W tym szalestwie jest metoda
Micha KosakowskiInstytut Psychologii UAM
John Forbes Nash jr
Matematyk, ekonomista. Prowadzi badania nad teori gier. Laureat
Nagrody Nobla.
Schizofernia paranoidalna przedwczenie wyczya go z kariery
naukowej
Vincent Willem van Gogh
Najbardziej znany malarz post-impresjonistyczny, wywar ogromny
wpyw na sztuk XX wieku.
Najprawdopodobniej popeni samobjstwo z uyciem broni palnej,
umierajc w wieku 37 lat
Przez cae ycie cierpia na napady lkowe. Zdiagnozowano u niego
dwubiegunowe zaburzenia afektywne, padaczk pata skroniowego
(powizan z naduywaniem absyntu), udar soneczny i zatrucie rtci.
W tym szalestwie jest metoda
Czy szalecy rzeczywicie s geniuszami?
Czy dobrze jest by szalonym?
Gdzie ley granica?
Dzi nie mwimy ju o geniuszu, tylko o wybitnej twrczoci, zamiast
szalestwa, posugujemy si terminem zaburzenia psychiczne
By dostatecznie szalonym
My name is Joshua Walters. I'm a performer.
[] I'm also diagnosed bipolar. I reframe that as a positive
because the crazier I get onstage, the more entertaining I become.
When I was 16 in San Francisco, I had my breakthrough manic episode
in which I thought I was Jesus Christ.
Maybe you thought that was scary, but actually there's no amount
of drugs you can take that can get you as high as if you think
you're Jesus Christ.
[]
Maybe no ones really crazy. Everyone is just a little bit mad.
How much depends on where you fall in the spectrum. How much
depends on how lucky you are.
Joshua Walters: On being just crazy enough,TED, maj 2011
By dostatecznie szalonym, ale nie bardziej
Mania nie jest przeciwiestwem depresji. Nie uszczliwia ani
chorego, ani jego otoczenia. Jest to tylko inne oblicze
choroby.
Czsto myli si o niej jako grce, podczas gdy depresja jest
dokiem. Innymi sowy, pacjent smutny w depresji staje si wesoy w
manii, w depresji ma poczucie braku energii w manii jej
przypywu.
Czy zatem nieszczliwy w depresji, staje si szczliwy w manii?
Nie!
Co najwaniejsze: najwiksz kreatywno ludzie wykazuj bdc w
pozytywnym nastroju.
Kreatywny, czyli jaki?
Przyjmuje si (m.in.), e sowo kreatywny (twrczy) okrela wytwory
jednoczenie nowatorskie i znaczce, w opozycji do wytworw
trywialnych i po prostu dziwacznych.
Przykadowe sposoby pomiaru:
lista krewnych w publikacjach biograficznych
osignicia szkolne
wykonywany zawd
subiektywny wybr
narzdzia psychometryczne
preferencje estetyczne
Problemy metodologiczne, mae prby, m.in. nadreprezentacja
mczyzn, niewiele replikacji
To jak w kocu jest?
1. Pord populacji osb zajmujcych si dziaalnoci artystyczn w
dziedzinie literatury znale mona znaczco wicej osb z CAD
2. Pord krewnych osb ze zdiagnozowanymi zaburzeniami
psychicznymi znale mona znaczco wicej osb o zainteresowaniach
zwizanych z twrczoci
3. Pacjenci szpitali psychiatrycznych osigaj wysze wyniki na
skali mylenia dywergencyjnego, wizanego tradycyjnie z twrczoci
To jak w kocu jest?
4. Badani ze zdrowej populacji uzyskujcy wysokie wyniki na
skalach kreatywnoci, wykazuj podwyszon podatno na niektre
zaburzenia psychiczne
5. Cechy osobowoci wizane z podatnoci na zaburzenia, koreluj z
wynikami w testach kreatywnoci
Nettle, D. (2006). Schizotypy and mental health amongst poets,
visual artists, and mathematicians Journal of Research in
Personality, 40 (6) 876-890
Inynierowie s z Urana a poeci z Neptuna
W badaniu przeprowadzonym na duej prbie poetw, artystw,
matematykw, pacjentw psychiatrycznych i zdrowej populacji,
stwierdzono, e:
Poeci i artyci osigaj wysze wyniki na skali unusual experiences,
ni prba kontrolna i porwnywalne do pacjentw ze schizofreni.
Maj te nisze wyniki na skali anhedonii i awolicji.
Matematycy maj mniej podobnych dowiadcze ni prba kontrolna
Nettle, D. (2006). Schizotypy and mental health amongst poets,
visual artists, and mathematicians. Journal of Research in
Personality, 40 (6)
Inynierowie s z Urana a poeci z Neptuna
Spord duej prby studentw (N=1077), rodzestwo z zaburzeniami ze
spektrum autyzmu stwierdzano czciej u osb o zainteresowaniach
cisych. Choroby afektywne czciej pojawiay si u studentw
zainteresowanych naukami spoecznymi i humanistycznymi
W porwnaniu z innymi miastami podobnej wielkoci, autyzm jest
szczeglnie rozpowszechniony w Eindhoven, miecie bdcym holenderskim
zagbiem IT.
Roelfsema, M.T. (2011). Are Autism Spectrum Conditions More
Prevalent in an Information-Technology Region? A School-Based Study
of Three Regions in the Netherlands. Journal of Autism and
Developmental Disorders, 151.
Campbell BC, & Wang SS (2012). Familial Linkage between
Neuropsychiatric Disorders and Intellectual Interests. PloS one, 7
(1)
Co w rodzinie
Pord rodzin osb wykonujcych zawody wizane ze szczegln
kreatywnoci (naukowcy i artyci), znale mona znacznie wicej osb z
CAD i schizofreni.
Zaleno ta maleje w miar, jak pokrewiestwo staje si coraz dalsze
(co sugeruje wpyw genw).
Dla zawodw takich jak ksigowi, czy rewidenci, zaleno bya
odwrotna
Co na to kreatywni ksigowi? :)
Kyaga, S., Lichtenstein, P., Boman, M., Hultman, C., Langstrom,
N. Landen, M. (2011). Creativity and mental disorder: family study
of 300 000 people with severe mental disorder The British Journal
of Psychiatry.
Co w rodzinie
Tu si wszystko zaczyna
Receptor dopaminowy D2 (D2R) biako powszechnie wystpujce w
centralnych ukadach nerwowych krgowcw.
Receptory dopaminowe odpowiadaj za funkcjonowanie gospodarki
neuroprzekanikiem dopamin, uczestniczc w regulacji procesw
motywacyjnych, doznawaniu przyjemnoci, kontroli precyzyjnych ruchw,
uczeniu si i zapamitywaniu.
Ich dysfunkcje wizane s z wieloma formami zaburze psychicznych,
m.in.. schizofreni i ADHD
Tu si wszystko zaczyna
Badanych poproszono o rozwizywanie testw mierzcych zdolno do
mylenia dywergencyjnego.
Mylenie dywergencyjne generowanie wielu prb rozwizania problemu
i tworzenie pomidzy nimi powiza
Mylenie konwergencyjne zmierzanie kolejnymi krokami do
okrelonego celu
Znaleziono negatywn korelacj (r=-0.64) pomidzy gstoci
rozmieszczenia D2R we wzgrzu (mierzon przy pomocy PET) a wynikami w
testach mylenia dywergencyjnego.
Wzgrze jest obszarem mzgu regulujcym m.in. przepyw informacji
pomidzy mzgiem a zmysami
Tu si wszystko zaczyna
Badacze wysnuli wniosek e zmniejszona ilo receptorw na danej
powierzchni powoduje mniejsze hamowanie przepywu dopaminy.
W wyniku tego ma miejsce wikszy, a tym samym mniej kontrolowany
i selektywny, przepyw informacji pomidzy wzgrzem a kor.
Wiksza ilo informacji dostpnych do analizy, w poczeniu ze
sprawnoci wyszych funkcji poznawczych, najprociej rzecz ujmujc,
wpywa pozytywnie na ilo pomysw jakie ma dana osoba.
de Manzano O, Cervenka S, Karabanov A, Farde L, & Ulln F.
(2010) Thinking outside a less intact box: thalamic dopamine D2
receptor densities are negatively related to psychometric
creativity in healthy individuals. PloS one, 5(5).
Gdzie zatem ley granica?
Ludzie z wysokimi poziomami mylenia dywergencyjnego cechuj si
wysokimi poziomami psychotycznoci - cechy osobowoci, bdcej
przeciwnym biegunem do uspoecznienia, konformizmu i
konwencjonalnoci.
Wydaje si, e pewne zaburzenia w pracy receptorw dopaminowych s
wsplne dla ludzi szczeglnie twrczych jak i dotknitych zaburzeniami
psychicznymi. Skutkuj objawami pozytywnymi - wytwrczymi
To co ich rni to zachowanie przez tych pierwszych dobrego
funkcjonowania innych funkcji umysowych - brak objaww negatywnych,
deficytw w innych dziedzinach pracy umysu, np.. funkcjach
poznawczych
Gdzie zatem ley granica?
Cz badaczy postuluje zatem model odwrconego U, jako
reprezentujcego relacj pomidzy zaburzeniami a szczegln
kreatywnoci
Zarzdzanie jakoci ludzkich mzgw: metoda 3
Wydaje si tym samym, e zaburzenia dotykajce niewielkiego odsetka
populacji s cen, jak nasz gatunek paci za bezprecedensow kreatywno.
Innymi sowy, ewolucja stosuje w zarzdzaniu jakoci ludzkich mzgw
metod 3.
Wikszo jej produktw funkcjonuje w graniach przystosowania, w
sprzyjajcych warunkach rodowiskowych (spokojne dziecistwo) dobrze
sprawujc si w funkcjonowaniu w spoeczestwie.
Zarzdzanie jakoci ludzkich mzgw: metoda 3
Niektrzy ludzie, dziki zmianom np. w gospodarce dopaminowej, maj
wiksz szans na rozwinicie twrczego potencjau swoich mzgw, np. w
postaci zdolnoci do znajdywania nowych rozwiza, co w konsekwencji
przyczynia si do ich sukcesu reprodukcyjnego.
Niewielki odsetek, w wypadku ktrego sprawy zaszy za daleko a
okolicznoci wzrostu modego mzgu okazay si nieprzyjazne (np. poprzez
zaywane rodki psychoaktywne), zdradza objawy nieprzystosowania.
Zarzdzanie jakoci ludzkich mzgw: metoda 2
Dzikuj za uwag
zapraszam do zadawania pyta!
Micha
[email protected]
Literatura
Blumer, D. (2002) The Illness of Vincent van Gogh. American
Journal of Psychiatry, 159(4),
519-526.http://ajp.psychiatryonline.org/article.aspx?Volume=159&page=519&journalID=13
Campbell BC, & Wang SS (2012). Familial Linkage between
Neuropsychiatric Disorders and Intellectual Interests. PloS one, 7
(1)Artyku dostpny w Open Acces
Hare, E. (1987) Creativity and mental illness. BMJ, 295(6613),
1587-1589.
de Manzano O, Cervenka S, Karabanov A, Farde L, & Ulln F.
(2010) Thinking outside a less intact box: thalamic dopamine D2
receptor densities are negatively related to psychometric
creativity in healthy individuals. PloS one, 5(5). Artyku dostpny w
Open Acces
Kyaga, S., Lichtenstein, P., Boman, M., Hultman, C., Langstrom,
N. Landen, M. (2011). Creativity and mental disorder: family study
of 300 000 people with severe mental disorder The British Journal
of Psychiatry.
Lauronen, E., Veijola, J., Isohanni, I., Jones, P., Nieminen,
P., i Isohanni, M. (2004). Links Between Creativity and Mental
Disorder. Psychiatry: Interpersonal & Biological Processes, 67
(1), 81-98
Nettle, D. (2006). Schizotypy and mental health amongst poets,
visual artists, and mathematicians Journal of Research in
Personality, 40 (6) 876-890
Roelfsema, M.T. (2011). Are Autism Spectrum Conditions More
Prevalent in an Information-Technology Region? A School-Based Study
of Three Regions in the Netherlands. Journal of Autism and
Developmental Disorders, 151.
http://autismresearchcentre.com/docs/papers/2011_Roelfsema%20et%20al_autism%20prevalence%20NL_JADD.pdf
