Download pdf - 1. Ekologija Osnovni Pojmovi

7/24/2019 1. Ekologija Osnovni Pojmovi

http://slidepdf.com/reader/full/1-ekologija-osnovni-pojmovi 1/42

EKOLOGIJA

Definicija i osnovni pojmovi



Definicija ekologije

• Relativno mlada nauka koja prouava odnose!ivi" #i$a prema ne!ivoj i !ivoj prirodi% drugimreima% i&uava u&ajamne odnose !ivi" #i$a%

kao i odnose !ivi" #i$a i okolne ne!ive sredine'• (truno reeno% ekologija je nauka kojaprouava odnose organi&ama )#iljke% !ivotinje imikroorgani&mi* i !ivotni" &ajednica )#ioceno&e*

prema uslovima spolja+nje sredine% kao i odnosekoji postoje i&me,u sami" !ivi" #i$a u#ioceno&ama )prouava pojedinane #iljne i!ivotinjske vrste i !ivotne &ajednice u celini*'



-oreklo rei .ekologija/

• Ojkos 0 dom% stani+te• Logos 0 &nanje% uenje% nauka• Ekologija 0 nauka o doma$instvu% .ekonomiji/

!ivi" #i$a• 1a&iv .ekologija/ prvi je upotre#io nemaki#iolog Ernst 2ekel u delu3 .Op+ta morfologijaorgani&ama/% 4566'god'

•7arls Darvin 8 osniva ekologije kao #iolo+kediscipline ).-oreklo vrsta/% 459:'god'*% iako seekolo+ki pristup sre$e jo+ u delima antiki"mislilaca 2ipokrata i Aristotela



-odela ekologije

• -ove$anje #rojnosti svetskog stanovni+tva% u&istovremeno naglo smanjivanje raspolo!ivi"prirodni" sirovina i nagomilavanje otpadni" i

&aga,uju$i" materija% prete$i nagove+tavanastanak kri&e !ivotne sredine' Ovakvo stanjepredstavlja veliki podsticaj ra&voju ekolo+kenauke'

• Ostvaruju se i ra&vijaju nove o#lasti ekologije3ekologija &aga,eni" sredina% ekologija oveka%radijaciona ekologija% ekologija kosmiki" letova'



-odela ekologije

• Istorijski najstarija podela ekologije je naekologiju #iljaka )fitoekologiju* i ekologiju!ivotinja )zooekologiju*; ne+to kasnije i&dvojila

se i ekologija mikroorgani&ama )mikrobnaekologija*• 1ovijeg datuma je podela na analitičku

ekologiju )idioekologija 0 ekologija individualni"

organi&ama% tj' pojedinani" vrsta #iljaka i!ivotinja* i sintetičku ekologiju )sinekologija 0ekologija #iolo+ki" makrosistema% tj' ekologijapopulacija% !ivotni" &ajednica i ekosistema*



<naaj ekologije

• Ekologija omogu$ava oveku da du#oko prodreu tajne !ive prirode% u sve ve&e koje postojei&me,u !ivi" #i$a i onoga +to im pru!a okolina

• Ekologija omogu$ava da !ivu prirodu uredimoprema svojim potre#ama )ukoliko je ekologijara&vijenija% utoliko $e i me+anje ljudi u !ivuprirodu #iti uspe+nije i po&itivnije )nedovoljnopo&navanje ekolo+ki" &akonitosti esto je #ilou&rok veliki" i nepopravljivi" +teta &a ljudskodru+tvo*



Osnovni pojmovi ekologije

• Spoljašnja (životna) sredina 0 kompleksfaktora koji deluje na #iljke ili !ivotinje naonom mestu na kome one !ive )potiu od

!ive i ne!ive prirode u datoj okolini; mogu#iti fi&ike% "emijske ili #iolo+ke prirode; napr'3 toplota% vlaga% svetlost*; ovi faktorina&ivaju se faktorima životne sredine ili jednostavno spoljašnjim ekološkimfaktorima; oni imaju nejednak &naaj &ara&liita !iva #i$a



-odela ekolo+ki" faktora

• Ekolo+ki faktori deluju kompleksno% kaocelina' Oni se u&ajamno uslovljavaju imenjaju% tako da je samostalno dejstvo

jednog jedinog faktora praktinonemogu$e'

• Radi lak+eg prouavanja% i&vr+ena je

podela ekolo+ki" faktora na38 A#iotike )fi&iko8"emijski uslovi sredine* I8 =iotike )uticaji !ivi" #i$a*'




• A#iotiki faktori38 Klimatski )svetlost% temperatura% vla!nost%

va&du"; odre,uju osnovni karakter klimeneke o#lasti*

8 Edafski )fi&ike% "emijske i #ilo+ke oso#ine&emlji+ta% a tk,' i oso#ine stena na kojima

se &emlji+te ra&vija*8 Orografski )oso#ine reljefa3 nadmorska

visina%nagi# terena% ekspo&icija itd'*




• =iotiki faktori38 >&ajamni uticaji organi&ama )uticaji i&me,u

pojedini" #iljni"% odn' !ivotinjski" vrsta i

individua% a tk,' i u&ajamno delovanje #iljaka i!ivotinja*8 Antropogeni faktor )ovek deluje na !ivi svet na

dva naina3 posredno% menjaju$i fi&iko8

"emijske i #iolo+ke uslove sredine i neposredno%dejstvuju$i direktno na organi&me 0 krenje+uma i stvaranje o#radivi" povr+ina*




• Životna staništa (biotopi) 0 delovi naseljenogprostora koji se odlikuju relativno istomkom#inacijom ekolo+ki" uslova% istim

kompleksom !ivotni" faktora% tj' to su mesta saspecifinim kompleksom ekolo+ki" faktora)potok% je&ero% +uma% pustinja% morska o#ala%planinski vr"ovi itd'*; pojedina stani+ta

me,uso#no se ra&likuju u pogledu svoji"ekolo+ki" faktora% +to se odra!ava u nji"ovomspolja+njem i&gledu )fi&iognomiji*'








• Životne zajednice, biocenoze 0 skupovipopulacija ra&liiti" vrsta tj' skupovi !ivi"#i$a koja naseljavaju odre,eno stani+te

)#iotop* i vode &ajedniki !ivot )na pr'3#ioceno&e +ume% livade% #are itd'*• Populacija 0 grupa jedinki iste vrste% koja

raspola!e &ajednikim skupom nasledni"faktora% koja naseljava odre,eni prostor ipripada odre,enoj #ioceno&i






• Jedinke iste populacije pove&ane su me,uso#om pre svega odnosima ra&mno!avanja)jedinke u populaciji se ukr+taju me,u so#om%+to uslovljava slinost nji"ovi" nasledni" faktora*'

• > ekolo+kom pogledu populacija se karakteri+eslinim adaptivnim mogu$nostima i slinimekolo+kim potre#ama'

• Populacija je prostorno8vremenski integrisanagrupa jedinki iste vrste% sa itavim ni&om&ajedniki" genetiki" i ekolo+ki" oso#ina'



-opulacija Jedinka




-opulacija je u stalnom kretanju% tako da se njenaveliina i njen unutra+nji sastav menjaju neprestano utoku vremena' Radi se o dinamici populacije pri kojoj sepod uticajem spolja+nji" i unutra+nji" faktora menjajumnoge #itne oso#ine same populacije3

8 Gustina )veliina*%8 =rojnost%8 -rostorni raspored jedinki%8 1atalitet )stopa ra,anja*%

8 ?ortalitet )stopa smrtnosti*%8 >&rasna struktura%8 =iotiki potencijal )potencijal rastenja populacije*%8 =r&ina raseljavanja itd'




• kosistem, biogeocenoza 0 sistem vi+eg redakoji i&gra,uju% pro!imaju$i se% #iotop i#ioceno&a; !ivotna &ajednica )#iocen* i stani+te

)a#iocen* su u vrlo tesnom i slo!enomu&ajamnom odnosu koji je re&ultat dugotrajnogprocesa konkurencije i u&ajamnogprilago,avanja )jedinstvo !ive i ne!ive prirode*

Ekosistem @ =ioceno&a )!ivotna &ajednica* =iotop )stani+te*






• !iomi, "velike zajednice# 0 ra&liitiekosistemi grupisani u ve$e celine naosnovu pove&anosti ra&liitim vrstama

odnosa )na pr'3 tundra% tajga% stepa%listopadna +uma itd'*



Osnovne &akonitostirasprostranjenja #ioceno&a

• 1a povr+ini <emlje postoji itav ni&ra&liiti" #ioceno&a od koji" se svakaodlikuje nekim svojim karakteristinim

oso#inama' I pored postoje$i" ra&lika%postoje i i&vesne slinosti% te se onesjedinjuju u ve$e grupe 0 #iome% velike&ajednice' Oni predstavljaju osnovnetipove #ioceno&a i lako se uoavaju ira&likuju )svaki od nji" ima svoje pose#ne!ivotne forme #iljaka i !ivotinja*'






• (vi specifini karakteri svake #ioceno&e usaglasnosti su sa postoje$im uslovimanji"ovi" stani+ta% pre svega sa klimatskim

prilikama i oso#inama podloge'• <a svaku klimatsku o#last upravo je

karakteristian jedan odre,eni tip

#ioceno&e% toj klimi naj#olje prilago,en' )uumerenoj o#lasti 0 listopadne +ume% uekvatorijalnoj 0 tropske ki+ne +ume*'




• Klimatske prilike na <emlji menjaju se u prostornom smislu saodre,enom pravilno+$u )pre svega se odnosi na temperaturu ivla!nost*'

• Idu$i od ekvatora ka polovima% temperatura postepeno opada i to

pri#li!no na svaki" 4BB km )jedan stepen geografske +irine* &aB'9oC )srednje godi+nje temperature*'• (lina pojava &apa!a se i u planinskim o#lastima )na svaki" 4BB m

visinske ra&like temperatura opada tk,' B'9oC*• <akljuak3 sa &onalnim smenjivanjem klimatski" o#lasti uoava se

pojava &onalnog karaktera rasporeda ra&liiti" tipova #ioceno&a

(horizontalno i visinsko rasprostranjenje odre,eni" tipova #ioceno&atj' #ioma% tj' vegetacije*.• $lažnost 0 o#lasti koje se nala&e #li!e moru imaju vla!niju klimu%

dok su suvlje o#lasti udaljene od okeana% uvuene du#lje u kopno'> vla!nijim o#lastima ra&vijaju se &ajednice sa ve$im potre#ama uodnosu na vla!nost )me&ofitnije*% a u du#ljim delovima kopna&ajednice kserofitnijeg karaktera )kontinentalni i maritipni tip klime*'



Osnovne &akonitosti rasprostranjenja#ioceno&a

2ori&ontalno rasprostiranje #ioceno&a

>slovljeno je geografskom +irinom i du!inom% klimatskimra&likama koje postoje i&me,u ra&liiti" geografski"o#lasti% idu$i od severa ka jugu% odn' od primorski"

podruja ka unutra+njosti kontinenata )na ju!noj"emisferi je slino sa onim na severnoj*3

8 <ona "ladni" pustinja )neposredno oko (evernog iJu!nog pola; oskudan #iljni i !ivotinjski svet*%

8 <ona arktiki" tundri )ju!no od arktiki" pustinja 0 sever Amerike% Evrope i A&ije; niska vegetacija !#uni$a%ma"ovina i li+ajeva% #e& drve$a*%

8 <ona etinarski" +uma )sever Amerike% Evrope i A&ije;tajge*%




2ori&ontalno rasprostiranje #ioceno&a

8 <ona listopadni" +uma )&apadna i srednja Evropa%istona A&ija 0 Kina% Japan% jugoistoni delovi severa

Amerike*%8 (tepska &ona vegetacije )listopadne +ume su maritimnouslovljene% tako da se prema unutra+njosti kontinenatagu#e prela&e$i postepeno u stepu*%

8 <ona pustinja i polupustinja )nastaje u jo+ suvljim

kontinentalnim i suptropskim o#lastima sa prela&nom&onom polupustinja 8 suptropska o#last &im&eleni" +umai !#unova3 mediteranska vegetacija% &im&elenavegetacija Kalifornije% lovorove +ume Kanarski" ostrva*%




2ori&ontalno rasprostiranje #ioceno&a• -odruje tropske i ekvatorijalne vegetacije )pustinje preko

polupustinja polako prela&e u tropske stepe i savane 8o#lasti sa i&ra!enim letnjim periodima su+e; u onimtropskim o#lastima u kojima tokom godine pada velikakoliina vodenog taloga% ali i pored toga postoji odre,enperiod su+e% ra&vijene su specifine tropske listopadne+ume; one postepeno prela&e u savane; monsunske +umekoje su ra&vijenije u o#lastima sa velikom koliinompadavina% Indija i Indokina% prela&e u ekvatorijalne ki+ne

+ume; u ekvatorijalnim o#lastima sa velikom koliinompadavina i umereno visokom temperaturom%rasprostranjene su veno &elene tropske ki+ne +ume 0Ju!na Amerika%podruje Ama&ona% ostrva ?alajskogar"ipelaga i o#last reke Kongo u Africi*'




ertikalno rasprostiranje #ioceno&a

• >op+te u&ev+i% planinska vegetacija je utoliko ra&novrsnija% #ogatijara&liitim visinskim pojasevima% ukoliko je masiv vi+i i #li!i ekvatoru'

> &oni tundre planine $e imati najvi+e dva vegetacijska sloja3 unjenom donjem delu je pojas vegetacije tundre% a u gornjem delupojas ledene pustinje' 1a planinama u umerenim o#lastima najni!ipojas i&gra,uju listopadne "rastove +ume' I&nad nji" su listopadne#ukove +ume% na koji se nadove&uje &ona ra&liiti" etinarski"+uma )gornja +umska granica posle koje sledi prela&ni pojasetinarski" !#unova*' I&nad gornje granice drve$a nastajevisokoplaninska su#alpska i alpska vegetacija% a na jo+ ve$imvisinama% u &oni veitog snega i planinski" gleera% nastaju "ladne

planinske pustinje sa oskudnom vegetacijom li+aja'





• =iomi se grupi+u u tri osnovne oblasti života3

• 4' o#last mora i okeana

• ' o#last kopneni" voda )staja$e i teku$e*

• F' suvo&emna o#last !ivota u kojoj su osnovni tipovi #ioma3 tropske vla!ne +ume )d!ungle* 0 najve$e #ogatstvo i ra&novrsnost !ivog

sveta; na ekvatoru; listopadne +ume umereni" o#lasti 0 smenjivanje leta i &ime; tajge )severne etinarske +ume* 0 severni delovi Evrope% A&ije i Amerike; tundre 0 najsevernija o#last vegetacije; niske temperature i siroma+no

&emlji+te pa je i !ivi svet siroma+an; stepe 0 prosnate travnate &ajednice #e& +umskog drve$a; stepe su u

(ev' A&iji i Rusiji; savane su u centralnoj Africi% a prerije u (ev' Americi;

pustinje 0 male koliine padavina% visoke prosene temperature i velikakole#anja temperature; sla#a &astupljenost !ivog sveta; &elene +ume i +ikare 0 u primorskim podrujima ra&ni" kontinenata; dugo

su+no leto i #lage &ime sa dosta padavina; osiroma+enjem +uma% poduticajem oveka% nastaju +i#ljaci po&nati kao makija )(redo&emlje* i

aparal )Kalifornija*

http://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9E%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82_%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%B0_%D0%B8_%D0%BE%D0%BA%D0%B5%D0%B0%D0%BD%D0%B0&action=edit

http://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9E%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82_%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D0%BD%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%85_%D0%B2%D0%BE%D0%B4%D0%B0&action=edit

http://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A1%D1%83%D0%B2%D0%BE%D0%B7%D0%B5%D0%BC%D0%BD%D0%B0_%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82_%D0%B6%D0%B8%D0%B2%D0%BE%D1%82%D0%B0&action=edit

http://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%B5_%D0%B2%D0%BB%D0%B0%D0%B6%D0%BD%D0%B5_%D1%88%D1%83%D0%BC%D0%B5&action=edit

http://sr.wikipedia.org/sr-el/%C3%90%C2%95%C3%90%C2%BA%C3%90%C2%B2%C3%90%C2%B0%C3%91%C2%82%C3%90%C2%BE%C3%91%C2%80

http://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9B%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BF%D0%B0%D0%B4%D0%BD%D0%B5_%D1%88%D1%83%D0%BC%D0%B5_%D1%83%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%85_%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8&action=edit

http://sr.wikipedia.org/sr-el/%C3%90%C2%A2%C3%90%C2%B0%C3%91%C2%98%C3%90%C2%B3%C3%90%C2%B0

http://sr.wikipedia.org/sr-el/%C3%90%C2%95%C3%90%C2%B2%C3%91%C2%80%C3%90%C2%BE%C3%90%C2%BF%C3%90%C2%B0

http://sr.wikipedia.org/sr-el/%C3%90%C2%90%C3%90%C2%B7%C3%90%C2%B8%C3%91%C2%98%C3%90%C2%B0

http://sr.wikipedia.org/sr-el/%C3%90%C2%A1%C3%90%C2%B5%C3%90%C2%B2%C3%90%C2%B5%C3%91%C2%80%C3%90%C2%BD%C3%90%C2%B0_%C3%90%C2%90%C3%90%C2%BC%C3%90%C2%B5%C3%91%C2%80%C3%90%C2%B8%C3%90%C2%BA%C3%90%C2%B0

http://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A2%D1%83%D0%BD%D0%B4%D1%80%D0%B0&action=edit

http://sr.wikipedia.org/sr-el/%C3%90%C2%A1%C3%91%C2%82%C3%90%C2%B5%C3%90%C2%BF%C3%90%C2%B0

http://sr.wikipedia.org/sr-el/%C3%90%C2%A1%C3%90%C2%B5%C3%90%C2%B2%C3%90%C2%B5%C3%91%C2%80%C3%90%C2%BD%C3%90%C2%B0_%C3%90%C2%90%C3%90%C2%B7%C3%90%C2%B8%C3%91%C2%98%C3%90%C2%B0

http://sr.wikipedia.org/sr-el/%C3%90%C2%A0%C3%91%C2%83%C3%91%C2%81%C3%90%C2%B8%C3%91%C2%98%C3%90%C2%B0

http://sr.wikipedia.org/sr-el/%C3%90%C2%A1%C3%90%C2%B0%C3%90%C2%B2%C3%90%C2%B0%C3%90%C2%BD%C3%90%C2%B0

http://sr.wikipedia.org/sr-el/%C3%90%C2%90%C3%91%C2%84%C3%91%C2%80%C3%90%C2%B8%C3%90%C2%BA%C3%90%C2%B0

http://sr.wikipedia.org/sr-el/%C3%90%C2%9F%C3%91%C2%80%C3%90%C2%B5%C3%91%C2%80%C3%90%C2%B8%C3%91%C2%98%C3%90%C2%B0


http://sr.wikipedia.org/sr-el/%C3%90%C2%9F%C3%91%C2%83%C3%91%C2%81%C3%91%C2%82%C3%90%C2%B8%C3%91%C2%9A%C3%90%C2%B0

http://sr.wikipedia.org/sr-el/%C3%90%C2%9F%C3%91%C2%83%C3%91%C2%81%C3%91%C2%82%C3%90%C2%B8%C3%91%C2%9A%C3%90%C2%B0


http://sr.wikipedia.org/sr-el/%C3%90%C2%9F%C3%91%C2%80%C3%90%C2%B5%C3%91%C2%80%C3%90%C2%B8%C3%91%C2%98%C3%90%C2%B0

http://sr.wikipedia.org/sr-el/%C3%90%C2%90%C3%91%C2%84%C3%91%C2%80%C3%90%C2%B8%C3%90%C2%BA%C3%90%C2%B0

http://sr.wikipedia.org/sr-el/%C3%90%C2%A1%C3%90%C2%B0%C3%90%C2%B2%C3%90%C2%B0%C3%90%C2%BD%C3%90%C2%B0

http://sr.wikipedia.org/sr-el/%C3%90%C2%A0%C3%91%C2%83%C3%91%C2%81%C3%90%C2%B8%C3%91%C2%98%C3%90%C2%B0

http://sr.wikipedia.org/sr-el/%C3%90%C2%A1%C3%90%C2%B5%C3%90%C2%B2%C3%90%C2%B5%C3%91%C2%80%C3%90%C2%BD%C3%90%C2%B0_%C3%90%C2%90%C3%90%C2%B7%C3%90%C2%B8%C3%91%C2%98%C3%90%C2%B0

http://sr.wikipedia.org/sr-el/%C3%90%C2%A1%C3%91%C2%82%C3%90%C2%B5%C3%90%C2%BF%C3%90%C2%B0

http://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A2%D1%83%D0%BD%D0%B4%D1%80%D0%B0&action=edit


http://sr.wikipedia.org/sr-el/%C3%90%C2%90%C3%90%C2%B7%C3%90%C2%B8%C3%91%C2%98%C3%90%C2%B0

http://sr.wikipedia.org/sr-el/%C3%90%C2%95%C3%90%C2%B2%C3%91%C2%80%C3%90%C2%BE%C3%90%C2%BF%C3%90%C2%B0

http://sr.wikipedia.org/sr-el/%C3%90%C2%A2%C3%90%C2%B0%C3%91%C2%98%C3%90%C2%B3%C3%90%C2%B0

http://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9B%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BF%D0%B0%D0%B4%D0%BD%D0%B5_%D1%88%D1%83%D0%BC%D0%B5_%D1%83%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%85_%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8&action=edit

http://sr.wikipedia.org/sr-el/%C3%90%C2%95%C3%90%C2%BA%C3%90%C2%B2%C3%90%C2%B0%C3%91%C2%82%C3%90%C2%BE%C3%91%C2%80

http://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%B5_%D0%B2%D0%BB%D0%B0%D0%B6%D0%BD%D0%B5_%D1%88%D1%83%D0%BC%D0%B5&action=edit

http://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A1%D1%83%D0%B2%D0%BE%D0%B7%D0%B5%D0%BC%D0%BD%D0%B0_%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82_%D0%B6%D0%B8%D0%B2%D0%BE%D1%82%D0%B0&action=edit

http://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9E%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82_%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D0%BD%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%85_%D0%B2%D0%BE%D0%B4%D0%B0&action=edit

http://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9E%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82_%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%B0_%D0%B8_%D0%BE%D0%BA%D0%B5%D0%B0%D0%BD%D0%B0&action=edit




• !iosfera 0 itava o#last na <emlji naseljena!ivim svetom )svi ekosistemi i #iomi na <emljisjedinjuju se u jedan jedinstveni sistem%

predstavljaju$i vr"unsko jedinstvo !ive i ne!iveprirode% jedan vr"unski ekosistem 0 #iosferu*; to je sfera !ivota koju sainjavaju delovi ostali"<emljini" sfera )atmosfera% "idrosfera i litosfera*

naseljeni" !ivim #i$ima i koja je nji"ovom!ivotnom aktivno+$u #itno i&menjena'






• !iosfera je #iogeosfera koja predstavljavr"unski <emljin ekosistem u kome je na

jedinstven nain ostvareno jedinstvo !ive ine!ive prirode'

• Gornja granica #iosfere odre,ena je svojstvimasvetlosne energije% koja je na velikim visinama)i&nad &a+titnog o&onskog sloja* #ogatau#istvenim kosmikim &raenjima i >8&racima%+to je &a !iva #i$a smrtonosno' Donja granica#iosfere% u litosferi% odre,ena je visokomtemperaturom koja dola&i i& <emljine utro#e'






• !iosfera 0 specifini planetarni me"ani&am% &asada po&nat samo na ovoj planeti

• =iosfera je osnovni transformator energije na

<emlji% koji procesom fotosinte&e pretvara&ranu energiju (unca u aktivnu "emijskuenergiju% koja se koristi &a odr!anje svi" !ivotni"procesa; pri tome% u #iosferi su od i&u&etnog&naaja #iogeo"emijski ciklusi koji se odvijaju u!ivotnim &ajednicama od jedni" !ivi" #i$a dodrugi"% u procesima kruženja materije i

proticanja energije






• =iosfera je mesto u kojem !iva #i$a%organi&ovana u ekosistemima% vr+e slo!enproces biogeohemijskog kruženja

materije; u tom kru!enju materija sepretvara u ra&liita org' i neorg' jedinjenja;pri tome% kro& ekosisteme #iosfere protiče

energija transformi+u$i se u ra&liite o#like




• Osnovnu ulogu u !ivotu biosfere na<emlji ima suneva energija 0 jedan njendeo apsor#uju &elene #iljke u procesu

fotosinte&e i akumuli+u je u o#liku"emijske energije u svome telu% ura&liitim org' jedinjenjima )apsor#uju

ugljen8dioksid ugra,uju$i ga kao ugljenik umnoga org' jedinjenja% a i&luuju kiseonik%neop"odan &a sva !iva #i$a na <emlji*






• >poredo sa fotosinte&om% u biosferi tee igrandio&an proces oksidacije org' materija)disanje% vrenje% truljenje*% pri emu se

i&dvajaju ugljen8dioksid i voda; prematome% ugljen8dioksid koji je neop"odan &afotosinte&u se stalno o#navlja )njegova

koliina u atmosferi je stalna% oko B'BF*

