1. MUC LUC e tai ....................................................................................Trang Khai niem ve thi gian trong cong tac xa hoi .............................. 4 Thc hanh xay dng cac trng hp ien cu ............................. 8 Quyen lc la g ............................................................................ 20 Nhng tieu chuan ma nhan vien xa hoi phai co ........................ 21 Nhng gia tr chu yeu trong cong tac xa hoi .............................. 23 Nhng vai tro khac nhau cua nhan vien xa hoi .......................... 31 Cac giai oan cua cong tac xa hoi .............................................. 33 Mot so ky nang giao tiep c ban ................................................. 42 S o the he ................................................................................. 47 Ban o sinh thai ........................................................................... 50 Phng phap tiep can vi than chu ............................................. 57 Can thiep nhom en can thiep gia nh ...................................... 66 Bon thanh to cua hp ong ........................................................ 76 Ky nang lam viec vi ca nhan .................................................... 86 Cau truc gia nh ....................................................................... 100 Tien trnh nhom va s can thiep nhom ..................................... 105 Cac ky nang can thiet trong cong tac xa hoi ............................ 119 3

2. Phan phu luc .............................................................................. 130 4 3. NOI DUNG TAP HUAN NGAY TH NHAT:(04/08/1997)- Moi tng quan xa hoi gia nhan vien xa hoi (NVXH) va than chu (TC).- 5 chu e ang c nganh cong tac xa hoi (CTXH) quan tam.- Xay dng cac trng hp ien cu e thao luan suot khoa hoc.Khi lam viec vi than chu, nhan vien xa hoi can phai tm hieu nhng mong i cua ho, tren c s o phac thao ra ban hp ong lam viec gia nhan vien xa hoi va than chu (oi ben phai co s trao oi va thoa thuan thoai mai), ieu nay co ve nghch ly v khi than chu boi roi ta lai hoi ho mong ch g, ieu nay co nen khong? Nen bat au t cho than chu en (t thi iem, ia iem va nhng nhu cau cua than chu). Chung ta xac nh xem than chu ang au? Nh vay gia ta va than chu mi la oi tac cua nhau.Khi than chu gap cang thang, nhan vien xa hoi can giup than chu nhn thay nhu cau bc xuc nhat (nhu cau u tien) cua ho, nhan vien xa hoi co the hoi than chu rang ieu g a lam cho ho tran tr t lau. Sau o chung ta mi chuan b ban hp ong lam viec gia ta va than chu. 5 4. Ban hp ongHp ong lam viec vi than chu phai ro rang, co s ban bac thoa thuan cua oi ben, oi khi ban hp ong can phai ieu chnh e phu hp vi dien bien thi gian. Tat ca hp ong eu co 3 phan :Phan 1: Muc ch. (Tai sao ta en ay?) -Muc ch ca nhan. -Muc ch chung.Phan 2: Cau truc. (Cau truc nh the nao?) -Thi gian. -a iem. -Trach nhiem tng ben. -Lng gia.Phan 3: Noi dung. (Chung ta se phai lam g?)Ba iem nay c qui nh bi c cau tham gia (boi canh chung). Khai niem ve thi gian trong cong tac xa hoi. Thi gian trong cong tac xa hoi bat au bang lng gia, tham nh dan than. Trong giai oan dan than, chung ta tm hieu nhau, hoach nh len ke hoach, thc te co nhng hoat ong cu the va ket thuc vi lng gia. Co the sau lng gia, ket thuc hp ong hoac co the hp ong lai.Cong tac xa hoi co khi i qua giai oan nhan vien xa hoi tiep xuc than chu ch khoang mot tieng ong ho, co khi keo dai khoang 5-7 nam va nhan vien xa hoi thng phai trai qua giai oan o mac du 6 5. he thong than chu nho hay ln (ca nhan hay cong ong), ngi ta goi o la cong tac xa hoi mang tnh thc hanh (ai cng).Hien nay cong tac xa hoi co nhng ky nang cot loi c thc hien tng giai oan du he thong than chu nho hay ln, ay khong phai la ieu thay oi de dang oi vi cong tac xa hoi (nhng My, chung toi a thay oi). Khi lam cong tac xa hoi, cach tiep can khong thay oi, xu hng chung la a khoa, co nghia la phai biet het moi th, nhng t lam la s dung ky nang giong nhau cho tng trng hp khac nhau. Cong tac xa hoi mang tnh tong quat la chu e cua cong tac xa hoi ngay nay, nhan manh en sc manh cua than chu (Cong tac xa hoi ngay xa da vao nhng kho khan cua than chu). Khi ban ve cong tac xa hoi, phai nh en he sinh thai(ca nhan, gia nh, xa hoi, nen van hoa) th ta se biet can phai can thiep cap nao, chnh ac tnh nay a lam cho cong tac xa hoi co nhng ac tnh rieng cua mnh la: - Ca nhan khong van hanh mot mnh. - Co khi nhan vien xa hoi ch cham bam vao ca nhan, khong chu y en moi trng xung quanh ca nhan. - Co khi nhan vien xa hoi chang can thiep vao ca nhan, chang can thiep vao moi trng ma ch giup ve phng tien. - Co khi nhan vien xa hoi ch tap trung vao moi trng, khong chu y vao ca nhan (v moi trng can thay oi).Nhan vien xa hoi phai lam viec ca 3 cap: ca nhan, xa hoiva moi trng, o la ieu khac biet gia cong tac xa hoi vi nghe khac. oi vi nhan vien xa hoi oi khi ta co ky nang e lam viec ca 3 cap, nhng oi khi ta khong co nguon lc e can thiep vao 3 cap o. Nhiem vu cua ta la giup con ngi ca nhan thch nghi vao moi trng ma oi khi khong c can thiep cap cao hn. Kinh nghiem khi can thiep 3 cap b be tac. Ta phai oi pho vi nhng vng mac o nh the nao? 7 6. * 5 nguyen tac thao g c ban. 1. Than chu c coi la quan trong nhat. 2. Nhan vien xa hoi lam viec theo kieu oi tac vi than chu, hai ben cung lam viec e i engiai phap. 3. Ap dung xu hng cong tac xa hoi tong quat mang tnh linh hoat, co the i t cap nay encap kia khi can thiet. 4. San soc chnh mnh (Nhan vien xa hoi phai quan tam en chnh ban than mnh) 5. Nhan vien xa hoi luon luon phai lam cong tac nghien cu khoa hoc e biet cai g la phuhp, cai g khong phu hp.Th du: Chung ta suy ngh ve mot trng hp, chung ta co the can thiep nhieu cap khac nhau. Co ngi noi cong tac xa hoi la mot nghe thuat, co ngi noi cong tac xa hoi la mot khoa hoc, chung ta phai biet ket hp ca hai quan niem nay lai. * 5 chu e ang c quan tam cua cong tac xa hoi.1. Cong tac xa hoi tong quat.2. Quan tam en sc manh cua than chu.3. Cach tiep can he thong sinh thai.4. Ca nhan trong moi trng.5. Cong tac xa hoi thc hanh (ap dung trong nghien cu va giang day). 8 7. Thc hanh xay dng cac trng hp ien cuMoi nhom xay dng mot trng hp ma nhan vien xa hoi muon giup (mo ta theo cau truc thuoc lanh vc ai cng), hoi tng lai gia nh than chu ma nhan vien xa hoi a gap (trng hp trnh bay co the la trng hp that hoac lay t nhieu trng hp ma nhan vien xa hoi a gap). Cac trng hp se c s dung trong suot khoa hoc.Trng hp 1: Tre v thanh nien hanh nghe mai dam (ay la mot trng hp hoan toan co that) Co N,16 tuoi hanh nghe mai dam, song vi ngi chong h 18 tuoi la M, M la dan bui i t Bac vao Nam. Co N hoc en lp 3 phai ngh hoc, ngoai hnh ep, sc khoe tot. Chong la tay ma co a co i on khach tren ng pho. Me co N trc ay cung hanh nghe mai dam, co 4 i chong, chong th ba la cha ruot cua N a chet, Ba ong chong kia cung lan lt bien mat, me N anh bai thng xuyen.Luc 15 tuoi, co N b me dan i ban trinh cho mot ngi ai Loan lay 4 ch vang e tra n. N chap nhan ban trinh bi v co cho rang o la hanh ong tra hieu cho me. Sau o hai ch ruot dat N vao con ng mai dam. Trong lan ng ng on khach, co b cong an thu gom a len trng Phu n 2, Thu c. Khi ra trng co tiep tuc hanh nghe mai dam. Co lan gap phai khach lang chi qua bao dam khien co phai nam vien mat 3 ngay mi phuc hoi sc khoe. Hien nay co N van song vi gia nh khu o chuot Ben Chng Dng, Q.1, TP.Ho Ch Minh.Me N 45 tuoi, co 4 a con cua 4 ong chong, cha ruot chet luc N khoang 3 tuoi nen N khong nh ro mat cha. N co 2 ch gai va 1 cau em trai cung me khac cha. Me va hai ch cua N a bo nghe mai dam. Ba me hien ang ban ve so va thu nhap ch u nuoi cau con trai 13 tuoi ang hoc lp 4, lp tnh thng phng, hai ch cua N a co chong ang hoang, co con va rieng. Ca hai ch cua N eu c chnh quyen ia phng tr von ban hoa ti ch. Sau s kien b bao dam, N muon t bo nghe mai dam. Hien nay rat muon c chnh quyen ia phng ho tr von e ban trai cay ch gan nhaCo muon dt khoat khong muon song chung vi ngi chong h nhng rat kho v anh c bam theo co hoai.9 8. Trng hp 2: Gia nh ong Bay. (ay la mot trng hp co that, khi xay dng, nhom co them mot vai chi tiet nho). Gia nh ong Bay gom co 5 ngi, hai v chong va 3 ngi con (2 trai, 1 gai). ay la mot gia nh ngheo o th ang gap kho khan. Ong Bay 44 tuoi ang lam cong nhan mai tang, nghien ru nang, ba Bay ten Lan 33 tuoi, lam nghe chom chia gio cua ngi khac ch, khi i hanh nghe ba dan theo ca co con gai Ut. Thnh thoang ba Bay cung lam nhng nghe lat vat tai chung c nh lam hoa vai e kiem them. Ong ba Bay ci nhau cach ay 17 nam. Trc khi lay ong Bay, ba Lan a co mot i chong va 2 a con rieng, a con trai ln ten Hai 22 tuoi, bo i bui t lau, khong lien he vi gia nh, co gai ke ten Ba 19 tuoi cung bo i bui cach ay 3 nam, hien a co gia nh, co lien he vi me nhng khong co lien he ve tai chanh. Ba Lan co 3 a con chung vi vi ong Bay, a con trai 16 tuoi ten T, hoc en lp 3 th ngh hoc, hien ang lam ho e phu giup gia nh, be trai ten Nam 14 tuoi ang hoc lp 6 trng pho cap, be gai ut ten la Sau, 10 tuoi ang hoc lp 3 pho cap. Gia nh ong Bay trc ay song thanh pho Ho Ch Minh, sau mot thi gian i kinh te mi, ho tr ve song cam dui va c chnh quyen ia phng ban cho 1 can ho chung c. V khong u tien nen ong Bay va mot so ho gop tien chung emua 1 can ho, nhieu gia nh song trong mot can ho chat choi de phat sinh mau thuan. Khi co s cai va vi cac ho khac, gia nh ong Bay don ra song hanh lang chung c.Ong Bay xuat than trong mot gia nh ngheo thanh th, co 10 anh ch em eu co gia nh rieng nhng tat ca eu kho khan nen khong the ho tr nhau ve kinh te. Ba Lan xuat than trong mot gia nh ngheo, b chong bo phai mang 2 con len kinh te mi sinh song. ay ba Lan gap ong Bay va hai ngi cung song chung. Hai a con rieng cua ba Lan do mau thuan vi bo dng a bo nha i bui i. Ngi chong cu cua ba Lan khong con lien he vi ba va ca 2 con. DO SONG: TRNG HP GIA NH BA BAY1. Xac nh:2.ong hoa/ Sat 3. Phan chieu4. Dt bo 5. Ci m(Iden tification)nhap (Reverberation) (Detachment) (Openness)10 9. (Incorporation) - Phu n- Khong biet lam g- Khong muon gap- Bc lui lai - Ngheo- Xau honhan vien xa hoi - Nhn lai van e theo - Thng con- Boi roi ve chnh - Muon gap ai o cokha canh ly tr. - Muon giao duc conmnhthe giup .- Phan tch thong tin - Co chong trc- Gian chong- Muon bo chong.va phan tch phan - Tuoi - Vat va- Toi khong muonng cua chnh mnh - Co hai con vi i - S cong ansuy ngh g na chong trc - Ngh ti con i- Toi co gang khong - Biet viec ang lam chong trc nh en nhng a la xau- Toi nghiep a con con vi chong trc - Khong co gangma ba dan theo ra thay oi ch khi hanh nghe - Co ba con vi i chong hien nay.11 10. Ba noi70tCo Cha ruotCo 40t Cha ghe MeCN xay dngNoi tr 42tViec lamkhong onnh ANHoc sinh trng VHVL12 tuoiquay pha 12 11. TIEU CHUAN E XAC NH TOT MUC TIEU Tieu chuanCac t chnh Mau cau hoi1) Tch ccThay the Ban se phai lam g e thay the?2) Hnh thc tien trnhNh the naoBan se phai lam viec o nh the nao3) Tai ni ay va bay gi loi monNh ban ri khoi ay hom nay, va banang tren loi mon, ban se phai lam gkhac hn hoac t cu ban mot cachkhac hn?4) Cang rieng biet cangmot cach rieng bietBan se phai lam the nao viec o mot tot cach rieng biet?5) Kiem soat cua thanban, anh, ch Ban se phai lam g neu viec o xay ra chu vi ban?6) Theo ngon ng cua S dung t cua than chu than chuFrom Walter, J. and Peller, E. (1992) Becoming Solution Focused in Brief Therapy. New York: Brunner Mazel.Hien tai ong Bay sc khoe yeu, tuoi cao, that nghiep lai them nghien ru nang, hanh ha v con nhieu hn. Mac du a con th t a co viec lam nhng thu nhap qua thap cung chang tham thap vao au. Ba Lan phai lam viec nhieu hn e nuoi song gia nh. Ba mong muon hai a con ut phai c hoc hanh en ni en chon. Tnh hnh hien tai co the keo a tre ang hoc lp 6 phai bo hoc i lam viec e kiem tien phu gia nh.13 12. Cai kho khan ma nhan vien xa hoi gap phai la ba Lan khong noi het nhng kho khan ma ba ang gap phai (ba khong dam noi viec lam hien tai cua ba) va nhan vien xa hoi rat kho tiep can vi ba Lan. Trng hp 3: Trng hp be An (ay la mot trng hp co that, khi xay dng trng hp, nhom co them that mot vai chi tiet nho).An la mot cau be 12 tuoi, song vi me la ba Hoa va cha ghe la ong Viet khu Ma lang, phng Nguyen C Trinh, Quan 1. An ang hoc lp 3 trng Va hoc va lam 15 thang 5, ca tnh hay quay pha, anh ban, nhng song rat khep kn, kho tiep can. An rat thng me, thu ghet cha ruot va cha dng bi v ca 2 eu hay mang chi va khong lo lang cham soc An. Moi khi b cha ghe mang nhiec xua uoi, An bo ve nha cha ruot, nhng ch song c vai hom th cha ruot lai tm cach uoi An tr ve vi me. Ba noi An rat thng chau nhng khong nhan nuoi, thnh thoang ba hay gi tien qua cho An.Me An 38 tuoi, noi tr, song phu thuoc vao ong lng t oi cua cha ghe.Cha An la ong Tam 40 tuoi, cong nhan xay dng. Sau khi chia tay vi me An ong van cha lay v khac, hien ang song chung vi ba noi va hai co cua An. Ong Tam khong con lien he vi ba Hoa.Cha ghe cua An la ong Viet 42 tuoi, th han. Cha me An lay nhau do s sap xep cua hai ben cha me. Khi ba Hoa mang thai An th phat hien cha An ang cap bo vi mot phu n khac. Sau mot tran cai va kch liet, ba cng quyet bo i. Trong luc b v, bung mang da cha ba gap lai ngi yeu cu la ong Viet. Ong Viet a cham soc, bao boc ba Hoa cho en khi me tron con vuong va hai ngi a chung song t o en nay. Hien tai viec lam cua ong Viet khong on nh, thu nhap giam, ong sanh tat uong ru, hay cau co, gat gong, anh ap va uoi An ve cha ruot. Me An tuy thng con nhng lai to ra bat lc trc thai o cua chong oi vi con rieng. Be An hien nay rat co oc, oi luc no muon bo nha i bui nhng no rat thng me nen khong n bo i. An thu ghet cha ruot va dng ghe, An muon bo hoc va am ra chan nan thch quay pha, treu choc va anh ban.14 13. Trng hp 4 : Gia nh ong Hieu (ay la mot trng hp co that, khi xay dng, nhom co them that mot vai chi tiet nho).Ong Hieu va ba Mai lay nhau c 28 nam, ho co 3 ngi con. Cau ln ten Hoang 25 tuoi la ky s ien, ang lam viec tai X nghiep ien thanh pho, co gai ke ten Hoa 20 tuoi la giao vien va co ut 15 tuoi ang hoc lp 9. Ong Hieu lam nghe kinh doanh buon ban, tnh tnh oc oan, gia trng; ba Mai nha lo noi tr va quan xuyen cong viec gia nh, ba la mot phu n luon theo y chong, khong dam quyet nh mot cong viec g ca. Gan ay cong viec lam an buon ban cua ong Hieu gap that bai, ong quyet nh ban can nha ang e ve que mua can nha re hn ma khong can ban bac vi v con trong gia nh. ung vao thi iem nay co Hoa co quan he vi mot thanh nien va a co thai 2 thang nhng co khong dam noi cho cha me biet.Khi don ve que sinh song, gia nh ong Hieu chang co ba con, ban be gan gui. Cau ln i lam viec xa hn; co Hoa lo lang cha biet cach nao e xin lam am ci v gia nh ang sa sut, tung quan; con rieng co gai ut th buon bc v phai xa trng xa ban, co cam thay b hut hang. Ong Hieu mo coi cha me luc 10 tuoi, song vi ong noi. Ong noi la ngi nghiem khac, moi viec trong gia nh eu phai lam theo y kien cua ong ta v vay ong Hieu cung co ca tnh giong nh ong noi. Ong Hieu hoc het cap 3 th i vao nghe kinh doanh buon ban. Ong Hieu khong co anh em ruot tht giup , con gia nh ben v lai qua ngheo kho.Cong viec lam an that bai, gia nh sa sut ong Hieu xuong tinh than, mn ru quen buon, ong bo phe chuyen gia nh. Cau con trai ln thu ong khong dam co y kien. Co con gai ut hay chong oi ong nen thng b ong anh ap, viec hoc hanh cua co sa sut do o co muon bo hoc. Co Hoa giao vien, do anh hng cua gia nh nen trut moi bc doc len au hoc tro, hay anh ap hoc tro trong lp hoc. Nha trng a nhieu lan mi co len van phong nhac nh nhng co van cha khac phuc c. Ban Giam Hieu a a co en gap nhan vien xa hp e c ho tr. Phan thao luan15 14. Da vao cac trng hp a xay dng, cac nhom tm sc manh cua than chu, cua gia nh than chu va cua cong ong. Trng hp 1 : Tre v thanh nien hanh nghe mai dam. - Sc manh cua than chu: + Co N tre, khoe, co sac ep. + Co chong nhng cha co con. + Muon bo nghe mai dam. - Sc manh cua gia nh than chu. + Me va hai ch a bo nghe mai dam. + Me va hai ch a co nghe e kiem song. - Sc manh cua cong ong. + Quan tam en gia nh than chu. + Ho tro von cho me va hai ch cua than chu e buon ban. Trng hp 2 : Gia nh ong Bay. - Sc mamh cua than chu. + Thng con, muon con tr thanh ngi tot. + Thay c viec lam sai trai cua mnh. + Co nghe theu va nghe lam hoa vai. - Sc manh cua gia nh. + Cac con eu biet thng cha me. 16 15. + Hai a con ut biet nghe li me i hoc.+ Cau con trai ten T biet i lam e phu giup gia nh. Trng hp 3 : Trng hp be An. - Sc manh cua than chu.+ Co hieu voi me.+ Co sc khoe tot.+ Co sc chu ng trc s hat hui cua cha ruot va dng ghe+ Van tiep tuc i hoc. - Sc manh cua gia nh be An.+ Me rat thng con.+ Cha ruot cha lay v, co viec lam on nh.+ Ba noi rat thng chau, hay giup an ui chau. Trng hp 4 : Gia nh ong Hieu. - Sc manh cua gia nh.+ Hai con ln co viec lam on nh.+ Gia nh co trnh o van hoa, co sc khoe.+ Tuy lam an b thua lo, tinh than cang thang hay cau gat bc boi anh con nhng gia nhvan gi c ne nep, trat t tren di. Giang vien at van e.17 16. 1. Khi noi ve sc manh than chu cac ban co cam ngh g ?2. Cac ban co ngh rang than chu hay nhom than chu se nhn thay sc manh cua mnh khong ? (ay la cong viec ma nhan vien xa hoi phai lam)3. Cac trng hp ma cac ban xay dng co nhng iem tng ong nh moi quan he trong gia nh tot (trong gia nh ch can mot ngi thay oi, neu mot ngi trong he thong thay oi th nhng ngi khac se thay oi theo). 4. Vi than chu chung ta co nhieu cach e lam viec ch khong phai ch co mot cach duy nhat ma thoi 18 17. Bang trng hp ien cu Nhan vien xa hoi:................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... Ten than chu:.......................................................................................................................................................................................................................................................................... ac iem (cau truc gia nh, tnh trang gia nh, nghe nghiep, hoc van, sc khoe...)................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ To chc cuoc song qua kh va hien tai (ai, au, cac ieu kien)................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................19 18. Lch s lien quan.................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................Moi quan tam hien tai nhu cau................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 20 19. NOI DUNG TAP HUAN NGAY HAI (05/08/97).- Thanh to cua moi quan he giup .- S khac nhau gia moi quan he giup vi moi quan he ban be.- Quyen lc.- Nhng tieu chuan ma nhan vien xa hoi phai co.- Nhng gia tr chu yeu trong cong tac xa hoi.- Vai tro khac nhau cua nhan vien xa hoi oi vi than chu. Moi quan he giup . Muc ch cua moi quan he giup la lam cho than chu co s thay oi va tang trng, gia tr chung cua nhan vien xa hoi la phai lam the nao, hanh ong the nao e nham vao muc ch o, - Nhng gia tr tch cc trong moi quan he giup la: chap nhan, ton trong, lang nghe, trung thc, bao mat va ong cam. - Moi quan he giup va moi quan he ban be co s khac biet ve thi gian, mc o gan gui, s chia se cac quan iem va quyen lc.- Trong moi quan he giup co s bnh ang vi nhau ve quyen lc hay khong ? Khi mot ngi co nhu cau c giup , va ngi giup la ngi co quyen lc. Nhan vien xa hoi la ngi c ao tao, co ky nang, co tai nguyen e giup than chu; o chnh la quyen lc cua21 20. nhan vien xa hoi va than chu cung hieu ro ieu nay. Van e quan trong la nhan vien xa hoi phai hieu c quyen lc cua mnh ma s dung. Quyen lc la g ?Quyen lc la kha nang anh hng ti ngi khac, cho nen nhan vien xa hoi co rat nhieu quyen lc khi tiep xuc vi than chu. Cong cu cua nhan vien xa hoi la quyen lc, o la nhng kien thc, c quan lam viec cua nhan vien xa hoi va s uy thac cua than chu. o la ly do e ta lam viec va hp ong ro rang vi than chu, e than chu biet mot cach ro rang ve nhng g ma ta em en cho than chu, ta mong i g ho va nhng ket qua t hanh vi cua ho, ac biet trong nhng hoan canh quyen lc the hien ro rang.Khi noi ve quyen lc ta thay kho cam nhan c t nay. Co nhieu cach khac nhau e hieu t quyen lc. Nhan vien xa hoi phai y thc c t nay trong chnh ban than mnh. Mot ieu c ban trong cong tac xa hoi la nhan vien xa hoi khong the khach quan 100%.Chung ta biet moi ca nhan eu co nhng suy ngh cua mnh, y thc ve ban than mnh, o la mot cong cu e giup than chu. Co mot so ngi dung t tham quyen thay cho quyen lc (ho mang tham quyen nh mot ao khoac khi lam viec). Nhan vien xa hoi phai mang quyen lc suot qua trnh lam viec vi than chu. Nhng tieu chuan ma nhan vien xa hoi phai co.Tieu chuan 1. S t y thc.Tieu chuan 2. Muc ch cua moi quan he. Khong co mot moi quan he cong tac xa hoi nao ma khong co muc ch, khong khi nao ta lai muon gan than chu nh tnh ban ma phai xac nh rang ta en vi than chu bang muc ch.Th du :22 21. ang sau muc ch giang day, cac giang vien, kiem huan vien co the at cau hoi vi hoc vien : Chung toi phai lam g cho cac ban? va hoc vien co the at lai cau hoi vi giang vien Vay muc ch cua cac anh la g?.Tieu chuan 3. Tat ca nhan vien xa hoi cung co mot gia tr.Moi nhan vien xa hoi phai tuan thu, gn gi nhng gia tr nay, v du khi ta lam viec vi than chu th chung ta ton trong va chap nhan than chu, chung ta khong trong ch than chu oi x vi chung ta nh vay. Chung ta phai lam viec trong trach nhiem, ton trong va chap nhan than chu.Tieu chuan 4. Phuc vu nhu cau than chu. ieu nay co nghia la chung ta at lai cong viec cua chung ta? chung ta se at c s hai long khi nhn thay s thay oi va tien trien cua than chu ch khong phai trong long chung ta.Bai tap nho:Moi hoc vien ghi lai cong viec cua mnh t trc en nay, cac anh ch a co nhng kinh nghiem g ve gia nh, ban be, giao duc, ao tao. Nhng cai o giup anh ch dan en y muon nh the nao? Tai sao chung ta lam cong tac nay? Tai sao chung ta muon ng cng v nay?Bai tap nay giup cho ta hieu than chu hn, cach giang day cho sinh vien, khong nen ap at y kien cua ta len than chu. Chung ta chap nhan ban than mnh nhng phai s dung mot cach than trong. Gia tr. Gia tr la nhng ieu chung ta muon co (phai, nen, can, o la nhng cau muon dien ta gia tr), moi ngi eu co mot gia tr oc ao, o la nguon goc gia nh, xa hoi, nghe nghiep. S nhn nhan gia tr cua moi ngi khac nhau. oi khi ta gia nh moi ngi eu hieu, nen ta khong e cap en hoac oi khi ta cho rang ta va ngi khac co nhng gia tr khac nhau, nen ta cung khong noi en nhng ieu o na. Co khi nhng gia tr o canh tranh lan nhau. V du nh : Co ngi xem viec t quyet la gia tr con 23 22. ngi ca nhan, tam quan trong cua con ngi la gia tr va song song o ho lai tin vao tnh quan trong tren het cua gia nh. Cac gia tr oi khi canh tranh lan nhau nhng van ton tai song song nhau. Chung ta ngh la ngi ta phai au tranh e kiem song (ung la ngi ta phai co gang au tranh), nhng ong thi chung ta phai tin rang moi ngi phai co nhu cau c ban e ma song va chung ta tin rang cac than chu eu phai c chap nhan cho du ho la ai. Nhng chung ta khong the chap nhan tat ca nhng hanh vi cua than chu. ieu nay giai thch v sao co khi cac gia tr lai oi au vi nhau. iem phan biet gia nhan vien xa hoi vi ngi khac la nhan vien xa hoi hieu c gia tr cua mnh ro rang. Tat ca moi ngi eu co nhng gia tr, nhng tat ca moi ngi eu phai y thc c gia tr cua mnh vao cac cong viec. Nhng gia tr chu yeu trong cong tac xa hoi. 1. Phuc vu phuc li than chu: (phuc vu than chu, o la muc ch au tien cua nhan vien xa hoi) 2. Cong bang xa hoi: (o la au tranh trc nhng bat cong trong xa hoi) 3. Pham gia cua con ngi: (ton trong gia tr, khong ton trong hanh vi) 4. Tam quan trong cua nhng moi quan he con ngi: (Qua moi quan he con ngi co s thayoi) 5. S hoa hp: (chung ta phai c s the nao e tao s tin tng ni than chu) 6. Nang lc: (chung ta phai that s t giao duc chnh mnh e hieu than chu chung ta)Nhng tieu chuan ao c nay khong go ep, khong bat buoc ta phai cng ngac trong moi tnh huong. Ch co nhan vien xa hoi la ngi phai tuan thu nhng gia tr. Chung ta khong the mong i than chu oi x vi chung ta theo mot cach nao o.T nhng gia tr nay, oi hoi ta phai co nhng c x nhat nh, nhng tieu chuan ao c c at ra oi vi ieu ta c x vi than chu, vi ong nghiep chung ta. 24 23. Bai tap:Trng hp 1: Tre v thanh nien hanh nghe mai dam.(xem quyen t quyet cua than chu the nao?) Nhan vien xa hoi tin rang than chu co quyen t quyet v tat moi ngi eu c gii han trong mot ranh gii nao o.Chung ta lam the nao e than chu co s chon la cang nhieu cang tot. Nhan vien xa hoi la ngi bao ve than chu trong viec than chu chon la. La nhan vien xa hoi chung ta lam viec theo nhng gia tr cua cong tac xa hoi.Trng hp cua co N, co N chap nhan ch khong co s la chon (s chap nhan nhng gia tr ao c cua co N i ngc lai gia tr cua xa hoi th viec giai quyet that la kho). Chung ta phai lam g de giup than chu co s chon la. Nhan vien xa hoi a chap nhan nhng mau thuan gia tr cua than chu e giai quyet t t, trao cho ho nhng kha nang chon la cho du ho chon sai. Cho ho biet nhng gii han trong s chon la cua ho. ay la nhng kho khan cua nhan vien xa hoi va rat la phc tap e nhan vien xa hoi ap dung quyen lc cua mnh o la kha nang lam than chu thay oi va tien trien.Khi than chu en vi chung ta ho a co nhng quyet nh khong ung, nhan vien xa hoi phai giup ho nhan thay e sa cha va thay oi, nhan vien xa hoi co quyen noi thang nhng ieu mnh suy ngh nhng khong oi hoi than chu phai lam theo y mnh.Trng hp cua Be An. (Tnh rieng t va bao mat). Mot chi tiet be An b cha ruot va cha ghe anh ap va ta ngh ngay en hoan canh e be An ke cho chung ta va no muon chung ta gi b mat th chung ta phai c x the nao e a be muon gi rieng t va b mat.Tro chi ve hnh. 25 24. - Vai tro 1: ngi noi (co 1 hnh ve co san, ngi noi co nhiem vu truyen at noi dung e ngi ve ve len mot tam hnh theo noi dung co san).-Vai tro 2: ngi ve (can co s ch th ro rang, can co muc ch, can s ho tr khuyen khch cua ngi noi) Ngi noi can co s ch th ro rang, noi hng phai, hng trai, goc canh, o nghieng...Khi nhn toan dien tam hnh th ta goi la hnh tong the cua van e, tam hnh cho san co ngi noi no giong oi giay bot, co ngi noi giong oi v, co ngi lai cho rang no giong hnh nc Y. Khi ta dien ta hnh nay bang mot hnh anh cai v th ta gia nh ta va ngi kia cung co chiec v. Neu hai ngi cung hieu mot t giong nhau th u hieu tat ca, ngi ve co the hnh dung va ve ra c. Thong thng ta hay ta ve cai chung tong quat trc sau o mi en cac chi tiet nho .Cac phng phap pho bien:26 25. 1. Dung hnh hoc e dien ta: Khi hai ngi hieu t nh nhau th viec giao tiep se de dang (oi khi ta dung t trong nganh th than chu khong hieu, than chu co cam giac ho ngu nen khong hieu c)2. Phng phap tng tng hnh dung ra mot y ngh ve hnh anh nao o. Trong phng phap nay neu ta neu ta ch th tng bc, ngi ve rat kho quyet nh.3. Phng phap nh lng (to mau cac o): Phng phap nay chnh xac. 27 26. 4. Phng phap nhn nen (khong nhn hnh): ay la ngi co cai nhn khac thng, neu la nhan vien xa hoi ho se gap nhieu kho khan 28 27. Gii han nhn theo knh van hoa.- Tnh cach ca nhan: au tien cho nhan thc rieng cua moi ngi, cach nhn nay tuy thuoc vaokinh nghiem ban than, cach chung ta nhn the gii ben ngoai.- Tnh cach van hoa: Moi ngi nhn the gii mot cach khac nhau do anh hng van hoa khacnhau.- Tnh cach nghe nghiep: Do kinh nghiem cong tac xa hoi (do ao tao chuyen nghiep cuachung ta)Trong ba tnh cach tren, cach nao anh hng cach nhn cua chung ta nhieu nhat? Co the ca ba tnh cach eu anh hng nhng neu cai chuyen nghiep la cai manh nhat th nganh cong tac xa hoi rat la may man. Hng dan mot ngi nao o la ky nang cao nhat trong nghe cong tac xa hoi. Cac ky nang nay bao gom:29 28. 1. Ky nang nhn nhan: nhn nhan mot cach khach quan, dep bo cai toi sang mot ben, ieu naynhan vien xa hoi phai danh mot khu vc cho ieu mnh khong biet. Co rat nhieu ieu manhan vien xa hoi can hieu biet va cung phai san sang vi nhng ieu ma mnh cha biet. 2. Ky nang nhn cai cu vi con mat mi. 3. Ky nang s dung tro chi lap rap, ghep hnh: co khi chung ta lap ghep con tha, co khi concac lo hong. 4. Ky nang nhn van e t nhieu goc canh khac nhau, chung ta nen thay oi cho ng e nhnvan e va thay oi nhan thc trong au e nhn van e.ieu lam cho cong viec tien trien tot ep la ca hai ben eu co s thong cam nhau, ieu chung ta muon noi en la s linh hoat, chung ta can het sc linh hoat trong hoan canh, trong vai tro chung ta am nhiem oi vi than chu. La nhan vien xa hoi chung ta am ng nhieu vai tro khac nhau oi vi than chu. 30 29. Nhng vai tro khac nhau cua nhan vien xa hoi:1. Vai tro ngi moi gii (Broker) : Ngi moi gii la ngi noi ket oi tng vi nguon tai nguyen, a noi ket than chu vi nguon tai nguyen th nhan vien xa hoi phai biet ve nguon tai nguyen o, chung ta phai anh gia nhu cau cua than chu oi vi nguon tai nguyen. Nhan vien xa hoi phai tch cc sang tao e tao nen moi lien ket.2. Vai tro ngi tao ieu kien (Enabler) : o la vai tro cua nhan vien xa hoi giup cho than chu giai quyet mot van e, tao ieu kien cho than chu lam viec theo kien thc rieng cua mnh .Th du nhan vien xa hoi giup cho ngi chong hay ngi v lam chu c cam xuc cua mnh , giup cho ho lam c cong viec trong vai tro cua ho. 3. Vai tro ngi giao duc (Teacher) : Vai tro cua nha giao duc la phai tm cach e chuyen thong tin mot cach tot nhat en than chu.4. Vai tro ngi bien ho cho than chu (Advocate) : Nhan vien xa hoi ai dien cho nhu cau cua than chu, chung ta quyet nh lam nhng hanh ong nao o thay cho than chu, chung ta lam viec nay vi quyen ma than chu trao cho chung ta. Th du oi vi tre lang thang, nhan vien xa hoi la ngi bien ho cho tre.5. Vai tro ngi trung gian (Mediator) : ay la vai tro ma nhan vien xa hoi giup cho mot hay nhieu than chu cung thay mot quan iem chung va giup cho ho cung hieu quan iem cua nhau, chung ta thng lam cong viec nay oi vi gia nh. Tren ay la 5 vai tro ma nhan vien xa hoi phai am ng qua lai, oi khi ta thay mot so vai tro ma chung ta co the am ng va mot so vai tro that la kho khan oi vi chung ta. Khi nao chung ta tm kiem s giup them? Vai tro nao khi am ng ta thay de nhat?31 30. NOI DUNG TAP HUAN NGAY BA(06/08/97)- Cac giai oan cua cong tac xa hoi.- Mot so ky nang giao tiep c ban. Cac giai oan cua cong tac xa hoi:(Cong tac xa hoi co 3 giai oan)- Giai oan bat au (Beginnings)- Giai oan gia (Middles)- Giai oan ket thuc (Endings)Trong cac giai oan tren, moi giai oan chiem bao nhieu thi gian con tuy thuoc vao cac nhan to, co the tuy boi canh. V du mot ngi khong muon tiep can vi dch vu xa hoi th giai oan 1 rat lau. Ngoai ra no con tuy thuoc kha nang cua nhan vien xa hoi, co the ta khong tm hieu anh gia ky giai oan 1 ma i thang vao giai oan 2 hoac c quan lam viec khong thay giai oan 1 la quan trong, ho khong cho ta u thi gian e tiep can.-Giai oan 1: (giai oan bat au)Co mot so viec phai lam trc khi gap than chu, nghia la nhan vien xa hoi biet trng hp o nhng cha gap than chu. Bc au tien nhap cuoc bang cach chuan b thai o ong cam cua chung ta va chuan b chnh ban than mnh.+ Do song (Tuning in): Do song co hai phan. 32 31. * Phan au xem coi mnh co cam giac va mnh ngh the nao ve con ngi ma mnh sap gap. V du mot so ngi lam viec vi tre b lam dung tnh duc, cac ban can tm hieu cam xuc cua mnh ve hanh ong o, cam xuc cua mnh oi vi ngi co trach nhiem ve hanh ong o. Ta co the tc gian oi vi ngi co trach nhiem, cam xuc o ta phai co s kem che, neu khong cong viec cua ta oi vi tre co anh hng.* Phan th hai cua s do song la chung ta phai biet at mnh vao than chu e tm hieu cam xuc. ieu nghch ly la chung ta khong the hieu c cam xuc cua than chu neu chung ta khong nam c cam xuc cua chnh ban than mnh.Mot cong viec khac la i vao iem trung tam. V du ta ang ban tam en van e rieng t nao o, ta phai dep sang mot ben e lay lai bnh tnh ma tiep than chu. Kinh nghiem cua giao s Carol. Khi toi lam kiem huan vien, toi co nghien cu sinh vien thc tap cua toi, nhom sinh vien nay rat a dang, ho en t moi ni. Khi ban ve khai niem tap trung th nhng sinh vien co van hoa khac nhau nen neu y kien khac nhau. Khi ban them, co nhng phng phap khac vi nhng ieu nhan vien xa hoi phai lam.V du:- Cac sinh vien My da en noi rang tiep xuc vi than chu de dang nh ngi ban v ho ci m, san sang boc lo mnh. - Cac sinh vien t ao trung My noi ho vui ve nhng du sao ho y t hn. - Cac sinh vien Nam My noi khi ho tiep xuc vi than chu th ho nhot cam xuc cua ho vao cai hop (do ho s cam xuc cua ho manh me se lam cho ho ong hoa vi than chu.)Nhan vien xa hoi phai la chnh mnh, nhng mnh khong phai la than chu. Chung ta can co s can bang kha te nh gia y thc va kem che cam xuc ban than e hoa ong vi than chu.33 32. Giao s Mary Ann chia se kinh nghiem ve s tap trung. Moi chung ta co mot cach rieng khi gap than chu. Hoi o toi mi i lam, mot nhan vien xa hoi a noi vi toi rang ba ta phai lai xe ba vong trc khi lam viec vi than chu. 34 33. Mot so ky nang khac.- Trc khi chung ta gap than chu chung ta nen on lai nhng g chung ta biet ve than chu, neu chung ta khong lam ieu o th se co anh hng en cuoc van am au tien. Ta nen oc lai nhng thong tin e biet nhng g can biet. Phng phap nam thong tin qua nhng ong nghiep trc, t gia nh..., nhiem vu ke o la tham khao qua ong nghiep, qua tai lieu.- Nhiem vu ke tiep la sap xep moi trng va thi gian gap than chu. Luc nao gap than chu la tot nhat? Gap au? c quan, gia nh hay cung i bach bo? Boi canh nao la tot nhat cho cuoc gap g e than chu cam thay thoai mai.- Len ke hoach cho cuoc van am au tien. Chung ta t hoi co nhng iem nao quan trong, iem nao can biet khi gap than chu. ieu quan trong la ta phai hieu ro muc ch gap than chu la g? Vai tro cua ta la g?Cham ngon cua cong tac xa hoi thc hanh: Ke hoach vt mc nhng s dung di mcV du:Mot gia nh neu van e la a tre co van e nhng that s chnh gia nh nay co van e. oi vi than chu noi doi, chung ta nen tm hieu tai sao ho lai noi doi e cuoc trao oi thoai mai hn. Chung ta nen co cai nhn khac nhau moi hoan canh khac nhau.35 34. Thc tap do song tren trng hp gia nh ong Bay:1. Bc xac nh (Identification).Ba Bay la mot phu n ngheo, 43 tuoi, thng con, muon con hoc ti ni ti chon, ba co nghe theu nhng khong chu theo nghe, biet mnh i lay cap o cua ngi khac la sai trai nhng van cha dt khoat bo nghe. Ba co hai i chong, co hai con vi chong trc va ba con vi chong sau.2. Bc ong hoa (Incorporation). ay la bc duy nhat ma nhan vien xa hoi c phep ong vai than chu. Cach thc hien bc nay la at cau hoi: Neu ta la than chu th..., chung ta se co nhng phan ng khac nhau v chung ta la nhng ngi khac nhau.- Khong biet lam g?- Xau ho.- Boi roi gia cai xau va cai tot.- Tc gian chong.- Vat va.- Lo lang v s b cong an bat.- Muon gap nhan vien xa hoi.- Muon tm mot loi thoat.(Co khi chung ta thng cam, co khi ta gian d va co khi ta chang co cam xuc g ca).3. Bc phan chieu (Reverberration) Ky thuat dung kinh nghiem ban than e tao ra nhng cam xuc giong nh than chu chung ta xem chung ta co nhng phan ng g, nhng kinh nghiem g giong than chu.36 35. - Chung ta ngh con chung ta b lac, con ta bo i... e tm cam xuc, chung ta chia se nhng mat mat nhng ieu kien giong nh than chu, co khi t hn, co khi nhieu hn than chu. Trong giai oan phan chieu ta tao c moi ong cam gia cam xuc cua ta va cam xuc cua than chu. Co the chung ta co mot so mat manh va cung co the phan chieu mat manh nay len than chu ma ho khong co. Do o ngi ta noi nhng ngi tng t th de lam viec vi nhau hn. Th du ngi co kinh nghiem ve nghien se de lam viec vi than chu la ngi nghien (co the o la mat manh), cung co the ta de ap at len than chu nhng kinh nghiem ma ta co ve giai phap. Do o khong the oi hoi nhan vien xa hoi phai co cuoc song giong nh than chu. Trong giai oan phan chieu nay, ta t hoi nhng ieu g xay ra cho ba Bay, chung ta tm nhng kinh nghiem trong cuoc song cua chung ta e noi ket cuoc i than chu va chung ta lay hoan canh o va t hoi mnh: Neu toi hoan canh o th toi se the nao?Th du ta co the co kinh nghiem: - Khong muon gap nhan vien xa hoi c moi ngay en hoi han. - Muon gap nhan vien xa hoi. - Bo quach ong chong. - Khong them suy ngh g ca, c song qua ngay.4. Giai oan ru bo, dt bo than chu ra khoi ban than mnh (Detachment)Bc lui ra xa, nhn lai nhng bc ma ta a lam. Bc lui khoi than chu, chung ta nhn lai bang ly tr nhieu hn, phan tch nhng anh hng en than chu, phan tch phan ng cua chnh ta. Co ieu g trong ta la quan trong e lam viec vi ba Bay. gia nh nay ta co the trao oi vi ong nghiep va san sang thiet lap ke hoach tiep xuc lan au vi than chu.5. Bc ci m (Openness) 37 36. ay la bc tiep xuc trc tiep vi than chu. Khi bc nay ta quen i luc ta ong hoa vi than chu va tng ong e tm kinh nghiem ni than chu. Neu ta khong ci m hoan toan th ta se khong tiep nhan c nhng ieu than chu co the noi cho ta nghe. Nhng thong tin can thiet trc khi gap than chu (co ba loai thong tin)- Thong tin can thiet trc khi gap than chu.- Thong tin co sau khi phong van.- Thong tin bo sung sau khi phong van.Thc tap tm hieu nhng thong tin tren trng hp gia nh ong Bay.1. Ba Bay la mot phu n 43 tuoi, co hai i chong, hai dong con, hai con chong trc a bo i, ba a con chung th mot ang phu ho, hai con nho ang i hoc, chong that nghiep lai nghien ngap, gia nh song hanh lang, ba Bay rat thng con, muon con nen ngi, ba biet nghe theu may.2. Can nhng thong tin g? - Muon biet viec hoc tap cua hai tre. - Viec chi tieu cua gia nh ba Bay, thu nhap ca gia nh, chi ph toi a ca gia nh. - Mong muon cua ba Bay ve hai con. - Muon biet thong tin cua ong Bay. - Moi quan he cua ba Bay vi hang xom. - Ba song the nao vi nhng ngay khong hanh nghe? Ba a b cong an bat lan nao cha? - Chnh quyen a phng co quan tam en gia nh ba khong? - Sc khoe cua ba Bay. - Ong Bay co biet them nghe g o e lam khong?38 37. - Nguyen nhan tai sao ba Bay lai bo nghe theu may e i chom chia? - Trong gia nh ai la ngi anh hng nhieu nhat oi vi ba Bay? - Moi quan he gia hai v chong? - Hang xom co quan tam en gia nh ba Bay khong?3. Can gap ai e nam thong tin.Hang xom, chnh quyen ia phng, ban hang ngoai ch, cong an khu vc, to phu n, to dan pho, chong, con, co giao cua nhng a con.4. Nen gap ai trc. - Gap a con ang hoc lp 6. - Gap ong Bay. - Gap ba Bay.5. Gap ai trc va au? - Gap ba Bay nha e gay tnh cam. - Gap con trng e nam thong tin sau o se en nha. - Gap ong Bay nha vao buoi chieu luc ong bat au nhau. - Gap ba Bay nha luc khong i hanh nghe.Qua cac y kien ma hoc vien a neu, giang vien a a ra nhng kinh nghiem nh sau: iem xuat phat cua nhan vien xa hoi la iem ng cua than chu. Ta thay ba Bay thng con nen ta tiep can vi con trc e gay an tng tot oi vi ba Bay. Neu muon gap ba Bay chung ta can nam thong tin ve gi giac ma ba Bay ranh. Ai la ngi phu n ma ba Bay than nhat? Ca tnh cua ba Bay the nao? De hay kho? 39 38. Theo quan iem cua chung toi th chung toi lam viec trc tiep vi than chu, khong qua nhng ngi khac cho du o la thanh vien trong gia nh. Nhan vien xa hoi khong c phep tiep xuc vi ai ngoai than chu e am bao tnh rieng t cua than chu, mot quyen rieng t rat quan trong, trng hp duy nhat chung ta c tiep xuc cac ngi khac la trng hp tre b ngc ai, khong co giai phap nao la duy nhat.Chung ta can phai xac nh nhng thong tin chung ta can biet trc khi gap than chu, muc tieu lan gap au tien vi than chu la tao moi quan he vi than chu va chung ta co tm moi thong tin mau chot o; va qua than chu ta biet c ai la ngi ma chung ta muon biet them thong tin; chung ta se hoc ve mot so ky nang can thiet cho buoi tiep xuc au tien? Ngi o la ai? Gia nh nay chung ta tm gap mot ngi, ta se ban ve ky nang e gap mot ngi, co the cha gap ca gia nh, o la mot ky nang khac, ta se thao luan sau. MOT SO KY NANG GIAO TIEP C BANCo ba nguyen tac trong giao tiep ma toi muon ban en. Nguyen tac 1: Thong iep gi i th thong iep nhan lai khong giong nh thong iep gi i (khong giong nhau). o la suy ngh cam xuc cua chung ta luc giao tiep.Th du:Toi noi vi co Oanh: Co trong ep hom nay. Toi ang met khi noi, co the co Oanh se ngh: Ba ay khong that s khen mnh, hoac co Oanh ang met, co se hieu rang: Hom nay mi ep thoi, con hom qua th sao?Thong iep toi muon gi la li khen nhng ngi nhan lai khong cho la li khen. Mot cau ma than chu thng hay hoi nhan vien xa hoi Co co con cai khong?. Neu nhan vien xa hoi noi la khong va nhan vien xa hoi ang co ve cha an tam lam vi trng hp nay? Ho khong 40 39. hieu c y nghia that s cua trng hp nay? Ho khong hieu la than chu co ngh la nhan vien xa hoi co u kha nang giai quyet trng hp nay khong? Thng th nhan vien xa hoi tranh nhn qua bo loc la than chu ang ngh g?41 40. Nguyen tac 2: Giao tiep co hai lp. Th du toi va lam viec ma va hoi than chu co muon noi g khong? (Phai chu y ca hanh vi v chung ta khong the khong truyen thong).Nguyen tac 3: T chung ta luon luon phat ra thong iep ma chung ta khong nhan thay ca phong cach chung ta cung la mot truyen thong. Nhng ky nang giup chung ta truyen thong tot hn - Ky nang lang nghe chu ong (Active listening): Co nghia la mi goi , khuyen khch ngi khac tiep tuc noi.- Quan sat ngi khac (Observing) khuyen khch ho noi, khuyen khch ho phan hoi lai y ngh cua ho.- Chu tam (Encouraging)Nhan vien xa hoi co the lap lai nhng ieu ma than chu a noi cho mnh nghe, neu chung ta noi lai khong ung vi y cua than chu, th hay cho ho c hoi noi lai suy ngh cua ho. Giup cho ho hieu c ieu ho muon noi. Ton trong vi cam xuc cua ho.V du: Ngi me noi lai cho ta nghe ve hanh vi ma ba ta a ngc ai con, neu ta ch chu y en s ngc ai ma khong chu y en s mat t chu cua ho th ta cha that s ton trong cam xuc cua ho.Tom tat:Chung ta can phai: 42 41. - nh v (khong co cach nh v nhat nh nao ca, co the ngoi gan, hoac ngoi oi mat), nh v nay khong phai la nhn vao mat ho . - Co mat vi ca tam hon. - Quan tam chia se vi than chu e tien en hieu biet van e. 43 42. 44 43. NOI DUNG TAP HUAN NGAY TH BON (07/08/1997)-S o the he va ban o sinh thai 1. S o the he Nhan vien xa hoi va than chu lam viec tren mot cau truyen khach quan rieng biet, nhan vien xa hoi tm hieu them ve hoan canh gia nh cac the he trc, e co them thong tin. Neu ta va nhieu thanh vien trong gia nh cung lam viec tren ban o the he, ieu nay co the tao nen moi quan he gia cac thanh vien trong gia nh khi ho ban ve lc h s chung cua gia nh.V du:chet an an ba ong 55.80.Ngay ket hon ly dm85d:89. nuoi conmang thaicon nuoisanh oisanh chetCach lam ban o the he 45 44. Hoi ten tuoi cua ngi co mat trong gia nh Neu than chu ke cho ta nghe the he trc ma noi ten, th ten ngi co y ngha vi chung ta. Ngoai ten, chung ta cung can biet them ve nhng van e nh ket hon - ly d- chet va sinh. Chung toi muon hieu lch s gia nh oi vi ngi chet, bien co gia nh nh sinh nhat... Chung ta cung can biet lch s cua ngoi au benh. V du: Nhieu ngi chet trong gia nh cung giup cho than chu hieu ra van e g o. S o the he giup cho nhan vien xa hoi nhn ro hn van e gia nh cua than chu. BIEU O THE HE GIA NH BE AN. 2. Ban o sinh thai:46 45. Moi quan he qua lai gia gia nh va cac to chc hai chieu Nhieu ng qua lai, moi quan he chat che hn nhieu ng Nhieu mau thuan Quan he rat cach xa----------- Cung cap nang lng mot chieu 47 46. BIEU O SINH THAI GIA NH BE ANG M RONG 70TVIEC NHALAM NGUYEN CharuotHOI GIA NHPHU N HANG XOM AN 12TTRAM Y TETRNG VHVL TO DANPHO 48 47. Neu trong vong tron gia ta ve ban o the he nho khi o co the co nhieu ng mi t cac thanh vien trong gia nh oi vi cac nguon tai nguyen ben ngoai, hnh co the phc tap nhng lai gan vi thc te hn. oi khi co mot nhan vat trong gia nh chung ta can phai chu y hn trong ban o sinh thai. Mot thong tin ta se nhan ra khi a ve xong ban o sinh thai, chang han nh gia nh co nhan c nguon tai nguyen khong? Neu gia nh tran ngap nguon tai nguyen th co van e cho nen trng hp nay nhan vien xa hoi co gang ket hp phoi hp cac dch vu cua ho lai. Trng hp pho bien hn la mot gia nh b co lap khong c ket noi vi nguon tai nguyen ben ngoai, ay co nhieu ng cach khoang hay mau thuan. Mot ieu khac na la chung ta se ve ban o vao nhng thi iem khac nhau e gia nh thay co s thay oi theo thi gian.Toi nhan thay ban o sinh thai rat hu ch khi than chu t trach mnh. Khi nhn vao ban o sinh thai va moi trng xung quanh ho cam thay ho qua thieu oi vi moi trng xung quanh, phai oi pho vi bao nhieu mau thuan ben ngoai. Ban o sinh thai dung cho than chu va cho nhan vien xa hoi e nhn thay van e. Ve cau truc c ban, ban o sinh thai giup ta nam bat c nhieu van e cua gia nh.Cong cu nay co ga tr ve nhng trng hp ma cac ban thiet lap, toi b tran ngap thong tin, th du mot ngi co 4 i chong, don nha t ni nay en ni khac, trong trng hp nay toi se ngoi lai e lam viec tren ban o sinh thai va ban o the he. oi khi chung ta co qua nhieu thong tin, chung ta se bo quen nhng chi tiet quan trong, va bang cach sap xep lai thong tin ta se nam c mau chot cua van e.Tot nhat la khi lam viec vi hoc tro, chung ta se yeu cau hoc sinh lap ban o sinh thai va ban o the he, giai thch cho hoc sinh hieu, e giup ho thay c cai khac nhau cua than chu e ho hieu c hoan canh cua than chu.Cuoi cung khi ta muon tao moi quan he oi tac vi than chu, a ra mot ngon ng chung e nhan vien xa hoi va than chu cung noi chuyen thng la cai than chu muon co rieng cho ho.Gia nh co N 49 48. Ca nhanGia nhCong ong Mat manh:Mat manh:Mat manh:- oan ket - Quan tam N:- a bo nghe- Giup von cho - Tre khoe ep, co me, ch, va em hieu i hoc - Song oc lap - Muon bo nghe Me: Kiem tien usong. Ch: Co gia nha bo nghe Em: ang i hoc Mat yeu: Mat yeuMat yeu: N: Hoc t, khong co - Cac con khong- Khu mai damnghe on nh, baico cha me hp ngheo, bai bac,bacphap va khong thieu s tngco trach nhiem. tr Ch: Hoc t, khong nghe- Co qua trnh - Cac chien dchhanh nghe mai bai tr TNXH Chong: song lidam 2 ikhong lien tuc, dung nen hieu qua khong cao. S 50 49. phoi hp gia cac nganh cha chat che, ch giai quyet ngon cha tan goc.51 50. Gia nh be AnAnMe Cha ghe Manh: Manh:Manh: - Thng me - Thng con- Cu mang haime con An luc - Chu ng s hat- Khong co conb v. hui cua hai chavi chong sau - Con i hoc Yeu:Yeu: Yeu: - Quay pha - Khong bao ve - Uong ru.c con - Khep kn, tram - Khong co y cam, kho tiep can. - Khong nghech vn len.nghiep. - Ghet ca hai cha- Ngc ai tre (cha ruot va cha - Khong t quyet con ghe)nh hon nhancua mnhG me ruot dng Gia nh cha ruotCha ruot ghe Manh: Manh: - T lap.- Co viec lamon nh - Khong co s mau thuan gia hai v chong.52 51. - Con co gang cho con i hoc Yeu:Yeu: Yeu: - Ngheo, lam viec - Khong tch cc- Khong co khong on nhtrach nhiem- Cha lo cho chauvi con- Dung bao lcoi vi v vaconCong ong Ba noiManh:Manh:- Co trng - Thng con,VHVLthng chau- Co dch vu- Khong co khotham vieng cua khan g venhan vien xa kinh te.hoi.Yeu: Yeu:- Thieu ho tr - Khong thuyetphuc con trai- Khu te nan xaphai co trachhoinhiem vichau noi mnh53 52. NOI DUNG TAP HUAN NGAY NAM(08/08/1997)- Phng phap tiep can than chu.- Xem xet ca cua gia nh N (xem xet van e tren nhng thong tin a co san).- Ke hoach can thiep.- Cac bc trong qua trnh hp ong. Phng phap tiep can vi than chu: Khi chon phng phap, ta da tren tieu chuan nao? Trc kia la chon, ban t hoi s la chon o th y thc ban anh hng en s la chon the nao? Co khi nao y thc ca nhan cua ban lan at cach la chon khong? Neu ta thch mot phng phap nay hn phng phap khac cung c, nhng ta nen chu y nhng ieu tot nhat cho than chu trong cach la chon. Co nhng ngi khong bao gi lam viec vi nhom, ho noi co qua nhieu ngi trong khi co mot mnh toi, co nhan vien xa hoi khac ch lam viec vi mot ngi ho noi nh vay than mat qua, gan gui qua, rieng t qua. Co ngi th khong bao gi lam viec vi gia nh v toi khong thch thanh vien cua gia nh. Toi khong muon nh vay, toi luon thch cai nay hn cai khac. Ca nhan Gia nh NhomCo nhieu ky nang54 53. t ky nang Trong cong viec cua nhan vien xa hoi ta co mot bang ghi chep tien trnh (Process), cot au tien ta ghi lai cau chuyen oi thoai gia ta va than chu, cot 2 ghi lai chnh cam xuc trc mat cua ta trong cau chuyen, cot 3 phan tch ,trong cot phan tch, tai sao ban co cam xuc o trc cau chuyen - pha ben phai, kiem huan vien bnh luan nhng g ban ghi (supervisor). Khi mot sinh vien bat au i thc tap phan ln sinh vien phai lam, sinh vien thng khong thch v no oi hoi nhieu ky thuat v phai nh lai cuoc oi thoai nhng g a noi vi than chu. V vay sau khi van am, nhan vien phai ghi lai cuoc noi chuyen vi than chu, ban phai nh lai nhng g ban am thoai.V du: Chng minh nhng s hu ch cua cong cu nay. Mot ngi trc khi nghien sau o anh hng dan mot nhom nghien, cam xuc cua anh ta oi vi cuoc hop nhom rat manh, va mot trong cac kho khan la anh ta cha noi vi mot ai trong nhom ve kho khan cua anh ta, va trong khi ho ang thao luan, anh ta t tach ri cuoc noi chuyen v anh ta che dau qua kh cua mnh v vay cot nay anh ta bo trong va kiem huan vien cua c quan noi rang: Chung toi co van e vi anh nay v hau nh anh ta khong co moi quan tam en nhom. Toi va kiem huan vien khong biet ve qua kh anh ta, sau o chung toi co chat van anh ta tai sao khong quan tam en nhom, chung toi khong biet g ve anh va thanh vien trong nhom khong thch anh ta. Sau cuoc gap g anh ta mi tho lo tam s cua anh ta. Ch sau khi anh ta tho lo nh vay, anh ta mi co cam xuc, mi nhn c chnh mnh, o la mot trong nhng cong cu giup chung ta nhn lai chnh mnh e t y thc. D nhien, anh ta khong can phai tho lo vi nhom, nhng sau o anh ta co chia se, quan trong la anh ta dam nhn cam xuc cua mnh.Luc trc khi nhan vien noi ve kinh nghiem cua ho th anh ta tranh ne, sau o th anh ta cam thay thanh than.55 54. Co khi chung ta sa vao tnh huong ngc lai, nhieu ngi hoc cong tac xa hoi e nhan biet ve mnh nhieu hn. Cong tac xa hoi thu hut hai loai ngi:- Mot loai muon biet ve mnh.- Mot loai muon biet ngi khac, khong muon biet ve mnh. oi vi nhng sinh vien ch muon biet mnh, khong muon lang nghe than chu th cong cu nay khong thch hp oi vi nhng ngi nh vay, ho ghi cuoc oi thoai nh mot kch ban phim roi sau o hay phan tch. Va cai ieu chnh yeu cua hai loai ngi nay la phai co kha nang s dung. mc cao hn, chung toi xem xet cot phan tch xem ho a noi ket lai vi nhau nh the nao?Chung ta co li ch khi dung nhng mau nay thng xuyen trong thc te, chung toi yeu cau sinh vien s dung 3 -5 cuoc phong van trong mot tuan, trong 3 -4 thang thc tap au tien va dan dan se t phong van hn. Cong cu nay khong ch dung cho phong van mot ngi ma cung dung cho nhng can thiep khac, cung nh cac cuoc hop vi kiem huan vien, hop vi ong nghiep. o la e hieu mnh hn trong giao tiep tng tac.ao c cua nhan vien xa hoi la phai hoi y cua ong nghiep va c kiem huan.V du: Khi ta lam viec vi than chu, ta qua boi roi. Khi o ta co the nhn vao chnh mnh, va co the ke lai cam xuc cua mnh vi ong nghiep e c chia se. Co ngi cam thay ho b co lap gia ong nghiep, ho khong c s ung ho va khuyen khch cua cac ong nghiep.ong c thuc ay than chu la can bang hy vong va s hai, s hai tiet lo b mat cua mnh. V vay cong viec chung ta vun ap s hy vong cua than chu e ho t tho lo ra nhng b mat.56 55. Chon giai phap:Xem xet trng hp cua N (tre v thanh nien hanh nghe mai dam). Chung ta xet iem ng cua co N la co N muon thay oi, N ang ng gia s hy vong va mot ben la nguy c. Tai sao vao thi iem nay co muon thay oi v co ta va trai qua mot cuoc khung hoang v gap khach bao dam. Khi than chu gap kho khan, ho thng tm cach thay oi. Khi co nhng ap lc cang thang don dap cung la luc co nhieu thay oi, so sanh thi iem nay nh tro tung hng, coi ho hnh nh khong co viec lam nhieu. Trong khi kho khan, trai banh nhay vot cao, hoac ri xuong at v tan, ch khong nh bnh thng hoac tung hng trong mot tnh huong bnh thng ma ta cam thay de chu.Nhng kho khan ma ngi ta co the trai qua trong cuoc song cua mnh.1. Kho khan nh bao hanh: (nh trng hp N) c xep vao s kien khong lng trc, no bat ng xay ra. Kho khan ang keo dai, kiem song cua N thng xuyen chu nhng ap lc khong co giong nh co ta c song trong moi trng c bao boc thng yeu bi nhng ngi xung quanh. Trong cuoc song nay, t co ta tao ra nhng c che ng pho la tranh ngh en cong viec ma mnh ang lam. Ve mot phng dien nao o, co N b lam dung tnh duc v N con tre, b me ban tr thanh gai mai dam. Mot cach e tre nho ng pho vi lam dung tnh duc, la hoc cach khong lien he cam xuc (cat t), va neu cac ng pho cua N nh vay th rat hay cho N.2. Kho khan do cuoc song: o la nhng cang thang khi ta thng gap nhng gia nh mi trong cuoc song v du khi mi ket hon, khi sinh con, nhng vai tro mi nay oi hoi ta phai thch ng nen tao ra nhng cang thang. Tuy theo ky nang cua ta va moi trng xung quanh th ta gap kho khan nhieu hay t giai oan nay. V du a be gai con tre ma co con th s kho khan cao hn nhng phu n bnh thng co con, bi v ngi phu n a co chuan b tinh than va c s ung ho cua moi ngi xung quanh. Mot cach nao o th N co nhng kho khan. Kho khan xay ra vi tat ca moi ngi moi luc, co the la nhng bien co vui, bien co buon. Trong hoan canh gia nh cua N, ho trai qua kho khan nhng ho khong biet cach giai quyet ho rat can nhan vien xa hoi giup . Sau kho khan ho gap phai, ay la luc 57 56. tot nhat ma ta can thiep oi vi kho khan cua gia nh, cuoc song cua N. Khi ma N bat au song chung vi ngi chong h, o la 1 thay oi ln trong cuoc song cua N, N co muon cuoc song nh vay khong, hay ch can nh vay thoi. Co the co nhng mau thuan cai muon va cai can ma ta phai tm hieu sau.3. Kho khan moi trng hay cong ong: do di cho , khi ma tat ca moi trng ho tr cua xung quanh khong giong nh trc.Khi co tai bien nhan vien xa hoi co en o khong?Rat quan trong khi ta e cho than chu noi len nhng suy ngh va cam xuc cua mnh, oi vi tre nho rat kho, ta co the cho tre chi tro chi, qua tro chi co the hieu c cam xuc ma trc kia no cha co c. Chung ta phai tao nen mot moi trng on nh cho ho (Moi trng on nh co ngha la moi trng co the tien lieu c va co ho tr, rat kho giup cho mot a tre b khung hoang neu no van b lam dung, phai cho no trong mot moi trng an toan).Tat ca moi ngi, moi gia nh eu trai qua khung hoang va co trai qua khung hoang va phai ng pho vi kho khan se giup cho gia nh o co kinh nghiem e giai quyet nhng khung hoang lan sau. Nhieu ngi cho rang kha nang ng pho nhng khung hoang o giup chung ta hnh thanh tnh cach e chung ta ng pho trong cuoc song va ngc lai neu mot khung hoang ma chung ta khong ng pho c th ta cung khong the co kha nang ng pho trong tng lai.Cach giai quyet nh vay co the tot hn hay xau hn nhng chung ta ch s dung nhng c che quen thuoc e trai qua khung hoang hoac c che khac e vt qua khung hoang. Chung ta cung ng pho c vi nhieu khung hoang th chung ta cung thiet lap c nhieu c che ng pho cua chung ta. Viec N b bao dam la mot khung hoang hoan toan khac vi nhng khung hoang ma co trai qua trc ay. No oi hoi cac ng pho mi, co the N tranh suy ngh ve van e o i (oi khi sinh vien hay nhan vien xa hoi rat kho hieu lam sao than chu co the ng pho vi bao nhieu khung hoang trong cuoc song, va gia nh N ta co nhieu c hoi v gia nh ang khung hoang). Nhng ieu li va bat li oi vi cach can thiep cua ta:58 57. - Ta bat au lam viec rieng vi co N : chon la tiep can vi N la thch hp v N ang co nhu cau. + N ang can mot cho tin tng e tho lo tam tnh. + Sau bao hanh, N s va muon thay oi (khi than chu ang khung hoang th can thiep cang sm cang tot). + Cach tot nhat la luc co N ang nam vien ta va en cham soc va ho tr.Lch s lam dung tnh duc cua N? N ngh g ve mnh, la nan nhan cua lam dung tnh duc, bay gi lai la mai dam? Cac ban co noi ve mau thuan, mot la N lam nhieu tien, mot la N muon bo nghe? Kinh nghiem cua toi khi lam viec vi nhng ngi b lam dung tnh duc, ho kho chap nhan ban than va qua kh cua mnh, khi ho iem muon thay oi, ieu kho hieu la tai sao ho lai song trong hoan canh nh vay mot cach dai dang nh vay, thng nhng ngi nay ho cam thay toi loi khi trong hoan canh qua lau, o la mot van e chung ta co the giai quyet tot hn.Khi ch co mnh vi than chu, cung nen nh trong quan he tnh duc, ho van co s khoai lac va ay cung la mau thuan na ma can co thi gian e lam ro, neu khong lam ro ho se b vng mac. Toi khong biet rang N co nhng cam ngh o hay khong? Toi noi ay la nhng ieu toi biet c qua nhng than chu khac, o la van e toi rat quan tam nhay ben. Neu lam viec vi N th N cung tao ra s thay oi trong gia nh (N thay oi trc, sau o N lam thay oi gia nh sau). Nhng thuan li khi lam viec vi ca gia nh. + Co the chon la gia N va ong chong h: trong hoan canh o, ban co phat hien c nhng nhu cau nao? Neu ta lam viec chung th s thay oi gia oi ben dien ra cung mot luc.* Khi N b bao hanh, chong h co trach nhiem a en benh vien va cham soc.(Ta xem ve viec nay co nen lam viec chung khong? Co khi lam viec chung e ho nhn ra van e la co nen tiep tuc hay chia tay?)+ Lam viec chung vi gia nh: (Ba Sau, chong h, N va em trai).59 58. * Nhu cau chung cua gia nh: song con va an toan. * Tat ca eu tham gia thao luan ve van e chung cua gia nh, du sao ay cung la bc au e tao s thay oi.Cung co cach ta lam viec vi N nhng ket hp vi nhng thanh vien trong gia nh e tac ong len N, chung ta a ban ve ca nhan, gia nh (gia nh hat nhan, gia nh m rong) co nhng nhom nao khac ma chung ta thanh lap e giai quyet van e nay khong? Co khi la nhan vien xa hoi t hoi co ai khac co van e giong nh vay khong?Co khi ho cung chia se mot van e, ho giai quyet van e tot hn. Kinh nghiem:Nhng tre b lam dung tnh duc dan en mai dam thng lam viec vi me rat co anh hng (neu ngi me khong muon ay con vao mai dam mot lan na, nhan vien xa hoi, Hoi Phu N nen quan tam khuyen nhu ch ng len an). Can thiep nhom en can thiep gia nh. Trc khi quyet nh ta phai lam g? Phai tham nh. ay la ieu khac biet gia nhan vien xa hoi chuyen nghiep va ky thuat vien bnh thng. Khi nhan vien xa hoi biet trng hp phai phan tch va la chon nhieu bien phap khac nhau co khi phai lam viec vi gia nh, co khi phai lam viec vi nhom, co khi phai lam viec vi ca nhan th ta noi e toi hieu van e roi toi se e ngh y kien va cach lam. Va nhng kho khan nay ta cung chia se vi nhau.Cang nhieu cach chon la cang tot, phan tch ky trc khi hanh ong.Chung toi co mot cau noi: Neu chung ta co mot cay bua th cai g chung ta cung thay la cay inh.60 59. Nhng van e chung ta thay chung ta eu cho rang phai lam viec ca nhan. Nen ta ch co cai bua khong thoi. Bay gi ta phai co thi gian tham nh e len giai phap. Co khi ta ch lam mot cach thoi, co khi lam vi nhom cang tot, co khi ch lam vi ca nhan, chung ta b han che bi thc te.Chung ta ngh nen lam viec vi ca nhan, la N hoac me hoac chong h ly do la ta co the hanh ong ngay, hai ngi de co s trao oi rieng t hn, chung ta co the ban san ve van e ca nhan, va nhan vien xa hoi co the de dang chap nhan co kha nang lam chu nhieu hn, ngi ta co the thch nghi vi nhau e lam viec tot nhat.Sau o, chung ta mi lam viec vi gia nh, chung ta co c hoi tiep can vi moi trng that cua gia nh than chu. Trong i thng dien ra ngoai cong viec xa hoi, trng hp nay thay oi dien ra ngay trong cong viec, ngha la ta co the quay sang ba me noi sao ba khong noi the vi N, hay la ba thay van e nay the nao...?Va moi ngi trong hoan canh nay eu chia se van e v moi ngi eu hien dien, ta khong o loi len au mot ca nhan nao caChung ta cung ban ve nhom: lam viec trong mot nhom co the tao cho than chu thoat khoi he thong tieu cc. Trong mot nhom tot, nhom vien khong b e nen bi lch s cua gia nh, nhom tao c hoi mi cho ta va mac du nhan vien xa hoi hng dan nhom, nhng than chu c s tng tr cua nhng ngi trong nhom.Ba cach nay eu tao c hoi cho he thong gia nh, mac du moi cach tiep can eu khac nhau. Mot phng phap ta cha tiep can o la cong ong. V du khi nhan vien xa hoi mi Hoi Phu N lam viec vi than chu th o la s can thiep cua cong ong, co nhng can bo Phu N khong nhay ben vi cong viec, nhng co nhng ngi rat tot, ao tao can bo Phu N lam tot hn. My co 3 cach lam phat trien cong ong 61 60. 1. au tien co the xay dng tang nang lc cho cong ong, co the ho ng ra thanh lap chng trnh giao duc cho cac em, chng trnh giao duc cho Phu N. Noi chung tao ra moi trng tch cc ho tr cho cong ong. Co the huy ong mot nhom ngi rat quan tam en van e.2. Tap trung vao giai quyet van e.3. Nghien cu van e: phat hien tat ca cac nha cha, gap canh sat, gap quan chc khac, ho co the ang bao cao nay len bao. Cach tiep can cong ong nayse tiep tuc trong 2 nam ti. Va that ien ro chung ta ngh rang chung ta can thiep xa hoi cap ca nhan va cong ong.Cach la chon can thiep tuy thuoc vao ta ma ta cam thay thoai mai, co khi ta s lam viec ca nhan vi nhieu ngi, va ngai ngung nay ta t tm hieu lay cho ta. 62 61. MOI TRNG NHU CAUMUC CHTHANH PHAN CAU TRUCTIEP XUCTRC NOIDUNG NOI DUNG C S63 62. Gia cong tac xa hoi ca nhan va nhom hay cong ong co nhng iem chung nen goi la cong tac xa hoi tong quat. Moi trng la cong ong ni mnh lam viec, trong o gom ca boi canh c s xa hoi ma mnh ai dien, co the no khong phai la c s cu the, co tnh cach chung. D nhien nhan vien xa hoi phai tuan thu tng ky, tng thang nhng ho phai biet lam viec, ho phai c chap nhan nhu cau cua than chu, va ta a danh thi gian e biet nhu cau o la g, nhng khong co cach can thiep nao tm cach ap ng tat ca nhu cau cua than chu, t nhng nhu cau o chung ta tien ti xac nh muc ch. Cac yeu to nay, chung ta tiep can no trong mot trat t: Moi trng, Nhu cau, Muc ch.Quan tam nhng nhu cau nay cung mot luc, trc tien la:Thanh phan: ai t pha than chu, ai t pha nhan vien xa hoi.Cau truc: chung ta gap nhau bao lau mot lan, chung ta phai xac nh lam hay la lam ti au hay ti o, chung ta gap nhau au? Noi dung can thiep la g? ban ve tnh hnh hien tai hay qua kh, hay chung ta khong noi g het, ch ngoi o vi nhau.Hay oi vi tre em co van e, cho no ve mot bc tranh e chung tap hp tac vi nhau.Chung ta co the chon la lien quan en cong tac, thng ta ch co thoi quen chon mot cach. Trc khi bc vao cuoc tiep xuc vi than chu, ta co the tiep xuc trc vi than chu e nam tnh hnh khong? Neu oi vi ca gia nh, ta co the tiep xuc vi mot vai thanh vien trc. Co nhieu iem ma nhan vien xa hoi phai lay quyet nh, co the la co nhieu la chon khac nhau oi vi nhan vien xa hoi khac nhau, nhng ieu quan trong la ta phai quyet nh. Qua trnh la chon nay goi la s dung ban than mnh mot cach y thc, khong lam viec mot cai ao, ho co the tra li tai sao ho lam viec nh the, nhan vien xa hoi cong tac tot luon luon tra li c muc ch la g? Khi chung toi lam viec vi nhng ngi b ngc ai, chung toi thng lam cong tac nhom, chung toi ngh en thanh phan e lap nhom. Bnh thng, ngi ta ngh ch e cho cac ba trong mot 64 63. nhom va cung co the trong mot giai oan tien trien nao o th nhom gom nam, n hay cac cap th tot chang? Van e nay th de, nhng nen chon trng nhom la nam hay n ay. ay cung la cai kho chon lanh ao to chc nhom, chung ta co the cho biet tai sao co ni co mot cap nhan vien cong tac xa hoi nam va n. Chung ta ban ve len ke hoach e can thiep.Dien tien nay dien ra vi s cong tac cua than chu v the ta phai i vao hp ong vi than chu va co nhng bc trong hp ong, neu ta lam tot se tao cho s cong tac tot. Dien tien nay c trnh bay theo th t (nhng thc te oi khi khong phai vay?).1. Trc tien, ta phai phan anh ung suy ngh cua than chu. Ta phai co gang chng minh cho than chu biet ta hieu ho. 2. Chia se quan iem vi than chu (phan hoi suy ngh cua than chu va ni rong quan he sinh thai). V du: Khi nhan vien xa hoi lam viec vi cha me ngc ai con, nhan vien xa hoi co the noi vi ho rang: Toi ngh ban khong co c hoi hoc tap lam cha me tot, va ban co noi vi toi la hoi con be cha me ban ngc ai ban, hay ban khong co s ung ho cua chong trong viec cham soc con. Neu ban co s ho tr cua ngi khac, ban se cham soc con tot hn. 3. Xac nh chung ta phai can thiep van e tren bang cach nao. iem nay, ta phai at u tien, phai thng lng, ac biet khi co nhng khac biet ve quan niem gia ta va than chu. Neu than chu cam thay bc boi, phai ti van phong xa hoi, cac ban phai chng to hieu biet cua cac ban oi vi cam xuc cua than chu. Neu chung ta khong phat hien ra ru 65 64. anh hng en i song gia nh va con cai ho th quan iem cua chung ta phai giai thch ro cho than chu. Nh vay, khi giai quyet van e nao, phai co s thng lng vi than chu, phai phan nho van e.4. Xac nh cac muc tieu va muc tieu nay xuat phat t van e c xac nh, co 6 tieu chuan e tao ra muc tieu tot.a.Muc tieu phai mang tnh tch cc: Nen neu len mot cai g tch cc ma ban phai lam, motcong viec g o giup ho ngng uong ru hn thay v cam oan. ay la cach da vao matmanh khi xac nh muc tieu.b.Muc tieu phai mang tnh ien hnh: Co ngha la mot hanh ong ma ho can phai lam g?c.Muc tieu phai lien quan en cuoc song hien tai: mot cai g ho phai lam ngay khi ho ri vanphong xa hoi.V du: Toi nay toi i bo (muc tieu ma than chu se lam vao buoi toi). d. Muc tieu cang cu the cang tot.V du: Toi nay toi i bo 10 phut (ieu than chu phai lam c) va khi lam viec ta s dung ngon ng cua than chu.e.Phat trien mot cach tiep can: o la len ke hoach e can thiep, xac nh ta tiep can mot haynhieu ngi, ai la ngi ta tiep can, vai tro cua nhan vien xa hoi la g? Cu the ta se lam gva s dung bao nhieu thi gian e cho than chu hieu c mnh phai lam g?f. Lng gia: Qua cach tiep can nay, ta phai lng gia the nao?ieu nay rat hu ch vi than chu. S lng gia nay phai lam trong s hp tac vi nhau. Chung ta co nhng phng cach lng gia that chat che, bai ban va mot cach khong bai ban. V du: Chung ta co mot than chu ang phai giai quyet van e phai anh gia mnh tot, th du: Mot a tre co kho khan trong quan he vi nhng tre khac v no co nhng suy ngh khong tot ve no, oi vi tre nh vay ngi ta co nhng mau trac nghiem trc va sau ro rang va c quan co tien nghien cu ho, co nhng anh gia rat bai ban. Co nhng cach anh gia khong bai ban nhng de loi cuon than chu nhieu. V du: vi tre co nhng kho khan vi nhng tre khac trong lp hoc, ban lam viec 66 65. vi no tren quan iem co nhng ieu no can phai phan au, th du chau muon chi tot, than thien vi ban. Bay gi chau cho toi biet neu ban chau khong chi tot vi chau th ieu g se xay ra? Chau hay anh lon vi thang..., neu ngay o, chau co cach oi x tot vi ban be th ngay o nh the nao? o la ngay chau xay dng tot vi ban chau. Vay th moi tuan mot lan, chau xem chau hanh ong tot the nao oi vi tre khac bang cach chau anh dau a lam ieu lam tot hay khong tot? Co the ta cung than chu ve nhng nac thang. Th du tuan roi toi a cai me toi may lan, ieu ta lam la nham ti ch cuoi cung. Neu ma cac ban co the lam sao e than chu cung tham gia lng gia th ta a giup ho cai thien.Khi lng gia, ta thay than chu khong kha len, ta phai tm con ng khac. Muc ch lng gia khong phai nhn vao mnh ma nhn vao muc ch, va xem ta a tien ti muc ch cha? Muc ch lng gia la phai tm ra cach tiep can hu ch nhat.g. Tom lc noi dung hp ong. Co ni lam bai ban, than chu phai ky ten trong hp ong, hp ong nay cung co the bang mieng mot cach than tnh. V du cha me ngc ai en o i song tre b nguy c, nh vay hp ong nay phai ro rang chnh thc nh ho phai i hoc lp hoc lam cha me, va neu khong lam nhng viec o, nhan vien xa hoi ti toa va cho biet than chu khong lam ung theo hp ong. Kieu nay no co ve hi nang, nhng tnh trang se te hn neu khong hp ong vi than chu, a be co nguy c b ngc ai hn. Cha me khong biet ho phai lam g? Bon thanh to (noi dung) cua hp ong (contract).1. Purpose (Why) tai sao chung ta en ay?2. Composition (Who) ai se tham gia khoa nay?3. Structure (How) ai se hp tac vi nhau? 67 66. 4. Content (What) noi dung la cai g? Neu nhan vien xa hoi lam sai th co bien phap nao vi nhan vien? ieu nay con tuy thuoc than chu la ai? Sai pham ti mc o nao? C quan chu quan la ai? Nhan vien xa hoi lam sai, ngi chu thiet thoi trc tien la than chu. Ngay nay, ta lam viec co oi tac nen than chu ngay cang c tham gia vao qua trnh lam viec. Khi ban hp ong c giao cho hai ben (than chu va nhan vien xa hoi) cung la cach quan sat cong viec cua nhan vien xa hoi. Hp ong phai co s tham gia cua than chu, phai thng xuyen lng gia ban hp ong. Cach lam nay giup ta nh ro nhng viec ta a lam va vach cho ta nhng cong viec sap ti. ieu quan trong la than chu tham gia ke hoach hanh ong chung va s thay oi se bat au t o. Ch khi nao than chu noi len c ieu mnh muon, biet ieu mnh lam th than chu mi t mnh ln len c, ho tang cng kha nang giai quyet nhng van e khac trong cuoc song cua ho.Gop y cua Noi dung Cam xuc cuaPhan tch kiem huan phong vanngi phong cam xuc vienvan 68 67. BANG CONG TAC QUAN SAT Phan anh cach nhn van e Bnh luancua Than chuChia se cach nhn van e cua nhan vien xa hoi Neu ro cac van e can giai quyet (thng lng) Thiet lap cac muc tieu 69 68. Phat trien mot chng trnh cho s thay oi Xac nh cac bc hanh ong Tom lc hp ong 70 69. 71 70. 73 71. BANG LIET KE GIAO C Cac van e cho Cac muc tieuCach tiepcong viec can/Cac bc hanh ong75 72. 76 73. BANG THC HANH CONG TAC XA HOI TONG QUAT TRNG HP GIA NH 1) Lc ghi nhng g a biet. 2) Ban se can nhng thong tin g? 3) Ban se gap ai? 4) Ban se gap ai trc? 5) Mo ta ni ban se gap? Tai sao? Khi nao? 6) Mo ta viec ban bat au nh the nao, vai tro va muc ch gap g cua ban? 77 74. CUOC PHONG VAN AU TIEN BANG QUAN SAT Cac cong viec c ban Gii thieu ve mnh Tm kiem li gii thieu Giai thch muc ch va vai tro cua nhan vien xa hoi Lam ro vai tro cua than chu Cac nguyen tac c ban 78 75. PHONG VAN AU TIENBANG QUAN SAT Cac cong viec kham pha. Tm van e gan Thu nhat cac d kien c ban Xem xet tng phan van e Bat au giao c 79 76. Cuoc gap g ke tiep 80 77. CAC MAT MANH 1 23 Ca nhan Gia nh Cong ong 4 56CAC MAT YEU81 78. NOI DUNG TAP HUAN NGAY SAU (11/8/1997)- Ky nang lam viec vi ca nhan* Cac giai oan thay oi.* Vai tro ngi bien ho.* Ky nang c ban e bien ho.- Cau truc gia nh.- Tien trnh nhom va s can thiep nhom. 1. Ky nang lam viec vi ca nhan.Cach tao ong lc ca nhan e thay oi:Chung ta se noi ve ky nang lam viec vi ca nhan, ky nang tao ra ong c thay oi. Chung ta nhn qua lang knh, thay oi qua lang knh ca nhan. Neu ta ngh ta lam viec vi than chu, ta bc vao qua trnh hp ong th viec lam cua ta khong co hieu qua. Khi ta bc lui lai, xem xet cac giai oan thay oi, xem than chu ang giai oan nao, ch khong phai c quan quyet nh mnh phai lam g. Trc khi bc vao giai oan hanh ong, toi muon cac ban neu len van e ma cac ban muon thay oi no, van e neu len co the la cai thuoc la hay thay oi hanh vi c x vi chong, cai ma toi day My la cach tao ra ong c. Nhng cach nay thc hien ngi cai nghien, ngi ta nhan xet s thay oi qua 2 nhom, mot nhom co s giup chuyen mon va mot nhom khong co s giup nao ca. S thay oi cua 2 nhom hau nh giong nhau, co s giup chuyen mon lam cho mot so bc tien trien nhanh hn. 83 79. Cac giai oan thay oi:Giai oan tien d nh: giai oan nay ngi ta khong ngh en s thay oi va khong biet mnh co van e, khong y thc g ca, chung ta cam giac co g o khong on, nhng khong hieu g ca. ac iem chnh cua giai oan nay la khong co s nhan thc. Thng cac than chu trong giai oan nay, ho khong thay van e cua ho, a so ho khong co khai niem g ve s thay oi. Co luc ta gap kho khan nhng khong y thc c van e la g? Cac ngi nghien ru, ma tuy thng vao giai oan nay trong 1 thi gian kha dai, va trong giai oan nay, chung ta phai oi dien vi than chu, bat ho phai nhn thay va at van e nh the nao? Co the ho co thai o phan oi, than chu se co gang tranh i, giai oan cung lau nhng khong lay chuyen. Trong giai oan nay, nhan vien xa hoi cung co mot so viec lam co ch cho than chu. Mot trong nhng chien lc la chung ta cung cap thong tin cho ho ch khong at van e la ho phai thay oi, va chung ta co the gay mot moi nghi ng trong ho, khien ho thac mac la ho phai thay oi. Chung ta thay nhng than chu phong i, lam nh khong co van e g ca, nhng ho rut nhng t bm, nhng thong tin. Khi ho co hanh ong lay thong tin, nh vay ho cung ngh ti can thay oi nhng theo nhp o rieng cua ho. Trong trng hp nay, ta tranh tranh luan se dan en oi au vi than chu. Mot chien lc la chung ta lang nghe mot cach co phan hoi, nh vay chung ta khien cho than chu cam nhan la chung ta c m nhn van e. Tiep theo ta at nhng cau hoi e ho co the tra li c nhieu y (cau hoi m). Cong viec cua nhan vien xa hoi trong giai oan nay la tm hieu quan iem cua than chuva cung cap thong tin e than chu co nhng nghi ng thac mac e ho t suy ngh. Giai oan d nh: ac tnh chnh cua giai oan nay la than chu co y ngh thay oi trong t tng, ho can nhac cai c cai mat trong s thay oi, nhan vien xa hoi oi khi co s kho chu trc s lng l cua than chu, khi thay than chu bc mot bc roi lai lui hai bc, tuy nhien viec ho lng l la mot dang ieu tot trong qua trnh thay oi. Mot cong viec la ta giup cho ho y thc s lng l cua ho. Chung ta co the noi vi than chu rang: Toi thay anh co nhng ngay anh thay hy vong trong cong viec anh lam, co nhng ngay anh khong thay hng thu phai khong ?. Co gang cho than chu nhan thay s lng l cua ho. Chung ta giup cho than chu suy ngh va tm ra nhng ieu nao co li khi ho thay oi va nhng iem nao khong li khi ho khong thay oi. V du nh mot ngi nghien ru, ieu tot cho ho84 80. la khong gay go trong nha va co the la ho con thay manh khoe hn, nhng ma ho cung s mat ban be, chung ta lam the nao e ho noi chuyen cai tot, cai xau, cai can lam trong giai oan nay. Khuyen khch ho noi ve nhng cai li khi thay oi, co gang nhan manh nhng iem nay len.Giai oan quyet nh: o la khi can can nghieng ve pha phai thay oi, khi ma than chu bat au noi nhng cau co y nh ve viec ho lam giai oan nay. Nhng ta thay ro t giai oan d nh, hng thay oi cua than chu. Va y chnh cua ly thuyet la qua trnh nay xay ra t nhien, nhiem vu cua ta la thuc ay.Khi ma than chu noi toi that s khong muon uong na, toi a ngan cuoc song nghien ngap roi, neu luc o chung ta nhanh nhau noi Tot, ay la viec anh phai lam va a anh ta ban ke hoach hanh ong, ho se bc ve giai oan lng l. Tot nhat, giai oan nay, ta nen cung cap cho ho nhng phng phap la chon. Ho se cam thay ho kiem soat c qua trnh thay oi nay, ay la bc kho nhat. Khi than chu bc vao giai oan nay, ta khong nen thuc ay ho, ay la giai oan thoc hien hp ong. Neu ta co gang thc hien hp ong giai oan tien d nh th hp ong khong co song phng. Chung ta cung cap phng phap la chon va ung ho iem manh cua ho la quan trong nhat, thi gian tuy thuoc vao than chu, cac giai oan nay co the xoay vong. Giai oan hanh ong: Ta va than chu moi ben co viec phai lam la thc hien hanh ong giai oan nay, chung ta cung than chu lap nhng cong viec phai lam cung xem xet nhng cong viec. Khi ta lam viec vi than chu chung ta thng ngh than chu at ti giai oan nay, nhng that s ho cha at ti va cong viec cua chung ta la phai ung ho va tang iem manh cua ho, hng dan va theo doi cong viec cua ho e giup ho vt qua nhng kho khan.Giai oan duy tr: Khi than chu giai oan nay, ho y thc rat ro van e, ho co kha nang nhn lai van e cua ho trong qua kh. Mot than chu co the xac nh nhng trieu chng luc ho nghien co hai cho con va ho can tranh xa, ho co y thc ve mo hnh hanh vi cua ho. Cong viec cua ta la tao chien lc e giup ho nhng chien lc e giai quyet mo hnh nay. Th du mot ngi nghien ngap, ho co the nhan ra khi ho gap hai ngi ban thch uong ru , nhac ho co nhng ky niem tot, va giai oan duy tr, ta phai danh nhieu thi gian e noi ve hai ngi ban hay ru i uong ru, giup than chu nhng ky nang t choi khong uong ru vi hai ngi nay. 85 81. Giai oan tr lai: ac iem cua giai oan nay la tai hien nhng hanh vi cu. Co nhieu cach ta phan ng khi ieu nay xay ra, thng th ta that vong nh than chu. Thng ta cho la ta that bai va chung ta phai het sc co gang la khong bay to noi that vong trc mat than chu. Chung ta co the cam thong vi than chu, cho ho thay trong hoan canh o ho that vong nh the nao? Ta xem coi co chuyen g xay ra, ch cho ho co the lam g khac i nh the nao? Cac iem o co lien quan en hanh ong, ieu g la lien quan en hanh ong o, o la thong tin can thiet cho than chu, co the do ta qua tham vong, va cuoi cung chung ta phai cho ho thay ho phai lam g va noi cho ho biet thay oi la mot viec kho la mot qua trnh t nhien ma ta hay tr lai giup cho ho khong nan ch.Viec tai hien hanh vi ma lam thiet hai en mot thanh vien khac th van e lai rac roi hn, neu ch xem xet th van cha u. Phai lam cho than chu thay c cac hai ve viec lam cua ho. Neu than chu anh v lan na, nhan vien xa hoi lam viec vi than chu xem van e g a xay ra va ta cung phai am bao rang than chu phai chiu nhng hau qua do ong gay ra. Va se rat kho neu chung ta lam viec trong mot he thong lam viec khong co bien phap che tai, co the ta hoi tao sao than chu lai kho thay oi? Tai sao than chu c bat au roi lai that bai?. Co ve nh la than chu khong lam c, nhng ta biet chnh nhng ngi gap kho khan trong thay oi nen ho mi can gap chung ta, neu khong, ho cung chang can gap chung ta lam g.oi vi toi, nhan thc thc te nay rat hieu qua, giup toi khong t trach mnh va o loi cho than chu. Luc o, toi nhn s tai pham cua ho la than chu gap van e nghiem trong, nh vay, co the mot van e ban au, toi cho la n gian. Nhng khi than chu khong thoat ra c, toi mi thay rang van e nh mot voi bach tuoc ma than chu kho thoat ra.Van e cung co tnh quan trong va giai oan cung co tnh thay oi, than chu chung ta phan ln hai giai oan au, ieu chung toi rat kho chu la nhieu ly thuyet can thiep la than chu giai oan tien d nh ma ho c gia nh cho than chu giai oan a hieu van e, con co mot ieu na la ban than than chu ho a co gang nhieu cach nhng khong c va roi ho lai tr lai giai oan tien d nh. - Nhieu yeu to nam ngoai d nh cua than chu khien ho khong the vt qua v du nh ho gap chuyen buon, ho uong ru tr lai. 86 82. Cong viec vi than chu xuyen qua ba giai oan, tng giai oan co mot so nhiem vu, mot so ky nang phu hp cho tng giai oan nh giai oan au nhiem vu la kham pha.* Giai oan au : lang nghe, mi goi s tham gia.* Giai oan gia : tiep tuc s dung ky nang au nhng them vao o nhng ky thuat, giai oan au, co the neu len hai mau thuan ma than chu neu ra.Th du :Hnh nh mot mat em muon hoc, mot mat em muon chi. giai oan gia, ta biet than chu tot hn, ta co the i sau hn, giai oan nay goi la ly giai (giai thch). Hnh nh em trai qua s lng l gia hoc va chi, hnh nh (no xay ra) no lien he vi mot kinh nghiem cua em, ay la mot d oan nhng co c s la nhng ieu than chu a noi trc, khong phai ngau nhien giai oan gia c goi la giai oan lam viec. Khong phai than chu bc vao giai oan muon thay oi, co khi mot suy ngh kha chn chan.Th du :Hom qua, em noi em i hoc nhng em i chi. Toi khong ly giai nhng neu hanh vi o trc mat em. S chat van nay sau hn ky nang au va ly giai. Mac du ta a len ke hoach oi vi than chu, hoac co mot bien co xay ra hay than chu co mot cam xuc g o oi hoi s quan tam trc mat, ta goi la cai ap ng trc mat, chung ta oi len ke hoach la hom nay i hoc nhng hnh nh la em a chan ong tam ly xay ra cho em. Nh vay, ta co nen dep qua cach a lam trc va ta nen lam viec qua bien co nay. Th du : ang lam viec, than chu khoc th ta a khan, co khi e tay len vai nhng ta phai luon luon ap ng nhu cau trc mat. 87 83. Giai oan nay, nhan vien xa hoi oi hoi than chu phai lam viec, than chu la ngi gi gn tien trien cong tac xa hoi va sau khi lam hp ong phai xem xet hp ong co phu hp khong? Nhan vien xa hoi co the lam va phng phap: chat van, oi thoai... bang hp ong, bang thng lng tr lai nhng khong co s trao oi dai dai thay the cho mot hanh ong that s. Nh vay cai g xay ra lam ta khong thc hien c cong tac phan gia nay. Thay oi la kho khan, thay oi khong i theo con ng thang. Co mot so ky nang trong giai oan gia o la giup than chu thao dt trc hanh ong cua mnh, co the than chu se sam vai cua mnh ve viec than chu lam, mot ky nang khac la on lai hanh ong cua than chu lam trc, va luon luon a noi dung vao trong tam. Co khi co nhng van e than chu muon tranh ne, thanh ra ngi ta i lac e. Co viec can bang ap ng nhu cau trc mat, hng vao ieu trong tam, noi ket hai trong tam o lai, o la ap ng nhu cau trc mat va lien ket vi noi dung ta dang quan tam. Neu mot be gai co kho khan vi me mnh va co ta neu len van e kho khan vi ban mnh va co ta s khong dam noi len cam xuc cua mnh vi co ban o. Co the co ta en than laco van e vi ban nhng khong dam noi len cam xuc, o la co van e oi vi me. Nhan vien xa hoi a vao trong tam va giai quyet van e trc mat. Va mot ky nang khac la luon luon kiem tra co s lng l do d cho nao, xem than chu co tranh ne g khong, hay thay oi chu e. Co khi ho muon thay oi th ta e ho thay oi nhng ta hoi sao vay? Tai sao anh thay oi chu e? Chung ta ang ban giai oan gia, giai oan hanh ong: khi ta bat au gap g than chu giai oan gia nay, chung ta cung phai hp ong vi ho buoi gap nay, chung ta cung s dung ky nang nay giai oan au la lang nghe. Nhan vien xa hoi oi hoi than chu phai co gang, s oi hoi phai i oi vi s cham soc, quan tam. Trong gia nh tr lieu co phng phap va anh va vuot o la ao c lam viec. Co nhng nhan to lam cho nhan vien xa hoi i xa, ng ngoai giai oan gia nay, nhan vien xa hoi met. Nhng co mot van e chung ta goi la ao tng ve cong viec; ngha lachung ta gia v lam viec nhng khong lam viec (lang nghe khong dan than). Co khi cong viec chnh a xong nhng ho muon keo dai cong viec o. Chung ta nen hieu nhan vien xa hoi can y thc rang co khi chung ta tng la chung ta lam viec nhng khong.Khi chung ta dan nhan la than chu co van e, nhng hanh vi e khang cua than chu luc au va luc gia o la nhng hanh vi che ch bao boc cho than chu khong thay oi? Co the la hanh ong tho bao, co khi nhut nhat mac c, co khi ho e khang bang cach ne van e, nh vay nhng hanh vi t ve 88 84. luc au rat thong thng, co khi ho ti ,ho gian d v ho tc (phai ch i lau), van e la nhan vien xa hoi phai hieu tai sao ho tc gian. Co the than chu a co mot kinh nghiem ve ai o a giup ho khong thanh cong, ho ti mnh vi thai o e khang. S e khang giai oan gia: Khi ta ang ay hy vong, cong viec tien trien tot th no lai ay rac roi trc tien ta phai tien lieu trc. Ta phai hieu e khang la mot thong iep goi la nhan vien xa hoi i qua nhanh hay qua cham, co khi cong viec a xong roi. Va ieu ang buon la co khi cong viec khong bat au ta khong chon ung van e cua than chu. S e khang giai oan au la mot van e bnh thng oi vi nhan vien xa hoi, nhng cai ieu kho la nhan vien xa hoi phat hien s e khang giai oan gia e ho khong oi hoi s no lc cua than chu giai oan gia. Ho hay o loi, trach moc than chu, noi la chnh ho khong muon thay oi, hay ho khong u kha nang, chung ta ang lam g? o la loi cua c quan xa hoi, loi trng hoc, toi la sinh vien, oi hoi toi g ay. Mot lan na thay v chung ta s dung mat manh, ang le ta phai nhn ra viec g xay ra tot ep, la nh au? Cai g giup ta lam mot so viec gia giay phut nay va hoi o khac biet nh the nao? Qua thai o e khang nay, than chu muon co mot thong iep g vi toi. giai oan nay, ngi ta a nhan ra s e khang. Tien trnh cua than chu co the i vong vong, tien bo, thay oi hay i lui ve giai oan au. Noi ket than chu vi tai nguyen xa hoi Vai tro ngi bien ho. Vai tro ngi bien ho la lam viec ng tren t cach than chu, chung ta ng ve pha than chu, khi ta luon luon lam v than chu nhng khong han la chong oi vi to chc khac. Co the dung t khac la ngi bao ve than chu. Co ieu la khi ta lam viec vi vai tro bien ho, chung ta la oi tac vi than chu, ta co tham quyen la nhan vien xa hoi, oi khi ngi bien ho co the tm mot cai g o cho than chu ma ngi khac khong lam c, ta b at vao mot tnh the kho khan gia than chu va cong ong giai quyet nhng mau thuan nay bang cach la ch oi hoi nhng ieu hp phap cho than chu, chung ta lam89 85. viec tren phng dien nay e tat ca than chu eu s dung c nguon tai nguyen o-mot ieu quan trong la ta luon nh la ta ang muon giup than chu nay.Cac bc cua bien ho: c thc hien thong qua mot loat cau hoi.1. Ai la than chu? Than chu la mot ca nhan, gia nh hay la mot cong ong (bi v ta co the bien ho cho ca ba oi tng o). 2. Ai la nhan vien va thuoc c s nao? (iem quan trong la chung ta phai nhan ra gii han cua ta trong vai tro bien ho).3. Muc tieu la g? (chung ta phai nam ro rang). Co the muc tieu la than chu c ieu tr trong benh vien nhng ho khong c a ve benh vien.4. Quyen lc au, oi tng muc tieu ma ta tiep can la ai? Sau khi xac nh ta at cau hoi.5. Ta se tham nh nh the nao?Ky nang c ban e bien ho. 1. Giao duc: ca nhan vien xa hoi va than chu phai nam c nguon tai nguyen ma ho can. Khi ta giup than chu bien ho cho chnh ho th ho can phai co thong tin, chung ta lam viec nay bang cach tap dt, cach s dung thong tin.2. Ky nang thuyet phuc: ky nang nay bao gom thng lng.3. Lam viec theo nac thang: nen bat au cap thap nhat la e cho than chu t giai quyet van e cua ho, cap 2 la nhan vien xa hoi va than chu cung giai quyet van e. Bc cuoi cung la nhan vien xa hoi ai dien than chu e thc hien. Va chung ta i en mot to chc lam viec,bat au vi co tiep tan e lam viec, neu giai quyet khong c, ta xin gap ngi cap cao hn co ta hoac cao hn na. Do o ngi nhan vien phai kien tr biet luc nao, cap nao th hieu qua. ieu quan trong cap trung, neu cap cao hn th nh cap tren cua ta lam viec. 90 86. 4. Giup than chu nhng ong thi van e cho ho van song c neu khong co s giup cua chung ta, cho nen mac du ta ai dien bien ho cho ho, nhng quan he gia ta va ho la quan he oi tac, e ho tham gia quyet nh, tham gia vao nhng bc ma ho co the lam viec.Mot ieu quan trong trong bc nac thang la ta xem lai quyen lc ma chung ta, cac sinh vien luc nao cung hng thu trong viec thay oi. Nhng ho khong quay lai xem lai quyen lc cua ho, v ho la sinh vien nen quyen lc cua ho t. Ho khong biet ai se giup ho trong vai tro bien ho o. Nhng moi quan tam trong bien ho1. Ta khong u quyen lc.2. Bat cong chung, khong co loi thoat, khong co tai nguyen giai quyet.3. Than chu gia chng, ho bo cuoc.4. Co mot so nhan vien xa hoi khi lam bien ho, ho cam thay thoa man. Toi lam cong tac xa hoi trong quan he oi tac va yeu thng, toi khong muon tranh cai. Nhng cung co mot so nhan vien xa hoi thch lam cong tac bien ho.Cham ngon: Chung ta phai chon tran giac cua chung ta.5. Mot so van e lien quan tiep can gia nh (Family Assessment)- Cau truc (structure).- Lch s (History).-Moi trng (Environmental). Khi tham nh gia nh ta quan tam en cau truc gia nh, ve mat lch s gianh ta e cap nhieu roi nen khong i sau, khi lam ve ban o sinh thai ta nghien cu ve moi trng gia nh roi, nhng ta khong nghien cu ve cau truc gia nh. Noi ve cau truc ta ngh en ranh gii cua moi ngi va ranh gii cua gia nh. Chung ta danh thi gian nghien cu cam xuc gia nh (he thong ben trong gia nh). 91 87. Khi quyet nh tiep can gia nh rat quan trong, mot kho khan khi tiep can gia nh la tai nha than chu, v ta khong lam chu tnh hnh, co cai khong thuan li la ta khong biet moi trng ho song, va co ieu li la ta biet ho song nh the nao? Co nhng ly do khien ta ngan ngai la chnh kho khan cua gia nh chung ta, chung ta ngan ngai gap gia nh mot luc, chung ta de phong chieu gia nh chung ta tren gia nh than chu. Th du ta co mot ngi me hay kiem soat chung ta, co the chung ta kho chap nhan ngi me gia nh o va bc au tien co cam tng giong me chung ta, cach c x oi vi ba me o co anh hng chu quan en chung ta, chung ta can phai hieu chnh gia nh chung ta, ch khi nao ban thay anh hng cua gia nh ban ni ban th ban mi thay ro ni mnh va gia nh than chu. Khi ta ban ve cau truc gia nh, ban hay ban ve chnh gia nh ban, phai co bc lui e nhn gia nh chung ta mot cach khach quan, ta mi nhn c gia nh cua than chu 2. Cau truc gia nh:Ranh gii, vai tro, chuan mc gia nh, ranh gii iem he thong: Trong moi nen van hoa ta co y niem ve cai chung cai rieng. Co s khac biet ve van hoa gia Viet Nam va My, ieu nay bieu hien trong cau truc gia nh chung ta, o la hai thai cc cua lan thang noi ket nhau. Khi maranh gii bao quanh gia nh oi vi moi trng ben ngoai rat khep kn, chat che, khi ranh gii m, ieu nay co the anh hng en trang thai gia nh, hoac dnh chum hoac ri rac. Khi ranh gii xung quanh gia nh chat che va khep kn th cac thanh vien trong gia nh song rat dnh chum vi nhau, khong co s tiep xuc vi ben ngoai. Khi ba me quan tam qua ang en nhu cau cua con mnh, cai o coi nh quan he dnh chum. Con neu mot gia nh ranh gii luc nao cung m, v khong co ranh gii nen khong co g xac nh ro o la mot gia nh, khong co mot to chc nghi le rieng, cac vai tro khong co ngha g het, cac chc nang khong ro rang, ta co the noi gia nh nay tach ri nhau, moi quan he gia cac thanh vien trong gia nh khong chat che, trong gia nh manh ai nay song, ai muon lam g th lam. Gia nh dnh chum khong co s tng tac vi ben ngoai. Khai niem gan gui hay tach ri tuy thuoc nen van hoa va tuy thuoc vao s phat trien cua gia nh. Th du khi con con nho, gan lien gia nh, en khi ln len no tach rieng. Cach anh gia tuy thuoc vao nhom, vao moi trng cua92 88. ban va tng gia nh phat trien cua gia nh, no co khac nhau. Ngh en gia nh cua ban, cac ban co phan ng nh the nao?Loai ranh gii gia nh co van e la loai gia nh qua chat che? Van e la khi gia nh co nhu cau th co the khep kn hn m.Ranh gii ben trong gia nh, o la tieu he thong ben trong gia nh, trong gia nh co tieu he thong nho.- Tieu he thong cua cha me, he thong con cai, he thong mot cha hoac mot me vi con, o la tieu he thong pho thong bnh thng. Nhng chung ta cung phai lam quen vi mot tieu he thong khac (chung ta quan sat thc te va mo ta bang khai niem). Trong moi cach, ta ve ra e ly giai, gia nh rat a dang khong co mot cau truc nao la chuan b cho moi gia nh. V vay, ta tm hieu ky trc khi tiep can vi gia nh.Cac moi quan he tam giac trong gia nh cha me quan he gan bo, cha phai i lam xa, me cam thay co n. Trong tnh trang o, ba ta lai cham soc cho mot a con, cai o la hnh tam