Γλώσσα Ε΄- Επανάληψη 17ης ενότητας: ¨Ταξίδια στο διάστημα ¨

Επιμέλεια : Χρήστος Χαρμπής

Γλώσσα Ε΄- Επανάληψη 17ης Ενότητας:

΄΄ Ταξίδια στο διάστημα ΄΄

Ενότητα 17η: ταξίδια στο διάστημα

Ο εκπαιδευτικός: Τουλιόπουλος Φώτης

Στόχοι ενότητας

Περιγράφουμε πραγματικά και

φανταστικά ταξίδια στο διάστημα Περιγράφουμε τι βλέπουμε στο

διάστημα και από το διάστημα Μετατρέπουμε τις ονοματικές φράσεις

σε ρηματικές και αντίστροφα Μετατρέπουμε την ενεργητική σύνταξη

σε παθητική και αντίστροφα

Ο άνθρωπος στο διάστημα

Η εξερεύνηση του διαστήματος άρχισε ουσιαστικά το 1957 όταν ο πρώτος δορυφόρος, ο Σπούτνικ εκτοξεύτηκε από την τότε Σοβιετική Ένωση (ΕΣΣΔ). Το 1961 ο πρώτος άνθρωπος, ο Γιούρι Γκαγκάριν ήταν ο πρώτος άνθρωπος που βρέθηκε στο διάστημα (και πάλι από την ΕΣΣΔ), ενώ το 1969 οι πρώτοι άνθρωποι, αμερικανοί αυτή τη φορά, πατούν το πόδι τους στη Σελήνη.

Συμφράσεις και εκφράσεις

Συμφράσεις λέμε δύο λέξεις που συναντώνται συχνά μαζί. Π.χ. ολικής αλέσεως, χυμός πορτοκάλι, σοκολάτα αμυγδάλου, κρητικό παξιμάδι Εκφράσεις λέμε τα λόγια, λέξεις ή φράσεις, που σχηματίζουν ένα σύνολο με ιδιαίτερο νόημα, που έχουν μια ιδιαίτερη μεταφορική σημασία. Π.χ. Πλέει σε πελάγη ευτυχίας. Για να καταλάβουμε το νόημά της πρέπει να τη διαβάσουμε όλη μαζί, δε μπορούμε να καταλάβουμε από κάθε λέξη χωριστά. Τι τραβάει η όρεξή σας; Έπεσε με τα μούτρα στη δουλειά. Τον πούλησε για ένα κομμάτι ψωμί.

Τι βλέπουμε από το διάστημα

Ρήματα σε -ύνω Τα ρήματα σε –ύνω είναι τα ακόλουθα: αμβλύνω, απευθύνω, αποθαρρύνω, απομακρύνω, αποθρασύνω, βαρύνω, επιβαρύνω, βραδύνω, διευθύνω, διευκολύνω, διευρύνω, ελαφρύνω, εμβαθύνω, ενθαρρύνω, εξομαλύνω, επιβαρύνω, επιβραδύνω, επιταχύνω, κατευθύνω, λαμπρύνω, λεπτύνω, μεγεθύνω, μολύνω, οξύνω, παροτρύνω, σμικρύνω, ταχύνω, τραχύνω, διευθύνω, κατευθύνω.

Προσοχή! Από το ρήμα μεγεθύνω προέρχεται το μεγέθυνση. Είναι συνηθισμένο λάθος να λέμε μεγένθυση. Για να μην κάνουμε λάθος πρέπει να θυμόμαστε το ρήμα μεγεθύνω.

Συμφράσεις - Εκφράσεις

Γιάννης Φερεντίνος

ξύλο

Ποιες είναι οι συμφράσεις;

Συμφράσεις ονομάζουμε δύο λέξεις που τις συναντάμε συχνά μαζί.

π.χ. «σοκολάτα γάλακτος» «γάλα εβαπορέ» «ποιότητα ζωής» «ψωμί σικάλεως» «κρητικό παξιμάδι»

Ποιες είναι οι εκφράσεις;

Εκφράσεις ονομάζουμε τις φράσεις, οι λέξεις των οποίων οι λέξεις των οποίων σχηματίζουν ένα σύνολο με ιδιαίτερο νόημα, συνήθως με μεταφορική σημασία.

π.χ. «Έπεσε με τα μούτρα στο φαγητό» «πλέει σε πελάγη ευτυχίας» Το νόημα της έκφρασης δεν μπορούμε να το

καταλάβουμε μόνο από τη σημασία του ρήματος π.χ. «πλέει» ούτε από τη σημασία του ουσιαστικού π.χ. «πέλαγος».


Σύνθεση λέξεων με στοιχεία και προθέσεις από τα αρχαία ελληνικά


Σύνθετες λέξεις από τα αρχαία ελληνικά

• Στα αρχαία ελληνικά η χρήση ενός στοιχείου ή μιας πρόθεσης, μπροστά από μια λέξη έδινε ξεχωριστή έννοια στη νέα σύνθετη λέξη.

Πχ εις (μέσα σε) + βάλλω = εισβάλλω (εφορμώ,

μπαίνω με ορμή) κατά (προς τα κάτω) + βάλλω = καταβάλλω

(εξαντλώ, εξασθενίζω)

Σύνθεση με στοιχεία από την αρχαία ελληνική γλώσσα

Σημασία Σημασία α(αν)- [στερητικό] δυσ- δύσκολα, κακά

αει- πάντα, αδιάκοπα ευ- καλά, εύκολα

αλληλο- ο ένας τον άλλο ημι- μισό

αμφι- από τα δύο μέρη ομο- μαζί, ίδια

αρχι- πρώτος, ανώτερος παν- όλος

αυτο- από μόνος μου πυρο- φωτιά

διχο- μοιρασμένος σε δύο τηλε- μακριά

Παν μέτρον άριστον...

Παραδείγματα

αεικίνητος αυτός που κινείται συνέχεια αλληλοβοήθεια αμοιβαία βοήθεια αναδρομή επιστροφή στο παρελθόν, αναπόληση διαδρομή πορεία από ένα σημείο σ’ ένα άλλο αμφίβιο αυτό που ζει και στη στεριά και στη

θάλασσα υπεράνθρωπος ανώτερος από την ανθρώπινη

δύναμη τηλεμαχία συζήτηση αντιπάλων στην τηλεόραση δυσκίνητος αυτός που κινείται με δυσκολία

Σύνθεση με προθέσεις από την αρχαία ελληνική γλώσσα

Πρόθεση Σημασία πρόθεσης Πρόθεση Σημασία πρόθεσης

αμφί και από τις δύο πλευρές

παρά δίπλα, κοντά σε ή παράλληλα

ανά πάνω σε κάτι ή ξανά περί γύρω από διά μέσα από προ μπροστά από κάτι ή

πριν, προηγουμένως

εις μέσα σε προς με κατεύθυνση σε

εκ έξω ή μακριά από συν μαζί με

επί πάνω σε υπέρ πάνω από, πέρα από, πάρα πολύ

κατά προς τα κάτω ή εναντίον

υπό κάτω από

μετά μαζί με ή κατόπιν αντί απέναντι ή ενάντια Παν μέτρον άριστον...


Συνοπτικός πίνακας του ρήματος βάλλω με προθέσεις από τα αρχαία ελληνικά

αμφιβάλλω εισβάλλω μεταβάλλω προσβάλλω

αναβάλλω εκβάλλω παραβάλλω συμβάλλω

αποβάλλω επιβάλλω περιβάλλω υπερβάλλω

διαβάλλω καταβάλλω προβάλλω υποβάλλω

Εσωτερική αύξηση

• Τα ρήματα που σχηματίζουν σύνθετες λέξεις με τις προθέσεις και παίρνουν αύξηση, τη διατηρούν μέσα στη νέα σύνθετη λέξη (εσωτερική αύξηση), στην κλίση του παρατατικού και του αορίστου και όχι στην αρχή της.


Ενεστώτας Παρατατικός Αόριστος διαστέλλω διέστελλα διέστειλα καταβάλλω κατέβαλλα κατέβαλα ανατέλλω ανέτελλα ανέτειλα διαρρέω διέρρεα διέρρευσα

αναγγέλλω ανήγγειλα ανήγγειλα υποκύπτω υπέκυπτα υπέκυψα

διαδίδω διέδιδα διέδωσα εκθέτω εξέθετα εξέθεσα


ΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΙ

ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΦΡΑΣΕΙΣ

http://mathitoxwra.weebly.com/ Γαλάνη Αλεξάνδρα

http://mathitoxwra.weebly.com/

Κάθε πρόταση αποτελείται από δύο βασικά μέρη:

Την ονοματική φράση

π.χ. «Ο μαθητής»

Την ρηματική φράση

π.χ. «Έκανε φασαρία μέσα στην τάξη».

http://mathitoxwra.weebly.com/ Γαλάνη Αλεξάνδραnt


• Ρηματική φράση είναι η φράση που ως κεντρική λέξη έχει το ρήμα της πρότασης και ακολουθούν αν υπάρχουν και τα συμπληρώματα ή οι προσδιορισμοί του.

(αντικείμενο, κατηγορούμενο, επιθετικοί και επιρρηματικοί προσδιορισμοί)

• π.χ. Ζήτησε να πάει στην αυλή

• Φώναξε τον Μιχάλη!

ΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΦΡΑΣΕΙΣ



ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΦΡΑΣΕΙΣ

• Ονοματική φράση ονομάζεται η φράση που αποτελείται από λέξεις που είναι ονόματα (ουσιαστικά).

• Π.χ Το μάζεμα της ελιάς. Oι ονοματικές φράσεις είναι συνήθως

υποκείμενα ή αντικείμενα του ρήματος.



o - κεφαλαίων

o - βιβλίων

o - εφημερίδων

o - περιοδικών o - διαφημιστικά κείμενα

Οι ονοματικές φράσεις προσπαθούν να κεντρίσουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη με το να μη φανερώνουν ποιος και πότε έκανε κάτι.



Ονοματική φράση Ρηματική φράση

Η ενημέρωση των ανθρώπων

- Ενημερώνονται οι άνθρωποι.

Για να μετατρέψουμε μια ονοματική φράση σε ρηματική μετατρέπουμε ένα ουσιαστικό σε ρήμα:



Για να μετατρέψουμε μια ρηματική φράση σε ονοματική μετατρέπουμε ένα ρήμα σε ουσιαστικό:

Ρηματική φράση Ονοματική φράση Εφαρμόστηκε ο Κ.Ο.Κ

. - Εφαρμογή του Κ.Ο.Κ .



ΤΕΛΟΣ



Ενεργητική και Παθητική σύνταξη


Ενεργητική σύνταξη

• Ενεργητική λέγεται η σύνταξη που μιλάει για κάποιον που κάνει κάτι.

Έχει τη μορφή: Υποκείμενο – Ρήμα – Αντικείμενο Υ Ρ Α Πχ Η μητέρα ντύνει το μωρό.

Παθητική σύνταξη

• Παθητική λέγεται η σύνταξη που μιλάει για κάποιον που παθαίνει κάτι από κάποιον.

Έχει τη μορφή: Υποκείμενο – Ρήμα – Ποιητικό Αίτιο Υ Ρ Π.Α. Πχ Το μωρό ντύνεται από τη μητέρα.

Παθητική σύνταξη

• Η παθητική σύνταξη τονίζει περισσότερο όχι αυτόν που ενεργεί, αλλά το αποτέλεσμα της ενέργειας του.

Αυτός που ενεργεί εμφανίζεται με τη μορφή ποιητικού αιτίου.

Ποιητικό αίτιο

• Το ποιητικό αίτιο είναι ο εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει το πρόσωπο ή το πράγμα από το οποίο προέρχεται αυτό που συμβαίνει στο υποκείμενο του παθητικού ρήματος.

Πχ Το μωρό ντύνεται από τη μητέρα.

Ποιητικό αίτιο • Το ποιητικό αίτιο εκφέρεται: α) συνήθως με την πρόθεση από + αιτιατική Πχ Ο άρρωστος εξετάστηκε από το γιατρό. β) με την πρόθεση σε + αιτιατική όταν

προσδιορίζει ρηματικά επίθετα που λήγουν σε –τος.

Πχ Ήταν αγαπητός σε όλους (απ’ όλους). γ) με την πρόθεση με + αιτιατική, όταν

προσδιορίζει παθητικές μετοχές. Πχ Το σπίτι ήταν φτιαγμένο με πέτρες( από πέτρες).

Ποιητικό αίτιο

• Το ποιητικό αίτιο παραλείπεται όταν: α) εννοείται εύκολα Πχ Τράβηξα τις κουρτίνες και φωτίστηκε το

δωμάτιο (εννοείται από τον ήλιο). β) είναι κάτι γενικό και αόριστο Πχ Πώς γράφεται αυτή η λέξη;

Μετατροπή ενεργητικής σύνταξης σε παθητική

Για να μετατρέψουμε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική κάνουμε τα εξής:

I. Μετατρέπουμε το ενεργητικό ρήμα σε παθητικό

II. Το υποκείμενο του ενεργητικού ρήματος γίνεται ποιητικό αίτιο (ονομαστική πτώση αιτιατική πτώση)

III. Το αντικείμενο του ενεργητικού ρήματος γίνεται υποκείμενο του παθητικού ρήματος (αιτιατική πτώση ονομαστική πτώση)

Παράδειγμα

Υ Ρ Α Ο Γιώργος αγόρασε το ποδήλατο. Το ποδήλατο αγοράστηκε από το Γιώργο. Υ Ρ Π.Α.

Μετατροπή παθητικής σύνταξης σε ενεργητική

Για να μετατρέψουμε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική κάνουμε τα εξής:

I. Μετατρέπουμε το παθητικό ρήμα σε ενεργητικό

II. Το υποκείμενο του παθητικού ρήματος γίνεται αντικείμενο του ενεργητικού (ονομαστική πτώση αιτιατική πτώση)

III. Το ποιητικό αίτιο γίνεται υποκείμενο του παθητικού ρήματος

(αιτιατική πτώση ονομαστική πτώση)

Παράδειγμα

Υ Ρ Π.Α. Η γέφυρα κατασκευάστηκε από τους εργάτες. Οι εργάτες κατασκεύασαν τη γέφυρα. Υ Ρ Α


Νικάκη Θάλεια

http://odosparamithion.blogspot.gr/

1. Ένα σύμφωνο, όταν

βρεθεί ανάμεσα σε

δύο φωνήεντα

συλλαβίζεται με το

δεύτερο φωνήεν.

π.χ. θέ - λω, γρά - φω

2. Δύο διαφορετικά

σύμφωνα, όταν

βρεθούν ανάμεσα σε

δύο φωνήεντα

συλλαβίζονται με το

δεύτερο φωνήεν, μόνο

όταν από αυτά αρχίζει

ελληνική λέξη, αλλιώς

χωρίζονται.

π.χ. ά - κρη (κρέας)

αρ-κε-τά (από ρκ δεν

αρχίζει ελληνική λέξη).

3. Τρία διαφορετικά σύμφωνα,

όταν βρεθούν ανάμεσα σε δύο

φωνήεντα, συλλαβίζονται με το

δεύτερο φωνήεν, μόνο όταν από

αυτά ή έστω από τα δύο πρώτα

αρχίζει ελληνική λέξη.

π.χ. α – στρα - πή (στροφή)

άρ - θρο (από ρθρ δεν

αρχίζει ελληνική λέξη ούτε

και από ρθ)

4. Δύο όμοια σύμφωνα, στο

συλλαβισμό πάντα χωρίζονται.

π.χ. κόκ - κι - νο

γράμ - μα - τα

5. Τα δίψηφα, οι συνδυασμοί και οι δίφθογγοι δε χωρίζονται.

π.χ. κα - λο - καί - ρι (δίψηφο φωνήεν)

Δευ - τέ - ρα (συνδυασμός)

μπα - λό - νι (δίψηφο σύμφωνο)

αη - δό - νι (δίφθογγος)

τέ - τοιος (καταχρηστικός δίφθογγος)

Όνομα: __________________________________



έχω

κήπος

γράμμα

σύννεφο

πέτρα

άσχημος

όμορφος

χαρτί

καλοκαίρι

δόντια

πέστροφα πέ-στρο-φα (στρίβω)

άνθη άν-θη (-) δεν αρχίζει ελληνική

λέξη από νθ

αρκετά

ζωγραφιά

πέτρα

στιγμή

ύστερα

Νοέμβρης

Προσπάθησε τώρα να χωρίσεις τις λέξεις σε

συλλαβές. Να συμβουλεύεσαι κάθε φορά τους

κανόνες.

Χώρισε σωστά τις λέξεις και γράψε μία ελληνική

λέξη που να αρχίζει από τα σύμφωνα.

ΠΡΟΣΟΧΗ! Δεν υπάρχει πάντοτε ελληνική λέξη…

( τότε βάζω παύλα -).



Όνομα: ____________________________________________

_______________

Χωρίζω προσεχτικά σε συλλαβές τις λέξεις:

Δεν ξεχνώ!

Στο συλλαβισμό δε χωρίζονται:

Τα δίψηφα φωνήεντα (αι, οι, ει, ου, υι) και

οι συνδυασμοί (αυ, ευ).

π.χ. λου-λού-δι, οι-κο-γέ-νει-α

Τα δίψηφα σύμφωνα (μπ, ντ, γκ, τσ, τζ).

π.χ. ά-γκυ-ρα, πα-πού-τσι

φωνή _______________

μωρό _______________

Γιάννης _______________

θάλασσα _______________

λαχείο _______________

αυτός _______________

τραπέζι _______________

αυγό _______________

Οκτώβρης _______________

στιγμή _______________

καλοκαίρι _______________

συλλαβή _______________

αμπέλι _______________

αηδόνι _______________

παρτίδα _______________

πατρίδα _______________

Συλλαβισμός


Τι πρέπει να θυμόμαστε όταν συλλαβίζουμε μια λέξη

• Ένα σύμφωνο ανάμεσα σε δυο φωνήεντα συλλαβίζεται με το δεύτερο φωνήεν.

Πχ: έ – χω, μα – θή – μα – τα, πα – ρά – πο – νο


• Δύο σύμφωνα δε χωρίζονται και συλλαβίζονται με το επόμενο φωνήεν, όταν αρχίζει από αυτά ελληνική λέξη.

Πχ μο - νό – δρο - μος (δρόμος), πά – ντα (ντύνομαι), παι – χνί – δι (χνούδι)


• Δύο σύμφωνα χωρίζονται όταν δεν αρχίζει από αυτά κάποια ελληνική λέξη.

• Τα όμοια σύμφωνα χωρίζονται πάντα.

Πχ: διορ – θώ - νω, σύμ – φω - νος, ίπ – πος, νε - ο - ελ – λη - νι - κός


• Τρία σύμφωνα δε χωρίζονται όταν από αυτά ή από τα δυο πρώτα σύμφωνα αρχίζει κάποια ελληνική λέξη.

Πχ: ά – στρο (στρατός), ε – χθρός (χθεσινός), αι – σχρός (σχήμα)


• Τρία ή περισσότερα σύμφωνα χωρίζονται, όταν ούτε από αυτά ούτε από τα δύο πρώτα αρχίζει κάποια ελληνική λέξη.

Τότε το πρώτο σύμφωνο πάει με το

προηγούμενο φωνήεν και τα υπόλοιπα με το επόμενο φωνήεν.

Πχ: άν – θρω - πος, εκ – στρα - τεί -α, νε - ραν – τζιά


• Τα δίψηφα σύμφωνα μπ, ντ, γκ, τσ, τζ δε χωρίζονται στο συλλαβισμό.

Πχ: μπου – μπού - κι, μου – γκρί – ζω,


• Τα δίψηφα φωνήεντα (αι, ει, οι, υι, ου), οι δίφθογγοι (αϊ, αη, οϊ, οη), οι καταχρηστικοί δίφθογγοι (ια, υα, οια, οιε, ιου, οιου κ.ά.) και οι συνδυασμοί αυ και ευ συλλαβίζονται σαν ένα φωνήεν.

Πχ: αί – μα, αη – δό – νι, ά – πια – στος, ναύ – της, θειά – φι, νε – ράι – δα, ποιος, πιο – τό


Εγώ θα σας μιλήσω για τα ουσιαστικά.

Κι εγώ θα σας μιλήσω για τα επίθετα.

ουσιαστικά επίθετα

tospitaki

Τα ουσιαστικά είναι λέξεις που φανερώνουν πρόσωπα, ζώα, πράγματα, φυτά.

Γιαγιά Πεταλούδα σπίτι

Τα ουσιαστικά χωρίζονται σε γένη:

Αρσενικό που έχει το άρθρο

ο

Θηλυκό που έχει το άρθρο

η

Ουδέτερο που έχει το άρθρο

το

η πεταλούδα

ο σκύλος

Το λουλούδι

Όταν μιλάμε για ένα έχουμε Ενικό αριθμό:

η πεταλούδα ο σκύλος Το λουλούδι

Όταν μιλάμε για πολλά έχουμε Πληθυντικό αριθμό:

οι πεταλούδες οι σκύλοι Τα λουλούδια

Τα επίθετα περιγράφουν ένα ουσιαστικό, μας λένε πώς είναι.

Χωρίζονται και αυτά σε τρία γένη: αρσενικό, θηλυκό, ουδέτερο και είναι σε

Ενικό ή Πληθυντικό αριθμό.

Τα επίθετα είναι μαγικά! Μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο!

Αυτό γίνεται όταν συνεργάζονται με τα

ουσιαστικά. Ας δούμε πώς:…

Ο ουρανός

Ο γαλάζιος ουρανός

Το λουλούδι.

Το λουλούδι. Το κόκκινο λουλούδι.

Η πεταλούδα.

Το λουλούδι. Η πολύχρωμη γελαστή πεταλούδα.

Μπορείς κι εσύ να κάνεις πιο όμορφο τον κόσμο όταν γράφεις ή όταν μιλάς.

Βάλε σε δουλειά τα επίθετα

και τα ουσιαστικά!

Τα επίθετα

Χατσίκου Ιωάννα http://taksiasterati.blogspot.gr/ εικόνες https://picasaweb.google.com/alitadv74 και http://www.mycutegraphics.com/

http://taksiasterati.blogspot.gr/

https://picasaweb.google.com/alitadv74

http://www.mycutegraphics.com/

Στη γλώσσα μας υπάρχουν κάποιες λέξεις

μαγικές!

Μια μπάλα. Μια κόκκινη μπάλα. κόκκινη

Δείτε πόσα μαγικά μπορούν να κάνουν αυτές οι λέξεις, τα επίθετα!

Ένα σπίτι. Ένα διώροφο σπίτι. Ένα πέτρινο σπίτι. Ένα ξύλινο σπίτι. Ένα αχυρένιο σπίτι.

Ένα παλτό.

Ένα μακρύ παλτό.

Ένα μακρύ, γούνινο παλτό.

Ζωγράφισε ένα αστέρι.

Ζωγράφισε ένα μικρό αστέρι.

Ζωγράφισε ένα μικρό, γαλάζιο αστέρι.

Πόσο άλλαξε η ζωγραφιά σου με τα μαγικά

επίθετα;

Τα επίθετα είναι τα στολίδια των ουσιαστικών. Έχεις ένα δέντρο.

Στόλισέ το με λέξεις στολίδια για να γίνει όμορφο!

Πότε είναι πιο όμορφο το δέντρο σου; Πριν ή

αφού το στολίσεις;

Έτσι είναι και με τα ουσιαστικά. Είναι πιο

όμορφα αν τα στολίζεις με ταιριαστά επίθετα.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΠΟΥ

http://mathitoxwra.weebly.com/ Γαλάνη Αλεξάνδρα

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΠΟΥ

• Η περιγραφή ενός τοπίου αφορά την απεικόνιση ενός υπαίθριου φυσικού χώρου τον οποίο έχουμε γνωρίσει. Αυτόν το χώρο προσπαθούμε να τον παρουσιάσουμε όσο πιο ζωντανά και παραστατικά γίνεται , ενώ ταυτόχρονα αναφέρουμε τα συναισθήματα που νιώθουμε αντικρίζοντάς τον ή τις σκέψεις που κάναμε.

Πώς περιγράφω έναν τόπο ΑΝΑΦΕΡΟΥΜΕ:

Ποιος είναι αυτός ο τόπος;

Πού βρίσκεται;

Ποια είναι η ιστορία του;

Πώς τον γνωρίσαμε;

Πότε και με ποιους τον επισκεφτήκαμε; Πώς είναι ακριβώς ο τόπος αυτός (λεπτομερής περιγραφή του τοπίου με

αναφορά στους κατοίκους ,στα ζώα και στα φυτά που υπάρχουν εκεί, καθώς και στις αλλαγές που συμβαίνουν ανάλογα με τις εποχές ή την ώρα);

Τι είναι αυτό αυτό που εντυπωσιάζει τον επισκέπτη με την πρώτη ματιά;

Τι είναι αυτό που εντυπωσιάζει εμάς περισσότερο στον τόπο αυτό;

Ποια είναι τα συναισθήματα και οι σκέψεις μας γι’ αυτόν τον τόπο;

Ζωντανή και επιτυχημένη περιγραφή

• Για να είναι σωστή και επιτυχημένη μια περιγραφή, πρέπει να:

Υπάρχει τάξη και σειρά (να μη γράφουμε ανακατεμένες προτάσεις, που δε συνδέονται νοηματικά και συντακτικά η μία με την άλλη).

Χρησιμοποιούμε χαρακτηριστικά επίθετα (π.χ. όμορφα πολύχρωμα λουλούδια, γαλάζια νερά, καταπράσινα δέντρα κ.λπ.) που θα μας βοηθήσουν να αποδώσουμε με ακρίβεια την εικόνα που θέλουμε να περιγράψουμε.

Χρησιμοποιούμε τοπικούς προσδιορισμούς (π.χ πάνω, κάτω, δίπλα, απέναντι, κοντά στο σημείο αυτό κ.λπ).

Χρησιμοποιούμε προθέσεις Προσέχουμε τους χρόνους των ρημάτων και τα πρόσωπα . Σε μια περιγραφή

χρησιμοποιούμε ενός τόπου που δε γνωρίζουμε χρησιμοποιούμε ενεστώτα και γ΄ πρόσωπο, ενώ στην περιγραφή ενός τόπου που γνωρίζουμε χρησιμοποιήσουμε παρελθοντικούς χρόνους (παρατατικό, αόριστο, υπερσυντέλικο) και α΄πρόσωπο.

« Εάν ταις γλώσσαις των ανθρώπων λαλώ και των αγγέλων, 17. ΤΑΞΙΔΙΑ ΣΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ αγάπην δε μη έχω, γέγονα χαλκός ηχών ή κύμβαλον αλαλάζον.» Απόστολος ΠΑΥΛΟΣ ( Α’ Κορινθίους κεφ. ιγ’ στιχ. 1 – 13 )

ΓΛΩΣΣΑ Ε΄ ΤΑΞΗΣ

Γραπτή δοκιμασία τ….. μαθητ……. ………………………………………….

Α. Ακούω και γράφω: ………………………………………………………………………………………………………………...

………………………………………………………………………………………………………………...

………………………………………………………………………………………………………………...

………………………………………………………………………………………………………………...

………………………………………………………………………………………………………………...

………………………………………………………………………………………………………………...

………………………………………………………………………………………………………………...

………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………...

………………………………………………………………………………………………………………...

Β. Διαβάζω τις παρακάτω λέξεις και συμπληρώνω ό,τι λείπει:

υπερ…φάν … α, αστρ…ν…..της, δ…αστ…μ…πλ…..ο, π…ραμ…δες, λε…φ…ρ…..ο,

μεγέθ…νση, ειδ…κε…..σ… , περ…γ…..α τρ…χ…ά, π…ρ…χ…ρα, π…ρι…γ…σ…,

ανθρ…π…τ…τα, αι …ρούμ….., κ…κκ…ν…πός, ατμ…σφ…..ρα, εξ…γ…..νος,

ημ…σφ…..ρ…ο, περ…σκ…π…ο, κ…..λάδα, άβ…..σος, ραδ…οκ…ματα

Γ. Μετατρέπω τις ρηματικές φράσεις σε ονοματικές και το αντίθετο:

Αυξήθηκε η κατανάλωση νερού. ………………………………………………………………………………………………………………..

Απεργία εργαζομένων στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα.

………………………………………………………………………………………………………………..

Προετοιμασία των αστροναυτών για το διαστημικό ταξίδι. ………………………………………………………………………………………………………………..

Η Σελήνη κινείται γύρω από τον πλανήτη μας.

……………………………………………………………………………………………………………….. Το σύμπαν σχηματίστηκε από μια μεγάλη έκρηξη φωτός και θερμότητας. ………………………………………………………………………………………………………………..

Ανακάλυψη νερού σε κατάσταση πάγου στον Άρη.

………………………………………………………………………………………………………………..

Δ. Μετατρέπω τη σύνταξη από ενεργητική σε παθητική και αντίστροφα:

Οι άνθρωποι κατασκεύασαν διαστημόπλοια. ………………………………………………………………………………………………………………..

Το περιβάλλον μολύνθηκε από τα καυσαέρια. ………………………………………………………………………………………………………………..

Η τηλεόραση μετέδωσε ζωντανά τον ποδοσφαιρικό αγώνα. ………………………………………………………………………………………………………………..

Οι γεωργοί θέρισαν και αλώνισαν τα σιτάρια με τις θεριζοαλωνιστικές μηχανές. ………………………………………………………………………………………………………………..

Οι πλανήτες φωτίζονται και θερμαίνονται από τον ήλιο. ………………………………………………………………………………………………………………..

Η γιορτή της λήξης της σχολικής χρονιάς οργανώθηκε από τους μαθητές της Ε΄τάξης. ………………………………………………………………………………………………………………..

Ε. Γράφω σε συλλαβές τις παρακάτω λέξεις όπως στο παράδειγμα:

διαστημόπλοιο → δι – α – στη – μό – πλοι – ο αστροναύτης ……………………………………...

εξερεύνηση ……………………………………... ανυπαρξία ……………………………………...

ελλειπτική ……………………………………... ηλεκτροκίνηση…………………………………….

ερασιτέχνης ……………………………………... αστεροσκοπείο……………………………………

ραδιοτηλεσκόπιο …………………………………. έναστρος ……………………………………...

εκτόξευση ……………………………………... πυραυλοκίνητο…………………………………….

μετεωρίτης ……………………………………... αμμοθύελλα ……………………………………...

ΣΤ. Ζαχαρία Παπαντωνίου - ΠΕΖΟΙ ΡΥΘΜΟΙ ( διασκευασμένα αποσπάσματα ):

Συμπληρώνω τα κενά με αόριστα και οριστικά άρθρα.

ΤΟ ΞΕΚΙΝΗΜΑ: Σ……… κάμπο με …… χρυσά κλήματα, σ…… θάλασσα ………αμπελιών μας

πήγαινε …… τρένο ……… Κυριακή πρωί, ……… ρόδινη ανατολή. Εκεί ακούσαμε ………κα-

μπάνα ………λειτουργίας. Γνωρίζεις, ψυχή μου, αυτόν ……… ήχο;

ΚΟΙΝΗ ΠΡΟΦΗΤΕΙΑ: Σήμερα είμαι ……κοινός κι ……αλάθευτος προφήτης.

Έφηβε! Ακούω ……… αγώνα ………γεροντικής σου βακτηρίας απάνω σ……… πέτρες.

…… έργο ……… ποιητή που θαυμάζω σαπίζει σ…… παλαιοπωλείο ……… δρόμου.

Απάνω σ…… συντρίμματα ……… πολιτισμών βηματίζουν …… αρχαιοφύλακες.

ΕΡΓΑΤΕΣ: Σ……… πλάτανου ……… ίσκιο, …… μεσημέρι, ακουμπισμένοι στο χώμα, ξεκου-

ράζονται αυτοί που δεν έχουν ιστορία,…… εργάτες .…………μιλά κινώντας ……γροθιά του.

………… σκουπίζει ……… ιδρώτα ……… προσώπου του. Κανένας δε θα τους μάθει! Ξέ-

ρουν …… δημιουργία χωρίς υπογραφή.

Ο ΦΑΡΟΣ: Άστρα που δεν ξέρουν γιατί φέγγουν θα ζήλευαν …… δόξα ……… ταπεινού σου

λύχνου.

ΖΩΗ: Σ……… κόρφο ……… βουνού είν’ ……… κάτασπρο εκκλησάκι.

Σ……… ίσκιο του …… γερο – πεύκος κοίμισεν ……… κοπάδι. Α! ζωή, ωραία που είσαι!

ΦΡΥΔΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

Χρυσάνθη Διαμαντίδου

Ε ΤΑΞΗ – ΓΛΩΣΣΑ - 17η ΕΝΟΤΗΤΑ

ΔΙΑΜΑΝΤΙΔΟΥ ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ______________________________ΗΜ/ΝΙΑ________

1. Στις παρακάτω φράσεις να μετατρέψεις την ενεργητική σε παθητική σύνταξη και την παθητική σε ενεργητική : α) Το νερό στη Γη σχηματίζει τα σύννεφα. _____________________________________________________ β) Το εσωτερικό ενός κρατήρα καλύφθηκε από λάβα. _____________________________________________________ γ) Ο Άρης θεωρήθηκε από τους επιστήμονες η μελλοντική κατοικία του ανθρώπου. _____________________________________________________ _____________________________________________________ δ) Εγκαταστάσεις εργοστασίων θα καλύψουν τις ανάγκες των κατοίκων σε ενέργεια. _____________________________________________________ _____________________________________________________ ε) Η πόλη θα καλυφθεί από ένα διαφανή ουράνιο θόλο. _____________________________________________________ στ) Διαστημικά ταξί θα μεταφέρουν τους ταξιδιώτες. ____________________________________________________ 2. Να μετατρέψεις τις ονοματικές φράσεις σε ρηματικές και τις ρηματικές σε ονοματικές : α) Η μετακόμιση της οικογένειας σε καινούριο σπίτι. _____________________________________________________ β)Οι ερευνητές αναζητούν κάποιον πλανήτη όμοιο με τη Γη. _____________________________________________________ γ) Η Αμερική ανακαλύφθηκε από το Χριστόφορο Κολόμβο. _____________________________________________________

Χρυσάνθη Διαμαντίδου

δ) Η προετοιμασία των μαθητών για τις εξετάσεις.

3. Να συλλαβίσεις τις παρακάτω λέξεις : εκατομμύρια __________________________________________ αστέρια __________________________________________ εκδρομή _________________________________________ έγκλημα _________________________________________ εκκλησία _________________________________________ αηδόνι __________________________________________ κελαηδώ __________________________________________ Μάης __________________________________________ Μάιος __________________________________________ ατμόσφαιρα __________________________________________ 4. «Η αίθουσά μας» Να την περιγράψεις σύμφωνα με το πλάνο (σχεδιάγραμμα) του βιβλίου. Γράψε πρόλογο, κυρίως μέρος και επίλογο. Μην ξεχνάς να αφήσεις παραγράφους. ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΓΛΩΣΣΑΣ

17η ΕΝΟΤΗΤΑ - ΤΑΞΙΔΙΑ ΣΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ

Όνομα:………….………………………………… Ημερομηνία:……………………….

1. Διαβάζω τις παρακάτω λέξεις και συμπληρώνω ό,τι

λείπει:

υπερ…φάν … α, αστρ…ν…..της, δ…αστ…μ…πλ…..ο,

π…ραμ…δες, λε…φ…ρ…..ο,

μεγέθ…νση, ειδ…κε…..σ… , περ…γ…..α τρ…χ…ά,

π…ρ…χ…ρα, π…ρι…γ…σ…,

ανθρ…π…τ…τα, αι …ρούμ….., κ…κκ…ν…πός,

ατμ…σφ…..ρα, εξ…γ…..νος,

ημ…σφ…..ρ…ο, περ…σκ…π…ο, κ…..λάδα,

άβ…..σος, ραδ…οκ…ματα

2. Μετατρέπω τις ρηματικές φράσεις σε ονοματικές και το

αντίθετο:

Αυξήθηκε η κατανάλωση νερού.

…………………………………………………………………………………………………………

Απεργία εργαζομένων στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα.

…………………………………………………………………………………………………………

Προετοιμασία των αστροναυτών για το διαστημικό ταξίδι.

…………………………………………………………………………………………………………

Η Σελήνη κινείται γύρω από τον πλανήτη μας.

…………………………………………………………………………………………………………

Το σύμπαν σχηματίστηκε από μια μεγάλη έκρηξη φωτός και

θερμότητας.

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

Ανακάλυψη νερού σε κατάσταση πάγου στον Άρη.

…………………………………………………………………………………………………………

3. Μετατρέπω τη σύνταξη από ενεργητική σε παθητική και

αντίστροφα:

Οι άνθρωποι κατασκεύασαν διαστημόπλοια.

…………………………………………………………………………………………………………

Το περιβάλλον μολύνθηκε από τα καυσαέρια.

…………………………………………………………………………………………………………

Η τηλεόραση μετέδωσε ζωντανά τον ποδοσφαιρικό αγώνα.

…………………………………………………………………………………………………………

Οι γεωργοί θέρισαν και αλώνισαν τα σιτάρια με τις

θεριζοαλωνιστικές μηχανές.

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

Οι πλανήτες φωτίζονται και θερμαίνονται από τον ήλιο.

…………………………………………………………………………………………………………

Η γιορτή της λήξης της σχολικής χρονιάς οργανώθηκε από τους

μαθητές της Ε΄τάξης.

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

4. Γράφω σε συλλαβές τις παρακάτω λέξεις:

διαστημόπλοιο ………………………………………

αστροναύτης ……………………………………...

εξερεύνηση ……………………………………...

ανυπαρξία ……………………………………...

ελλειπτική ……………………………………...

ηλεκτροκίνηση…………………………………….

ερασιτέχνης ……………………………………...

αστεροσκοπείο……………………………………

ραδιοτηλεσκόπιο ………………………………….

έναστρος ……………………………………...

εκτόξευση ……………………………………...

πυραυλοκίνητο…………………………………….

μετεωρίτης ……………………………………...

αμμοθύελλα ……………………………………...

5. Συμπληρώνω τα κενά με αόριστα και οριστικά άρθρα.

ΤΟ ΞΕΚΙΝΗΜΑ: Σ……… κάμπο με …… χρυσά κλήματα, σ……

θάλασσα ………αμπελιών μας πήγαινε …… τρένο ……… Κυριακή

πρωί, ……… ρόδινη ανατολή. Εκεί ακούσαμε ………καμπάνα

………λειτουργίας. Γνωρίζεις, ψυχή μου, αυτόν ……… ήχο;

ΚΟΙΝΗ ΠΡΟΦΗΤΕΙΑ: Σήμερα είμαι ……κοινός κι

……αλάθευτος προφήτης. Έφηβε! Ακούω ……… αγώνα

………γεροντικής σου βακτηρίας απάνω σ……… πέτρες. ……

έργο ……… ποιητή που θαυμάζω σαπίζει σ…… παλαιοπωλείο

……… δρόμου. Απάνω σ…… συντρίμματα ……… πολιτισμών

βηματίζουν …… αρχαιοφύλακες.

ΕΡΓΑΤΕΣ: Σ……… πλάτανου ……… ίσκιο, …… μεσημέρι,

ακουμπισμένοι στο χώμα, ξεκουράζονται αυτοί που δεν έχουν

ιστορία, …… εργάτες. .…………μιλά κινώντας ……γροθιά του.

………… σκουπίζει ……… ιδρώτα ……… προσώπου του. Κανένας

δε θα τους μάθει! Ξέρουν …… δημιουργία χωρίς υπογραφή.

Ο ΦΑΡΟΣ: Άστρα που δεν ξέρουν γιατί φέγγουν θα ζήλευαν

…… δόξα ……… ταπεινού σου λύχνου.

ΖΩΗ: Σ……… κόρφο ……… βουνού είν’ ……… κάτασπρο

εκκλησάκι.

Σ……… ίσκιο του …… γερο – πεύκος κοίμισεν ……… κοπάδι. Α!

ζωή, ωραία που είσαι!

(Ζαχαρία Παπαντωνίου - ΠΕΖΟΙ ΡΥΘΜΟΙ) ( διασκευασμένα

αποσπάσματα) Κόντου Πολυξένη

Education

Γλώσσα Ε΄- Επανάληψη 17ης ενότητας: ¨Ταξίδια στο διάστημα ¨