Embed Size (px)
Citation preview
SEN
EM B
ÜŞR
A YI
LDIZ
EĞİTİM PSİKOLOJİSİ
Gelişim
SEN
EM B
ÜŞR
A YI
LDIZ
Gelişim• Psikoloji: İnsan ve hayvan davranışlarını inceleyen,bireyin
davranışlarını ve onun altında yatan sebepleri araştıran bilim dalıdır.
• Eğitim Psikolojisi: Gelişim ve öğrenme psikolojisi bulgularından hareketle eğitim öğretim nasıl gerçekleştiğini araştıran bilim dalıdır.
• Öğrenme süreci• Öğrenmeyi etkileyen faktörler• Öğrencinin gelişimsel özellikleri• Öğrencinin bireysel özellikleri• Güdülenme• Sınıf yönetimi• Öğrenme ürünlerinin değerlendirilmesi
SEN
EM B
ÜŞR
A YI
LDIZ
Eğitim Sistemi
GİRDİ MESAJ KANAL ÇIKTI
GERİ BİLDİRİM
ÖğrenciÖğretmenAraç-Gereç
HedefKazanım
Öğretim ilke ve
yöntemleriÖğrenci
Eğitimin en kısa zamanda ve en üst düzeyde gerçekleşebilmesi için bireyin içinde
bulunduğu gelişim düzeyinin ve özelliklerinin bilinmesi gerekir.
J.J. ROUSSEAU
SEN
EM B
ÜŞR
A YI
LDIZ
Temel Kavramlar• Gelişimin karıştırıldığı birçok kavram bulunmaktadır.• Olgunlaşma; kişinin doğuştan getirmiş olduğu potansiyelin
zaman içinde ortaya çıkmasını ifade eder. Vücudumuzdaki organ ve yapıların görevlerini yapabilecek hale gelmesidir.
• Olgunlaşma için kişinin herhangi bir çaba göstermesine gerek yoktur, olgunlaşma kendiliğinden meydana gelir.
• Gelişim ise doğumdan ölüme kadar kişinin geçirmiş olduğu değişikliklerdir. Olgunlaşma gelişimi kapsar, yani her olgunlaşma gelişimdir; ancak her gelişim olgunlaşma olmayabilir.
• Gelişim için bazı durumlarda bireyin çabasına ihtiyaç duyulur.
SEN
EM B
ÜŞR
A YI
LDIZ
Temel Kavramlar• Büyüme; fiziksel özelliklerdeki olumlu değişiklikleri ifade eder.
Bir canlının boy, kilo ve yaş artışıdır. Örneğin insanların vücutları büyür, ama zihinleri gelişir; zihin büyümez.
• Bireydeki değişiklik, eğer daha kötü bir duruma geçişi gösteriyorsa gerileme; aynı düzeydeki başka bir duruma geçişi gösteriyor veya değişiklik olmuyorsa duraklama; daha iyi bir duruma geçişi ifade ediyorsa gelişme olarak adlandırılır.
SEN
EM B
ÜŞR
A YI
LDIZ
Temel Kavramlar• Gelişim tek yönlü bir süreçtir. Tersi yönde gerçekleşen
gerilemedir. Gelişimin sonucunda kazanılmış olan durumlar, kazanılmamış hale gelemezler. Kaza gibi olağanüstü durumlar dışında kazanılan özellikler gelişimle aşılabilir, değiştirilebilir ve kaldırılabilir.
• Gelişim, büyüme, olgunlaşma ve öğrenmenin sonucunda gerçekleşir.
SEN
EM B
ÜŞR
A YI
LDIZ
Temel Kavramlar• Yeni doğmuş bir bebek olan Ali, üç sene sonrasında
doğduğu zamana göre 8 kilo daha fazla almış ve 20 cm. uzamıştır. Üç yaşında bisiklet sürmek isteyen Ali ne kadar istese de ayak ve el kasları bisiklet sürmek için gerekli davranışları yeterli düzeyde sağlayamadığı için bisiklet sürememektedir. Ali, on beş yaşına geldiğinde vücudunda bir gerileme ya da duraklama olmamasına karşın hiç bisiklet süren biri görmediği için bisiklet sürememektedir.
BÜYÜME OLGUNLAŞMA ÖĞRENME
SEN
EM B
ÜŞR
A YI
LDIZ
Temel Kavramlar• Öğrenme; bireyin çevresiyle belli bir düzeydeki etkileşimi
sonucu meydana gelen nispeten kalıcı izli davranış değişikliğidir.
• Çocuğun düzgün bir şekilde kalem tutabilmesi için el ve parmak kaslarının, kemiklerinin yeterli büyüklüğe ulaşması yetmez. Çocuğun ayrıca kalemin nasıl tutulduğunu görmesi, denemeler yapması, doğru tutulduğunda pekiştirilmesi gerekir.
SEN
EM B
ÜŞR
A YI
LDIZ
Temel Kavramlar• Hangi davranışlar öğrenilmemiştir?• Refleksler: Gözümüze ışık tutulduğunda gözümüzün kısılması• Türe özgü içgüdüler: Yeni doğan bir kaplumbağanın denize
doğru yürümesi, arının bal yapması• Biyolojik denge davranışları: Çok sıcak olduğunda vücudun
terlemesi • Geçici davranışlar: Alkol, narkoz ya da ağır hastalıklar durumu.
Yüksek ateşli birinin sayıklaması
SEN
EM B
ÜŞR
A YI
LDIZ
Temel Kavramlar
• Yeni doğmuş bir bebek olan Ali, üç sene sonrasında doğduğu zamana göre 8 kilo daha fazla almış ve 20 cm. uzamıştır. Üç yaşında bisiklet sürmek isteyen Ali ne kadar istese de ayak ve el kasları bisiklet sürmek için gerekli davranışları yeterli düzeyde sağlayamadığı için bisiklet sürememektedir. Ali, on beş yaşına geldiğinde vücudunda bir gerileme ya da duraklama olmamasına karşın ve çevresinde olan bisikletin nasıl sürüleceğini gösteren birçok kişi bulunmasına rağmen isteksiz olduğu için bisiklet sürememektedir.
SEN
EM B
ÜŞR
A YI
LDIZ
Temel Kavramlar• Hazırbulunuşluk, bireyin olgunlaşma düzeyinin yanı sıra
bireyin önceki öğrenmelerini, ilgilerini, tutumlarını, güdülenmişlik düzeylerini, yeteneklerini, genel sağlık durumunu kapsamaktadır.
• Türe özgü hazır oluş, bir türün tüm üyelerinde görülen davranışlardır.
• Annelerin bebeklerini sevmesi içgüdüdür; ama arıların bal yapması türe özgü hazır oluştur.
SEN
EM B
ÜŞR
A YI
LDIZ
Temel Kavramlar
• Yeni doğmuş bir bebek olan Ali, üç sene sonrasında doğduğu zamana göre 8 kilo daha fazla almış ve 20 cm. uzamıştır. Üç yaşında bisiklet sürmek isteyen Ali ne kadar istese de ayak ve el kasları bisiklet sürmek için gerekli davranışları yeterli düzeyde sağlayamadığı için bisiklet sürememektedir. Ali, on beş yaşına geldiğinde babası bisikletin nasıl sürüleceğini göstermiş ve bisiklet sürmeye istekli olan Ali, beş denemeden sonra bisiklet sürmeyi öğrenmiştir
SEN
EM B
ÜŞR
A YI
LDIZ
Temel Kavramlar• Kritik dönem, ilgili davranışın kazanılması gereken,
kazanılmadığında telafisi çok zor olan bazen de olmayan gelişim dönemidir.
• Bu dönemde bireyler, çevre etkilerine karşı daha duyarlıdır ve çevrede düzenlenen öğrenme yaşantılarını diğer dönemlerden daha hızlı kazanabilirler.
• Örneğin bireylerin yakın ilişkiler kurabilmesi için kritik dönem 0-6 aydır. Bu sürede bebeklere yakın, sıcak, sevecen davranılmazsa okul yıllarında bireyin sosyal ilişkiler kurması oldukça güç olacaktır.
• Kritik dönemde önemli olan zamanlamadır.
SEN
EM B
ÜŞR
A YI
LDIZ
Temel Kavramlar
Büyüme
Olgunlaşma
Öğrenme
Hazır bulunuşluk
Türe özgü hazır oluş
Gelişme
Kritik dönem
SEN
EM B
ÜŞR
A YI
LDIZ
Temel Kavramlar• Ayşe, bir önceki yaz üzerine tam gelen kıyafetlerini kendisi
giymeye çalışmış; ancak başaramamış ve annesinden yardım istemiştir. Daha sonra annesinin yardımıyla kıyafetleri giydiğinde kıyafetlerin kendisine küçük geldiğini fark etmiştir.
• Bu parçada hangi iki kavrama vurgu yapılmaktadır?
SEN
EM B
ÜŞR
A YI
LDIZ
Temel Kavramlar• Çocuğunun kayak yapmasını isteyen Ahmet Bey, kış tatilinde
kayak kursu yetkilileriyle görüşmüş ve yetkililere isteğini dile getirmiştir. Yetkililer Ahmet Bey’e “Çocuğunuzun bu sporu yapabilmesi için öncelikle gerekli gelişim düzeyine sahip olması, el ve bacak kaslarının yeterli gelişim düzeyine ulaşmış olması hem de bu sporu yapmayı isteyerek çalışmalarda elinden geleni yapması gerekmektedir.” demişlerdir.
• Yetkililer hangi temel kavrama vurgu yapmaktadırlar?
SEN
EM B
ÜŞR
A YI
LDIZ
Temel Kavramlar• Ayşe’nin kendi başına ayakkabılarını bağlayacak düzeye
gelmesi• Zeynep’in tek başına yürüyebilmesi• Ahmet’in iki bilinmeyenli denklemleri çözebilmesi• Mert’in şapkasının başına küçük gelmesi• Ali’nin soyut düşünme düzeyine erişmesi
SEN
EM B
ÜŞR
A YI
LDIZ
Temel Kavramlar• Annesine kurabiye yaparken yardım etmek isteyen Leyla, eline
bir miktar hamur almış; ancak annesinin verdiği gibi hamurlara şekil verememiştir. Bunun üzeri annesi Leyla’ya; “Biraz daha büyüdüğünde, sen de kurabiyelere düzgün şekil vereceksin.” demiştir.
• Leyla, kurabiyelere neden düzgün şekil veremez
SEN
EM B
ÜŞR
A YI
LDIZ
Temel Kavramlar• Yaşamın ilk iki yılında, bebeğin deneyimlerine bağlı olarak
duyusal motor alanında kapsamlı bir gelişme olur. İç kulaktaki vestibular sistem, hareket ve denge duyularını yönetir ve diğer duyu sistemlerini etkiler. Bazı bulgular, bebeklerde ve yeni yürümeye başlayan çocuklarda vestibular sistemin yeterince uyarılmamasının daha sonra öğrenme zorluklarına neden olabildiğini göstermektedir.
• Öğrenme zorluğunu en iyi açıklayan kavram?
SEN
EM B
ÜŞR
A YI
LDIZ
Temel Kavramlar• Büyük bir hevesle ilköğretime başlayan Hakan, ikinci dönemde
okuma ve yazmayı öğrenir. Ancak yıl sonunda annesinin istediği gibi, çizgiyi taşırmadan düzgün bir şekilde yazmayı başaramaz.
Hakan’ın düzgün yazamamasının sebebi aşağıdakilerden hangisiyle en iyi açıklanabilir?
A) Okuldan bıkmasıB) Annesinin düzgün yazması için baskı yapmasıC) Küçük kas gelişiminin yeterince tamamlanmamasıD) Öğretmeninin yeterince ilgi göstermemesiE) Ellerini, kollarını etkili kullanamaması
SEN
EM B
ÜŞR
A YI
LDIZ
Gelişim Psikolojisinde Araştırma Yöntemleri
• Gelişimdeki farklılıklar, farklılaşmalar, değişimler, süreler gibi gelişimin daha iyi anlaşılabilmesi için gelişimde boylamsal, kesitsel ve ikiz bebek yöntemleri geliştirilmiştir.
• Boylamsal yöntemde gelişimin zaman içindeki değişimleri incelenir. Bu doğrultuda aynı kişiler uzun zaman diliminde derinliğine incelenir.
• Örneğin konuşmaya başlayan bir çocuğun 3 sene içerisinde konuştuğu kelime sayısı incelenebilir.
• Üniversite birinci sınıfa başlayan bir öğrencinin mezun olana kadar mesleki yeterlik gelişimi incelenebilir.
SEN
EM B
ÜŞR
A YI
LDIZ
Gelişim Psikolojisinde Araştırma Yöntemleri
• Kesitsel yöntem, belli bir zaman diliminde çeşitli yaşlardaki kişiler üzerinde yapılan çalışmalardır.7
• Örneğin 2,3,4,5 yaşlarındaki çocukların konuşurken kaç kelime kullandıklarının belirlenmesi
• Üniversite 1.,2.,3. ve 4. sınıf öğrencilerinin mesleki yeterliklerinin incelenmesi
SEN
EM B
ÜŞR
A YI
LDIZ
Gelişim Psikolojisinde Araştırma Yöntemleri
• İkiz çalışmaları, gelişim üzerinde kalıtım ve çevrenin etkisinin belirlenmeye çalışıldığı araştırmalardır.
• En yüksek kalıtım benzerliği tek yumurta ikizlerine aittir. • Farklı çevrelerde yetişen tek yumurta ikizleri ile, farklı kalıtsal
özelliklere sahip aynı çevrede yetişen bireylerin gelişim özellikleri incelenir.
SEN
EM B
ÜŞR
A YI
LDIZGelişim Kuralları /
Gelişimin Özellikleri
SEN
EM B
ÜŞR
A YI
LDIZ
Gelişim Kuralları / Gelişimin Özellikleri
• Gelişim, kalıtım ve çevre etkileşiminin ortak bir ürünüdür. • Gelişim süreklidir ve belli aşamalarda gerçekleşir.• Gelişim nöbetleşe devam eder.• Gelişim baştan ayağa, içten dışa doğrudur.• Gelişim genelden özele doğrudur.• Gelişimde kritik dönemler vardır.• Gelişim bir bütündür.• Gelişimde bireysel farklılıklar vardır.
SEN
EM B
ÜŞR
A YI
LDIZ
• Beden eğitimi öğretmeni Gül Hanım, anne ve/veya babası sporcu olan öğrencilerinin diğer öğrencilere göre beden eğitimi hareketleri yapmada daha başarılı olduklarını görmüştür.
• Gelişimi etkileyen ögelerden hangisi vurgulanmaktadır?
SEN
EM B
ÜŞR
A YI
LDIZ
• Ali’nin matematik başarısının arkadaşlarına göre düşük olduğu için Ali’nin annesinin üzülmesi
• Yeni doğan bebeğinin başının diğer organlarına göre büyük olduğunu gören annenin bebeğini doktora götürmesi
• Hamile bir bayanın bebeğinin elleri,yüzünü göremediği halde kalp atışlarını dinlemesine şaşırması
• Beden kasları gelişimi hızlandığı için yürümeye çok çaba harcayan Ahmet’in konuşmasında duraklama görülmesi
• Beş yaşındayken topu tüm vücuduyla tutan Ayşe’nin daha sonra topu yalnızca eliyle tutması
• 0-1 yaş arasında temel güven duygusunu kazanamayan Elif’in daha sonra güvensizlik duygusu yaşaması
• Fiziksel olarak yetersizlik ya da engel yaşayan bir çocuğun duyuşsal olarak da yavaş gelişim göstermesi
SEN
EM B
ÜŞR
A YI
LDIZ
• Derslerinde başarılı bir öğrenci olan Mete, teneffüste arkadaşlarıyla basketbol oynamak istemiş; ancak arkadaşları Mete’yi kısa boylu olduğu için takıma almamıştır. Bu duruma üzülen Mete’ye öğretmeni, “Herkesin büyüme hızı aynı değildir. Diğer arkadaşlarından kısa olman normal bir durum.” demiştir.
• Gelişimin hangi özelliğine vurgu yapılmaktadır?
SEN
EM B
ÜŞR
A YI
LDIZ
• Çocukların 6-12 yaşları arasındaki ilgileri oyundan çok akademik ve sosyal konular üzerine odaklanmaktadır. İlkokul yılları ile örtüşen bu dönemde anne-babaların ve öğretmenlerin çocukların başarılı ve sosyal olma ihtiyaçlarını dikkate alması gerekir.
• Gelişimin hangi özelliğine vurgu yapılmaktadır?
SEN
EM B
ÜŞR
A YI
LDIZ
Gelişim Görevleri
SEN
EM B
ÜŞR
A YI
LDIZ
Gelişim Görevleri• Havighurst tarafından ortaya konulan gelişim görevi, kişinin
içinde bulunduğu yaşam döneminde başarması gereken görevleri, kazanması gereken bazı özellikleri, geliştirmesi gereken davranışları ifade etmektedir.
• Fiziksel olgunlaşma, toplumsal beklenti ve talepler, kişisel değerler ve beklentiler gelişim görevleri üzerinde etkili ve belirleyicidir.
• Gelişim görevlerine bireyler kendisine göre anlamlar yüklemektedir.
• Her birey gelişim görevlerini farklı algılar.• Gelişim görevleri bir bütünlük ifade ederler, çeşitli yaşam
dönemleri dikkate alınarak belirlenir.
SEN
EM B
ÜŞR
A YI
LDIZ
Gelişim Görevleri• Her yaşam evresindeki bireyler, genelde sahip oldukları belli
genel özellikleri nitelendirilirler.
SEN
EM B
ÜŞR
A YI
LDIZ
SEN
EM B
ÜŞR
A YI
LDIZ
SEN
EM B
ÜŞR
A YI
LDIZ
SEN
EM B
ÜŞR
A YI
LDIZ
SEN
EM B
ÜŞR
A YI
LDIZ
