YESNEWS tháng 12 - 2012

YESNEWS tháng 12 - 2012 | 1


Lời ngỏ

Giao lộ thông tin

Tin tức kinh tế trong nước tháng 12 – 2012………4

Tin tức kinh tế thế giới tháng 12 – 2012………….7

Lăng kính khoa học

Nhìn lại 2012: Thị trường tài chính ảm đạm…….10

Dấu hỏi chấm cho thị trường vàng………….…….13

Những thăng trầm của du lịch Việt Nam 2012……16

Mô hình 5 lực lượng cạnh tranh…………………..21

Đường đến thành công

Tài năng khoa học trẻ Việt Nam 2012…………….27

Quản lí bản tin

Phòng công tác chính trị và quản lí sinh viên ĐH KTQD

Chịu trách nhiệm bản tin

Hội sinh viên ĐH KTQD

Cố vấn nội dung

Phòng quản lí khoa học ĐH KTQD

Thực hiện nội dung, biên tập và phát hành

CLB Sinh viên nghiên cứu khoa học ĐH KTQD

Biên tập: Nguyễn Thị Lan

Nội dung: Khổng Trung Thắng, Lê Tuấn Dũng, Nguyễn Quang Thái, Trịnh Duy Hoàng, Trần Như Trung, Võ Thị Hoàng Hải

Thiết kề và trình bày: Phan Huy Hoàng

Mọi ý kiến đóng góp xin gửi về

Địa chỉ: Phòng 121 – nhà 11 – Đại học Kinh tế quốc dân

Email: [email protected]

Chờ đón YESNEWS tháng 1/2013

Phát hành ngày 31/01/2013


Một năm nữa lại trôi qua, YESNEWS thêm 1 tuổi và những người làm báo chúng tôi

thì già dặn hơn con số 1 ấy rất nhiều.

2012: Có những khó khăn không thể kể hết, có những trăn trở không thể nói thành

lời nhưng cũng có những thành công, những giọt nước mắt rơi vì hạnh phúc…

2012: Có những vấp ngã mà chúng tôi đã đứng dậy được những cũng có những con

đường chúng tôi không thể bước tiếp mà đành phải rẽ sang một ngả khác…

2012: Có những người “đồng chí, đồng đội” sẵn sàng vì niềm đam mê mà sát cánh

bên nhau, nhưng cũng có những ai đó vì một lí do nào mà đành phải dừng lại…

Có thể bạn không hiểu con đường chúng tôi đang đi

Có thể bạn không biết công việc chúng tôi đang làm

Nhưng nếu bạn đã từng đọc YESNEWS thì có lẽ bạn đã cảm nhận được một phần tâm huyết

hướng đến “Văn hoá đọc của sinh viên” trong từng bài báo của chúng tôi, đặc biệt là sinh viên kinh tế.

Đoạn đường mà chúng tôi đã đi kể cả năm 2012 này là một hành trình chưa bao giờ chúng tôi

bước một bước dễ dàng và chắc chắn đoạn đường phía trước là năm 2013 tới đây cũng vậy.

Song sau mỗi khó khăn chúng ta sẽ trưởng thành hơn và việc dừng lại là không bao giờ khi mà

bên cạnh YESNEWS luôn là những độc giả yêu mến chúng tôi, tin tưởng chúng tôi…

Một lần nữa xin gửi lời cảm ơn đến tất cả bạn đọc đã sát cạnh bên YESNEWS trong suốt

một năm qua. Chúc các bạn một năm mới ấm áp và nhiều hứa hẹn!!!

Bản tin sinh viên nghiên cứu khoa học YES


Tin tức kinh tế trong nước tháng 12 – 2012 1. Tổng cục Thống kê vừa công bố số liệu thống kê KT-XH năm 2012.

Theo đó, chỉ số quan trọng nhất là tăng trưởng tổng sản phẩm trong nước (GDP) năm 2012 theo giá so sánh 1994 ước tính tăng 5,03% so với năm 2011. Cụ thể, mức tăng GDP từng quý như sau: quý I tăng 4,64%; quý II tăng 4,08%; quý III tăng 5,05%; quý IV tăng 5,44%.

Trong 5,03% tăng trưởng chung của toàn nền kinh tế, khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản tăng 2,72%, đóng góp 0,44 điểm phần trăm vào mức tăng trưởng chung, khu vực công nghiệp và xây dựng tăng 4,52%, đóng góp 1,89 điểm phần trăm, khu vực dịch vụ tăng

6,42%, đóng góp 2,7% điểm phần trăm.

Mức tăng trưởng năm nay tuy thấp hơn mức tăng 5,8% của năm 2011, nhưng trong bối cảnh kinh tế gặp khó, tập trung thực hiện mục tiêu ưu tiên kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô thì mức tăng như vậy là hợp lí và thể hiện xu hướng cải thiện qua từng quý, khẳng định tính kịp thời, đúng đắn của các biện pháp và giải pháp thực hiện của TW Đảng, Quốc hội và Chính phủ.

2. Chỉ số giá tiêu dùng tháng 12/2012 tăng 0,27% so với tháng trước, lạm phát năm 2012 được kiềm chế ở mức 6,81%.

Ông Đỗ Thức - Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê cho rằng, con số này chỉ xấp xỉ mức tăng 6,52% của năm 2009 và thấp hơn nhiều so với mức tăng 11,75% của năm 2010 và mức tăng 18,13% của năm 2011. “Đây là kết quả đáng lưu ý của kinh tế Việt Nam

2012, bởi mục tiêu kiềm chế lạm phát, ổn định kinh

tế vĩ mô đã được thực hiện tốt”. Ông Thức cũng cho rằng, năm 2012 là năm ghi nhận nhiều biến động bất thường. Chẳng hạn như, CPI tăng không quá cao vào hai tháng đầu năm (tăng 1% vào tháng Một và tăng 1,37% vào tháng Hai), nhưng lại tăng quá cao trong tháng Chín, với mức tăng 2,2%. Dù mức tăng CPI của tháng 9 chủ yếu là do tác động của nhóm thuốc và dịch vụ y tế và nhóm giáo dục, được cho là chỉ mang tính thời điểm, tuy nhiên, vào thời điểm đó, rất nhiều quan điểm lo ngại về khả năng tăng tốc của CPI những tháng cuối năm. Một điểm bất thường nữa của thị trường giá cả trong



nước năm 2012, theo Tổng cục Thống kê, là năm nay, CPI không giảm vào sau Tết Âm lịch, mà lại giảm vào hai tháng giữa năm (tháng 6 và tháng 7). 3. Lần đầu tiên Việt Nam xuất siêu sau 19 năm nhập siêu.

Số liệu thống kê cho thấy, kim ngạch xuất khẩu tháng 12 ước tính đạt 10,4 tỷ USD, tăng 0,5% so với tháng trước và tăng 15% so với năm 2011. Tính chung cả năm 2012, xuất nhập khẩu hàng hoá đạt 114,6 tỷ USD, tăng 18,3% so với năm 2011. Theo bà Nguyễn Thị Ngọc Vân - Vụ trưởng Vụ Thống kê Tổng hợp (Tổng cục Thống kê), năm 2012 xuất siêu 284 triệu USD và là năm đầu tiên Việt Nam xuất siêu hàng hoá kể từ năm 1993, trong đó khu vực có vốn đầu tư nước ngoài với mức xuất siêu đạt 12 tỷ USD, tập

trung ở nhóm hàng gia công lắp ráp. Ngược lại khu vực kinh tế trong nước nhập siêu 11,7 tỷ USD. Tuy nhiên bà Vân cũng cho rằng, dấu ấn kim ngạch xuất khẩu trong khu vực có vốn đầu tư nước

ngoài có thể “điểm danh” nhiều mặt hàng như: điện tử, máy tính và linh kiện; điện thoại và các nhóm linh kiện; hàng dệt may, giày dép... Các mặt hàng trên đều thuộc nhóm hàng có tỷ trọng

gia công cao, điều này phản ánh hiệu quả xuất khẩu và lượng ngoại tệ thực thu thấp. Tổng mức hàng hóa bán lẻ và doanh thu dịch vụ tiêu dùng năm 2012 ước tính tăng 16% so với năm 2011 (Loại trừ yếu tố giá tăng 6,2%), trong đó khu vực kinh tế nhà nước chiếm 12,3% và giảm 1,2%; kinh tế ngoài nhà nước chiếm 84,8% và tăng 18,4%; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài chiếm 2,9% và tăng 34,7%.

Xét theo ngành kinh doanh thì kinh doanh thương nghiệp chiếm 77,1% tổng mức và tăng 15,2%; khách

sạn nhà hàng chiếm 11,8% và tăng 17,2%; dịch vụ chiếm 10,1% và tăng 19,6%; du lịch chiếm 1% và tăng 28,1%.

4. Các quyết định quan trọng của NHNN thời gian qua. Ngân hàng Nhà nước (NHNN) quyết định giảm 1% lãi suất điều hành kể từ ngày 24/12. Theo đó: Lãi suất tái cấp vốn còn 9%/năm; lãi suất tái chiết khấu là 7%/năm; trần lãi suất huy động còn 8%/năm; Lãi suất cho vay qua đêm trong thanh toán điện tử liên ngân hàng và cho vay bù đắp thiếu hụt vốn trong thanh toán bù trừ của NHNN đối với các ngân hàng xuống 10%/năm; Lãi suất cho vay ngắn hạn bằng VND đối với 4 lĩnh vực ưu tiên xuống 12%/năm. Sau quyết định của NHNN, ngay trong sáng thứ Bảy 22/12, một số ngân hàng đã hạ ngay lãi suất kỳ hạn ngắn về 8%/năm. Nhiều ngân hàng khác trong khi đó làm thủ tục tất toán sổ tiết kiệm sớm cho khách và gửi sổ mới để hưởng lãi suất 9%/năm. Cán cân tổng thể dự báo đạt thặng dư kỷ lục khoảng 10 tỷ USD trong năm 2012, cao hơn rất



nhiều so với các dự báo được đưa ra. Kết quả là, dự trữ ngoại hối tăng rất mạnh lên hơn gấp đôi so với hồi đầu năm, cung ứng ra thị trường một lượng lớn nội tệ mà không gây áp lực lên lạm phát, đồng thời góp phần giảm căng thẳng thanh khoản, duy trì thị trường ngoại hối, tỷ giá rất ổn định trong suốt cả năm 2012. Theo Vụ trưởng Vụ Thanh toán NHNN, hoạt động kinh doanh thẻ của nhiều ngân hàng, nhất là những ngân hàng với mạng lưới ATM lớn thường là thu không đủ bù chi. Nhiều ngân hàng quy mô nhỏ, ngân hàng nước ngoài, sau khi cân đối lợi ích, chi phí từ hoạt động kinh doanh thẻ ATM đã lựa chọn chỉ đầu tư tượng trưng một lượng máy ATM nhất định hoặc không đầu tư mạng lưới ATM của riêng mình.

Lý giải về dự kiến thu phí ATM nội mạng như nội dung của Dự thảo Thông tư phí dịch vụ thẻ nội địa đã được NHNN đăng tải

trên Website NHNN để lấy ý kiến của các cá nhân, tổ chức, Vụ trưởng vụ Thanh toán NHNN cho biết mục đích chính của việc thu phí đối với giao dịch ATM rút tiền nội mạng chỉ hướng tới việc bù đắp, thu hồi một phần chi phí giao dịch, giúp các ngân hàng cân đối phần nào chi phí bỏ ra.

5. Thị trường vàng Vàng trong nước biến động không theo thế giới và với biên độ rất hẹp, khiến cho khoảng cách giữa vàng trong nước và thế giới ngày càng nới rộng, cuối tuần này đã lên tới 5 triệu đồng/lượng – cao nhất từ trước tới nay.

Khổng Trung Thắng

“Sát cánh bên nhau” những điều chưa kể



Tin tức kinh tế thế giới tháng 12 - 2012 Thuật ngữ “fiscal cliff” của chính phủ Mĩ ngày càng phổ biến rộng rãi hơn. Vấn đề giải quyết ngân sách của Mĩ và cuộc đàm phán của hai Đảng cầm quyền vẫn tiếp tục ảnh hưởng lên giá cả của các thị trường vàng, chứng khoán, tiền tệ và dầu mỏ. Giá vàng Vào những ngày cuối cùng của tháng 11, giá vàng dao động trong phạm vi hẹp quanh ngưỡng $1740, giới đầu tư đứng ngoài thị trường sau khi thông tin khả quan từ Hy Lạp không tác động nhiều tới kim loại quý. Trong bối cảnh chỉ còn hơn một tháng nữa chính sách tài khóa thắt chặt của nước Mĩ có nguy cơ bị đẩy vào suy thoái sâu, kéo theo tỉ lệ thất nghiệp tăng nên thị trường chứng khoán toàn cầu đồng loạt giảm điểm, kéo giá vàng giảm theo. Sang đến đầu tháng 12, giá vàng vẫn loay hoay ở mức $1710 có lúc đạt đáy cụ thể là: lúc đóng cửa phiên

tại New York, giá vàng giao ngay giảm còn 1.695,3 USD/oz, tại châu Á giảm thêm còn 1.692,5 USD/oz. Thị trường đang trông đợi vào cuộc đàm phán giải quyết ngân sách của Mĩ giữa hai Đảng cầm quyền. Song giới đầu tư hi vọng rằng giá vàng sẽ tăng khi cuộc đàm phán hé mở hướng giải quyết trong giữa tháng 12. Do càng về cuối năm, nên giới đầu tư không thực hiện những giao dịch lớn thêm nữa vấn đề ngân sách của Mĩ vẫn trong bế tắc tác động làm giá vàng vẫn giao động ở quanh mốc $1700. Giá dầu

Sau ba phiên sụt giảm giá dầu liên tiếp, sự xuất hiện tín hiệu phục hồi của nền kinh tế Mĩ (GDP quý III của Mỹ tăng 3,1% so với cùng kỳ năm ngoái) là động lực lớn để đẩy giá dầu thô tăng tới 1,8% lên 88,07 USD/thùng, giá xăng tăng 1,9% lên 2,79 USD/gallon trong những ngày cuối cùng của tháng 11.

Bước sang tuần đầu tháng 12, nhà đầu tư lo ngại trước nguy cơ chính sách tài chính Mĩ đẩy thế giới vào suy thoái mới đồng thời số liệu nguồn cung dầu của nước này trong tuần trước cũng đè nặng lên thị trường dầu mỏ (cung sụt giảm 1,1 triệu thùng). Tính đến ngày 08/12, giá dầu thấp nhất tuần đứng ở 86,48 USD/thùng tại thị trường New York, giá dầu Brent Biển Bắc giao cùng kỳ giảm xuống 108,75 USD/thùng. Nhưng phiên giao dịch hàng hóa quốc tế ngày 18/12, giá dầu thô thế giới giao sau đã lên tới gần 88 USD/thùng, do nhà đầu tư lạc quan tin tưởng giới chức Mỹ có thể đạt được thỏa thuận giải quyết “fiscal cliff’’. Càng về cuối năm giới chức Mĩ hoãn thông qua giải quyết



vấn đề ngân sách khiến cho nhà đầu tư hoài nghi đẩy giá dầu giảm nhẹ. Chốt phiên ngày 24/12, giá dầu thô ngọt, nhẹ giao tháng 2/2013 giảm 0,1%, xuống còn 88,61 USD/thùng trên sàn giao dịch hàng hóa New York. Dự báo năm tới, OPEC ước tính mức giá dầu Brent sẽ ổn định ở trên 100 USD/thùng. Tiền tệ

Trên thị trường tiền tệ, tỷ giá Euro/USD cuối tháng 11 tiếp tục chịu sức ép giảm do các nhà đầu tư mua USD để phòng ngừa rủi ro “fiscal cliff”. Việc Hy Lạp chưa được chính thức giải ngân tiền cứu trợ cũng gây sức ép giảm giá cho Euro. Thực tế cho thấy, đồng USD đang phát huy vai trò kênh đầu tư an toàn tốt hơn vàng. Ngày 27/12, tỷ giá Euro/USD phổ biến ở mức gần 1,3

USD/Euro, Bảng Anh giảm xuống mức đổi được 1,6011 USD và 1,2344 euro, với đồng yên Nhật, giá Euro là 106,59 yên. Đầu tháng 12, Nhật phát đi tín hiệu nới lòng tiền tệ hơn nữa, Euro tăng giá nhờ thị trường lạc quan rằng giới chức khu vực đồng euro có thể tìm ra giải pháp cho khủng hoảng nợ, trong khi đó đồng USD giảm giá do khả năng Cục dự trữ liên bang Mỹ (Fed) mở rộng gói kích thích (QE3) và thị trường đang chờ đợi sự cải thiện của chỉ số thất nghiệp. Cụ thể, USD tăng so với EUR và JPY, giao dịch lần lượt đạt mức 1.3020 và 82.46 đồng, nhưng đồng Bảng bất ngờ giảm giá so với đồng đô la. Các chuyên gia dự báo rằng có thế sang tháng 12 sẽ sảy ra chiến tranh tiền tệ. Trong khi Mỹ, Anh hối thúc các nước mới nổi và Đức nâng giá nội tệ, thì họ bị cáo buộc in tiền dễ dãi, bóp méo thương mại toàn cầu bằng cách xuất khẩu đô la, bảng Anh để tìm kiếm lợi suất cao hơn ở các nền kinh tế mới nổi.

Trước tình hình này, Brazil, Trung Quốc cũng như Nhật Bản hay Thụy Sỹ đã đồng loạt hạ giá nội tệ những năm gần đây. Càng về cuối năm 2012, đồng Euro có xu hướng tăng trái ngược điều đó USD và yên thì đang rơi vào bế tắc do chưa đạt được thỏa thuận về ngân sách của Mĩ và GDP của Nhật giảm ở quý IV, tỷ giá Euro/USD phổ biến ở mức hơn 1,31. Dự đoán năm sau USD vẫn giữ vững ngôi vị là đồng tiền mạnh và dễ sinh lời nhất trong số các đồng tiền mạnh trên thế giới.

Chứng khoán

Chứng khoán châu Á tăng điểm hồ hởi khi chứng khoán các thị trường châu Âu, châu Á cũng như Mĩ mang sắc xanh ở cuối tháng 11. Tính đến ngày 30/11, chỉ số FTSE CNBC Asia 100 đại diện cho khối chứng khoán châu Á tăng



0.5%, chỉ số Stoxx Europe 600 tăng 0.6% lên 274.73 điểm, chỉ số FTSEurofirst 300 tiến 0.63%, chỉ sô Standard & Poor’s 500 giảm 7,35 điểm, chỉ số Dow Jones giảm 89,24 điểm, tương, chỉ số Nasdaq Composite giảm 8,99 điểm, tương đương 0,3. Chứng khoán tiếp tục tăng đến tận đầu tháng 12, ngày 7/12, chỉ số The FTSE CNBC Asia 100 tăng 0.2%, chỉ số Nikkei bật 0.3%, chỉ số Stoxx Europe 600 có thêm hơn 0.1%. Do các thị trường nhận được tín hiệu tích cự từ nền kinh tế Mĩ trong phiên giao dịch giữa tháng 12 cụ thể là chứng khoán châu Á ngập sắc xanh, thị trường Hồng Kông chạm đỉnh 16 tháng chỉ số Hang Seng Index thăng 0.7, chỉ số Standard & Poor’s 500 tăng 9,29 điểm. Chứng khoán châu Âu tăng điểm bất chấp nỗi lo về Italia , chứng khoán Nhật vẫn tỏa sáng do tin vui từ nền kinh tế Mĩ và Trung Quốc. Nhưng càng về cuối năm thị trường bắt đầu đi xuống khi Mĩ chưa đạt được thỏa thuận về chính

sách tài chính của mình, Anh có nguy cơ bị hạ mức xếp hạng tín dụng, vấn đề Châu Âu chưa được giải quyết. Ngày 21/12, chỉ số Stoxx Europe 600 Index rơi 0.2%, chỉ số MSCI Asia Pacific giảm hơn 0.1% ngược lại với tâm lý lo sợ thị trường Mĩ tăng điểm bất ngờ Dow Jones tăng 0,4%, S&P 500 tăng 1,2%, Nasdaq tăng 1,7%. Trái ngược với với mong đợi của nhiều người các chuyên gia dự báo về cuộc suy giảm trong 2013.

Lời kết: Trong tháng 12, các thị trường đang chờ đợi một tín hiệu tích cực từ Mĩ để thúc đẩy nền kinh tế thế giới tránh một cuộc suy thoái mới. Các nước châu Âu thì đang loay hoay với gói cứu trợ của mình trong khi các nước Châu Á tâm lí tỏ ra thận trọng hơn trong ngày cuối cùng năm 2012. Tuy bức tranh nền kinh tế vẫn u ám xong trước mắt, việc giải quyết vấn đề tài chính của Mĩ trong năm sau sẽ là bước đi tích cực thúc đẩy kinh tế thế giới.

Lê Tuấn Dũng



Thị trường tài chính là nơi khơi thông nguồn vốn cho nền kinh tế, chuyển tiết kiệm

trong dân thành các khoản đầu tư, giúp tăng trưởng kinh tế. Nếu không có thị trường tài

chính hoặc thị trường này hoạt động không hiệu quả, những nguồn vốn tiết kiệm sẽ

không được sử dụng đầu tư; nói cách khác, một lượng lớn tiền không được đem vào lưu

thông, và trở thành những đồng tiền “chết”, tạo ra sự khó khăn trong phát triển sản xuất.

Thị trường tài chính gồm 2 thành phần chính là thị trường tài chính gián tiếp (đó là

hoạt động của các ngân hàng thương mại, quĩ tín dụng…) và thị trường tài chính trực

tiếp (các sản giao dịch chứng khoán). Bài viết sẽ tập trung phân tích hoạt động của thị

trường tài chính Việt Nam trong năm 2012 thông qua 2 thành phần của nó, phần nào tìm

ra một số lý do về sự ảm đạm của thị trường trong năm 2012

Thị trường chứng khoán Việt Nam

Nguồn: hsx.vn

488,07

372,39

0

100

200

300

400

500

600

Biểu đồ 1: Chỉ số VN-Index trong năm 2012



Trong năm 2012, Chính phủ đã thực hiện đề án tái cấu trúc thị trường chứng khoán; tuy nhiên, thị trường vẫn trong tình trạng ảm đảm, nguồn vốn vẫn chưa được lưu thông. Biểu đồ 1 phản ánh chỉ số VN-Index từ ngày 3/1/2012 tới ngày 24/12/2012, luôn nằm trong khoảng từ 370 – 490. So với chỉ số của những năm trước đây, VN-Index ở mức thấp, thể hiện giá trị của các cổ phiểu không cao. Các nhà đầu tư đã không tin tưởng vào sự phục hồi của nền kinh tế để tập trung vốn vào thị trường chứng khoán. Khối lượng giao dịch trung bình 1 phiên chỉ khoảng 49 150 đơn vị và giá trị giao dịch là 106.084.209.000 VND, cao nhất trong năm vào ngày 09/01/2012 là 338.414.592.000 VND thấp hơn rất nhiều so với giá trị giao dịch một số năm trước khủng hoảng như 2006, 2007 (trung bình trên 1.000.000.000.000 VND).

Nhà nước đã có những chính sách tài khóa mở rộng điển hình là gói kích cầu 29.000 tỷ VND để kích thích sản xuất trong doanh nghiệp. Tuy nhiên, điều các doanh nghiệp cần là sức mua của thị trường tăng để giải quyết hàng tồn kho thì chưa mấy được cải thiện, tổng cầu vẫn có xu hướng giảm trong những năm nay.

Trong khi đó, chính sách tiền tệ với việc vừa ban hành quy định áp trần lãi suất huy động vốn của NHTM ngắn hạn xuống 8% để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp được cho là chưa quyết liệt và hiệu quả. Bởi lẽ, thứ nhất, rất nhiều NHTM đã chủ động hạ mức lãi suất ngay xuống dưới 9% từ tháng 12 như techcombank, eximbank…, nếu như NHTM không áp trần 8%, lãi suất này vẫn được sử dụng trong các NHTM... Thứ hai, với mức lãi suất huy động vốn như vậy, lãi suất cho vay sẽ ở mức cao trên 10%, rất khó cho các doanh nghiệp hoạt động trở lại khi đã bị đình đốn sản xuất từ 2011 tới nay.

Hoạt động của các Ngân hàng thương mại (NHTM)

Nổi bật về hoạt động của các NHTM Việt Nam trong năm 2012 đó là “nợ xấu” ở mức cao. Số nợ xấu công bố không được thống nhất giữa các tổ chức, NHTM báo cáo lên NHNN khoảng trên dưới 4% tổng dư nợ, thanh tra NHNN sau khi thẩm tra kết luận khoảng trên 8%; trong khi đó, các tổ chức quốc tế đánh giá, con số này vào khoảng trên 10%. Giải quyết nợ xấu sẽ là trọng tâm của các ngân hàng trong năm 2013, điều này giúp tăng niềm tin vào NHTM, sự lưu thông của dòng vốn trong các ngân hang. Tuy nhiên, 70% tài sản đảm



bảo của các khoảng cho vay là từ BĐS; thị trường BĐS đang đóng băng sẽ gây khó khăn cho NHTM phát mại tài sản, thu hồi nợ, giải quyết nợ xấu.

Biểu đồ 2: Tăng trưởng tín dụng giai đoạn 2007 - 2012

Nguồn: Vietstock.vn

Một con số nữa cần phải đề cập về hoạt động của NHTM trong năm 2012, đó là tăng trưởng dư nợ tín dụng vào khoảng 6%. Các doanh nghiệp khó tiếp cận được nguồn vốn hợp lý để đầu tư là nguyên nhân chính dẫn tới tăng trưởng tín dụng ở mức thấp. Tỷ lệ cấp tín dụng so với nguồn vốn huy động 91,13% vào thời điểm 31/10 và con số này vào ngày 30/4 là 94,73% cũng cho thấy, vốn ứ đọng tại các NHTM còn nhiều, dòng tiền đầu tư đang có xu hướng giảm so với dòng tiền tiết kiệm.

Nhìn chung, năm 2012 là một năm suy thoái của thị trường tài chính; thị trường

chứng khoán không có sự khởi sắc; các NHTM phải đối phó với nhiều bài toán để

lưu thông được dòng vốn và nợ xấu. Trong khi đó, các chính sách tài khóa và tiền

tệ tập trung giải quyết vấn đề của thị trường vẫn chưa phát huy tác dụng. Hy vọng

năm 2013, các chính sách với độ trễ thời gian thường khoảng 6 tháng – 1 năm sẽ

cải thiện và phục hồi thị trường tài chính Việt Nam.

Nguyễn Quang Thái



Thi trường vàng không còn quá xa lạ với nhà đầu tư Việt Nam trong những năm gần đây. Với những lời hứa hẹn về lợi nhuận cao trong bối cảnh không mấy khả quan của nền kinh tế hiện nay, liệu nó có thực sự làm được những điều như giới đầu tư mong đợi?

Từ lí thuyết…..

Vàng là một kim loại đã được dùng trong lưu thông từ lâu đời, được dùng để tích trữ, trao đổi và buôn bán. Trong mấy năm trở lại đây, trước sự đóng băng của thị trường bất động sản và sự ảm đạm không kém của thị trường chứng khoán thì vàng có vẻ như là một

kênh đầu tư khá hấp dẫn với lợi nhuận cao.

Sẽ không có gì đáng phải nói nếu như không xảy ra một hiện tượng ở nước ta là hiện tượng găm vàng của công chúng, vàng được người dân mua để đưa vào tích trữ, chống lạm phát chứ không phải là phương tiện thanh toán. Điều này là hết sức dễ hiểu trong điều kiện kinh tế vĩ mô đang bất ổn, lạm phát tăng cao, sức mua đồng tiền VND luôn mất giá.

Vậy tại sao chúng ta phải chống hiện tượng găm vàng? Đó là vì khi người dân đều đổ tiền vào vàng, không cho tiền ra ngoài lưu thông thì mọi chính sách kinh tế của chính phủ sẽ vô tác dụng, đồng nội tệ bất ổn, tỉ giá không ổn định. Theo ước tính từ ngân hàng nhà nước, có khoảng 15 tỷ đô đang bị giữ dưới dạng tài sản là vàng, đó là một nguồn tiền chết và nếu chúng ta không thể khai thác khối lượng tiền này thì sẽ rất lãng phí nguồn lực.



Đến thực tiễn….

Biểu đồ giá vàng từ 1/1/2012 đến 29/12/2012

Nguồn: SJC

Từ biểu đồ giá vàng trong năm 2012, ta thấy một nghịch lí đó là sau một thời gian vàng xuống giá sau Nghị định 24 ban hành vào tháng 4 thì việc nhà nước cho nhập khẩu vàng lại khiến giá vàng quay đầu tăng giá từ tháng 8 đến nay.

Một câu hỏi đặt ra là, Nghị định 24 về quản lí hoạt động kinh doanh vàng có thực sự làm tốt vai trò của nó? Nếu bỏ qua tác động tiêu cực về việc gần 12000 hộ kinh doanh nhỏ lẻ sẽ phải ngừng kinh doanh vàng miếng thì mục tiêu của Nghị định 24 là kiểm soát hoạt động kinh doanh vàng miếng để khống chế mặt sản xuất, kinh doanh nhằm đảm bảo chất lượng vàng, hạn chế đầu cơ giúp thị trường vàng ổn định hơn. Cũng theo lập luận trên, việc bình ổn thị trường vàng sẽ tránh được tình trạng nhập lậu vàng làm thâm hụt các cân thanh toán,gây bất ổn tỉ giá.

Nhưng trên thực tế giá vàng trong nước luôn chênh lệch so với giá thế giới khoảng 3 triệu đồng/lượng. Mặc dù nhà nước đã cho phép nhập khẩu vàng để xoa dịu thị trường nhưng ngay sau đó 2 tuần giá vàng lại tiếp tục tăng từ 1 đến 2 triệu đồng/lượng, chứng tỏ giá vàng Việt Nam vẫn chưa thoát khỏi tính chất đầu cơ, thao túng thị trường. Theo lời của ông Lê Hùng Dũng – Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty TNHH Vàng bạc đá quý



SJC: 90% lượng vàng SJC được bán cho các doanh nghiệp kinh doanh vàng bạc, các ngân hàng, tổ chức tín dụng và chỉ có 10% là được bán cho người dân. Điều này nói lên một sự thực là người dân không phải là đối tượng đầu cơ mà chính là những doanh nghiệp, ngân hàng với tiềm lực tài chính hùng hậu đã lũng đoạn thị trường. Được đánh giá là tài sản sinh lời nhiều nhất trong bối cảnh chứng khoán giảm điểm, bất động sản mất giá mạnh, tỷ giá USD không mấy biến động và lãi suất huy động chỉ 9% nhưng vàng lại là thị trường đầy rủi ro cho những nhà đầu tư nhỏ lẻ với số vốn ít ỏi và dễ bị thao túng bới những ông lớn. Vậy ai là người “đút túi” khối lượng lợi nhuận khổng lồ này? Một vấn đề khác khi chuyển SJC thành thương hiệu vàng quốc gia, với lập luận rằng SJC đang chiếm 90% thị phần và sự lựa chọn này sẽ tốn ít chi phí nhất so với những phương án khác. Nhưng những thương hiệu vàng uy tín thế giới sau khi nhập vào nước ta cũng bị cán ra và chuyển thành thương hiệu SJC liệu có quá ngon lành cho doanh nghiệp này chăng?

Một số quan điểm khác lại cho rằng, nhiệm vụ của Ngân hàng Nhà nước là bình ổn thị trường chứ không phải là bình ổn giá, vì vậy có thể phải chấp nhận “đau thương” để đưa giá vàng theo dần quỹ đạo của giá vàng thế giới. Vậy thì việc giá vàng tăng làm ảnh hưởng nhiều tới các doanh nghiệp và các Ngân hàng Thương mại vì phải huy động vàng với mức giá cao, và việc giá vàng tăng chỉ có lợi cho người dân giữ vàng hay các nhà đầu tư. Có vẻ như chính những người được cho là lũng đoạn thị trường này lại là những người thiệt thòi nhất?

Kết lại vấn đề của bài viết này là một dấu chấm hỏi cho Nghị định 24 về quản lí hoạt động kinh doanh vàng. Độ trễ của nghị định là bao nhiêu tháng? Liệu nó có làm được những việc mà chúng ta mong đợi? Có lẽ câu trả lời sẽ có trong năm 2013, khi mà chúng ta đã có đủ thời gian để có thể nhìn lại Nghị định 24 một cách khách quan hơn.

Trịnh Duy Hoàng



Là một trong những điểm đến thú vị của khách du lịch trên toàn thế giới, Việt Nam hấp dẫn du khách bởi danh lam thắng cảnh, văn hóa ẩm thực, đời sống tin thần và cả lòng hiếu khách của người bản địa. Cùng với giáo dục và y tế, du lịch được đánh giá là một trong những ngành công nghiệp không khói đóng vai trò quan trọng trong sự tăng trưởng “xanh” của đất nước. Trong những năm vừa qua, ngành du lịch đã đạt được những bước đi đột phá tạo bước đà cho sự phát triển của giai đoạn 2012-2015, bên cạnh đó cũng không tránh khỏi những khó khăn còn tồn đọng trong chất lượng dịch vụ.

Điểm lại một số bước nhảy lớn của năm 2012, chúng ta không thể không kể đến việc thay đổi tiêu đề cho ngành du lịch Việt Nam giai đoạn 2005-2011. “Việt Nam-Vẻ đẹp tiềm ẩn” (“Vietnam–The hidden Charm”) là tiêu đề đã được lựa chọn trong giai đoạn 2005 – 2010. Trong hơn 10 năm, slogan của ngành du lịch Việt Nam được thay đổi 4 lần, và trong giai đoạn 2011-2015, tiêu đề mới: “Việt Nam–Vẻ đẹp bất tận” (Vietnam –Timeless Charm) đã phần nào khẳng định hình ảnh du lịch Việt Nam thời đại mới với những sự thay đổi mang tính đột phá.

Trong năm 2012, các hoạt động du lịch được tổ chức rộng rãi trên khắp cả nước. Du lịch nội đã thực sự thăng hoa qua năm “du lịch quốc gia Duyên hải Bắc Trung bộ - Huế 2012” với chủ đề “Du lịch Di sản”.Qua đó, một chuỗi các hoạt động được tổ chức xuyên suốt cả năm, nhằm quảng bá điểm đến cho du

lịch quốc gia và thu hút du khách quốc tế, thúc đẩy du lịch nội địa.

Năm 2012 cũng là năm đánh dấu những thăng trầm biến động của du lịch biển Việt Nam khi luật “Biển Việt Nam” được Quốc hội của Việt Nam thông qua vào ngày 21/6/2012 và sẽ có chính thức có hiệu lực vào ngày 1/1/2013. Luật có 7 chương, 55 điều trong đó chương 4 dành cho phát triển kinh tế biển, với các điều khoản về nguyên tắc phát triển kinh tế biển, các ngành kinh tế biển liên quan, quy hoạch phát triển kinh tế biển, xây dựng và phát triển kinh tế biển, khuyến



khích, ưu đãi đầu tư phát triển kinh tế trên các đảo và hoạt động trên biển. Từ

đó, các doanh nghiệp kinh doanh du lịch biển và các địa phương giáp biển có thêm động lực và cơ sở pháp lí để tận dụng nguồn lực địa phương. Du lịch làng nghề truyền thống thực sự khởi sắc khi năm 2012 được chọn là “năm làng nghề truyền thống Việt Nam”. Năm làng nghề truyền thống Việt Nam 2012 sẽ tập trung vào các vấn đề: Phát triển văn hóa, du lịch làng nghề; Quy hoạch và chống ô nhiễm môi trường làng nghề; Công tác truyền dạy nghề, bảo tồn, phát triển làng nghề truyền thống. Trong xu thế hội nhập và toàn cầu hóa, việc bảo tồn các giá trị bản sắc văn hóa của mỗi vùng, mỗi địa phương, đang là một vấn đề thời sự, trong đó bảo tồn các giá trị văn hóa phi vật thể và phát huy thế mạnh của làng nghề truyền thống là không thể thiếu trong sự nghiệp bảo tồn và phát triển văn hóa dân tộc. Đặc biệt hơn cả, 2012 đánh dấu bước đi trong du lịch văn hóa Việt

Nam khi Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại vào ngày 6 tháng 12 bởi UNESCO.

Tuy nhiên, cùng nhìn lại 11 tháng đầu năm 2012, du lịch Việt Nam cũng gặp phải những khó khăn đáng kể. Thị trường nước ngoài có những khó khăn lớn, người dân cắt giảm chi tiêu nên hạn

chế đi du lịch. Lạm phát lớn khiến giá dịch vụ du lịch ở Việt Nam tăng. Một số doanh nghiệp du lịch cũng gặp phải những khó khăn đáng kể. Các doanh nghiệp gặp phải những

rào cản cho phát triển du lịch: bất cập trong việc cấp thẻ hành nghề hướng dẫn viên du lịch; cấp phép lữ hành quốc tế dễ dãi; nạn lừa đảo, chèo kéo, gây rối trật tự ở các trung tâm du lịch; nhiều địa phương chưa ủng hộ hoạt động du lịch, ban hành một số chính sách gây khó khăn cho chủ trương kích cầu du lịch.



Bên cạnh đó, sản phẩm du lịch Việt Nam được nhận định là nghèo nàn, đơn điệu. Khách du lịch nước ngoài đến Việt Nam “một đi không ở trở lại”. Du khách trong nước lẫn nước ngoài không còn muốn kiểu du lịch "cưỡi ngựa xem hoa" nữa. Họ muốn vừa đi du lịch vừa tìm hiểu đời sống, nét văn hóa của từng vùng miền một cách sâu sắc hơn, đòi hỏi dịch vụ phải đạt tiêu chuẩn, hướng dẫn viên phải giỏi chuyên môn, điểm đến mới lạ,... Đặc biệt, nhu cầu thưởng thức ẩm thực địa phương của du khách khá cao. Vì vậy, nếu chỉ biết đưa ra những chương trình khuyến mãi trên những tour cũ thì không thu hút được. Đây chính là thách thức không chỉ đối với các đơn vị lữ hành mà cả với những đơn vị nhà hàng, khách sạn ở điểm đến. Vì vậy trong năm 2012, đầu tư trong ngành du lịch được chú trọng đặc biệt. Việc đa dạng hóa sản phẩm du lịch và chuyên nghiệp háo hướng dẫn

viên du lịch đang được các doanh nghiệp đăc biệt lưu ý. Cơ sở hạ tầng các khu du lịch cũng đang đăc biệt được đầu tư. Theo Tổng Cục Du lịch, trong năm 2012, riêng ở Hà Nội có 18 dự án đầu tư cho ngành du lịch. Ngoài ra, trên cả nước không thể không kể đến những gói đầu tư như 9,6 tỉ đồng đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng du lịch ở Quảng Trị, 1000 tỉ đồng cho dự án resort ở Ninh Thuận hay Bà Rịa-Vũng Tàu thu hút 10 tỉ USD vào đầu tư du lịch, 4 tỉ USD đầu tư vào khu vui chơi ở Phong Nha Kẻ Bàng. Những gói đầu tư trên phần nào đã khắc phục những khó khăn trước mắt đối với các doanh nghiệp du lịch.

Mặc cho những khó khăn trên luôn nhiễu nhưỡng những nhà chức trách, du lịch Việt Nam 2012 đã đạt tới những con số ấn tượng trong 11 tháng đầu năm, lập nên những kỉ lục mới.

Biểu đồ về lượng khách du lịch đến Việt Nam năm 2012

Nguồn: Tổng cục du lịch

630681

561620

456 417466

525460 495

655614

0

100

200

300

400

500

600

700

800

Tháng 01

Tháng 02

Tháng 03

Tháng 04

Tháng 05

Tháng 06

Tháng 07

Tháng 08

Tháng 09

Tháng 10

Tháng 11

Tháng 12

Nghìn lượt

Lượng khách quốc tế đến Việt Nam



Theo tổng cục du lịch Việt Nam, lượng khách du lịch trong 12 tháng tăng giảm không đồng đều. Khách quốc tế đến đông vào những tháng đầu năm và cuối năm như tháng 2 (681 nghìn lượt), tháng 11 (655 nghìn lượt), tháng 12 (614 nghìn lượt). Lượng khách quốc tế có xu hướng giảm trong những tháng giữa năm như tháng 4,5,6,7,9,10 chỉ đạt dưới 500 nghìn lượt khách. Quý I và quý IV là những khoảng thời gian khách quốc tế đến Việt Nam đạt đến những con số kỉ lục (trên 600 nghìn lượt khách/tháng). Mặt khách, 2 quý giữa năm lại là xu hướng đi xuống cho ngành du lịch Việt Nam khi lượng khách đến hàng tháng chỉ đạt trong bình hơn 400 nghìn lượt khách/tháng. Như vậy ta có thể thấy rõ xu hướng của lượng khách du lịch đến Việt Nam, cao về đầu và cuối năm, giãn trong những quý giữa năm. Cùng điểm lại những con số đáng ấn tượng trong năm 2012 về du lịch Việt Nam, ta có thể thấy, tính chung năm 2012, lượng khách du lịch đến Việt Nam đạt 6.647.901 lượt, tăng 11,4 % so với cùng kỳ năm 2011 xác lập con số kỉ lục đầu tiên so với năm 2011 (6.014.000 lượt). Ngành dịch vụ du lịch đã đóng góp tích cực vào nền kinh tế Việt Nam với nguồn thu ngoại tệ khoảng 6,7 tỷ USD tăng gần 1,1 tỷ USD so với mức kỷ lục 5,62 tỷ USD của năm 2011. Đây có thể coi là những kỉ lục mới đối với du lịch Việt Nam 2012.

Những con số ấn tượng trên cho chúng ta có quyền hi vọng vào một

tương lai tươi sáng với du lịch Việt Nam. Theo khảo sát của công ty Công nghệ thanh toán toàn cầu (VISA) công bố năm 2012, Việt Nam đã trở thành một trong những điểm đến hấp dẫn nhất trong danh sách địa điểm du lịch của du khách Singapore, Thái Lan, Australia và Hàn Quốc. Phần lớn du khách nói rằng họ sẵn sàng chi trả một khoản tiền cao hơn để thưởng thức ẩm thực (64%), tham quan những địa danh nổi tiếng và trải nghiệm văn hóa (63%). Ẩm thực phong phú và chi phí du lịch thấp hơn được cho là những lý do chính thu hút khách du lịch tới Việt Nam trong tương lai. Theo dự báo của tổng cục du lịch Việt Nam, năm 2015 ngành du lịch Việt Nam sẽ thu hút 7-8 triệu lượt khách quốc tế, 32-35 triệu khách nội địa, con số tương ứng năm 2020 là 11-12 triệu khách quốc tế; 45-48 triệu khách nội địa. Doanh thu từ du lịch sẽ đạt 18-19 tỷ USD năm 2020.

Niềm hi vọng này được phần nào ẩn chứa trong logo mới của ngành du lịch Việt Nam được thiết kế bởi họa sĩ Trần Hoài Đức. Biểu tượng mới của ngành du lịch là một bông hoa sen được cách điệu



với 5 cánh. Số 5 theo triết lý phương Đông là con số thể hiện sự sinh sôi, sức sống mãnh liệt. Màu sắc của cánh hoa còn gợi mở sự liên tưởng về các sản phẩm du lịch, những trải nghiệm phong phú, những cung bậc cảm xúc tốt đẹp của du khách khi đến với Việt Nam. Màu xanh nước biển là màu chủ đạo biểu thị cho du lịch biển đảo - một sản phẩm du lịch chính của Việt Nam. Màu xanh lá cây tượng trưng cho du lịch sinh thái, thiên nhiên. Màu vàng cam tượng trương cho du lịch văn hóa, lịch sử. Màu tím tượng trưng cho du lịch khám phá, mạo hiểm. Sắc hồng biểu tượng cho sự năng động, lòng hiếu khách của con người Việt Nam. Chúng ta cùng hi vọng logo mới của ngành được công bố đầu năm 2012 sẽ sớm đi đến phổ biến với du khách nước ngoài và bạn bè quốc tế, đạt hiệu quả marketing cao cùng sự đột phá của du lịch Việt Nam 2013 và triển vọng đến năm 2015 Năm 2012 sắp đi qua với đầy những biến động của nền kinh tế Việt Nam nói chung và những thăng trầm của du lịch Việt Nam nói riêng nhưng không thể không phủ nhận những bước đột phá, những con số kỉ lục mà du lịch Việt Nam đã đạt được trong năm vừa qua. Chúng ta càng có quyền hi vọng hơn vào sự đầu tư, tái cơ cấu hiệu quả của các nhà chức trách nhằm cải thiện, nâng cao chất lượng du lịch Việt Nam cũng như để lại ấn tượng đẹp về đất nước Việt Nam trong long bạn bè quốc tế.

Trần Như Trung



Trong môi trường kinh doanh đầy biến động như hiện nay, sự tồn tại của một doanh nghiệp là độc lập hay có mối liên hệ với các nhân tố khác? Trong bài viết này, Yesnews xin giới thiệu đến bạn đọc những vấn đề cơ bản nhất trong mô hình năm lực lượng cạnh tranh của Michael Porter cũng như tính ứng dụng trong thực tế của nó.

Mục tiêu nghiên cứu Theo Michael Porter, cường độ cạnh tranh trên thị trường trong một ngành sản xuất bất kỳ chịu tác động của năm nhân tố sau: đối thủ cạnh tranh hiện có, đối thủ cạnh tranh tiềm ẩn, khách hàng, nhà cung ứng và sản phẩm thay thế. Do vậy, nghiên cứu về năm lực lượng cạnh tranh có mục tiêu là để hiểu về bản chất cũng như chiến lược của các đối thủ cạnh tranh trên thị trường. Từ đó doanh nghiệp có thể dự đoán khả năng ứng phó của đối thủ cạnh tranh cũng như xác định các phản ứng có thể có của họ đối với môi trường. Phân tích năm lực lượng cạnh tranh là công cụ quan

trọng để xác định chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp. Đối với mỗi nhân tố, chúng ta sẽ cùng tìm câu trả lời cho các câu hỏi: Nhân tố đó là gì? Cơ chế hoạt động của nó như thế nào?



Đối thủ cạnh tranh hiện có Nhân tố đầu tiên và đóng vai trò lớn nhất được M.Porter nhắc đến chính là các đối thủ cạnh tranh hiện có, đó là quy mô cạnh tranh giữa các doanh nghiệp hiện tại trong một ngành. Cường độ cạnh tranh càng lớn, khả năng sinh lợi của doanh nghiệp càng giảm. Để phân tích các đối thủ cạnh tranh hiện có thì doanh nghiệp cần trả lời các câu hỏi: - Cơ cấu cạnh tranh của ngành như thế nào? Đối với ngành phân tán (nhiều doanh nghiệp quy mô nhỏ hoặc trung bình, không có doanh nghiệp giữ vị trí thống trị) thì thường có rào cản gia nhập ngành thấp, giá cả tương đối ổn định do sự cân bằng cung – cầu trên thị trường. Còn đối với ngành tập trung (ngành bị chi phối bởi một số doanh nghiệp, còn gọi là ngành độc quyền hay độc quyền nhóm) thì mỗi động thái của một doanh nghiệp có thể khiến các đối thủ có động thái tương tự.

- Tốc độ tăng trưởng thị trường: Tốc độ tăng trưởng thị trường càng thấp thì mức độ cạnh tranh càng cao do các doanh nghiệp đều muốn chiếm ưu thế trên thị trường.

- Rào cản rút lui: Rào cản rút lui tức là những trở ngại khi một doanh nghiệp muốn rời bỏ ngành. Rào cản này có thể do chi phí rời ngành quá cao; do lượng vốn đầu tư vào ngành lớn, nếu rời bỏ ngành thì không thể thu hồi vốn được; hoặc cũng có thể do tình cảm của chủ doanh nghiệp đối với ngành… Rào cản rút lui càng lớn thì mức độ cạnh tranh càng cao do có quá nhiều doanh nghiệp trong ngành dẫn tới dư cung.

Để có được lợi thế cạnh tranh so với các đối thủ, một doanh nghiệp có thể chọn một số động thái như: thay đổi giá, tăng sự khác biệt của sản phẩm, sử dụng các kênh phân phối một cách sáng tạo, khai thác

mối quan hệ với các nhà cung cấp... Ví dụ về thị trường cung cấp dịch vụ viễn thông di động Việt Nam: hiện nay có rất nhiều nhà cung cấp nhưng quyền lực chi phối thị trường vẫn nằm trong tay 3 “ông lớn” là Vina Phone, Mobifone và Viettel. Nhu cầu sử dụng dịch vụ của Việt Nam tăng khoảng 5-10%/ năm (theo Vneconomy), doanh thu, lợi nhuận của các nhà cung cấp cũng tăng với con số tương đương. Mặc dù các rào cản gia nhập ngành, rào



cản rút lui khá cao nhưng đang có rất nhiều doanh nghiệp chuẩn bị gia nhập vào thị trường. Với xu hướng này sức cạnh tranh trong nội bộ ngành sẽ ngày càng gia tăng và lúc đó người tiêu dùng sẽ ngày càng được tôn trọng hơn. Các đối thủ cạnh tranh tiềm ẩn Theo M.Porter, đối thủ tiềm ẩn là các doanh nghiệp hiện chưa có mặt trong ngành nhưng có thể ảnh hưởng tới ngành trong tương lai. Sức mạnh của doanh nghiệp sẽ đứng trước nguy cơ bị ảnh hưởng bởi khả năng gia nhập thị trường của những đối thủ cạnh tranh tiềm ẩn. Nếu rào cản gia nhập ngành càng thấp thì càng có nhiều đối thủ cạnh tranh mới gia nhập thị trường hơn, và sẽ đe dọa vị thế của doanh nghiệp. Nếu rào cản khi gia nhập thị trường cao và lâu bền, doanh nghiệp có khả năng cao hơn trong việc bảo toàn vị trí và dành lại ưu thế cạnh tranh của mình.

Doanh nghiệp luôn phải tăng cường vị thế của

mình, tạo ra những rào cản gia nhập ngành nhằm hạn chế được mong muốn và tiến trình gia nhập ngành của những công ty khác có ý định nhảy vào thị trường, bằng cách làm cho việc gia nhập ngành khó khăn và tốn kém hơn qua các yếu tố như kỹ thuật, vốn, các yếu tố thương mại, phát minh sáng chế, nguồn nhân lực, sự bảo hộ của chính phủ...

Ví dụ tiêu biểu cho loại đối thủ này đó là không ai có thể lường được việc Apple sẽ cho ra đời máy nghe nhạc Ipod đánh bại người hùng về công nghệ như Sony. Rõ ràng sức hấp dẫn của các thiết bị nghe nhạc nhỏ gọn, tiện dụng, hỗ trợ tải nhạc trực tiếp từ kho nhạc iTunes đã đưa Ipod trở thành sản phẩm công nghệ được ưa chuộng nhất. Chính Sony đã tự làm các rào cản về công nghệ, thương hiệu của mình giảm sút bằng việc quá chú trọng vào phát triển theo chiều rộng nhiều ngành để người tí hon Apple thâm nhập và kiểm soát toàn bộ thị trường, biến lợi thế cạnh tranh của Sony trở thành gánh nặng cho chính họ.

Theo thống kê của BCN, một công ty nghiên cứu thị trường viễn thông, hiện nay sản phẩm iPod của Apple chiếm hơn 40% thị phần máy nghe nhạc di động toàn cầu, trong khi thị phần của Sony chỉ khoảng 15%.

Sức mạnh của khách hàng

Lực lượng thứ ba trong năm lực lượng cạnh tranh của Porter là sức mạnh của khách hàng. Khách hàng là một áp lực cạnh tranh có thể ảnh hưởng trực tiếp tới toàn bộ hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Khách hàng của một công ty được chia thành 2 nhóm, đó có thể là những người tiêu dùng cuối cùng hoặc là các công ty phân phối sản phẩm của nó đến khách hàng cuối cùng, như các nhà bán buôn bán lẻ. Cả hai nhóm đều gây áp lực với doanh nghiệp về



giá cả, chất lượng sản phẩm, dịch vụ đi kèm và chính họ là người điểu khiển cạnh tranh trong ngành thông qua quyết định mua hàng. Vì vậy, nếu không có khách hàng thì sẽ không có động lực thúc đẩy các doanh nghiệp tiếp tục sản xuất. Hiện nay, trên thực tế, các doanh nghiệp đã và đang thực hiện các chương trình tiếp thị, chương trình khuyến mãi, chương trình chăm sóc khách hàng … Điều này cho thấy các doanh nghiệp ngày càng quan tâm hơn đến yếu tố khách hàng. Tôn trọng khách hàng, đối xử với khách hàng một cách tận tình chu đáo đó là phương thức đang được các doanh nhân thực hiện để cạnh tranh trên thị trường. Chỉ có nắm vững được sự thay đổi trong nhu cầu của khách hàng thì mới có thể tạo ra hiệu quả. Khi công ty Vedan làm ô nhiễm dòng sông Thị Vải của Việt Nam, mọi chuyện được đưa ra ánh sáng, công ty này phải đối mặt với án phạt tài chính hết sức khủng khiếp. Thế nhưng

doanh nghiệp đó luôn chần chừ, đòi thương lượng và không chịu bồi thường. Và thời kỳ ấy đã tạo nên một làn sóng tẩy chay Vedan, khách hàng không sử dụng, các nhà bán buôn cũng không nhập hàng, các công ty truyền thông từ chối đơn đặt hàng quảng cáo của Vedan, Vedan phải chịu mất mát quá lớn, vì vậy doanh nghiệp này đã phải nhanh chóng đền bù theo đúng chế tài pháp luật đưa ra, sau một thời gian dài thỏa thuận, Vedan đã dần xuất hiện trở lại trên thị trường nhưng nó đã mất đi uy tín đối với khách hàng và vị thế trên thương trường. Quyền lực của nhà cung ứng Một ngành sản xuất đòi hỏi phải có các nguyên liệu thô bao gồm lao động, các bộ phận cấu thành và các đầu vào khác. Đòi hỏi này dẫn đến mối quan hệ bên mua – bên cung cấp giữa các ngành sản xuất và các hãng cung cấp các nguyên liệu thô để chế tạo sản phẩm.

Những nhà cung cấp yếu thế có thể phải chấp nhận các điều khoản mà doanh nghiệp đưa ra, nhờ đó doanh nghiệp giảm được chi phí và tăng lợi nhuận trong sản xuất, ngược lại, những nhà cung cấp lớn có thể gây sức ép đối với ngành sản xuất bằng nhiều cách, chẳng hạn đặt giá bán nguyên liệu cao để san sẻ phần lợi nhuận của ngành. Nếu nhà cung cấp của một doanh nghiệp phải cạnh tranh với nhiều nhà cung cấp khác, thì có khả năng là họ sẽ phải chấp nhận những điều khoản bất lợi hơn, do doanh nghiệp có thể nhanh chóng chuyển sang đặt hàng của nhà cung cấp khác, nên nhà cung cấp buộc phải chấp nhận tình trạng bị ép giá. Chính vì vậy, doanh nghiệp sẽ luôn tăng cường tìm kiếm các nguồn cung cấp để giảm thiểu tính rủi ro cho nguồn lực đầu vào. Mối đe dọa của các sản phẩm thay thế Trong mô hình của Porter, thuật ngữ “sản phẩm thay thế” là đề cập



đến sản phẩm thuộc các ngành sản xuất khác. Những sản phẩm thay thế là những sản phẩm của các ngành mà phục vụ những nhu cầu khách hàng tương tự như đối với ngành đang phân tích. Ví như trà có thể thay thế cho đồ uống thông thường là cà phê vậy. Theo các nhà kinh tế, nguy cơ thay thế xuất hiện khi nhu cầu về một sản phẩm bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi giá cả của một hàng hóa thay thế. Độ co giãn nhu cầu theo giá của một sản phẩm chịu tác động của sự thay đổi giá ở hàng hóa thay thế. Càng có nhiều hàng hóa thay thế thì đồ thị thể hiện nhu cầu sản phẩm càng có độ co giãn cao vì lúc này người mua có nhiều sự lựa chọn hơn. Vì vậy, sự tồn tại của các hàng hóa thay thế làm hạn chế khả năng tăng giá của doanh nghiệp trong một ngành sản xuất nhất định. Doanh nghiệp phải tìm cách luôn luôn cải tiến, đổi mới sản phẩm, tạo nét hấp dẫn, mới lạ trong sản phẩm, tung các chương trình quảng cáo, tiếp thị, có

như thế mới thu hút được khách hàng, vì họ rất dễ bị lôi kéo sử dụng các sản phẩm khác khi sản phẩm ngành này ko đáp ứng được nhu cầu như họ mong muốn.

Ví dụ, các công ty trong ngành cà phê cạnh tranh trực tiếp với các công ty trong ngành trà và ngành nước giải khát. Tất cả các ngành này đều phục vụ nhu cầu uống của khách hàng. Giá mà các công ty trong ngành cà phê cung cấp có thể bị hạn chế bởi mức độ hiện diện của các sản phẩm thay thế như trà và nước giải khát. Nếu giá cà phê quá cao trong quan hệ tương đối với trà và nước giải khát thì người uống sẽ chuyển từ cà phê sang các sản phẩm thay thế. Vì vậy doanh nghiệp sản xuất cà

phê luôn cố gắng giữ giá, ngoài ra còn sản xuất ra nhiều kiểu cà phê để đáp ứng khẩu vị nhiều loại khách hàng.

Liệu mô hình này có thể áp dụng cho mọi loại

hình doanh nghiệp không?

Trước hết cần khẳng định mô hình này có ý nghĩa quan trọng đối với các doanh nghiệp cạnh tranh.

Còn đối với các doanh nghiệp độc quyền hoặc độc quyền nhóm như điện, nước, xăng dầu thì sao? Có thể trong các ngành độc quyền, độc quyền nhóm thì rào cản gia nhập ngành cao nên khó xuất hiện các đối thủ cạnh tranh trong ngành, tại Việt Nam các ngành đó còn được nhà nước hỗ trợ, do vậy dường như doanh nghiệp không cần lo ngại về các đối thủ cạnh tranh hiện có cũng như các đối thủ cạnh tranh tiềm ẩn. Khách hàng cũng khó lòng gây áp lực đối với các ngành độc quyền vì chúng chủ yếu cung cấp các sản



phẩm thiết yếu cho đời sống như điện, nước, xăng …

Tuy nhiên, không một doanh nghiệp nào muốn phát triển lại không nghĩ tới dài hạn. Và trong môi trường đầy biến động như hiện nay, khi mà khoa học công nghệ trên thế giới ngày càng phát triển, chúng ta hoàn toàn có quyền hy vọng vào sự xuất hiện của những sản phẩm, dịch vụ mới đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu của khách hàng. Các doanh nghiệp độc quyền, độc quyền nhóm cũng không thể chỉ trông chờ vào những thứ có sẵn, mà phải tìm ra được một hướng đi mới để phát triển, để thực sự khẳng định thương hiệu và văn hóa doanh nghiệp, không phải chỉ kinh doanh vì lợi nhuận.

Kết luận

Công cụ phân tích mô hình năm lực lượng cạnh tranh của M.Potter là một công cụ đơn giản nhưng rất có ý nghĩa khi tìm hiểu sức mạnh của doanh

nghiệp. Nhờ đó, doanh nghiệp có thể tận dụng tối đa những lợi thế của mình, cải thiện điểm yếu và tránh những bước đi sai lầm. Đó là một phần quan trọng trong nhóm công cụ về hoạch định chiến lược kinh doanh. Như các công cụ khác, công cụ này thường được sử dụng để chứng minh liệu sản phẩm, dịch vụ hay hoạt động kinh doanh mới của doanh nghiệp có tiềm năng mang lại lợi nhuận hay không. Tuy nhiên, sẽ tốt hơn nếu biết sử dụng công cụ này để tìm hiểu về sự cân bằng các nguồn sức mạnh của mình trong những tình huống cụ thể.

Võ Thị Hoàng Hải



Năm 2012, tiếp nối truyền thống của những năm về trước, thầy và trò trường Đại học Kinh tế quốc dân tiếp tục hưởng ứng phong trào và tích cực tham gia cuộc thi “Tài năm khoa học trẻ Việt Nam”. Năm nay Đại học Kinh tế quốc dân có 9 công trình dự thi và tất cả đều được giải trong đó có 1 giải nhì, 7 giải ba và 1 giải khuyến khích. Câu lạc bộ sinh viên nghiên cứu khoa học rất vinh dự được đóng góp một giải ba cho trường.

1. Chất lượng dịch vụ công viên công tại Hà nội

Nguyễn Hồ Phương Ngân Nguyễn Diệu Huyền

Nguyễn Ngọc Trâm Nguyễn Việt Trinh

PGS.TS. Trần Thị Vân Hoa Giải Nhì

2. Đánh giá mức độ hài lòng của sinh viên đối với Chương trình Cử nhân quốc tế tại Trường ĐH KTQD

Hoàng Vũ Hiệp ThS. Hồ Hoàng Lan Giải Ba

3. Nâng cao chất lượng dịch vụ vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt tại Hà Nội

Lê Phạm Diễm Hằng Nguyễn Thị Thu Hằng

Hoàng Thị Quý

TS. Trần Thị Hồng Việt Giải Ba

4. Phân tích chi phí lựa chọn bất lợi trên thị trường chứng khoán Việt Nam

Dương Quỳnh Hoa ThS. Trần Chung Thủy Giải Ba

5. Đo lường các đặc tính văn hóa kinh doanh Việt Nam sử dụng mô hình và phương pháp luận của Tropernaars.

Bùi Thị Lê Tống Thu Lương

Nguyễn Thị Thu Thủy

TS. Trương Thị Nam Thắng Giải Ba

6. Đầu tư trực tiếp nước ngoài vào bất động sản và ổn định kinh tế vĩ mô ở Việt Nam

Nguyễn Quang Thái PGS.TS Lê Quốc Hội Giải Ba

7. Nghiên cứu về thu nhập của hộ gia đình nông dân tại Hà Giang

Trương Thị Thúy PGS.TS. Vũ Hoàng Ngân Giải Ba

8. Nghèo đa chiều ở trẻ em tỉnh Điện Biên Nguyễn Thùy Dương TS. Nguyễn

Thị Hoa Giải Ba

9. Áp dụng bãi đỗ xe thông minh tại Hà Nội, thực trạng và giải pháp

Lương Thị Vân Nguyễn Thanh Đạt

Nguyễn Ngọc Khánh Đặng Thị Thu Hà

TS. Trương Đức Lưc

Giải Khuyến khích

Tên công trình Sinh viên thực hiện Hướng dẫn Giải thưởng

Đường đến thành công


Documents

YESNEWS tháng 12 - 2012