsamaldr................................................................385
YEN NSAN TP DURUM
...............................................................................................................385
EHVETN ESR OLANLAR
.............................................................................................................386
GVENLK HIRSININ KLES OLANLAR
...........................................................................................387
BAARI TUTKUSUNA YAKASINI
KAPTIRANLAR................................................................................388
YEN NSAN TP
...........................................................................................................................390
NEFSN BALARINDAN
KURTULMAK..............................................................................................390
YEN NSAN TP
NETCE................................................................................................................393
YEN NSAN TP NHA
KARAR.......................................................................................................394
8. 8 Yazlar Birok eylerin Ters Gitmesinin Nedeni
........................................................................................396
BR NSAN MLYONLARA YN
VEREBLR........................................................................................399
ER YOL VE DORU YOL
.............................................................................................................403
OK HAYRET VERC
OLAYLAR......................................................................................................404
ASYADA YEN
BRLK....................................................................................................................405
KIBRIS
OLAYI................................................................................................................................405
AFRKA N TEK MT
.................................................................................................................405
DNYA N SRDRLEN KAVGA
................................................................................................406
*************................................................................................................................................408
MANEV CHAZLANMA DERNE/Aytun ALTINDAL
.......................................................................408
******
..........................................................................................................................................411
MANEV CHAZLANMA CEMYET
...................................................................................................411
[SONER YALIN]- Hrriyet 26 Nisan
2009..................................................................................411
Rahip Buchman ABDde 1929 ylnda "Manevi Cihazlanma Cemiyeti"ni
kurmutu...........................411 "Mslmanlk devrinin bugn faal
grevlerini bu varlkl, imkanl millet olan Amerikallar zerine alm
bulunuyor. nk Allah onlar bu ie semi, hazrlam ve harekete
geirmitir." ...............412 Solculara kar ylmaz bir mcadele
verilmelidir!
..........................................................................412
"Kore Savana Katlmamzda Dini ve Siyasi Zaruret."
...................................................................412
BR IIK YOLCUSU: REN GUNON 413 DOU METAFZ 416 YEZDLER/EZDLER,
TARH-BADET-RF VE ADETLER, 428 YEZDLER VE YEZDLN
MENE.................................................................................................432
YEZDLERN TARH SAHNESNE IKILARI
.....................................................................................434
MSAFR OLU EYH ADNN HAL
TERCMES..............................................................................435
EYH ADNN
KABR.....................................................................................................................438
BU KAVME NEDEN YEZD
DENMTR?...........................................................................................439
YEZDLER EYTANA NASIL
TAPTILAR?...........................................................................................439
YEZDLERN OTURDUKLARI YERLER VE
NFUSLARI........................................................................440
YEZDLERN NANILARINA DAR BAZI TEMEL PRENSPLER
.............................................................441
1-YARATILI................................................................................................................................441
2 -HAYIR VE ER (YLK VE KTLK)
..........................................................................................443
YEZDLERN KTAPLARI
................................................................................................................444
YEZDLERDE RES VE DN BYKLER
............................................................................................446
YEZDLERDE BADET
....................................................................................................................447
Yezidilerin aramba ve Cuma sabah okuduklar dualar:
............................................................449
9. Yazlar 9 YEZDLERN RF VE
ADETLER......................................................................................................450
YEZDLERDE YASAKLAR
...............................................................................................................452
L VE CENAZE
...........................................................................................................................452
RUHLARIN TENASH
..................................................................................................................453
SOSYAL HAYATTA YEZDLERN ROLLER
.......................................................................................453
YEZDLERDE LM VE TAHSL
........................................................................................................454
Yezidiler bulunduklar evrede konuulan dili konumakla beraber
hepsinin dili Krtedir. ............ 455 EK-
I.........................................................................................................................................
455 eyh Adi B. Msafr El-Hakkari
.....................................................................................................455
Ek
II.............................................................................................................................................456
Adi Bin Msafir El-Hakkari
...........................................................................................................456
Ek
III...........................................................................................................................................457
Adi Bin Msafr El-Hakkari
...........................................................................................................457
Kaynaklar
....................................................................................................................................458
KESNLKLERN SONU- ZAMAN, KAOS VE DOA YASALARI 460 YEN BR
USSALLIK........................................................................................................................460
EPKUROS
KLEM.........................................................................................................................464
YALNIZCA BR YANILSAMA
MI?......................................................................................................467
DOAYLA
DYALOGUMUZ.............................................................................................................470
I
..................................................................................................................................................470
II
.................................................................................................................................................472
ZAMAN, VAROLUTAN NCE
M?..................................................................................................475
I
..................................................................................................................................................475
III
................................................................................................................................................481
SINIRLI BR YOL
............................................................................................................................488
I
..................................................................................................................................................488
II
.................................................................................................................................................489
III
................................................................................................................................................490
DANGEROUS KNOWLEDGE (2007)/ TEHLKEL BLG-BELGESEL 491 RUHSAL
YOZLAMA, TOPLUMSAL RME 492 KADINA AT SIRLARDAN 494 13N SAKLANMI
SIRRI KADINA ATTR.
......................................................................................494
BR SZCN YKS 495 VOLTAIRE 498
ATLILAR.......................................................................................................................................503
10. 10 Yazlar RAZLI EYH SADNN BOSTAN VE GLSTANI 508 DERS VEREN
METNLER 515
11. Yazlar 11 HCR 1400. YILA YAKLAIRKEN KLELKTEN EFENDLE Smiha
AYVERD [38 Yl ncesinden Mslmanlara Yaplan Bir ardr] [Bu eser, slmla
ereflenmi her mslman milletin kitabdr ve ly- Kelimetullaha
davettir. Hacmi kk, muhtevas derin ve manal, hedefi yce, niyeti
Allah'n rzasn tahsil olan bu eser, 1400. senesini idrk etmek zere
olan Hicri Takvimi, btn slm leminin birlikte karlamasn teklif ve
temin etmek maksadyla yazlmtr. slm lemini yakndan ilgilendiren pek
ok mhim mesele zerinde durulmakla beraber bu eserde u noktaya
bilhassa dikkatimiz ekilmekte: slm leminin dndaki dnya, batl
inanlar an'aneletirip mukaddes gnler, yortular, bayramlar,
karnavallar adyla kutlayarak kitle psikolojisini kamlayp uyank
tutarken, 1400. senesine kavumak zere olduumuz u gnlerde Hicret-i
Nebevi'nin, slm Dnyas iin nasl uyarc bir frsat, ilmin ve imann nda
nasl balayc ve birletirici bir imkn olduunu idrk etmemek byk
eksiklik ve byk gaflet olur... Yazar deerli insan Smiha Ayverdi,
nereden DAMLA YAYINEV ise de bu eser sizindir, bizimdir ve btn
Mslmanlarndr. Sahip knz ve mutlaka okuyunuz.] NSZ Ey Mslman
Emirler, slm Mnevverleri, Devlet Reisleri ve Mslman Kardelerim! Bu
kk risale, 1400. senesini idrk etmek zere olan Hicr takvimi, btn
slm leminin birlikte karlamasn teklif etmek maksadiyle yazld kadar,
din kardelerimizle mterek dert ve dvalar stnde ksaca dertleip
hallemek niyet ve maksadn da iine almaktadr. Hicret-i Nebevnin
1400. senesini idrke yl kald. (Bugn 18 evval 1435) Ey Mslman
Emirler, Mnevverler, Devlet Reisleri! Dny, btl inanlar, yaktrma
naslar bile, teologlarn aal polemikleri ile ananeletirip mukaddes
gnler, yortular, bayramlar adiyle kutlayarak ktle psikolojisini
kamlayp uyank tutarken, 1400. senesini idrk etmek zre olduumuz
Hicret-i Nebevi, slm lemi iin nasl uyarc bir frsat, ilmin ve imnn
nda, nasl balayc ve birletirici bir r olmaldr? Evet, yer yzn tevhd
gnei ile aydnlatm ve insanoluna hak ve hrriyetin erefli yolunu
gstermi bu mbarek dnin 1400. senesini, el ve gnl birlii ile biz
Mslmanlar nasl kutlamalyz? slm dnys bu mstesna gn iin ne dnebilir,
ne hazrlar ve bilhassa neler mid edip ne gibi faydalar
bekleyebilir? te, risalemizin bir yn dertleip hallemek ise, bir yn
de Mslman devletlerin
12. 12 Yazlar idarecileri-ne sormak istediimiz byle bir sulle,
asrlardr alaca karanlkta uyuklayan l-y Kelimetullah gibi mihver bir
fikrin ilim ve iman tezghnda ilenip dokunmasn temenn eylemektir.
Geri 1976 senesinde stanbulda toplanan slm Kongresi, slm Birliine
doru atlm bir merhale idiyse de, bir bakma, sdece mesd bir buluma
diyebileceimiz bu Kongrede hkim olan hava, gene de politikadan
yakasn kurtaramam hesaplard. Halbuki slm Birlii, siyset mazgalndan
gzlendii mddete, ulamas temenni olunan hedefe vsl olmas dnlemez. Bu
yzden de o ulv ve ilh neticeyi elde etmenin tek gerek yolu, slm
Birlii idealine, ilim ve imann hareket noktas olarak semek olsa
gerektir. Sze balarken, Cenb- Hakkn ehdeti muvcehesinde, pein
olarak dilediim, bu kitab okuyacak olanlarda, ahsm hakknda
uyanabilecek phe, endie, vesvese ve zanlarn bertaraf olmasdr. Dnynn
hemen be ktasn da sarm olan fikir ve amel sahtekrl, hakl olarak,
herkesi hereyden phe eder hle getirmi bulunduuna gre, bu risaleyi
yazann da, karanlk, bulank ve gizli bir maksad olduu dnlebilir. Her
yer Allahn huzurudur Ona ikr olmayan hibir ey yoktur. te bu satrlar
yazann da, hayt boyunca, vatan ve iman yolunda, madd mnevi herhangi
bir menfat gzetmeden, slma ve Trke, tkat lsnde hizmet eylemeyi
cihad kabl etmi olmasdr. Allahn hid olduu bu geree, vatanda olan
olmayan dindalarnn inanp inanmamalar, zihn ve dern kstaslarna
braklmtr. Bu risle, bir fantezi, bir iddi, bir heves ve aceleye
gelmi bir kararla yazlmamtr. Aksine, slm leminin gariplii ve horlan
karsnda, uzun yllardr duyulan strbn yze kmasndan ibrettir. * * *
tiraf etsek de etmesek de, slmn ats altnda birlemi olmas lzm gelen
milletler ve topluluklar, aslnda, dalm bir zincirin halkalar gibi,
paralar hlinde blk blktr. Yek- pre ve birbirine kenetli olmas cb
eden bu paralan yeniden birbirine lehimleyip, birletirecek olanlar
da, herhangi ahs bir ihtiras, zmre ve siyset endesiyle gzleri
alamam ve gnlleri kararmam limler ve mvirler kadrosunun desteini
kazanm emirler, devlet reisleri, cumhurbakanlar ve ktlelerin idri
ipularna hkim olan uurlu devlet adamlardr. Onun iin de bu kk kitab,
halkn kaderine hkmedenlere ithaf ediyorum. Bu arada: Sen kimsin?
Kim oluyorsun ki kalkm bize hitb etmek cesaretini gsterebiliyorsun?
diyebilirsiniz. Haklsnz. Amma benim de hakl olduumu zannettiim
nokta, ite bu, belki sizi artan hatt belki de fkelendiren ve: Kim
oluyorsun? demenize yol aan sfatszlk ve selhiyetsizliime ramen,
gnlnde slmn ak alev alev yanan, btn slm leminin birlii ve
beraberlii temennisindeki ihls ve samimiyetine Allah hit tutan bir
Mslman oluumdandr. Bir memleketin ajan, bir zmrenin szcs, herhangi
bir menfatin kovalaycs olsaydm, inanyorum ki byle ulv bir dvy gizli
bir emele basamak yaptm an, Allahn gayret sfat
13. Yazlar 13 tecell ederek, bir kirli vey gizli maksat iin
kullanr olduum o muhteem dv, kl olup bam keserdi. Amma, ey Mslman
emirler, slm mnevverleri ve Mslman kardelerim! Size hitb eden bir
Mslman Trk kadndr. Kimsin? Ne sfat ve cesretle bizi karna
almaktasn? diyebilirsiniz. Kim olduumu syledim. Mslman ve Trkm
elhamdlillah. Sfatmn da sfatszlk olduu-nu tekrar edebilirim. Essen
cesretim de, yokluun verdii bu huzurlu varlktan ileri gelmektedir
vesselam. 26 Ocak/ 20 ubat 1977 stanbul KLELKTEN EFENDLE DAVET Bir
Mslman Trk olarak dnyya gelmi bulunduum iin Allha hamdederim.
Ancak, mensub olduum milletimin, bin yl, urunda kann cann vermi
bulunduu iman haytna kar, son devirlerde, o trih ve ihtiaml vazfe
ve mesuliyet izgisinden ayann kaym olduunu da zlerek sylemek
isterim. Amma, siyset platformu stne yeni yeni km bulunmann
acemiliinden henz kurtulamam dier slm devletlerinin de, bir yandan
istiklllerinin gurruna kaplmak, bir yandan da Garbl devletlerin
oyununa getirilmek sretiyle artlm olduklar bir gerektir. Bir de bu
devletlerarasnda, zengin bir yeralt haznesinin, petrol adyla
yerstne kp, lkelerine refah ve bollukla berber, ciddiyet, metodlu
bir alma evki, plnl bir sanayileme gc, ilme ve imana dayal bir tze
a getirdii de malesef dnlemez. Zira fertlerde olsun cemiyetlerde
vey devletlerde olsun, ancak gemi, hl ve gelecek ls hesaba
katlarak, basiretli ve ileri grle yaplan uurlu hamlelerdir ki o
fertleri ve topluluklar rehvete ve kof bir gvene dmek tehlikesinden
korur. Bylece de, ykc ve kt niyetli i ve d cereyanlarn emberini
yarp selmete kmak mmkn olur. Bir zamanlar dnyya parmak srtm, yol
gstermi, k sam olan slm dnysnn boaznda, hl Muhammed mmetinin imanna
di bileyenlerin doladklar ember takl bulunmaktadr. Ama bu klelik
almeti, artk olduu yerden sklp karlmaldr. nk dny, slmiyetin
efendilik devrini tanm, yaam, mesd olmu, yz glmtr. Bu gn de ona
hasrettir. slmiyetin, yolunu arm, aradn bilip bulamam, akl almaz
madd imknlarna ramen ne yapacan kestiremez olmu bu gkkubbe ehline,
yeni bir harman, yeni bir istif ile gelip tekrar insanolunu selmete
karmas ondan beklenen bir lh vecbedir. slm, dnynn direidir. Onun
iin Mslman dnysnn salh ve uyan, kintn salh ve uyan kargaal ve fesad
ise kintn kargaal ve fesddr. Yeter ki evvel slm lemi, yatt gaflet
deinden frlayp kalksn, ondan sonra da imdat bekleyen dnyya el
uzatsn. Gerek slm leminin Atlas Okyanusu'ndan in eddine kadar
rakipsiz bir medeniyet kurduu hikalam asrlar, gerek grl grl akan
bir Ortaasya Medeniyetinin kurucusu
14. 14 Yazlar olmu mstakil Trk devletleri ve nihyet Seluklu ve
Osmanl asrlar, tevhide dayal bir devletilik anlay ile idre
edildikleri mddete, diiny medeniyet ve siysetinin sayg mihraklar
vey belkemii idiler. Zra slm, madde pln ile mn pln arasnda bir kpr,
zihn ve rh kuvvetler arasnda bir vahdet, bir orkestrasyondu. nk slm
tefekkrnn henz beyni kirelenmemi, zihn tecesss dondurulmam ve
idrkinin azna cehlet ve taassup gemi vurulmamt. te kan can ekilip
kaskat kesilmi olan dny, yeniden slm gnei ile snp kendine gelecei o
ltif devirleri hasretle bekliyor.. SLM BRL slm devletlerinin
hududlarn tyn eden hartalar, slm Birliini ayran izgiler olmamaldr.
Snrlar ve siys menfatler, bir bakma, gene de ayr olabilir. Fakat
slm lemi'ne, hududlarn ve her trl menfatlerin stnde bir slm Birlii
lzmdr. Birka def, gayeleri srf siys olan Arap Birlii teebbsleri
olmu, fakat liderlerin kaprisleri ve haylleri seviyesini aamayan bu
hareketler, kttan kuleler gibi, ilk sarsntda yklp gitmitir. Amma
slm Birlii ruhu, Mslmanln mayasnda ve temelinde mevcd olan ana
cevherdir ve menfate dayanan btn engelleri ve eitli idelleri arl
altna alacak ve ktleleri tek mterek ehrede birletirecek manev ve
ulv bir gayedir. Bu, yalnz Arapiara deil btn dny Mslmanlarna mil
yle bir iman atsdr ki, onun kubbesi altnda tahakkuk edecek bir al
veri, yalnz manev birlik bakmndan deil, siys ve iktisd ahlan
bakmndan da, btn Mslman devletlerin glerine g katacak bir kudret
kaynadr. Yeter ki pein olarak buna biz kendimiz inanalm. Bu gn slm
lkelerini tyn eden hudud iaretleri dny politikaclarnn usta ve kastl
ellerinde, slm Birliini tehdd eden siys kozlar, asker tehlikeler ve
tehdidler olarak kullanlmakta, eitli kkrtmalar, srtmeler, en azndan
ka atmalar hlinde tecell ve tahakkuk ederek Mslman devletlerin i ve
d siysetlerine istedikleri istikameti vermektedir. Byk ktle
dediimiz halk, bu gerei grmeyebilir. Grmemekte de mazur ve hakldr.
Amma devletlerinin idre mesuliyetini stlerine alm olanlarn dman
oyununa gelmemeleri, durendi, basiretli ve uyank olmalar, birlik ve
berberlik anlaynn btn slm cmis iin bir hayat ve memat meselesi
olduunu hem nazar hem de amel mnda bilip, tatbikatnda da acele
etmeleri lzmdr. u bir hakikat ki, slm devletlerini birbirleriyle
delloya dvet eden gizli ve sinsi kuvvetler vardr. Henz Asya ve
Afrika Mslmanlarnn bir ksm OsmanlI mparatorluunun ats altnda iken o
gizli kuvvetler, bu delloyu Trk ve Arap kavimleri arasnda tertb
etmekte idiler. Balca senarist de, ngiltere sonra arlk Rusyas idi.
Tecrbeli ve kurnaz olduu kadar gaddar ve merhametsiz de olan ngiliz
siysetinin yzn gldren haber alma ve csusluk tekilt hem mnevverler
hem de halk stne tatbik ettii politikada elhak muvaffak olmu ve
Arab Trke di biler hle getirmitir.
15. Yazlar 15 Birka sene evvel gazetelerde, hi de dikkati
ekmeyen, basit bir yaz kmt. llerin en yals olduu tesbt edilen bir
adam ile Garbl bir gazeteci arasnda geen ksa bir konuma. htiyar
olduu kadar chil de olan bu l sakini, kendince ok yaamann srlarn
syledikten sonra, ngilizler sayesinde zengin olduunu, kendisini
Trklerle vurumaya tevk eden ngiliz ajanlarndan ok para aldn, bu
syede de on yedi def evlendiini iftiharla sylyordu. Muhammed
mmetinden bir gafilin, s mmetinden bir casusun altn keselerine
tamah ederek dindalarna kl sallamas ve bununla da vnmesi kadar adal
bir cehlet az bulunur. Amma ne yazk ki bu gaflete den, ln o tek
adam deil, ller dolusu Mslman, aldatlm ve elde edilmi byk
ktlelerdir. Bu, cehletin zaferi idi. Halbuki Kurn- Kerm : Oku! yeti
ile balyordu. ve d tabat bilgilerine tevk eden, hatt emreyleyen bu
lh sese riyet ettii lde slm lemi dnyya k tutmu, rehber olmu ve
ktlelere, ak karadan seecek kstas vermiti. Artk bugn ngiliz
politikasnn balonu snm ve Byk Britanya mparatorluu denen o azametli
varlk, kabuuna bzlp kalarak, trihde bir gz ap kapama mddeti denecek
kadar ksa zamanda saa sola avu aar hle gelmitir. Amma slm lemini
biribirine drmekte byk menfati ve pay olan mihraklar kurumam hatt
yeni yeni fesat merkezleri tremi bulunmaktadr. Ancak, bunlar artk
Trklerle Araplarn arasn amann deil, siys istikll kazanm Arap
devletlerini birbirine drmenin politik keyfi ve kazanc ile
faaliyetlerini de bu istikamete evirmilerdir. Bir vakitler
Avrupa'nn can damarna kadar ilerlemi olan Trk ordularna kar,
srasnda birbirini yiyen Avrupal devletler nasl birlemi idiyseler,
imdi de, slm leminin yekprelemesine kar ayn zihniyet kl sallamakta
bulunuyor. Siys artlarn elstikiyeti, artk bir Trk-Arap soukluuna
lzum gstermedii iin de, atma alan, Arap lkeleri arasna intikal etmi
bulunmaktadr. Geri siyset sahnesinde zaman zaman Trk-Arap zddiyeti
olmu idiyse de resm ereve iinde kalan bu ihtilflar, Trkn Araba olan
saygsn ve sevgisini asla sarsmamtr. O kadar ki, Kurana ve
Peygamberine ball sonsuz olan Trk, deil mukaddest horlamak, yedii
hurmann ekirdeini dah ple atmayp ayak baslmayan bir yere brakacak
kadar bir l meyvesini bile azz tutmay bilmitir. Kroniklere dayanan
trih bilgilerde, dima gereklerle efsneler yan yana yrmtr. Amma u
var ki, efsneler hangi devre it ise, o devrin gr ve anlayn
aksettirmesi bakmndan mhimdir. Mesel rivyete gre, Osmanl Devletinin
kurucusu Osman Bey, misafir olduu eyh Edeblinin evinde, kendisine
tahss edilen odann duvarna asl bir Kurn- Kerm olduunu grnce, Hak
kelmna kar uzanp yatmay saygszlk addederek, sabaha kadar elpene
ayakta durmak sretiyle imannn cb ettirdii hrmet, sevgi ve ball
gstermitir. Bu motif, devlet kurucusunun ktleye akseden ve ktle
karsnda teyd ve kabul olunan dern duygusudur. Gerekten de o devrin
iman anlayndan t bugne uzanan ve halkn uur altnda yatan ak ve iman
haznesi budur.
16. 16 Yazlar (Bu satrlara yazann ok yakn bir asker akrabas
vard. Namazn kld da olurdu, klmad da, Kez orucunu tuttuu da olurdu,
tutmad da. Hovarda merep ve iretten zevk alan insand. Evine gelip,
oluunun ocuunun arasnda yle bir keyiflendii zamanlar, sargile
imekten de holanrd. Amma bulunduu odann duvarnda veya rafnda bir
Kurn- Kerm olduunu farkederse. derhl byk bir hrmetle nargilesini
brakr ve yanndakilere : Burada hem Kurn- Kerm olduunu gryor hem de
nargilemi getiriyorsunuz... diye krd. Bu, bin yldan bu yana Trkn
iliine kemiine ilemi ve hi deimemi olan Kuran saygsnn kymete srecek
zaferi idi. Hem de sofusunda da sefihinde de, bu buydu. Ve gene bu,
yediden yetmie cemiyetin mterek imannn ortak bir neticesi idi. eyh
Edeblinin evinde Osman Beyi sabaha kadar ayakta tuttuu rivayet
edilen lh ballk, o zamandan bu zamana kopmadan, rselenmeden gelmi
ve Osman Beyde tecell eden hayet, drst, faziletli, fakat iki kadehi
ile hemhl olan bir zevk ehlinde bile yoluna devm eylemitir. Amma bu
gn, asrlarn arkasndan da bayr ap gelen o sevgi ve saygnn ayak
izlerine, cemiyet iinde rastlamak ne yazk ki eskisi kadar kolay
deil. S. Ayverdi) SLM MCZES 'slmiyet, Mekke'de ilk beretini verip
Medinede ahlanarak llere sahrlara ve nihyet izi ve sesi, arz-
mesknun byk bir ksmna hzla yayld. Bu yle bir patlay idi ki,
uyuklayp ba nne dm eski medeniyetlere, cehalet ve zulme gmlm
insanlk lemine yeni bir hayat yeni bir hamle getirmi oluyordu. Hz.
Muhammed (sallallh aleyhi ve sellem)in byk mucizesi olan Kurann btn
beer snflarna ve eitli idrk seviyelerine syleyecek bir sz vard.
Allahn Resl, chil, putperest dank ve serke bdiye ehlini, insan gcnn
dayanamayaca bir celdet, azm, sebat ve imanla yirmi sene gibi ksa
bir zamanda eritip, liberal esaslara gre yeni batan dkp
ekillendirdi. Bylece de, bir gerilme ve yaylanma devresine giren
slmiyet, bir taraftan Hind Okyanusuna doru sarkarken, Ortaasya Trk
Devletlerinin kucanda izzet ve ikbl ile sevilip okand. Byk Seluklu
mparatorluu'na da Anadolu Seluklularna ve nihyet Osmanl Devletine
de ruh, nizam, slp, idre, hukuk, iktisat ve sanat lleri getiren bir
tidl ve muvzene unsuru, beer-lh idrkin t kendisi idi Asker fthtna
muvz olarak, ilimde ve medeniyette geni ufuklar am olan slm lemi,
karanlklar iinde emeklemekte olan dnynn cehaleti ortasnda, trihin
kaydettii en ince medeniyetlerden birini sr'atle bideletirmeye
muvaffak olmu bulunuyordu. Bir yandan Badad'da ihtiam ve aa ile
parlayp, yeryzne ilimden ve teknikten sinyaller verirken, bir
yandan da Mslman dny, dnmeyi ve okumay terketmedii mddete,
ilerlemekte devm etti. Emperyalist emeller gtmeyen bu dil ve msvatc
din, hemen hemen bir solukta Msr Cezayiri Fas Tunus'u geip Endlse
atlad ve Sicilya kaplarn Avrupa asilzdelerine at. 750 senelerinden
XIII. asrn sonuna kadar Mslman medeniyeti, Atlas Okyanusu'ndan in
Seddine kadar uzanan bir sha zerinde rakipsiz bir hkmranlk kurdu. [
Haydar Bammad; (Ter. Bahadr Dlger) slmiyetin Manev ve Kltrel
Deerleri, S. 33. Resimli Posta Matbaas, Ankara,
17. Yazlar 17 1963.] Abbas halfelerinin aa yukar be asr devam
eden devletleri, Endlsdeki asr sren parlak devrinden sonra bir o
kadar daha mr olan slm devletleri ktlelerin yzn gldren bir rnek
medeniyet ve kltr merkezleri idi. Sanatta olsun ilimde olsun Endls,
ENDLSE o medeniyet cenneti olmutu ki adm SLM banda ieklenmi sanat
eserleri, saraylar, kasrlar, cmiler, medreseler, her kar topra
nakil gibi donatm bulunuyor, o kadar ki refah ve bollua gark olmu
halk arasnda, sadaka ve zekt verecek bir fakir vatanda
bulunmuyordu. Endls limanlarndan hareket eden ticret filolar,
stanbul, skenderiye, Sicilya ve Akdeniz sahillerine, bu ince
medeniyetin ticret mallarn tayordu. Sanat, ziraat ve ticreti
btnleyen bir ilim ve edebiyat dknl de, sanki buhar gibi ktlenin
stne km ve teneffs ettii havaya karmt. Bilhassa Avrupa prensleri ve
asilzdeler, bilgi tahsli iin Sicilya gibi Endls medreselerine de
sel sel akyor ve bu ilim pazarlarnn metn fikir daarcklarna
doldurarak memleketlerine feyz ve k tayorlard. iir ise, cemiyette
det hayt bir htiya ve ikinci tabat olmutu. Bollukla ilim ve sanatn
yourup ekilledii ktle iinde en kymetli nesne iirdi. yle ki halk,
sanata deer bimekte det yar ediyor, ald zevki deerlendirmek
hussunda san'atkra, akla gelmedik ikramlarda bulunuyordu. irlere
bah biilmez hediyeler balamaya doyamayan hkmdarlar, devlet adamlar
ve memleketin ileri gelen tabakas, her birine balar baheler,
kasrlar saraylar veriyor gene de bu bahileri az bularak, irlerin
azlarn inci ve mcevherlerle dolduruyorlard. FIRSATLAR ve
DEERLENDRLMES rap yarmadasndan bakaldran iman gnei, hangi lkeyi
stmsa, o corafyann mill ve manev rhu ile ift olup kurduu sentez ile
dny grn ve hayat slbunu mayalam, bylece de medeniyetlerin
kurulmasnda temel unsur olmutur. Kur'n- Kermin : Oku! emri ferdin
hem kendi nefsini okuyup artmas hem muhsebeii, kontroll bir manev
dzene girmesi hem de zihn bilgiler kazanmak yolunda dirsek
rtmesiyle, cemiyet saflar arasnda tahakkuk ve tecell etmitir. Amma
bugn, slm leminde ruha da maddeye de eilen o dern, ilm ve mantk
alkay bulmak mmkn m? Geri petrol karan Mslman lkeler ksa zamanda
iktisd refha kavumu ve dny siysetinin geer akesi olan ekonomik
zenginlik yznden de, milletleraras politika arenasnda at srer hle
gelmitir. Ne ki, lutufkr bir hazne olan petrol, kendisinden, an
teknik imknlarnca faydalanmayanlardan intikamm ac alr. Getirdii
bolluk harvurup harman savrulan ve mahalline masruf olup gerei gibi
kullanlmayan her mras misli, bu yeralt serveti de elbette bir gn
tkenip gider. u ete var ki Avrupa, Amerika ve Rusya, petroln yerine
kaim olacak sun' veya tab enerji kaynaklarnn, daha imdiden izi
stnde bulunmaktadrlar. Essen petrol ihrc ile elde edilen gelirin
byk bir ksm, ksa zamanda modas geecek
18. 18 Yazlar harb malzemesi satn almak zre Batya akmakta, hele
fuzl ithlt, ehir kurma ve mr ileri iin petrol mukabili Avrupadan
elde edilen kazan, tekrar AvrupalI eliyle geri ekilmektedir. Buna
karlk slm leminin geni lde teknik eleman yetitirmesi, plnl bir
sanayileme politikas, fabrika yapan fabrikalar kurma seviyesine
erime gayretleri, henz ufukta grnmemektedir. Petrol vey emsli,
hazra konulmu cmert tabiat miraslar, bir memleketi muayyen mddet
refaha kavuturabilir. Ancak, Mslman dnysna asl lzm olan, kafa ve
ruh zenginliidir. Yeralt ve yerst madenlerinin, altn, gm, mcevher,
petrol ve kmr gibi haznelerden gelen vey gelebilen varlk, asrlardr
kabuuna ekilmi ve dncesine karanlk basm slm dnysna serbest tefekkr
ve ada teknik yarn da birlikte getirdii takdirde, devaml ve faydal
olabilir. Aksi halde, mirasyedi hovardalna dayal geici bir varla
gvenmek, hatlarn en fahilerindendir. ZLE DORU Mslman leminin hats
oktur. Cehalete kaplarn amakla hataldr. Taassuba dmekle hatldr.
Dmanlarn tanmamakla hatldr. Bilhassa ve bilhassa Kuran ahlkndan
uzaklamak, bylece de kendinden, kendi mnevi deerlerinden kopmakla
hataldr. Amma slm dnysnn nce yerinde saymas sonra da geri geri
gitmesindeki sebepler, yalnz u saydmz vey sayamadmz i bnye
kusurlarna balanamaz. Ne ki biz, ksaca temas etmek istediimiz d
tertip ve basklara gemeden evvel, burada bir Mslman hnedna it hazn
bir htray nakletmek istiyoruz : 1958 senesi idi. Irak ihtillinin
henz kanlan kurumad gnlerden birinde, Him Hnednna mensup emirlerden
ve maktul Kral Faysal'n akrabalarndan olan mnevver bir zat tesadfen
Trkiye'de bulunmakla, ihtillcilerin kahrndan kurtulmutu. Emir,
uyank ve aydn bir nsan olmakla beraber, kklerinden sklmemi, Garb ok
iyi tanmas, kendisini arkl olmaktan alakoymam bylece de gemi ile
hl, hatt istikbl arasna geit kurabilmi bahtiyarlardand. Kar karya
konutuumuz bir gn : Bu ihtilli bizimkiler istedi dedi. Koyduu tehis
ve verdii hkm, dinleyenleri artacak bir szd. Neden! Niin
istiyebilirler, bu vah ve barbarca ktle nasl tlib olabilirlerdi?
Emr, devam etti : Onlar, birer esmer ngiliz idiler. Anglosakson
kltryle yetimi ve milliyetlerini unutmu bulunuyorlard, iktidra shib
olduklarndan bu yana da, cemiyetin muhta bulunduu mnev eitimi bir
yana braktlar. Ba bo ve imansz yetitirdikleri nesiller de, ite
onlara bu kbeti rev grd. * * * rak kral hnednna mensb olan Emr,
maalesef tehs ve tesbtinde yanlmyordu. Zr gerek Mslman hkmdarlarn,
gerek devlet reisleri ve ileri gelenlerin evltlar, daha kendi
memleketlerinin trih, dn, itim ve mill realiteleri ile zrh giyip
salama alnmadan, eti senin kemii benim... dercesine Garb'n kucana
braklmakta ve hamurlar, yabanc milletlerin kltrleriyle mayalanm
olarak memleketlerine dnmektedirler. Bu mill gurur ve heyecnn
kaybeden bir ark hastal; Beni kurtar! dercesine, kuzunun
19. Yazlar 19 kurttan medet ummasnn hazn, gafletli ve ackl
tablosudur. Ancak, bir yandan i bnyenin bu sakat ve ters tutumundan
doan kendi kendinden yabanclama, ortaya bir gafil mnevverler snfnn
tehlikesini kararak, paralaycl ok iyi bilen d tesirlerin de ilerini
kolaylamaktadr. UYANIA DVET yle ki, slm lemine evrilmi zehirli
oklar nerelerden gelmi ve kimler tarafndan atlm ve atlmakta
bulunulmutur? Bunu evvel idareciler kadrosunun bilmesi, bylece de
uyann, zirvelerden ktleye ve eitim arknn iine alnarak, yedi yandaki
ocuun idrkine kadar indirilmesi, slm dnysnn ihmle gelmez hayat
temintdr. Mnevveri, kendi toprann gereklerinden chil olan lkeler
iin yaama hakk dnlemez. Bugn slm lemine lzm olan, oven bir
milliyetilik deildir. Ayr idrelere ayr hududlara ayr menfaatlere
ramen, politika hesaplarnn dnda ve Kuran ahlknn lleri iinde yksek
voltajl bir slm uur ve heyecan ile slm lemi'nin yekdierini
desteklemesi lzmdr. Zr bu birliin temn edecei menfaat, siys ihtiras
ve mitler peinde karlkl elme takp birbirini yere sermekten beklenen
faydann yannda llemeyecek kadar azmdir. Ne ki, bir slm Birlii ats
kurmann, istisnsz, btn Mslman lkeler iin artk bir lm kalm zarureti
olduunu grmezlikten gelip, bu muhteem ve ilh frsat karm olmayalm.
Ey Emrler, Devlet Reisleri, Mnevverler ve Mslman Kardelerim! slm
dnysnn dman ok olmutur. Balcalar: Ms mmeti, s mmeti ve nihyet
bunlar, komnist blokun devreye girmesi tkb etmitir. Dnynn isimiyeti
idrki, daha evvel gelmi olan dinlerin karsna dmanca dikilip
horlamak ve mcdele etmek gibi kk ve edn hesaplara dayanmak gayesini
gtmedii ve kitabnda da aka : Senin dnin sana benimki bana! demek
suretiyle, vicdn kanaatlara hrmetini cihna ln ettii hlde, deiik
imanlarn at hedefi olmaktan kurtulamamtr. Zr, slmiyetin beer nev'
iin cidd bir otorite ve gerek bir istikrar messesesi olduunu sezmi
olmalar, onu ykamasalar bile, ypratmaya mtuf hareketlere ba
vurmaktan geri brakmamtr. YAHUDLK Ykc hareketleri snflandrrken
karmza dn de bugn de, ilk kan Yahudiliktir. Ms mmetinin ilk byk
fitnesi de Hz. Osman'n ehdetini hazrlyan vak'adr. Amma Yahudi'nin
dny trihine kar binlerce senedenberi tatbk edegeldii sistemli
bozgunculuk siysetinin iinden, yalnz Mslmanln hissesine den ksm
alp, bu ihtilller ve fitneler zincirini bandan ve sonundan tecrd
edersek, tabloyu noksan izmi oluruz. Aznlk ve danklklarndan dolay
silhl arpmay kabl edemiyen srilouIIar iin, yaadklar memleketlerin
iktisd hkimiyetini ele almak, sonra da bu lkelerin itimi ve siys
haritas stnde gerek anarik hareketler, gerek kitap, gazete, eitli
neriyat, sinema, televizyon yollaryla mill deerleri tahrb etmek,
bilhassa siys, iktisd ve ml shalara el atmak gibi sinsi ve gizli
faaliyetlerde bulunmak amaz taktikleri olmutur.
20. 20 Yazlar Mlddan asrlarca evvel siys stikllini kaybeden
Yahd kavmi, bir yandan dnyya yaylrken bir yandan da Buhtunnasr
tarafndan esir edilip Bbil'e srlm olmakla berber, ksa zamanda
memleket haytna intibak ederek faaliyet shalar bulmakta gecikmemi,
hkmdarn lmnden sonra da, bu kalabalk cemaat; Keldn devletinin idr,
iktisd ve itimi kontroln ele geirmitir. Memleket mukadderatna hkim
olduktan sonra ise, komu ranla pazarla girierek, yapmaya muvaffak
olduu anlama ile, Bbil'i trih sahnesinden kaldrmtr. Bu def da ran,
kran ve minnet duygusuyla, Yahdye kaplarn amsa da, muhteem ran
medeniyeti, bu ltufkrlnn cezsn pek ar demitir. yle ki saraya,
idreye, siys ve itim messeselere derinlemesine dalan Siyon nfuzu,
Keldnlerde olduu gibi, ran devletinin de tepe aa gitmesindeki
millerin nnde gelmitir. Faaliyet programlarn Mezopotamyadan Garba
doru nakledip genileten ayn kavim, anane, ahlk ve mukaddesat
kundaklayan ykc faaliyetlerine, nihyet Romay semitir. yle ki, bu
valye ruhlu devlet de, fikriytna nfuz eden Yahd filozoflar ve
hukukular elinde kalarak, itim, siys ve hukuk messeseler ile ahlk
anlaynda onulmaz yaralar alm bylece de Yahd, binlerce yldr yaad
srgn haytnn cn beeriyetten bir kere daha almtr. Dnyy Yahdletirmeyi
gaye kabi etmi sriloullar, Romay kerterek madd ve ml imknlarn artrp
geni bir nefes alacaklar srada, ne re ki karlarna s Peygamber ve
onun mmeti kacakt. nsanoluna muhabbet ve sknet vaad eden bir din,
Tevrat anlayna gre, muhakkak iinden hanerlenmeli idi. Nitekim
pusuya ekilerek hazrlanan Yahd zeks, tekrar trih roln alarak bir
kere daha yeryzn kana boyad. Kamlanan ihtiraslar, insanlara kurtulu
ve huzur yolunu mutulayan Tanr elisini, armha srklemeye urayordu.
sdan sonra ise peygamberine cef ve hakareti reva grmekle alnna
silinmez damga yemi Hristiyan dnys ile Yahd eriatl, kh yenerek kh
yenilerek asrlar boyu gremitir. skenderiye Mektebi Tevrat mezhep ve
felsefesini harman yapp dnyya datrken Yahdlii fikir ve tikad
yolundan kabl ettirmek metodu stnde almtr. Bylece at neoplatonik r
ile gafil, zayf ve masum ktleleri asrlarca tesr ve nfzu altnda
tutmutur. * * * Ne ki, zaman gelmi, bu defa da beeriyet, dnynn koyu
ve adal cehaleti iinde birdenbire parlayan slmiyetin tevhd, ihls ve
iman bayra altnda toplanr olmutur. Gerekten de, insanoluna bekledii
birlik ferahln, vicdn hrriyet ve itim adleti getiren Mslmanlk, ksa
zamanda yaylanp, zuhr ettii lkeden ok uzaklara frlar olunca,
beeriyet iin ideal ller ve prensipler getiren bu tevhdci din de,
gene Yahdnin trih hcumlaryla kar karya kalmtr. Zr slmn yeryz iin
gerek bir otorite ve muvzene unsuru olduunu anlayan srailoullarnn,
ellerini abuk tutup fesad ve fitne kundakl ile bu sefer de
Muhammed
21. Yazlar 21 mmetinin birliini paralama faaliyetine
giriecekleri tab idi. Nitekim yle de oldu. Renk ve rk ayrln
reddeden slmiyet, beer nev'nin tamamna hitbediyor, Allah, lemlerin
Rabbdr diyerek cmle lemi, at tevhd bayrann altna aryordu. Bu dvete
icbet edenlerin says ksa zamanda ktadan ktaya atlayp kan, kabile ve
airet dvlar, ine demi balon gibi snverince, bu yeni dzenin getirdii
nizam ve dny gr yznden menfaatleri zedelenenlerin olmas tabi idi.
Bunlarn banda gelenler de Yahdlerdi. nk onlarn Allah, yalnz
srailoullarn benimseyip koruyan ve bunu da Tevrat yetleri ile
tleyen inhisarc bir ilht. Halbuki slmn teblii bir zmreye deil, btn
cihna mildi. Ancak, binlerce yldr rklnn ve eriatlnn taassubu ile
artlanm olan Yahd, yakaland stnlk psikolojisi ile kendini byk, cmle
lemi de Tevrat'n ycelttii kavminin ayaklar altnda kk ve mahkm kabl
etmeye alm bulunuyordu. Yahdnin inand ilh nasl bir ilh idi ki,
insanlk lemini hie sayarak btn stnlkleri ve imknlar sriloullar'na
tahsis etmi bulunuyordu. Mesel: Tevratta; Eer Rabbn kelmn dikkatle
dinleyip benim sana bu gn tebli ettiim emirlerin tammn hfz ve icr
edersen, Rab seni, cmle tifelerine stn klacaktr, 28. bab yet 1.
ehirde mbarek ve sahrda mbarek olacaksn ayn bab yet 3. Aleyhine
kalkan dmanlarn Rab, senin nnde kracaktr, Rab sana nmet haznesini,
yni gkleri ap topran iin yamuru mevsiminde verip elinin her bir
iini bereketleyecektir. Sen dah ok kimselere dn vereceksin ve dn
almaya aksn. yet 12. Rab seni kuyruk etmeyip ba edecektir. Sen dah
her zaman st kacaksn ve alt olmayacaksn. yet 14. Bylece Yahd, yalnz
dar benliini grmekten lh gerekleri grememi, bu yzden de o dar
benliin kamlad tehlikeli bir cesretle dnynn da slmn da bana,
onulmas g yaralar amtr. Bir rkn mill gurru iin mcdele etmesi tab
olduu kadar gzeldir de. Amma lh gereklere dayanmayan bir eratn kr
krne emrine girmi Yahd, dny hegemonyas peinde ve kendi rkndan
gayriye hak tanmyan bir btl zihniyet iinde bulunmakla, o temiz hakk
suistiml eylemi bulunmaktadr. O kadar ki Yahd, yeryzn penesinde
zebn eylemek gayesiyle bir bakma dny iktisadiytn hatt siysetini bu
emelle buyruu altna alm ve slm leminin merkezine bir ban olarak
gelip oturmutur. * Hz. Peygamberin lmnden sonra, slm'n iinde bz
anlamazlklar ve hiziplere blnmeler kt. Bunlarn bir ksmnn kk, ferd
ve kabileler aras dmanlklara dayanyordu. Bu blnmelerin en vahimi,
mezhep farklar yznden doan paralanmalar oldu. Btn bu anlamazlklarda
ve blnmelerde Yahdlerin entrikalar ok ehemmiyetli ve ok zararl bir
rol oynad. yle ki dmanlklar azdrd ve slma llemeyecek kadar byk
zararlar verdi. HIRSTYANLIK slmiyetin zuhrunu tkib eden asrlarda
bir Mslman Hristiyan zddiyeti olmamtr.
22. 22 Yazlar Bir medeniyet hamlesini, insan hak, hrriyet ve
haysiyetine sayg ve sevgiyi getirmi olan slm, az evvel de
sylediimiz gibi: Senin dnin sana, benimki bana! demek sretiyle
eitli inan ve imanlara gsterdii saygy hristiyanlardan da
esirgememitir. O kadar ki, Hz. Muhammed ve halfeleri, szl ve yazl
beyanlaryle, gerek keilere tandklar imtiyazrar gerek hristiyan
halka gsterdikleri yumuak ve tatl muamele ile slm prensiplerini
nazar kalplar hlinde brakmyarak fiilen gerekletirmilerdir. * Yahd,
Yaradann sahabet, himye ve koruyuculuunu tek kavme yni
sriloullar'na tahss etmi olduu iin ilh hakkati bulamamtr. Hristiyan
ise, Allah' e blm ve onu gklerde aram olduu iin ne hakdan ne de ilh
gereklerden gerei gibi nasb alabilmitir. Tek Allaha inanan Mslmana
gelince, btn mkevvenatta ve her bir yaratlmta Hakkn bir isim, sfat,
tecell ve zuhrunu grerek birlii bulmutur. Allah, kendine
ahdamarndan daha yakn gren bu vahdet inanndan dolay da vicdanlara,
imanlara ve insanlara saygy, dolaysyla da sevgi, ad[et, merhamet ve
insf, ibdet lsnde azz tutmutur. * * * Ne yazk ki artk bugn bir
Mslman Hristiyan dostluu kalmamtr. Aksine, uzun asrlardan beri srp
giden bir Mslman Hristiyan ekime, atma hatt nefreti mevcuttur.
Ancak, slmn zuhrunu tkb eden yzyllar boyunca devm etmi bulunan bu
iyi komuluk mnsebetlerini bozmak ve araya ikilik, ayrlk ve ikrah
sokmak mesuliyetini, bilhassa Hal Seferleri tamakta ve anlam iki
dostu dman hline getirmeye muvaffak olmu bulunmaktadr. Bilindii
gibi, bir zamanlar hristiyan Garb, vicdan hrriyetinin ve msbet
ilmin karsnda heyl gibi dikilmi bulunuyordu. Onun iin de, serbest
tefekkr ve bilgi, gne grmeyen zindanlarn krek mahkmu idiler. Her
kim mazgallardan ban uzatp sesini duyurmak istese, o ba, ya
kesiliyor ya da boazna kzgn kurun aktlyordu. Bunlardan, Hristiyanln
yz karas olan engizisyon mahkemeleri ise, serbest tefekkr kanla
boan bir vahet rnei idi. Bu yz kzartc senaryonun hazrlaycs da,
dorudan doruya kilise idi. Halbuki o devirlerin slm dnys, batmak
bilmeyen bir ilim, hikmet ve irfan gnei ile l l parlyor, gerek akl
gerek nakl bilgilerin ufkunda sanki kheylnlar var ediyordu. ste
fanatik, fkeli ve uursuz kilise, slmn bu gz kamatrc stnln ekemedi.
Zr tekniin de ilmin de mealesi slmn elinde bulunuvordu. Ya bu
mesalevi sndrmeli yhut da onu kendi toprana ekip almal idi. Byle
bir mcdeleyi balatmak iin ise kilise, kmsenmeyecek silhlara
malikti: Avrupann fikir komas iinde bulunan asilzade valyeleri ile,
valyeler ve krsallar arasnda ezildike ezilen s kafal, chil halk
ynlar harekete gemek iin bir iarete
23. Yazlar 23 bakmakta idiler. Amma halk chil idi de, valyeler
deil miydi? te kilisenin, bu dar grl marur asilleri, czip vaatlerle
kandrmas g olmayacakt. Nitekim olmad da. Her ne kadar ilim ve
irfandan yana fakir idilerse de, atolarnn haznelerinde byk
servetleri vard. Amma arka yapacaklar seferler, onlar hayl
edemeyecekleri efsnev varlklara boduktan baka, alnlarna da
kahramanlk damgas basacakt. Halk ise, chil olduu kadar da
mutaasspt. stelik bir tarafta derebeylerinin dier tarafta krallarn
zlim ve mstebit idareleri altnda akn ve canndan usanm bir resizlik
iinde bulunuyordu. Onun iin de, bu ezilmi kalabaln istenilen yere
sevkedilmesi kolayd. Yar bezginlikten yar mcer, vurgun ve ganimet
midinden, daha da ok, Mslman ldrmekle kazanacaklar cennet ve sevap
vaadlerinden gzleri karartlm bu vah gruh, yzlerce sene ve deflarca
memleketlerinden kopup slm lkeleri stne gibi inerek yaktlar,
yktlar, astlar, kestiler. Bu durmadan tekrarlanan vah seferler
karssnda, tab ki slm devletleri de kendilerini mdfaa etmek
mecburiyetinde idiler. Medeniyetlerinin varm olduu seviye ise bu
mdfaaya elverili bulunuyordu. yle ki : XII. asrn slm limleri,
barutun formln kesin ekilde tesbt etmilerdi. Batnn devaml Hal
taarruzlarna kar mdfaa zarretivle slm hkmdarlar, dnyca mehur
kimyagerlerini, kimyev bir harb vstas olan barutun yakc ve tahrb
edic tesirlerini aratrmak zere barut imlthnelerinde altryorlard.
Mslmanlarn XIII. asrn yarsnda roketler iin itici bir vsta olarak
barutu kullanacak vaziyette bulunduklar muhakkaktr. [ Dr. Sigrid
Hunke; (Ter. Servet Sezgin) Avrupann zerine Doan slm Gnei, s. 50 -
51, stanbul 1972.] Ancak, her Hal Seferi kapanrken muhrebe
bilanosunun, asillere de halka da syledii son sz, kilise tarafndan
aldatlm olduklarnn beyn idi. Zr Hal ordularn takds ederek sefere
karan papazlarn dedikleri gibi, yakp ykp ta ta stnde brakmadklar
lkelerde ne drt ayakl ne de kuyruklu insanlar vard. Aksine, btn bu
tahrb eyledikleri memleketler birer ilim, irfan ve medeniyet
merkezleri idi. Her Hal Seferi'nin dalgas slm corafyasnn stnden
ekilip kendi topraklarna dnerken, ektikleri zdrap, seflet ve
aldatlm ktle psikolojisine ramen, cehlin, bilgi, grg, ilim ve
hikmetle bu kanl karlamas, chil ve kirli pasl Garb', elini akana
koydurup uzun uzun dndrm, bu mukayese ise, Batnn lehine kacak
zemini hazrlamak bakmndan ok faydal olmutur. * O devirler Avrupasnn
meden seviyesini tyin etmek iin t Hal Seferlerine kadar gitmeye de
lzum olmasa gerek. Garb leminin birka yz sene evvelki hli ile ayn
devirlerin Osmanl medeniyeti kyaslanacak olursa, karmza, Avrupann
aleyhine, tiksinilecek bir tablo kar. Mesel, Brandeboug Prensinin
1624 senesinde verdii bir ziyafetin davetiyesine misfirlerin riyet
etmeleri gereken hususlar kaydettirmi olmas, asillerin ve yksek
tabakadan Avrupalnn terbiye, grg ve muaeret seviyesini belirtmesi
bakmndan stnde durulmaya
24. 24 Yazlar deer bir keyfiyettir. Davetiyeye ilve edilen
notlar u tavsiye ve tembihleri ihtiv etmektedir: Sahanlara,
dirseklerine kadar ellerini sokmak, yaladklar kemikleri tekrar
sahana koymak vey frlatp arkaya atmak, parmak yalamak, tabaklara
tkrmek, rt kenarlarna burun silmek yasaktr. Ayn trihlerde dier
Avrupa hnedan saraylarnda da vaziyet baka trl deildi. ngiltere Kral
Birinci Jaques'in sofras da byle idi. Fransann kadifeler,
danteller, atlaslar iinde salnp gezen kral, prens ve prenseslerinin
ise, kokudan yanlarndan geilmezdi. Batdan Osmanl Devletine gelen
elilerin, hamama sokulmadan evvel pdihn huzuruna karlamadklar ise,
bir trih gerektir. nc Sultan Ahmed devri olan 1730 seneleri, Osmanl
mparatorluunun gerek askerlikte gerek siysette ok yorgun ve krgn
olduu bir adr. ngiliz sefiresi olarak Trkiyede bulunan. Lady
Montague, kitap hlinde neredilen mektuplarnda, Mslman Trk
temizliini, terbiye, zarfet ve nezketini anlatmaya doyamaz ve
saraynda misfir olduu Hafize Sultan'n, bir el ii aheseri olan
pekiri kendisine hediye ettiini, fakat buna kyp da azm silemediini
ilve eder. Yemee oturmadan evvel elini ykayan, sofradan kalktktan
sonra tekrar ayn isi yapan Trk temizlii, elbette Avrupaly artacak
hareketlerdir. ok yakn zamanlarn mehur smlarndan ve hastabakcla
meden bir cehre getiren Florence Ninhtinoalein kalemi ise, 1850
yllarndaki ngiliz hastahnelerinden ve hastabakclarndan bahsederken
akl almaz pislik, bakmszlk, ihml ve ahlkszl sylemekle bitiremez.
Koular, seksen yz kiiliktir. Duvarlar rutbetten pamuklanm,
hastalarn tabi ihtiyalar demelerin stnde yn yndr. Bugnn Avrupals,
dnk cedlerinin iptid seviyesinden alnmamaldr. Ve biz de bu
gerekleri, Garb' kltmek deil, arka: sterseniz siz de ksa zamanda
dny ile yar eder hle gelebilirsiniz... diyebilmek iin sylyoruz.
Bat, medeniyetini kurarken emperyalizmden baka gayesi yoktu. Onun
iin, insanl bir tarafa iterek, kyasya bir alkanlk ve tekiltlkla
madd refhn anahtar olan teknolojide dev admlar att. Fakat mnev
disipline yer vermedii iin moral knt ile de yklr oldu. slmn gayesi
ise, hazr ve ideal bir nizamname olarak, eli altndadr: l-y
Kelimetullah ve bu stn gayenin tahakkukunu gerekletirecek rh keml.
slm yeniden bu noktaya geldii an, o evk ile ancak kendine ve dnyya
faydal olacak bir seviyenin zirvesinden beeriyete hitb edebilir.
l-y Kelimetullah, nce Mslman Arap ordularnn sonra da Mslman Trk
ordularnn devraldklar ycelerden yce emnet. Allah adn ykseltmei ve
yaymay hedef tutmu bir anlay kadar beeriyet iin hangi gaye daha stn
olabilir? Allah adn yceltmek evki, rhu ycelmi olanlarn krdr. Yalnz
slm imanna sahip olanlar iin deil, btn beeriyet iin en kestirme en
aydnlk ve aydnlatc yol budur. Zra Allah aknn hkim olup saltanat srd
yerde, edn, kk ve kirli ilere, erre, habasete nasl yer olur? u dny
ah u dny. l-y Kelimetullah ak ile dolup tamann, onun iin yaayp onun
iin lmenin, lmsz haytn t kendisi olduunu bir bilse, ne olur
bir
25. Yazlar 25 bilebilse... * Dikkate deer bir nokta da udur ki,
Hal dny dmanlkta nasl Trk'e kar birlemeyi bir iman borcu bilmise,
Garb'n, kilise krslerinden duya duya kr krne kazand bu zihniyet,
dar bir ilim evresi mstesna, gnmzn Hristiyan leminde hl btn tzelii
ile yaamaktadr. Bir zamanlar Katolik Protestan savalar ile kran
krana dven, boazlaan Avrupa, gene Ortodoks mezhebine di bileyen
Katolik kilisesi, memleketlerinin siys menfaatleri cb ettirdike
kyasya birbirlerini dilerken, Trk kam dkmek frsat kar kmaz silha
sarlm ve slmiyeti kt'adan ktaya tam olan Mslman Trkler'e kar
cenklemek noktasnda dim birlemiler ve bu arada, siys, asker, ktisad
ablukalarm sktrdka sktrm, daraltdka daralmlardr. Malesef imdi de
keyfiyet ayndr. u var ki, Tevrat anlayna ve dolaysyla Ahd-i Atk
erevesi iinde Yahd fikriytna yer vermi olan Bat, slm tefekkr ve
medeniyetinden alacan aldktan sonra, onu ykmaya kararl grnyordu.
Nitekim yapt da bu oldu. Ancak, hamurunun terkbine solsyon hlinde
szp kararak hkim olmu Yahd fikriyatnn kbusunu tayan Avrupa, slmdaki
ilim ve medeniyet ykn kendi topraklarna naklederken, onun spiritel
deerlerini de gtrmek kudretini gsteremedi. Gsteremezdi de. Zr kat,
merhametsiz ve materyalist idi. yle de kald. Sert mizac, gerekler
nnde eilip bklmeye elverili deildi. Hz. snn sevgi tavsiyesi, kendi
peygamberlerine kar bile nazar kalplar hlinden kp gerekleememi,
ncillerin satrlar arasndan dny yzne frlayp boy gsterememiti. Trihin
ahdetine dayanarak stnde durulacak nokta, Hz. snn vazettii
prensiplerin, Hristiyanlkta ifde bulamam olmas, bu yzden de
cemiyete ideal ve tatmn edici bir nizam getirememi bulunmasdr. Onun
iin de, Hal dnyda, Mslmanln kendi kendine kar sammi ve kendi
vicdnna hesap veren manev dzeni sbit olamamtr. Mslman milletler,
imanlarnn essn rehber kabl ettikleri mddete bu evk ve heyecan, tima
adlet, manev hrriyet, vicdan huzur, ktleleri perinleyen esiz bir
enerji kayna olmu ve yer yer ieklenen medeniyetler bu hzla meydana
gelmitir. te iman potasnda temizlenerek cemiyet iine katlan
fergatl, uurlu ve rehber insanlar, tadklar sekin vasflar ktlelere
de nakletmekle, evrelerini mayalam cemiyetin yzn gldrmlerdir. yle
ki, ceza meyyidelerinin bekilik edemedii, kanunun peneleyip
durduramad beer ihtiraslarn bir karar ve kvma ayarlayan bu rehber
mminler, kanun vzlarndan daha kuvvet ve isbetle cemiyet nizamlarnn
bekiliini etmilerdir. Amma slmn, dzenini kaybedip dardan g ve
enerji alma mevkiine dt zaaf devirlerinde, itimi adaleti sanki bir
ithl mal gibi fikir hududlarndan ieri sokmak zavalllna
yakalanmlardr. Faraz, Fransz ansiklopedilerinin nsan Haklar
Beyannmesi ile te'ss etmeye urat o sath st dzene, devirler boyu
muhteem bir adlet, insaf ve efkat tecrbesi yaam Mslman dnysnn avu
amas glnl gibi... GARB ARK ve SLM DNYSI Amerikann kefi ve Rnesans'
idrakten sonra Garbn byk sanyi devrine girmesiyle
26. 26 Yazlar madd refh ve maddeye tasarrufu attka, kahr da
artyor ve duygu iffeti ise her geen zamanla biraz daha eksiliyordu.
Bylece de, kendini dnynn merkezi ve tek sz sahibi zanneden Garb,
mardka maryor ve bulunduu ktadan dnynn drt bucana kol ata- rak,
trihi boyunca emperyalist olmam ve smrme nedir bilmemi Mslman
milletler de dhil, eitli rklar, topraklaryla berber paylap msum
nsanlar forsaya aklm esirler gibi, btn insafszl ile canl bir
malzeme olarak kullanyor ve bylece de, smrebildii kadar smryordu.
Geri artk uyanan bir dny karsnda eli kolu bal bir Avrupa vardr.
Amma gene de asrlar boyunca emek ve ekil verdii organize bir
cemiyetin henz garantisi iinde grnmektedir. Ne ki, dikkat edilecek
olursa, bu bir kzib fecirden baka ey deildir. Garbn dnen ve aratran
ilim evreleri, hl hemen btn messeseleri ile ayakta bulunularnn bir
yalanc aydnla benzediini artk ok iyi bilmekte ve bunu da krr
ederek, kendilerini aldatma yoluna gitmemekte ve yklan
felsefelerinin enkaz altnda rpnp durmaktadrlar. Madde rhu dourmayp
ruh maddeye can verdiine gre, Garpl ilim adam da, artk maddesine
bir ruh aramakta ve bunun da slmda olduunu hissedip, zihn ve ruh
antenlerini o tarafa evirmi bulunmaktadr. Amma, hl karsna dikilen
bir kilise, hl kilise tarafndan artlandrlm bir umm efkra toslayp
ileri gidememekte, belki de gitmekten ekinmektedir. Ancak, ona
destek olmas, kuvvet vermesi ve : Aradn bendedir! diye imanna dvet
etmesi, hatt o iman ayana gtrmesi, slm lemine derken, neden Mslman
dny babaa verip bunu dnmemekte ve zamann olmadk ilerde israf edip
bu frsat karmaktadr? Bat, arad mnev nafakay ve ruh disiplinini
kilisesinden bulamamtr. Ey Mslman Emrler, Devlet Resleri, lim ve
iman Adamlar! Neden sizden meded umanlar alktan kurtarmyor,
bekledikleri nafakay onlardan esirgiyorsunuz? Amel ve madd hayatta
muvaffak olan, kilit ve hareket noktas materyalizm bulunan Avrupai,
dourduunu yiyen kediler gibi, tasarruf ve hkmne ald madde tarafndan
kemirildiinin, henz ktte olarak, tam uurunda deildir. Zr, lm,
itimi, ktisad, sn, hukuk ve siys messese, mnsebet ve mumelesini
tanzm etmi bulunan mekaniklemi bir maddeci dzenin kabuu iinde
bulunmaktadr. Acs u ki Avrupa, insanlamadan evvel sanyiletli iin
kat ve merhametsiz kalm ve materyalizm hegemonyasnn penesinden
yakasn kurtaramam ve ite kurtaramamakta olmasnn acsn ekmekte
bulunmutur. Onun iin de, yumuatc bir iman ve samimiyetle beraber rf
ve detlerin yardm etmedii nizamlarn tek ayakla seke seke yrmeye
almas gibi, tek tarafl kalm dny grne aklm bulunmaktadr. Bu yzden de
organize ve tam randmanla iler grnen Garb cemiyeti, kuru, kat bir
ortaklk ve menfaat mbdelesinden te geememekten nihayet bu robot,
maddeciliin buz dalarna arpmaktan kurtulamamtr. Bugn dny genlii bir
serseri mayn halindedir. te, buz dalarna arpp i bnyesi paraland
iin, meselesi, gayesi, iman da paralanp kaybolmu, onun iin de,
sahte heyecanlarn peine taklm, gayesizlii gaye hline getirerek
vrelemitir. u hlde modern cemiyetin fesat ve kargaalklar iinde
oluunun balca sebebi, alka ve dikkatini
27. Yazlar 27 sdece d bnyesine evirip i dnysn ihml etmi
olmasyle sosyal ve kozmik leme intibakszlk, onu bol bol elde ettii
teknik imknlara ramen mes ud edememektedir. Dny, gaye fedleri olan
merkezlerini kaybedeliberi, cemiyetler, tehlikeli bir hrriyetin ba
boluu iinde kalmtr. Bunun da mesulleri olarak, arkada braktmz asrn
fikir adamlarn grmek cb eder. * * * Bir vakitler karanlklar ve
cehletler iinde kvranan Garb, bir bakma ark bozguna uratp benlii
kalesi iine gururla yerletikten bu yana, asrlar ve devirler gelip
geti. Artk ok geride kalan Rnesans ve bu hamleyi tkb eden
Romantizme kadar, sratle inkiaflar gsteren Avrupa medeniyeti trihi,
XVIII. asrn akliyecilik ve maddecilik felsefesine drt elle
sarlrken, ark'n spiritel verimlerine ters ve abus bir tavr taknd ve
horlad arkn, hl btn dnyya verebilecei bir gizli hayat nefhas
olduunu bilemedi. Kuruyup kemiklemi dnysnda ve bu dnynn medeniyet
sayd teknolojisi iinde, arkn srlarna ve bu srlarn bana ve sonuna
bir gz olsun atmad. Atamazd. Zr beiinden mezarna kadar Ben varm
diyordu. Bugn ektii ztrap ve zl de ite, o kendinden te
geememesinin, egosantrik felsefesinin ilesinden baka birey deildir,
Garb, hakkaten ayann altnda bir medeniyet dnysnn kayp gittiinin tam
uruna varm saylmaz. Zr marur ve ihtiaml mzsinin renkli ve zengin
tortusu ve artklar hl gzn boyamaktadr. Medeniyetine temel olan
felsefesi inkraz etmi olsa dah, sosyal bnyenin bunu yiizdeyz
hissetmesi iin henz vakit erkendir. Zr ilemekte olan itim ve iktisd
dzen hzn tam kesmemi, onun iin de amel hline gelmi bir otomatizm,
ark evirmeye devam eylemekte bulunmutur. Nitekim bir vakitler
ark'da da byle olmutu. Ykl, birden kendini gstermemi, ktleler ilk
sarsntlar hemen hissetmemilerdi. Lkin tefekkrn yedii darbe, siys,
asker ve itim muvzeneye tesr edince, k de kendini hissettirir
olmutu. yle ki btn aktif kuvvetlerin evvel mdfaaya geileri,
mdfaadan da hezmete kaylar, cemiyeti seflet ve esrete kadar gtrmt.
REN GUNONun isabetle iret ettii gibi, Garb, tek dny medeniyeti
olduunda ve ancak bz kademelere km medeniyet taslaklarnn
bulunduunda srar ettike, Garbimin arkly anlamas mmkn deildir. in
hakikati udur ki dny, ayr ayr istikametlerde inkif etmi eitli
medeniyetlere sahne olmutur. Bu yzden de, onlar birbirinden stn
veya aa olarak snflandrmak yanltr. Zr, btn cepheleriyse birbirine
fik medeniyet yoktur. nk insanolu, faaliyetlerini her istikamette
msv olarak ve ayn zamanda, tahakkuk ettirmeye muktedir deildir.
Bununla beraber, kyas etmeye kalknca, fikr ve rh faaliyet
derecesiyle madd faaliyet derecesi, phesiz birbirinden farkeder.
Byle olunca da, bir cephesiyle aa grnen bir medeniyet, dier yn ile
inkr gtrmez bir stnlk arzeder. Fakat bu stnle ramen gene de zararl
km olabilir. Garbn ark hezmete uratp elde ettii stnlk bertn dnynn
gzne sokmas gibi. ayet basretli ve tarafsz bir bak, Garb'n iyznn
arkn da d yznn hasta ve
28. 28 Yazlar sakatlanm olduunu grerek, bu iki ayr medeniyetin
derdi ile yakndan alkalansa, belki de tesbit ve hkmn bunlarn, iki
ayr dny grnn stne demir atp kalm olmalaryla zh edecektir. yle ki
Garb, durmadan: Ben! derken, ark kendini inkrdan gele gele
ulvletike ulvlemesine ramen, madde plnnda yaya kald iin pusudaki
hasmlar tarafndan gafil avlanp arkadan vurulmu bulunmaktadr. Onun
iin de, madde gc zayf derek deta cisimsz ve platonik bir effaflkla
yetinen Dou, k devirlerinden sonra sdece mnev gcne ba eip, akgz
komusunun ileri admlarm ne grm ne de tehdidlerine kulak asmtr. Ne
re ki hl da asmamakta ve hazra konan bir tketici olarak kaplarm
sdece Garbn teknik hrikalarna am bulunmaktadr. Ardna kadar dayad bu
kaplardan da ieri oluk oluk madde verimleri kadar maddeciliin fikir
tortular da akmaktadr. Halbuki slmiyetin dnyya k sald devirlerde
akl bilgilerle nakl bilgiler yni madde ve mn, atba giden iki dost
kuvvetti. Hads, tefsr, mantk, sarf nahiv, fkh, bed beyn gibi hukk
ve er' bilgiler kadar, tpta, fizikte, kimyada, astronomide,
matematikte zirvelemi msluman limlerin sesine dny kulak kabartyor
ve yazdklar eserleri kervanlar, medeniyet merkezlerine tayordu. Ne
yazk ki o parlak devirlerin stne karanlk keliberi, slm lemi de adet
kendinden utanr bir kklk duygusu ile Garba boyun kesmitir. Amma
gene ne yazk ki ark'n bnye hususiyetini tanmayan, belki de tanmak
istemeyen kafa adam Garb, gnl adam arka, ancak hazr veya eski
elbise satan pazarlar gibi, kullanp tecrbe ettii veya ypratt madde
mahsllerini verebilmitir. Buhar kuvveti, elektrik enerjisi,
telefon, televizyon, tren, tayyare, otomobil ve benzeri bulular,
bir vakitler Avrupa fikir pazarlarna ilmin meyve ve mahsllerini dkm
olan ark teshr edip kendinden utandrmaya yetmi ve bylece de Garb,
arkn hayranlk mihrab oluvermiti. Ne ki, Hal dnynn akl verimlerine
kr krne mteri olan slm lemi ona : Biraz da huzur isterim!
diyememitir. Zr ark'n bilgi me'alesini elinden kapm olan Garb'da en
bulunmayan gerek, irfan, hikmet, hakikat ve huzurdur. ark ise
bunlar orada bulamyacan ok iyi bilir. Bildii iin de Batnn
batpazarna, ancak madde mterisi olarak gider. yle ki rh ve mnev
deerleri ykan Bat eteciliinin ilk ii, her adm att lkede mnev
kymetlere saldrmaktr. nk bu lkeler ehlini kendi menfaatlerinin
emrine alabilmek in, bir ekiy insafszl ile, gelmiten gemiten neleri
varsa yok etmekle ancak ondan sonra saltanatn kuracan ve hkmn
yrteceini bilir. Zr kendisine siys, iktisd, ticar bir otlak bir
beslenme yeri olarak seip ayak bast bu topraklar stnde kltr
emperyalizmini yerletirip ktle fikriytna hkim olmas, hkmranlk
menfaatinin sigortasdr. * * * Spiritel dny gr ile insanoluna
glmseyen slm, egosuna tapan menfaat Garbn anlamas mmkn deildir.
Anlayabilmi olsa, bu, kurtuluunun mjdesi olabilir. Hlbuki o,
29. Yazlar 29 ark et kemik balamam bir medeniyet iskeleti
olarak grmekte devm eylemektedir. nsan hak ve hrriyetine geni
ufuklar aan, adleti, gzel ahlk, merhameti, efkati cmertce ktlelere
datan slm, zlim ve barbar Avrupa mstemlekeciliinin yannda, ats
altna ald tb kavimlere haysiyetli mumeleyi mbreklemi; rk, mezhep,
renk ayrmadan herkese insanca yaama hak ve hrriyetinin rm amtr. H.
G. VVells bu hakikati yle ifde eder: slmn evket ve kudretinin nc
bir unsuru da, mminlerin, aralarnda renk, mene ve itim mevki fark
olmakszn kardeliklerinde ve Allah katnda msv olduklarnda srar
eylemesinden ileri gelmektedir. [H. G. Wells, Abrg de Histoire du
Monde Cenevre basks, sh. 181. ] Yksek seviyedeki Garb ilim
adamlarnn, deta bilgi ve idrk gklerinden topladklar takdir lleri,
ne yazk ki kiliseye toslayarak, asrlardr halkn seviyesine
inememitir. Amma gene ne yazk ki hl slm lemi, tek ayakla seken
Avrupaya kr krne hayranlk ve teslimiyet iinde bulunuyor. Hlbuki
artk Batnn Douya deil, Dounun Batya syleyecei sz, dolaysyla da,
retecei irfan ve hikmet devri gelmitir. Bir bakma Garb ark' bozguna
uratmsa da, bozulmak ve zlmek sras artk kendisinde olduunu idrk
etmesi, bir ikbl ve istikbl garantisidir. Evet Garb, artk ba bozumu
mevsimine girmi bulunmaktadr. Lkin slm lemi henz bunun pek farknda
deildir. Tek tk uyank kafa varsa da, seslerini, byk ktlelerin
sarlam kulaklarna iittirememektedirler. Bir umm efkr seviyesi
teekkl etmemi ktleler, siys ve itimi her trl psikoza her zaman
aktr. Onun iin slm lemine fikr ve dern bir irtifa ve seviye
kazandrmak, bu yolda cann ktleye adam slm byklerinin boyunlarna den
bir iman borcudur. Asrlardan beri Batinn avular iinde yumuak mum
gibi evrilip evrilerek kalptan kalba sokulan Dounun bir an evvel
uykulu gzlerini ap uyanmas ve kendi erefli makamna geip oturarak
klelikten kurtulup efendiliini bulmas, slm iin olduu kadar, dny
milletleri iin de selmet ve huzrun mjdesi demektir. Akliyeci ve
maddeci felsefesinin eteine sk sk yapm olan Bat, demir atp kald dny
grnn doru olup olmadm dnp hazr ve idea! bir nizamname olan
slmiyet'i anlayacak basireti gstermi olsayd, i ve d tabiatlar
arasnda kuraca henkle kendisinin de dnynn da yzn gldrebilirdi.
Halbuki o, arkn i ve d dnysn ykmak iin her trl fesat, fitne ve
ekaveti hell bir vsta imi gibi kulland ve bu gayretinde de elhak
muvaffak oldu. Ancak, elindeki kazma bu gn ters dnp kendisine arpm
bulunuyor. Ama henz ne slm dnysnn ne de kendinin bu gerekten gerei
kadar haberi var. Ne ki, hl tapar olduumuz Garb putu, artk kendi
gen adamm bile doyurmuyor, honut da etmiyor. Amma anas babas ve
evresinin insan, henz rhunu, maddesinin kabuu ile sarp katlatrmam
olduundan, Garbn krpe ve gen nesli, iinin alacakaranlna ramen, bir
eyler sezer gibi oluyor. Bu yzden de tatminsizlik ve huzursuzluk
iinde kvranyor. Zr o, maddeyi ve dolaysyle de icatlarn ve
keiflerini ap kendi cevherini bulamamak, i tabiatyla inlk kuramam
olmak azap ve ztrbn eken bir dnynn ocuudur. Bylece de Bat genlii
iinde mnevi nafaka ktlndan alk krizleri geiren bir zmre domu
bulunuyor. Bu huzursuz ve buhranl genlik ise, ya anarinin kollarna
atlyor
30. 30 Yazlar yhut da cemiyetinden ve ilesinden kopup maddenin
kyasya di geiremedii ve insanlarnn da dnydan el etek ekmeyi mrifet
sayd topraklara g edip snyor. Dikkat edilirse, bu fikir ve ruh
muhcirlerini bu yerini yurdunu terk eden buhranl insanlar cezbeden
hava slm dnysndan ziyde, Buda'nn kuca ve haytn deerini takdir
edemeyen Budistlerin aras oluyor. Bat genlii, neden bir kalemde
slmiyeti grmezlikten gelip, arkn iptidailii iine, stnde ryp ie
yaramaz hle gelecei bir corafyaya doru kouyor? Kouyor. Zira Hal
dnynn insan, ana stnden sonra, ilesinden cemiyetinden ve
kilisesinden, devaml olarak Mslman kan emmi, ninnilerinde bile
kulana Mslman dmanl fsldanm, umac olarak da gene hyline izilen
korkun ima], Mslmann yz olmutur. s mmeti, Budistden Mecs'den,
Zerdtden ve der btn iptidi dinlerden bir tehlike olarak korkmamtr
ki, onu gndz bir trl gece bir trl homurdana sayklaya ktlesin. * * *
Bilindii gibi slm lemi, Garbl kafann cadlar karsnda sdece ciz bir
mteridir. Ne grr ne duyar ne bulursa almaya alr ve alabildii kadar
da alr. Zr asrlardan beri keiflerden, cadlardan ve bululardan elini
eteini ekerek hazr yiyiciliin kt kaderini yaamaktadr. nk mlik olduu
haznesi yatalak bir sermye hlinde uyumaktadr. Bu hazneleri aacak,
iletecek ve gn yzne karp ktleleri hem madd hem de rhn zenginlie
kavuturacak o mbrek ve ihlsl el nerede? D tabatn efendisi olduu
hlde kendi benliinin esri olmaktan gelen azapla ztrap eken dny, ite
bu eli beklemektedir... unu da bilmek lzm ki, bir medeniyetin
teknik seviyesi, o medeniyetin dny muvacehesindeki eref ve itibrnn
ls olamazsa da, bu ahlanm gcn, ona shib olamam milletler tarafndan
kmsenmemesi gerektir. Amma Garb kmsememek, ona kr krne havran olmak
demek deildir. Esasen Garba hayran olanlar, onu stnkr tan-yanlardr.
yzn bilenler ise ihtiaml manzarasnn altnda bir canavarn gizli
olduunu grerek ona yanamaktan korkup kaarlar. Biz Trkler de dhil,
chil mnevverler snfnn sz sahibi olduu Dou dnys, idrak felcinden
yeni yeni kurtularak, vaktiyle grmediimizi grmeye bilmediimizi
renmeye balam bulunuyoruz. Avrupay, i ve d yapsn kuran felsefesiyle
berber tanmak lzm. Tandmz zaman da, insanlamadan sanayiletii iin,
meydana getirdii teknik zrriyeti tarafndan boazlanr hle gelmi
bulunduunu grmemek mmkn deildir. u hlde bugn slm leminin vsl olmaya
mecbr bulunduu insn nokta, bir yandan Garb maddeciliinin seviyesini
amaya urarken bir yandan da, fikr ve beden rehvetten silkinerek,
Batiya Dou'nun spiritel zenginliklerini gtrp, bu izdivala da dnynn
yzn gldrebilmektir. * slmn iinde bir tefekkr kint vardr. Srlar,
derinlikleri, yere ge smayan lh cokunluklar, mehulleri mlmlar,
evkleri vecidleri ile ucu buca bulunmayan bir kinat...
31. Yazlar 31 Amma dtan gzlemekle onu fetheylemek ne mmkn? slm,
gerek Mslman lleri ve haysiyeti ile yaayp potas iinde crufundan
arnmadan tanmak ve hele evresine ondan nian ve bereket vermek de
imknsz. Ey Emrler, Devlet Adamlar, limler ve Din Ulular! Azgn bir
maddecilik frtnas iinde serseme dnm beeriyet bir kurtulu bekliyor.
El yordam ile bireyler arayan, bir trl de istikametini tyn edip
gerek hedefi bulamayan dnyy neden elinden tutup aydnla
karmyorsunuz? nsanolu, bir mukaddes galeyan, muhayyilesini
ateleyecek bir ulv heyecan bekliyor. slm ideali, siyset
menfaatlerinden bin kere sttr. Kefene sarlm bir cesed gibi, daha ne
zamana kadar dny hrslarnn rts altnda ryeceimiz gnleri bekleyeceiz?
Ey Emirler, Devlet Reisleri, Mnevverler! Neden bu aresiz ktlelere
kurtulu yolunu amyor, soluk alacaklar o kinattan haber
vermiyorsunuz? Allahn kelm iin : Kuran dierleri gibi bir din
kitabndan ibret deildir. O, insanlara siys ve itimi ideal getiren
rhn bir teblidir [ Joseph Chelhod, introduction a la sociologfe de
lislam, 177. s., Paris 1958.] diyen adam, slm prensipleri stne ban
emi bir yabancdr. Amma slm'n ve Kurn'n yeryz iin tek kurtulu yolu
olduunun uruna evvel biz Mslmanlarn inanp zihn ve rh glerimizi o
ate iinde temizlememiz ve slma lyk seviyeye gelmemiz gerek. slm,
akln ve rhun imtiza ve izdivacnn ahikasdr. Ktlelerin, henk ve
huzuru bulabilmesi iin bu ifte kuvvetin, kuu uuran iki kanat gibi,
insan varlnda muvazeneli faaliyeti gerektir. Zr ne tek taraf madde,
ne de tek tarafl mn, beeriyetin muhta bulunduu nizam kurup itimi
huzur ve adaleti temn ve tesis edemez. Su hlde, fertlerin de
ktlelerin de idrklerini perdeleyen cehlet ve gaflet kabuunu ilim,
irfan ve hikmetle atlatp gereklerle yzletirmek lzmdr. Bu da sizin
ihlsl, uurlu, plnl ve basiretli himmetinizi bekliyor ey emirler,
devlet reisleri, slm mnevverleri ve din kardelerim... HAC ve ZEKT
slm dnysnn, stnde durmas gereken temel mesafelerden biri de, hac
farizasdr. phe yok ki hac, Allahn farz kld esaslarn en manllarndan
biridir. Ancak, deien dny artlar muvacehesinde en basitinden, Kbe
yolculuunun da, hacca icbet lsnn de, deiikliklere uramas tab idi.
Bir zamanlar, dnynn en uzak kelerinden bu farizay yerine getirmek
isteyenler, kafileler ve kervanlarla karalardan denizlerden ve en
iptid nakil vstalar ile hatt yryerek, aylar sren yolculuktan sonra
maksd olan mahalle vsl olurlard. Bu gn ise, uak seferleriyle, gn
gnne denebilecek ksa bir zamanda, memleketlerinden kmalaryla Hicaz
semlarna girmeleri bir oluyor. Gene eskiden, kemiyetleri mahdud
olan haclar,, bugn gerek Mslman nfsunun artm olmasndan, gerek ulama
kolaylklar yznden, her iki mbrek ehirde de bir izdiham