Download pdf - 1 -&*) )#.%, )%2 )% /.!,.! · agalab-ot sa 1,000 residente halin sa walo ka barangay sa Cawayan, Masbate ang nagprotesta sa atubang sang munisipyo sadtong Hunyo 3 kag 8. Ginkundenar

ANGPahayagan ng Partido Komunista ng Pilipinas

Pinapatnubayan ng Marxismo-Leninismo-Maoismo

Sa idalum sang iya nga magatat-lo ka tuig nga pagginahum, labingnag-us-os ang pangabuhian sangpumuluyo kag nagsadsad ang eko-nomya. Naglala ang disempleyo,nagbug-at ang palas-anon nga buhiskag nagtimbuok ang presyo, samtangnagapabilin nga nalansang ang swel-do kag manubo ang kita sang pumu-luyo. Naglala ang problema sa droga,kag ang gubyerno niya mismo angnumero uno subong nga sindikato.

Sa pihak nga bahin, nagapada-yon ang pagdaku sang manggad niDuterte kag mga kahimbon nga bu-rukrata-kapitalista kag oligarko ha-lin sa mga kontrata sang gubyerno

kag pagdambong sa kaban sangbanwa. Sunud-sunuran siya sa mgadikta sang mga dumuluong nga ga-hum kag ginsurender ang pungsod-non nga soberanya kag patrimonya.

Nagasibukog ang gahum ni Du-terte sa bilog nga pungsod. Gamitniya ang bug-os nga armadong ku-sog kag resorsa sang estado para sapagpamwersa kag pagpaniplang.Ginapahipos niya ang iya mga kriti-ko, mga aktibista, abugado kagmidya. Ginatapna ang pagbato sangpumuluyo. Wala kaluoy ang mgapagpatay, pagsalakay sa bug-os ngakomunidad, pagpang-aresto kag

Edisyong Hi l igaynon

Tuig L No. 12

Hunyo 21, 2019

www.phi l ippinerevolution. info

Bug-os kaisog nga maghimakas agud waskon ang salot nga tiranikongpagginahum ni Duterte sa labing madali nga panahon. Kada ginutlonga magapagusa siya sa poder, labing magabug-at ang palas-anon kag

pag-antus sang banwa.

Bug-os kaisog ngamaghimakas agud waskonang tiraniya ni Duterte!

EDITORYAL

"4 armas...," sundan sa pahina 3"Taouson..," sundan sa pahina 2

4 armas,

nakumpiska sang

BHB-Samar

APAT NGA ARMAS ang nakum-piska sang Bagong Hukbong Ba-yan (BHB)-Northern Samar ma-kaligad ang madinalag-on ngareyd sa detatsment sang AlphaCompany, 63rd IB sa Sityo LittleLanubi, Barangay Lanubi (EJ Du-lay), Lao-ang, Northern Samarsadtong Mayo 21, alas-4 sangaga. Ginpalukpan sang eksplosibosang BHB ang detatsment. Na-kumpiska sa reyd ang tatlo ngaripleng R4, isa ka pistola, mgamagasin, bala kag iban pang gamitmilitar. Tatlo ka suldado, lakipang duha ka upisyal, ang napataysa sulod sang 30-minutos ngainaway. Samtang, ginhatagan-pasidunggog sang BHB si Ka Yulonga namartir sa opensiba.

Ang 63rd IB isa sa mga ba-talyon nga gingamit sa pagpana-lakay sa Marawi. Sang ginbalik sa

Hunyo 21 , 2019 ANG BAYAN2

Ang Ang Bayan ginabantala duha ka beses kada bulan sang

Komite Sentral sang Partido Komunista ng Pi l ipinas

Kaundan

Ang Ang Bayan ginabantala sa

lenggwahe nga Pi l ipino, Bisaya, I loko,

Hi l igaynon, Waray kag Ingles.

Nagabaton ang Ang Bayan sang

mga kontribusyon sa porma sang mga

artikulo kag bal ita. Ginabuyok man

ang mga bumalasa nga magpaabot

sang mga saway kag rekomendasyon

sa ikauswag sang aton pahayagan.

Tuig L No. 12 | Hunyo 21, 2019

ANG

instagram.com/progressiveviews

@prwc_info

fb.com/groups/phrevolutionnewsroom

[email protected]

Editoryal: Bug-os kaisog nga maghimakaspara tapuson ang tiraniya ni Duterte! 14 armas, nakumpiska sg BHB-Samar 1Duterte, nahadlok sa China kag US 3Nagapagusa nga mga burukrata 32nd IB: Mga berdugo 48 pagpatay sa 7 adlaw 5Mamahayag, nagkaso 6Demolisyon sa ngalan sg negosyo 6Mga padihut kontra-mangunguma 7Paghimo layi sg kontraktwalisasyon 7Padihut nga neoliberal sa edukasyon 8Kahimtangan sg mga manunudlo 9Mga problema sa transportasyon 9Pribatisasyon sg Clark Airport 10Makasuluka nga korapsyon 10

pagpangbilanggo.Uyat ni Duterte ang bilog nga

burukrasya, armadong pwersa kagtanan nga sanga sang gubyerno.Agud tubtub-buhi nga makalikaw sasalabton sa iya mga krimen, ambi-syon niya nga palawigon lampas sa2022 ang gahum kag pribiliheyo ngaginaangkon niya kag sang iya pamil-ya kag kahimbon.

Ugaling bisan anuman ang ku-sog kag gahum ni Duterte, wala san-o man mapuas ang handum sangbanwa nga mahilway sa tiraniya kagpasismo. Wala sila dalayon nga ma-busalan sa ila singgit para sa kata-rungan kag demokrasya.

Kinamatarung sang pumuluyongPilipino nga batuan kag pukanonang isa ka gubyerno nga nagalapaksa iya komun nga interes kag walakaluoy nga nagalupig sa ila. Parehosang ginhimo nga pagpukan sa rehi-meng Marcos (1986) kag Estrada(2001), wala sang liwan nga naga-kadapat himuon ang pumuluyo kun-di ang patalsikon ang mapintas, ma-kawat, paantus kag maluib nga re-himeng Duterte.

Sa pumuluyong Pilipino: pabaku-ron ang panimuot agud atubangonang mabudlay nga paghimakas kagtadlungon ang dalagan sang kasay-sayan sang pungsod. Kon maghulug-pong kag isa ka kubay nga maga-martsa ang pumuluyo, sila mangin isaka indi malupig nga pwersa pangpu-litika kag pwersa sang pagbag-o.

Tukuron ang organisadong ku-sog sang banwa. Muklaton ang matasa matuod nga kahimtangan sangpungsod. Gision ang tabon sang mgakabutigan kag pagpangtiko ni Du-terte. Magpursiger nga hibal-on,hangpon kag ibuyagyag ang tunaynga kahimtangan sang pungsod, angkawad-on sang demokrasya kag ka-wad-on sang kahilwayan, ang pag-ginahum sang pila ka oligarko, mgaburukrata-kapitalista, kag ang pag-pamigos kag pagpanghimulos nila samasang anakbalhas.

Hatagan-tum-ok ang halamba-lanon pangbanwa kag panggubyerno.Sikwayon ang wala sang pagpasila-bot. Iangut kag hakson ang ugatsang matag-adlaw nga mga problemakag reklamo. Mangin tumuluon sangkasaysayan, pulitika kag ekonomya.

"Bug-os..," halin sa pahina 1 "4 armas...," halin sa pahina 1Hugot nga maghiliusa. Sikwayonang pag-iya-iya. Ang kaayuhan sangisa nakaangut sa kaayuhan sang ta-nan. Ibuhos ang tanan agud tuku-ron kag palaparon ang mga organi-sasyong masa. Palaparon ukon tu-kuron ang mga unyon sa mga pabri-ka. Tukuron kag palaparon angnagkalainlain nga asosasyong masanga magahugpong sa mayorya ukonlabing madamu sa mga eskwelahan,upisina kag komunidad.

Ululupod nga maghulag kagipahayag ang mga reklamo sa mgahalambalanon lokal, pangsektor kagpangbanwa. Maghimakas para sapagtaas sang sweldo kag kinama-tarung sang mga mamumugon, parapanubuon ang renta sa duta ukoninteres sa pautang kag matarungnga presyo sang humay ukon ibanpang produkto, batuk sa pagtaassang matrikula ukon pagtalikodsang estado sa edukasyon, batuk sademolisyon, batuk sa mga di mata-rung nga balayran, kag iban nga gi-layon nga demanda. Iangut angmga ini sa mas dalagku nga halam-balanon pungsodnon kag iangut sapaghimakas para tapuson ang tira-nikong pagginahum ni Duterte.

Katungdanan sang mga akti-bistang masa nga pukawon, orga-nisahon kag pahulagon ang ginatoska libong pumuluyo sa kasyudarankag kaumhan. Mangin makina sangmalaparan nga pagtuon kagpagpropaganda sa masa. Pamunuanang mga talakayan, magdiskurso samga pulong, maghatag sang mgapolyeto sa kalye kag magpinta ukonmagdikit sa pader sa mga panawa-gan. Kumbinsehon ang tanan ngaululupod nga maghulag kag magba-to. Idul-ong sa masa ang mensahekag panawagan sang Partido.

Pilit nga ginapahak-pahak niDuterte ang banwa agud padayonsiya nga makagahum kag makahariang mga malaut nga tulad niya kagiya mga suluguon kag kahimbon. Konorganisado ukon ululupod nga mag-hulag ang minilyon nga pumuluyo,wala sang gahum nga makabalabagsa desisyon nga patalsikon si Duter-te, isulong ang pagbag-o kag italanaang kapalaran sang banwa.

ANG BAYAN Hunyo 21 , 2019 3

Duterte, nahadlok sa China kag US

Lubos nga kahadlok sa China ang ginpakita ni Rodrigo Duterte nga manin-dugan santo sa soberanong interes sang Pilipinas kaangut sa insidente sa

Recto Bank sadtong Hunyo 9. Lapnagon ang panawagan nga pasabton angChina sa pagbunggo kag pagbilin sang isa ka trawler (bangka nga pangisda)sini sa mas gamay nga bangka nga pangisda nga may karga nga 22 Pilipino.

Tigaylo, ginsulit lang ni Duterteang palusot sang China nga “simplenga aksidente sa dagat” lang angnatabo. Gintabunan niya ang masmabug-at nga kamatuoran nga isaka bangka sang China ang nagapa-ngisda sa sulod sang teritoryongdagat sang Pilipinas.

Ang insidente sa Recto Bank pa-matuod sang nagabaskog nga aro-gansya sang China sa mga paglapassini kag pagdambong sa teritoryongdagat sang Pilipinas. Ang amo ngawalay salabton sang China resultasang gawi-ulipon ni Duterte sa Chi-na kag lubos nga kapaslawan ngaitib-ong ang soberano nga mga ki-namatarung kag layi sang Pilipinas.

Nakulbaan si Duterte bangudginbayaran siya sang China. Nahad-lok siya nga madula ang ginpangsu-hol sa iya nga minilyong dolyar kagiban pang pabor nga nabaton niyakag iya mga kahimbon kabaylo sangmga pabug-at kag malain nga pau-tang halin China.

Sa pihak nga bahin, wala sangtingog kag mabuot si Duterte saatubang sang gahod kag pamahugsang interbensyunistang militar sangUS. Ginhingalitan sang US ang insi-dente sa Recto Bank kag nagdeklararnga mahimo kuno sini nga “i-aktibo”ang Mutual Defense Treaty. Kasunodsini gin-anunsyo sang US nga paga-palayagon sini sa South China Seaang USS Stratton, isa ka CoastGuard cutter, para “protektahan”ang teritoryo sang Pilipinas. Gina-pataas sang US ang pamahug sangarmadong komprontasyon o gera saChina kon sa diin gamit sang US angPilipinas bilang lunsaran.

Maluwas sa pasilidad-militarnga gintukod sang US sa nagkalain-lain nga bahin sang Pilipinas, naga-mentenar man ini sang presensya sanakatundan nga bahin sang kada-gatan sang pungsod.

Katuyuan sini nga magpasikatsang kusog-militar sa mga ruta sangbalaligyaan sa South China Sea.

Northern Samar, nagserbi ini ngapwersa pangseguridad sang pri-badong kontraktor nga nagalatagsang proyektong karsada sa lugar.

Pagkatapos sang opensiba,ginkanyon sang militar ang bara-ngay kag ginpaandaman ang mgaresidente

Quezon. Gin-ambus sadtongHunyo 13 sang isa ka yunit sangBHB-Quezon ang indi magnubo sa30 tropa sang 85th IB nga nag-patrulya sa Sityo Tanauan sa Ba-rangay Villa Nacaob, Lopez. Duhaka suldado ang gilayon nga napa-tay pagkatapos paarakan silasang lupok sang nakapusisyon nanga mga Pulang hangaway.

Kabahin ang nagapatrulyangyunit sa operasyon sa paglighotsang 85th IB sa isa ka yunit sangBHB nga nagasalakay sa ila tropasadtong Hunyo 11 sa Sityo Bungasa pareho nga barangay. Hunyo 7pa nag-umpisa ang operasyongkombat sang nasambit nga batal-yon sa lugar. Masobra 200 tropasang gintingub nga AFP-PNP-CAFGU ang nagpangbaluskay satatlo ka banwa sang Quezon (Lo-pez, Macalelon, Catanauan) kagnagasakup sang 16 barangay.

"4 armas...," halin sa pahina 1

Nagapagusa nga mga burukrata

Indi lang si Rodrigo Duterte ang may di-mapaathag nga paghabok sangmanggad samtang nakapungko sa gubyerno. Sadtong 2018, nagtinaas ang

balor sang 15 upisyales sang iya kabinete suno sa ginsumiter nila nga State-ment of Assets, Liabilities and Networth ukon SALN. Pito ka kongresista na-man—kadam-an kaalyado sang nakapungko nga rehimen—ang nakit-an ngapaghabok sang manggad sa sulod lang sang isa ka tuig nga pagpanerbisyo.

Sa kabinete, nagapabilin ngapinakamanggaranon si Mark Villar,sekretaryo sang Department ofPublic Works and Highways, nganagreport sang balor nga P1.408bilyon. Pinakadaku man ang pagha-bok sang manggad ni Alfredo Cusi,sekretaryo sang Department ofEnergy, nga nagreport sang P29milyon nga dugang sa daan na niyanga manggad nga P1.356 bilyonsadtong 2017.

Sa Manubo nga Panalgan, pina-

kadaku ang ginmanggad sang ne-gosyanteng si Delphine Lee sangPartido Agri Party. Nagdaku angiya balor sang 400% halin P50 mil-yon pakadto P254 milyon sadtong2018. Amo man, mas daku gihaponang ginmanggad sang burgeskumprador nga si Michael Romerosang partido nga 1-Pacman. Nadu-gangan ang manggad ni Romerosang P567 milyon halin P7.291 bil-yon sang 2017 padulong P7.858bilyon sadtong 2018. Gingamit

sang mga burukrata nga ini angsistemang party list para ipwestoang kaugalingon sa Kongreso kagmagkuripon sang dalagku ngakontrata pangpubliko.


2nd IB: Berdugo sang Masbate kag Albay

Nagalab-ot sa 1,000 residente halin sa walo ka barangay sa Cawayan,Masbate ang nagprotesta sa atubang sang munisipyo sadtong Hunyo 3

kag 8. Ginkundenar nila ang masingki nga militarisasyon kag ginpamilit ngapalayason ang mga suldado sang 2nd IB nga naga-okupar sa ila mga komuni-dad umpisa pa Mayo 20.

Suno sa Kilusang Magbubukidng Masbate (KMM), nagadamu angnumero sang paglapas sang 2nd IBsa tawhanong kinamatarung kagpagguba sa pangabuhian sang mgamangunguma.

Sadtong Mayo 22, pwersahannga ginsulod sang mga elementosang 2nd IB ang kabalayan kag gin-bakol ang mga myembro sang KMM.Ginkawat man ang P12,400 nga si-nuptan ni Rosemarie Erero,myembro sang KMM, kag gin-arestoang iya utod nga si Nilo Erero, Jr.Gindukot kag pwersahan nga gin-patrabaho man ang mga mangungu-ma nga sanday Danilo Landao, ArnelPunay, Jovanie Impas, Bobby Bay-bayon, Ondo Rondina, Tong-tongPianar, Titing Delos Reyes, OndoyPianar kag Boy-boy Sare.

Luwas diri, 11 mangunguma angpilit nga ginpaggiya sa operasyon.Ginpaandaman man nga pagapatyonang daan nga barangay kagawadnga si Danilo Cunel kag gindumilianang mga residente sang BarangayDalipe nga magguwa-sulod sa ilabarangay.

Ang mga kaso nga ini dugang samalaba nga listhan sang mga krimensang 2nd IB sa pumuluyo sang Bicol.Halin sa mga makasiligni nga pag-patay tubtub sa pagpanulisan, nag-sabwag sang teror ang berdugo ngabatalyon nga ini sa Masbate kagAlbay sining nagtaliwan nga masob-ra 10 ka tuig. Ginapamunuan ini su-bong si Lt. Col. John Oliver F. Gabunkag nakabase sa Barangay Bacolod,Milagros, Masbate.

Manugpatay-tawoHalin 2010, indi magnubo sa 41

ang nalista nga sibilyang biktimasang pagpamatay sang 2nd IB, kaganum ang napaslawan nga pagpa-tay. Halos tanan sa mga biktimaginbansagan nga mga myembro

ukon tagasuporta sang rebolusyo-naryong kahublagan. Baynte sa mgaginpatay natabo sa Masbate sa su-lod sang nagligad nga tatlo ka tuig.

Tampok sa mga krimen sang2nd IB sa Masbate amo ang pagpa-tay sa duha ka bata kag ilalola sadtong Abril 2017.Wala kaluoy nga gin-palukpan sang mgasuldado, sa pagpa-muno ni Lt. KarlitoJohn Cabillo, angbalay sang mgabiktima sa Bara-ngay Panan-a-wan, Cawayan,Masbate. Na-patay si LitaVillamor Pepito, 70, kag ang mag-utod nga sanday Reden kag Rechil-len Luna, 9 kag 11 tuig ang gulang.Pilason ang bana ni Pepito nga siPaoling.

Sadtong 2018, halin Agosto 26tubtub Septyembre 7, pito ka sibil-yan ang ginpatay sang mga berdu-go. Lima sa mga biktima mga resi-dente sang magkatambi nga bara-ngay sa mga banwa sang San Jacin-to, San Fernando kag Monreal. Pilaka kabalayan man ang ginsunogsang mga suldado.

Makasiligni nga pagpatay manang ginhimo sang 2nd IB sa Albaysang nakadestino pa ini sa prubin-sya halin 2006 tubtub 2016. Duhasa mga biktima sini ang ginpugutansang ulo, isa ang ginsunog kag isapa ginlaslas ang liog. Duha ka ma-saker ang ginhimo sini sa prubinsya.

Manugsalakay sang pamatan-onIndi libre ang mga bata kag pa-

matan-on sa sarisari nga krimensang berdugo nga batalyon. Malu-was sa mag-utod nga Luna, duhaman nga pamatan-on ang biktimasang pagpangluthang sang 2nd IB

sa Pioduran, Albay sadtong Abril2012. Isa ang napatay kag isa paang napilasan sang palukpan silasang mga suldado. Magatambonglang sang bayle ang mag-abyan.

Sang ginmasaker sang 2nd IBang pamilyang Lotino sa Daraga,Albay sadtong Oktubre 2010, isa samga biktima amo ang menor-de-e-dad, samtang mabaskog nga ka-hadlok naman ang ginbilin sang mga

berdugo sa tatlo ka bata nga na-kaluwas sa pagpamatay.

Sa mga barangay ngagin-okupar sang 2nd IB,ginagamit nila ang mgabata nga panaming. SaGuinobatan, Albay, gin-report ang mga kaso konsa diin mga menor-de-e-

dad ang ginahimo ngagiya sang mga suldadosa ila mga operasyon.

TulisanSa Barangay San Jose sa Uson,

Masbate, pagkatapos nga kawatanang mga residente sadtongSeptyembre 2017, liwat nga nanuli-san ang mga suldado sadtongAgosto 2018 sang mga hinuptan ngahayop, kagamitan kag kwarta sangpila ka residente.

Sa Barangay Talisay sa San Fer-nando, Masbate, tatlo ka beses mannga ginkawatan sang mga suldadoang tagabaryo sadtong Mayo 2018.Ginpamunuan mismo ni Lt. Col. Ga-bun ang krimen. Pilit nga ginpatam-bong ang mga residente sa isa kapagpulong, samtang ginaukay sangiya mga tinawo ang propyedad sangtagabaryo. Lakip sa ginreport sangmga residente nga ginkuha sang 2ndIB amo ang walo ka bangka pangisdakag mga lambat, bugas, pila ka pulonga hinuptan nga hayop, lima ngagenerator kag mga gamit sa pagpa-nguma. Isa ka adlaw antes sini, apatka motorsiklo ang gintaban sang mgasuldado. Indi magnubo sa 35 angbiktima sa 12 kaso sang pagpanga-wat sang 2nd IB.

"Berdugo..," sundan sa pahina 5

Hugot nga maghiliusa. Sikwayonang pag-iya-iya. Ang kaayuhan sangisa nakaangut sa kaayuhan sang ta-nan. Ibuhos ang tanan agud tuku-ron kag palaparon ang mga organi-sasyong masa. Palaparon ukon tu-kuron ang mga unyon sa mga pabri-ka. Tukuron kag palaparon angnagkalainlain nga asosasyong masanga magahugpong sa mayorya ukonlabing madamu sa mga eskwelahan,upisina kag komunidad.

Ululupod nga maghulag kagipahayag ang mga reklamo sa mgahalambalanon lokal, pangsektor kagpangbanwa. Maghimakas para sapagtaas sang sweldo kag kinama-tarung sang mga mamumugon, parapanubuon ang renta sa duta ukoninteres sa pautang kag matarungnga presyo sang humay ukon ibanpang produkto, batuk sa pagtaassang matrikula ukon pagtalikodsang estado sa edukasyon, batuk sademolisyon, batuk sa mga di mata-rung nga balayran, kag iban nga gi-layon nga demanda. Iangut angmga ini sa mas dalagku nga halam-balanon pungsodnon kag iangut sapaghimakas para tapuson ang tira-nikong pagginahum ni Duterte.

Katungdanan sang mga akti-bistang masa nga pukawon, orga-nisahon kag pahulagon ang ginatoska libong pumuluyo sa kasyudarankag kaumhan. Mangin makina sangmalaparan nga pagtuon kagpagpropaganda sa masa. Pamunuanang mga talakayan, magdiskurso samga pulong, maghatag sang mgapolyeto sa kalye kag magpinta ukonmagdikit sa pader sa mga panawa-gan. Kumbinsehon ang tanan ngaululupod nga maghulag kag magba-to. Idul-ong sa masa ang mensahekag panawagan sang Partido.

Pilit nga ginapahak-pahak niDuterte ang banwa agud padayonsiya nga makagahum kag makahariang mga malaut nga tulad niya kagiya mga suluguon kag kahimbon. Konorganisado ukon ululupod nga mag-hulag ang minilyon nga pumuluyo,wala sang gahum nga makabalabagsa desisyon nga patalsikon si Duter-te, isulong ang pagbag-o kag italanaang kapalaran sang banwa.


Sa sulod sang isa ka semana, walo nga aktibista kagmangunguma ang ginpatay sang mga armadong

elemento sang estado. Nagkalainlain nga insidente mansang pagpamwersa kag pagpamahug ang naagyan sangmga sibilyan sa iban nga bahin sang pungsod.

Lapnagon ang pagpanulisansang 2nd IB bisan sadto nga naka-destino pa ini sa Albay. Bantog angmga detatsment sini bilang mga ta-gapamuno sang holdapan. Ginau-pod sang mga suldado sa ila pagpa-nulisan ang mga rekrut sa Bara-ngay Intelligence Network, kag angpangunahong target ang mga na-hanunga nga pwersa nga ginaaku-sahan nga nagasuporta sa rebolu-syonaryong kahublagan. May nalis-ta man nga kaso sang pagpanglu-gos ang mga holdaper sang 2nd IB.

Kakugmat sa mga komunidadSa mga barangay nga ginao-

kupar sang 2nd IB, pwersahannga ginapatrabaho ang mga resi-dente agud magtukod sang mgapayag sang militar, ginapa-gwardya kag ginaparonda. Lapna-gon man ang pagpamahug kagpagpaandam sa mga ginasuspet-sahan nga myembro ukon taga-suporta sang rebolusyonaryongkahublagan.

Halin 2010 tubtub 2015, gin-o-kupar kag ginkugmat sang mgaoperasyong “peace and develop-ment” sang 2nd IB ang mga bara-ngay sa ikaduha kag ikatlong distri-to sang Albay. Sa Masbate, ma-singki ang krimen sini sa pumuluyosa una kag ikaduha nga distrito.

Dugang pa sa mga ginreportnga kaso sini ang iligal nga deten-syon kag pag-aresto sa 39 sibil-yan, lima ang biktima sang tortyurkag pagpangsakit, kag pagpang-i-pit sa walo nga sibilyan.

Una nga nadestino ang 2nd IBsa Bicol sadtong 1986, nagsaylu-saylo sang mga prubinsya sangrehiyon. Makaligad nga nagpaida-lum sa “liwat nga paghanas” sad-tong 2006, nagbaskog ang kalau-tan sang batalyon sang sayluhonini halin Sorsogon pakaddtoAlbay. Diri ginpatuman sang 2ndIB ang brutal nga kampanya ngaOplan Bantay Laya 1 kag 2 tubtubOplan Bayanihan. Ginsaylo namansa Masbate ang mga berdugo sad-tong 2016 kag didto ginpadayonang ila mga krimen."Berdugo..," sundan sa pahina 5

"2nd IB..," halin sa pahina 4

Duha ka istap sang Karapatan-Sorsogon ang ginpangluthang kagnapatay sadtong Hunyo 14 sang aga.Nakasakay sa isa ka traysikel sandayRyan Hubilla kag Nelly Bagasala, 69,sang palukpan sila sang duha ka ar-madong lalaki sa Phase 2, SeabreezeHomes Subdivision, Barangay Cabid-an, Sorsogon City.

Si Bagasala may pila ka dekadana nga tagapangapin sang tawha-nong kinamatarung. Nag-atubang nasiya sa walay untat nga pagpanamadkag Red-tagging halin sa militar. Ma-kapila ka beses man nga gintiktikankag gin-ipit sanday Hubilla kag Baga-sala sa nagtaliwan nga mga bulan.

Masunod nga adlaw, ginluthangkag napatay ang anay pinuno sakampanya sang Bayan-Bikol nga siNepthali Morada sa Barangay SanIsidro, Naga City.

Antes sini, magkasunod nga gin-patay sadtong Hunyo 9 kag 10 angmga mangunguma nga sanday ArnieEspinilla sa Barangay Liong kag SandoAlcovindaz sa Barangay Buenavista,lunsay sa banwa sang San Fernando,Masbate. Ginpatay sila sang grupo niSgt. Chalas, lider sang Peace andDevelopment Team sang 2nd IB nganagasakup sa mga baryo sang Talisay,Altavista, Buenavista, Canelas, DelRosario kag Progreso. Ginpasibang-dan nga mga katapu sang BagongHukbong Bayan ang duha.

Sadtong Hunyo 14 sang gab-i,ginkadtuan sang mga suldado angbalay ni Pizo Cabug sa BarangayBuenavista kag siya ginluthang tub-tub mapatay. Katapu si Cabug sangMasbate People’s Organization.

Sa atubang sang sunud-sunodnga pagpamatay sa mga tagapanga-pin sang tawhanong kinamatarung saBicol kag iban pang bahin sang pung-sod, nagprotesta ang malab-ot saanum ka libo sa Naga City sadtongHunyo 19. Gintawag ini nga “KilosBikolano laban sa Tiraniya.” Nagpro-

testa man ang mga katapu sang Ka-rapatan sa atubang ang Departmentof National Defense sa Quezon Citysadtong Hunyo 17.

Sa Bukidnon, ginluthang kag na-patay sang mga elemento sang esta-do si Nonoy Palma sa atubang sangiya balay sa Sityo Malambago, Bara-ngay Halapitan, San Fernando sad-tong Hunyo 16. Katapu si Palma sangKASAMA, pangprubinsya nga tsaptersang Kilusang Magbubukid ng Pilipi-nas. Nakilala ang isa sa tatlo nganagluthang sa iya nga katapu sangAlamara.

Samtang, ginluthang kag napa-tay si Felipe Dacaldacal, katapu sangNational Federation of Sugar Wor-kers sadtong Hunyo 9 sang gab-i saSityo Dita, Barangay Pinapugasan,Escalante City, Negros Occidental.

Pagpatay sa wala na ikasarangmagbato

Ginpatay nga wala sang inugbatosang 31st IB si Edwin “Ka Dupax”Dematera, kumander sang BagongHukbong Bayan (BHB)-Sorsogonsadtong Hunyo 12. Ginluthang siyapagkatapos bakulon sa guwa sangiya balay sa Barangay Incarizan,Magallanes, Sorsogon. Ara sa lugarsi Dematera para temporaryo ngamagpaayo sang nagbanog niya ngatiil.

Pagkatapos luthangon si Dema-tera, ginsulod sang mga suldado angiya balay kag ginkumpiska ang gamitsang mga bisita sang iya pamilya.Iligal man nga gin-aresto si JemuelNon Saturay kag gindala sa CampEscudero sa Sorsogon City. Ginpasi-bangdan siya nga katapu sang BHBkag ginpagwa nga may pusil nga ka-libre .38.

Ginapamunuan ni Lt. Col. RandyN. Espino ang 31st IB nga nakabasesa Barangay Rangas, Juban, Sorso-gon. Nadestino ang batalyon nga inisa bahin sang Camarines Norte sad-

8 pagpatay sa 7 adlaw


Mamahayag, iligal nga gin-aresto

WALA-TUO NGA PAGKUNDENAR ANG nagsug-alaw sa arbitraryo nga pag-a-resto kag detensyon sa beterano nga mamahayag nga si Fidelina MargaritaValle sang mga myembro sang Criminal Investigation and Detection Group-Regional 9 sadtong Hunyo 9.

Nagahulat si Valle sang iya bya-he sa Laguindingan Airport pauli saDavao City sang siya arestuhon.Gindetiner siya sang 12 oras sa ga-hum sang mandamyento batuk saisa nga Elsa Renton alyas Tina Mag-laya kag Fidelina Margarita Valle.Ginaakusahan siya sang pagpatay,pagpanunog, tuyo nga pagpatay,kag pagsamad sa kagamitan sanggubyerno.

Suno sa pamilya ni Valle, angpag-aresto sa iya maathag nga pag-

ipit kag pagpamahug bangud sa iyaadbokasiya kag panindugan batuksa tiraniya ni Rodrigo Duterte. Na-pilitan ang PNP nga hilwayon siyapagkatapos ini nga malaparan ngakundenahon. Nagrason pa ang PNPnga “nasal-an” lang nila si Valle kagkuno nagapangayo sang dispensa.Wala ini ginbaton sang pamilyaValle, kag nagpromisa nga maga-pasaka sang kaso kontra sa CIDG.

Kolumnista sang pahayagan ngaDavao Today si Valle.

PKP, nagsuporta sa panawagan nga imbestigasyon sang UNHRC

"8 pagpatay..," halin sa pahina 5

NAGPAHAYAG ANG PARTIDO Komunista sang Pilipinas (PKP) sang suportasa panawagan sang United Nations Human Rights Commission (UNHRC) ngamaglunsad sang imbestigasyon kaangut sa nagalala nga kahimtangan sangtawhanong kinamatarung sa pungsod sa idalum sang rehimeng Duterte.

Kampuhan sang mga bakwit, ginbungkag

GINBUNGKAG SANG MGA pulis ang kampuhan sang mga bakwit nga Lumadsa higad sang kapitolyo sa Cagayan de Oro City sadtong Hunyo 18. Masobraisa ka tuig na nga nakapondo diri ang mga Lumad halin sa Sityo Kamansi,Barangay Banglay, Lagonglong, Misamis Oriental bangud sa pagkampo sangmilitar sa ila komunidad. Ginhatagan-dalan sang okupasyon sang mga sul-dado ang mga daku nga kumpanya nga geothermal kag mina sa Mt. Bala-tucan, lakip ang Balatucan-Balingasag Geothermal Prospect,

DEMOLISYON. Lima ka indibidwal ang napilasan, isa ang kritikal, sa isaka demolisyon sang pamilya Villar sa kabalayan sa Sityo Malipay III, Bara-ngay Molino IV sa Bacoor, Cavite sadtong Hunyo 18. Ginpaguba sang mgaVillar ang mga balay agud magtukod sang mga imprastruktura sa lugar.

Sadtong Hunyo 10, ginguba sang 55 gintingub nga mga elemento sangSWAT kag lokal nga gubyerno ang kabalayan sa Sityo Kawayanan, TitusStreet sa Barangay San Agustin, Novaliches, Quezon City. Pila ka dekadana nga naga-istar sa lugar ang mga residente pero ginpalayas para hata-gan-dalan ang pagtukod sang proyekto nga “Bistekville” sang lokal ngagubyerno.

tong dekada 1990. Ginsaylo silasa Sorsogon sadtong 2011 kagnakapakat sa prubinsya tubtub sasubong.

Duguan nga rekordBase sa mga nalista sang Ang

Bayan umpisa 2014 may 18 bikti-ma sang pagpatay ang 31st IB. Ki-lala man ang batalyon sa m ga ili-gal nga pag-aresto, pagpangawat,kag pwersahan nga pagsulod sabalay sang mga sibilyan. Madamuman nga nalista nga kaso sangpagpatay sa mga hors de combatang batalyon.

Isa sa pinakamalaut nga kasoang wala kaluoy nga pagpaulansang bala sa balay sang pamilyaCarduque sadtong Marso 2014 saMatnog, Sorsogon. Ginaakusahannga mga katapu sang BHB angmag-asawa nga Elias kag Cynthia.

Ginluthang kag napatay si Eli-as samtang pilason ang iya asawa.Naigo man ang ila isa ka tuig ngalapsag. Siyam na oras nga ginpa-bay-an sang mga suldado ang pila-son nga mag-iloy kag ginpungganang mga taga-baryo nga magbuligsa ila.

Ang berdugo nga batalyonman ang nagpatay kay Teodoro"Tay Tudoy" Escanilla, 63, tagapa-maba sang Karapatan-Sorsogon,sadtong Agosto 2015. Ginluthangsiya sa iya balay sa Barangay Tag-don, Barcelona sa Sorsogon.

Maluwas sa malaparan ngapagpamatay, ginaimbolbaran mansang mga pwersa pangseguridadsang estado ang mga kaso sang ili-gal nga pag-aresto, pagpasakasang himu-himo nga kaso, ligal ngapagpamwersa, pagpamahug, arma-dong pagpanalakay sa mga komu-

nidad, pagsalakay sa mga komuni-dad sa kaumhan, blokeyo sa pag-kaon kag ekonomya, kag iban pa.

Siling sini, dapat man ipaidalumsa kritikal nga imbestigasyon ang“gera kontra droga” kag ang direk-tiba nga “kontra-insurhensya” niDuterte nga para “waskon ang lokal

nga komunista nga armadong pag-alsa” kag ang mga sangkap sini la-kip ang layi militar sa Mindanao,Memorandum Order 30, Oplan Ka-payapaan, Oplan Sauron kag OplanKapanatagan. Nagakadapat langnga imbestigahan, ibuyagyag, kun-denahon ang masingki nga mgapagpang-abuso nga ini kag ipabatisa bilog nga kalibutan ang panawa-gan nga hustisya sang pumuluyongPilipino,” pangtapos sang PKP.


SOT: Paghimo nga layi sang kontraktwalisasyon

End ENDO mo mukha mo. Daw ini ang mensahe sang rehimeng US-Dutertesa mga mamumugon pagkatapos iratsada sang Kongreso ang pagpasar sa

Security of Tenure (kasiguruhan sa trabaho ukon SOT) Bill antes magsara angika-17 nga Kongreso.

Umpisa pa lang sang termino niDuterte, sa iya bibig pirme ang pro-misa nga igabasura ang kontrak-twalisasyon. Sadtong 2017 kag2018, gintuyo niya nga pakalmahonang mga mamumugon paagi sangpagpaguwa sang mga mandu ngakuno nagaduso sang regularisasyonsang mga mamumugon pero saaktwal labing nagpalig-on pa samga iskema sang kontraktwalisa-syon. Lakip diri ang Department ofLabor and Employment Order 174sadtong 2017 kag Executive Order51 sadtong 2018 nga pareho ngaginbasura sang mga grupo sang ma-mumugon.

Patimaan nga walay pulos sang

duha ka mandu, ginpasa ni Duterteang salabton para tapuson angkontraktwalisasyon sa Kongreso.

Kawad-on sang kasiguruhanKabaliskaran sa ngalan sini, ang

pinal nga ginpasar nga hagna ngaSOT sa Kongreso wala sang katu-yuan nga hatagan sang kasiguruhansa trabaho ang mga mamumugon.Indi pagtapos ang katuyuan sinikundi ligalisasyon sangkontraktwalisasyon. Mas malala paini sa mga mandu sang DOLE kagmandu ehekutibo ni Duterte bangudmas madali himuon ang mga mandukumparar sa isa nga napasar ngalayi.

Pareho sang nauna nga mgamandu, ginatugutan sang SOT angjob outsourcing (ukon pagkuha sangmga mamumugon sa mga ahensyasa pagtrabaho). Pareho sang ibangporma sang kontraktwalisasyon,ginaabswelto sini ang mga kapita-lista halin sa ila ligal nga obligasyonsa mga mamumugon kag ginapasaini sa mga kontraktor ukon mgaahensya. Pangunahon nga katuyuansini nga mapanubo ang gasto sangmga kapitalista sa kusog pagtraba-ho kag idinggot sa mga mamumugonang ila mga kinamatarung sa tra-baho.

Siling sini, ang mga trabaho ngaindi pwede i-outsource amo yadtolamang may direktang kahilabtanansa pangunahon nga negosyo sangkumpanya.

Programa sa duta ni Duterte:

Rekonsentrasyon, indi distribusyon

Daku nga katontohan ang kuno pagpanagtag ni Rodrigo Duterte sang mgapangpublikong duta sa mga mangunguma.

Sa likod sini, ginaratsada sangDepartment of Agraran Reform(DAR) ang reklasipikasyon kag pag-baylo-gamit sang mga dutang agri-kultural. Tinonto ang ginapabugal niDuterte nga “pagpanagtag sang du-ta” samtang ginapadali sang iyagubyerno ang rekonsentrasyon sangmga ini sa kamot sang mga dakunga agalon nga mayduta kag burge-sya kumprador.

Halin Abril tubtub Mayo siningtuig, sunud-sunod ang pagpagwasang DAR sang mga administrati-bong mandu para pahapuson angreklasipikasyon sang dutang agri-kultural kag kumbersyon sang mgaini sa “residential, komersyal kagindustriyal nga gamit”. Luwas sa“pagpasimple” sang mga proseso,nagtukod ang DAR sang espesyalnga komite para sa pagpadasig sapagbaylo-gamit sang duta kag pag-hatag sang eksempsyon ukon pag-libre sa Comprehensive Agrarian

Reform Program (CARP).Kasugpon sang mga mandu nga

ini ang mandu ehekutibo ni Dutertenga nagatugyan sa awtoridad sangpresidente ang pag-aprubar sa mgaproyektong reklamasyon sang dutasa mga baybayon sang dalagku ngasyudad. Target sang mandu nga iniang pagpadasig sang reklamasyonkag pagkonsentrar sa pangulo sangbenepisyo halin sa pagtukod sangmga komersyal nga establisimentokag hulugpaan sa mga duta nga ini.

Pauna ang mga mandu nga inisang National Land Use Act, isa kaprayoridad nga hagna sang rehimengDuterte, nga magabag-o sa klasipi-kasyon sang duta, partikular angmga dutang agrikultural kag kagula-ngan, sandig sa madugay na ngaduso sang mga real estate developer,mga daku nga kumpanyang agribis-nes kag iban pang mga daku nga ka-pitalista. Sa idalum sini, malaparannga pagaagawon ang mga dutwng

agrikultural halin sa mga mangu-nguma kag tumandok para tukuronang mga karsada, hulugpaaan, sub-dibisyon, bilding, dam, planta pang-enerhiya kag iban pang dalagku ngaimprastruktura sa idalum sang Build,Build, Build. Sa iya pagdali-dali,gusto ni Duterte nga padasigon angaplikasyon para sa kumbersyon sangduta halin 26-36 bulan pakadto sa30 adlaw na lang.

Suno sa datos sang estado, ha-lin 1988 tubtub 2016, nagalab-ot nasa 98,000 ektaryas (pareho kadakusang bug-os nga Metro Manila kagCebu) sang dutang agrikultural angginkumberter para sa residensyal,komersyal kag industriyal nga ga-mit. Wala sa numero nga ini angmga aplikasyon nga wala pa maap-rubahan, mga dutang ginreklasipikasang mga lokal nga gubyerno kagyadtong iligal nga ginbayluhan anggamit. Daku nga bahin sini ang yarasa Luzon (80%), kadak-an sa mgarehiyon sang Calabarzon (SouthernTagalog) kag Central Luzon.

"SOT...," sundan sa pahina 8


CMO 20: Padihut nga neoliberal sa edukasyon

Nalugaw-an ang mga akademiko kag eksperto sa pag-aprubar sang KorteSuprema sadtong Hunyo 11 sa mandu sang Commission on Higher

Education (CHEd) nga nagkuha sa Filipino, Panitikan kag Konstitusyon bilangrekisito nga asignatura sa kurikulum pangkolehiyo. Nakapasulod angmandu sa CHEd Memorandum Order Number 20 (CMO 20) nga gin-pagwa sadto pang 2015 sa panahon sang rehimeng US-Aquino. AngCMO 20 kabahin sang serye sang mga neoliberal nga tikang sa patagsang edukasyon.

Antes pa ini, napatuman na angprogramang K-12 nga nagdugangsang duha ka tuig sa hayskul para sateknikal-bokasyunal nga pagtuon kagnaglimita sa mga estudyante ngamakapa-kolehiyo. Ang reporma ngaini sa elementarya kag sekundaryongedukasyon nakatum-ok sa paghanassa pamatan-on nga Pilipino sandig sakinahanglanon sang mga lokal kagdumuluong nga kumpanya para sabarato, mahuyaon kag may manubotubtub kasarangan nga kahanasansa kusog-pagtrabaho.

Partikular sa edukasyon pang-kolehiyo, hungod ang pagpakitid sakurikulum, pagbuhin sang mga as-peto (less multifaceted) kag pag-tum-ok sini sa teknikal, syentipiko,propesyunal kag kultural-ideolohi-kal nga paghanas para alagaran angmga kinahanglanon sang pangkali-butanon nga sistemang kapitalista.Sa sini nga balayon ginasikway sangestado ang pagtuon sang Filipino,Panitikan kag Konstitusyon sa kole-hiyo, mga asignatura nga wala sangserbi sa neoliberal nga balayon. Sanagligad, ang mga asignatura ngaini naghatag-dalan para makatudloang mga akademiko nga patriyotikosang progresibo kag makabanwanga panan-awan.

Suno pa sa grupongTanggol Wika, ang pungsod-non nga pulong ukon Filipinoisa ka “malahalon nga pang-kultura nga muhon para sapungsodnon nga identidad...nga nagaserbi nga behikulosang komunikasyon sa tungasang mga etno-lingwistikalnga grupo kag sahi” labi nasa pungsod nga may kinaiyanga pahat-pahat nga pulo.Nagahatag-dalan ini sa paghiliusakag pag-angkon sang gahum sangpumuluyo.

Suno naman sa mga propesor saUniversity of the Philippines, mala-halon ang pulong Filipino kag Pani-tikan sa “pagpadalum sang kritikal,matinugahon, hilway kag mapang-hilway nga ikasarang sang mga tu-muluon kag pumuluyo.” Siling nila,indi pagsulit, kundi pagpalawig sateorya, praktika kag serbi sa kursokag kabulig ini sa pagpanday sangkamuklatan Pilipino.

Ginasalaming sang CMO 20 angkawad-on sang interes sang reak-syunaryong estado nga palambuonang patriyotiko kag pungsodnon ngakultura kag pagka-identidad sangmga Pilipino. Wala sang lugar ukonbalor sa gintalana sini nga direk-

syon sa edukasyon ang pagpauswagsang isa ka makabanwa nga kultu-rang pungsodnon. Ginapabay-ansini nga magpangibabaw ang du-muluong nga interes kag implu-wensya para i-ayon ang panaborsang mga Pilipino, labi na ang pa-matan-on, sa pagtib-ong sang du-muluong nga produkto, lakip angmga produktong pangkultura, kagtabunan ang ila obhetibong pag-handum para sa pungsod nga inde-pendyente.

Kinahanglan sang pumuluyongPilipino nga ibuyagyag indi lang angCMO 20 kundi ang nagkalainlainnga neoliberal nga reporma saedukasyon kag ipakig-away ang tu-nay nga patriyotiko, siyentipiko kagmakimasa nga sistema sang eduka-syon.

Halimbawa, sa mga daku nga mall, mahimo hambalonsang kapitalista nga indi nila direktang ginaempleyo angmga saleslady kon igarason nila nga ang pangunahon nilanga negosyo amo ang pagparenta sang komersyal ngaespasyo kag indi ang pagbaligya sang produkto. Daan nanga ginagamit sang daku nga burgesya kumprador angdahilan nga ini para ipabilin nga kontraktwal ang ila mgamamumugon sa sulod sang tuman kalawig nga panahon.

Wala man kinatuhay ang hagna nga ini sa nagalun-tad nga sistema, kon sa diin kuno nagapadala ang DOLEsang mga inspektor sa mga kumpanya nga ginareklamonga nagapatuman sang kontraktwalisasyon. Sa halostanan nga kaso ang nga ginpaidalum sa inspeksyon, pir-me ginadampigan sang DOLE ang mga kapitalista. Indikatingalahan nga nagpasar ang hagna nga ini sa Kong-reso kag halog nga ginbaton sang mga kapitlista.

"SOT...," halin sa pahina 7


Mga problema sa transportasyon

Sarisari nga problema sa transportasyon ang adlaw-adlaw nga ginabatassang pumuluyong Pilipino labi na sa nasyunal nga kabisera. Pinakalutaw

diri ang mga problema sa trapik, makitid nga mga karsada kag kawad-on sangnagakaigo nga pangpublikong sistema sa transportasyon nga nagatuga sangdaku nga buhin sa ila kita. Labing ginapalala ini sang mga padihut sang mganakapungko sa poder, nga sa kadam-an nagasunod sa kapritso sang mga dakunga kapitalista.

Suno sa isa ka pagtuon sadtong2012, nakarekord sang abereydsnga isa ka oras kag anum ka minu-tos kada adlaw ang isa ka pasaherosa Metro Manila tuga sang trapik.Katumbas ini sang 16 adlaw sa isaka tuig. Ginatantya nga nadula saiya ang tubtub P100,000 nga mahi-mo niya kitaon sa pareho nga pana-hon. Bangud diri, ginasigahum nganadulaan sang P2.4 bilyon kada ad-law ang ekonomya sang pungsodbangud sa trapik. Sa pangkabilugan,

nagalab-ot sa 2% tubtub 5% angnagakadula sa gross domestic pro-duct bangud diri.

Labi ini nga ginapalala sangpagdamu sang mga pribadong sa-lakyan sa dalan bunga sang manubonga pautang sang mga bangko parasa pagbakal sang mga kotse. Gina-tantya sa tion sang rush hour, ukonoras sang pagsulod kag guwa sangmga empleyado kag mamumugon,doble ang numero sang mga salak-yan kumparar sa ikasarang sang

mga karsada. Bangud diri, masobradoble ang laba sang panahon ngaginatigana sang mga komyuter sabyahe.

Samtang, kulang katama angmoda sang pangpublikong trans-portasyon. Sa anum nga sistemasang tren sa Metro Manila nga maykalabaon nga 246 kilometros, ma-sobra 100% na ang congestion ukonsobra sa mga pasahero kumparar saikasarang sang mga bagon sini.

Bangud diri, madamu nga pasa-hero ang nagasuporta sa iban pangmoda sang transportasyon parehosang pribadong van kag FX (ukon UVExpress), kag iban pa. Pinakaulihi diriang sistema sang ride-sharing ukonbayad nga pagsakay sa mga priba-dong kotse ukon motorsiklo nga gi-nadumalahan sang mga daku nga

Makaluluoy nga kahimtangansang mga manunudlo

Liwat nga nagtampok ang makaluluoy nga kahimtangan sang mga manu-nudlo sang maglapnag sa social media sadtong una nga semana sang

Hunyo ang laragway sang isa ka anay kasilyas nga ginhimo nga upisina sangduha ka manunudlo. Ginsaysay sang nasambit nga laragway ang tuman ka-dugay na nga ginaantus nga kakulangon sang pasilidad, gamit sa pagtudlokag iban pang kinahanglanon sang mga manunudlo kag iban pang mamumu-gon sa sektor sang edukasyon.

Bangud sa kakulangon sangpondo, masami nga magahalin pa saila mga bulsa ang gamit sa pagtudlopareho sang tsok. Pero masobra diriang ila kabudlay sa manubo ngasweldo nga ginapamilit sang estado,kag bisan ila sekretaryo nga si Leo-nor Briones, nga “bastante na."

Kulang katama nga sweldoSiyam ka beses nga nangako si

Duterte nga pataasan ang sweldosang mga manunudlo halin sa sad-tong panahon sang iya pagpangam-panya. Pero tubtub subong nagapa-bilin ini nga promisa, kag gin-una paniya ang pagdugang sa sweldo sangmga pulis kag suldado. Ginpataasanman niya ang kaugalingon niya ngasweldo sang halos 200%.

Sa subong, nagalab-ot lamangang bulanan nga sweldo sang mga

manunudlo sa P20,000 tubtubP22,000 kada bulan. Kon ibuhin angbuhis, mga utang kag iban pang ba-layran, masami nga magnubo tubtubP5,000 ang ila igauli. Reklamo sangmga manunudlo, halos katunga sangila sweldo ginabayad sa tubig kagkuryente. Anuman nga mabilin gi-naigo-igo nila sa galastuhan sa ba-lay pareho sang bulong kag pagka-on. Bangud kulang, masami nadusosila nga mangutang sa GovernmentService Insurance System (GSIS),mga institusyon sa pautang kag mgausurero.

Sa datos sang Department ofEducation, naghabok sang P18 bil-yon ang pangkabilugan nga utangsang mga manunudlo sa sulod langsang duha ka tuig—halin P301 bil-yon sadtong 2017 pakadto P319bilyon subong nga tuig. Halos katu-

nga sini (P157.4 bilyon) utang saGSIS samtang P162 bilyon namanhalin sa mga pribadong institusyon.Wala pa diri ang diri ang ila mgagin-utang halin sa mga usurero. Sakaso sang pautang halin sa GSISkag mga pribadong institusyon,awtomatikong ginakaltasan angsweldo sang manunudlo nga mayutang tubtub sa mabayaran ini.

Madugay na nga panawagansang ACT Teachers Party-list ngapataason ang sweldo sang entry-level (bag-ong sulod) nga mga ma-nunudlo pakadto P30,000 kada bu-lan. Sa tantya sang grupo, ini angnagakaigo nga sweldo para sa isa kapamilya nga may limang myembro.

Sandig sa kalkulasyon sangIbon Foundation, kinahanglan la-mang nga ipatuman ang 30% buhissa mga nagakita sang P50 milyonpataas para makatipon sang pang-dugang nga sweldo sa mga manu-nudlo. Makatipon ang tikang nga inisang tubtub P400 bilyon kada tuig,mas mataas pa sa ginatantya ngaP150 bilyon nga kinahanglanon parasa P10,000/bulan nga dugang ngasweldo. Ang nasambit nga tikangmagaapekto lang sa 38,000 pinaka-manggaranon nga indibidwal ukon0.04% sang populasyon sa pungsod,suno pa sa institusyon.

"Transportasyon...," sundan sa pahina 10


Sin-o ang makabenepisyo sapribatisasyon sang Clark Airport?

Binilyon-bilyong piso nga pondo kag mga kikbak ang ginabenepisyuhansubong sang mga daku nga burgesya kumprador kag burukrata-kapita-

lista sa pagpatuman sang engrandeng mga proyektong pang-imprastrukturasang rehimeng US-Duterte. Kalakip sa mga ini ang Clark International AirportExpansion Project sa prubinsya sang Pampanga, isa sa mga proyekto sa ida-lum sang programang Build, Build, Build ni Duterte.Maki-negosyo nga proyekto

Ginatapalan ni Duterte ang gu-tok kag ang nagasaka nga demandsa Ninoy Aquino International Air-port (NAIA) sa nasyunal nga kabi-sera para iduso ang pagtukod sangbag-ong 82,000-ektaryang terminalsa Clark. Ini ginatantya nga maykapasidad nga serbisyuhan ang du-gang nga 8 milyon nga pasahero ka-da tuig.

Para kuno resolbahon ang na-sambit nga problema, ginhatag sangrehimen sadtong Disyembre 2017 saMegawide Construction Corporation(MGC) kag kasosyo sini nga kum-panyang Indian nga GMR Infra-structure Ltd. ang P9.36 bilyonpangpublikong kontrata para saekspansyon sang erport sa Clark.Ini ginapatuman sa balayon nga“hybrid” ukon ginbag-o nga public-private partnership (PPP) nga naga-kahulugan direktang pagapas-anonsang pumuluyo ang gasto para sanasambit nga proyekto nga sa ulihipagkakitaan lang sang mga lokal kagdumuluong nga kapitalista.

Gamit ang badyet sang BasesConversion and Development Aut-hority (BCDA), ginatukod subong

sang konsorsyum ang nasambit ngaimprastruktura. Sa pinakaulihi ngareport sang gubyerno, 59% na sangbag-ong terminal ang natukod kagnakatalana nga matapos sa 2020.

Ang MGC ginapanag-iyahansang kapitalistang si Edgar Saaved-ra, ika-35 pinakamanggaranon ngaindibidwal sa pungsod nga may na-kalista nga $245 milyon balor sangpropyedad (networth) sadtong2018. Katuwang niya sa kumpanyasi Michael Cosiquien, ika-36 pina-kamanggaranon nga nakalista na-man sang $240 milyon.

Labi pa nga ginapatambok sanggrandyoso nga programa pang-imprastruktura sang rehimen angbulsa sang duha ka kapitalista ngaini. Sa pangkabilugan, limang pro-yektong PPP ang subong ginaduma-lahan kag ginakitaan sang MGC.Ang konsorsyum nga GMR-MGCman ang ginahatagan sang P17.52bilyong kontrata sang rehimengAquino III sadtong 2010 para saparehong proyekto sa Mactan-CebuInternational Airport.

Ginaratsada nga pribatisasyonPagkatapos magtigana sang bi-

nilyon para sa ekspansyon sang er-port kag bisan wala pa natapos angkonstruksyon, ginaratsada namanni Duterte ang pagsubasta sangpagdumala sa operasyon kag pag-mentinar sang bilog nga erport pa-ra labi pang siguruhon ang kitasang pribadong mga korporasyon.Ini sandig sa dikta sang Interna-tional Finance Corporation (IFC),ang ahensya sang World Bank ngadirektang namuhunan sa mga pri-badong kumpanya, nga nagbalaysang kontrata para sa pribatisasyonsang erport.

Sadtong Disyembre, ginhatagsang gubyerno ang kontrara saLuzon International Premiere Air-port Development Corp. (LIPAD),isa ka konsorsyum nga ginapangu-nahan sang mga magkadugo ngamga burgesya kumprador nga san-day Josephine Gotianun-Yap sangFilinvest kag Lance Gokongwei sangJG Summit. Nakatalana nga umpi-sahan ang operasyon sa idalumsang pribadong konsorsyum subongnga Hulyo 21.

Ang Filinvest, nga may pinaka-daku nga sapi sa konsorsyum(42.5%), ginapamunuan ni Yap. Siyaanak ni Mercedes Gotianun, ika-17pinakamanggaranon nga indibidwalsa pungsod nga nakalista sang$1.15 bilyon balor sang pagpanag-iya sadtong nagligad nga tuig. Ang

kumpanya pareho sang Grab kagAngkas. Daku ang ginasalig sang mgapasahero sa mga moda nga ini sa ilamatag-adlaw nga pagkomyut. Amogani nga daku ang ila disgusto sa mgapolisiya sang nakapungko nga rehi-men nga nagapaantus, imbes magpa-mag-an, sa ila byahe.

Lakip sa mga pagsulundan ngaini ang regulasyon sang LandTransportation and Franchise Re-gulatory Board nga nagalimita samga terminal ang pagsakay kagpagpanaog sang mga pasehero sang

UV Express. Amo man ang regula-syon sang Metro Manila Develop-ment Authority (MMDA) nga maga-dumili sa mga pangprubinsya ngabus sa EDSA, ang dalan nga naga-tahi sa madamu nga syudad sa Met-ro Manila, para ilimita sila sa mgaginalangaw nga terminal sa mag-timbang nga punta sang Metro Ma-nila. Ang mga padihut nga ini paan-tus kag dugang nga gasto sa mada-mu nga pasahero. Peligroso manang mga ini labi na sa mga tigulangkag may diperensya nga nagasalig

sa direktang transportasyon.Ang nagapabilin kag nagalala

nga problema sa transportasyondaku nga kapaslawan sang rehi-meng Duterte nga seryoso nga ipa-tuman ang pangmasang transpor-tasyon para sa benepisyo sang pu-muluyo. Ang mga tikang sang rehi-meng Duterte nagaserbi lang sa in-teres sang mga daku nga kapitalistalabi na ang mga kumpanya sa langis,mga daku nga bangko, nagahimosang mga kotse kag pribadong sa-lakyan.

"Clark...," sundan sa pahina 11

"Transportasyon...," halin sa pahina 9


Makasuluka nga pagpakuno-kuno kag korapsyon

mga Gotianun ang tag-iya sang Fi-linvest nga notoryus sa pagbaylo-gamit sang mga dutang agrikulturalpakadto mga subdibisyon.

Ang JG Summit naman, nga maypangaduha nga pinakadaku nga sapisa konsorsyum (33%), ginapamunu-an subong ni Lance Gokongwei. Siyaanak ni John Gokongwei Jr, angikatlo nga pinakamanggaranon ngaindibidwal sa pungsod nga nakalistanaman sang $4.4 bilyong balor sangpropyedad. Ang mga Gokongwei angtag-iya sang Robinsons kag Univer-sal Robina Corporation nga notor-yus sa malaparan nga pagpatumansang kontraktwalisasyon.

Pat-ud nga pagahimuon ngabulugasan ang kontrata sa pribati-sasyon. Sa idalum sini hilway silanga makatalana sang nagatinaasnga sukot sa mga serbisyo sang er-port. Lakip sa mahimo nila nga pa-gakuhaan sang kita ang terminal feekag parking fee nga masami ginasu-kot sa mga pasahero.

Kon magapataw ang konsor-syum sang P300 nga terminalfee/pasahero, sa bag-ong terminalpa lang mahimo na ini makahuga-kom sang malab-ot sa P2.4 bil-yon/tuig. Luwas pa ini sa balor ngamahimo sini hugakumon halin sa

Sining Hunyo, naglupok ang report sang korapsyon sa sulod sang Philippi-ne Health Insurance Corp. (PhilHealth). Mismo si Harry Roque, anay ta-

gapamaba ni Rodrigo Duterte, ang nagbuyagyag nga ang PhilHealth ginaka-watan sang ginatos ka bilyong piso.

Lakip diri ang sobrang pagba-yad sa mga ospital, mga “upcas-sing” ukon paglista halimbawa sangordinaryong ubo bilang pulmonya,pagdoble sang mga listahan kag re-sibo. Isa sa mga nagtampok angpagkubra sang Wellness DialysisCenter, isa ka bululngan sang maybalatian sa bato (kidney), sang pon-do halin sa PhilHealth para sa mgahimu-himo ukon indi gani napatayna nga mga pasyente.

Suno sa mga report, halin lang2013, nadulaan ang PhilHealth sang

P154 bilyon. Daku nga bahin siniukon P102 bilyon ang ginkawatpaagi sang sobrang pagsukot, mgabogus nga pagpabulong, kag pekenga mga pasyente.

Bilang sabat, kuno ginaparesaynni Duterte sa pwesto ang pinuno sangPhilHealth nga si Roy Ferrer kag angkatuwang nga mga upisyal. Ang ma-tuod, gusto lang niya nga bayluhan siFerrer. Naglutaw na ang ngalan niRet. Brig. Gen. Ricardo Morales, bi-san indi siya kwalipikado nga pamu-nuan ang institusyon. Ang pondo

sang PhilHealth direktang ginakaltassa sweldo sang mga mamumugonpareho sa pribado kag pangpublikongsektor. Bangud sa kadakuon sini, isaini sa labing ginabenepisyuhan ngapwesto sa burukrasya sibil.

Pulu-panahon, ginapalutaw niDuterte ang mga kaso sang korap-syon sang iya gubyerno para ipakitanga limpyo ang iya pagginahum.Indi ini para limpyuhan ang buruk-rasya sang mga garuk kundi parahatagan-rason ang pagbaylu-baylosang iya mga tinawo sa pusisyon,ipiton ukon pahalinon yadtong indimagsunod sa iya plano, kag ipwestoang mga gusto niya nga upisyal mi-litar sa ginbakanteng mga pwesto.

pagpanukot sang aircraft parkingkag landing fee sa mga kumpanyasang eroplano, kag renta sa mganegosyo kag establisimento nga na-gaarkila sang pwesto sa erport.

Dugang pa diri, makakuha manang opereytor sang mga insentibosa idalum sang Build-Operate-Transfer Law, lakip ang eksemp-syon sa pagbayad sang buhis sa su-lod sang apat tubtub anum ka tuig.

Sa tanan nga pagaganansyahansini, obligado lang ang opereytornga magbayad sang P1 bilyon/tuigsa BCDA sa sulod sang napulo katuig bilang bayad sa gubyerno.

Samtang, perwisyo man angdulot sang pribatisasyon sa mga

empleyado sa erport. Wala pa sangkasiguruhan ang mga regular ngamamumugon sa mangin istatus nilapagsulod sang bag-ong opereytorbisan pa nakasaad sa kontrata ngamakabaton sila sang “separationincentive package” kag liwat nga i-empleyo. Bisan ang NationalConciliation and Mediation Boardwala sang tingog sang pamangku-ton sang mga mamumugon kon silabala ginaempleyo pa sang bag-ongopereytor pareho sang nakasaad sakontrata. Dugang pa diri, wala gi-hapon ginaaprubahan ni Duterteang “separation incentive package”nga dapat mabaton na sang apek-tadong mga mamumugon.

"Clark...," halin sa pahina 10