"Pozyskiwanie i obsługa inwestora"
Atrakcyjność inwestycyjnaOpinie inwestorów zagranicznych
INWESTYCJE ZAGRANICZNE – PRAKTYCZNE ASPEKTY POZYSKIWANIA INWESTYCJI PRZEZ SAMORZĄDY LOKALNE
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
1993 1995 1997 2000 2003 2005
perspektywy wzrostu gosp.koszt siły roboczejwielkość polskiego rynku
Najważniejsze czynniki podejmowania działalności gospodarczej w Polsce przez inwestorów zagranicznych
W 2005 po raz pierwszy najważniejszym czynnikiem jest wielkość polskiego rynku
Najważniejsze 10 czynnikóww latach 2005-2008 roku:
- wielkość polskiego rynku- koszt siły roboczej- perspektywa wzrostu gospodarczego- kwalifikacje siły roboczej- podaż siły roboczej- możliwość redukcji kosztów produkcji- bezpieczeństwo prawne- niskie podatki- członkostwo w UE- możliwość nabywania gruntów i nieruchomości
Źródło: ‘Opinie inwestorów zagranicznych o warunkach działalności w Polsce’, raport z badania marketingowo, CBM INDICATOR, lipiec 2008
Czynniki wpływające na decyzję o lokalizacji inwestycji w danym regionie
Korzystne położenie
Duży rynek zbytu w regionie
Korzystne połączenia komunikacyjne miejscowości
Duża podaż wykwalifikowanych
pracowników
Niska cena siły roboczej
Dobrze rozwinięta infrastruktura przemysłowa
Możliwość znalezienia nowych rynków zbytu
Ugruntowana pozycja polskiej firmy w regionie
Związki partnera zagr. z regionem
Mała konkurencja ze strony firm lokalnych
Kwalifikacje siły roboczej
Koszt siły roboczej
Duży rynek zbytu we regionie
Podaż siły roboczej
Korzystne połączenia komunikacyjne miejscowości
Ułatwiony dostęp do innych rynków zbytu, korzystne warunki do eksportu
Dobrze rozwinięta infrastruktura przemysłowa
Atrakcyjna działka pod inwestycje
Niskie ceny komponentów i materiałów w regionie
Możliwość przejęcia wolnych obiektów produkcyjnych
65,5%
64,1%
57,9%
55,2%
54,6%
49,4%
48,1%
42,7%
40,9%
40,2%
49,0%
48,2%
45,0%
42,5%
40,8%
37,0%
35,1%
35,1%
34,8%
34,0%
2005 2008
Źródło: ‘Opinie inwestorów zagranicznych o warunkach działalności w Polsce’, raport z badania marketingowo, CBM INDICATOR, lipiec 2008
Czynniki wpływające na decyzję o lokalizacji inwestycji w danym regioniew zależności od kraju pochodzenia inwestora
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
Niemcy (N=239) UK (N=58) Francja (N=55) Holandia (N=48) USA (N=42)
kwalifikacje siły roboczejkoszt siły roboczejduży rynek zbytu w regioniepodaż siły roboczejkorzystne połączenia komunikacyjne miejscowości
Niemcy:- koszt siły roboczej – 58,2%
Wielka Brytania:- kwalifikacje siły roboczej – 56,9%
Francja:- kwalifikacje siły roboczej – 43,6%- duży rynek zbytu w regionie – 43,6%- korzystne połączenia komunikacyjne – 43,6%
Holandia:- koszt siły roboczej – 62,5%
USA:- kwalifikacje siły roboczej – 45,2%- duży rynek zbytu w regionie – 45,2%
Źródło: ‘Opinie inwestorów zagranicznych o warunkach działalności w Polsce’, raport z badania marketingowo, CBM INDICATOR, lipiec 2008
Największy wzrost pozytywnych wskazań dotyczących prawidłowych regulacji prawnych
w porównaniu do roku 2003
7,2% 35,0%
Ocena prawnych warunków działalności inwestorów zagranicznych w Polsce
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
2000 (N=814) 2003 (N=707) 2005 (N=707)
regulacje prawne mają luki i są niespójne
prawo jest różnie interpretowane iegzekwowane przez władze
firmy są zaskakiwane częstymi zmianamiprzepisów prawnych
przepisy prawne są mało klarowne i pojawiasię niebezpieczeństwo różnej ichinterpretacjiregulacje prawne są zbyt szczegółowe ikrępują działalność
firmy są zaskakiwane kierunkiem zmianprzepisów prawnych
regulacje prawne są niekorzystne dlakapitału zagranicznego
regulacje prawne działalności kapitałuzagranicznego są prawidłowe
Procent odpowiedzi „tak”
Źródło: ‘Opinie inwestorów zagranicznych o warunkach działalności w Polsce’, raport z badania marketingowo, CBM INDICATOR, lipiec 2008
Etap tworzenia firmy sprawiający szczególne trudności
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%
2005
2008
przygotowanie dokumentacji i formalna rejestracja firmy
znalezienie partnerów biznesowych
znalezienie odpowiedniej lokalizacji
stworzenie odpowiednich warunków technicznych i organizacyjnych dla rozpoczęcia działalności
gospodarczej
uzyskanie zachęt inwestycyjnych
zakup nieruchomości
przekonanie zagranicznych decydentów o zaletach Polski jako lokalizacji
rekrutacja i zatrudnienie pracowników
znalezienie informacji o Polsce
znalezienie odpowiednich polskich poddostawców
Źródło: ‘Opinie inwestorów zagranicznych o warunkach działalności w Polsce’, raport z badania marketingowo, CBM INDICATOR, lipiec 2008
Czynniki stanowiące największą trudnośćdla działalności firmy w Polsce
44,6%
42,1%
40,1%
30,0%
29,9%
29,9%
29,5%
29,2%
21,1%
18,7%
14,3%
12,0%
11,9%
10,6%
45,9%Biurokracja
Częste zmiany przepisów prawnych
Obowiązujące w Polsce przepisy prawne
Czas rozpatrywania spraw administracyjnych
Mało elastyczne prawo pracy
Egzekucja przepisów prawnych
Korupcja
Stan infrastruktury drogowej
Wysokość obciążeń podatkowych
Wysokość obciążeń socjalnych
Wahania kursu złotego
Nieuczciwa konkurencja ze strony polskich firm
Działalność związków zawodowych
Wizerunek polski za granicą
Nastawienie społeczne do inwestycji zagranicznych
Źródło: ‘Opinie inwestorów zagranicznych o warunkach działalności w Polsce’, raport z badania marketingowo, CBM INDICATOR, lipiec 2008
Czynniki związane z przystąpieniem Polski do UE, które wpłynęły na działalność firmy
50,4%
35,7%
35,6%
30,2%
11,2%
Harmonizacja prawa polskiego z unijnym
Uproszczenie procedur dostawy na rynki unii
europejskiej
Zniesienie ceł pomiędzy krajami UE
Fundusze pomocowe UE
Zmiany w warunkach prowadzenia eksportu
poza UE
OCENA %
Bardzo pozytywny 24,2
Pozytywny 48,6
Neutralny 17,7
Negatywny 2,4
Bardzo negatywny 0,3
Brak zdania 6,8
Ocena wpływu przystąpienia Polski do UE na działalność firmy
Źródło: ‘Opinie inwestorów zagranicznych o warunkach działalności w Polsce’, raport z badania marketingowo, CBM INDICATOR, lipiec 2008
Czynniki wpływające na działalność firmy
Ocena współpracy ze związkami zawodowymi na terenie firmy
47,5%
2,3%
3,1%
22,4%
20,5%
3,4%
Na terenie zakładu nie działają żadne związki
zawodowe
Bardzo dobrze
Dobrze
Neutralnie
Źle
Bardzo źle
Źródło: ‘Opinie inwestorów zagranicznych o warunkach działalności w Polsce’, raport z badania marketingowo, CBM INDICATOR, lipiec 2008
„Wiek” technologii wykorzystywanych przez spółki z udziałem kapitału zagranicznego
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
1997 2000 2003 2005
do jednego roku 1-5 lat 5-10 lat powyżej 10 lat
Firmy w coraz mniejszym stopniu korzystają ze starych technologii
W 2005 badanie uwzględniłowykorzystanie najnowszychtechnologii (do jednego roku) – wykorzystuje je jedynie 8,8%badanych spółek
Źródło: ‘Opinie inwestorów zagranicznych o warunkach działalności w Polsce’, raport z badania marketingowo, CBM INDICATOR, lipiec 2008
Ocena kwalifikacji polskich kadr w spółkach z udziałem kapitału zagranicznego
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
dobrze średnio źle trudnopowiedzieć
kadra kierownicza
pracownicy umysłowi (specjaliści)
pracownicy umysłowi (personel pomocniczy)
pracownicy fizyczni
Porównanie ocen dobrych
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
2000 2003 2005
Coraz lepsza ocena kadry polskich pracowników
Źródło: ‘Opinie inwestorów zagranicznych o warunkach działalności w Polsce’, raport z badania marketingowo, CBM INDICATOR, lipiec 2008
Ulgi i zachęty inwestycyjne, z których korzystają firmy z kapitałem zagranicznym
32,30%
28,20%
20,30%
18,60%
16,90%
11,30%
30,70%
Pomoc z tytułu zatrudniania bezrobotnych
Firma nie korzystała z ulg i zwolnień
Ulgi w podatkach i opłatach lokalnych (podatek od nieruchomości)
Pomoc na szkolenia pracowników
Dotacje inwestycyjne lub na tworzenie nowych miejsc pracy
(w tym z funduszy UE)
Zwolnienie z podatku dochodowego z tytułu prowadzenia działalności w SSE
Pomoc z tytułu zatrudnienia osób niepełnosprawnych
Źródło: ‘Opinie inwestorów zagranicznych o warunkach działalności w Polsce’, raport z badania marketingowo, CBM INDICATOR, lipiec 2008
Ocena stosunków między władzami lokalnymi a firmą
Źródło: ‘Opinie inwestorów zagranicznych o warunkach działalności w Polsce’, raport z badania marketingowo, CBM INDICATOR, grudzień 2008
OCENAW roku rozpoczynania
działalności (%)Obecnie (%)
Bardzo dobrze 15,9 17,7
Dobrze 49,3 54,5
Średnio 27,9 23,8
Źle 3,8 2,0
Bardzo źle 1,4 0,6
Obecnie władze lokalne oceniane są przez firmy z udziałem kapitału zagranicznego lepiej niż w momencie rozpoczynania działalności
Instytucje, organizacje lub osoby szczególnie pomocne lub stwarzające największe trudności w uruchomieniu
działalności gospodarczej na terenie gminy
Źródło: ‘Opinie inwestorów zagranicznych o warunkach działalności w Polsce’, raport z badania marketingowo, CBM INDICATOR, grudzień 2008
firmy doradcze
urzędnicy gminy
wójt, burmistrz lub prezydent
organizacje przedsiębiorców
urząd skarbowy
inne spółki z kapitałem zagranicznym
firmy krajowe
PAIiIZ (PAIZ)
agencje państwowe (ARP, AMW, ANR)
lokalni politycy
partie polityczne
kościół
2005
2003
trudności pomoc
Sposoby stymulacji rozwoju działalności gospodarczej inwestorów zagranicznych przez władze lokalne
Źródło: ‘Opinie inwestorów zagranicznych o warunkach działalności w Polsce’, raport z badania marketingowo, CBM INDICATOR, grudzień 2008
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%
2008 2005 2003
udzielanie ulg podatkowych
rozwijanie infrastruktury technicznej
tworzenie planów rozwoju
lokalnego lub regionalnego
pomoc w znalezieniu partnerów biznesowych
rozwijanie infrastruktury społecznej
działania na rzecz ochrony
środowiska naturalnego
„Doing business 2009”Raport Banku Światowego
Kryteria wyboru lokalizacji
INWESTYCJE ZAGRANICZNE – PRAKTYCZNE ASPEKTY POZYSKIWANIA INWESTYCJI PRZEZ SAMORZĄDY LOKALNE
Gmina: • Promocja oferty zagranicą (misje, study-tours)• Wizyty radców handlowych, PAIiIZ, izb
handlowych;• Określanie przewagi konkurencyjnej (branża,
lokalizacja,
• Pierwsza wizyta inwestora (project manager)• Informacje makroekonomiczne (sektorowe,
zachęty inwestycyjne- podatki, SSE, fundusze europejskie)
• Osoba odpowiedzialna w Gminie;
• Współpraca w zakresie uzyskiwania pomocy publicznej;
• Baza danych dostawców (media, partnerzy handlowi)
• Procedury administracyjne;• Koordynacja działań różnych instytucji (17=1)
Decyzja o inwestowaniuOcena potencjalnego wpływu inwestycji na
konkurencyjność firmy, decyzja zarządu, wybór regionu świata
Krótka listaKrótka lista krajów, wybór konkretnych
lokalizacji, analiza zachęt inwestycyjnych, szczegółowa analiza
prawno-finansowa inwestycji, negocjacje z władzami regionalnymi
i centralnymi, ocena przebiegu czasowego inwestycji
Długa lista krajówAnaliza warunków
makroekonomicznych i politycznych krajów, ogólna analiza prawno-
finansowa w tym zachęt inwestycyjnych, pierwsze wizyty
rozpoznawcze
6m
3m
3m
Czas
(miesiące)
Wybór lokalizacji - etapy
Inwestycje zagraniczneStudia przypadków
INWESTYCJE ZAGRANICZNE – PRAKTYCZNE ASPEKTY POZYSKIWANIA INWESTYCJI PRZEZ SAMORZĄDY LOKALNE
Projekt zakończony decyzją o inwestycji w Polsce
• Nazwa firmy: Gillette• Rodzaj produkcji: metalowa (maszynki
do golenia), największa fabryka koncernu na świecie
• Przedsiębiorstwo wielonarodowe
• Wielkość inwestycji: 120 mln EUR• Planowane zatrudnienie: 1150
• Początek obsługi projektu: lipiec 2002• Ostateczna decyzja: 16 marca 2004• Kraj także walczący o inwestycję:
Czechy
• Planowane miejsce inwestycji: Łódź
Łódź
Postrzegane przez inwestora wagi argumentów
•Długi czas trwania i duży stopień skomplikowania procedur administracyjnych
•Brak Miejscowych Planów Zagospodarowania Przestrzennego
•Brak efektywnego systemu zachęt
•Brak efektywnego sposobu finansowania budowy infrastruktury
•Konieczność angażowania środków inwestora w budowę infrastruktury technicznej
•Brak efektywnych procedur zakupu nieruchomości należącej do ANR
•Brak szkoły międzynarodowej w Łodzi
•Pozytywne doświadczenia przedsiębiorstwa z działalności na polskim rynku•Znajomość Łodzi jako miejsca prowadzenia inwestycji•Stosunek władz lokalnych do inwestycji•Niskie koszty pracy •Wykwalifikowani pracownicy•Niskie koszty produkcji•Bardzo dobra współpraca organów wszystkich poziomów administracyjnych kraju
Argumenty za lokalizacją inwestycji w Polsce Argumenty przeciw lokalizacji inwestycji w Polsce
>
Projekt zakończony decyzją o inwestycji w innym kraju
• Nazwa firmy: Getrag/Ford• Rodzaj produkcji: skrzynie biegów• Kraj pochodzenia: Niemcy
• Wielkość inwestycji: 250 mln EUR• Planowane zatrudnienie: 600
• Początek obsługi projektu: marzec 2004
• Ostateczna decyzja: koniec 2004• Kraj inwestycji: Słowacja
• Planowane miejsce inwestycji: MielecMielec
Postrzegane przez inwestora wagi argumentów
•Koszty pracy (narzuty na płace) i spodziewany ich wzrost
•Cena gruntu
•Infrastruktura
•Dostępność kadry
•System prawa pracy w zakresie: czasu pracy, wynagrodzeń i związków zawodowych
•Lokalizacja działki
•Bliskość do poddostawców
•Krótszy czas budowy fabryki
•Korzystniejsze procedury budowlane
Argumenty za lokalizacją inwestycji w Polsce Argumenty przeciw lokalizacji inwestycji w Polsce
<
Praktyczne narzędzia pozyskiwania inwestora
INWESTYCJE ZAGRANICZNE – PRAKTYCZNE ASPEKTY POZYSKIWANIA INWESTYCJI PRZEZ SAMORZĄDY LOKALNE
Oferta wg standardów PAIiIZ
Obsługa projektów inwestycyjnych
• inwestor określa warunki brzegowe projektu
• Gminy przekazują pakiet ofert (własne + zebrane) • inwestor wybiera najlepsze oferty (3 - 4 lokalizacje)
• PAIiIZ+ Inwestor organizuje wizytacje działek
Obsługa projektów inwestycyjnych – c.d.
• pierwsza wizyta rozpoznawcza (często sprawdza atmosferę)
• inwestor raportuje do centrali, dalsza analiza
• kolejna wizytacja wyższego szczebla
• inwestor tworzy tzw. short list: 2 – 3 najlepsze oferty
• inwestor wizytuje ostatecznie wybrane oferty (najwyższy szczebel) – podjęcie decyzji
* należy mieć świadomość, że proces decyzyjny może potrwać długo
Obsługa projektów inwestycyjnych
Istotne dla inwestora lokalizacja
• bliskość autostrad (planowanych), dróg krajowych, wojewódzkich
• korzystne rozwiązanie logistyczne – transport miejski, kolejowy, bliskość lotniska, portów
• dostępność siły roboczej
• bliskość miasta, ośrodka kulturalnego
Oferta wg standardów PAIiIZ
Podstawowe informacje związane z lokalizacją:
• stan prawny
• przeznaczenie terenu
• wyposażenie w infrastrukturę
• dostępność komunikacyjna
• gotowość terenu pod inwestycję
Oferta wg standardów PAIiIZ
• stan prawny – ilu właścicieli
• przeznaczenie terenu – czy istnieje aktualny plan zagospodarowania przestrzennego, czy cały teren objęty planem, jakie przeznaczenie terenu przewiduje plan (studium);
• wyposażenie w infrastrukturę – czy działka jest wyposażona w podstawowe media ew. jaka jest odległość przyłączy od granicy działki
• dostępność komunikacyjna – w jakiej odległości najbliższa droga szybkiego ruchu/autostrada, droga krajowa lub wojewódzka, droga dojazdowa do działki, najbliższa stacja
kolejowa z bocznicą towarową
• gotowość terenu pod inwestycję – jakich prac adaptacyjnych wymaga teren przed wejściem inwestora (usunięcie obiektów, niwelacja gruntu, odkażenia itp…).
Oferta wg standardów PAIiIZ
Required enclosures:Wymagane załączniki:
•Maps of plot (including infrastructure on plot and transport links); Mapki terenu (włączając infrastrukturę na terenie i sieć połączeń transportowych);
•5-10 high-quality photographs giving full view of plot5-10 dobrej jakości zdjęć, dających pełny obraz terenu;
•Aerial photographs (if available)Zdjęcia lotnicze (o ile są);
•Resolution of Commune Council on exemption from local taxes for investors, in compliance with European Union regulations.
Uchwała Rady Gminy dotycząca zwolnień z podatków lokalnych dla inwestorów zgodna z przepisami prawa Unii Europejskiej.
Oferta wg standardów PAIiIZ
Oferta wg standardów PAIiIZ
Oferta wg standardów PAIiIZ
Organizacja wizyty
• plan wizytacji przesłany przed przyjazdem
• spotkanie z urzędzie gminy w celu poznania gospodarza (wójt, burmistrz etc.) - osoba na najwyższym stanowisku przedstawia swoich współpracowników
* wymiana wizytówek i zaproszenie do zajęcia miejsc przy stole
• rozmowa – przedstawienie planu wizytacji działek, odpowiedz na pytania
• planujemy lunch!
Spotkanie z inwestorem
• najbardziej profesjonalna – prezentacja multimedialna
• przekazanie danych graficznych dot. rozwiązań drogowych
• przekazanie danych (w formie broszury) o bezrobociu – rozbicie wiekowe, kobiety/mężczyźni
• koszty pracy (tabela) – w jakich dziedzinach
• możliwości mieszkaniowe dla przyszłych pracowników
• informacje ogólne – np. historia miasta, główne branże etc.
Spotkanie z inwestorem
• Organizacja spotkania z:
- firmą budowlaną/deweloperem
- firmą logistyczną
- firmą HR
- firmą prawniczą
Elementy pomocy publicznejZachęty inwestycyjne
INWESTYCJE ZAGRANICZNE – PRAKTYCZNE ASPEKTY POZYSKIWANIA INWESTYCJI PRZEZ SAMORZĄDY LOKALNE
II LOKALNE ZACHĘTY INWESTYCYJNE
III POMOC NA ZATRUDNIENIE I SZKOLENIA
IV FUNDUSZE EUROPEJSKIE
V POZOSTAŁE ZACHĘTY
Zachęty inwestycyjne
I SPECJALNE STREFY EKONOMICZNE
SSEOkreślony obszar na terytorium RP, gdzie przedsiębiorcy mogą funkcjonować na specjalnych, preferencyjnych warunkach;
Zwolnienie z podatków dochodowych przedsiębiorców działających w sse:•40% wydatków inwestycyjnych•40% dwu- letenich kosztów pracy;Najczęściej w połączeniu z ofertą zwolnień z podatków od nieruchomości
9 obszarów o statusie sse w regionie.
SPECJALNE STREFY EKONOMICZNE
większość programów dostępnych dla MSP
duże przedsiębiorstwa jako beneficjenci programów:
- wspierania nowych inwestycji
- ochrony środowiska
- badań i rozwoju duże przedsiębiorstwa mogą liczyć na granty
inwestycyjne z MG
FUNDUSZE EUROPEJSKIE I GRANTY INWESTYCYJNE
1. Częściowe bądź calkowite zwolnienie z podatków od nieruchomości na określony czas;
2. Zwolnienie z podatków od środków transportu (3.5 ton).
3. Zapewnienie odpowiedniej infrastruktury (finansowanie z funduszy europejskich).
4. Pomoc w procedurach administracyjnych.
5. Pozostałe formy wsparcia.
SAMORZĄDY LOKALNE
ZWOLNIENIE Z PODATKÓW OD NIERUCHOMOŚCI
Ilość nowych miejsc pracy zwolnienie
<5-15 1 rok
<15-25) 2 lata
<25-35) 3 lata
<35-45) 4 lata
45 i więcej 5 lat
PRZYKŁAD
Inwestorzy zagraniczni bardzo liczą na instrumenty PUP’ów
Mimo tych samych uwarunkowań prawnych, dostępność do tej formy pomocy może się znacząco różnić w różnych powiatach.
Powiatowe Urzędy Pracy – instytucje odpowiedzialne za przeciwdziałanie bezrobociu. PUP’y mogą oferować ogromne – niedoceniane wsparcie finansowe;
POMOC NA ZATRUDNIENIA I SZKOLENIA
Wnioski
INWESTYCJE ZAGRANICZNE – PRAKTYCZNE ASPEKTY POZYSKIWANIA INWESTYCJI PRZEZ SAMORZĄDY LOKALNE
Wnioski
• Idealna lokalizacja nie istnieje
- należy zrozumieć swoje miejsce na wykresie jakości i kosztu
- silne strony - argumenty za lokalizacją w danym miejscu
- poprawiać słabe strony
Bariery inwestycyjne - podsumowanie
Brak instytucji one-stop-shop
Brak efektywnego systemu zachęt
Przewlekłe i kosztowne procesy
odrolniania, odlesiania, itp.
Brak możliwości nabycia na cele inwestycyjne
nieruchomości SP po niższej cenie
Brak MPZP
Stosowany system prawa pracy
Duża liczba zezwoleń w procesie
inwestycyjnym od różnych organów
Brak odpowiednio przygotowanych
terenów inwestycyjnych
Brak dostatecznie rozwiniętej
infrastruktury drogowej
Znaczenie bariery dla inwestora
„Łat
woś
ć” u
suni
ęcia
bar
iery
w c
zasi
e
trudne
łatwe
duże ogromne
Część III
Czas trwania procedur administracyjnych
Czego nie robić?• Nie ma idealnej lokalizacji – inwestor o tym wie;• „Jeśli nie wiesz co powiedzieć – mów prawdę!”;• „Znajomości” są zbędne („VIP?- nie, dziękuję”);• Inwestor ustala warunki spotkania;• Chcesz stracić inwestycję?- zaproś dziennikarzy• Bez przesady!!!!!! (naj, naj, naj,);• Bez paniki – mamy ok. 10% szans;
Co robić?• AFTERCARE!!!!!!!!!!!!!!!!! • Wybierz „własne” branże! (USP);• Słuchaj uważnie inwestora;• Dobrze przygotuj ofertę- zacznij już dziś (dane)!• Dotrzymuj słowa!• Usprawniaj „komunikację wewnętrzną”!• Dobrze zaprezentuj ofertę!• Używaj liczb, faktów, zdarzeń;• Przygotuj harmonogram realizacji inwestycji;