Upload
phunghuong
View
262
Download
2
Embed Size (px)
Citation preview
Mühendislik Fakültesi
Endüstri Mühendisliği Bölümü
Doç. Dr. Nil ARAS
ENM411 Tesis Planlaması
2016-2017 Güz Dönemi
Yerleşim Tasarımı
Algoritmaları
NA
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
2
Yeni
programlar
yazmak
CAD/CAM
ortamından
yararlanmak
Genel amaçlı bir veri tabanını kullanmak
Başka bir amaç için geliştirilmiş yazılımlardan faydalanmak
TP’ye özel
paketleri /
modülleri
kullanmak
NA
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
3
Tek tesis
yer seçimi
problemi
Blok
diyagramları
NA
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
4
Verim ve kaliteyi arttırır.
Kısa zamanda
çok sayısal işlem yapar.
Çok seçenek türetir.
“Öyle değil de böyle olsa”
tarzı soruları cevaplandırır.
Yine de insan yargı ve
deneyiminin yerini alamaz !
NA
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
5
Çok seçenek türetir.
“Öyle değil de böyle olsa”tarzı soruları cevaplandırır.
NA
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
6
Bütün bölümler dikdörtgendir. (Ya da farklı büyüklükteki dikdörtgen parçalardan oluşmuştur)
Malzeme akışı, bölüm merkezinden, bölüm merkezine olmaktadır.
Malzeme aktarma maliyetleri, uzaklıkla doğru orantılıdır.
Malzeme akışı ile ilgili tüm veriler belirlidir ve eldedir.
Fire söz konusu değildir.
Akışlar iki boyutta olmaktadır.
NA
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
7
NA
KULLANDIKLARI VERİLEREGÖRE ALGORİTMALAR
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
8
Nitel veri kullananlar
(faaliyet ilişki çizelgesi)
Nicel veri kullananlar
(gezi diyagramı)
Melez (ikisinin karışımı)
NA
BENİMSENEN AMACA GÖREALGORİTMALAR
2 temel amaç
1. Toplam maliyetin enküçüklenmesi
2. Fayda / Yakınlık puanının enbüyüklenmesi
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
9
NA
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
10
: bölüm/ faaliyet ilişkileri sayısı
: iki bölüm arasında bir dönemde yapılan taşımaların sayısı
: i. bölüm ile j. bölüm arasındaki uzaklık
: aynı mesafedeki birim taşıma maliyeti
ijij
m
1i
m
1j ij dcfzENK
NA
Gezi diyagramı gibi nicel veri kullanıldığında uygundur.
cij değerlerinin aktarma donanımı kullanım oranından
bağımsız olduğu, taşıma mesafesiyle doğrusal ilişkili
olduğu varsayılır.
Bazen cij=1 olarak alınır. Bu durumda tesis içerisindeki
toplam birim yük taşımasına odaklanılmış olur.
Bazı durumlarda cij’ler, genellikle birim yükün büyüklük,
ağırlık gibi özelliklerine dayanan nisbi ağırlık değerleri
olarak kullanılabilir.
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
11
NA
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
12
: bölüm/ faaliyet ilişkileri sayısı
: iki bölüm arasında bir dönemde yapılan taşımaların sayısı
: Yerleşim planında i. bölüm ile j. bölüm bitişikse “1”, değilse “0”
ij
m
1i
m
1j ij xfzENB
Faaliyet ilişki şeması gibi nitel veriler kullanıldığındauygundur.
NA
Normalleştirilmiş yakınlık puanı
Verimlilik oranı / Etkinlik oranı (efficiency rating)
0 -1 arasında bir değer
1 olması, aralarında pozitif akış olan tüm bölümlerinyanyana yerleştiğini gösterir.
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
13
m
1i
m
1j ij
ij
m
1i
m
1j ij
f
xfz
NA
Normalleştirilmiş yakınlık puanı(negatif akış olması durumu)
Bazen yanyana gelmesinin istenmediği iki bölümiçin negatif akış değeri verilebilir.
A: Pozitif akış olan bölümler kümesi
Ā: Negatif akış olan bölümler kümesi
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
14
A)j,i( ijA)j,i( ij
ijA)j,i( ijijA)j,i( ij
ff
)x.fx.fz
-(1
NA
YERLEŞİM PLANININGÖSTERİMİNE GÖREALGORİTMALAR
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
15
NA
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
16
Kesikli gösterimde, eldeki yerleşimin bilgisayara aktarılabilmesi için, önce hücrelerden (BİRİM KARELER) oluşan bir yapıya dönüştürülmesi gerekir.
D D D D B B
D D D D B B
D D D E E E
C C D E E F
A A A A A F
A A A F F F
1 2 3 4 5 6
1
2
3
4
5
6
NA
KULLANIM AMACINA GÖREALGORİTMALAR
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
17
Kurma esaslı (construction)
Geliştirme esaslı (improvement)
NA
Kurma Esaslı Yordamlar
BAŞLANGIÇ ÇÖZÜMÜ bulur.
Kurma esaslı algoritmalar, bir ön çözüme gerek
duymaksızın sonuca ulaşabilmektedirler.
İki temel işlem SEÇME ve SIRALAMA’ dır.
Teknikler arasındaki farklılaşma, bu iki temel işlemin
değişik şekillerde yapılabilmesinden kaynaklanmaktadır.
Bütün kurma esaslı algoritmalarda seçim işlemi,
bölümlerin hangi sırayla ele alınıp yerleştirileceğini
belirlemektir.
18
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
KURMA ESASLI ALGORİTMALAR
İÇİN ORTAK ADIMLAR
1. Henüz seçilmemiş bir faaliyeti seç.
2. Bu faaliyeti boş olan ve sırası gelen bir yere yerleştir.
3. Faaliyetlerin hepsi bir yere atanmadıysa Adım 1'e dön, aksi halde DUR.
19
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
Geliştirme Esaslı Yordamlar
MEVCUT YERLEŞİM PLANININ İYİLEŞTİRİLMESİ
amaçlanır.
Başlangıçta bir yerleşim planı verilmelidir.
Kurma esaslı algoritmaların çıktıları, geliştirme
algoritmalarının girdisi olarak kullanılırsa, daha da
iyi sonuçlar elde edilebilmektedir.
20
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
İKİLİ DEĞİŞİM YÖNTEMİ
SERİM YÖNTEMİ
CRAFT
MCRAFT
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
BLOCPLAN
LOGIC
MULTIPLE
CORELAP
ALDEP
NA
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
22
(Pairwise Exchange Method)
NA
İyileştirme esaslı bir yöntemdir.
Maliyetin enküçüklenmesi veya faydanın enbüyüklenmesi amaçlarından biri benimsenebilir.
Her adımda sadece iki bölümün yeri karşılıklı olarak değiştirilebilir.
Birbiri ile yerleri değişecek bölümleri bulmak için, tüm ikili kombinasyonlar denenir ve eniyi amaç fonksiyonu değerine sahip olan değişim seçilir.
Bu değişim adımları, bir iyileşme elde edilemediğinde sona erer.
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
23
NA
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
24
ÖRNEK: Eşit büyüklükte bitişik dört bölüm/ maliyet esaslı/birim taşıma maliyetleri aynı (cij=1 alınabilir)
1 2 3 4
1 2 3 4
1 - 10 15 20
2 - 10 5
3 - 5
4 -
Gezi
diyagramı
Yerleşim
Planı
NA
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
25
1 2 3 4
1 2 3 4
1 - 1 2 3
2 - 1 2
3 - 1
4 -
Mevcut planın toplam maliyet değerinin hesaplanması
Uzaklık
matrisi
1 1 1
NA
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
26
1 2 3 4
1 - 1 2 3
2 - 1 2
3 - 1
4 -
Mevcut planın toplam maliyet değerinin hesaplanması
Uzaklık matrisi
1 2 3 4
1 - 10 15 20
2 - 10 5
3 - 5
4 -
Akış matrisi
z= fij ×j=1i¹ j
4
åi=1
4
å cij×dij
TC1234 =10(1)+15(2)+ 20(3)+10(1)+ 5(2)+ 5(1) =125
NA
Ardıştırma 1:Mevcut planda yapılabilir ikili değişimler
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
27
1 2 3 4
NA
Ardıştırma 1
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
28
TC2134(1«2) =10(1)+15(1)+20(2)+10(2)+5(3)+5(1) =105
TC3214(1«3) =10(1)+15(2)+20(1)+10(1)+5(2)+5(3) = 95
TC4231(1«4) =10(2)+15(1)+20(3)+10(1)+5(1)+5(2) =120
TC1324(2«3) =10(2)+15(1)+20(3)+10(1)+5(1)+5(2) =120
TC1432(2«4) =10(3)+15(2)+20(1)+10(1)+5(2)+5(1) =105
TC1243(3«4) =10(1)+15(3)+20(2)+10(2)+5(1)+5(1) =125
NA
Ardıştırma 1
En düşük taşıma maliyeti değerine sahip olan (1-3) değişimi seçilir.
Mevcut ve yeni yerleşim planları
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
29
1 2 3 4
123 4
Mevcut plan
Toplam maliyet = 125
Yeni plan
Toplam maliyet = 95
NA
Ardıştırma 2: Yeni planda yapılabilir ikili değişimler
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
30
123 4
NA
Ardıştırma 2
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
31
TC3124(1«2) =10(1)+15(1)+20(2)+10(2)+5(1)+5(3) =105
TC1234(1«3) =10(1)+15(2)+20(3)+10(1)+5(2)+5(1) =125
TC3241(1«4) =10(2)+15(3)+20(1)+10(1)+5(1)+5(2) =110
TC2314(2«3) =10(2)+15(1)+20(1)+10(1)+5(3)+5(2) = 90
TC3412(2«4) =10(1)+15(2)+20(1)+10(3)+5(2)+5(1) =105
TC4213(3«4) =10(1)+15(1)+20(2)+10(2)+5(1)+5(3) =105
NA
Ardıştırma 2
En düşük taşıma maliyeti değerine sahip olan (2-3) değişimi seçilir.
1. ve 2. ardıştırmada elde edilen yerleşim planları
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
32
123 41. ardıştırma
Toplam maliyet = 95
12 3 42. ardıştırma
Toplam maliyet = 90
NA
Ardıştırma 3: Yeni planda yapılabilir ikili değişimler
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
33
12 3 4
NA
Ardıştırma 3
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
34
TC1324(1«2) =10(2)+15(1)+20(3)+10(1)+5(3)+5(1) =120
TC2134(1«3) =10(1)+15(1)+20(2)+10(2)+5(3)+5(1) =105
TC2341(1«4) =10(3)+15(2)+20(1)+10(1)+5(2)+5(1) =105
TC3214(2«3) =10(1)+15(2)+20(1)+10(1)+5(2)+5(3) = 95
TC4312(2«4) =10(1)+15(1)+20(2)+10(2)+5(3)+5(1) =105
TC2413(3«4) =10(2)+15(1)+20(1)+10(3)+5(1)+5(2) =100
NA
SONUÇ
Daha düşük maliyetli bir plan olmadığından algoritma sonlanır.
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
35
123 41. ardıştırma
Toplam maliyet = 95
12 3 42. ardıştırma
Toplam maliyet = 90
123 4Mevcut plan
Toplam maliyet = 125
NA
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
36
(Graph-based method)
NA
37
Kurma esaslı bir algoritmadır.
Faaliyetler ya da bölümler düğüm olarak gösterilir.
Faaliyetler (bölümler) arası ilişkiler ikili bir ayırım yapılmasını sağlar: sağlanması gerekenler ve gerekmeyenler.
Sağlanması gereken komşuluklar ayrıtlarla gösterilir (Bitişik bölümler ayrıtlarla bağlanır).
Serim düzlemsel olarak yayılmamışsa (ayrıtlar kesişiyorsa) çözümü yoktur.
Serim düzlemsel ise, blok diyagramına geçilir.
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
38
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
39
Ayrıtlarla çevrilmiş
bölgeye YÜZ
denir.
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
40
Serimde Kabuller
Uzaklık ve komşuluktan başka ilişki göz önüne alınmaz.
Bölüm şekilleri ve sınır uzunlukları dikkate alınmaz.
Ayrıtlar kesişemez.
Yerleşimin değeri, ağırlıklara duyarlıdır.
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
41
İyi yönler
Faaliyet ilişki çizelgesinden, doğrudan alan ilişki diyagramına geçilebilir.
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
Zayıf yönler
Bitişik tesislerin arasındaki ilişkiyi kuvvetli sayar.
Birden fazla çözümü vardır.
Bilgisayar uygulaması zordur.
Serim tekniği sadece bir ARAÇ tır. Kullanabileceğimiz yerlerde bütün üstünlükleriyle kullanmalıyız.
NA
42
ÖRNEK:
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
43
Adım 1: En ağır çifti seç3 ve 4
320
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
4
NA
44
Adım 2: Bunlara toplam ağırlığı enbüyük olanı, bir yüz oluşturacak şekilde ekle. Son düğüme kadar bu adımı tekrarla.
Düğümler 3 4 Toplam
1 8 10 18
2 12 13 25
5 0 2 2
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
45
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
320
4
320
4
2
12 13
NA
46
Bu yüze eklendiğinde, en büyük ağırlığı veren dördüncü düğümü bir yüz oluşturacak şekilde ekle
Düğümler 2 3 4 Toplam
1 9 8 10 27
5 7 0 2 9
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
47
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
320
4
2
12 13
1
9
108
NA
48
Alternatif yerleşim
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
320
4
1
8
13
2
910
12
320
4
2
12 13
1
9
108
NA
49
Son düğümü ekle.Beşinci bölüm (5), hangi yüze?
Yüzler Ağırlıklar Toplam
1-2-3 0+7+0 7
1-2-4
1-3-4
2-3-4
0+7+2
0+0+2
7+0+2
9
2
9
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
4. yüz
3. yüz
NA
50
Adım 3: Son düğümü ekle.Beşinci bölüm (5), hangi yüze?
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
320
4
2
12
13
1
9
108
5
7
0
2
NA
51
2
3
4
1 5
Blok diyagramına geçiş
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
52
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
Computerized Relative Allocation of
Facilities Technique
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
53
NA
CRAFT için gerekli girdiler
Başlangıç yerleşim düzenlemesi planı
Gezi diyagramı (Bölümler arasında birim zamandaki taşıma sayıları)
Birim yükün birim mesafeye taşınma maliyetleri
Düzenlemede yerleri değişmeyecek sabit bölümlerin yerleri ve sayısı
54
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
CRAFT çıktıları
Yalnız ikili değişim
Yalnız üçlü değişim
İkili değişimi izleyen üçlü değişim
Üçlü değişimi izleyen ikili değişim
Eniyi ikili ve üçlü değişim
55
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
CRAFT’ın Özellikleri Geliştirme esaslı bir algoritmadır.
Düzenleme alanı br2 lerden oluşur.
Tesisin dış yapısı kare ya da dikdörtgen olmalıdır. Değilse, kalan alanlar sabit alan olur.
Maliyet bilgisi, birim yük için birim uzaklık başına hesaplandığından, bu uzaklık biriminin yerleşim düzeni planındaki 1 br2 nin bir kenarının uzunluk birimiyle aynı olması uygulamada büyük önem taşır. (Örn: Bir karenin kenarı 2 m. ise, maliyet matrisi elemanlarının birimi 2 m. başına (TL/adet) ya da (TL/ton) olmalıdır)
Bölümler arası akış verilirken br2 ye göre verilmelidir.
56
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
1. Bölümlerin ağırlık merkezlerini bul.
2. Uzaklıkları hesapla.
3. Toplam taşıma maliyetini hesapla.
4. ikili-üçlü değişiklikleri dene. En iyisini yap.
5. Gerçek ağırlık merkezlerini hesapla.
6. Tekrarla (daha iyisi bulunmayıncaya kadar yeni seçenekler)
CRAFT-ALGORİTMA
57
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
Adım adım İYİLEŞTİRME (2’li, 3’lü değişim)
Bölümler arasında ikili ve/ veya üçlü yer değişimleri yapılır.
Değişecek bölümler ya KOMŞU olmalı ya da alanları EŞİT bölümler olmalıdır.
Bölümlerin alanları eşitse problem yok.
Komşu ise ve alanlar da farklı ise:
Ağırlık merkezleri değişebilir
Bölünme olabilir
58
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
İkili değişim (5-4)
59
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
Üçlü değişim (A-B-D)
60
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
Avantajları
Sabit yerlerin tanımlanabilmesi
Kısa bilgisayar zamanı gerektirmesi
Karışık matematiksel hesaplamalar gerektirmemesi
Maliyet ve tasarrufları göstermesi
Şekillerin değiştirilebilmesi
61
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
Dezavantajları
Olası değişikliklerin hepsi sınanmaz bu yüzden yerel eniyi çözüm sağlanır.
Başlangıç yerleşim düzenini kendisi oluşturmaz. İstenmeyen yakınlıkları gözönüne almaz.Bölüm sayısı sınırlıdır.Bir faaliyete ayrılan alanda bölünmeler olabilir.Bölümler birbiriyle yer değiştirirken, aynı büyüklükte olmak, veya birbiriyle komşu olmak veya ortak başka bir bölümle sınırdaş olmak zorundadır.
62
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
İstenmeyen bir duruma örnek:2 - 4 değişiminde bölünme
6 6 6 5 5
6 6 6 5 5
6 6 6 5 4
6 6 6 4 4
2 2 2 2 2
1 1 2 3 3
1 1 2 3 3
6 6 6 5 5
6 6 6 5 5
6 6 6 5 2
6 6 6 2 2
2 2 2 2 4
1 1 4 3 3
1 1 4 3 3
6 6 6 5 5
6 6 6 5 5
6 6 6 5 2
6 6 6 2 2
4 4 4 2 2
1 1 2 3 3
1 1 2 3 3
63
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
Başlangıç yerleşim planı
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
64
ÖRNEK :
NA
65
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
Birim kare büyüklüğü = 20 x 20 ft
NA
Başlangıç yerleşim planı
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
66
A A A A A A A A A A G G G G G G G G
A A G G
A A A A A A A A A A G G G G
B B B B B C C C C C E E G G G G G G
B B C C E E E E E E E E
B B C C C C C E E E E E E E E
B B B B B D D D D F F F F F F F E E
D D D D D D D F F F F
D D D F F F F F F
D D D D D D D D H H H H H F F F F F
NA
67
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
Başlangıç yerleşim planı ve ağırlık merkezleriTM = 2974 x 20 = 59480 birim
NA
68
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
E ve F bölümlerinin yer değişimi sonucunda elde edilen plan
TM = 2953 x 20 = 59060 birim
NA
69
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
Elde edilen eniyi yerleşim
TM = 56670 birim
Ufak düzeltmelerden
sonra elde edilen son plan
NA
WINQSB ile çözüm
70
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
71
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
72
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
73
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
74
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
75
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
76
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
77
A A A A A A A A A A G G G G G G G G
A A G G
A A A A A A A A A A G G G G
B B B B B B B B B B F F G G G G G G
B B B B B B B B B B F F F F F F F F
C C C C C C C C C C F F F F F F F
C C C C C D D D D E E E E E E F F
D D D D D D D E E F F
D D D E E E E E E F F
D D D D D D D D H H H H H E E F F F
BAŞLANGIÇ YERLEŞİM
CRAFT İLE ELDE
EDİLEN ENİYİ
YERLEŞİM
NA
MicroCraft
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
78
NA
Kesikli + geliştirme esaslıYerleşim alanı eşit genişlikte bantlara bölünür.Bant sayısı, tesis eni ve boyu, başlangıç yerleşim
vektörü (örnek : 1-7-5-2-4-6-3)verilir. İkili değişim için kısıt YOKTUR Bölmez, hepsini kaydırır. İlk yerleştirme ? Sabit bölüm?
1
5
6
7
2
4 3
1 5
6 7
4
3
2
79
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
80
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
(Başlangıç yerleşim vektörü: 1-7-5-3-2-4-8-6 )
NA
81
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
82
NA
Kurma-veya geliştirme esaslı2-3 bant (kendi seçer)Bant genişlikleri değişebilir.Sürekli gösterimAkış veya yakınlık diyagramıBölümü bir banda ataEni-boyu belirle (bölme yap)Bölümleri sıraya göre dizFaaliyet ilişki şemasını kullanır. Gezi diyagramı
verilse bile onu faaliyet ilişki şemasına dönüştürür.
Değerlendirmede CRAFT gibi ve cij=1Veya A=10, E=5, I=2, O=1, U=0, X= -10
A E
C B
D F
Hesapla
83
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
84
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
85
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
(Layout Optimization withGuillotine Induced Cuts)
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
86
NA
Kurma esaslı bir algoritmadır.Akış verileri, uzaklık esaslıd/d, sürekli, kurma Böle-böle kurar (düşey-yatay kesmeler)Rassal atamalar (alan bellien-boy bul)Ağaçta değişimiyileştirme
D
Yk g2.
..Yk g3.
.
Db d4.
.D d
5.
.Db d
6.
.
1.
.
B
A, B, C, D, E, F,G
B, C, E, G
B, C
A, D, F
E,G A D, F
b d
C E G D F
b
G DE
CB A
F
87
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
88
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
89
1
2
3
NA
90
4
5
6
7
NA
91
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
92
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
(MULTIfloor PLant Evaluation)
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
93
NA
Kurma esaslı bir algoritmadır.
CRAFT’a benzer (değişim ve yerleşim farklı)
İkili değişimler daha esnektir.
Boşluk dolduran eğri (Hilbert)
Sabit bölümleri atlar
(köşegen geçişlerkopukluk)
Eğriler çok değişik değilse Sonuç seçilen eğriye duyarsız
94
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
95
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
96
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
97
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
A, B, C, D ve E tesislerinin alanları, sırasıyla 8, 8, 8, 4 ve 4 birim kare, BECDA sırasıyla yerleşim
B C D E
A 10 1 0 1
B 1 0 0
C 5 2
D 12
Maliyet: 10(6)+4+0+3+4+0+0+5(3)+2(3)+12(6) = 164
D D A A
D D A A
C C A A
C C A A
C C E E
C C E E
B B B B
B B B B
98
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
D D A A
D D A A
C C A A
C C A A
C C E E
C C E E
B B B B
B B B B
A-B arası d/d uzaklık = 6 br.
99
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
B D değişimi DECBA sırasıyla yerleşim
D D A A
D D A A
C C A A
C C A A
C C E E
C C E E
B B B B
B B B B
B C D E
A 10 1 0 1
B 1 0 0
C 5 2
D 12
B B A A
B B A A
B B A A
B B A A
C C C C
C C C C
D D E E
D D E E
Maliyetler: 10(6)+4+0+3+4+0+0+5(3)+2(3)+12(6) = 16410(2)+4+0+5+4+0+0+5(3)+2(3)+12(2) = 78
BECDA DECBA
100
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
(COmputerized RElationshipLAyout Planning)
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
101
NA
CORELAP ve ALDEP2 önemli kurma esaslı algoritma
Hücreler, satır ve sütun sayısı (dıştan dışa ölçüleri) belli olan bir matrise (oturma alanı) yerleştirilir.
Yerleştirmede iki disiplin
1. Serbest yerleşim (corelap)
2. Sınırlı yerleşim (aldep)
102
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
Seçim süreci toplam yakınlık değeri (TYD)
(total closeness rating or TCR) kavramına dayanmaktadır.
Yakınlık ilişkilerine şu puanlar verilir:
A=6, E=5, I=4, O=3, U=2, X=1
TYD her bölüm için ayrı ayrı hesaplanır.
Bu hesaplamada, bölümün diğer bölümlerle sağlamak istediği ilişkilerin puanları toplanır.
Toplam puanı en yüksek çıkan bölüm, seçilen ilk bölümdür.
103
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
Sonraki sıraya, ona en yakın olması gereken bölüm alınır. En yakın olması gereken bölüm, en yüksek ilişki puanı olan bölümdür.
Birden fazla bölümün puanlarının aynı olması halinde, bunlardan TYD’si en yüksek olan tercih edilir. TYD’ler de aynı ise, en büyük alana sahip olan, alanlar da aynı ise en küçük bölüm numarasına sahip olan seçilir.
104
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi NA
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
105
Amaç uzaklık puanını enküçüklemek
Yerleşim puanının hesaplanması:
CR: bölümler arası sayısal yakınlık oranı
d : bölümler arasındaki en kısa D/D uzaklık
dCR iji ij
ij
NA
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
106
NA
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
107
Birim alanlar için yaklaşık değerler de alınabilir.
Bu örnek için her bir birim kare alanı 2000 olarak gösterilse de, bölümlerin kaplayacağı birim kareler sırasıyla, 2, 1, 1, 2, 1, 2, 2 olarak alınmıştır.
NA
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
108
A=6, E=5, I=4, O=3, U=2, X=1
NA
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
109
NA
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
110
NA
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
111
Bölüm 5 6 TYD
1 O U 5
2 I I 8
3 U O 5
4 I U 7
7 I E 9
NA
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
112
Bölüm 5 6 7 TYD
1 O U U 7
2 I I U 10
3 U O U 7
4 I U U 8
NA
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
113
NA
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
114
NA
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
115
A=6
E=5
I=4
O=3
U=2
X=1
NA
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
116
14-13 : 2 br., 14-15 : 3 br. uzaklık
NA
(Automated Layout DEsignProgram)
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
117
NA
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
118
Sınırlı yerleşim
NA
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
119
Seçme işlemleri, bir “kesme sınırı” nın belirlenmesiyle başlar.
Kesme sınırı: Hangi ilişkilerin dikkate alınacağını hangilerinin ihmal edileceğini göstermektedir.
(Yalnız A veya sadece A veya E gibi)
İlk faaliyetin seçimi rasgele yapılır.
Daha sonra onunla A ilişkisi olan bir başka faaliyet aranır; bulunamazsa, daha alt düzeylerde ilişki bekleyen faaliyetlere razı olunmaktadır.
Kesme sınırı üzerinde yakınlık isteyen bir faaliyet bulunmadığı takdirde ise, yeni bir seçim yapılarak aynı işlemler tekrarlanmakta; bu iş tüm faaliyetler seçilinceye kadar sürmektedir.
NA
Seçme işlemleri, bir “kesme sınırı” nın belirlenmesiyle başlar.Kesme sınırı: Hangi ilişkilerin dikkate alınacağını hangilerinin ihmal edileceğini göstermektedir. (Yalnız A veya sadece A veya E gibi)
İlk faaliyetin seçimi rasgele yapılır.Daha sonra onunla A ilişkisi olan bir başka faaliyet
aranır; bulunamazsa, daha alt düzeylerde ilişki bekleyen faaliyetlere razı olunmaktadır.
Kesme sınırı üzerinde yakınlık isteyen bir faaliyet bulunmadığı takdirde ise, yeni bir seçim yapılarak aynı işlemler tekrarlanmakta; bu iş tüm faaliyetler seçilinceye kadar sürmektedir.
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
120
NA
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
121
NA
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
122
NA
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
123123
NA
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
124
NA
Düzgün bölümDüzgün yol
(maliyet ve güvenlik)
NA
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
126
İstenmeyen hücre yerleşim şekilleri
Ortada
boşluk
Basık yerleşim
Çok köşeli
şekilKopuk
Ortakkenarıolmayanhücreler
yerleşim kalan
NA
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
127
Kapsayan Enküçük Dikdörtgen (KED)
«Smallest Enclosing Rectangle (SER)»
KED alanı / Bölüm alanı
KED uzun kenar/ KED kısa kenar
DÜZGÜNLÜK ÖLÇÜLERİ
NA
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
128
İzoperimetre
Şekil faktörü : S = P / A (çevre/alan)
İdeal şekil kare ise
S*= P/A = 4A/A =4/(A)
Başka bir şeklin, normalleştirilmiş şekil faktörü
F=S/S* =(P/A)/(4/A) = P/(4A) 1.0
Eğer bölüm kare F=1.0, Kare değilse F>1.0
Genellikle kabul edilebilir çözümlerde
1.0=< F <1.4 olmaktadır.
A
A
A
A
A
NA
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
129
NA
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2016-2017 Güz Dönemi
130
ÖRNEK (Tompkins, sayfa 350)(b) şekli için:
1. KED alanı/ Bölüm alanı = 25/16=1,5625
2. KED uzun kenar/ KED kısa kenar= 5/5 =1
3. F = 20 / (4√16)=1,25
NA