14.04.2023 1

Pieniądz wirtualny i determinanty jego

rozwoju w sferze ekonomii, finansów i prawa

Opole, 7 czerwca 2013 r.

14.04.2023 2

Z e s p ó ł b a d a w c z y w s k ł a d z i e

O p i e k u n n a u k o w y : prof. dr hab. Ewa Bogacka-Kisiel

K o o r d y n a t o r p r o j e k t u : dr Tomasz R. Smus

O r g a n i z a t o r k o n f e r e n c j i : dr Robert Poskart, mgr Krzysztof Ćwieląg

P r z e p r o w a d z e n i e b a d a ń i o p r a c o w a n i e w y n i k ó w : dr Marta Maciejasz-

Świątkiewicz, dr inż. Mariola Willmann

W s p ó ł p r a c a z w y d a w n i c t w e m : dr Jacek Pieczonka

O p r a c o w a n i e p u b l i k a c j i : dr Maja Krasucka

O p r a c o w a n i e a n a l i t y c z n e w y n i k ó w b a d a ń : mgr Mateusz Musiał

14.04.2023 3

M e t o d o l o g i a b a d a n i a

• forma ankiety 2 części: użytkownicy gier, producenci i zarządcy gier

• N=305 użytkowników, N=7 podmiotów (twórców gier)

• użytkownicy gier – próba celowa – założenie –doświadczenie w graniu

• brak charakteru regionalnego, młodzież gimnazjalna i licealna,

• droga internetowa: www.virtualworlds.uni.opole.pl. www.virtualcurrency.pl

• wysłanie ankiety do kilkudziesięciu podmiotów krajowych i zagranicznych

• metryczka, 29 pytań zamkniętych dla użytkowników

• metryczka, 35 pytań otwartych i zamkniętych oraz tabela, w której należało

przedstawić dane ilościowe dotyczące pieniądza wirtualnego.

14.04.2023 4

C e l g ł ó w n y b a d a n i a

• Określenie determinant rozwoju pieniądza

wirtualnego w sferze ekonomii, finansów i prawa oraz

jego wpływ na sferę realną gospodarki,

• Uzyskanie wyników do opracowań badawczych w

zakresie pieniądza wirtualnego.

14.04.2023 5

C z y m j e s t i j a k p o w s t a j e p i e n i ą d z w i r t u a l n y ?

• Czy pieniądz wirtualny jest nowym zasobem pieniądza,

czy może tylko jego nową formą?

• Czy pieniądz wirtualny tworzy dodatkowy pieniądz w

gospodarce realnej, a może istnieje tylko w gospodarce

wirtualnej?

• Określenia źródeł powstawania pieniądza wirtualnego,

stopnia i zakresu korzystania z pieniądza wirtualnego.

14.04.2023 6

W n i o s k i

• Pieniądz wirtualny nie jest nowym zasobem, który w sposób powszechny byłby zaakceptowany przez społeczeństwo i który w prosty sposób mógłby zostać przekształcony w pieniądz rzeczywisty.

• Nie można również stwierdzić, że pieniądz wirtualny jest nową formą pieniądza (obok pieniądza gotówkowego i bezgotówkowego, elektronicznego), ponieważ nie posiada większości cech „prawdziwego” pieniądza.

• Używanie sformułowania „pieniądz” w odniesieniu do niego nie wydaje się zasadne. Stanowi on raczej szczególny rodzaj dobra, które funkcjonuje w świecie wirtualnym i które jest nabywane za pieniądze „prawdziwe”.

• pieniądz wirtualny nie powstaje samoistnie i niezależnie od innych walut (nie jest emitowany), lecz jest efektem transformacji pieniądza realnego, bądź efektem własnej pracy (aktywności) w świecie wirtualnym przy jednoczesnym zaangażowaniu czasu rzeczywistego

14.04.2023 7

P r a k t y c z n e a s p e k t y k o r z y s t a n i a z p i e n i ą d z a w i r t u a l n e g o

• Określenie ścieżek konwersji pieniądza wirtualnego (na co wymieniany jest pieniądz wirtualny, czy występuje konwersja na gotówkę i w jakim stopniu).

• Określenia możliwości zastosowania pieniądza wirtualnego.

• Określenie obszarów zysków i strat związanych z używaniem pieniądza wirtualnego.

• Określenia wymagań i ograniczeń w używaniu pieniądza wirtualnego.

14.04.2023 8

W n i o s k i

• Osoby korzystające z pieniądza wirtualnego dostrzegają ograniczone

możliwości posługiwania się nim.

• W dominującej części osoby badane raczej traktują swój udział w grach i

pozyskiwanie pieniądza wirtualnego czysto hobbystycznie.

• W kontekście zysków i strat towarzyszących korzystaniu z pieniądza

wirtualnego widoczne jest to, że raczej jest on źródłem wydatków

(nakłady ponoszone na udział w grach) niż przychodów.

• Równocześnie, wśród podmiotów tworzących gry, udział pieniądza

wirtualnego w ich przychodach jest ograniczony. Tworzą je przede

wszystkim dobra wirtualne.

14.04.2023 9

P r e f e r e n c j e i p o s t a w y d o t y c z ą c e k o r z y s t a n i a z p i e n i ą d z a w i r t u a l n e g o

• Poznanie preferencji płatniczych z wykorzystaniem pieniądza wirtualnego.

• Dokonanie wyceny wartości pieniądza wirtualnego pozostającego w użyciu przez jednostki fizyczne oraz podmioty prawne, w oparciu o dane uzyskane bezpośrednio od uczestników tego rynku (oferujących i korzystających z usług związanych z wykorzystaniem pieniądza wirtualnego),

• Diagnoza gotowości klientów i handlowców do akceptowania innowacji w zakresie obrotu pieniądzem wirtualnym w wymianie towarów i usług w Internecie.

• Podniesienie, poszerzenie i pogłębienia wiedzy na temat obrotu pieniądzem wirtualnym.

14.04.2023 10

W n i o s k i

• Analiza preferencji płatniczych użytkowników gier wykazała, że

pieniądz wirtualny jest wykorzystywany głównie w świecie

wirtualnym.

• Próby jego przeniesienia do świata rzeczywistego spotykają się ze

sceptycyzmem. Pomimo tego, że niewiele osób zgodziłoby się

przyjąć wynagrodzenie w tej formie, to jednak jest grupa osób

deklarująca gotowość na taką innowację.

• Relacja wartości waluty wirtualnej względem prawdziwej jest

określana na jej niekorzyść.

14.04.2023 11

W n i o s k i

• Preferencje użytkowników gier wyrażają się także poprzez intensywność nabywania pieniędzy wirtualnych za rzeczywiste. W tym przypadku większość badanych deklaruje niskie zaangażowanie finansowe.

• Przede wszystkim są to środki otrzymane od kogoś, a to oznacza, że dużo łatwiej przychodzi podejmowanie decyzji o ich przeznaczeniu na rozrywkę czy bardziej ryzykowne działania.

• Jednocześnie użytkownicy wskazują na konieczność kontroli pieniądza wirtualnego, w dużej mierze sugerując, że pieniądz wirtualny powinien być wykorzystywany wyłącznie w świecie wirtualnym.

14.04.2023 12

W n i o s k i

• Waluta wirtualna postrzegana jest przez rynek jako dobro, które można spieniężyć w gospodarce realnej, umorzyć wytworzoną wartość wirtualną w wykreowanym systemie przez podmiot w świecie rzeczywistym.

• Tylko w jednym przypadku zaistniała możliwość sprzedaży jej poza wytworzonym systemem, co wiązałoby się z niewielkim wpływem wirtualnych walut na system pieniężny realnej gospodarki.

• Dlatego należy stwierdzić, że pieniądz wirtualny w ogólności nie tworzy dodatkowego pieniądza w gospodarce realnej, istnieje w większości tylko w gospodarce wirtualnej jako środek płatniczy, który stanowi nieistotne zagrożenie dla systemu pieniężnego realnej gospodarki.

14.04.2023 13

P r a w n o p o d a t k o w e a s p e k t y k o r z y s t a n i a z p i e n i ą d z a w i r t u a l n e g o

• Określenie rozwiązań podatkowych dotyczących

transakcji internetowych z udziałem wirtualnych

przedmiotów.

14.04.2023 14

W n i o s k i

• Większość badanych uważa, że aktywność ta nie powinna być w ogóle

opodatkowana ani objęta obowiązkiem rejestrowania.

• Ewentualne wprowadzenie takich regulacji mogłoby zdaniem

ankietowanych ograniczyć aktywność w tym obszarze.

• Jednocześnie w obecnym stanie, dominująca większość badanych nie

wykazuje swoich dochodów uzyskiwanych dzięki uczestnictwu w grach,

pomimo istnienia takiego obowiązku.

• Tworzą oni tym samym element szarej strefy gospodarki realnej. Jest to

jednak w dużej mierze spowodowane niskim poziomem świadomości

podatkowej, która jest szczególnie widoczna wśród osób młodych.

14.04.2023 15

T e c h n o l o g i c z n e u w a r u n k o w a n i a k o r z y s t a n i a z p i e n i ą d z a w i r t u a l n e g o

• Określenie kosztów utrzymania systemów obsługujących

pieniądz wirtualny.

• Poznanie wymagań systemów technologicznych

obsługujących pieniądz wirtualny.

14.04.2023 16

M a k r o e k o n o m i c z n e a s p e k t y f u n k c j o n o w a n i a p i e n i ą d z a w i r t u a l n e g o

• Określenie możliwości kontroli wartości pieniądza

wirtualnego.

• Określenia wpływu pieniądza wirtualnego na sferę

realną gospodarki.

• Określenia kierunków rozwoju pieniądza wirtualnego.

14.04.2023 17

W n i o s k i

• Podstawowym obszarem, na którym stykają się oba typy gospodarek jest rynek pieniądza oraz rynek towarowy. Istniejący w wirtualnym świecie pieniądz może być zamieniany na pieniądz rzeczywisty i odwrotnie.

• Również dobra wirtualne mogą być przedmiotem transakcji w świecie rzeczywistym i tym samym stanowić element rzeczywistego PKB.

• Zgromadzony w ramach gier pieniądz stanowi pewien potencjał w zakresie kreacji pieniądza rzeczywistego, jednak skala tego zjawiska jest trudna do oszacowania ze względu na brak danych dotyczących tego, ile jednostek pieniężnych istnieje w grach.

14.04.2023 18

W n i o s k i

• Ponadto, świat wirtualny jest podtrzymywany przez aktywność graczy ze świata rzeczywistego. W niektórych krajach istnieją wyspecjalizowane firmy, które zajmują się graniem i wytwarzaniem wirtualnych dóbr, którymi następnie handlują w świecie rzeczywistym.

• Wpływa to dodatkowo na sytuację na rynku pracy, ponieważ dostarcza miejsc pracy. Pozytywnym skutkiem rozwoju wirtualnych światów jest również rozwój rynku usług telekomunikacyjnych i ograniczenie zjawiska wykluczenia cyfrowego.

14.04.2023 19

A n a l i z a S W O T p i e n i ą d z a w i r t u a l n e g o

• Sporządzenie analizy SWOT pieniądza wirtualnego w

kontekście rozwoju gospodarki i systemu płatniczego.

14.04.2023 20

WnioskiMocne strony

• specjalne sklepy on line przyjmujące płatności pieniądzem wirtualnym• jest alternatywną formą dokonywania płatności• pieniądz wirtualny nabywany za pieniądze „prawdziwe”• akceptacja pieniądza wirtualnego jako część wynagrodzenia za pracę• pieniądz wirtualny jako narzędzie gromadzenia wartości• traktowanie pieniądza wirtualnego jako środka tezauryzacji• wartości dóbr wirtualnych są przeliczane na wartości w pieniądzu rzeczywistym• zaangażowanie w gry staje się powoli już nie zajęciem hobbystycznym a zarobkowym• wzrostu wysokości kwot przeznaczanych na zakup pieniądza wirtualnego• pieniądze uzyskane ze sprzedaży wirtualnych pieniędzy stanowią źródło dochodów• pieniądz wirtualny jako status w danym świecie wirtualnym• w Internecie kwitnie handel wirtualnymi dobrami• główne źródło wiedzy: Internet, użytkownicy, znajomi• awersję do otrzymywania wynagrodzeń w formie pieniądza wirtualnego• większość uważa pieniądz wirtualny za pieniądz „gorszy”• każda platforma wirtualna powinna mieć własną walutę (ale wymienialną)• podatek od obrotu wirtualną gotówką (Korea Południowa)• generowanie pieniądza wirtualnego za pomocą zaimplementowanych w kodzie gry algorytmów• wirtualna waluta wykorzystana jako substytut doświadczenia• wykorzystanie wirtualnej waluty do nabycia dóbr rzadkich, luksusowych• rozwój rynku usług telekomunikacyjnych i ograniczenie zjawiska wykluczenia cyfrowego

14.04.2023 21

WnioskiSłabe strony

• utożsamiane pojęcia pieniądza wirtualnego z pojęciem pieniądza elektronicznego• nowe i niejasno zdefiniowane pojecie pieniądza wirtualnego dla społeczeństwa• płatności w świecie rzeczywistym z pomocą pieniądza wirtualnego z gier niemożliwe• badani bez względu na miejsce zamieszkania nie wiedzą jaką walutą wirtualną się posługują• gracze „wyprowadzają” pieniądze wirtualne do prawdziwego świata• pieniądz wirtualny nie powstaje samoistnie i niezależnie od innych walut (nie jest emitowany)• wykorzystanie pieniądza wirtualnego do zakupu broni, narkotyków i innych środków

odurzających, kruszców, paliw itp.• przekonanie, że pieniądze wirtualne są mniej warte od tych ze świata rzeczywistego• trudności w prawidłowej kwalifikacji handlu dobrami wirtualnymi• nie łatwe określenie kosztów uzyskania przychodów z tytułu prowadzonej działalności• żadne wiarygodne opracowania dotyczące tego problemu wirtualnych walut, wirtualnych dóbr• ograniczenia statystyczne• nie wykazywanie swoich dochodów z handlu dobrami wirtualnymi, pieniądzem wirtualnym• ograniczenia popytowe

14.04.2023 22

WnioskiSzanse

• przyśpieszenie procesu wymiany wirtualnych awatarów i artefaktów• impuls kodujące przepływy pieniądza i kapitału• rozszerzenie zakresu wykorzystania waluty wirtualnej• stosowania prawa podatkowego do transakcji realizowanych wewnątrz wirtualnych

światów oraz na ich pograniczu ze światem rzeczywistym• egzekwowanie prawa w odniesieniu do internautów przeprowadzających transakcje

dobrami wirtualny

14.04.2023 23

WnioskiZagrożenia

• problemy w sferze ekonomii, finansów i prawa związane z użyciem pieniądza wirtualnego• trudności ze stosowaniem rozwiązań podatkowych• utrzymania władzy nad systemem monetarnym• udział pieniądza wirtualnego w procederze prania brudnych pieniędzy• ryzyko pojawienia się nowych chorób zawodowych czy uzależnień• zamiana pieniądza wirtualnego łamiąca regulaminy światów wirtualnych• dążenie państw do opodatkowania działalności• sprzeciw społeczności wobec wprowadzenia nowych obciążeń podatkowych• ograniczenia technologii, infrastruktury do płatności i kapitału ludzkiego• tworzenie prawa, którego stosowanie w praktyce napotyka na ogromne trudności• kosztowna działalność na wielką skalę dla aparatu skarbowego

14.04.2023 24

P o d s u m o w a n i e

• Pieniądzem wirtualnym są szczególne rodzaje dobra,

funkcjonującego w świecie wirtualnym i które to dobro będzie

nabywane za pieniądze „prawdziwe”.

• Ponadto, pieniądzem wirtualnym należałoby określić efekt

transformacji pieniądza realnego, bądź efekt własnej pracy lub

aktywności w świecie wirtualnym przy jednoczesnym

zaangażowaniu czasu rzeczywistego.

14.04.2023 25

P o d s u m o w a n i e

• Zakres uznawalności pieniądza wirtualnego należy zawęzić do

zbiorowości ludzi (najczęściej użytkowników gier), którzy

akceptują jej reguły.

• Na tej podstawie można uznać, że osoby te wyrażają jednocześnie

swoją akceptację dla obowiązującej w tym świecie waluty

wirtualnej.

14.04.2023 26

P o d s u m o w a n i e

• Środki uzyskane ze sprzedaży wirtualnych pieniędzy stanowią

źródło dochodów, które mogą zostać przeznaczone na zakup dóbr

wytworzonych w świecie rzeczywistym i tym sposobem przyczynić

się do rozwoju „prawdziwej” gospodarki.

• Dziś pieniądze wirtualne stanowią faktyczne determinanty statusu

w danej rzeczywistości wirtualnej. W przeważającej liczbie

przypadków posiadanie pieniądza wirtualnego pozwala na

osiągniecie określonego statusu w ramach gry już w momencie

przystąpienia.

14.04.2023 27

• Sama waluta wirtualna wykorzystywana może być w dwojaki sposób, przede wszystkim

jako substytut doświadczenia, tzn. może posłużyć do zakupu określonego dobra

dostępnego od określonego poziomu doświadczenia – dóbr podstawowych. Druga

możliwość, to wykorzystanie waluty wirtualnej do nabycia przedmiotów, usług rzadkich,

czy innych dóbr pełniących rolę dóbr luksusowych, które dostępne są jedynie dla

posiadaczy wirtualnej waluty, a które nie mogą zostać nabyte w ramach wymiany za

zdobyte doświadczenie.

• Ponadto, należy podkreślić, iż używanie w okresie „rodzenia się” walut wirtualnych

sformułowania „pieniądz” w odniesieniu do nich wydaje się nieuzasadnione. W obecnej

sytuacji rynkowej w rzeczywistości nie istnieje bowiem wirtualna waluta w życiu

codziennym, która oficjalnie byłaby wymieniana na prawdziwe pieniądze. Jak pokazało

badanie, są to sporadyczne przypadki.

P o d s u m o w a n i e