Jaargang 29 l Maart 2012
Tijdschrift van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart
| Maart 2012 1
Helikopterreddingen in de bergen l Zweven boven Afrika Veel publiek bij delta- en schermvliegbeurs Wageningen Hellingvliegen met modellen l Jongste ballonvaarder
TopsporTdAg vol inspanning en ontspanning
| Maart 20122
3 Voorwoord Ronald Termaat, Directeur KNVvL
4Helikopterreddingsacties in de bergen
7 Hellingvliegen met modelzwevers
8 Stress en slaap op de KNVvL Topsportdag 10 Zweven boven Zuid-Afrika
12 Veel publiek bij delta- en schermvliegbeurs Wageningen
14 Bakermat van de KNVvL: Het Zuid-Hollandsch Koffiehuis
15 Agenda en verderJongste ballonvaarder van Nederland
Verschijnt 5x per jaar en is een uitgave van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart (KNVvL). KvK 40409050 ‘s-Gravenhage. NE ISSM 0040/6023 Adres: KNVvL, Houttuinlaan 16A, 3447 GM Woerden, T: (0348) 437 060, F: (0348) 437 069, E: [email protected]
Redactie en acquisitie: Marijke van Geem, Bart Pelt Aan dit nummer werkten mee: Tekst: Peter Blokker, Marijke van Geem, Harm J. Hazewinkel, Erik Louwes, Ronald Termaat, Arthur Werner Foto’s: Peter Blokker, Arnoud Ens, Frans Guise, Harm J. Hazewinkel, Wil Janssens, Erik Louwes, Dirk Schipper, Ronald Termaat Cover: Henk Tito Ontwerp en vormgeving: Verheul Communicatie, Alphen aan den Rijn. Druk en verzending: Okay Color Graphics, Alphen aan den Rijn. Kopij: aanleveren in Word (*.doc) als ‘platte tekst’ (= zonder enige opmaak). De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden kopij te corrigeren, in te korten of niet te plaatsen. Geplaatste artikelen geven niet noodzakelijk de mening weer van redactie en uitgever (KNVvL), tenzij zij expliciet in functie zijn onderschreven. Anonieme bijdragen worden niet geplaatst, evenals bijdragen met lasterlijke uitlatingen jegens personen of instanties. Beeldmateriaal: van digitale foto’s het onbewerkte bronbestand uit de camera aanleveren. Bestandgrootte 1 MB, liefst groter, vanwege de voor druk vereiste resolutie (300 dpi). De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden beeld-materiaal op kwaliteit te beoordelen, te selecteren of niet te plaatsen.
Publicatierechten: tenzij de inzender anders aangeeft, gaan redactie en uitgever (KNVvL) er vanuit dat ingezonden tekst en beeld-materiaal vrij van rechten in ‘Air Sports Mail’ gepubliceerd kunnen worden en ook ter beschikking staan voor gehele of gedeeltelijke publicatie op officiële websites van de ‘KNVvL’. Voor het overige mag niets uit deze uitgave op enigerlei wijze worden gereproduceerd zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. ©All rights reserved. No part of this magazine may be reproduced in any form or by any means without prior permission from the publisher. Advertenties: tarieven voor zakelijke advertenties zijn opvraag-baar op het redactieadres, zie boven, of via [email protected].
inHoudMaart 2012
Het laatste nieuws via
www.knvvl.nl
BliJf op de HoogTe:
meld Je AAn Voor de digiTAle nieuWsBrief!
Ontvang om de week updates van de KNVvL en alles wat met luchtsport
te maken heeft. Ga naar www.knvvl.nl
| Maart 2012 3
Ronald Termaat, Directeur KNVvL
Samenwerken en plannen maken
We staan weer aan de start van het vliegseizoen 2012 en de meesten van ons hebben het materiaal al op orde. Sommigen hebben helemaal geen winterpauze genomen en vlogen de afgelopen maanden landen als Australië, Zuid-Afrika en Zuid-Amerika. Door het simpele feit dat de draaias van de aarde niet loodrecht op de zon staat, is het daar tijdens onze winter heerlijk weer.Het afgelopen jaar heeft zich positief ontwikkeld voor de KNVvL. Ons ledenaantal is sinds jaren niet zo hoog geweest en heeft de magische 15.000 grens gepasseerd. Een goede zaak, want zo kunnen we meer en meer luchtsportliefhebbers bedienen. Er komt een hoop wet- en regelgeving op ons af, dus moeten we onze doelen duidelijk voor ogen hebben. Door gezamenlijk op te treden kunnen we een vuist maken en de rechten die we als luchtvarenden in Nederland hebben verdedigen.
Het is dan ook goed te zien dat we steeds meer samenwerkingsrelaties aangaan met andere partijen die zich sterk maken voor de luchtvaart en dat steeds meer partijen zich bij ons aansluiten. De Stichting Fokker-van den Berch van Heemstede Luchtvaartfonds, oftewel Het Nationaal Luchtvaart Fonds, met voorzitter Oud-luchtmacht-bevelhebber luitenant-generaal b.d. professor Ben Droste houdt nu weer kantoor bij de KNVvL. Dit mede vanwege het hernieuwde vertrouwen dat Ben Droste in de KNVvL heeft uitgesproken. Daarnaast vindt er een steeds nauwere samenwerking met AOPA plaats waarbij goede afstemming en gezamenlijk acteren tot betere resultaten leidt.Ook vanuit de afdelingen die normaal wat minder in de aandacht staan, zoals de Algemene Luchtvaart Afdeling (ALA) en de afdeling Luchtvaartwetenschappen, komen meerdere initiatieven voor activiteiten en samenwerking. Te noemen valt hierbij het succesvolle Fokker-Spin Centennial in Haarlem waar deze twee afdelingen een grote rol in de organisatie op zich hebben genomen en waarbij onze sport uitermate positief door de media is belicht.
Zo is de structuur van onze vereniging: de zaken die wij centraal kunnen regelen, gebeuren centraal. De specifieke sportieve of luchtvaartgerelateerde activiteiten komen vanuit de afdelingen. In 2011 is er € 25.000,- subsidie toegekend aan de afdelingen voor sport- en ledenontwikkeling, bovenop de afdelingstoeslag. Iedere afdeling met een gedegen plan kon een aanvraag indienen om in aanmerking te komen voor deze subsidie. De subsidie is bijvoorbeeld gebruikt om activiteiten bij clubs te ondersteunen. Een behoorlijk aantal afdelingen heeft hier al gebruik van gemaakt. Uw afdeling nog niet, maar u heeft wel een goed plan? Klop dan even aan bij uw afdeling, want ook voor 2012 is deze subsidie beschikbaar.Eén van de projecten die dit jaar loopt heeft te maken met PR & communicatie. Ik weet dat er erg veel tijd en energie door de KNVvL medewerkers en de vele vrijwilligers wordt gestopt in het mogelijk maken van de luchtsporten in al zijn facetten. Het is niet altijd even duidelijk voor u wat er gebeurt en daar gaan we dan ook meer aandacht aan besteden, met onder andere een nieuwe website en een vernieuwing van Air Sports Mail. Schrijf u in ieder geval in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief en houd uw gegevens via mijn.knvvl.nl up to date.Veel vliegplezier toegewenst in 2012!
Fotofrits snijder
| Maart 20124
Zo nu en dAn komT HeT Voor dAT een VlucHT op een minder ideAle plek WordT
Beëindigd: in een Boom, AAn een kABel, op een sTeile BergflAnk of Te Ver VAn
de BescHAVing. om de pilooT uiT ZiJn BenArde posiTie Te BeVriJden WordT VAAk
een HelikopTer ingeZeT, mAAr de redding VAn HeT slAcHToffer is TegeliJk een
risico Voor Anderen. Hoe kunnen We BiJ een dergeliJke reddingsAcTie een
‘ongeluk nA een ongeluk’ proBeren Te Voorkomen? Tekstenfoto’speter Blokker
Als de HelikopTer
komT
Risicobeperking bij reddingsacties in de bergen
| Maart 2012 5
in het kader van bijscholing van berg-
sportinstructeurs volgde Peter Blokker
de training bergredding bij Air Zermatt.
Peter vertelt: “Het oefenen van het zwevend
in- en uitstappen van een helikopter op
een steile helling en aan een longline tien-
tallen meters onder het toestel hangen is
enorm leerzaam en uiteraard spectaculair.
Ik ben me vooral bewust geworden van
de kwetsbaarheid en gevoeligheid van de
helikopter en de risico’s waaraan berg-
redders worden blootgesteld.” Volgens
Peter kunnen zowel het slachtoffer als de
indirect betrokken paragliders en omstanders
het risico op gevolgschade beperken
door een aantal eenvoudige voorzorgs-
maatregelen te nemen.
AlArmeer direcT
Hoe vollediger de informatie die de reddings-
dienst ontvangt, des te soepeler kan de
redding worden uitgevoerd. Exacte gegevens
van de plek van het ongeval, zoals coör-
dinaten, weer, wind en hindernissen helpen
de reddingsdienst om snel ter plekke te
zijn. Het is sterk aan te bevelen je mobiele
telefoon tijdens het vliegen binnen hand-
bereik te houden en niet achterin het
harnas op te bergen. Peter: “Oefen ook in
het uitlezen van je huidige coördinaten met Tekstenfoto’speter Blokker
moderne vario’s of smartphone applica-
ties. Opgave van hetgeen is voorgevallen,
de mogelijke verwondingen en het aantal
betrokkenen helpen de meldcentrale om
de juiste middelen in te zetten.” Paragliden
vindt vaak plaats op afgelegen of moeilijk
bereikbare plaatsen. Daarom is het efficiënt
de bergreddingsdienst direct te benaderen,
in plaats van het algemene alarmnummer.
“Ben je getuige van een ongeval en vermoed
je dat een helikopterinzet nodig is? Sla dan
direct alarm. In geval van loos alarm
draait de naar eer en geweten alarmerende
persoon niet voor de kosten op.”
mAAk HeT lucHTruim VriJ
Andere luchtsporters hebben soms niet
in de gaten dat een ongeval heeft plaats-
gevonden en een helikopter wordt ingezet.
Via de porto kunnen enkele - maar niet
alle - piloten die in de lucht zijn worden
gealarmeerd. Schreeuwen en wild gebaren
leidt vaak tot misverstanden en beperkt de
oplettendheid nog verder. “Zodra je weet dat
een helikopter in aankomst is, dien je het
werkgebied van de helikopter te verlaten en
in geen geval richting het toestel te vliegen.
Het vrije luchtruim boven het dal kiezen is
de veilige optie, omdat reddingsacties dichter
langs de flanken van de berg plaatsvinden.”
pAs op Voor doWnWAsH
Onderschat nooit het effect van de down-
wash van een startende, zwevende of
landende helikopter. De rotor produceert
windstoten tot 50 km/u die tot een afstand
van 50 meter onder en rondom het toestel
reiken. Binnen dit bereik kunnen complete
pakzakken de lucht in worden geslingerd
en schade veroorzaken. Peter: “Een uitgelegd
scherm vastleggen met een pakzak en helm
volstaat dus niet. Het beste is om het scherm
als een fieldpack bij elkaar te nemen en deze
met je lichaamsgewicht te verzwaren.” >
BelAngriJke
Telefoonnummers
Naast het algemene noodnummer
112 kan je in de Alpenlanden direct
de reddingsdienst inschakelen.
- Oostenrijk:
Bergreddingsdienst: + 43 140
Reddingsdienst
Innsbruck: +43 512 140
- Duitsland:
Bergreddingsdienst: + 19 222
Reddingsdienst
Bayern: +49 (0) 83 119 222
- Frankrijk:
Chamonix PGHM:
+33 (0) 450 531 689
Briançon (Ecrins):
+33 (0) 492 222 222
Hautes Pyrénées:
+33 (0) 562 924 141
Noodfrequentie FFVL:
143.9875 MHz
- Zwitserland:
Rega 1414 / +41 333 333 333 /
161.300 MHz
| Maart 20126
Help HeT slAcHToffer
Als je het slachtoffer kunt bereiken zonder
zelf gevaar te lopen is, kun je de volgende
acties ondernemen:
1. Blijkt dat het slachtoffer niets mankeert
en is een georganiseerde redding niet
nodig, meld dit dan met de exacte
locatie aan de alarmcentrale zodat een
nodeloze inzet met daaraan verbonden
risico’s afgeblazen kan worden.
Doe dit alleen als je absoluut zeker
bent dat het ongeluk zonder letsel is
afgelopen, hetgeen enkel kan als je
direct contact met het slachtoffer hebt,
of als je zelf het slachtoffer bent.
2. Heb je contact met het slachtoffer, stel
hem dan gerust en meld dat redding
in aantocht is. Indien je de basisvaar-
digheden van EHBO beheerst, schroom
dan niet deze toe te passen, maar ver-
geet nooit je eigen veiligheid.
3. Is een helikopter in aantocht, maak het
scherm indien mogelijk los van de piloot
en bescherm beide tegen de downwash
van de helikopter.
loods de lAndende HelikopTer
Bij paragliders, basejumpers, zeilvliegers en
parachutisten is een directe redding vaak
niet mogelijk, omdat de downwash van de
rotor een verstrikt scherm weg kan blazen
en daarmee de piloot verder in gevaar
brengt. De helikopter zal een landings-
plaats kiezen van waaruit de redding kan
worden uitgevoerd. Voor de landing van
een reddingshelikopter is een zo vlak
mogelijk terrein van circa 25 bij 25 meter
groot nodig zonder hindernissen.
De meeste luchtsporters kunnen een
geschikt landings terrein goed inschatten
omdat ze ongeveer dezelfde criteria hanteren.
Peter: “Voor de bemanning is het handig
als één persoon op de grond het toestel kan
binnenloodsen. Stel je daarvoor duidelijk
op, met je rug naar de wind gekeerd,
aan de rand van het landingsterrein.
Steek je armen omhoog in de vorm van
een ‘Y’ (Yes, we hebben hulp nodig).
Hiermee markeer je de landingsplaats en
dien je tevens bij slecht zicht (bijvoorbeeld
door opstuivende sneeuw) als referentie-
punt voor het inschatten van de hoogte
en afstand. Verander daarom ook niet
van positie en ga bij voorkeur zodra de
helikopter nadert op een knie zitten om
beter stand te houden in de downwash
van de landende helikopter. Wacht tot
het toestel geland is en een medewerker
van de reddingsdienst naar je toe komt.”
Door zorgvuldig handelen kunnen de
reddingsmedewerkers het slachtoffer
optimaal helpen en blijven de risico’s voor
de betrokkenen van een reddingsactie tot
een minimum beperkt.
HeB je CONTACT meT HeT sLACHTOFFeR, sTeL Hem DAN geRusT eN meLD DAT ReDDiNg iN AANTOCHT is
>
VeiligHeidsfolders
Nuttige informatie voor alarmeringen in een overzichtelijke flyer om zelf te printen:
- www.nkbv.nl/blobs/veiligheidscampagne/veiligheidswijzer2.pdf
- www.rega.ch/pdf/einsatz/Merkblatt_Alarmierung_Rettungshelikopter_en.pdf
- http://federation.ffvl.fr/sites/ffvl.fr/files/secours-2009-GB-1.pdf
HAndige Apps
Deze Apps helpen je om je huidige coördinaten naar de reddingsdienst van je
keuze te zenden, per telefoon of – soms een uitkomst bij haperend bereik – per sms:
Mammut Safety, Parawing SOS en iRega.
| Maart 2012 7
Heb je naast je bagage nog ruimte over, dan is die eenvoudig
op te vullen met een gemakkelijk te transporteren en te
vliegen model ‘voor erbij’. Maar er zijn ook modelvliegers
die speciaal op vakantie gaan voor het modelvliegen aan de helling.
De meegebrachte modelzwevers variëren van kleine funflyers tot
grote (schaal 1:3 of 1:4) schaalkisten, die vaak in een dakkoffers
meegenomen worden naar populaire berglocaties.
sTiJgWind en THermiekBellen
Wanneer er wind tegen een helling staat, dan wordt de luchtstroom
omgebogen naar boven. Voor de helling ontstaat een stijgwind
waarin een vliegtuig op hoogte kan blijven en zelfs kan stijgen.
In de bergen zorgt op een zonnige dag naast de (meteo) wind ook
de dalwind voor een gestage stijgwind langs de helling. Daarnaast
komen er bij goede condities regelmatig thermiekbellen los. Als
modelvlieger kun je met een simpel windvaantje controleren of de
wind goed van voren komt. Zoek een plek bovenop de berg of
helling en controleer of er thermiek loskomt en of de condities
überhaupt vliegbaar zijn. Vervolgens wordt het model gestart;
en dan wordt het spannend!
lAnden op de Berg
Blaast het flink van voren, dan pakt het toestel meteen hoogte en
kun je stevig rondvliegen. Zijn de condities marginaal, dan zakt
het toestel onherroepelijk, tenzij je zo zuinig mogelijk vliegt en
elke stukje stijgwind meepakt. Zakt het vliegtuig te veel, dan is er
een aantal mogelijkheden:
1. Beperk de schade en land iets verder naar beneden. Niet iedere
helling is hier geschikt voor.
2. Ben je niet bang uitgevallen: steek het dal in en zoek een
thermiekbel om weer hoogte te pakken.
3. Land in het dal terwijl je zelf nog boven op de berg staat.
Deze optie kun je het beste vermijden.
Omdat het de bedoeling is het toestel boven op de berg te landen,
heeft hellingvliegen altijd iets spannends. Samen met het op ooghoogte
voorlangs kunnen vliegen maakt het tot een speciale ervaring.
Helling-Vliegen meT modelZWeVers
BiJ Veel modelVliegers gAAT er op een VAkAnTie een VliegTuig mee.
Je WeeT immers mAAr nooiT of er een gelegenHeid is om Te Vliegen.
HellingVliegen, in de ‘HAngWind’ en de THermiek VAn de Alpen of de
WAsserkuppe in duiTslAnd is dAn exTrA speciAAl.
HellingVliegen in nederlAnd?
Je hoeft niet per se naar het buitenland om te hellingvliegen:
het kan ook in Nederland. Vooral aan de Zeeuwse en
Noord-Hollandse kust wordt veel gevlogen. Als de wind
dwars op het duin staat dan vind je er afhankelijk van
de windsterkte zeilvliegers, paragliders, zweefvliegers en
modelvliegers. Met name in de zomer moet hierbij rekening
gehouden worden met plaatselijke bepalingen.
TekstArthur WernerFoto’sdirk schipper
| Maart 20128
d e ochtend begon met een intro-
ductie op het gebied van sport-
voeding. Enkele KNVvL top-
sporters keken na een testperiode terug
op het gebruik van de voedingslijn van
Herbalife24. Zeilvlieger Arno Tänzer
gaf aan dat hij met het gebruik van
Herbalife24 de hele dag energie blijft
houden zonder de gebruikelijke dipjes:
“Al met al is het mij goed bevallen.”
Zweefvlieger Ronald Termaat heeft deze
producten gebruikt tijdens zijn deelname
aan de Open Kampioenschappen in
Zuid-Afrika: “Je merkt dat de vermoeid-
heid wegblijft en ook het hongergevoel
op de KNVvL Topsportdag wordt onderdrukt. Je blijft ook over meer-
dere dagen de energie houden terwijl je
normaal bij een wedstrijd elke dag wel
vermoeider wordt.” Aanvullend gaf Michiel
van Dorp, gezondheidswetenschapper en
voedingscoach nog een korte presentatie
over de verschillende producten die
Herbalife24 biedt.
posiTieVe spAnning en dissTress
Na een korte pauze vervolgde de ochtend-
sessie ‘Ontspanning & Stress’. Wedstrijden
gaan vaak hand in hand met een zeker
mate van spanning. Natuurlijk is het
goed om wedstrijdspanning te voelen,
maar wat nu als de spanning je parten gaat
spelen en invloed heeft op je resultaten?
Rico Schuijers en Francesco Wessels,
beide verbonden aan NOC*NSF, vormen
samen ‘Mentale Ondersteuning Topsport’
(MOT). Dit duo wist in een interactieve
sessie haarfijn uit de doeken te doen wat
spanning met jou als (top)sporter doet en
hoe je voorkomt dat spanning omslaat in
stress. Zij vertelden: “Stress is het waar-
genomen verschil tussen eisen en capa-
citeiten. Wanneer deze verschillen klein
zijn, kan dit een positief effect hebben
op spanning. Wordt dit verschil groter dan
spreken we van disstress.”
pApendAl sTond op 11 feBruAri 2012 Wederom in HeT Teken VAn een knVVl
TopsporTdAg. TopsporTcoördinATor frouWke kuiJpers HAd een diVers
progrAmmA Vol inspAnning en onTspAnning sAmengesTeld. knVVl VoorZiTTer
friTs Brink opende de dAg meT een BiJZondere mededeling Voor Tim kuiJpers,
de WereldkAmpioen ZWeefVliegen BiJ de Junioren. HiJ kreeg de ZilVeren knVVl
penning uiTgereikT Voor incidenTele, uiTZonderliJke presTATies.Tekstmarijke van geem Foto’sfrans guise
sTress en slAAp
| Maart 2012 9
klAAs VAAk
Nadat de spanning in de ochtendsessie
was behandeld, vervolgde de topsportdag
in de middag met het ontspannende
onderwerp ‘Slapen’. Emeritus hoogleraar
Neurofysiologie bij de Radboud Universiteit
Ton Coenen, neuroloog Marcel Smits,
werkzaam bij het ziekenhuis Gelderse
Vallei in Ede en Toine Schoutens, directeur
van Stichting Onderzoek Licht en Gezond-
heid, namen de topsporters mee naar de
wereld van Klaas Vaak. Ton Coenen licht
toe: “Slaap is belangrijk, want zonder slaap
kunnen we de dag niet verwerken.
De meeste mensen weten dat slaap uit
meerdere fasen bestaat, maar wat gebeurt
er in elke fase?” Ton Coenen introduceerde
de slaapfases van de mens en de op een
EEG waarneembare golven.
Hij vertelt: “Sommige mensen slapen acht
uur per nacht, een ander is na vijf uur
slaap weer fris als een hoentje. Toch lijkt
er een verband te bestaan dat mensen die
aanzienlijk korter slapen, ook minder lang
leven. Het omgooien van het slaap-waak-
ritme gaat niet zomaar. Dit ritme is name-
lijk gekoppeld aan het temperatuurritme en
zal geleidelijk moeten worden verschoven.”
slApende sporTers
Een slaaptekort kan de mentale en fysieke
prestaties van een (top)sporter flink onder-
mijnen. Een vermoeide sporter kan zich
minder goed concentreren en zal moeite
hebben met het reactievermogen. Goed
uitgeslapen aan een wedstrijd verschijnen
is dus echt van belang. Marcel Smits vertelt:
“Melatonine is een lichaamseigen stof die
door de pijnappelklier wordt geproduceerd.
De bekendste functie van die stof is het
regelen van het slaapritme. Niet iedereen
kan deze stof van nature goed aanmaken
en dan kun je wel wat hulp uit een potje
gebruiken. Mits goed gedoseerd, kan het
gebruik van extra melatonine je slaappatroon
helpen verbeteren.” Toine Schoutens ging
hierop in en vertelde dat melatonine ook
wel gebruikt wordt bij het verwerken van
een jetlag. “Topsporters komen overal ter
wereld en zullen in min of meerdere mate
hiermee te maken krijgen. Vooral ochtend-
mensen hebben meer last van jetlag bij het
reizen naar het westen terwijl avondmensen
meer moeite hebben bij het reizen naar het
oosten. Het verminderen van een jetlag
vergt voorbereiding en discipline.” Aldus
Toine. Daarnaast heeft hij uiteengezet hoe
lichttherapie je slaapgewoontes positief
kunnen beïnvloeden. Toine Schouten leverde
onder andere een bijdrage aan het document
‘Slim reizen zonder jetlag’ Zijn adviezen
zijn ook online te lezen op www.solg.nl.
De Topsportdag vol stress en slaap werd
afgesloten met een ontspannen borrel.
Tim Kuijpers was vanuit Oxford even
telefonisch aanwezig. Frits Brink
overhandigde hem symbolisch de
zilveren KNVvL penning met de inscriptie
‘Tim Kuijpers, Wereldkampioen
Zweefvliegen Junioren Clubklasse,
Musbach 10 augustus 2011’.
slAApfAsen
Een gemiddeld mens doorloopt ongeveer vijf slaapcycli van vijf fasen per nacht:
- Fase 1: Dit is de overgangsfase tussen waken en slapen. Je hebt moeite je
ogen open te houden en valt uiteindelijk in slaap.
- Fase 2: Dit is het begin van de echte slaap. Maar de slaap is nog licht.
Je wordt niet meer van elk geluid wakker, maar als je wordt gewekt in deze
fase heb je nog niet het gevoel diep geslapen te hebben.
- Fase 3: Dit is de overgangsfase naar de diepe slaap. Je ademhaling wordt
helemaal regelmatig, je hartritme daalt, je spieren raken totaal ontspannen.
- Fase 4: Dit is de fase van de echte diepe slaap. Ademhaling en hartritme
zijn op zijn laagst. Als je uit deze slaap gewekt wordt ben je gedesoriënteerd
en heb je tijd nodig om je te realiseren waar je bent.
- Fase 5 (REM slaap): In deze fase zijn er snelle oog bewegingen en is er
sprake van grote hersenactiviteit. De hersenen zijn actief met dromen, het
verwerken van informatie en allerlei geheugenfuncties.
Rico Schuijers vertelt hoe spanning
om kan slaan in stress
| Maart 201210
ZWeVen BoVen
Zuid-Afrika
ZWeefVliegers kunnen in de WinTermAAnden de kisT opBergen en WAcHTen
op mooier Weer. of Ze reiZen Af nAAr HeT ZuideliJk HAlfrond om dAAr
Te profiTeren VAn opTimAle WeersomsTAndigHeden. ronAld TermAAT
geBruikTe de Zuid-AfrikAAnse nATionAls om Te TrAinen Voor HeT komende Wk.
speciAAl Voor Air sporTs mAil Hield HiJ een dAg lAng ZiJn erVAring BiJ TiJdens
HeT Vliegen op de nATionAle kAmpioenscHAppen VAn Zuid-AfrikA
Tekstronald TermaatFoto’sronald Termaat en Will Janssens
H et is dag zeven van de Zuid-Afrikaanse Nationals.
Vijfhonderd meter, de vario beweegt tussen de 0 en 1 m/s.
Het is kwart over drie en ik heb inmiddels 250 kilometer
achter me liggen. M’n gemiddelde toont 109 km/u. Dat lijkt heel
wat, maar is voor Zuid-Afrika en de verwachting voor de dag
matig. Vijftig kilometer terug heb ik een groep verlaten die, zoals
gebruikelijk, achter me goed stijgen vindt. Ik ben van wolk naar
wolk gezigzagd om goed stijgen te vinden. Veertig kilometer
verderop zie ik weer goede cumulus staan. Ik zit onder wat kleine
pluisjes en klim nu bijna een meter gemiddeld. De opdracht van
vandaag is 664 kilometer, dus nog ruim 400 kilometer te gaan.
Einde thermiek is 18:00 uur en vanaf 17:00 uur sterk afnemend.
Met deze snelheid ben ik om 19:00 uur terug, dus dat gaat niet
lukken. Twee kilometer en 90 graden van koers ontwikkelt zich
een plukje. Ik twijfel kort; ik heb nu immers stijgen en het
stijgen onder een plukje op 2000 meter hoogte staat kan moeilijk
| Maart 2012 11
te vinden zijn. Maar het werkt: de vario klimt tot 4 m/s en de
tot 600 kg gevulde JS1 klimt gemoedelijk omhoog. De wereld
ziet er opeens weer veel beter uit, maar schijn bedriegt. Na het
volgende keerpunt moeten we naar het zuiden. Kijkend naar
het zuiden zie ik enorme cumulonimbi (CB) ontwikkelen.
Die lijken de weg compleet te versperren en geven een enorme
hoeveelheid schaduw over het gebied waar we heen moeten.
muur VAn regen
Mijn zuurstofinstallatie geeft korte pufjes als ik op 2800 meter
de thermiekbel verlaat en met een grondsnelheid van 220 km/u
richting het keerpunt vlieg. De grond ligt op 1400 meter msl dus
ik bevind me inmiddels op 4200 meter en dat helpt met je snelheid.
De lucht afspeurend naar andere deelnemers levert niets op.
Over de radio verneem ik dat de Deense zweefvlieger Arne Bøye-
Moller, met wie ik gelijk gestart ben, 40 kilometer voor me zit en
het keerpunt net rond. Hij gelooft dat we net langs de buien het
zuidelijke keerpunt kunnen bereiken. Na het ronden twijfel ik
tussen meer in de zon te blijven, of directer op koers richting de
CB’s. Dat kan heel goed zijn, maar ook slecht. In ieder geval moet
ik hoog blijven zodat er opties zijn. Arne meldt goed stijgen en dat
geeft me vertrouwen om op koers te blijven. Inmiddels ontwaar
ik een grote muur van regen, gelukkig niet direct op koers.
Mooie verlichting dankzij de bliksem maakt het plaatje compleet.
Het is duidelijk dat er genoeg energie in de lucht zit. Voor de
CB’s klim ik nog tot 2800 meter en waag me dan het donkere
gebied in. Het zicht is uitstekend, maar hoelang blijft dit goed
gaan? Ik concentreer me op de trekrichting in combinatie
met de wind en de verwachting. Het lijkt erop dat de CB’s
behoorlijk stationair zijn, en de 100 kilometer die nog naar
het zuiden te gaan zijn moeten zonder grote problemen te over-
bruggen zijn. Hoop ik...
rode ZAndsTormen
Dan begint het te stijgen en moet ik m’n vaart verhogen om
uit de wolk te blijven. Ruim 50 kilometer kan ik zo doorvliegen
met de snelheid rond de 200 km/u. Totdat het einde van de wolk
nadert, 30 kilometer voor het keerpunt. Richting het keerpunt is
een groot gat, met een paar kleine cumultjes. Die volg ik om
hoog te blijven. Arne is net gerond en meldt geen stijgen. Links
voor me zie ik op de grond enorme rode stofstormen ontstaan.
Zo’n convergentielijn geeft vaak enorm goed stijgen en kan je
heel laag aanvliegen.
Gelukkig vind ik nog wat stijgen en dat zorgt er voor dat ik op
een comfortabele hoogte weer bij de CB’s aankom. Waar zit het
stijgen? Ik zoek naar signalen die op stijgen duiden: vogels, andere
vliegtuigen, dust devils of rode zandstormen. Maar al wat ik zie
is een muur van regen met mooie bliksemflitsen rechts van me.
souTH AfricAn nATionAls 2011
De Zuid-Afrikaanse Nationals is een uitstekende manier om
in de Europese winter te trainen voor het komende seizoen.
Het aantal deelnemers is niet groot, maar het niveau is
erg hoog. Meerdere (oud) wereld- en nationaal kampioenen
strijden mee. In december 2011 werden er tien dagen
opdrachten gevlogen tussen 330 en 664 kilometer.
Ronald Termaat eindigde uiteindelijk op een tweede plaats,
met een achterstand van 1 punt (zes seconden) op de
winnaar: de Zuid-Afrikaan Oscar Goudriaan. De Deen Arne
Bøye-Moller eindigde als derde.
eeN AANRADeR VOOR ieDeReeN Die iN De wiNTeR TOCH eeN mOOie weDsTRijD wiL VLiegeN
>
Ronald Termaat in zijn JS1
| Maart 201212
> De voorkant van de wolk ziet er wel veelbelovend uit, en een goede
20 minuten geleden werkte het toch ook. Als ik hier niks kan
vinden moet ik naar links, de zon in. Deze twee benen bevinden
zich echter tussen twee verkeersgebieden in. Veel mogelijkheden
om van koers af te wijken zijn hier niet. Maar dan komt het stijgen.
Eén meter, twee, drie, drie en een half. Ik draai en met gemiddeld
3,8 m/s ga ik omhoog. Zou er nog meer zitten? Ik besluit geen
risico te nemen en eerst de maximale hoogte te pakken. Vlak
onder de basis aangekomen ga ik weer verder. De vario stijgt verder.
Plus vier, plus vijf. Ik verhoog m’n snelheid tot aan de gele streep.
M’n grondsnelheid is nu tussen de 250 en 270km/h en de vario
gaat naar de aanslag. Kennelijk zat er toch beter stijgen.
AgrAriscH en WoesTiJnAcHTig
Het landschap waar de wedstrijden gevlogen worden is
vergelijkbaar met het midden van Frankrijk, dankzij de vele
agrarische gebieden. In het zuidwesten is het ter hoogte van
de Gariep Dam meer woestijnachtig. Volgens Ronald Termaat
zijn er in ieder geval ruime landingsmogelijkheden. Hij vertelt:
“Ik vind het echt een aanrader voor iedereen die in de winter
toch een mooie wedstrijd wil vliegen. Sommigen zeggen dat
Zuid-Afrika een gevaarlijk land is. Het enige advies dat ik
daarover kan geven is dat je de gele schapen niet moet aaien,
en altijd aan de goede kant van het hek moet landen.”
ZOALs BijNA eLKe DAg is De FiNALgLiDe gOeD VOOR VeRHOOgDe HARTsLAg
finAlglide
Dan komt de keus, de lijn met stijgen gaat zo’n 35 graden rechts
van koers verder. Op koers is een groot blauw gat met in de verte
cumuls. De verte betekent al gauw zo’n vijftig tot zestig kilometer.
Arne is op koers gegaan. Ik ga naar rechts en kan met hoge snelheid
naar het einde van de CB vliegen. Dit stuk heeft de gemiddelde
snelheid enorm omhoog gebracht en met nog zo’n 150 kilometer
te gaan krijg ik weer goede hoop dat het mogelijk moet zijn terug
te komen. De lucht begint ineens behoorlijk leeg te geraken:
weinig cumulus. Alleen opnieuw 35 graden rechts van koers nog
een groepje. Ik ga daarheen en vind na enig zoeken weer goed
stijgen dat me bijna op finalglide brengt. Twintig kilometer voor
het laatste keerpunt klim ik nog een beetje en begin dan aan m’n
finalglide van 90 kilometer. De groep die ik 400 kilometer terug
verliet rondt het keerpunt 10 kilometer voor mij. Net na Arne
rond ik ook, maar hij zit lager en ik haal hem op finalglide in.
Zoals bijna elke dag is de finalglide goed voor verhoogde hartslag.
Negentig kilometer glijden zonder dat er enig stijgen is. Onder je
glijpad zakken betekent meteen dat je het niet haalt. Maar ook deze
keer laat de JS1 me niet in de steek en kan ik weer veilig landen
op Welkom Airport, de thuisbasis van de Nationals. Uiteindelijk
behaal ik 951 punten en een zevende dagplek. Niet optimaal,
maar toch tevreden gezien de verschillende uitdagingen.
Voor de foto was Lukas ten Napel stand in voor Hans ter Maat
Die HeLmeN ZijN eCHT HiP.
VOOR sOmmige mATeN ZijN
we AL uiTVeRKOCHT
| Maart 2012 13
ik kreeg een cursus van mijn kinderen
cadeau. ik heb het altijd gewild, maar
het is er nog niet van gekomen. Hoe gaat
het eigenlijk in zijn werk?”, vroeg een man bij
de stand van de KNVvL waar de afdelingen
schermvliegen en delta als elk jaar gebroe-
derlijk bij elkaar stonden. “u kunt eerst een
introductieweekeind doen of direct een
cursusweek boeken. maar loop even rond,
dan is er vast een vliegschool die zal bevallen.
Kies een KNVvL-erkende school want dan
bent u verzekerd van een goede en veilige
opleiding.” De man kwam later tevreden
terug. Hij had zijn keus gemaakt en zag uit
naar de eerste lesweek.
onTmoeTingen
Nagenoeg alle scholen waren met een
stand vertegenwoordigd waarbij het publiek
een uitgebreid aanbod aan informatie over
vliegcursussen en vakanties maar ook
producten konden verkrijgen. Action Air
“ sports richtte zich duidelijk meer op de
sociale ontmoetingen dan op verkoop: in hun
tent was het een samenkomen van vliegers.
Ronald ten Berge: “Naast gezelligheid hebben
we wel redelijk wat inschrijvingen gekregen,
voornamelijk voor onze veiligheidstraining.
mensen doen dat graag in de eigen taal.”
Ook André manuel van Touch the sky had
het rondom zijn terreinwagen gezellig druk.
“wij hebben diverse aanmeldingen voor
tochten, dat vinden gevorderde scherm-
vliegers toch leuk.” Bij Airtime was een groot
aantal producten verkrijgbaar. “Die helmen
zijn echt hip. Voor sommige maten zijn we al
uitverkocht”, laat Ayke jager weten. “maar
het gaat natuurlijk om de ontmoeting.”
VolgeBoekT
Dat het voor opleidingsinstanties en voor
handelaren interessant is om op de beurs
te staan, is volgens organisator Ton Draaijer
wel bewezen doordat alle deelnemers van
vorig jaar op de kortst mogelijke termijn
hadden ingeschreven. Daarmee was de beurs
direct volgeboekt. Hij vertelt: “we hebben
weinig veranderd in vergelijking met vorig
jaar en toch is de organisatie veel werk. een
avond tevoren wilde iemand nog afzeggen,
het kwam even niet goed uit. gelukkig heb ik
hem kunnen overhalen en is hij toch gekomen.
ik vind het belangrijk dat alle scholen er
kunnen zijn en iedereen tevreden is.” Over
bezoek had Ton niet te klagen. Voor drie uur
was het bezoekersaantal van vorig jaar al
overschreden. De beurs kreeg nog aandacht
op een lokaal radiostation en dat leverde
toch ook weer dagjesmensen op.
priJsuiTreikingen
De beurs werd opgeluisterd met de prijs-
uitreikingen van de afdelingen delta- en
schermvliegen. Bij de afdeling scherm-
vliegen ging het om de uitreiking van de
prijzen voor de XC Contest: dit is een online
competitie waarbij piloten hun elektronisch
geregistreerde vluchten aanmelden en
daarmee punten kunnen verdienen.
De schermvliegers kennen daarin zowel een
nationaal (vluchten gemaakt in Nederland)
als een internationaal klassement.
Voorzitter maarten van eck van scherm-
vliegen reikte de prijzen uit.
Bestuurslid Annet Vieregge en commissielid
Coen jansen van Delta overhandigde de
prijzen voor de beste prestaties in over-
landcompetitie (OLC) aan de zeilvliegers
Rob in ’t groen (winnaar) en joost eertman
(tweede plaats). Tevens werden de prijzen
verloot (met dank aan Bever Zwerfsport)
onder de piloten die de enquête van
de sportcommissie hadden ingevuld t.a.v.
de locatie van het NK zeilvliegen 2012.
Veel publiek bij delta- en schermvliegbeurs Wageningen
deZe JAArliJks Terug kerende Beurs AAn HeT einde VAn JAnuAri
geldT Als HéT onTmoeTingsmomenT Voor pArA- en HAnggliders om
Af Te spreken Voor VAkAnTies, of om eVen BiJ Te prATen. mAAr ook
Voor enkele TienTAllen mensen die grAAg Willen WeTen Hoe dAT nu
is om Te scHerm- of ZeilVliegen
Top 3 nATionAAl
1. Hans ter Maat 339,97 pt
2. Remko Bolt 333,43 pt
3. Wilco Lengkeek 306,46 pt
Top 3 inTernATionAAl
1. Wilco Lengkeek 738,19 pt
2. Remko Bolt 702,55 pt
3. Pierre van Bragt 573,72 pt
| Maart 201214
W ie echter naar deze ‘herinne-
rings plek’ een pelgrimage zou
willen ondernemen, wordt
tegenwoordig – helaas ook in publicaties van
onze vereniging – de verkeerde kant opge-
stuurd met de toevoeging ‘aan het Malieveld’.
Dit nu is onjuist. Men komt dan bij een
poffertjeshuis, waarvan meteen duidelijk zal
zijn dat dit niet de plaats voor de oprichting
van een zo serieuze vereniging was en
trouwens, in 1907 bestond het nog niet.
BelAngriJke BiJeenkomsTen
Van het echte Zuid-Hollandsch Koffiehuis
staat alleen de gevel nog overeind. Deze is
te vinden op de Dagelijkse Groenmarkt 37,
tegenover de Grote of Sint Jacobskerk. In
1889-1890 gebouwd naar een ontwerp van
de Haagse architect Johannes Mutters jr.,
was het destijds, anders dan zijn naam
doet vermoeden, eigendom van de Zuid
Hollandsche Bierbrouwerij. In zijn tijd
was het één van de meer luxe gelegen-
heden van Den Haag en de plaats van
belangrijke bijeenkomsten. Hier vergaderde
de letterkundige vereniging ‘Aesthetica’,
waar de jonge Louis Couperus nog lid
van was, maar ook werd hier in 1908 de
Nederlandse Bond voor Lichamelijke
Opvoeding opgericht, die tot op heden
de Vierdaagse wandelmars in Nijmegen
organiseert. En in 1907 vond hier dus de
oprichting plaats van een ‘Vereeniging
ter bevordering van de luchtscheepvaart’,
zoals de eerste naam korte tijd luidde.
Men mag degenen die aan het Malieveld
dachten overigens niet te hard aanvallen.
Waar nu poffertjes te krijgen zijn, bevond
zich voor de oorlog een etablissement dat
bekend stond als ’t Wachtje’. Het ontleende
zijn naam aan de oude Grenadierswacht
bij de Bosbrug en was, nadat de militairen
het veld geruimd hadden, als een soort
literatencafé het trefpunt voor journalisten,
schrijvers, artiesten en andere represen-
tanten van het Haagse culturele leven.
De KNVvL heeft hiermee echter niets van
doen gehad. Het beruchte bombardement
op het Bezuidenhout op 3 maart 1945
maakte een einde aan zijn bestaan.
Misschien kan bij een volgend jubileum
van de KNVvL op de Groenmarkt nog eens
een gedenksteen(tje) worden aangebracht.
Maar laten we in elk geval onthouden dat
daar de bakermat van de KNVvL ligt.
Bakermat van de KNVvLHeT Zuid-HollAndscH koffieHuis
de opricHTingsVergAdering VAn de knVVl Vond, Aldus HeT gedenkBoek
uiT 1912, plAATs ‘Te 3 uur ’s middAgs VAn den 19en ocToBer (1907) in
’T Zuid-HollAndscH koffieHuis Te ’s grAVenHAge’. diT mAAkT HeT Zuid-HollAndscH
koffieHuis de BAkermAT VAn de knVVl. Tekstenfoto’sHarm J. Hazewinkel
Van het historische Zuid-Hollandsch Koffiehuis is slechts de gevel bewaard gebleven en die is thans
een gemeentelijk monument. Binnen overheersen nu minder historische gokkasten en speelautomaten.
| Maart 2012 15
agenda en verdereVenemenTen 2012Aero Friedrichshafen 2012 Wanneer: 19-04-2012
Waar: Friedrichshafen
(Duitsland)
Theorie-examens schermvliegen Wanneer: 20 april 2012
Waar: Jaarbeurs Utrecht
NK Zeilvliegen - Slepen Wanneer:
17 t/m 20 mei 2012
Waar: Deelen
NK Zweefvliegen 2012 Wanneer:
17 t/m 26 mei 2012
Waar: Nationaal
Zweefvliegcentrum Terlet
Vliegshow Volkel in de Wolken 2012 Wanneer: 20 mei 2012
Waar: Vliegstrip park Volkel
in Volkel
NK Zeilvliegen - bergvliegen Wanneer: 27 mei t/m
2 juni 2012
Waar: Schiesling/Aflenz
(Oostenrijk)
Elsefly 2012 Wanneer:
8 t/m 10 juni 2012
Waar: De Elshof te Wijhe
Texel Airshow 2012 Wanneer: 28-07-2012
Waar: De Cocksdorp
(Texel)
opZeggen lidmAATscHAp
Het opzeggen van uw lidmaatschap
dient altijd schriftelijk te geschieden en
kan uitsluitend door het lid persoonlijk
worden verricht. De opzegging dient
uiterlijk 30 november van het lopende
kalenderjaar te zijn ontvangen door
de ledenadministratie van de KNVvL.
U ontvangt altijd een schriftelijke
bevestiging van uw opzegging.
Heeft u deze niet ontvangen, dan
mag u er niet van uitgaan dat uw
lidmaatschap is opgezegd.
conTAcT meT knVVlKijk op www.knvvl.nl voor contact-
gegevens van onze afdelingen of
bel 0348-437060. Voor informatie
over de brevetten van het KEI zie
www.brevet. . Voor direct contact met
het kantoor in Woerden stuur
een e-mail aan:
- Ledenadministratie:
- Financiële zaken:
- Operationele zaken:
- Communicatie:
- KNVvL Examinering Instituut (KEI):
- Directie en bestuur via:
- Collectieve WA-verzekeringen voor de
vliegende afdelingen, met uitzondering van
gemotoriseerd vliegen
- Belangenbehartiging op nationaal en
internationaal niveau
- Juridische ondersteuning bij het aanvragen
van luchtsportterreinen
- Vier keer per jaar hét Nederlandse tijdschrift
Airsportsmail vol met informatie voor
luchtvaart lief hebbers en luchtsporters
- Flinke ledenkorting op de brevetten,
uitgegeven door het KEI
- Online ledenadministratie waarin je zelf je
gegevens bij kunt houden via mijn.knvvl.nl
Voordelen knVVl lidmAATscHAp
Jongste ballonvaarder van NederlandOp vrijdag 10 februari kreeg Andris Ostrovskis (1991) uit ’s-Hertogenbosch zijn KNVvL
BPL uitgereikt door Ronald Termaat, directeur Kei. Andris is pas 20 jaar en daarmee
de jongste gebrevetteerde Nederlandse ballonvaarder. Zijn eerste ballonvaart maakte
hij reeds op 6-jarige leeftijd in Letland. Hij kon toen nauwelijks over de rand van de
ballonmand kijken. Deze heuglijke vaart zal hem altijd bijblijven want bij de enigszins
onstuimige landing kwam zijn oma met haar volle gewicht op hem terecht. Andris is
van plan om zich bezig te gaan houden met wedstrijdballonvaren en kijkt dan ook met
belangstelling uit naar het komend
ballonseizoen. Voorzover zijn HBO-
studie HRm dat toelaat, zal hij vaak
aanwezig zijn bij ballonevenementen,
zowel in Nederland als daarbuiten.
wij wensen Andris veel succes toe
met zijn ballonvaartcarrière en vooral
veel soft landings.
��������������������������������� ��������
��������������������������������������������������
�������������������������������������������� �����������������
��������������������������������������������������������
���������������� ����������������������������� �������������
������������������ ���������������������������������������������
������������������������������������������ ������������������������������
�����������������������������������
������������������������������� �������
��������������������������������� ��������
��������������������������������������������������
�������������������������������������������� �����������������
��������������������������������������������������������
���������������� ����������������������������� �������������
������������������ ���������������������������������������������
��������������
�����������������
�����������������������
���������� ����������������������������
������ › �� �������������������������›���������
������������������������
����������������������������������������������������
����������������� ��������������������������������
��������������������������������������
����� �������������������������������������
������������������������������ �������� ›�����������
����������� ���������������������������� ����
��������������������� ��������›�����›���������������� ����
���������������������������������������������������
�������������������������������������������������
������������� ���������������������������������������
�������������������������������������������������������
�������������������������������
���������������������������������������������������������������
��������������������� ��������›�����›���������������� ����
���������������������������������������������������
�������������������������������������������������
������������� ���������������������������������������
�������������������������������������������������������
�������������������������������
�������
�
��������������������������������� ����������������������������������������� ��������
�������
�