XK lao động

Lêi nãi ®Çu

Sau gÇn 20 n¨m ®æi míi nÒn kinh tÕ, tõ mét nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng, theo ®Þnh híng X· héi chñ nghÜa vµ cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc, nÒn kinh tÕ níc nhµ ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu quan träng bíc ®Çu, song còng chØ ®¸p øng ®îc mét phÇn tríc nh÷ng nhu cÇu cÊp thiÕt cña x· héi, ®Æc biÖt lµ nhu cÇu viÖc lµm do tû lÖ thÊt nghiÖp gia t¨ng tõ chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ vµ bïng næ d©n sè.

Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, xuÊt khÈu lao ®éng ®· trë thµnh mét ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña níc ta. Tõ khi ra ®êi vµ ph¸t triÓn ®Õn nay ®· ®-îc h¬n 20 n¨m, xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ, song bªn c¹nh ®ã, vÉn cßn tån t¹i nhiÒu h¹n chÕ vµ nh÷ng th¸ch thøc míi. Víi søc Ðp néi t¹i vÒ viÖc lµm, nguyÖn väng cña ngêi lao ®éng vµ lîi Ých Quèc gia, ®ßi hái ph¶i ®îc ®Èy m¹nh vµ n©ng cao hiÖu qu¶, kÓ c¶ sè lîng lÉn chÊt lîng cña ch¬ng tr×nh xuÊt khÈu lao ®éng, hiÖn t¹i còng nh trong nh÷ng n¨m tíi. Nh»m ®a lÜnh vùc xuÊt khÈu lao ®éng lªn mét tÇm cao míi, t¬ng xøng víi vÞ trÝ vµ vai trß quan träng cña nã.

Trong ®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh kinh tÕ níc ta hiÖn nay vµ xu híng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam hay thùc chÊt lµ ®a nhiÒu lao ®éng ViÖt Nam ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë níc ngoµi lµ mét ho¹t ®éng cÇn thiÕt. Sau qu¸ tr×nh häc tËp, nghiªn cøu vµ ®i thùc tËp, lµ mét sinh viªn t«i nhËn thøc s©u s¾c r»ng: XuÊt khÈu lao ®éng qu¶ thùc lµ mét vÊn ®Ò míi, rÊt khã vµ

LuËn v¨n tèt nghiÖp 1

phøc t¹p; ®ang ®îc §¶ng, Nhµ níc vµ toµn X· héi quan t©m, coi ®ã lµ mét trong 4 ngµnh kinh tÕ quan träng cña ®Êt níc. Víi lý do ®ã t«i ®· lùa chän ®Ò tµi “Mét sè biÖn ph¸p nh»m ®Èy m¹nh vµ n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m tíi” lµm ®Ò tµi cho LuËn v¨n tèt nghiÖp cña m×nh, nh»m gãp phÇn lµm râ thªm vÒ mÆt lý luËn vµ ®¸p øng yªu cÇu thùc tiÔn còng nh nh÷ng yªu cÇu míi ®èi víi xuÊt khÈu lao ®éng trong nh÷ng n¨m tíi.

§èi tîng nghiªn cøu:§èi tîng nghiªn cøu cña LuËn v¨n lµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng

ViÖt Nam hay thùc chÊt lµ viÖc ®a ngêi lao ®éng ViÖt Nam ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë níc ngoµi.

Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu:LuËn v¨n sö dông mét sè çc ph¬ng ph¸p nghiªn cøu chñ yÕu sau:- Ph¬ng ph¸p biÖn chøng.- Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch.- Ph¬ng ph¸p thèng kª to¸n.- Ph¬ng ph¸p chuyªn gia, ®iÒu tra kh¶o nghiÖm tæng kÕt thùc

tiÔn. Néi dung nghiªn cøu:- X©y dùng c¬ së lý luËn vÒ viÖc ®Èy m¹nh vµ n©ng cao hiÖu

qu¶ cña xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam.- Ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao

®éng ViÖt Nam qua çc thêi kú tõ 1980 ®Õn nay.Qua ®ã ph¸t hiÖn nh÷ng ®iÓm tÝch cùc vµ h¹n chÕ (tån t¹i

khiÕm khuyÕt cña xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam), tiÕn tíi x©y dùng çc ph¬ng híng, biÖn ph¸p ®Èy m¹nh vµ n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt


khÈu lao ®éng ViÖt Nam. §ång thêi, ®a ra çc kiÕn nghÞ, chÝnh s¸ch nh»m ®Èy m¹nh vµ n©ng cao hiÖu qu¶ cña xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam trong hiÖn t¹i còng nh trong nh÷ng n¨m tíi.

Víi lîng thêi gian nghiªn cøu, thùc tËp vµ viÕt ®Ò tµi h¹n hÑp, néi dung nghiªn cøu cña ®Ò tµi mµ t¸c gi¶ ®a ra díi ®©y sÏ kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt bÊt cËp. KÝnh mong çc ThÇy gi¸o, C« gi¸o, çc C« chó, Anh chÞ çn bé c«ng nh©n viªn thuéc Côc Qu¶n lý Lao ®éng víi níc ngoµi vµ C«ng ty Cung øng Nh©n lùc Quèc tÕ vµ Th¬ng m¹i (SONA) cïng çc b¹n sinh viªn quan t©m gãp ý phª b×nh ®Ó ®Ò tµi luËn v¨n nµy ®îc hoµn thiÖn h¬n.

Ngoµi çc phÇn: Lêi nãi ®Çu, Danh môc çc tµi liÖu tham kh¶o vµ Phô lôc, néi dung cña ®Ò tµi LuËn v¨n ®îc chia thµnh 3 ch¬ng sau ®©y:Ch¬ng 1:

C¬ së lý luËn vÒ xuÊt khÈu lao ®éng.Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam qua çc

thêi kú.Ch¬ng 3: Mét sè biÖn ph¸p chñ yÕu nh»m ®Èy m¹nh vµ n©ng cao hiÖu

qu¶ xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m tíi.

Hµ Néi, ngµy 16 th¸ng 12 n¨m 2003.

Ngêi thùc hiÖn:


Sinh viªn: NguyÔn L¬ng §oµn.


lêi c¶m ¬n

Tríc hÕt, cho phÐp em ®îc bµy tá lêi c¶m ¬n vµ lßng biÕt ¬n s©u s¾c tíi tËp thÓ ThÇy gi¸o, C« gi¸o trêng §¹i häc Qu¶n lý vµ Kinh doanh Hµ Néi, ®· d¹y dç, d×u d¾t em trong suèt qu¸ tr×nh häc tËp vµ nghiªn cøu t¹i Nhµ trêng.

Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n ThÇy gi¸o Trëng khoa Th¬ng m¹i P.G.S T.S TrÇn V¨n Chu, ThÇy gi¸o Phã chñ nhiÖm khoa Th¬ng m¹i T.S TrÇn V¨n HoÌ cïng tËp thÓ çc ThÇy c« trong khoa, ®· t¹o mäi ®iÒu kiÖn tèt nhÊt cho em trong viÖc häc tËp, rÌn luyÖn còng nh ®i thùc tËp vµ viÕt ®Ò tµi luËn v¨n cña m×nh.

§Æc biÖt, cho phÐp em ®îc bµy tá t×nh c¶m vµ lßng biÕt ¬n ch©n thµnh tíi ThÇy gi¸o T.S NguyÔn Anh TuÊn Phã phßng tæ chøc çn bé, trêng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n Hµ Néi, ngêi ®· dµnh nhiÒu thêi gian tËn t×nh híng dÉn em trong viÖc ®Þnh híng, lùa chän vµ viÕt ®Ò tµi luËn v¨n cña m×nh.

Em còng xin ®îc bµy tá lêi c¶m ¬n s©u s¾c tíi çc C«, Chó, Anh ChÞ çn bé c«ng nh©n viªn Côc Qu¶n lý Lao ®éng víi Níc ngoµi – Bé Lao ®éng Th¬ng binh vµ X· héi sè 41 Lý Th¸i Tæ – Hoµn KiÕm - Hµ Néi cïng çc C«, Chó, Anh, ChÞ çn bé c«ng nh©n viªn thuéc C«ng ty Cung øng Nh©n lùc Quèc tÕ vµ Th¬ng m¹i SONA sè 34 §¹i Cå ViÖt – Hai Bµ Trng – Hµ Néi. §· hîp t¸c, tËn t×nh quan t©m gióp ®ì em trong suèt qu¸ tr×nh t×m hiÓu vµ nghiªn cøu vÒ çc ho¹t ®éng qu¶n lý, kinh doanh xuÊt khÈu lao ®éng t¹i Côc vµ C«ng ty, ®Ó em sím hoµn thµnh ®Ò tµi luËn v¨n tèt nghiÖp cña m×nh.


Xin ch©n thµnh c¶m ¬n çc Ç nh©n, Tæ chøc kinh tÕ, X· héi ®· cung cÊp vµ cho phÐp sö dông tµi liÖu trong viÖc thùc hiÖn vµ viÕt ®Ò tµi cña cuèn luËn v¨n nµy.

Hµ Néi, ngµy 16 th¸g 12 n¨m 2003.

Sinh viªn: NguyÔn L¬ng §oµnLíp 402 – KT§N


Ch¬ng 1

C¬ së lý luËn vÒ xuÊt khÈu lao ®éng

1. B¶n chÊt cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng.1.1 Mét sè kh¸i niÖm c¬ b¶n.1.1.1Kh¸i niÖm nguån nh©n lùc.

Nguån nh©n lùc lµ mét lùc lîng bao gåm toµn bé lao ®éng trong x· héi, kh«ng ph©n biÖt vÒ tr×nh ®é, tay nghÒ, Nam n÷, tuæi t¸c.

HoÆc nguån nh©n lùc cßn ®îc hiÓu lµ mét bé phËn cña d©n sè, bao gåm nh÷ng ngêi cã viÖc lµm vµ nh÷ng ngêi thÊt nghiÖp.

1.1.2Kh¸i niÖm nguån lao ®éng.Nguån lao ®éng lµ mét bé phËn cña d©n c, bao gåm nh÷ng ngêi

®ang ë trong ®é tuæi lao ®éng, kh«ng kÓ mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng, vµ bao gåm nh÷ng ngêi ngoµi ®é tuæi lao ®éng(1).

1.1.3Kh¸i niÖm nh©n lùc.Nh©n lùc lµ nguån lùc cña mçi con ngêi, nã bao gåm c¶ thÓ lùc

vµ trÝ lùc.

1.1.4Kh¸i niÖm lao ®éng.Lao ®éng lµ ho¹t ®éng cã chñ ®Ých, cã ý thøc cña con ngêi

nh»m thay ®æi nh÷ng nh÷ng vËt thÓ tù nhiªn phï hîp víi lîi Ých cña m×nh. Lao ®éng cßn lµ sù vËn ®éng cña søc lao ®éng trong qu¸ tr×nh t¹o ra cña c¶i, vËt chÊt vµ tinh thÇn, lµ qu¸ tr×nh kÕt hîp (1) Trªn, díi ®é tuæi lao ®éng (tõ 16 – 55 ®èi víi N÷, 16 – 60 ®èi víi Nam).


gi÷a søc lao ®éng vµ t liÖu s¶n xuÊt.

1.1.5Kh¸i niÖm søc lao ®éng.Søc lao ®éng lµ tæng hîp thÓ lùc vµ trÝ lùc cña con ngêi trong

qu¸ tr×nh lao ®éng t¹o ra cña c¶i, vËt chÊt, tinh thÇn cho x· héi.

1.1.6Kh¸i niÖm viÖc lµm.ViÖc lµm lµ mét ho¹t ®éng cã Ých, kh«ng bÞ ph¸p luËt ng¨n cÊm,

cã thu nhËp hoÆc t¹o ®iÒu kiÖn t¨ng thªm thu nhËp cho nh÷ng ng-êi trong cïng hé gia ®×nh.

1.1.7Kh¸i niÖm xuÊt khÈu lao ®éng.XuÊt khÈu lao ®éng: (Export of Labour), ®îc hiÓu nh lµ c«ng viÖc

®a ngêi lao ®éng tõ níc së t¹i ®i lao ®éng t¹i níc cã nhu cÇu thuª mín lao ®éng.

Lao ®éng xuÊt khÈu: (Labour Export), lµ b¶n th©n ngêi lao ®éng, cã nh÷ng ®é tuæi kh¸c nhau, søc kháe vµ kü n¨ng lao ®éng kh¸c nhau, ®¸p øng ®îc nh÷ng yªu cÇu cña níc nhËp khÈu lao ®éng.

Nh trªn ®· ®Ò cËp, viÖc çc níc ®a lao ®éng ®i lµm viÖc ë níc ngoµi theo nghÜa réng tøc lµ tham gia vµo qu¸ tr×nh di d©n quèc tÕ vµ nã ph¶i tu©n theo hoÆc lµ HiÖp ®Þnh gi÷a hai quèc gia, hoÆc lµ ph¶i tu©n theo C«ng íc quèc tÕ, hoÆc th«ng lÖ quèc tÕ, tïy theo tõng trêng hîp kh¸c nhau mµ nã n»m ë trong giíi h¹n nµo.

Nh vËy, viÖc di chuyÓn lao ®éng trong ph¹m vi toµn cÇu b¶n th©n nã còng cã nh÷ng biÕn d¹ng kh¸c nhau. Nã võa mang ý nghÜa xuÊt khÈu lao ®éng, võa mang ý nghÜa cña di chuyÓn lao


®éng. Do ®ã, ®· ph¸t sinh ra vÊn ®Ò sau:

1.1.8Kh¸i niÖm thÞ trêng.ThÞ trêng lµ n¬i diÔn ra çc ho¹t ®éng trao ®æi, mua b¸n hµng

ho¸, dÞch vô.

1.1.9Kh¸i niÖm thÞ trêng lao ®éng.ThÞ trêng lao ®éng lµ mét bé phËn cÊu thµnh cña hÖ thèng thÞ

trêng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn. ë ®ã diÔn ra qu¸ tr×nh tho¶ thuËn, trao ®æi, thuª mín lao ®éng gi÷a hai bªn, bªn sö dông vµ bªn cho thuª lao ®éng.

1.1.10 Kh¸i niÖm thÞ trêng lao ®éng trong níc.ThÞ trêng lao ®éng trong níc lµ mét lo¹i thÞ trêng, trong ®ã mäi

lao ®éng ®Òu cã thÓ tù do di chuyÓn tõ n¬i nµy ®Õn n¬i kh¸c, nhng trong ph¹m vi biªn giíi cña mét quèc gia.

l.1.11 Kh¸i niÖm thÞ trêng lao ®éng quèc tÕ.ThÞ trêng lao ®éng quèc tÕ lµ mét bé phËn cÊu thµnh cña hÖ

thèng thÞ trêng thÕ giíi, trong ®ã lao ®éng tõ níc nµy cã thÓ di chuyÓn tõ níc nµy sang níc kh¸c th«ng qua HiÖp ®Þnh, çc Tho¶ thuËn gi÷a hai hay nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi.

1.2 Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thÞ trêng hµng ho¸ søc lao ®éng quèc tÕ.

Do sù ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi, còng nh sù ph©n bè kh«ng ®ång ®Òu vÒ tµi nguyªn,


d©n c, khoa häc c«ng nghÖ gi÷a çc vïng, khu vùc vµ gi÷a çc quèc gia, dÉn ®Õn kh«ng mét quèc gia nµo l¹i cã thÓ cã ®Çy ®ñ, ®ång bé çc yÕu tè cÇn thiÕt cho s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn kinh tÕ.

§Ó gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng bÊt c©n ®èi trªn, tÊt yÕu sÏ dÉn ®Õn viÖc çc quèc gia ph¶i t×m kiÕm vµ sö dông nh÷ng nguån lùc tõ bªn ngoµi ®Ó bï ®¾p mét phÇn thiÕu hôt çc yÕu tè cÇn thiÕt cho s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt níc m×nh.

Th«ng hêng, çc níc xuÊt khÈu lao ®éng ®Òu lµ nh÷ng quèc gia kÐm hoÆc ®ang ph¸t triÓn, d©n sè ®«ng, thiÕu viÖc lµm ë trong níc hoÆc cã thu nhËp thÊp, kh«ng ®ñ ®Ó ®¶m b¶o cho cuéc sèng cña gia ®×nh vµ cho chÝnh b¶n th©n ngêi lao ®éng. Nh»m kh¾c phôc t×nh tr¹ng khã kh¨n nµy, buéc çc níc trªn ph¶i t×m kiÕm viÖc lµm cho ngêi lao ®éng cña níc m×nh tõ bªn ngoµi. Trong khi ®ã, ë nh÷ng níc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn thêng l¹i cã Ýt d©n, thËm chÝ cã nh÷ng níc ®«ng d©n nhng vÉn kh«ng ®ñ nh©n lùc ®Ó ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt do nhiÒu nguyªn nh©n: C«ng viÖc nÆng nhäc, nguy hiÓm vµ ®éc h¹i… nªn kh«ng hÊp dÉn hä, dÉn tíi thiÕu hôt lao ®éng cho s¶n xuÊt. §Ó cã thÓ duy tr× vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt, b¾t buéc çc níc nµy ph¶i ®i thuª lao ®éng tõ çc níc kÐm ph¸t triÓn h¬n, cã nhiÒu lao ®éng d«i d vµ ®ang cã kh¶ n¨ng cung øng lao ®éng lµm thuª.

VËy lµ ®· xuÊt hiÖn nhu cÇu trao ®æi gi÷a mét bªn lµ nh÷ng quèc gia cã nguån lao ®éng d«i d víi mét bªn lµ çc níc cã nhiÒu viÖc lµm, cÇn thiÕt ph¶i cã ®ñ sè lîng lao ®éng ®Ó s¶n xuÊt. Do ®ã v« h×nh chung ®· lµm xuÊt hiÖn (Cung – CÇu): Cung, ®¹i diÖn cho bªn cã nguån lao ®éng, cßn CÇu ®¹i diÖn cho bªn çc níc cã nhiÒu viÖc lµm, ®i thuª lao ®éng. §iÒu nµy còng ®ång nghÜa víi


viÖc ®· h×nh thµnh lªn mét lo¹i thÞ trêng, ®ã lµ thÞ trêng hµng ho¸ lao ®éng quèc tÕ.

Khi lao ®éng ®îc hai bªn mang ra tho¶ thuËn, trao ®æi, thuª mín, lóc nµy søc lao ®éng trë thµnh mét lo¹i hµng ho¸ nh nh÷ng lo¹i hµng ho¸ h÷u h×nh b×nh thêng kh¸c. Nh vËy, søc lao ®éng còng lµ mét lo¹i hµng ho¸ khi nã ®îc ®em ra trao ®æi, mua b¸n, thuª mín vµ khi ®· lµ mét lo¹i hµng ho¸ th× hµng ho¸ søc lao ®éng còng ph¶i tu©n theo nh÷ng quy luËt kh¸ch quan cña thÞ trêng: Quy luËt cung – cÇu, quy luËt gi¸ c¶, quy luËt c¹nh tranh… nh nh÷ng lo¹i hµng ho¸ h÷u h×nh kh¸c.

Nh ®· ph©n tÝch ë trªn, cho thÊy: §Ó cã thÓ h×nh thµnh thÞ tr-êng lao ®éng xuÊt khÈu tríc hÕt ph¶i xuÊt ph¸t tõ nh÷ng nhu cÇu trao ®æi hoÆc thuª mín lao ®éng gi÷a bªn cho thuª lao ®éng vµ bªn ®i thuª lao ®éng. Thùc chÊt, khi xuÊt hiÖn nhu cÇu trao ®æi, thuª mín lao ®éng gi÷a quèc gia nµy víi quèc gia kh¸c, lµ ®· h×nh thµnh lªn hai yÕu tè c¬ b¶n cña thÞ trêng, ®ã lµ cung vµ cÇu vÒ lao ®éng. Nh vËy lµ thÞ trêng hµng ho¸ søc lao ®éng quèc tÕ ®· ®-îc h×nh thµnh tõ ®©y.

Trong ®iÒu kiÖn héi nhËp ph¸t triÓn ®êi sèng kinh tÕ nh hiÖn nay, quan hÖ cung – cÇu kh«ng cßn bÞ bã hÑp trong ph¹m vi mét quèc gia, biªn giíi cña mét níc chØ cßn ý nghÜa hµnh chÝnh, cßn quan hÖ nµy ngµy cµng diÔn ra trªn ph¹m vi quèc tÕ, mµ trong ®ã bªn Cung ®ãng vai trß lµ bªn xuÊt khÈu vµ CÇu sÏ ®¹i diÖn cho bªn nhËp khÈu lao ®éng.

1.3 Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan vµ vai trß cña xuÊt khÈu lao ®éng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cña ViÖt Nam.


1.3.1 Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan ph¸t triÓn ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng.

Thùc tÕ cho thÊy, níc ta lµ mét quèc gia ®«ng d©n kho¶ng h¬n 80 triÖu ngêi. Theo sè liÖu thèng kª n¨m 1998 cña Bé Lao ®éng Th-¬ng binh vµ X· héi, níc ta cã kho¶ng 40 triÖu ngêi ®ang ë ®é tuæi lao ®éng, hµng n¨m t¨ng thªm 1,1 triÖu lao ®éng vµ hiÖn nay lµ 1,2 triÖu lao ®éng/n¨m, chiÕm 3% trong tæng sè lùc lîng lao ®éng. Riªng lao ®éng kü thuËt cao chóng ta cã kho¶ng 5 triÖu chiÕm kho¶ng 12,5%, trong ®ã lao ®éng cã tr×nh ®é §¹i häc, Cao ®¼ng lµ 23% kho¶ng 1.150.000 ngêi. Bªn c¹nh ®ã, hiÖn cã kho¶ng 9,4 triÖu lao ®éng thiÕu viÖc lµm, chiÕm 23,5% lùc lîng lao ®éng. Tû lÖ thÊt nghiÖp cña lùc lîng lao ®éng trong ®é tuæi ë khu vùc ®« thÞ ®· gi¶m liªn tôc tõ 10% n¨m 1991 xuèng cßn 5,88% n¨m 1996 nhng ®Õn n¨m 1998 tû lÖ nµy l¹i nhÝch lªn 6,85%(1) vµ l¹i tiÕp tôc gi¶m nhÑ xuèng cßn 6,28% vµo n¨m 2001. Tû lÖ sö dông thêi gian lao ®éng ë khu vùc n«ng th«n còng cã xu híng t¨ng lªn tõ 72,1% n¨m 1996 lªn 74,4% vµo n¨m 2001.

Víi t×nh tr¹ng tèc ®é ph¸t triÓn nguån lao ®éng nªu trªn, m©u thuÉn gi÷a lao ®éng vµ viÖc lµm ngµy cµng trë nªn gay g¾t ®èi víi nÒn kinh tÕ. NÕu kh«ng gi¶i quyÕt mét çch hµi hoµ vµ cã nh÷ng bíc ®i thÝch hîp gi÷a môc tiªu kinh tÕ vµ x· héi sÏ dÉn tíi mÊt æn ®Þnh nghiªm träng vÒ mÆt x· héi. Cïng víi híng gi¶i quyÕt viÖc lµm trong níc lµ chÝnh, xuÊt khÈu lao ®éng lµ mét ®Þnh híng chiÕn lîc tÝch cùc quan träng, l©u dµi, cÇn ph¶i ®îc ph¸t triÓn lªn mét tÇm cao míi, phï hîp víi vai trß cña nã. §ã còng lµ xu híng chung mµ nhiÒu níc xuÊt khÈu lao ®éng ®· quan t©m ph¸t triÓn tõ nhiÒu thËp kû tríc ®©y.(1) Do t¸c ®éng tõ cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh – kinh tÕ khu vùc n¨m 1997.


§Ó gi¶i quyÕt ®îc vÊn ®Ò nµy, xuÊt khÈu lao ®éng ®· trë thµnh mét lÜnh vùc cøu çnh cho bµi to¸n gi¶i quyÕt viÖc lµm kh«ng nh÷ng cña ViÖt Nam mµ cßn ®èi víi c¶ hÇu hÕt çc níc xuÊt khÈu lao ®éng trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, v× ®©y lµ lÜnh vùc ®¹t ®-îc liÒn lóc c¶ hai môc tiªu kinh tÕ – x· héi: võa ®¶m b¶o môc tiªu gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm, võa t¹o nguån thu ngo¹i tÖ m¹nh ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi trong níc.

1.3.2 Vai trß cña xuÊt khÈu lao ®éng ®èi víi sù ph¸t triÓn Kinh tÕ – X· héi cña ViÖt Nam.

Víi t çch lµ mét lÜnh vùc ho¹t ®éng kinh tÕ, cÇn ph¶i ®îc xem xÐt, ®¸nh gi¸ çc mÆt hiÖu qu¶ tÝch cùc mµ xuÊt khÈu lao ®éng ®· mang l¹i. Mét khi nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ hiÖu qu¶ cña xuÊt khÈu lao ®éng, cïng víi viÖc v¹ch ra çc chØ tiªu, x¸c ®Þnh nã lµ c¬ së quan träng cho viÖc ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng vµ chØ ra çc ph¬ng h-íng còng nh çc gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng ®a lao ®éng ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë níc ngoµi.

Th«ng thêng, hiÖu qu¶ nãi chung, thêng ®îc biÓu hiÖn qua hiÖu sè gi÷a kÕt qu¶ ®¹t ®îc vµ chi phÝ. Tuy nhiªn, trong nÒn kinh tÕ x· héi, mçi kÕt qu¶ thêng cã ®ång thêi c¶ hai mÆt ®ã lµ mÆt kinh tÕ vµ mÆt x· héi. HiÖu qu¶ kinh tÕ ®îc tÝnh theo c«ng thøc trªn, cßn hiÖu qu¶ x· héi l¹i ®îc hiÓu nh nh÷ng kÕt qu¶ tÝch cùc so víi môc tiªu. Khi ®¸nh gi¸ vÒ vai trß cña xuÊt khÈu lao ®éng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m tríc ®©y vµ hiÖn t¹i, kh«ng mét ai cã thÓ phñ nhËn nh÷ng g× mµ xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam ®· ®ãng gãp. XuÊt khÈu lao ®éng kh«ng nh÷ng


võa ®¹t ®îc môc tiªu vÒ kinh tÕ, mµ cßn ®¹t ®îc c¶ môc tiªu vÒ x· héi. VÒ môc tiªu Kinh tÕ.

Trong khi níc ta chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ cha l©u, kinh tÕ níc ta cßn gÆp v« vµn nh÷ng khã kh¨n, mäi nguån lùc cßn eo hÑp, th× viÖc hµng n¨m chóng ta ®a hµng v¹n lao ®éng ra níc ngoµi lµm viÖc, ®· mang vÒ cho ®Êt níc hµng tû USD/n¨m tõ ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng. §©y qu¶ lµ mét sè tiÒn kh«ng nhá ®èi víi nh÷ng quèc gia ®ang ph¸t triÓn nh chóng ta. VÒ môc tiªu x· héi.

MÆc dï cßn cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh so víi tiÒm n¨ng, song xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua, bíc ®Çu ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh c«ng nhÊt ®Þnh vÒ môc tiªu kinh tÕ - x· héi mµ §¶ng vµ Nhµ níc ®· ®Ò ra.

Tríc hµng lo¹t nh÷ng khã kh¨n vµ g¸nh nÆng thÊt nghiÖp vµ thu nhËp cña ngêi lao ®éng trong níc, cïng víi çc biÖn ph¸p t×m kiÕm vµ t¹o c«ng ¨n, viÖc lµm trong níc lµ chñ yÕu th× xuÊt khÈu lao ®éng ®· trë thµnh mét trong nh÷ng ngµnh kinh tÕ quan träng, gãp phÇn t¹o c«ng ¨n viÖc lµm vµ thu nhËp cho hµng v¹n lao ®éng mçi n¨m, ®ång thêi lµm gi¶m søc Ðp vÒ viÖc lµm vµ t¹o sù æn ®Þnh x· héi ë trong níc…

1.4 Quy tr×nh xuÊt khÈu lao ®éng.Trong mçi mét giai ®o¹n, xuÊt khÈu lao ®éng ®Òu cã mét quy

tr×nh xuÊt khÈu riªng, phï hîp víi tÝnh chÊt cña tõng giai ®o¹n. Trong thêi kú ®Çu (1980 – 1990), quy tr×nh xuÊt khÈu lao ®éng ®-îc thùc hiÖn chñ yÕu trªu c¬ së HiÖp §Þnh ®îc ký kÕt gi÷a hai


ChÝnh phñ, tho¶ thuËn ngµnh víi ngµnh. C¬ chÕ xuÊt khÈu lao ®éng dùa trªn m« h×nh nhµ níc trùc tiÕp ký kÕt vµ tæ chøc thùc hiÖn ®a ngêi lao ®éng ®i lµm viÖc ë níc ngoµi, çc doanh nghiÖp kh«ng trùc tiÕp tham gia ®µm ph¸n, ký kÕt hîp ®ång, ®ång thêi çc c«ng ®o¹n còng Ýt phøc t¹p h¬n… Tuy nhiªn, trong giai ®o¹n hiÖn nay quy tr×nh xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam ®· cã nhiÒu thay ®æi, çc doanh nghiÖp ph¶i tù vËn ®éng t×m kiÕm vµ xóc tiÕn xuÊt khÈu lao ®éng. Nhµ níc chØ ®ãng vai trß hç trî trong viÖc ®µm ph¸n cÊp cao chø kh«ng ®ãng vai trß chñ ®¹o nh tríc kia. Do vËy, xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam hiÖn t¹i chñ yÕu ®îc thùc hiÖn theo çc bíc sau ®©y:

VÒ phÝa Nhµ níc.

Nhµ níc chØ ®ãng vai trß lµ ngêi hç trî cho çc doanh nghiÖp trong viÖc híng dÉn, t vÊn vµ ®a hîp t¸c lao ®éng vµo çc ch¬ng tr×nh lµm viÖc, ®µm ph¸n cÊp cao gi÷a hai chÝnh phñ víi çc quèc gia trong khu vùc còng nh trªn thÕ giíi cã kh¶ n¨ng tiÕp nhËn lao ®éng ViÖt Nam.

VÒ phÝa doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng.

- Chñ ®éng t×m kiÕm thÞ trêng.- §µm ph¸n ký tho¶ thuËn (hîp ®ång).- TuyÓn chän lao ®éng.- §µo t¹o gi¸o dôc ®Þnh híng cho ngêi lao ®éng.

+ Ngo¹i ng÷, kû luËt lao ®éng.+ Phong tôc, tËp qu¸n níc ®Õn.+ Néi dung hîp ®ång.+ QuyÒn lîi vµ nghÜa vô cña ngêi lao ®éng.


- Tæ chøc kh¸m tuyÓn.- §a lao ®éng ®i.- Qu¶n lý lao ®éng ë níc ngoµi.- TiÕp nhËn lao ®éng trë vÒ vµ thanh lý hîp ®ång.- T¸i xuÊt (nÕu ph¸p luËt cña níc tiÕp nhËn cho phÐp vµ doanh

nghiÖp ®ã yªu cÇu).

S¬ ®å Quy tr×nh xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam trong giai ®äan hiÖn nay: xem Phô lôc sè (1).

1.5 Kinh nghiÖm xuÊt khÈu lao ®éng ë mét sè quèc gia trªn thÕ giíi.1.5.1 T×nh h×nh xuÊt khÈu lao ®éng trªn thÕ giíi.

Trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸, héi nhËp nÒn kinh tÕ, sù c¹nh tranh ngµy cµng trë nªn khèc liÖt, hµng lo¹t çc níc thuéc Ch©u ¸ cã lao ®éng xuÊt khÈu, tõ nhiÒu thËp kû trë l¹i ®©y ®Òu ®a ra nh÷ng chÝnh s¸ch ph¸t triÓn vµ Ýt nhiÒu ®· t¹o dùng ®îc nÒn t¶ng v÷ng ch¾c vµ thµnh c«ng bíc ®Çu, ®Æc biÖt lµ çc níc xuÊt khÈu lao ®éng: Banglades, Ên §é, Pakistan, Srilanka, Indonesia, Philippin, Thailand, Trung Quèc…. hµng n¨m nhê vµo gi¸ nh©n c«ng thÊp, çc níc xuÊt khÈu lao ®éng Ch©u ¸ t×m mäi c¬ héi ®Ó c¹nh tranh víi chÝnh çc níc cïng xuÊt khÈu lao ®éng trong khu vùc còng nh çc n-íc kh¸c trªn thÕ giíi vµ kÕt qu¶ lµ hµng n¨m cã hµng triÖu lao ®éng tõ çc níc nµy ®îc ®a ®i lµm viÖc ë níc ngoµi vµ ®em vÒ cho ®Êt níc m×nh mét lîng ngo¹i tÖ khæng lå. Trong nh÷ng n¨m 80, ViÖt Nam ta cã kho¶ng gÇn 300.000 lao ®éng lµm viÖc t¹i çc níc §«ng ¢u, Liªn x«, Iraq vµ mét sè níc thuéc Ch©u Phi kh¸c. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, lao ®éng ViÖt Nam ®a ®i ngµy mét t¨ng vµ t¬ng


®èi æn ®Þnh, trung b×nh kho¶ng 30.630 lao ®éng/n¨m(1).

Çc níc ph¸t triÓn: Anh, Ph¸p, Canada, §øc… còng kh«ng ®øng ngoµi cuéc, phÇn lín hä ®a lao ®éng ra níc ngoµi lµm viÖc chñ yÕu lµ çc chuyªn gia ®Ó thu ngo¹i tÖ cho ®Êt níc, ®ång thêi mçi n¨m hä còng vÉn tiÕp nhËn hµng v¹n lao ®éng tõ çc níc kh¸c ®Õn lµm viÖc.

1.5.2 Kinh nghiÖm cña mét sè níc §«ng Nam ¸ vÒ xuÊt khÈu lao ®éng.

C¬ chÕ qu¶n lý vµ chÝnh s¸ch xuÊt khÈu lao ®éng ®· ®îc quy ®Þnh rÊt râ rµng trong bé luËt lao ®éng n¨m1973 ®èi víi Philppin vµ 1985 ®èi víi Th¸i Lan. Bé luËt nµy ®· t¹o c¬ së cho viÖc xóc tiÕn m¹nh mÏ xuÊt khÈu lao ®éng d thõa cho tíi khi nÒn kinh tÕ trong níc cã thÓ tù ®¸p øng hÕt sè ngêi ®Õn tuæi lao ®éng.

§Ó thùc hiÖn ®îc çc môc tiªu ®ã, ChÝnh phñ Philippin vµ Thai Lan ®· cã nh÷ng biÖn ph¸p qu¶n lý ®Æc biÖt vµ ®· gÆt h¸i ®îc nh÷ng thµnh c«ng quan träng trong nh÷ng n¨m qua.

1.5.2.1 Philippin: Thµnh lËp 3 c¬ quan chuyªn tr¸ch, ®éc lËp thuéc Bé Lao ®éng vµ

viÖc lµm:- Ban ph¸t triÓn viÖc lµm ngoµi níc: chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý

mäi ho¹t ®éng vÒ tuyÓn mé vµ bè trÝ lao ®éng trªn ®Êt liÒn.- Héi ®ång thuû thñ quèc gia: chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ qu¶n lý mäi

ho¹t ®éng cña çc doanh nghiÖp tuyÓn mé thuû thñ ®i lµm viÖc trªn biÓn.(1) Sè liÖu ®îc tÝnh b×nh qu©n tõ n¨m 1996 ®Õn th¸ng 10 n¨m 2003.LuËn v¨n tèt nghiÖp 17

- V¨n phßng dÞch vô viÖc lµm: chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý, theo dâi çc tæ chøc tuyÓn dông ®· ®îc cÊp giÊy phÐp trong viÖc bè trÝ viÖc lµm ngoµi níc cho ®Õn khi kÕt thóc hîp ®ång.

ChÝnh phñ Philippin thùc hiÖn qu¶n lý çc doanh nghiÖp thuéc khu vùc t nh©n b»ng mét c¬ quan qu¶n lý duy nhÊt lµ Côc Qu¶n lý viÖc lµm ngoµi níc. C¬ quan nµy chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ ph¸t triÓn thÞ trêng vµ cÊp giÊy phÐp, gi¸m s¸t çc doanh nghiÖp ®· ®îc cÊp giÊy phÐp. Hç trî ngêi lao ®éng tríc khi ®i lao ®éng ë níc ngoµi, t¹i n¬i lµm viÖc vµ sau khi lao ®éng vÒ níc.

Nh»m thùc hiÖn tèt çc nhiÖn vô trªn, ChÝnh phñ Philippin ®· quy ®Þnh tÊt c¶ viÖc thuª mín, tuyÓn dông lao ®éng Philippin ph¶i th«ng qua Côc Qu¶n lý viÖc lµm ngoµi níc hoÆc c«ng ty tuyÓn mé ®îc cÊp phÐp, ph¶i tæ chøc ®µo t¹o vµ huÊn luyÖn cho ngêi lao ®éng tríc khi ®i. Cho phÐp xuÊt khÈu c¶ nh÷ng lao ®éng cã tr×nh ®é ®Æc biÖt, thµnh lËp çc quü lao ®éng, qu¶ng ço vµ tæ chøc ®¨ng ký nguån(1) nhng ph¶i nãi râ nguån vµ kh«ng ®îc thu lÖ phÝ cña ngêi lao ®éng ®Õn tuyÓn. ChÝnh phñ Philippin còng quy ®Þnh: §èi víi çc doanh nghiÖp muèn ®îc cÊp giÊy phÐp xuÊt khÈu lao ®éng ph¶i cã giÊy phÐp ®¨ng ký kinh doanh, ®ång thêi ph¶i cã kh¶ n¨ng vÒ tµi chÝnh, cã tµi s¶n thÕ chÊp tõ 12.500USD trë lªn, ph¶i nép mét kho¶n tiÒn ®Æt cäc 5000USD, ph¶i nép mét kho¶n tiÒn b¶o l·nh lµ 7.500USD vµ lÖ phÝ xin cÊp giÊy phÐp 300USD cïng víi ®¬n xin cÊp giÊy phÐp. GiÊy phÐp cã gi¸ trÞ trong vßng 24 th¸ng kÓ tõ ngµy cÊp vµ cã thÓ gia h¹n b»ng víi thêi gian gi¸ trÞ giÊy phÐp. GiÊy phÐp ph¶i ®îc tu©n thñ theo çc ®iÒu kiÖn sau:- Kh«ng ®îc phÐp chuyÓn nhîng, giÊy phÐp ®îc cÊp cho lo¹i lao

®éng nµo th× chØ ®îc phÐp tuyÓn lo¹i lao ®éng ®ã. Nh÷ng thay (1) Nguån tuyÓn lao ®éng.


®æi vÒ nh©n sù, trô së giao dÞch, ph¶i b¸o ço vµ ®îc sù chÊp thuËn cña Côc ViÖc lµm ngoµi níc.

ChÝnh phñ Philippin còng ®· cã nh÷ng quy ®Þnh hÕt søc chÆt chÏ trong viÖc ®¶m b¶o quyÒn lîi cña ngêi lao ®éng vµ lîi Ých quèc gia nh quy ®Þnh vÒ thñ tôc, tiªu chuÈn tuyÓn ngêi lao ®éng ®i níc ngoµi lµm viÖc. 1.5.2.2 Th¸i Lan:

ViÖc xuÊt khÈu lao ®éng còng ®îc quy ®Þnh trong Bé luËt lao ®éng Th¸i Lan n¨m 1983, trong ®ã nªu râ:

TËp trung ho¸ viÖc cÊp phÐp vµ qu¶n lý çc doanh nghiÖp tuyÓn dông lao ®éng t nh©n, thµnh lËp c¬ quan tuyÓn dông lao ®éng cña ChÝnh phñ, x¸c ®Þnh cô thÓ h¬n nhiÖm vô còng nh tr¸ch nhiÖm cña çc c¬ quan tuyÓn dông lao ®éng. Quy ®Þnh viÖc göi ngo¹i tÖ cña ngêi lao ®éng vÒ níc, thµnh lËp quü phóc lîi cña ngêi lao ®éng vµ còng quy ®Þnh møc ®é kû luËt, h×nh ph¹t, ®èi víi çc hµnh vi ph¹m ph¸p.

Trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng, ChÝnh phñ Th¸i Lan thùc hiÖn hai chøc n¨ng:- §iÒu phèi çc ho¹t ®éng cña çc doanh nghiÖp t nh©n trong

xuÊt khÈu lao ®éng (kÓ c¶ trong níc lÉn ngoµi níc).- V¨n phßng qu¶n lý lao ®éng ngoµi níc thuéc Tæng côc lao

®éng (Bé Néi vô), lµ c¬ quan ChÝnh phñ cao nhÊt thùc hiÖn çc chøc n¨ng trªn, cã nhiÖm vô cÊp giÊy phÐp vµ qu¶n lý çc ho¹t ®éng cña çc doanh nghiÖp ®· ®îc cÊp giÊy phÐp. ChÝnh phñ Th¸i Lan còng cã chÝnh s¸ch hç trî mét phÇn quü phóc lîi cho ngêi lao ®éng, sè cßn l¹i ngêi lao ®éng ph¶i ®ãng gãp. Quü nµy chñ yÕu dïng ®Ó hç trî hµnh chÝnh vµ tµi chÝnh cho ngêi lao ®éng tríc khi


®i vµ khi trë vÒ gÆp nhiÒu khã kh¨n nh: Håi h¬ng, tai n¹n, chÕt vµ trî cÊp khã kh¨n cho ngêi lao ®éng.

Th¸i Lan còng cho phÐp xuÊt khÈu nh÷ng lao ®éng cã tr×nh ®é cao vµ cho phÐp mäi ç nh©n cã thÓ tù t×m kiÕm viÖc lµm ë níc ngoµi vµ ChÝnh phñ còng cho phÐp çc doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng thu mét phÇn lÖ phÝ xuÊt khÈu lao ®éng nhng chØ b»ng 1 th¸ng l¬ng cña ngêi lao ®éng, nÕu kh«ng ®i ®îc th× doanh nghiÖp ph¶i hoµn tr¶ l¹i cho ngêi lao ®éng.

1.5.3 Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm.1.5.3.1Vai trß cña Nhµ níc.

§Ó cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn phï hîp víi nh÷ng xu híng vËn ®éng cña nÒ kinh tÕ thÕ giíi vµ qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ ®ang diÔn ra trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, xuÊt khÈu lao ®éng cµng ph¶i nhËn ®îc sù quan t©m, híng dÉn chØ ®¹o ®Æc biÖt tõ phÝa Nhµ níc. Cho nªn muèn hay kh«ng muèn th× vai trß cña nhµ níc trong bèi c¶nh hiÖn nay vµ kÓ c¶ trong t¬ng lai vÉn ®ãng mét vai trß quan träng vµ cÇn thiÕt trong viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ph¸t triÓn xuÊt khÈu lao ®éng, nh»m ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu cÊp thiÕt trong t×nh h×nh míi. Thùc tÕ ®· chøng minh, cµng ngµy xuÊt khÈu lao ®éng cµng ®îc çc chuyªn gia ®a vµo ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ, coi xuÊt khÈu lao ®éng lµ mét trong çc ngµnh kinh tÕ mòi nhän, quan träng cña ®Êt níc trong viÖc thùc hiÖn çc môc tiªu kinh tÕ x· héi cña níc m×nh. Do ®ã ®Ó thùc hiÖn tèt nh÷ng môc tiªu cã tÝnh chÊt chiÕn lîc ®· ®îc ho¹ch ®Þnh, Nhµ níc ph¶i ban hµnh hÖ thèng luËt ph¸p, c¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch nh»m:

+ T¹o hµnh lang ph¸p lý cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng ph¸t


triÓn.+ KhuyÕn khÝch, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho doanh nghiÖp xuÊt khÈu

lao ®éng ph¸t triÓn.+ B¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña ngêi lao ®éng…

1.5.3.2Thu nhËp vµ quyÒn lîi kinh tÕ, vÊn ®Ò kh«ng chØ ®èi víi ng-êi lao ®éng.

Trong mét vµi thËp kû trë l¹i ®©y, vÊn ®Ò nguån thu ngo¹i tÖ thu ®îc(1) tõ lao ®éng xuÊt khÈu ®· cã t¸c ®éng s©u s¾c ®Õn sù ph¸t triÓn cña nhiÒu quèc gia xuÊt khÈu lao ®éng, trong ®ã cã ViÖt Nam chóng ta. Trong ®iÒu kiÖn suy tho¸i nÒn kinh tÕ, chÝnh s¸ch b¶o hé mËu dÞch cña çc níc ph¸t triÓn ®· t¹o nªn søc Ðp lªn çn c©n thanh to¸n cña nh÷ng níc chËm vµ ®ang ph¸t triÓn, th× nguån kiÒu hèi tõ xuÊt khÈu lao ®éng trë thµnh mét nguån quan träng trong viÖc lµm c©n b»ng çn c©n thanh to¸n. Bªn c¹nh ®ã, mét sè quèc gia ®· ®a lîng kiÒu hèi tõ xuÊt khÈu lao ®éng vµo tÝnh to¸n thu nhËp quèc d©n. ChÝnh nh÷ng vÊn ®Ò nµy buéc chóng ta ph¶i thõa nhËn vai trß tÝch cùc vµ nh÷ng thay ®æi do xuÊt khÈu lao ®éng ®· mang l¹i cho tæng nguån thu cña nÒn kinh tÕ quèc gia. V× vËy, kh«ng mét quèc gia nµo khi lµm c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng l¹i chØ chó ý vµ ®¶m b¶o thu nhËp kinh tÕ, quyÒn lîi ç nh©n ngêi lao ®éng, mµ kh«ng tÝnh ®Õn nh÷ng lîi Ých quèc gia.

1.5.3.3ViÖc lµm khi lao ®éng trë vÒ níc.Th«ng thêng, phÇn lín çc níc xuÊt khÈu lao ®éng ®Òu thuéc diÖn

nh÷ng níc kÐm, chËm vµ ®ang ph¸t triÓn, ®«ng d©n, lao ®éng d thõa, thiÕu vèn ®Çu t s¶n xuÊt trong níc, khan hiÕm viÖc lµm nªn (1) TiÒn l¬ng cña ngêi lao ®éng sau khi göi vÒ ViÖt Nam b¾t buéc ph¶i quy ®æi ra VN§.


khã cã kh¶ n¨ng thu hót vµ ®¸p øng ®îc nhu cÇu viÖc lµm vµ thu nhËp æn ®Þnh cho ngêi lao ®éng trong níc. Do ®ã nªn sau khi kÕt thóc hîp ®ång lao ®éng trë vÒ, cã mét bé phËn ngêi lao ®éng tríc khi ®i hä ®· cã viÖc lµm æn ®Þnh, nay trë vÒ thêng cã t©m lý kh«ng trë l¹i nghÒ cò mµ t×m çch tiÕp cËn víi c«ng viÖc kh¸c nhÑ nhµng vµ cã thu nhËp cao h¬n. Bªn c¹nh ®ã, mét bé phËn nh÷ng ngêi lao ®éng kh¸c, khi trë vÒ hä thùc sù kh«ng thÓ tù t×m kiÕm ®îc viÖc lµm míi, kÓ c¶ trë l¹i nghÒ cò hoÆc t×m ®îc nh÷ng c«ng viÖc cã thu nhËp kh«ng ®¸ng kÓ. V× thÕ, phÇn lín trong sè hä l¹i mong muèn ®îc tiÕp tôc ®i xuÊt khÈu lao ®éng mét lÇn n÷a. Tuy vËy, do chóng ta cha thùc sù ý thøc ®îc vÊn ®Ò hËu xuÊt khÈu lao ®éng, nªn thêng th× ngêi lao ®éng khi trë vÒ níc l¹i ph¶i b¾t ®Çu t×m kiÕm tõ ®Çu mét khi hä muèn tiÕp tôc ra níc ngoµi lµm viÖc. ChÝnh v× vËy mµ kh«ng ph¶i ai muèn trë l¹i hoÆc sang mét níc kh¸c cã ®iÒu kiÖn lµm viÖc, thu nhËp tèt h¬n còng cã thÓ sang ®îc. ViÖc mong muèn ®îc tiÕp tôc ra níc ngoµi lµm viÖc vÉn cßn lµ mét chuyÖn cùc kú khã kh¨n ®èi víi phÇn ®«ng ngêi lao ®éng, nªn míi dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ngêi lao ®éng bá trèn ra lµm viÖc vµ sèng lu vong ë chÝnh níc m×nh ®Õn lao ®éng. Trong khi ®ã, ë mét sè quèc gia cïng xuÊt khÈu lao ®éng nh Philippine, Th¸i Lan, Pakistan… mét khi ngêi lao ®éng ®· hoµn thµnh hîp ®ång trë vÒ, hä thêng ®îc chÝnh doanh nghiÖp vËn ®éng t¸i xuÊt b»ng nh÷ng chÝnh s¸ch u tiªn ®Æc biÖt, nh»m khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng tiÕp tôc trë l¹i níc cò, hoÆc lµ sang lao ®éng ë mét níc kh¸c cã ®iÒu kiÖn lµm viÖc tèt h¬n, nªn cã rÊt nhiÒu lao ®éng tham gia t¸i xuÊt, thËm chÝ cã rÊt nhiÒu lao ®éng c¶ ®êi chØ ®i lao ®éng ë níc ngoµi. §©y lµ chÝnh s¸ch hËu xuÊt khÈu rÊt quan träng mµ çc quèc gia nµy ®· quan t©m vµ khai th¸c triÖt ®Ó tõ l©u, nã còng cã


thÓ coi lµ biÖn ph¸p h¹n chÕ thÊt nghiÖp hËu xuÊt khÈu mµ ViÖt Nam chóng ta cÇn ph¶i quan t©m vµ ph¸t triÓn h¬n n÷a.

Ch¬ng 2

Thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam qua çc thêi kú

2.1 §Æc ®iÓm c¬ b¶n cña lao ®éng ViÖt Nam vµ çc thÞ trêng xuÊt khÈu lao ®éng.2.1.1 §Æc ®iÓm c¬ b¶n cña lao ®éng ViÖt Nam.

So víi lao ®éng cïng lo¹i cña çc níc xuÊt khÈu lao ®éng, lao ®éng ViÖt Nam ®îc giíi chñ ®¸nh gi¸ cao, tuy nhiªn còng cã mét sè ®Æc ®iÓm næi bËt còng nh h¹n chÕ sau.

¦u ®iÓm:- Th«ng minh, nhanh nhÑn, cÇn cï, chÞu khã, ham hiÓu biÕt.- Tr×nh ®é häc vÊn t¬ng ®èi cao.- N¾m b¾t c«ng viÖc nhanh.

Nhîc ®iÓm: - T¸c phong c«ng nghiÖp kÐm (mang nÆng t¸c phong n«ng

nghiÖp).- ThÓ lùc yÕu, cha thÝch nghi ®îc víi cêng ®é lao ®éng c«ng

nghiÖp.- Ngo¹i ng÷ kÐm.- ý thøc tæ chøc kû luËt cha cao.


2.1.2 §Æc ®iÓm cña thÞ trêng xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam.

Nh×n chung, vÒ thÞ trêng xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam kh¸ ®a d¹ng, lao ®éng ViÖt Nam ®· cã mÆt ë hÇu hÕt kh¾p çc khu vùc còng nh Ch©u lôc trªn thÕ giíi. Tuy nhiªn, cho ®Õn thêi ®iÓm nµy, thÞ trêng xuÊt khÈu lao ®éng cña ViÖt Nam tËp trung chñ yÕu ë mét sè níc trong khu vùc. Nh÷ng thÞ trêng nµy ®Òu cã kho¶ng çch gÇn gòi vÒ ®Þa lý, cã nhiÒu ®iÓm t¬ng ®ång vÒ truyÒn thèng v¨n ho¸ còng nh khÝ hËu…

Mét sè quèc gia nh: Hµn Quèc, NhËt B¶n, §µi Loan, Malaysia hiÖn ®ang vµ sÏ cßn tiÕp tôc tiÕp nhËn lao ®éng ViÖt Nam víi sè lîng lín. §Æc biÖt lµ thÞ trêng Malaysia vµ thÞ trêng §µi Loan, ®©y lµ hai thÞ trêng rÊt cã thiÖn c¶m víi lao ®éng ViÖt Nam, cho nªn thay v× tiÕp nhËn lao ®éng çc níc kh¸c, nay hä chuyÓn dÇn sang tiÕp nhËn lao ®éng ViÖt Nam víi sè lîng lín cho mäi ngµnh nghÒ kh¸c nhau. Hµn Quèc vµ NhËt B¶n còng ®îc coi lµ hai thÞ trêng kh¸ dÔ tÝnh trong viÖc tiÕp nhËn lao ®éng ViÖt Nam. Do yªu cÇu vÒ tiªu chuÈn lao ®éng kh«ng cao, nªn phÇn lín lao ®éng ViÖt Nam ®Òu cã ®ñ ®iÒu kiÖn vÒ thÓ lùc, trÝ lùc còng nh tr×nh ®é tay nghÒ ®Ó ®¸p øng. H¬n n÷a, xu híng cña çc thÞ trêng nªu trªn trong nh÷ng n¨m tíi, sÏ vÉn cßn tiÕp nhËn lao ®éng gi¶n ®¬n. Bªn c¹nh ®ã hä còng cã kh¶ n¨ng tiÕp nhËn nhiÒu lao ®éng cã tr×nh ®é cao cho çc lÜnh vùc nh: PhÇn mÒm tin häc.

§èi víi çc thÞ trêng kh¸c, tuy sè lîng tiÕp nhËn kh«ng lín nh çc thÞ trêng trong khu vùc, do nhu cÇu tiÕp nhËn, kh¸c xa nhau vÒ truyÒn thèng v¨n ho¸, t«n gi¸o vµ çch xa nhau vÒ mÆt ®Þa lý, song còng


cho thÊy ®©y lµ nh÷ng thÞ trêng kh¸ dÔ tÝnh vµ ®Çy tiÒm n¨ng, rÊt cã kh¶ n¨ng tiÕp nhËn nhiÒu lao ®éng cña ta trong nh÷ng n¨m tíi.

2.2 Thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam qua çc thêi kú.

ViÖt Nam b¾t ®Çu xuÊt khÈu lao ®éng ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë níc ngoµi tõ nh÷ng n¨m 1980, tõ ®ã ®Õn nay, cïng víi sù ®æi míi chung vÒ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ cña ®Êt níc, c¬ chÕ xuÊt khÈu lao ®éng còng ®· cã nhiÒu thay ®æi, phï hîp víi t×nh h×nh ph¸t triÓn cña ®Êt níc vµ quan hÖ quèc tÕ trong tõng thêi kú. Nh×n chung, ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam ®· ®¹t ®îc nh÷ng yªu cÇu quan träng, gãp phÇn tÝch cùc vµo môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt níc.

Cã thÓ nãi, ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia cña ViÖt Nam ®îc chia thµnh ba thêi kú:

2.2.1 Thêi kú ®Çu (1980 – 1990).2.2.1.1Chñ tr¬ng vµ môc tiªu.

Chñ tr¬ng.Trong nh÷ng n¨m ®Çu cña thËp kû 70 vµ nhÊt lµ sau khi ®Êt níc

thèng nhÊt, nhiÒu níc ®· ®Æt vÊn ®Ò hîp t¸c sö dông lao ®éng víi níc ta. §¶ng vµ Nhµ níc ®· cã nh÷ng chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch rÊt râ rµng vÒ vÊn ®Ò nµy:

N¨m 1979 Ban BÝ th Trung ¬ng §¶ng vµ Thêng vô Héi ®ång ChÝnh phñ chÝnh thøc giao cho Bé Lao ®éng vµ Uû ban kÕ ho¹ch


Nhµ níc, nghiªn cøu tiÕn hµnh ®µm ph¸n víi mét sè quèc gia XHCN vÒ trao ®æi, hîp t¸c lao ®éng.- Ngµy 11/02/1980 héi ®ång ChÝnh phñ ra QuyÕt ®Þnh sè 46/CP

vÒ viÖc ®a çn bé, c«ng nh©n ®i båi dìng, n©ng cao tr×nh ®é vµ lµm viÖc cã thêi h¹n ë çc níc X· héi Chñ nghÜa. - Ngµy 29/11/1980 héi ®ång ChÝnh phñ ra QuyÕt ®Þnh sè

362/CP vÒ viÖc hîp t¸c sö dông lao ®éng víi çc níc XHCN, ®¸p øng mét phÇn yªu cÇu lao ®éng cña çc níc anh em, gi¶i quyÕt viÖc lµm cho mét bé phÇn thanh niªn cha cã viÖc lµm.- T¹i §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VI, trong b¸o ço cña Ban ChÊp

hµnh Trung ¬ng §¶ng vÒ ph¬ng híng, môc tiªu chñ yÕu ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi trong 5 n¨m 1986 – 1990, hîp t¸c lao ®éng ®· ®îc x¸c ®Þnh lµ mét trong 3 ch¬ng tr×nh kinh tÕ lín; më réng viÖc ®a lao ®éng ra níc ngoµi b»ng nhiÒu h×nh thøc thÝch hîp.

Môc tiªu.- Chñ yÕu lµ ®a çn bé, c«ng nh©n viªn ®i båi dìng, n©ng cao

tr×nh ®é tay nghÒ, n¾m v÷ng nh÷ng kü thuËt then chèt, phøc t¹p, tinh vi trong quy tr×nh chÕ t¹o s¶n phÈm vµ trong c¶ d©y chuyÒn c«ng nghÖ, hoÆc n¾m v÷ng nh÷ng kiÕn thøc vµ tay nghÒ cÇn thiÕt ®Ó cã thÓ tù m×nh thiÕt kÕ vµ chÕ t¹o nh÷ng s¶n phÈm míi.- Ph¸t huy mäi tiÒm n¨ng lao ®éng vµ chÊt x¸m, gi¶i quyÕt viÖc

lµm, t¨ng thu nhËp cho ngêi lao ®éng vµ t¨ng nguån thu ngo¹i tÖ cho §Êt níc.

2.2.1.2KÕt qu¶ xuÊt khÈu lao ®éng.Trong giai ®o¹n nµy, ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng chñ yÕu dùa

trªn quan hÖ hîp t¸c sö dông lao ®éng gi÷a ViÖt Nam víi çc níc X·


héi Chñ nghÜa (XHCN) th«ng qua çc hiÖp ®Þnh ChÝnh phñ vµ çc tho¶ thuËn gi÷a ngµnh víi ngµnh. C¬ chÕ xuÊt khÈu lao ®éng chñ yÕu dùa trªn m« h×nh Nhµ níc trùc tiÕp ký kÕt vµ triÓn khai tæ chøc thùc hiÖn ®a ngêi lao ®éng ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë níc ngoµi.

Tõ 1980 – 1990, ViÖt Nam ®· ®a ®i ®îc 265.501 lao ®éng. Trong tæng sè 265.501 lao ®éng ®· ®a ®i, phÇn lín lao ®éng cña ta chñ yÕu ®îc ®a sang 4 níc XHCN (Liªn X«, CHDC §øc, TiÖp Kh¾c vµ Bungari) víi tæng sè lao ®éng lµ: 240.301 ngêi, trong ®ã cã 91.955 lao ®éng n÷, chiÕm 38,26% vµ trong tæng sè 240.301 lao ®éng ®· göi ®i chØ cã 101.084 ngêi ®· cã nghÒ(1) chiÕm 42,06%. Sè lao ®éng cßn l¹i tríc khi ®i, phÇn lín lµ kh«ng nghÒ(2) b»ng 57,94% tæng sè lao ®éng ®a sang 4 níc nµy. Ngoµi sè lao ®éng göi sang çc níc XHCN, Nhµ níc ta cßn göi 25.200 lao ®éng sang lµm viÖc ë çc níc kh¸c thuéc khu vùc vïng VÞnh vµ Ch©u Phi.

TiÕn ®é ®a lao ®éng ViÖt Nam lµm viÖc t¹i çc níc XHCN ®îc thÓ hiÖn qua b¶ng sè (1) díi ®©y.

B¶ng sè (1):KÕt qu¶ xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam sang çc níc

XHCN tõ 1980 - 1990.

§¬n vÞ tÝnh: (Ngêi).

(1) Lao ®éng ®· qua ®µo t¹o nghÒ.(2) Lao ®éng cha qua ®µo t¹o nghÒ.


N¨m Sè lîngLao

®éng XKN÷

Lao ®éng

cã nghÒ

Lao ®éngkh«ng nghÒ

Tû lÖ (%)lao

®éng cã nghÒ

TiÒn göi vÒ (TriÖu VN

®ång)

1980 1.570 590 1.570 0 100 01981 20.230 5.569 14.882 5.348 73,56 0,9551982 25.970 8.151 12.116 13.784 46,65 8,51983 12.402 4.620 4.603 7.799 37,11 25,11984 4.489 1.566 3.297 1.192 73,44 32,11985 5.008 3.031 3.658 1.350 73,04 76,91986 9.012 3.095 1.800 7.212 19,97 433,51987 46.098 23.863 21.024 25.074 45,60 1.426,181988 71.835 25.459 25.109 46.726 34,95 23.027,91989 40.618 14.964 12.034 28.584 29,62 1.084,321990 3.069 1.047 921 2.148 30,00 8.512,8

Tæng240.301(

*)

91.955

101.084 139.217 42,06 26.115,455

Nguån: Côc Qu¶n lý Lao ®éng víi Níc ngoµi – Bé Lao ®éng TB&XH.

H×nh (1): M« t¶ kÕt qu¶ XuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam

(*) Kh«ng bao gåm 25.200 lao ®éng t¹i çc níc ë (Trung §«ng vµ Ch©u Phi).


thêi kú (1980 - 1990).

Qua kÕt qu¶ xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam thêi kú tõ 1980 – 1990 trªn ®©y, ta nhËn thÊy mét sè vÊn ®Ò sau:

Trong giai ®o¹n nµy, mÆc dï chóng ta ph¶i ®èi mÆt víi kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n vÒ kinh tÕ lÉn chÝnh trÞ, song c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia cña chóng ta còng ®· ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ quan träng bíc ®Çu lµm tiÒn ®Ò xóc tiÕn vµ ph¸t triÓn cho xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m kÕ tiÕp.

Nh×n chung, sè lîng lao ®éng ViÖt Nam ®a ®i hµng n¨m theo HiÖp §Þnh ChÝnh phñ vµ çc tho¶ thuËn gi÷a ngµnh víi ngµnh kh«ng ph¶i lµ cè ®Þnh. Sè lîng lao ®éng ®· ®îc ®a ®i cao nhÊt ph¶i nãi ®Õn çc n¨m 1981, 1982 vµ ®Æc biÖt lµ çc n¨m tõ 1987 - 1989. N¨m 1980 sè lao ®éng ViÖt Nam ®îc ®a ®i 100% lµ lao ®éng cã nghÒ, cßn kÓ tõ n¨m 1981 – 1990 sè lîng lao ®éng kh«ng nghÒ ®a ®i ngµy mét t¨ng lªn, chiÕm 57,94% trong tæng sè lao ®éng ViÖt Nam ®îc ®a sang 4 níc XHCN trong c¶ thêi kú. Lý do chÝnh cña t×nh tr¹ng nµy lµ do yªu cÇu cña phÝa ChÝnh phñ çc níc tiÕp nhËn lao ®éng ViÖt Nam kh«ng yªu cÇu cao vÒ tr×nh ®é tay nghÒ cña lao ®éng. PhÇn lín çc níc nµy ph©n phèi ngay lao ®éng ViÖt Nam vµo çc nhµ m¸y, c¬ së s¶n xuÊt. Hä tù kÌm cÆp, ®µo t¹o(1) cho lao ®éng ta ®Ó trë thµnh c«ng nh©n thùc thô. §©y lµ mét ®Æc ®iÓm rÊt ®Æc biÖt cña lao ®éng ViÖt Nam khi ®i lµm viÖc ë níc ngoµi kÓ tõ tríc ®Õn nay. Nã còng rÊt kh¸c biÖt so víi ho¹t ®éng ®a lao ®éng ra níc ngoµi cña çc níc trong khu vùc nh Philippin, (1) §µo t¹o ngo¹i ng÷, nghÒ nghiÖp… trong vßng tõ 1 – 2 n¨m.


Thailand… trong cïng kho¶ng thêi gian nµy.

Ngoµi çc níc XHCN nhµ níc ta cßn ®a 25.200 lao ®éng sang c¶ çc níc kh¸c. Nhng chñ yÕu lµ tËp trung ë çc níc vïng VÞnh vµ çc níc thuéc Ch©u Phi. Lao ®éng ®a sang çc níc vïng VÞnh lµ 18.000 ngêi vµ Ch©u Phi (Libya, Angieria, Angola, Mozambiq, Congo, Madagasca) lµ 7.200 ngêi.

B¶ng sè (2): Ph©n bè lao ®éng ViÖt Nam t¹i 4 quèc gia XHCN tõ 1980 - 1990.


Quèc gia tiÕp nhËn lao ®éng ViÖt Nam

Tæng sèLao

®éng tiÕp nhËn

Trong ®ã

N÷Tû lÖ (%) N÷

Lao ®éng

cã nghÒ

Tû lÖ (%)lao ®éng cã nghÒ

Liªn X« 105.081 53.073 50.50 20.562 19,56CHDC §øc 70.010 25.718 36.73 27.125 38,74TiÖp Kh¾c 37.580 9.528 25.35 28.504 75,84Bungari 27.630 3.636 13.15 24.893 90,09Tæng 240.301 91.955 38,26 101.084 42,06

Nguån: Côc Qu¶n lý Lao ®éng víi níc ngoµi – Bé Lao ®éng TB&XH.

Nh vËy, trong thêi kú nµy thÞ trêng xuÊt khÈu lao ®éng cña chóng ta tËp trung chñ yÕu vµo thÞ trêng çc níc XHCN nh trong b¶ng sè (2) ®· chØ râ. PhÇn lín lao ®éng cña ta ®a sang 4 quèc gia, chñ yÕu tËp trung ë Liªn X« vµ CHDC §øc. Hai quèc gia cßn l¹i LuËn v¨n tèt nghiÖp 30

vÒ sè lîng lao ®éng ®Õn lµm viÖc kh«ng lín b»ng Liªn X« vµ CHDC §øc, nhng còng cho thÊy ®©y lµ hai thÞ trêng còng kh«ng kÐm phÇn qua träng trong hÖ thèng çc níc mµ lao ®éng ViÖt Nam ®îc ®a ®Õn lao ®éng.

VÒ ®é tuæi cña sè lao ®éng trªn khi göi ®i, theo quy ®Þnh lµ tõ 18 – 40 tuæi. §©y ®îc coi lµ ®é tuæi cã nhiÒu kh¶ n¨ng tèt vÒ thÓ lùc, trÝ lùc vµ n¨ng lùc lµm viÖc khi ®i lao ®éng ë níc ngoµi. Thùc tÕ cho thÊy, ë mét sè níc cã xuÊt khÈu lao ®éng, hä còng lùa chän lao ®éng trong ®é tuæi nµy ®Ó ®a ®i. Do ®ã, sau khi kÕt thóc thêi h¹n lao ®éng trë vÒ, ngêi lao ®éng vÉn cßn cã thÓ tiÕp tôc t¸i xuÊt hoÆc lµm viÖc ë trong níc tuú theo kh¶ n¨ng cña m×nh.

VÒ c¬ cÊu ngµnh nghÒ cña lao ®éng ViÖt Nam t¹i 4 quèc gia, ®îc thÓ hiÖn trong b¶ng sè (3) díi ®©y:

B¶ng sè (3): C¬ cÊu ngµnh nghÒ cña lao ®éng ViÖt Nam t¹i 4 quèc gia XHCN

tõ 1980 - 1990 theo çc nhãm ngµnh chÝnh.


Ngµnh nghÒTæng

sè


Liªn X«CHDC §øc

TiÖp Kh¾c

Bungari

C«ng nghiÖp 178.19 80.710 58.347 29.161 9.972


0C¬ khÝ 63.206 20.945 18.862 16.812 6.587

C«ng nghiÖp nhÑ 104.427

57.641 35.869 8.533 2.384

Ho¸ chÊt 7.407 2.123 3.516 1.588 180

Thùc phÈm 3.150 0 99 2.229 822

X©y dùng vµ vËt liÖu XD

45.597 19.469 5.548 5.096 15.484

N«ng nghiÖp 1.531 0 75 831 625L©m nghiÖp 4.718 1.975 930 1683 130Çc ngµnh kh¸c 10.265 2.934 5.115 794 1.422

Tæng 240.30

1105.0

8870.01

537.56

527.63

3

Nguån: Côc Qu¶n lý Lao ®éng víi Níc ngoµi – Bé Lao ®éng TB&XH.

Cã thÓ thÊy r»ng, c¬ cÊu ngµnh nghÒ ë 4 quèc gia trªn t¬ng ®èi ®a d¹ng, nhng cha mang tÝnh ®a d¹ng vÒ lo¹i, nhãm lao ®éng. ViÖc lµm cña lao ®éng ViÖt Nam ®¶m tr¸ch cã tíi h¬n 90% lµ lao ®éng gi¶n ®¬n, chñ yÕu lµ lao ®éng trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp vµ x©y dùng. Tuy nhiªn c¬ cÊu ngµnh nghÒ nµy kh«ng ph¶i do lao ®éng ViÖt Nam ®îc ®µo t¹o tõ trong níc, mµ phÇn lín lµ do çc níc tiÕp nhËn lao ®éng cña ta tù kÌm cÆp, ®µo t¹o vµ sö dông cho ®Õn khi kÕt thóc thêi h¹n lao ®éng. Chóng ta còng ph¶i thõa nhËn r»ng, lao ®éng cã nghÒ cña ta chØ chiÕm 42,06% vµ sè lao ®éng kh«ng nghÒ chiÕm tíi 57,94% so víi tæng sè lao ®éng ®a ®i.

Nh vËy, qua kÕt qu¶ xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam trong thêi kú LuËn v¨n tèt nghiÖp 32

nµy ®· cho thÊy, chÊt lîng lao ®éng xuÊt khÈu cña ta ®· ®îc n©ng lªn râ rÖt, ®iÒu nµy ®îc thÓ hiÖn qua kÕt qu¶ xuÊt khÈu t¨ng dÇn tõng n¨m, kh¼ng ®Þnh lao ®éng ViÖt Nam ®· cã thÓ ®¸p øng nhu cÇu vÒ lao ®éng cña níc tiÕp nhËn trong nhiÒu lÜnh vùc.

2.2.2 Thêi kú (1991 – 1995).2.2.2.1Chñ tr¬ng vµ môc tiªu.

Cuèi nh÷ng n¨m 1980 vµ ®Çu nh÷ng n¨m 1990, çc níc XHCN ë §«ng ¢u tiÕp nhËn lao ®éng cña ta ®Òu x¶y ra nh÷ng biÕn ®éng lín vÒ chÝnh trÞ, kinh tÕ x· héi. NhiÒu níc ë Ch©u Phi cã lao ®éng ViÖt Nam lµm viÖc còng gÆp khñng ho¶ng kinh tÕ x· héi vµ chÝnh trÞ, cßn ë Trung §«ng l¹i ph¶i ®èi ®Çu víi cuéc chiÕn tranh Iraq. V× vËy mµ hÇu hÕt çc níc nµy kh«ng cßn nhu cÇu tiÕp nhËn lao ®éng ViÖt Nam, thËm chÝ cã tiÕp nhËn nhng ®øt qu·ng vµ sè lîng còng kh«ng ®¸ng kÓ. Tríc nh÷ng biÕn ®éng bÊt æn ®ã, ®Ó cã thÓ tiÕp tôc duy tr× vµ ph¸t triÓn xuÊt khÈu lao ®éng, ChÝnh phñ ®· kh¼ng ®Þnh: ph¶i tiÕp tôc më réng hîp t¸c quan hÖ quèc tÕ, trong ®ã hîp t¸c vÒ xuÊt khÈu lao ®éng vÉn ®îc coi nh lµ mét ngµnh kinh tÕ mang l¹i nhiÒu lîi Ých cho quèc gia.

Chñ tr¬ng.Më réng vµ híng xuÊt khÈu lao ®éng sang çc níc trong khu vùc

vµ trªn thÕ giíi, ®a lao ®éng ViÖt Nam ra níc ngoµi b»ng nhiÒu h×nh thøc thÝch hîp, coi ®ã lµ mét bé phËn h÷u c¬ cña ch¬ng tr×nh lao ®éng viÖc lµm quèc gia.- Ngµy30/6/1988 Héi ®ång Bé trëng ®· ra ChØ thÞ sè 108/CT –

H§BT vÒ viÖc më réng hîp t¸c lao ®éng, lµ mét nhiÖm vô kinh tÕ quan träng, cã ý nghÜa chiÕn lîc l©u dµi.


- Ngµy 20/01/1995 ChÝnh phñ ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 07/N§ - CP ®· kh¶ng ®Þnh: §a ngêi lao ®éng ViÖt Nam ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë níc ngoµi lµ mét híng gi¶i quyÕt ®óng ®¾n…

Môc tiªu.Nh»m duy tr× xuÊt khÈu lao ®éng, ph¸t huy mäi tiÒm n¨ng lao

®éng vµ chÊt x¸m, gi¶i quyªt viÖc lµm, t¨ng thu nhËp cho ngêi lao ®éng vµ t¨ng nguån thu ngo¹i tÖ cho §Êt níc.

2.2.2.2KÕt qu¶ xuÊt khÈu lao ®éng.Kh¸c víi thêi kú ®Çu, c¬ chÕ xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam trong

thêi kú nµy ®· ®îc ®æi míi, trong ®ã ph©n ®Þnh râ chøc n¨ng qu¶n lý cña nhµ níc vµ chøc n¨ng kinh doanh dÞch vô xuÊt khÈu lao ®éng. Nhµ níc thèng nhÊt xuÊt khÈu lao ®éng b»ng çc chÝnh s¸ch vµ quy ®Þnh ph¸p lý. Çc tæ chøc kinh tÕ ®îc nhµ níc cÊp giÊy phÐp thùc hiÖn ho¹t ®éng kinh doanh dÞch vô xuÊt khÈu lao ®éng th«ng qua çc hîp ®ång ký kÕt víi bªn níc ngoµi. Do vËy mµ kh¾c phôc ®îc nh÷ng khã kh¨n vµ ®¹t ®îc mét sè kÕt qu¶ khÝch lÖ bíc ®Çu vµ ®iÒu nµy ®îc thÓ hiÖn râ qua b¶ng sè (4) kÕt qu¶ xuÊt khÈu lao ®éng díi ®©y.

B¶ng sè (4): KÕt qu¶ xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam tõ 1991 - 1995.


N¨m Sè lîngLao

®éng XKN÷

Tû lÖ (%) N÷

Lao ®éng

cã nghÒ

Tû lÖ (%)lao

®éng cã nghÒ

TiÒn göi vÒ (USD)


1991 1.022 133 34,05 520 51,00 7.971.6001992 810 79 33,33 423 52,22 14.289.60

01993 3.960 480 33,58 2.341 59,16 45.177.60

01994 9.230 980 41,60 4.679 50,69 109.200.0

001995 10.050 1.715 46,26 5.489 54.61 181.272.0

00Tæng

25.072 3.387 13,51 13.452 53,65357.910.

800


H×nh (2): M« t¶ kÕt qu¶ XuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia ViÖt Nam

thêi kú (1991 - 1995).

Qua kÕt qu¶ xuÊt khÈu lao ®éng thêi kú tõ 1991 – 1995 trªn LuËn v¨n tèt nghiÖp 35

®©y, ta nhËn thÊy mét sè vÊn ®Ò sau:Nh×n chung, sè lîng lao ®éng xuÊt khÈu cña ta ®a ®i hµng n¨m

lµ rÊt thÊp so víi çc n¨m xuÊt khÈu trong thêi kú tríc, ®ång thêi sè lîng lao ®éng xuÊt khÈu còng kh«ng cè ®Þnh mµ lu«n cã sù biÕn ®æi theo tõng n¨m cô thÓ. Sè lîng lao ®éng xuÊt khÈu thÊp nhÊt trong thêi kú nµy lµ n¨m 1992, ta chØ ®a ®i ®îc 810 lao ®éng; trong ®ã cã 79 ngêi lµ lao ®éng N÷, chiÕm 33,33% vµ 423 lao ®éng ®· cã tay nghÒ, chiÕm 52,22% trong tæng sè lao ®éng ®îc ®a ®i n¨m 1992. N¨m 1991 ®îc coi lµ n¨m cã tiÕn bé h¬n, nhng sè lîng lao ®éng ®a ®i còng chØ dõng l¹i ë con sè 1.022 lao ®éng; Trong ®ã, 133 lao ®éng N÷, chiÕm 34.05% vµ 520 ngêi lµ lao ®éng ®· qua ®µo t¹o, chiÕm 51% trong tæng sè lao ®éng ®îc ®a ®i trong n¨m 1991. T×nh tr¹ng tr× trÖ nµy ®· ®îc kh¾c phôc b»ng çc kÕt qu¶ sè lîng lao ®éng xuÊt khÈu t¨ng dÇn trong çc n¨m tõ 1993 – 1995. N¨m 1993 ta xuÊt khÈu ®îc 3.960 lao ®éng; trong ®ã cã 480 lao ®éng N÷, chiÕm 33,58% vµ 2.341 lao ®éng cã nghÒ, chiÕm 59,16% trong tæng sè lao ®éng ®îc ®a ®i trong n¨m 1993. N¨m 1994 ta xuÊt khÈu ®îc 9.230 lao ®éng; trong ®ã cã 980 lao ®éng N÷, chiÕm 41,60% vµ 5.489 lao ®éng cã tay nghÒ, chiÕm 50,69% trong tæng sè lao ®éng ®îc ®a ®i trong n¨m 1994. 10.050 lµ con sè lao ®éng xuÊt khÈu cao nhÊt mµ xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam ®· ®¹t ®îc trong c¶ thêi kú; trong ®ã cã 1.715 ngêi lµ lao ®éng N÷, chiÕm 46,26% vµ 5.489 lao ®éng ®· cã nghÒ, chiÕm 54,61% trong tæng sè lao ®éng ®· ®îc ®a ®i trong n¨m 1995.

Sè liÖu còng cho thÊy: tû lÖ (%) lao ®éng N÷ cßn rÊt thÊp so víi tæng sè 25.072 lao ®éng ®îc ®a ®i trong c¶ thêi kú, kho¶ng 3.387


ngêi, chiÕm 13,51%. Bªn c¹nh ®ã, tû lÖ lao ®éng cã tay nghÒ l¹i t¨ng lªn ®¸ng kÓ, kho¶ng 13.452 ngêi, chiÕm 53,65%. Nh vËy, tû lÖ lao ®éng cã tay nghÒ trong thêi kú nµy cao h¬n h¼n so víi thêi kú ®Çu 1980 – 1990 lµ 11,59% cßn tû lÖ (%) lao ®éng N÷ l¹i gi¶m xuèng, kho¶ng 24,75% so víi thêi kú ®Çu.

VÒ ph©n bè cña lao ®éng ViÖt Nam t¹i thÞ trêng çc níc trªn, ®îc thÓ hiÖn qua b¶ng sè(5) díi ®©y:

B¶ng sè (5): Ph©n bè lao ®éng ViÖt Nam t¹i çc quèc gia tõ 1991 - 1995.


Quèc gia tiÕp nhËn lao ®éng

ViÖt Nam

Tæng sèLao ®éng tiÕp nhËn

Trong ®ã

N÷Tû lÖ

(%) N÷

Lao ®éng

cã nghÒ

Tû lÖ (%)lao

®éng cã nghÒ

Hµn Quèc 11.512 2.603 22,61 5872 51,00Libya 6.183 0 0 3287 53,16Lµo 2.966 166 5,59 2370 79,90NhËt B¶n 1.499 145 9,67 97 6,47LB Nga 750 0 0 525 70,00CH SÐc 433 212 48,96 345 79,67¡ng«la 157 57 36,30 157 100Singapore 163 23 14,11 125 76,68Li B¨ng 123 116 94,30 79 64,22§µi Loan 124 0 0 75 60,48


Malaysia 70 58 82,85 43 61,42Ba Lan 41 7 17,07 21 51,21Çc níc kh¸c 1.051 0 0 456 43,38Tæng 25.072 3.387 13,51 13452 53,65


Cã thÓ nãi, mËt ®é ph©n bè cña lao ®éng ViÖt Nam ta trªn çc thÞ trêng lµ kh¸ ®a d¹ng. Trong ®ã bao gåm c¶ nh÷ng níc tríc kia vèn dÜ lµ thÞ trêng truyÒn thèng cña ta vµ lao ®éng ViÖt Nam bíc ®Çu ®· tiÕp cËn ®îc víi çc thÞ trêng míi trong khu vùc còng nh trªn thÕ giíi.

Sè liÖu còng cho thÊy lao ®éng cña ta chñ yÕu tËp trung ë mét sè çc thÞ trêng míi(1) nh: Hµn Quèc 11.512 lao ®éng, Libya 6.183 lao ®éng, Lµo 2.966 vµ NhËt B¶n lµ 1.499 lao ®éng. Trong çc thÞ trêng cßn l¹i, riªng hai thÞ trêng §µi Loan vµ Malaysia tuy sè lîng lao ®éng tiÕp nhËn cha nhiÒu song còng cho thÊy ®©y lµ hai thÞ tr-êng rÊt cã triÓn väng ®èi víi lao ®éng ViÖt Nam.

Còng gièng nh thêi kú ®Çu, ®é tuæi lao ®éng xuÊt khÈu ViÖt Nam ®· ®a ®i trong thêi kú nµy, vÉn chñ yÕu n»m trong ®é tuæi kho¶ng tõ 18 – 40.

VÒ c¬ cÊu ngµnh nghÒ cña lao ®éng ViÖt Nam t¹i çc quèc gia trªn, ®îc ph¶n ¸nh trong b¶ng sè (6) díi ®©y:

BiÓu b¶ng (6): C¬ cÊu ngµnh nghÒ cña lao ®éng ViÖt

(1) Tõ 1000 lao ®éng trë lªn.


Nam t¹i çc quèc gia tõ 1991 - 1995 theo çc nhãm ngµnh chÝnh.


Ngµnh nghÒ


Tæng L§

LµoHµnQuè

c

Libya

NhËt

B¶n

LBNga

CHSÐc

Singapore

¡ng«la

§µiLoan

LiB¨ng

Malay

sia

BaLan

ÇcNK

C«ng nghiÖp 12831 450 9678 0 1225 327 256 38 0 75 20 43 41 678

CN nÆng 1991 150 572 0 850 125 76 15 0 20 7 13 17 146

CN nhÑ 10840 300 9106 0 375 202 180 23 0 55 13 30 24 532

X©y dùng 8918 1125 1200 6183 150 100 120 0 0 25 0 15 0 0

DÞch vô 197 0 0 0 0 45 0 85 0 0 35 0 0 32

N«ng nghiÖp 170 0 0 0 0 0 0 0 125 0 45 0 0 0

L©m nghiÖp 1275 1275 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0Çc ngµnh kh¸c

1681 116 634 0 124 278 57 40 32 24 23 12 0 341

Tæng 25072 29661151

26183 1499 750 433 163 157 124 123 70 41 1051


Qua sè liÖu thèng kª vÒ c¬ cÊu ngµnh nghÒ cña lao ®éng ViÖt Nam t¹i çc quèc gia thêi kú 1991 – 1995 trªn ®©y cho thÊy:

Nh×n chung, phÇn lín c¬ cÊu ngµnh nghÒ cha ®a d¹ng h¬n so víi thêi kú ®Çu tõ 1980 – 1990. Lao ®éng ViÖt Nam vÉn chñ yÕu tËp chung lµm viÖc trong çc lÜnh vùc: C«ng nghiÖp(1) 1.2831 lao ®éng, X©y dùng 8.918 lao ®éng, L©m nghiÖp 1.275 lao ®éng. Lao ®éng lµm viÖc trong çc lÜnh vùc: N«ng nghiÖp, DÞch vô vµ çc ngµnh

(1) Bao gåm c¶ C«ng nghiÖp nÆng vµ C«ng nghiÖp nhÑ.


kh¸c lµ kh«ng ®¸ng kÓ. Trong ®ã sè lao ®éng cã nghÒ chiÕm tû lÖ kho¶ng 53,65%, chñ yÕu tËp trung trong çc lÜnh vùc nh N«ng nghiÖp, L©m nghiÖp, X©y dùng vµ C«ng nghiÖp. Sè cßn l¹i lµ lao ®éng kh«ng nghÒ, chiÕm 46,35% chñ yÕu lµm viÖc trong çc lÜnh vùc(1), phÇn c«ng viÖc Ýt ®ßi hái tr×nh ®é tay nghÒ cao. Çc quèc gia cã sè lîng lao ®éng tËp trung lín lµ: Hµn Quèc 11.512 lao ®éng, tiÕp ®Õn lµ Libya 6.183 lao ®éng, Lµo 2.966 lao ®éng…

2.2.3 Thêi kú 1996 ®Õn nay.2.2.3.1Chñ tr¬ng vµ môc tiªu.

B¾t tay vµo thêi kú míi cã tÝnh quan träng, vai trß cña xuÊt khÈu lao ®éng l¹i cµng ®îc coi träng vµ tiÕp tôc ®îc kh¶ng ®Þnh trong çc V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng, çc NghÞ ®Þnh, NghÞ quyÕt vµ ChØ thÞ cña §¶ng vµ Nhµ níc. ThÓ hiÖn chñ tr¬ng, môc tiªu chÝnh s¸ch nhÊt qu¸n cña §¶ng vµ Nhµ níc ta trong giai ®o¹n ph¸t triÓn míi cña xuÊt khÈu lao ®éng.

Chñ tr¬ng.- T¹i §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VIII ®· nhÊn m¹nh chñ tr¬ng

®Èy m¹nh xuÊt khÈu lao ®éng. NghÞ quyÕt TW 4 kho¸ VIII còng chØ râ; më réng xuÊt khÈu lao ®éng trªn thÞ trêng ®· cã vµ trªn thÞ tr-êng míi. Cho phÐp çc thµnh phÇn kinh tÕ trong níc tham gia xuÊt khÈu vµ lµm dÞch vô xuÊt khÈu lao ®éng trong khu«n khæ ph¸p luËt, díi sù qu¶n lý chÆt chÏ cña Nhµ níc, ®ång thêi kiªn quyÕt chÊn chØnh nh÷ng ho¹t ®éng dÞch vô xuÊt khÈu lao ®éng tr¸i víi nh÷ng quy ®Þnh cña nhµ níc.- Ngµy 20/9/1999 ChÝnh phñ ra NghÞ ®Þnh sè 152/N§ - CP(2) vÒ

(1) Bao gåm c¶ çc lÜnh vùc nh C«ng nghiÖp, X©y dùng, L©m nghiÖp, DÞch vô...(2) Xem phô lôc sè (3).


viÖc khuyÕn khÝch çc c¬ quan, doanh nghiÖp, çc tæ chøc ViÖt Nam trong níc vµ ngoµi níc th«ng qua çc ho¹t ®éng cña m×nh, tham gia t×m kiÕm, khai th¸c viÖc lµm ë ngoµi níc ®Ó më réng xuÊt khÈu lao ®éng.- Ngµy 22/9/1998 Bé ChÝnh trÞ còng ®· ban hµnh chØ thÞ sè

41/CT – TW(3) vÒ xuÊt khÈu lao ®éng. ChØ thÞ ®· kh¶ng ®Þnh: xuÊt khÈu lao ®éng lµ mét ho¹t ®éng kinh tÕ – x· héi gãp phÇn ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, gi¶i quyÕt viÖc lµm, t¹o thu nhËp vµ n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ cho ngêi lao ®éng, t¨ng nguån thu ngo¹i tÖ cho ®Êt níc… cïng víi çc gi¶i ph¸p gi¶i quyÕt viÖc lµm trong níc lµ chñ yÕu th× xuÊt khÈu lao ®éng lµ mét chiÕn lîc quan träng l©u dµi, gãp phÇn x©y dùng ®éi ngò lao ®éng cho c«ng cuéc x©y dùng ®Êt níc trong thêi kú C«ng nghiÖp ho¸, HiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.- T¹i héi nghÞ vÒ xuÊt khÈu lao ®éng th¸ng 6/2000 ®îc tæ chøc t¹i

Hµ Néi, do Thñ tíng ChÝnh phñ Phan V¨n Kh¶i chñ tr×, mét lÇn n÷a quan ®iÓm cña §¶ng vµ Nhµ níc l¹i tiÕp tôc ®îc kh¶ng ®Þnh vµ nhÊn m¹nh: xuÊt khÈu lao ®éng ®èi víi chóng ta lµ mét vÊn ®Ò quan träng, cã ý nghÜa chiÕn lîc. Do ®ã, ph¶i coi xuÊt khÈu lao ®éng lµ mét vÊn ®Ò quan träng l©u dµi cña ®Êt níc.

Nh vËy, chñ tr¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ níc ta vÒ xuÊt khÈu lao ®éng lµ hoµn toµn râ rµng, phï hîp víi tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt níc vµ còng lµ phï hîp víi xu híng chung cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, nh»m híng tíi môc tiªu kinh tÕ lµ ph¸t huy mäi tiÒm n¨ng lao ®éng vµ chÊt x¸m, gi¶i quyÕt viÖc lµm, t¨ng thu nhËp, n©ng cao møc sèng cña ngêi lao ®éng vµ t¨ng nguån thu ngo¹i tÖ cho ®Êt níc.

(3) Xem phô lôc sè (4).


Môc tiªu.§a xuÊt khÈu lao ®éng trë thµnh mét lÜnh vùc kinh tÕ x· héi, gãp

phÇn ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, gi¶i quyÕt viÖc lµm, t¹o thu nhËp vµ n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ cho ngêi lao ®éng, t¨ng nguån thu ngo¹i tÖ cho ®Êt níc vµ ®Æc biÖt lµ x©y dùng ®éi ngò lao ®éng cho c«ng cuéc x©y dùng ®Êt níc trong thêi kú C«ng nghiÖp ho¸, HiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.

2.2.3.2KÕt qu¶ xuÊt khÈu lao ®éng.Thùc hiÖn c¬ chÕ ®æi míi xuÊt khÈu lao ®éng trong h¬n 10 n¨m

qua, ®Æc biÖt lµ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng cña ViÖt Nam ®· ®¹t ®îc mét sè thµnh tÝch ®¸ng kÓ. Lao ®éng ViÖt Nam ®· cã mÆt ë hÇu hÕt çc thÞ trêng nh §«ng B¾c ¸, §«ng Nam ¸, Trung §«ng, Ch©u Phi, mét sè ®¶o thuéc Nam Th¸i B×nh D¬ng vµ mét sè khu vùc trªn biÓn. Sè lîng lao ®éng ®a ®i hµng n¨m t¨ng ®Òu, tõ 1996 ®Õn th¸ng 10 n¨m 2003 xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam ®· ®a ®i ®îc tæng céng 245.034 lao ®éng, trong ®ã cã 52.583 lao ®éng N÷, chiÕm 21,46% trong tæng sè lao ®éng xuÊt khÈu vµ 129.184 lao ®éng cã tay nghÒ, ®¹t tû lÖ 52,72% trong tæng sè 245.034 lao ®éng xuÊt khÈu trong c¶ thêi kú.

TiÕn ®é xuÊt khÈu ®îc thÓ hiÖn cô thÓ qua kÕt qu¶ xuÊt khÈu lao ®éng hµng n¨m trong b¶ng sè (7) díi ®©y.

B¶ng sè (7): KÕt qu¶ xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam tõ


1996 ®Õn nay.§¬n vÞ tÝnh: (Ngêi).

N¨mSè lîng

Lao ®éng XK

N÷Tû lÖ (%)

N÷Lao ®éngcã nghÒ

Tû lÖ (%)lao ®éng cã nghÒ

TiÒn göi vÒ (USD)

1996 12.660 2.088 16,49 7.251 57,27 249.139.8001997 18.470 2.081 11,27 9.457 51,20 321.205.0001998 12.240 1.447 11,82 6.178 50,47 341.874.0001999 21.810 2.302 10,55 11.457 52,53 404.578.2002000 31.500 4.165 13,22 16.412 52,10 505.950.4002001 36.168 7.704 21,30 18.426 50,95 689.660.4002002 46.122 10.556 22,89 26.875 58,27 1.400.000.0002003 66.064 22.240 33,66 33.128 50,15 (*)1.500.000.0

00Tæn

g245.034 52.583 21,46 129.184 52,72

5.412.407.800


H×nh (3): M« t¶ kÕt qu¶ XuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia ViÖt Nam

(*) Con sè dù kiÕn ®¹t ®îc trong n¨m 2003.


Thêi kú (1996 - Nay).

Qua kÕt qu¶ xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam thêi kú tõ 1996 – 2003 trªn ®©y, ta nhËn thÊy mét sè vÊn ®Ò sau:

Nh×n chung, kÕt qu¶ xuÊt khÈu lao ®éng cña ta trong thêi kú nµy lµ tèt h¬n so víi çc thêi kú tríc. Sè lîng lao ®éng xuÊt khÈu gi÷a çc n¨m kh«ng cè ®Þnh, n¨m sau t¨ng cao h¬n n¨m tríc trung b×nh kho¶ng 27,54%. MÆc dï vËy, song xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam trong thêi kú nµy kh«ng ph¶i lµ kh«ng gÆp nh÷ng khã kh¨n riªng do chÞu t¸c ®éng tõ çc yÕu tè kh¸ch quan, dÉn tíi lµm ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn kÕt qu¶ xuÊt khÈu lao ®éng cña ta. N¨m ph¶i chÞu t¸c ®éng m¹nh vµ cã sè lîng lao ®éng xuÊt khÈu thÊp nhÊt trong c¶ thêi kú ph¶i nãi ®Õn lµ n¨m 1998, chóng ta chØ xuÊt khÈu ®îc 12.240 lao ®éng; trong ®ã cã 1.447 ngêi lµ lao ®éng N÷, chiÕm 11,82% vµ 6.178 lao ®éng cã nghÒ, chiÕm 50,47% trong tæng sè lao ®éng ®a ®i n¨m 1998. Bªn c¹nh ®ã çc n¨m: 1996, 1997 sè lîng lao ®éng xuÊt khÈu cã cao h¬n nhng còng kh«ng ®¸ng kÓ.

Tõ n¨m 1999 trë ®i, xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam ®· cã dÊu hiÖu cho thÊy dÇn æn ®Þnh trë l¹i vµ cã xu híng t¨ng trëng m¹nh vµ æn ®Þnh nhê sè lîng lao ®éng ®a ®i hµng n¨m kh«ng ngõng ®îc n©ng cao. §iÒu nµy thÓ hiÖn rÊt râ nÐt trong h×nh (3) trªn ®©y. N¨m cã sè lîng lao ®éng xuÊt khÈu cao nhÊt trong c¶ thêi kú ph¶i nãi ®Õn lµ n¨m 2002 víi tæng sè lao ®éng xuÊt khÈu ®¹t ®îc lµ 46.422 lao ®éng; trong ®ã cã 10.556 lao ®éng N÷, chiÕm 22,89% vµ 26.875 lao ®éng cã nghÒ, chiÕm 58,27% trong tæng sè lao


®éng ®îc ®a ®i trong n¨m 2002. §Æc biÖt nhÊt lµ n¨m 2003, tÝnh ®Õn hÕt ngµy 31 th¸ng 10 ta ®· xuÊt khÈu ®îc 66.064 lao ®éng, cao nhÊt trong c¶ thêi kú. Con sè nµy sÏ cßn bÞ thay ®æi lín trong vßng hai th¸ng cuèi n¨m. Trong sè 66.064 lao ®éng ®a ®i, cã 22.240 lao ®éng N÷, chiÕm 33,66% vµ 33.128 lao ®éng ®· qua ®µo t¹o nghÒ, chiÕm 50,15% trong tæng sè lao ®éng ®îc ®a ®i trong 10 th¸ng n¨m 2003.

Sè liÖu còng cho thÊy, sè lîng lao ®éng N÷ vµ lao ®éng cã tay nghÒ ®îc ®a ®i ngµy mét nhiÒu. Tuy nhiªn, tû träng gi÷a lao ®éng N÷ so víi tæng sè lao ®éng xuÊt khÈu vÉn cßn ë møc thÊp, chiÕm 21,46%, trong khi ®ã môc tiªu ®Æt ra lµ ph¶i ®a tû träng N÷ lao ®éng trong lao ®éng xuÊt khÈu lªn møc tõ 40 – 45%. Tû träng gi÷a lao ®éng cã nghÒ vµ lao ®éng kh«ng nghÒ vÉn ®îc duy tr× trong kho¶ng tõ 50 – 55%. So víi thêi kú ®Çu (1980 – 1990) th× tû träng nµy lµ kh¸ cao vµ cã sù chuyÓn biÕn tÝch cùc. Tuy nhiªn, con sè nµy vÉn cha ®¸p øng ®îc nh÷ng yªu cÇu kh¾t khe thùc tÕ cña chñ sö dông lao ®éng vµ xu híng cña thÞ trêng, ®ßi hái xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam cÇn ph¶i cã nh÷ng híng ph¸t triÓn c¶ vÒ lîng vµ chÊt.

B¶ng sè (8): Ph©n bè lao ®éng ViÖt Nam t¹i çc quèc gia tõ 1996 - Nay.


Quèc gia Tæng sè Trong ®ã


tiÕp nhËn lao ®éng ViÖt Nam

Lao ®éng tiÕp nhËn

N÷Tû lÖ

(%) N÷

Lao ®éng

cã nghÒ

Tû lÖ (%)lao

®éng cã

nghÒLµo 62.321 690 1,11 41.568 66,69Malaysia 56.512 11.336 20,06 35.622 63,03Hµn Quèc 33.437 9.435 28,22 20.256 60,57§µi Loan 52.766 24.101 45,68 11.871 22,49NhËt B¶n 16.176 5.444 33,65 12.567 77,68LB Nga 6.943 17 0,245 1.762 25,37Libya 6.630 0 0 4.510 68,02Singapore 569 0 0 470 82,60CH SÐc 293 48 16,38 128 43,68Ba Lan 134 30 22,39 45 33,58¡ng«la 57 18 31,58 57 100Çc níc kh¸c 9.196 1.464 15,92 328 3,56

Tæng 245.034 52.583 21,46129.18

452.72


Nh vËy, qua sè liÖu ph©n bè cña lao ®éng ViÖt Nam t¹i çc níc trong thêi kú nµy trªn ®©y cho thÊy:

Çc níc tríc kia vèn lµ çc thÞ trêng truyÒn thèng cña lao ®éng ViÖt Nam, th× nay ®ang cã nguy c¬ bÞ thu hÑp dÇn, do nhu cÇu LuËn v¨n tèt nghiÖp 46

vÒ lao ®éng gi¶m, thËm chÝ mét sè níc trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ®· ngõng tiÕp nhËn lao ®éng ViÖt Nam. Çc níc kh¸c vÉn cßn tiÕp nhËn lao ®éng ViÖt Nam nhng víi sè lîng kh«ng ®¸ng kÓ vµ møc ®é tiÕp nhËn còng kh«ng ph¶i lµ thêng xuyªn.

Sè liÖu còng cho thÊy, phÇn lín lao ®éng cña ta chñ yÕu tËp trung t¹i çc níc trong khu vùc nh: Lµo 62.321 lao ®éng; trong ®ã 680 ngêi lµ lao ®éng N÷. Malaysia 56.512 lao ®éng; trong ®ã 11.336 ngêi lµ lao ®éng N÷. §µi Loan 52.766 lao ®éng; trong ®ã 24.101 ngêi lµ lao ®éng N÷. Hµn Quèc 33.437 lao ®éng trong ®ã 9.435 ngêi lµ lao ®éng N÷. NhËt B¶n 16.176 lao ®éng; trong ®ã 5.444 ngêi lµ lao ®éng N÷. cã thÓ coi ®©y lµ nh÷ng thÞ trêng chÝnh, thu hót vµ tiÕp nhËn chñ yÕu nguån lao ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam hiÖn t¹i còng nh trong nh÷ng n¨m tíi.

VÒ c¬ cÊu ngµnh nghÒ cña lao ®éng ViÖt Nam t¹i çc quèc gia trªn, ®îc thÓ hiÖn trong b¶ng sè (9) díi ®©y:

B¶ng sè (9): C¬ cÊu ngµnh nghÒ cña lao ®éng ViÖt Nam t¹i çc quèc gia tõ

1991 - Nay theo çc nhãm ngµnh chÝnh.§¬n vÞ tÝnh: (Ngêi).

Ngµnh nghÒTæng

L§


LµoMala

ySia

HµnQuèc

§µiLoan

NhËtB¶n

LBNga

LibyaSingaPore

CH SÐc

Balan

¡ng«la

ÇcNK

C«ng nghiÖp 115.442 63583652

72196

23356

31242

71200 0 0 112 75 0 3218

C«ng nghiÖp nÆng

48.291 43121246

71005

71245

66428 685 0 0 68 56 0 1762

C«ng nghiÖp 67.169 2064 2406 1190 2110 5999 515 0 0 44 19 0 1456


nhÑ 0 5 7

X©y dùng 60.250 258711102

82145 8573 3542 0 6630 0 50 0 0 2411

DÞch vô 6.320 755 0 320 0 0 3258 0 365 0 0 0 1622

N«ng nghiÖp 90 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 45 45

L©m nghiÖp 17.720 17465 255 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Çc ngµnh kh¸c

45.212 11872 8702 90101063

0207 2485 0 204 131 59 12 1900

Tæng 245.034

623215651

23343

75276

61617

66943 6630 569 293 134 57 9196


Qua b¶ng sè liÖu thèng kª vÒ c¬ cÊu ngµnh nghÒ cña lao ®éng ViÖt Nam t¹i çc quèc gia trªn ®©y thêi kú 1996 – Nay cho thÊy:

C¬ cÊu ngµnh nghÒ cña lao ®éng ViÖt Nam trong thêi kú nµy chñ yÕu tËp chung vµo çc lÜnh vùc chÝnh ®ã lµ C«ng nghiÖp vµ X©y dùng. Çc ngµnh kh¸c nh: DÞch vô, L©m nghiÖp, N«ng nghiÖp cã sè lîng lao ®éng lµm viÖc kh«ng ®¸ng kÓ. Ngµnh cã sè lîng lao ®éng tËp trung Ýt nhÊt lµ lÜnh vùc N«ng nghiÖp víi sè lîng kh«ng ®¸ng kÓ, kho¶ng 90 lao ®éng, b»ng 0,036%, cho thÊy ®©y lµ ngµnh kÐm hÊp dÉn vµ nhu cÇu tiÕp nhËn kh«ng nhiÒu. LÜnh vùc cã sè l-îng lao ®éng tËp trung cao nhÊt ph¶i nãi ®Õn lµ C«ng nghiÖp, kho¶ng 115.442 lao ®éng, chiÕm 47,11% trong tæng sè lao ®éng çc ngµnh nghÒ. Ngoµi ra X©y dùng lµ ngµnh cã sè lîng lao ®éng lµm viÖc ®øng thø hai, kho¶ng 60.250 lao ®éng, chiÕm 24,58%. Bªn c¹nh ®ã, çc ngµnh kh¸c chiÕm mét lîng lao ®éng còng kh¸ ®«ng, kho¶ng 45.212 lao ®éng, chiÕm 18,45%. Sè liÖu còng cho thÊy, çc ngµnh C«ng nghiÖp, x©y dùng cã sè lîng lao ®éng tËp LuËn v¨n tèt nghiÖp 48

trung ®«ng, chñ yÕu ë çc níc: Lµo, Malaysia, Hµn quèc, §µi Loan, NhËt B¶n vµ Libya. Çc níc cßn l¹i lµ kh«ng ®¸ng kÓ.

2.3 Thµnh c«ng vµ h¹n chÕ trong lÜnh vùc xuÊt khÈu lao ®éng.2.3.1 Nh÷ng thµnh c«ng.

Thùc tiÔn cho thÊy c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam trong thêi gian qua lµ mét ho¹t ®éng mang tÝnh kinh tÕ - x· héi, ®ãng mét vai trß quan träng, thiÕt thùc trong ch¬ng tr×nh quèc gia vÒ gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng. Qua ®ã ®îc thÓ hiÖn vµ ghi nhËn trong çc ®iÓm sau:

2.3.1.1XuÊt khÈu lao ®éng gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm.Thùc tÕ cho thÊy, th«ng qua çc doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao

®éng, hµng n¨m ViÖt Nam ®· ®a lao ®éng ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë níc ngoµi trung b×nh kho¶ng 30.630 ngêi/n¨m(1). Trong ®ã, n¨m 1996 ®a ®i ®îc 12.660 ngêi, n¨m 97 lµ 18.470 ngêi b»ng 145,89% so víi n¨m 96, n¨m 98 lµ 12.240 ngêi b»ng 66,27% so víi n¨m 97, n¨m 99 lµ 21.810 ngêi b»ng 178,18% so víi n¨m98, n¨m 2000 lµ 31.500 ngêi b»ng 144,4% so víi n¨m 99, n¨m 2001 lµ 37.000 ngêi b»ng 117,4% so víi n¨m 2000, n¨m 2002 lµ 46.122 ngêi b»ng 123,65% so víi n¨m 2001, n¨m 2003 dù kiÕn ®a ®i 50.000 ngêi b»ng 108,4% so víi n¨m 2002. Tuy nhiªn tÝnh ®Õn ngµy 31 th¸ng 10 n¨m 2003 sè lao ®éng ta ®a ®i ®· vît qu¸ con sè lao ®éng dù kiÕn xuÊt khÈu trong n¨m, b»ng 143,23% so víi n¨m 2002, ®a tæng sè lao ®éng ViÖt nam ®ang lµm viÖc ë níc ngoµi lªn kho¶ng 40 v¹n t¹i 40 níc vµ vïng l·nh thæ víi 30 nhãm ngµnh nghÒ thuéc çc (1) Sè liÖu ®îc tÝnh tõ n¨m 1996 ®Õn th¸ng 10 n¨m 2003.


lÜnh vùc: X©y dùng, C¬ khÝ, §iÖn tö, DÖt may, ChÕ biÕn h¶i s¶n, VËn t¶i biÓn, §¸nh b¾t h¶i s¶n, DÞch vô, Chuyªn gia y tÕ, Gi¸o dôc, N«ng nghiÖp…

Song song víi viÖc gi¶i quyÕt viÖc lµm cho chÝnh ngêi lao ®éng ®i lµm viÖc ë níc ngoµi, chÝnh xuÊt khÈu lao ®éng còng lµ t¸c nh©n tÝch cùc kÝch cÇu trong s¶n xuÊt vµ tiªu dïng trong níc. Víi h¬n 4,6 v¹n lao ®éng da ®i trong n¨m 2002, ®· kÐo theo gi¶i quyÕt viÖc lµm cho hµng v¹n lao ®éng trong níc do mua s¾m t trang: ®å may mÆc, giÇy dÐp, va ly, tói x¸ch tay… chØ riªng chi phÝ cho t trang tríc khi xuÊt c¶nh, xuÊt khÈu lao ®éng ®· ®ãng gãp cho s¶n xuÊt trong níc kho¶ng h¬n 25 tû ®ång(2), cha kÓ ®Õn chi phÝ cho ®i l¹i, v©n chuyÓn b»ng hµng kh«ng. Bªn c¹nh ®ã, sau khi hÕt h¹n trë vÒ, mét sè bé phËn ngêi lao ®éng dùa vµo vèn tù kiÕm ®îc vµ kinh nghiÖm nghÒ nghiÖp cña m×nh tù hµnh nghÒ, lËp xëng s¶n xuÊt, lËp trang tr¹i, mua s¾m tµu thuyÒn ®¸nh b¾t h¶i s¶n… tù qu¶n lý, s¶n xuÊt, kinh doanh t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm cho ngêi kh¸c.

Nh vËy b»ng xuÊt khÈu lao ®éng, ®· gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm cho mét bé phËn kh«ng nhá ngêi lao ®éng trong níc, lµm gi¶m ®îc søc Ðp thÊt nghiÖp, ë n«ng th«n còng nh thµnh thÞ.

2.3.1.2XuÊt khÈu lao ®éng gãp phÇn t¨ng thu nhËp cho ngêi lao ®éng vµ ngo¹i tÖ cho ®Êt níc.

Ngêi lao ®éng ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë níc ngoµi thêng cã thu nhËp cao, kho¶ng tõ 6 - 10 lÇn so víi thu nhËp tõ viÖc lµm trong níc.

B×nh qu©n thu nhËp cÇm tay(1) cña ngêi ®i xuÊt khÈu lao ®éng

(2) B¸o lao ®éng xu©n 2003.(1) KÓ c¶ tiªn l¬ng lµm thªm giê.


kho¶ng 400USD/th¸ng. ¦íc tÝnh tõ n¨m 1996 ®Õn nay, sè lao ®éng ®i lµm viÖc ë níc ngoµi theo c¬ chÕ míi ®· chuyÓn vÒ níc kho¶ng 220 triÖu USD/n¨m. Ngoµi ra, cßn cã kho¶ng 20 v¹n lao ®éng ®ang lµm viÖc ë níc ngoµi gåm nh÷ng níc ®i lao ®éng theo hiÖp ®Þnh cò (1980 - 1990), nh÷ng ngêi sang Liªn X« cò vµ §«ng ¢u lµm viÖc theo nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau ®· chuyÓn vÒ níc kho¶ng 1 tû USD/n¨m. §êi sèng cña ngêi ®i xuÊt khÈu lao ®éng ®îc c¶i thiÖn vµ còng lµ gi¶i ph¸p nhanh nhÊt ®Ó xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo.

2.3.1.3XuÊt khÈu lao ®éng gãp phÇn tiÕt kiÖm chi phÝ ®µo t¹o, n©ng cao tay nghÒ vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc.

Trong ®iÒu kiÖn hiÖn t¹i, thêi gian ®æi míi nÒn kinh tÕ cña ViÖt Nam cha l©u, ®iÒu kiÖn kinh tÕ níc nhµ cßn h¹n hÑp, hµng n¨m nhµ níc ph¶i bá ra hµng chôc ngh×n tû ®ång kinh phÝ cho ®µo t¹o nghÒ nghiÖp vµ n©ng cao tay nghÒ cho ngêi lao ®éng. Hµng lo¹t çc trung t©m, çc trêng trung häc d¹y nghÒ ®îc më ra xong vÉn cha ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña thùc tÕ nªn ta cha cã ®iÒu kiÖn ®Ó ®µo t¹o cho hÇu hÕt mäi ®èi tîng lao ®éng trong níc. Trong khi ®ã, ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng ngoµi môc ®Ých gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm, t¹o thu nhËp cho ngêi lao ®éng cßn cã mét sè nhiÖm vô quan träng kh¸c lµ: qua lao ®éng ë níc ngoµi, ngêi lao ®éng tiÕp thu kinh nghiÖm qu¶n lý, s¶n xuÊt tiªn tiÕn, n©ng cao, tr×nh ®é tay nghÒ, nghiÖp vô cña m×nh còng nh rÌn luyÖn t¸c phong vµ kû luËt c«ng nghiÖp, kÓ c¶ tr×nh ®é ngo¹i ng÷, gãp phÇn c¶i thiÖn vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ViÖt Nam trong thêi kú C«ng nghiÖp ho¸, HiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Sau khi vÒ níc chÝnh hä sÏ trë thµnh mét


nguån lao ®éng cã kü n¨ng, tr×nh ®é nghÒ nghiÖp cao… bæ sung vµo lùc lîng lao ®éng cã tr×nh ®é cho çc c¬ së s¶n xuÊt, doanh nghiÖp trong níc…

2.3.1.4XuÊt khÈu lao ®éng gãp phÇn cñng cè çc mèi quan hÖ vµ héi nhËp Quèc tÕ.

Ngoµi nh÷ng gi¸ trÞ thiÕt thùc mang l¹i cho ®Êt níc, xuÊt khÈu lao ®éng cßn gãp phÇn tÝch cùc, quan träng trong viÖc cñng cè çc mèi quan hÖ t¹i nh÷ng n¬i lao ®éng ta ®Õn lµm viÖc. Th«ng qua ngêi lao ®éng, c«ng nh©n çc níc cïng lµm viÖc vµ ngêi d©n b¶n xø cã thÓ t×m hiÓu vÒ ®Êt níc, con ngêi còng nh truyÒn thèng v¨n ho¸ ViÖt Nam. Tõ ®ã lµm cho çc mèi quan hÖ ngµy cµng trë nªn g¾n bã mËt thiÕt h¬n. Ngoµi çc mèi quan hÖ cña ngêi lao ®éng ra th× çc mèi quan hÖ gi÷a doanh nghiÖp víi doanh nghiÖp, gi÷a nhµ níc víi nhµ níc còng kh«ng ngõng ®îc c¶i thiÖn. Do vËy xuÊt khÈu lao ®éng mét mÆt ®em l¹i nh÷ng lîi Ých kinh tÕ, x· héi to lín, nhng mÆt kh¸c l¹i gãp phÇn cñng cè çc mèi quan hÖ hîp t¸c còng nh héi nhËp quèc tÕ.

2.3.2 Nh÷ng tån t¹i vµ h¹n chÕ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn xuÊt khÈu lao ®éng trong nh÷ng thêi kú qua.

2.3.2.1Nh÷ng h¹n chÕ vÒ chÝnh s¸ch xuÊt khÈu lao ®éng.Ngoµi nh÷ng kÕt qu¶ tÝch cùc ®· ®¹t ®îc trong thêi gian qua,

c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam vÉn cßn cha t¬ng xøng víi yªu cÇu vµ tiÒm n¨ng vèn cã cña ta do nh÷ng nguyªn nh©n ®· vµ ®ang tån t¹i sau:

VÒ qu¶n lý Nhµ níc.


- HÖ thèng çc v¨n b¶n ph¸p luËt cßn thiÕu mét sè chÝnh s¸ch, c¬ chÕ cô thÓ ®Ó ®iÒu chØnh vµ qu¶n lý chÆt chÏ xuÊt khÈu lao ®éng nh chÝnh s¸ch hç trî doanh nghiÖp ph¸t triÓn thÞ trêng, nhÊt lµ tiÕp cËn çc thÞ trêng míi, chÝnh s¸ch tÝn dông cho ngêi lao ®éng khi tham gia xuÊt khÈu, chÝnh s¸ch miÔn gi¶m thuÕ… nªn dÉn tíi viÖc kÐm thu hót mäi tÇng líp tham gia xuÊt khÈu.- ViÖc tæ chøc qu¶n lý cha chÆt chÏ, thiÕu sù phèi hîp ®ång bé

gi÷a kiÓm tra, kiÓm so¸t gi÷a çc c¬ quan chøc n¨ng. Çc Bé ngµnh, §Þa ph¬ng cha quan t©m qu¶n lý, chØ ®¹o çc doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng trùc thuéc. VÉn cßn tån t¹i t×nh tr¹ng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh: Tranh giµnh ®èi t¸c b»ng çch ph¸ gi¸ gi÷a çc doanh nghiÖp, lµm ¶nh hëng ®Õn quyÒn lîi ngêi lao ®éng vµ lîi Ých quèc gia. - Cha ph¸t hiÖn vµ xö lý kÞp thêi t×nh tr¹ng dÉn d¾t, “cß måi”

tiªu cùc, lõa ®¶o diÔn ra trªn nhiÒu ®Þa bµn g©y x«n xao d luËn.- Cha ®Çu t tho¶ ®¸ng cho kh©u ph¸t triÓn thÞ trêng: Nhµ níc,

çc Bé, Ngµnh, §Þa ph¬ng cha thùc sù quan t©m, ®Çu t t×m kiÕm vµ më réng thÞ trêng xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia nh ®Çu t xuÊt khÈu hµng ho¸, mµ ®¸ng lÏ nã ph¶i ®îc quan t©m vµ ®Çu t h¬n n÷a.- Kh¶ n¨ng tiÕp cËn víi níc ngoµi cña ta ®· cßn yÕu, thÞ phÇn cña

ta cßn rÊt nhá bÐ so víi thÞ phÇn cña çc níc cã lao ®éng xuÊt khÈu kh¸c. - Thñ tôc hµnh chÝnh cßn rêm rµ: ViÖc thùc thi c«ng vô cña mét

sè çn bé ë ®Þa ph¬ng, cha thùc sù tËn t©m, thËm chÝ cã n¬i cßn g©y khã dÔ, tèn kÐm, tiªu cùc cho ngêi lao ®éng nhÊt lµ ë kh©u x¸c nhËn thñ tôc giÊy tê lý lÞch t ph¸p vµ thñ tôc xin cÊp hé chiÕu.


- ë níc ngoµi cßn thiÕu mét hÖ thèng tïy viªn lao ®éng t¹i nh÷ng ®Þa bµn cã nhiÒu lao ®éng lµm viÖc hoÆc cã kh¶ n¨ng tiÕp nhËn lao ®éng.- C«ng t¸c th«ng tin tuyªn truyÒn vÒ xuÊt khÈu lao ®éng cßn h¹n

chÕ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng phÇn ®«ng ngêi lao ®éng bÞ thiÕu th«ng tin nªn kh¶ n¨ng ngêi lao ®éng tù liªn hÖ trùc tiÕp víi doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng lµ khã kh¨n, dÉn tíi t×nh tr¹ng lµ doanh nghiÖp cÇn tuyÓn ngêi th× kh«ng cã trong khi ®ã ngêi cÇn ®i xuÊt khÈu lao ®éng th× kh«ng biÕt ®©u cã nhu cÇu ®Ó mµ ®Õn tuyÓn nªn kh«ng Ýt trêng hîp ®¸ng tiÕc ngêi lao ®éng bÞ kÎ xÊu lõa ®¶o ®· x¶y ra g©y t©m lý hoang mang cho ngêi lao ®éng vµ x· héi.

VÒ çc doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng.NhiÒu doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng vÉn cßn thô ®éng, tr«ng

chê vµo ®èi t¸c, thiÕu ®éi ngò çn bé cã tr×nh ®é, n¨ng lùc vµ kinh nghiÖm vÒ qu¶n lý lao ®éng, thÞ trêng. Cha chÊp hµnh nghiªm tóc çc quy ®Þnh hiÖn hµnh vÒ chÕ ®é tuyÓn chän, ®µo t¹o, gi¸o dôc ®Þnh híng, c«ng khai tµi chÝnh, qu¶n lý vµ b¶o vÖ ngêi lao ®éng ë n-íc ngoµi. ViÖc tuyÓn chän lao ®éng t¹i mét sè doanh nghiÖp cßn qu¸ vßng vÌo, ph¶i qua nhiÒu kh©u trung gian, thËm chÝ c¶ “cß måi” lµm cho ngêi lao ®éng ph¶i chÞu nhiÒu chi phÝ tr¸i víi quy ®Þnh.

VÒ chÊt lîng nguån lao ®éng vµ c«ng t¸c ®µo t¹o.- PhÇn lín chÊt lîng ®éi ngò lao ®éng xuÊt khÈu cña ta cßn thÊp

so víi yªu cÇu cña chñ sö dông lao ®éng, nhÊt lµ ngo¹i ng÷, tay nghÒ cha ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña s¶n xuÊt hiÖn ®¹i. Mét sè lo¹i lao ®éng kü thuËt níc ngoµi cã nhu cÇu tuyÓn dông nhng ta vÉn ch-a cã ®ñ ®Ó ®¸p øng. Mét bé phËn ngêi lao ®éng cña ta cßn cha ý


thøc râ ®îc mèi quan hÖ chñ – thî, ý thøc kû luËt lao ®éng vµ chÊp hµnh hîp ®ång ®· ký kÕt kÐm, nhiÒu trêng hîp ®· tù bá hîp ®ång lao ®éng trèn ra ngoµi sèng vµ lao ®éng bÊt hîp ph¸p g©y ¶nh h-ëng xÊu ®Õn uy tÝn lao ®éng vµ thÞ trêng lao ®éng cña ViÖt Nam.

VÒ tr¸ch nhiÖm cña çc Bé, Ngµnh vµ §Þa ph¬ng.Thùc tÕ ®· chøng minh, trong mét thêi gian dµi, çc Bé, Ngµnh vµ

§Þa ph¬ng cha liªn kÕt mét çch chÆt chÏ trong viÖc phèi kÕt hîp cïng víi Bé Lao ®éng Th¬ng binh vµ X· héi qu¶n lý, kiÓm tra, thanh tra còng nh chÊn chØnh l¹i çc doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng trùc théc trong viÖc chÊp hµnh ph¸p luËt, quy ®Þnh vÒ xuÊt khÈu lao ®éng vµ tæ chøc thùc hiÖn hîp ®ång ®Ó uèn n¾n hoÆc xö lý kÞp thêi çc vi ph¹m, nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi cña ngêi lao ®éng vµ trËt tù an ninh x· héi.

2.3.2.2Nguyªn nh©n cña nh÷ng h¹n chÕ.- Thñ tôc hµnh chÝnh cßn rêm rµ.- Cha cã sù phèi kÕt hîp linh ho¹t chÆt chÏ gi÷a çc Bé, Ngµnh vµ

§Þa ph¬ng.- NhËn thøc cña nhµ qu¶n lý cßn gi¶n ®¬n, chñ quan, chËm

tæng kÕt rót kinh nghiÖm ®Ó nhanh chãng thÝch øng víi t×nh h×nh míi.- Cha thùc sù chó träng tíi ho¹t ®éng Marketing ph¸t triÓn vµ më

réng thÞ trêng ë níc ngoµi còng nh t¹o nguån lao ®éng trong níc phôc vô xuÊt khÈu.


Ch¬ng 3

mét sè biÖn ph¸p chñ yÕu nh»m ®Èy m¹nh vµ n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam

trong nh÷ng n¨m tíi

3.1 Dù b¸o thÞ trêng, c¬ héi, th¸ch thøc vµ kh¶ n¨ng tiÕp cËn cña lao ®éng ViÖt Nam trong thêi gian tíi.

3.1.1 VÒ t×nh h×nh thÞ trêng lao ®éng Quèc tÕ.

Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, v× nh÷ng lý do kh¸ch quan kh¸c nhau, thÞ trêng søc lao ®éng thÕ giíi vÉn tån t¹i vµ sÏ cßn tiÕp tôc tån t¹i trong mét thêi gian dµi. Tríc nh÷ng biÕn ®éng phøc t¹p do sù vËn ®éng, ®æi míi kh«ng ngõng cña c¬ cÊu nÒn kinh tÕ thÕ giíi dÉn ®Õn viÖc di chuyÓn vèn ®Çu t vµ chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu søc lao ®éng cña çc níc còng cã nhiÒu thay ®æi. Do vËy nªn thÞ trêng sö dông lao ®éng níc ngoµi trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi trong nh÷ng n¨m qua vµ thêi gian gÇn ®©y ®· cã nh÷ng thay ®æi c¨n b¶n vÒ nhu cÇu sö dông còng nh chÊt lîng vµ c¬ cÊu lao ®éng tiÕp nhËn. §iÒu nµy, ®îc thÓ hiÖn ë nh÷ng ®iÓm sau: Thø nhÊt:

HÇu hÕt çc níc tiÕp nhËn lao ®éng níc ngoµi ®Òu thêng xuyªn quan t©m ¸p dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt, tËp trung ®Çu t ®æi míi vµ hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ s¶n xuÊt. §ßi hái cÇn ph¶i cã ®éi ngò lao ®éng cã tr×nh ®é, chÊt lîng t¬ng øng ®Ó vËn hµnh vµ s¶n xuÊt. Do vËy ®· dÉn tíi mét hÖ qu¶ lµ: Lµm gi¶m ®¸ng kÓ nhu cÇu vÒ sö dông lao ®éng gi¶n ®¬n cña níc ngoµi nªn gi¸ thuª nh©n c«ng còng


sÏ bÞ gi¶m theo. Thø hai:

V× môc tiªu siªu lîi nhuËn vµ do gi¸ thuª nh©n c«ng néi ®Þa cao, hÇu hÕt çc níc ph¸t triÓn ®· vµ ®ang chuyÓn dÞch ®Çu t vèn vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt sang çc níc cã tr×nh ®é, c«ng nghÖ s¶n xuÊt kÐm h¬n vµ gi¸ nh©n c«ng, dÞch vô thÊp h¬n. Thø ba:

ThÞ trêng lao ®éng quèc tÕ vÉn cã vµ tiÕp tôc cã nhu cÇu lín vÒ sö dông nguån lao ®éng níc ngoµi. Tuy nhiªn phÇn lín chØ tËp trung chñ yÕu vµo mét sè çc lÜnh vùc lµ:- Lao ®éng gi¶n ®¬n (l¬ng thÊp).- Lao ®éng nÆng nhäc (m«i trêng lµm viÖc kÐm vÖ sinh).- Lao ®éng dÞch vô vµ gióp viÖc gia ®×nh.- Lao ®éng kü thuËt cao vµ chuyªn gia trong mét sè ngµnh s¶n

xuÊt kinh doanh, kÓ c¶ chuyªn gia phÇn mÒm tin häc…- Lao ®éng trªn biÓn gåm Sü quan, Thuû thñ vËn t¶i biÓn vµ Lao

®éng ®¸nh b¾t h¶i s¶n. Thø t:Çc níc ®ang ph¸t triÓn cã lao ®éng d thõa sÏ tiÕp tôc ®Èy m¹nh

xuÊt khÈu lao ®éng, nªn sù c¹nh tranh gi÷a çc níc xuÊt khÈu lao ®éng ngµy cµng trë nªn gay g¾t.

3.1.2 VÒ t×nh h×nh cô thÓ cña tõng thÞ trêng lao ®éng trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi.

3.1.2.1ThÞ trêng khu vùc §«ng Nam ¸.ThÞ trêng khu vùc §«ng Nam ¸ lµ mét thÞ trêng gÇn gòi vÒ

kho¶ng çch ®Þa lý, cã nhiÒu ®iÓm t¬ng ®ång vÒ phong tôc tËp LuËn v¨n tèt nghiÖp 57

qu¸n, h¬n n÷a ViÖt Nam l¹i lµ thµnh viªn cña hiÖp héi tæ chøc çc níc ASEAN. Sù hîp t¸c gi÷a níc ta víi çc níc trong khu vùc cã nhiÒu thuËn lîi vµ cã chiÒu híng ph¸t triÓn kh¸ tèt ®Ñp. ThÞ trêng nµy ®îc chia lµm hai nhãm:- Nhãm çc níc tiÕp nhËn lao ®éng níc ngoµi gåm: Malaysia,

Singapore, Brunei, Lµo vµ Campuchia.- Nhãm xuÊt khÈu lao ®éng gåm: Philippin, Th¸i Land, Indonesia

vµ Myanmar. Ngo¹i trõ thÞ trêng Lµo, çc níc cßn l¹i thêng cã chÝnh s¸ch u tiªn tiÕp nhËn lao ®éng theo ®¹o Håi vµ cã quan hÖ lao ®éng truyÒn thèng. Tuy nhiªn, t×nh tr¹ng nµy ®· ®îc c¶i thiÖn bíc ®Çu do çc níc tiÕp nhËn lao ®éng ®· cã chÝnh s¸ch tiÕp nhËn thÝ ®iÓm lao ®éng ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ thÞ trêng Malaysia. Cho ®Õn nay, thÞ trêng Malaysia ®· kÕt thóc tiÕp nhËn thÝ ®iÓm lao ®éng ViÖt Nam vµ ®ang bíc vµo giai ®o¹n tiÕp nhËn chÝnh thøc. Dù kiÕn nÕu kh«ng cã biÕn ®éng kh¸ch quan, hµng n¨m thÞ trêng nµy tiÕp nhËn kho¶ng 100.000 lao ®éng/n¨m.

3.1.2.2ThÞ trêng khu vùc §«ng B¾c ¸.Lµ mét trong nh÷ng khu vùc cã quy m« tiÕp nhËn lao ®éng níc

ngoµi rÊt lín vµ lµ n¬i tËp trung lao ®éng cña hÇu hÕt çc níc xuÊt khÈu lao ®éng trong khu vùc. §iÒu ®¸ng chó ý lµ c¶ 3 thÞ trêng lao ®éng: Hµn Quèc, NhËt B¶n vµ §µi Loan ®Òu ®îc çc níc xuÊt khÈu lao ®éng ®Æc biÖt quan t©m, khai th¸c triÖt ®Ó. Çc thÞ trêng nµy chñ yÕu tiÕp nhËn lao ®éng níc ngoµi cho çc lÜnh vùc: C«ng nghiÖp, x©y dùng, ®¸nh b¾t vµ chÕ biÕn thuû h¶i s¶n, gióp viÖc gia ®×nh(1), thu nhËp cao, ®iÒu kiÖn lµm viÖc, phong tôc tËp qu¸n phï hîp víi ViÖt Nam.(1) Tªn trong ngµnh thêng gäi lµ (¤sin).


Quan hÖ hîp t¸c trong lÜnh vùc kinh tÕ, v¨n ho¸, khoa häc kü – thuËt gi÷a níc ta víi khu vùc nµy ®ang ë trong giai ®o¹n ph¸t triÓn tèt ®Ñp. §iÒu nµy ®îc thÓ hiÖn qua viÖc hä ®· nhËn mét sè lîng lín lao ®éng cña ViÖt Nam, chiÕm kho¶ng h¬n 40% ®øng ®Çu trong sè çc níc cã lao ®éng xuÊt khÈu vµo thÞ trêng nµy vµ hiÖn ®ang cã kh¶ n¨ng tiÕp nhËn thªm nhiÒu lao ®éng trong thêi gian tíi.

3.1.2.3ThÞ trêng khu vùc Trung §«ng.Çc níc n»m trong khu vùc nµy hµng n¨m, cã nhu cÇu tiÕp nhËn

lao ®éng níc ngoµi rÊt lín kho¶ng tõ 9 – 10 triÖu lao ®éng. TËp trung chñ yÕu vµo çc níc nh: ¶ rËp Sau ®i, TiÓu V¬ng quèc ¶ rËp thèng nhÊt (UAE), C« OÐt, Li B¨ng, Ir¾c… Tuy nhiªn, do ¶nh hëng tõ çc cuéc chiÕn tranh Ir¾c võa qua ®· lµm cho kh¶ n¨ng tiÕp nhËn lao ®éng níc ngoµi cña çc níc trong khu vùc bÞ tr÷ng l¹i. Tuy nhiªn, mét khi chiÕn tranh kÕt thóc vµ ®i vµo æn ®Þnh th× çc níc nµy l¹i cã kh¶ n¨ng tiÕp nhËn trë l¹i víi sè lîng lao ®éng lín h¬n, ®Æc biÖt lµ thÞ trêng Ir¾c do ph¶i t¸i thiÕt l¹i ®Êt níc sau chiÕn tranh.

§Æc ®iÓm vµ yªu cÇu cña thÞ trêng nµy:- §a d¹ng vÒ ngµnh nghÒ: c«ng nghiÖp, x©y dùng, dÞch vô, may

mÆc, gióp viÖc gia ®×nh... - §iÒu kiÖn lµm viÖc kh¾t khe, khÝ hËu vµ m«i trêng sinh ho¹t

kh¾c nghiÖt, - L¬ng thÊp nhng l¹i ph¶i chÞu nhiÒu lo¹i thuÕ.- Phong tôc tËp qu¸n: §¹o Håi, phong tôc nghiªm ngÆt, kh¾t khe,

hµ kh¾c.- Quan hÖ ngo¹i giao gi÷a níc ta víi çc níc vïng VÞnh cha ph¸t

triÓn.


3.1.2.4ThÞ trêng khu vùc Ch©u Phi.HiÖn t¹i, thÞ trêng nµy cã kh¶ n¨ng tiÕp nhËn lao ®éng níc ngoµi

chñ yÕu lµ th«ng çc dù ¸n x©y dùng. Nh÷ng níc cã kh¶ n¨ng tiÕp nhËn lao ®éng chñ yÕu vÉn lµ Lybia vµ Angieri.

- T¹i thÞ trêng Libya: Ta cã thÓ tiÕp tôc duy tr× vµ më réng thªm sè lîng lao ®éng ta cung øng cho çc h·ng thÇu níc ngoµi, ®ång thêi t×m kiÕm nhËn thÇu hoÆc thÇu phô c«ng tr×nh.

- T¹i thÞ trêng Angieri: VÉn cã nhu cÇu tiÕp nhËn chuyªn gia YtÕ, gi¸o dôc, n«ng nghiÖp sö dông tiÕng ph¸p. T¹i ®©y cßn cã rÊt nhiÒu c«ng tr×nh x©y dùng lín ®ang vµ sÏ ®îc ®Êu thÇu. NÕu çc doanh nghiÖp x©y dùng ViÖt Nam nhËn thÇu th× lao ®éng cña ViÖt Nam míi cã kh¶ n¨ng tiÕp cËn vµo thÞ trêng nµy víi sè lîng lín th«ng qua h×nh thøc nhËn thÇu trªn.

- Çc níc Ch©u Phi kh¸c: Angola, Congo, Madagasca, Senegal… tríc ®©y nhËn lao ®éng cña ta trong çc lÜnh vùc: Y tÕ, gi¸o dôc, n«ng nghiÖp, tuy sè lîng tiÕp nhËn kh«ng nhiÒu nhng hä vÉn cã nhu cÇu tiÕp nhËn trë l¹i mét khi t×nh h×nh chÝnh trÞ cña çc níc æn ®Þnh trë l¹i.

3.1.2.5ThÞ trêng çc khu vùc trªn BiÓn.Nhu cÇu sÜ quan vµ thñy thñ vËn t¶i biÓn, thuyÒn viªn ®¸nh b¾t

thñy h¶i s¶n ngµy mét gia t¨ng ë Ch©u ¢u, Ch©u Mü vµ c¶ ë Ch©u ¸. §©y lµ lo¹i h×nh lao ®éng ®Æc thï, yªu cÇu tr×nh ®é tay nghÒ cao vµ dÇy dÆn kinh nghiÖm, chÞu ®ùng ®îc gian khæ, kû luËt nghiªm ngÆt, kh¶ n¨ng chÞu ®ùng cao. Tuy nhiªn, thu nhËp l¹i kh¸ cao, æn ®Þnh nhng thêi gian lao ®éng l¹i kh«ng æn ®Þnh, c«ng


viÖc nÆng nhäc, thêng xuyªn lªnh ®ªnh trªn biÓn, Ýt cã ®iÒu kiÖn tiÕp xóc víi céng ®ång nªn rÊt dÔ ®a ngêi lao ®éng ®Õn chç buån tÎ, nhµm ch¸n c«ng viÖc… Cã thÓ nãi ®©y còng lµ mét thÞ trêng ®Çy triÓn väng ®èi víi lao ®éng ViÖt Nam trong thêi gian tíi.

3.1.2.6ThÞ trêng çc khu vùc kh¸c. Çc níc thuéc Liªn X« vµ §«ng ¢u cò.

Çc níc Liªn X« vµ §«ng ¢u cò hiÖn ®ang cã hµng chôc v¹n ngêi ViÖt Nam sinh sèng vµ lµm viÖc. Mét bé phËn trong sè nµy ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho th©n nh©n cña hä sang lµm ¨n, bu«n b¸n. CÇn ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn theo h×nh thøc ç nh©n.

Çc níc trong khèi EU.Çc níc trong khèi EU chØ cã chñ tr¬ng sö dông lao ®éng trong

céng ®ång víi çc yªu cÇu vÒ chÊt lîng lao ®éng rÊt cao, h¬n n÷a míi chØ cã 3 níc lµ Anh, §øc, Ph¸p hiÖn ®ang cã chñ tr¬ng chÝnh s¸ch thu hót vµ tiÕp nhËn lao ®éng lËp tr×nh viªn quèc tÕ. §øc lµ n-íc ®Çu tiªn, më cöa tiÕp nhËn kho¶ng 20.000 lËp tr×nh viªn vµ hiÖn ®ang cÇn tiÕp nhËn 1,5 triÖu lao ®éng lµnh nghÒ níc ngoµi cho çc lÜnh vùc: Tin häc, x©y dùng, c«ng nghiÖp nÆng vµ chuyªn viªn ytÕ. Ph¸p ®· cã §¹o luËt cho phÐp lao ®éng çc níc Thuéc ®Þa cò nh ViÖt Nam, Lµo, Campuchia… ®Õn lao ®éng t¹i Ph¸p mµ kh«ng ph¶i gÆp trë ng¹i g×. Nhê ®¹o luËt nµy mµ lao ®éng ViÖt Nam ®· tiÕp cËn ®îc, nhng sè lîng ®a ®i vÉn cßn h¹n chÕ. HiÖn t¹i, lao ®éng cña ViÖt Nam ta cha cã kh¶ n¨ng th©m nhËp réng ra thÞ trêng çc níc trong EU. Theo dù b¸o cña çc chuyªn gia th×, ®Ó ®¶m b¶o c¬ cÊu lao ®éng nh hiÖn nay, çc níc thuéc khèi EU tõ nay cho tíi n¨m


2025 ph¶i tiÕp nhËn thªm kho¶ng 159 triÖu lao ®éng. Nh vËy th× lao ®éng cña ta cã thÓ tiÕp cËn thÞ trêng nµy sím trong lÜnh vùc c«ng nghÖ tin häc nÕu nh ViÖt Nam cã nh÷ng u s¸ch, chiÕn lîc ®Çu t vµ tiÕp cËn ngay tõ b©y giê.

Khu vùc B¾c Mü vµ çc khu vùc do Mü uû trÞ.§©y lµ thÞ trêng réng lín, t¬ng ®èi chÆt chÏ vµ râ rµng vÒ luËt

ph¸p, thu nhËp ®¶m b¶o. §· vµ ®ang cã mét vµi hîp ®ång ®a lao ®éng sang mét sè vïng l·nh thæ do Mü ñy trÞ nªn rÊt cã kh¶ n¨ng thÝ ®iÓm vµ më réng trong thêi gian tíi. Tuy nhiªn, lao ®éng mµ hai thÞ trêng nµy tiÕp nhËn sÏ chñ yÕu lµ lao ®éng cã tr×nh ®é cao, ®Æc biÖt lµ chuyªn gia c«ng nghÖ cao. Theo sè liÖu thèng kª (1) n¨m 96 – 97, thÞ trêng Mü thiÕu 1.700 chuyªn gia c«ng nghÖ cao, n¨m 98 thiÕu 450.000 vµ n¨m 99 thiÕu 850.000. Con sè lao ®éng thiÕu hôt nµy ®ang gia t¨ng vµ cßn tiÕp tôc gia t¨ng cao trong nhiÒu n¨m tíi. Cã thÓ cho r»ng, ®©y còng lµ mét thÞ trêng môc tiªu ®Çy tiÒm n¨ng ®èi víi lao ®éng ViÖt Nam trong t¬ng lai.

3.1.3 Nh÷ng c¬ héi, th¸ch thøc vµ kh¶ n¨ng tiÕp cËn cña lao ®éng ViÖt Nam.

Tríc nh÷ng biÕn ®éng phøc t¹p kÓ c¶ vÒ kinh tÕ lÉn chÝnh trÞ trªn thÕ giíi vµ xu thÕ Toµn cÇu ho¸ trong nh÷ng n¨m qua ®· t¸c ®éng m¹nh mÏ tíi chÝnh s¸ch, xuÊt khÈu lao ®éng cña çc níc cã lao ®éng xuÊt khÈu, trong ®ã cã ViÖt Nam. Tuy nhiªn, nh÷ng t¸c ®éng nµy còng sÏ mang ®Õn cho xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam nhiÒu c¬ héi tèt, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ViÖt Nam ®Èy m¹nh xuÊt khÈu lao ®éng cña m×nh. Bªn c¹nh ®ã, kh«ng ph¶i lµ kh«ng cã nh÷ng khã kh¨n,

(1) Gi¸o tr×nh Kinh doanh Th¬ng m¹i Quèc tÕ trang “83” Trêng §H Qu¶n lý vµ Kinh doanh Hµ Néi.


th¸ch thøc nhÊt ®Þnh, lµm ¶nh hëng tíi viÖc ®Èy m¹nh vµ më réng hîp t¸c trao ®æi lao ®éng gi÷a ViÖt Nam vµ çc níc tiÕp nhËn trong khu vùc còng nh trªn thÕ giíi.

3.1.3.1Nh÷ng c¬ héi.Víi lîi thÕ lín vÒ nguån nh©n lùc: quy m« ®øng thø 120 trong gÇn

200 níc trªn thÕ giíi. D©n sè trÎ, lùc lîng lao ®éng ®«ng ®¶o, th«ng minh, nhanh nhÑn, khÐo tay, cÇn cï chÞu khã vµ cã tr×nh ®é häc vÊn t¬ng ®èi cao so víi lao ®éng cña çc níc cïng xuÊt khÈu. H¬n n÷a, h×nh ¶nh ngêi lao ®éng ViÖt Nam ®îc giíi chñ ®¸nh gi¸ rÊt cao so víi lao ®éng cña çc níc kh¸c.

B»ng nh÷ng u ®iÓm næi tréi nµy, chóng ta hoµn toµn cã thÓ cã kh¶ n¨ng ®¸p øng ®îc xu híng còng nh nhu cÇu kh¸ kh¾t khe vÒ lao ®éng chÊt lîng cao, hiÖn t¹i còng nh trong thêi gian tíi nÕu nh chóng ta cã nh÷ng bíc chuÈn bÞ hîp lý ngay tõ b©y giê.

3.1.3.2Th¸ch thøc.Do ph¶i chÞu ¸p lùc rÊt lín tõ sù suy gi¶m kinh tÕ vµ xu híng toµn

cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi, ®· lµm cho nhu cÇu vÒ lao ®éng gi¶n ®¬n gi¶m ®¸ng kÓ, dÉn tíi nhiÒu c¬ héi viÖc lµm ngoµi níc cña lao ®éng gi¶n ®¬n ViÖt Nam sÏ kh«ng cßn. H¬n n÷a lîi thÕ vÒ gi¸ nh©n c«ng ViÖt Nam rÎ ®ang bÞ mÊt dÇn(2) vµ nh÷ng h¹n chÕ vÒ thÓ lùc, tr×nh ®é ngo¹i ng÷, ý thøc kû luËt lao ®éng cña lao ®éng ViÖt Nam kÐm ngµy cµng trë nªn lµ yÕu ®iÓm lín so víi lao ®éng cïng lo¹i cña çc níc. §Ó cã thÓ cã ®îc viÖc lµm phï hîp víi tr×nh ®é, tÊt yÕu dÉn ®Õn c¹nh tranh vµ sù c¹nh tranh nµy cµng trë nªn gay g¾t gi÷a lao ®éng gi¶n ®¬n cña ta víi lao ®éng gi¶n ®¬n cña çc (2) Xem phô lôc 2.


níc. §ßi hái chóng ta ph¶i cã nh÷ng ®èi s¸ch kh¾c phôc hîp lý vµ kÞp thêi. 3.1.3.3Kh¶ n¨ng tiÕp cËn cña lao ®éng ViÖt Nam.

Qua nh÷ng ph©n tÝch, dù b¸o trªn ®©y, ®èi chiÕu víi t×nh h×nh thùc t¹i cña lao ®éng xuÊt khÈu ViÖt Nam cho thÊy: kh¶ n¨ng tiÕp cËn çc thÞ trêng (EU, B¾c Mü, Singapore…) cña lao ®éng ViÖt Nam kh«ng ph¶i lµ kh«ng cã, nhng kh«ng ph¶i lµ trong ngµy mét ngµy hai. Chóng ta hoµn toµn cã thÓ ®¸p øng ®îc mäi yªu cÇu còng nh nh÷ng tiªu chuÈn kh¾t khe cña hä ®Æt ra, xong ®Ó lµm ®îc ®iÒu nµy vÉn cßn ph¶i phô thuéc vµo chiÕn lîc ®µo t¹o nguån nh©n lùc phôc vô cho çc thÞ trêng trªn nh thÕ nµo mµ th«i. Tuy nhiªn, tríc m¾t vµ trong mét vµi n¨m tíi, lao ®éng cña ta sÏ vÉn tiÕp tôc tËp trung duy tr× vµ më réng chñ yÕu ë thÞ trêng §«ng B¾c vµ §«ng Nam ¸. Trong ®ã thÞ trêng (Hµn Quèc, NhËt B¶n, §µi Loan vµ Malaysia) vÉn ®îc coi lµ nh÷ng thÞ trêng chÝnh ®èi víi lao ®éng ViÖt Nam, Ýt nhÊt lµ trong thêi gian hiÖn t¹i.

3.2 Ph¬ng híng xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë níc ngoµi trong nh÷ng n¨m tíi.

3.2.1 Ph¬ng híng nhiÖm vô.XuÊt khÈu lao ®éng lµ nhiÖm vô Kinh tÕ, ChÝnh trÞ cã ý nghÜa

chiÕn lîc, lµ nhu cÇu kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ níc ta vµ xu thÕ toµn cÇu ho¸ ®ång thêi, còng lµ vÊn ®Ò bøc xóc tríc m¾t vÒ lao ®éng vµ viÖc lµm.

§Ó cã thÓ më réng xuÊt khÈu lao ®éng víi quy m« lín, cã chÊt l îng vµ hiÖu qu¶ cao trong nh÷ng n¨m tíi, c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng


cÇn ph¶i qu¸n triÖt vµ tæ chøc thùc hiÖn theo nh÷ng ®Þnh híng sau:

3.2.1.1§Çu t m¹nh cho xuÊt khÈu lao ®éng trªn çc lÜnh vùc.- Ph¸t triÓn thÞ trêng.- §µo t¹o nguån nh©n lùc, chuyªn gia cã kiÕn thøc, tr×nh ®é tay

nghÒ, ngo¹i ng÷.- Båi dìng, ®µo t¹o chuyªn s©u nghiÖp vô cho ®éi ngò çn bé

qu¶n lý Nhµ níc vµ doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng.

3.2.1.2Thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸.- §a d¹ng ho¸ vÒ thÞ trêng xuÊt khÈu lao ®éng.- §a d¹ng ho¸ vÒ c¬ cÊu ngµnh nghÒ xu©t khÈu.- §a d¹ng ho¸ çc h×nh thøc vµ thµnh phÇn tham gia xuÊt khÈu

lao ®éng: Cung øng lao ®éng, hîp t¸c liªn doanh, nhËn thÇu c«ng tr×nh, cho phÐp mét sè doanh t nh©n cã ®ñ kh¶ n¨ng tham gia thùc hiÖn xuÊt khÈu lao ®éng.

3.2.1.3Hoµn thiÖn thñ tôc hµnh chÝnh.- C¶i çch, hoµn thiÖn triÖt ®Ó, t¹o mäi ®iÒu kÞªn tèt nhÊt cho

ngêi lao ®éng vµ doanh nghiÖp, ®Ó gi¶m bít nh÷ng khã kh¨n vÒ thêi gian vµ tiÒn b¹c cña ngêi lao ®éng khi tham gia xuÊt khÈu.

3.2.1.4ChÊt lîng nguån lao ®éng xuÊt khÈu.- KhuyÕn khÝch çc tæ chøc, doanh nghiÖp, ngêi lao ®éng, Bé,

Ngµnh, §Þa ph¬ng, §¬n vÞ… tæ chøc ®µo t¹o n©ng cao chÊt lîng nguån lao ®éng xuÊt khÈu vÒ tay nghÒ, ngo¹i ng÷, ph¸p luËt…


3.2.1.5VÒ møc phÝ xuÊt khÈu lao ®éng.- TiÕp tôc söa ®æi ®èi víi çc chi phÝ ®ãng gãp cña ngêi lao

®éng tríc khi ®i vµ cã nh÷ng chÝnh s¸ch u ®·i, hç trî tèi ®a cho nh÷ng lao ®éng thuéc diÖn ®Æc biÖt: gia ®×nh chÝnh s¸ch, ngêi nghÌo… nh»m lµm gi¶m tèi thiÓu chi phÝ ban ®Çu vµ thu hót tèi ®a lùc lîng lao ®éng cho xuÊt khÈu trong nh©n d©n, ®Æc biÖt lµ lao ®éng ë n«ng th«n, vïng s©u, vïng xa.

3.2.2 Môc tiªu.- PhÊn ®Êu t¨ng quy m« xuÊt khÈu lao ®éng tõ n¨m 2010 trë ®i

lu«n cã kho¶ng 1 triÖu lao ®éng vµ chuyªn gia cã mÆt vµ lµm viÖc thêng xuyªn ë níc ngoµi thay v× kho¶ng gÇn 40 v¹n lao ®éng ®ang lµm viÖc t¹i h¬n 40 quèc gia nh hiÖn nay. - §Õn n¨m 2005 phÊn ®Êu cã kho¶ng tõ 40 – 50 v¹n lao ®éng cã

mÆt vµ lµm viÖc ë níc ngoµi.- Tríc m¾t dù kiÕn trong n¨m 2003 phÊn ®Êu xuÊt khÈu 5 v¹n lao

®éng vµ sÏ gia t¨ng dÇn vÒ sè lîng lao ®éng ®a ®i trong nh÷ng n¨m sau lªn 100.000 ngêi/n¨m, ®Ó tõ sau n¨m 2005, mçi n¨m ta cã thÓ ®a ®i ®îc tõ 150.000 – 200.000 lao ®éng ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë níc ngoµi.

3.3 Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ®Èy m¹nh vµ n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam.

3.3.1 KiÕn nghÞ ®èi víi qu¶n lý Nhµ níc.3.3.1.1Hoµn thiÖn hÖ thèng çc V¨n b¶n ph¸p luËt vÒ xuÊt khÈu lao ®éng.


Nhµ níc cÇn ban hµnh, söa ®æi vµ bæ sung mét sè c¬ chÕ, chÝnh s¸ch lµ: C¬ chÕ chÝnh s¸ch ®èi víi doanh nghiÖp:- T¸i ®Çu t cho doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng tõ nguån thuÕ

doanh thu ph¶i nép trong 5 n¨n ®Ó ®Çu t ph¸t triÓn thÞ trêng vµ ®µo t¹o nguån xuÊt khÈu lao ®éng.- Hç trî doanh nghiÖp tõ quü ®Çu t ph¸t triÓn cho më réng thÞ tr-

êng míi, ®Êu thÇu çc gãi thÇu lín t¹o nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng.- Hç trî doanh nghiÖp vÒ ®µo t¹o çn bé qu¶n lý.- Cho phÐp çc doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng ¸p dông chi

phÝ m«i giíi theo th«ng lÖ quèc tÕ, tuú thuéc vµo t×nh h×nh cô thÓ cña thÞ trêng tiÕp nhËn lao ®éng vµ doanh nghiÖp tho¶ thuËn, cïng ®ãng gãp. Nhµ níc quy ®Þnh vµ híng dÉn khung, møc tèi ®a cho tõng thÞ trêng, t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp chñ ®éng t×m kiÕm thÞ trêng. ChÝnh s¸ch ®èi víi ngêi lao ®éng ®i xuÊt khÈu lao ®éng:- Ban hµnh chÝnh s¸ch tÝn dông hç trî ®Æc biÖt cho ngêi nghÌo

®i lao ®éng xuÊt khÈu. Nhµ níc ph¶i cã c¬ chÕ cho vay víi møc l·i suÊt thÊp, hoÆc b¶o l·nh cña c¬ quan, chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng, tæ chøc chÝnh trÞ x· héi cho ngêi nghÌo vay vèn ®Ó hä trang tr¶i nh÷ng chi phÝ ban ®Çu.- Söa ®æi vµ bæ sung chÝnh s¸ch vµ b¶o hiÓm x· héi cho ngêi

lao ®éng ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë níc ngoµi theo híng nh÷ng ngêi ®· tham gia b¶o hiÓm x· héi th× tiÕp tôc ®ãng b¶o hiÓm x· héi, ®èi tîng cßn l¹i tham gia b¶o hiÓm x· héi tù nguyÖn.- Ban hµnh çc chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch çc doanh nghiÖp tiÕp


nhËn lao ®éng vµ chuyªn gia hoµn thµnh hîp ®ång vÒ níc hoÆc khuyÕn khÝch hä ®Çu t vµo s¶n xuÊt kinh doanh dÞch vô.- Gi¶m phÝ chuyÓn tiÒn vµ miÔn thuÕ ®èi víi nh÷ng mÆt hµng

tiÓu ngh¹ch cÇn thiÕt cho s¶n xuÊt vµ tiªu dïng do ngêi lao ®éng mang vÒ.- CÊp hé chiÕu cã ký hiÖu riªng cho ngêi lao ®éng ®i lµm viÖc ë

níc ngoµi díi mäi h×nh thøc vµ qu¶n lý theo mét quy tr×nh riªng.

3.3.1.2Thèng nhÊt qu¶n lý chÆt chÏ trong xuÊt khÈu lao ®éng.- Nhµ níc cÇn ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch nhÊt qu¸n, qu¶n lý chÆt

chÏ mäi h×nh thøc xuÊt khÈu lao ®éng, b¶o vÖ quyÒn lîi hîp ph¸p vµ n©ng cao uy tÝn cña ngêi lao ®éng ViÖt Nam trªn trêng quèc tÕ. §Çu t ®µo t¹o, båi dìng n©ng cao tr×nh ®é, n¨ng lùc çn bé qu¶n lý nhµ níc ®Ó ®¸p øng yªu cÇu, nhiÖm vô qu¶n lý vµ më réng thÞ tr-êng trong t×nh h×nh míi.- §èi víi nh÷ng níc cã nhiÒu lao ®éng ViÖt Nam ®Õn lµm viÖc,

nhÊt thiÕt ph¶i cã §¹i diÖn cña doanh nghiÖp vµ c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc, ®Ó phèi kÕt hîp qu¶n lý lao ®éng, nghiªn cøu, ph¸t triÓn thÞ trêng…- TÝch cùc thùc hiÖn thÝ ®iÓm, cho phÐp mét sè doanh nghiÖp t

nh©n ®îc ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia trong khu«n khæ cña ph¸p luËt, díi sù qu¶n lý chÆt chÏ cña Nhµ níc, nh»m ®a d¹ng ho¸ çc thµnh phÇn kinh tÕ tham gia xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia.

3.3.1.3 T¨ng cêng tr¸ch nhiÖm cña çc Bé, Ngµnh, §oµn thÓ, §Þa ph-¬ng trong viÖc ph¸t triÓn thÞ trêng vµ x©y dùng, qu¶n lý çc


Doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng.

3.3.1.3.1 Bé Ngo¹i giao.

- Th«ng qua çc ho¹t ®éng ngo¹i giao, ®a vÊn ®Ò hîp t¸c lao ®éng vµo néi dung ch¬ng tr×nh lµm viÖc t¹i çc cuéc gÆp gì, ®µm ph¸n song ph¬ng, ®a ph¬ng gi÷a çc nhµ níc, ®a vµo çc HiÖp ®Þnh, V¨n kiÖn hîp t¸c Kinh tÕ – V¨n ho¸ vµ Khoa häc kü thuËt.- ChØ ®¹o çc c¬ quan ®¹i diÖn ViÖt Nam ë níc ngoµi thu thËp

th«ng tin, t×m kiÕm c¬ héi më réng thÞ trêng lao ®éng, tham gia qu¶n lý nhµ níc vÒ lao ®éng t¹i ®Þa bµn.- Phèi KÕt hîp víi Bé Lao ®éng – Th¬ng binh vµ X· héi tæ chøc

kh¶o s¸t thÞ trêng, x©y dùng çc HiÖp ®Þnh hoÆc çc tho¶ thuËn khung vÒ hîp t¸c víi lao ®éng víi çc níc cã nhu cÇu tiÕp nhËn lao ®éng, ®ång thêi hç trî çc doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng kh¶o s¸t, thÈm ®Þnh çc ®èi t¸c hîp t¸c.

3.3.1.3.2 Bé Tµi chÝnh.

- CÇn ban hµnh chÝnh s¸ch t¸i ®Çu t thuÕ doanh thu xuÊt khÈu lao ®éng cho çc doanh nghiÖp.- Phèi hîp cïng çc Bé, Ngµnh, §Þa ph¬ng x©y dùng quü ph¸t triÓn

thÞ trêng lao ®éng ngoµi níc.- Phèi KÕt hîp cïng víi Bé Lao ®éng – Th¬ng binh vµ X· héi quy

®Þnh phÝ m«i giíi trong xuÊt khÈu lao ®éng phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ, tuú theo t×nh h×nh thÞ trêng.

3.3.1.3.3 Ng©n hµng.

- TiÕp tôc triÓn khai vµ ph¸t triÓn çc chÝnh s¸ch, c¬ chÕ tÝn


dông cho vay u ®·i vµ t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi, th«ng tho¸ng cho ngêi nghÌo, çc ®èi tîng chÝnh s¸ch khi ®i xuÊt khÈu lao ®éng ë níc ngoµi.

3.3.1.3.4 Bé Lao ®éng – Th¬ng binh vµ X· héi.

- Phèi KÕt hîp cïng víi Bé Ngo¹i giao, çc c¬ quan ®¹i diÖn ViÖt Nam ë níc ngoµi lËp kÕ vµ tæ chøc triÓn khai kÕ ho¹ch khai th«ng quan hÖ lao ®éng, nh»m më réng thÞ trêng lao ®éng ngoµi níc vµ xö lý çc vÊn ®Ò liªn quan tíi lîi Ých cña ngêi lao ®éng vµ quèc gia.- Nghiªn cøu chÝnh s¸ch B¶o hiÓm x· héi ®èi víi ngêi lao ®éng ®i lµm

viÖc ë níc ngoµi.- Phèi hîp víi çc Bé, Ngµnh, §Þa ph¬ng, §oµn thÓ, çc doanh

nghiÖp vµ çc c¬ së ®µo t¹o, tæ chøc c«ng t¸c ®µo t¹o nguån lao ®éng vµ chuyªn gia chÊt lîng cao.- Tæ chøc kiÓm tra, thanh tra thêng xuyªn çc ho¹t ®éng xuÊt

khÈu lao ®éng t¹i çc doanh nghiÖp, çc tæ chøc tham gia xuÊt khÈu lao ®éng, nh»m ph¸t hiÖn, chÊn chØnh vµ xö lý kÞp thêi çc vi ph¹m thuéc quan hÖ lao ®éng.

3.3.1.3.5 Bé C«ng an vµ Bé T ph¸p.- TiÕp tôc c¶i çch thñ tôc trong viÖc x¸c nhËn Hå s¬ trong thêi

gia quy ®Þnh cho ngêi lao ®éng ®i lµm viÖc ë níc ngoµi: + X¸c nhËn lý lÞch t ph¸p, phiÕu lµm Hé chiÕu ë cÊp c¬ së.+ Thñ tôc, Hå s¬ xuÊt c¶nh cña thuyÒn viªn.+ CÊp Hé chiÕu víi ký hiÖu riªng cho lao ®éng vµ chuyªn gia ®i lµm

viÖc ë níc ngoµi.- Phèi hîp víi çc Bé, Ngµnh vµ §Þa ph¬ng cã liªn quan kiÓm tra,


xö lý çc trêng hîp vi ph¹m ph¸p luËt thuéc quan hÖ d©n sù.

3.3.1.3.6 Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o.- ChØ ®¹o t¨ng cêng chÊt lîng ®µo t¹o ngo¹i ng÷ ngay tõ cÊp

häc phæ th«ng, t¹o c¬ së tèt vÒ ngo¹i ng÷ cho nguån nh©n lùc khi tham gia xuÊt khÈu lao ®éng.

3.3.1.3.7 Bé Y tÕ.- ChØ ®¹o çc BÖnh viÖn t¨ng cêng n©ng cao chÊt lîng kh¸m

søc khoÎ cho ngêi ®i xuÊt khÈu lao ®éng.- Thèng nhÊt møc phÝ kh¸m søc khoÎ vµ tæ chøc kh¸m chÝnh

x¸c, chÆt chÏ, thuËn tiÖn, kÞp thêi cho ngêi lao ®éng.

3.3.1.3.8 Bé V¨n ho¸ Th«ng tin.- ChØ ®¹o c«ng t¸c th«ng tin, tuyªn truyÒn ®¶m b¶o kh¸ch

quan, chÝnh x¸c, cã t¸c dông thóc ®Èy vµ ph¸t triÓn xuÊt khÈu lao ®éng, ®¶m b¶o bÝ mËt kinh doanh cña çc doanh nghiÖp, gãp phÇn n©ng cao ý thøc tr¸ch nhiÖm cña ngêi lao ®éng.

3.3.1.3.9 Çc Bé, Ngµnh, §oµn thÓ vµ §Þa ph¬ng cã doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng.

- S¾p xÕp, tæ chøc l¹i çc doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng trªn c¬ së ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ vµ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn.- T¨ng cêng qu¶n lý, kiÓm tra, thanh tra, nh»m ng¨n ngõa vµ xö

lý kÞp thêi çc hµnh vi, vi ph¹m trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng cña çc doanh nghiÖp trùc thuéc vµ t¹i ®Þa bµn qu¶n lý cña m×nh.


- Thµnh lËp quü ph¸t triÓn thÞ trêng lao ®éng ngoµi níc t¹i çc Bé, Ngµnh, §Þa ph¬ng nh»m hç trî cho çc doanh ngiÖp ph¸t triÓn thÞ trêng, ®Æc biÖt lµ ®èi víi çc doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng tham gia ®Êu thÇu ë níc ngoµi ®Ó t¹o ®îc nhiÒu viÖc lµm cho ngêi lao ®éng. - §Çu t ®µo t¹o båi dìng n©ng cao tr×nh ®é, n¨ng lùc ®éi ngò

çn bé ®¸p øng më réng thÞ trêng vµ qu¶n lý ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia.- ChÊn chØnh, s¾p xÕp l¹i çc doanh nghiÖp ho¹t ®éng xuÊt

khÈu lao ®éng t¹i çc Bé, Ngµnh, §Þa ph¬ng theo híng rµ so¸t l¹i ho¹t ®éng cña çc doanh nghiÖp, nh÷ng doanh nghiÖp ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, chÊp hµnh nghiªm chØnh ph¸p luËt vµ çc quy ®Þnh vÒ xuÊt khÈu lao ®éng tiÕp tôc ®îc ®Çu t ph¸t triÓn vµ ngîc l¹i. - Tõng Bé, Ngµnh, TØnh, Thµnh Phè, ph¶i s¾p xÕp l¹i çc ®Çu

mèi xuÊt khÈu lao ®éng, ®ång thêi ph¶i cã biÖn ph¸p, c¬ chÕ qu¶n lý, xö lý thÝch ®¸ng, kÞp thêi ®èi víi çc doanh nghiÖp vi ph¹m vµ chän lùa, bæ sung çn bé cã chuyªn m«n, nghiÖp vô tèt cho doanh nghiÖp.- T¨ng cêng qu¶n lý, kiÓm tra, thanh tra ho¹t ®éng cña çc doanh

nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng trùc thuéc trong viÖc ký kÕt, tæ chøc thùc hiÖn hîp ®ång vµ chÊp hµnh ph¸p luËt, quy ®Þnh vÒ xuÊt khÈu lao ®éng ®Ó kÞp thêi chÊn chØnh hoÆc xö lý kÞp thêi çc hµnh vi, vi ph¹m cña doanh nghiÖp, nh»m b¶o vÖ lîi Ých cña ngêi lao ®éng vµ trËt tù an ninh x· héi.

3.3.1.4T¨ng cêng ph¸p chÕ vµ qu¶n lý trong xuÊt khÈu lao ®éng.- Ban hµnh c¬ chÕ, chÝnh s¸ch khen thëng, xö ph¹t nghiªm minh


®èi víi çc tæ chøc, ç nh©n vi ph¹m ph¸p luËt vÒ xuÊt khÈu lao ®éng, ®ång thêi còng ph¶i xö lý nghiªm kh¾c, thËm chÝ buéc ph¶i ®a vÒ níc ®èi víi çc trêng hîp kh«ng thùc hiÖn tèt çc cam kÕt hîp ®ång vµ bá trèn khái doanh nghiÖp ra sèng lu vong vµ lµm viÖc bÊt hîp ph¸p.- xö lý nghiªm ®èi víi ngêi lao ®éng cã hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt:

tù ph¸ vì hîp ®ång, bá trèn ra ngoµi lao ®éng bÊt hîp ph¸p, coi th-êng kû luËt lao ®éng… g©y hËu qu¶ xÊu ®èi víi doanh nghiÖp vµ nhµ níc.

Çc trêng hîp tù ph¸ vì hîp ®ång bá trèn ra ngoµi sèng lu vong vµ lao ®éng bÊt hîp ph¸p cÇn thiÕt ph¶i cã biÖn ph¸p ng¨n chÆn sau:

+ KÕt hîp tæng hîp çc biÖn ph¸p r¨n ®e, tuyªn truyÒn ph¸p luËt ®èi víi ngêi lao ®éng tríc khi ®i.

+ Phèi kÕt hîp cïng chñ sö dông lao ®éng qu¶n lý b¶n gèc Hé chiÕu vµ çc giÊy tê liªn quan kh¸c cña ngêi lao ®éng trong thêi gian lao ®éng ë níc së t¹i.

+ qu¶n lý chÆt chÏ tiÒn l¬ng cña ngêi lao ®éng b»ng çch kh«ng trùc tiÕp tr¶ cho ngêi lao ®éng mµ chuyÓn th¼ng vÒ doanh nghiÖp.

+ KÕt hîp cïng víi çc c¬ qua h÷u quan truy t×m ®èi víi nh÷ng lao ®éng ph¸ vì hîp ®ång, bá trèn ra ngoµi sèng lu vong vµ lao ®éng bÊt hîp ph¸p. Khi b¾t ®îc ph¶i ®a ngay vÒ níc ®Ó xö lý kÞp thêi hoÆc xö lý t¹i níc së t¹i nÕu ph¸p luËt níc ®ã quy ®Þnh.

+ §èi víi nh÷ng trêng hîp cè t×nh vi ph¹m g©y hËu qu¶ xÊu, cÇn ph¶i c¬ng quyÕt xö lý b»ng ph¸p luËt vµ biÖn ph¸p kinh tÕ, cÊm vÜnh viÔn kh«ng ®îc phÐp t¸i xuÊt khÈu lao ®éng díi bÊt cø h×nh


thøc nµo...- Ban hµnh c¬ chÕ, chÝnh s¸ch båi thêng ®Æc biÖt ®èi víi lao

®éng bÞ lõa ®¶o hoÆc bÞ ®a vÒ níc mµ kh«ng ph¶i lçi do ngêi lao ®éng g©y ra.- §èi víi doanh nghiÖp khi cã lao ®éng bÞ tr¶ vÒ níc:+ Tríc hÕt doanh nghiÖp cÇn t×m hiÓu, ®iÒu tra lµm râ lý do ngêi lao ®éng bÞ buéc ph¶i vÒ níc ®Ó cã biÖn ph¸p xö lý còng nh båi thêng kÞp thêi.

3.3.1.5. TiÕp tôc c¶i çch thñ tôc hµnh chÝnh vÒ xuÊt khÈu lao ®éng.- CÇn ®¬n gi¶n ho¸ çc thñ tôc hµnh chÝnh ë cÊp ®Þa ph¬ng vÒ

x¸c nhËn lý lÞch t ph¸p, phiÕu x¸c nhËn lµm thñ tôc Hé chiÕu… tr¸nh phiÒn hµ cho ngêi lao ®éng.- Çc thñ tôc hå s¬ xuÊt c¶nh cña ng¬i lao ®éng ph¶i theo

nguyªn t¾c “mét cöa”, thêi h¹n kh«ng kÐo dµi qu¸t 5 ngµy kÓ tõ khi tiÕp nhËn hå s¬ cña ngêi lao ®éng.- Tæ chøc thùc hiªn viÖc kh¸m søc khoÎ cho ngêi lao ®éng ph¶i

thuËn tiÖn, kÞp thêi, cã c¬ chÕ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ vËt chÊt ®èi víi kÕt luËn søc khoÎ cña ngêi lao ®éng.

3.3.2 §èi víi qu¶n lý Doanh nghiÖp.V× ®©y lµ lùc lîng nßng cèt, cã ¶nh hëng trùc tiÕp tíi kÕt qu¶ cña

hoat ®éng xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia ViÖt Nam. Do ®ã ®øng vÒ phÝa Nhµ níc, cÇn ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch u tiªn, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn phï hîp vµ t¬ng xøng víi vai trß cña nã. Tríc hÕt, cÇn ph¶i tró träng tíi mét sè vÊn ®Ò sau:


- TÝch cùc ®Çu t ®µo t¹o, båi dìng thêng xuyªn liªn tôc, n©ng cao tr×nh ®é, n¨ng lùc vµ bè trÝ çn bé cã phÈm chÊt chuyªn m«n tèt, ®¸p øng nhiÖm vô më réng thÞ trêng vµ qu¶n lý xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia cña doanh nghiÖp.- Tù chñ ®éng nghiªn cøu, kh¶o s¸t, t×m kiÕm thÞ trêng ký KÕt

hîp ®ång víi níc ngoµi theo ®iÒu kiÖn chuÈn ®èi víi tõng thÞ trêng vµ khu vùc.- Yªu cÇu ngêi lao ®éng chñ ®éng kh¸m søc khoÎ nh»m ph¸t hiÖn

kÞp thêi bÖnh tËt tríc khi tham gia xÐt tuyÓn.- Tæ chøc tuyÓn chän trùc tiÕp ®óng ngêi, ®óng ®èi tîng, ®óng

tiªu chuÈn…- C¬ng quyÕt kh«ng tuyÓn lao ®éng qua çc trung gian, cß måi

lao ®éng.- C«ng khai çc ®iÒu kiÖn vÒ tuyÓn chän, chi phÝ, ®ång thêi

doanh nghiÖp cÇn ph¶i phèi kÕt hîp víi çc chÝnh quyÒn ®Þa ph-¬ng vµ çc c¬ quan ®oµn thÓ, çc ban nghµnh ë c¬ së, ®Ó tuyÓn chän ®îc nh÷ng lao ®éng cã phÈm chÊt ®¹o ®øc tèt. ¦u tiªn çc ®èi tîng con em, gia ®×nh chÝnh s¸ch, ngêi nghÌo ®ñ tiªu chuÈn, gãp phÇn æn ®Þnh thêng xuyªn nguån cung cÊp lao ®éng cho c«ng t¸c xuÊt kÈu kh«ng bÞ gi¸n ®o¹n do thiÕu nguån.- Tró träng tíi viÖc ®Çu t, tæ chøc ®µo t¹o gi¸o dôc ®Þnh híng

cho ngêi lao ®éng tríc lóc ®i theo ®óng néi dung, ch¬ng tr×nh mµ nhµ níc ®· quy ®Þnh.- Tæ chøc chÆt chÏ lùc lîng lao ®éng tríc khi ®a ®i, ®ång thêi

ph¶i t¨ng cêng qu¶n lý vµ xö lý kÞp thêi çc víng m¾c, chanh chÊp lao ®éng trong qu¸ tr×nh ngêi lao ®éng lµm viÖc ë níc ngoµi, ®¶m b¶o quyÒn lîi cho ngêi lao ®éng khi tham gia xuÊt khÈu lao ®éng.


- ChÊp hµnh nghiªm chØnh chÕ ®é tµi chÝnh, chÕ ®é ®¨ng ký thùc hiÖn hîp ®ång vµ chÕ ®é th«ng tin b¸o ço…

3.3.3 §èi víi ngêi lao ®éng.- Chñ ®éng ®Õn bÖnh viÖn cã uy tÝn kh¸m vµ kiÓm tra søc khoÎ,

nh»m ph¸t hiÖn kÞp thêi bÖnh tËt tríc khi tham gia xÐt tuyÓn tr¸nh l·ng phÝ tiÒn b¹c, thêi gian.- Tù chñ ®éng t×m kiÕm, liªn hÖ víi c¬ së xuÊt khÈu lao ®éng

tin cËy, chñ ®éng ®Çu t, n©ng cao nhËn thøc vµ ý thøc tù gi¸c, tinh thÇn tr¸ch nhiÖm ®Ó cã tr×nh ®é tay nghÒ, ngo¹i ng÷ phï hîp víi yªu cÇu, t×m hiÓu ph¸p luËt, chuÈn bÞ çc ®iÒu kiÖn cÇn vµ ®ñ cho m×nh ®Ó tham gia xuÊt khÈu lao ®éng mét çch cã hiÖu qu¶.- Nghiªm chØnh chÊp hµnh ph¸p luËt, çc quy ®Þnh cña ViÖt

Nam vµ cña çc níc ®Õn lµm viÖc. ChÊp hµnh tèt kû luËt lao ®éng vµ thùc hiÖn tèt hîp ®ång lao ®éng ®èi víi doanh nghiÖp. Kh«ng bá trèn, ®oµn kÕt gióp ®ì lÉn nhau hoµn thµnh nhiÖm vô, gãp phÇn n©ng cao uy tÝn gi÷a lao ®éng ViÖt Nam víi thÞ trêng quèc tÕ.3.3.4 §èi víi c«ng t¸c tæ chøc ®µo t¹o xuÊt khÈu lao ®éng.

C«ng t¸c tæ chøc ®µo t¹o nguån lao ®éng vµ chuyªn gia ®îc coi lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ¶nh hëng tíi uy tÝn, chÊt lîng lao ®éng vµ çc mèi quan hÖ hîp t¸c tríc m¾t vµ l©u dµi gi÷a ViÖt Nam vµ thÞ tr-êng lao ®éng quèc tÕ. NÕu ta kh«ng tæ chøc thùc hiÖn tèt c«ng t¸c nµy, ngêi lao ®éng sÏ kh«ng cã ®ñ kh¶ n¨ng, tr×nh ®é ®Ó ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña ngêi chñ sö dông lao ®éng vµ nh vËy, ®iÒu tÊt yÕu sÏ x¶y ra lµ ngêi lao ®éng kh«ng hoµn thµnh ®îc nhiÖm vô


vµ hîp ®ång, g©y thiÖt h¹i ®Õn lîi Ých vµ quyÒn lîi gi÷a çc bªn, ®Æc biÖt lµ ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn uy tÝn, lîi Ých cña chÝnh doanh nghiÖp m×nh vµ chiÕn lîc xuÊt khÈu lao ®éng tríc m¾t còng nh l©u dµi cña Nhµ níc. Do ®ã ta cÇn ph¶i tiÕp tôc vµ quan t©m h¬n n÷a dÕn c«ng t¸c nµy, nhng tríc hÕt cÇn ph¶i:- KhuyÕn khÝch më réng ®Çu t çc c¬ së ®µo t¹o ë çc doanh

nghiÖp, çc trung t©m d¹y nghÒ… chuÈn bÞ nguån lao ®éng cã tr×nh ®é, tay nghÒ, ngo¹i ng÷ ®¸p øng ®îc yªu cÇu phôc vô cho c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng theo híng sö dông cña thÞ trêng lao ®éng quèc tÕ.- T¨ng cêng më réng çc mèi quan hÖ, liªn kÕt gi÷a çc c¬ së

®µo t¹o vµ çc doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng ®Ó n©ng cao chÊt lîng ®µo t¹o, bæ tóc tay nghÒ, gi¸o dôc ®Þnh híng, ngo¹i ng÷, v¨n ho¸ ph¸p luËt, phong tôc tËp qu¸n cho ngêi lao ®éng phôc vô cho xuÊt khÈu lao ®éng.- CÇn ®Çu t mét sè c¬ së ®µo t¹o thuyÒn viªn vËn t¶i, ®¸nh b¾t

h¶i s¶n biÓn theo tiªu chuÈn quèc tÕ ë c¶ ba miÒn B¾c – Trung – Nam. Tríc m¾t lµ phôc vô cho xuÊt khÈu thuyÒn viªn vµ l©u dµi lµ phôc vô cho viÖc ®µo t¹o ®éi ngò thuyÒn viªn cã chÊt lîng cao cho çc doanh nghiÖp vËn t¶i biÓn trong níc.- N©ng cao chÊt lîng ®µo t¹o gi¸o dôc phæ th«ng ®Ó khi ra tr-

êng, lùc lîng nµy cã ®ñ kh¶ n¨ng, ®iÒu kiÖn vÒ ngo¹i ng÷ tham gia xuÊt khÈu lao ®éng.- Ph¶i cã çc ch¬ng tr×nh gi¶ng d¹y phï hîp víi yªu cÇu cña tõng

khu vùc, tõng thÞ trêng. Thùc hiÖn kÓm tra çc c¬ së ®µo t¹o, ®¶m b¶o chÊt lîng nguån lao ®éng ®i lµm viÖc ë níc ngoµi, nh»m n©ng cao uy tÝn c¹nh tranh cña lao ®éng ViÖt Nam. CÇn ph¶i lµm cho ng-


êi lao ®éng thÊy ®îc ý nghÜa, vai trß, tr¸ch nhiÖm cña hä ®èi víi quª h¬ng, ®Êt níc, doanh nghiÖp vµ gia ®×nh khi hä ®îc chän ra níc ngoµi lµm viÖc.

3.3.5 §èi víi vÊn ®Ò hËu xuÊt khÈu lao ®éng.T×m kiÕm thÞ trêng vµ ®a ®îc lao ®éng ®i lµm viÖc ë níc ngoµi

®· lµ mét vÊn ®Ò khã kh¨n, xong mét khi ®· xuÊt khÈu ®îc lao ®éng ra níc ngoµi th× viÖc duy tr× vµ qu¶n lý ho¹t ®éng l¹i cµng ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch qu¶n lý chÆt chÏ h¬n.

§Ó thùc hiÖn tèt viÖc vÊn ®Ò nµy, ®ßi hái Nhµ níc ph¶i ban hµnh çc v¨n b¶n quy ®Þnh vÒ çc vÊn ®Ò sau:

- Qu¶n lý lao ®éng trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång gi÷a ng-êi lao ®éng víi chñ doanh nghiÖp níc ngoµi vµ gi÷a ngêi lao ®éng víi chñ doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng.- Ph¶i cã chÝnh s¸ch ®éng viªn, khen thëng kÞp thêi ®èi víi

nh÷ng lao ®éng thùc hiÖn tèt çc cam kÕt vµ hoµn thµnh xuÊt s¾c c«ng viÖc ®îc giao. ®ång thêi còng ph¶i xö lý nghiªm kh¾c, thËm chÝ buéc ph¶i ®a vÒ níc ®èi víi çc trêng hîp kh«ng thùc hiÖn tèt çc cam kÕt hîp ®ång vµ bá trèn nh»m ng¨n chÆn t×nh tr¹ng bá trèn khái doanh nghiÖp ra sèng lu vong vµ lµm viÖc bÊt hîp ph¸p.- LËp quü hç trî tµi chÝnh nh»m hç trî cho ngêi lao ®éng gÆp khã

kh¨n khi trë vÒ níc, bÞ chÕt trong qu¸ tr×nh lao ®éng ë níc ngoµi vµ nh÷ng lao ®éng bÞ ®a vÒ níc kh«ng râ lý do (kh«ng ph¶i lçi cña ngêi lao ®éng). Quü nµy cã thÓ lÊy tõ nguån ®ãng gãp cña ngêi lao ®éng vµ tiÒn ph¹t do ngêi lao ®éng vi ph¹m hîp ®ång lao ®éng…


- Hç trî t×m kiÕm viÖc lµm míi ë trong níc còng nh ë nh÷ng níc kh¸c cã ®iÒu kiÖn lµm viÖc vµ thu nhËp tèt h¬n.


Môc lôcTrang

Ch¬ng 1 5C¬ së lý luËn vÒ xuÊt khÈu lao ®éng 5

1. B¶n chÊt cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng. 5

1.1 Mét sè kh¸i niÖm c¬ b¶n. 51.1.1Kh¸i niÖm nguån nh©n lùc. 51.1.2Kh¸i niÖm nguån lao ®éng. 51.1.3Kh¸i niÖm nh©n lùc. 51.1.4Kh¸i niÖm lao ®éng. 51.1.5Kh¸i niÖm søc lao ®éng. 61.1.6Kh¸i niÖm viÖc lµm. 61.1.7Kh¸i niÖm xuÊt khÈu lao ®éng. 61.1.8Kh¸i niÖm thÞ trêng. 61.1.9Kh¸i niÖm thÞ trêng lao ®éng. 61.1.10 Kh¸i niÖm thÞ trêng lao ®éng trong níc.

7l.1.11 Kh¸i niÖm thÞ trêng lao ®éng quèc tÕ.

7

1.2 Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thÞ trêng hµng ho¸ søc lao ®éng quèc tÕ. 71.3 Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan vµ vai trß cña xuÊt khÈu lao ®éng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cña ViÖt Nam. 8

1.3.1 Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan ph¸t triÓn ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng. 9

1.3.2 Vai trß cña xuÊt khÈu lao ®éng ®èi víi sù ph¸t triÓn Kinh tÕ – X· héi cña ViÖt Nam. 10

1.4 Quy tr×nh xuÊt khÈu lao ®éng. 111.5 Kinh nghiÖm xuÊt khÈu lao ®éng ë mét sè quèc gia trªn thÕ giíi. 12

1.5.1 T×nh h×nh xuÊt khÈu lao ®éng trªn thÕ giíi. 12


1.5.2 Kinh nghiÖm cña mét sè níc §«ng Nam ¸ vÒ xuÊt khÈu lao ®éng. 131.5.2.1 Philippin:

131.5.2.2 Th¸i Lan:

14

1.5.3 Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm. 151.5.3.1 Vai trß cña Nhµ níc.

151.5.3.2 Thu nhËp vµ quyÒn lîi kinh tÕ, vÊn ®Ò kh«ng chØ ®èi víi ngêi lao ®éng.

161.5.3.3 ViÖc lµm khi lao ®éng trë vÒ níc.

16

Ch¬ng 2: 17Thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam qua çc thêi kú 17

2.1 §Æc ®iÓm c¬ b¶n cña lao ®éng ViÖt Nam vµ çc thÞ trêng xuÊt khÈu lao ®éng.18

2.1.1 §Æc ®iÓm c¬ b¶n cña lao ®éng ViÖt Nam. 18

2.1.2 §Æc ®iÓm cña thÞ trêng xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam. 18

2.2 Thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam qua çc thêi kú. 19

2.2.1 Thêi kú ®Çu (1980 – 1990). 192.2.1.1 Chñ tr¬ng vµ môc tiªu.

192.2.1.2 KÕt qu¶ xuÊt khÈu lao ®éng.

20

2.2.2 Thêi kú (1991 – 1995). 252.2.2.1 Chñ tr¬ng vµ môc tiªu.

252.2.2.2 KÕt qu¶ xuÊt khÈu lao ®éng.

26

2.2.3 Thêi kú 1996 ®Õn nay. 31


2.2.3.1 Chñ tr¬ng vµ môc tiªu.31

2.2.3.2 KÕt qu¶ xuÊt khÈu lao ®éng.33

2.3 Thµnh c«ng vµ h¹n chÕ trong lÜnh vùc xuÊt khÈu lao ®éng. 38

2.3.1 Nh÷ng thµnh c«ng. 382.3.1.1 XuÊt khÈu lao ®éng gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm.

392.3.1.2 XuÊt khÈu lao ®éng gãp phÇn t¨ng thu nhËp cho ngêi lao ®éng vµ ngo¹i tÖ cho ®Êt níc. 402.3.1.3XuÊt khÈu lao ®éng gãp phÇn tiÕt kiÖm chi phÝ ®µo t¹o, n©ng cao tay nghÒ vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. 402.3.1.4 XuÊt khÈu lao ®éng gãp phÇn cñng cè çc mèi quan hÖ vµ héi nhËp Quèc tÕ.

41

2.3.2 Nh÷ng tån t¹i vµ h¹n chÕ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn xuÊt khÈu lao ®éng trong nh÷ng thêi kú qua. 41

2.3.2.1 Nh÷ng h¹n chÕ vÒ chÝnh s¸ch xuÊt khÈu lao ®éng.41

2.3.2.2 Nguyªn nh©n cña nh÷ng h¹n chÕ.43

Ch¬ng 3 45mét sè biÖn ph¸p chñ yÕu nh»m ®Èy m¹nh vµ n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m tíi 45

3.1.1 VÒ t×nh h×nh thÞ trêng lao ®éng Quèc tÕ. 453.1.2VÒ t×nh h×nh cô thÓ cña tõng thÞ trêng lao ®éng trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi.

463.1.2.1 ThÞ trêng khu vùc §«ng Nam ¸.

463.1.2.2 ThÞ trêng khu vùc §«ng B¾c ¸.

473.1.2.3 ThÞ trêng khu vùc Trung §«ng.

47


3.1.2.4 ThÞ trêng khu vùc Ch©u Phi.48

3.1.2.5 ThÞ trêng çc khu vùc trªn BiÓn.48

3.1.2.6 ThÞ trêng çc khu vùc kh¸c.49

3.1.3 Nh÷ng c¬ héi, th¸ch thøc vµ kh¶ n¨ng tiÕp cËn cña lao ®éng ViÖt Nam. 503.1.3.1 Nh÷ng c¬ héi.

503.1.3.2 Th¸ch thøc.

513.1.3.3 Kh¶ n¨ng tiÕp cËn cña lao ®éng ViÖt Nam.

51

3.2 Ph¬ng híng xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë níc ngoµi trong nh÷ng n¨m tíi. 52

3.2.1 Ph¬ng híng nhiÖm vô. 523.2.1.1 §Çu t m¹nh cho xuÊt khÈu lao ®éng trªn çc lÜnh vùc.

523.2.1.2 Thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸.

523.2.1.3 Hoµn thiÖn thñ tôc hµnh chÝnh.

523.2.1.4 ChÊt lîng nguån lao ®éng xuÊt khÈu.

533.2.1.5 VÒ møc phÝ xuÊt khÈu lao ®éng.

53

3.2.2 Môc tiªu. 53

3.3 Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ®Èy m¹nh vµ n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam. 53

3.3.1 KiÕn nghÞ ®èi víi qu¶n lý Nhµ níc. 533.3.1.1 Hoµn thiÖn hÖ thèng çc V¨n b¶n ph¸p luËt vÒ xuÊt khÈu lao ®éng.

53


3.3.1.2 Thèng nhÊt qu¶n lý chÆt chÏ trong xuÊt khÈu lao ®éng.55

3.3.1.3 T¨ng cêng tr¸ch nhiÖm cña çc Bé, Ngµnh, §oµn thÓ, §Þa ph¬ng trong viÖc ph¸t triÓn thÞ trêng vµ x©y dùng, qu¶n lý çc Doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng. 55

3.3.1.3.1 Bé Ngo¹i giao.55

3.3.1.3.2 Bé Tµi chÝnh.56

3.3.1.3.3 Ng©n hµng.56

3.3.1.3.4 Bé Lao ®éng – Th¬ng binh vµ X· héi.56

3.3.1.3.5 Bé C«ng an vµ Bé T ph¸p.56

3.3.1.3.6 Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o.57

3.3.1.3.7 Bé Y tÕ.57

3.3.1.3.8 Bé V¨n ho¸ Th«ng tin.57

3.3.1.3.9 Çc Bé, Ngµnh, §oµn thÓ vµ §Þa ph¬ng cã doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng.57

3.3.1.4 T¨ng cêng ph¸p chÕ vµ qu¶n lý trong xuÊt khÈu lao ®éng.58

3.3.1.5. TiÕp tôc c¶i çch thñ tôc hµnh chÝnh vÒ xuÊt khÈu lao ®éng.59

3.3.2 §èi víi qu¶n lý Doanh nghiÖp. 60

3.3.3 §èi víi ngêi lao ®éng. 61

3.3.4 §èi víi c«ng t¸c tæ chøc ®µo t¹o xuÊt khÈu lao ®éng. 61


3.3.5 §èi víi vÊn ®Ò hËu xuÊt khÈu lao ®éng. 62

KÕt luËn Tµi liÖu tham kh¶o

PhÇn Phô lôc


KÕt luËnQua vËn dông tæng hîp çc ph¬ng ph¸p nghiªn cøu, qua tr×nh

bµy vµ ph©n tÝch mét çch chi tiÕt vµ cã hÖ thèng t¹i çc ch¬ng, môc luËn v¨n ®· thùc hiÖn vµ lµm râ ®îc mét sè ®iÓm c¬ b¶n sau ®©y:1.HÖ thèng ho¸ mét sè vÊn ®Ò vÒ lý luËn liªn qua ®Õn viÖc ®a lao ®éng ViÖt Nam ®i lao ®éng ë níc ngoµi. §ã lµ çc kh¸i niÖm c¬ b¶n cã liªn quan nh: nguån nh©n lùc, nguån lao ®éng, nh©n lùc, lao ®éng, søc lao ®éng, viÖc lµm, di d©n quèc tÕ, nhËp c, xuÊt c, lao ®éng xuÊt khÈu, di chuyÓn lao ®éng, thÞ trêng lao ®éng trong níc vµ thÞ trêng lao ®éng quèc tÕ.2.Lµm râ sù h×nh thµnh cña hµng ho¸ søc lao ®éng còng nh sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thÞ trêng hµng ho¸ søc lao ®éng, ®ång thêi còng chØ râ sù cÇn thiÕt kh¸ch quan vµ vai trß cña xuÊt khÈu lao ®éng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ViÖt Nam.3.Tr×nh bµy ®îc s¬ ®å quy tr×nh xuÊt khÈu lao ®éng cña ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay vµ ®a ra kinh nghiÖm xuÊt khÈu lao ®éng ë mét sè quèc gia trong cïng khu vùc vµ mét sè bµi häc kinh nghiÖm rót ra tõ çc quèc gia ®ã.4.§· tr×nh bµy çc chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ níc vÒ xuÊt khÈu lao ®éng, ®ång thêi ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ vµ lµm râ kÕt qu¶ xuÊt khÈu lao ®éng cña ViÖt Nam qua çc thêi kú. Qua ®ã ®a ra nh÷ng ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ vÒ thµnh c«ng vµ nh÷ng h¹n chÕ cña xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam.5.§· ®a ra mét sè dù b¸o vÒ thÞ trêng, c¬ héi, th¸ch thøc, kh¶ n¨ng tiÕp cËn cña lao ®éng ViÖt Nam trong thêi gian tíi vµ nh÷ng ph¬ng híng ho¹t ®éng, nh»m ®Èy m¹nh vµ n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu


lao ®éng ViÖt Nam hiÖn nay còng nh trong nh÷ng n¨m tíi.6.LuËn v¨n ®· ®a ra 5 kiÕn nghÞ cô thÓ ®èi víi: - Qu¶n lý Nhµ níc.- Qu¶n lý Doanh nghiÖp.- Ngêi lao ®éng.- C«ng t¸c tæ chøc ®µo t¹o xuÊt khÈu lao ®éng.- VÊn ®Ò hËu xuÊt khÈu lao ®éng.

Danh môc tµi liÖu tham kh¶o

01. B¸o ço t×nh h×nh xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia th¸ng 6/2000 cña Bé Lao ®éng – Th¬ng binh vµ X· héi.

02. B¸o Lao §éng sè b¸o Xu©n n¨m 2003.03. Tµi liÖu Th«ng tin vÒ xuÊt khÈu lao ®éng sè (23 - 02 ®Õn 29 -

02).04. T¹p chÝ ViÖc lµm ngoµi níc sè (1 – 4 /2002 vµ sè 1/2003).05. V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng lÇn thø VIII, IX.06. Bé luËt Lao ®éng níc CHXHCN ViÖt Nam n¨m (1994)07. Gi¸o tr×nh Kinh tÕ vÜ m« n¨m 1995 Trêng §H KTQD Hµ Néi.08. Gi¸o tr×nh Kinh doanh th¬ng m¹i quèc tÕ n¨m 2000 Trêng

§HKTQD09. Gi¸o tr×nh Kinh tÕ §èi ngo¹i n¨m 2000 Trêng §H QL&KD Hµ Néi.10. Gi¸o tr×nh Qu¶n trÞ nh©n lùc Nhµ XB thèng kª n¨m 1998.11. Gi¸o tr×nh §Þa lý kinh tÕ ViÖt Nam.


Phô lôc sè (1).

S¬ ®å Quy tr×nh xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam trong giai ®äan hiÖn nay.


Ký HiÖp ®Þnh hîp t¸c XKL§

ChÝnh phñ ViÖt Nam

ChÝnh phñ N íc ngoµi

Doanh nghiÖp

ViÖt Nam

Doanh nghiÖp N íc

ngoµiT×m kiÕm thÞ tr êng,

§èi t¸c

Ký kÕt tho¶ thuËn hîp t¸c hai bªn

TuyÓn chän lao ®éng

§µo t¹o GD§H

Tæ chøc kh¸m tuyÓn

Tæ chøc ® a L§ ®i

Tæ chøc tiÕp nhËn L§ ®Õn

Tæ chøc qu¶n lý L§ ë n íc ngoµi

Tæ chøc tiÕp nhËn L§ trë vÒ

Tæ chøc trao tr¶ L§ hÕt h¹n hoÆc

buéc L§ ph¶i vÒ n íc v× mét lý do

nµo ®ã.

T¸i xuÊt(® îc ký tiÕp hîp ®ång hoÆc ®i lao ®éng t¹i

n íc kh¸c).

Thanh lý hîp ®ång

Ký kÕt hîp ®ång XKL§

Phô lôc sè (2).

Lîi thÕ vÒ gi¸ nh©n c«ng ViÖt Nam rÎ ®ang mÊt dÇn

HiÖn nay, gia nh©n c«ng cña ViÖt Nam cao h¬n nhiÒu so víi gi¸ nh©n c«ng cïng lo¹i cña mét sè níc xuÊt khÈu lao ®éng.

VÝ dô:

TiÒn l¬ng cña mét c«ng nh©n Trung Quèc lµm viÖc trong ngµnh DÖt may chØ cã: 22USD/th¸ng trong khi ®ã mét c«ng nh©n cña ViÖt Nam lµ 80USD/th¸ng. V× thÕ ngêi lao ®éng cña ta ë trong níc tuy kh«ng cã viÖc lµm hoÆc cã viÖc lµm nhng víi thu nhËp chØ tõ 200.000® ®Õn 300.000® muèn ®i xuÊt khÈu lao ®éng nhng ph¶i chän ®i níc nµo, xÝ nghiÖp nµo cã tiÒn l¬ng cao. ë nh÷ng níc, nh÷ng khu cùc hoÆc nh÷ng ngµnh nghÒ cã tiÒn l¬ng thÊp tõ (120 – 150USD/th¸ng) çc doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng cña ta khã cã thÓ tuyÓn ®îc ®ñ sè lîng lao ®éng ®Ó cung øng cho ®èi t¸c níc ngoµi


Phô lôc sè (3).

NghÞ ®Þnh cña chÝnh phñQuy ®Þnh viÖc ngêi lao ®éng vµ chuyªn gia ViÖt Nam

®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë níc ngoµi

ChÝnh Phñ

C¨n cø LuËt Tæ chøc ChÝnh phñ ngµy 30 th¸ng 9 n¨m 1992.C¨n cø çc ®iÒu 18, 13, 135 vµ 184 cña Bé luËt Lao ®éng

ngµy 23 th¸ng 6 n¨m 1994.Theo ®Ò nghÞ cña Bé trëng Bé lao ®éng - Th¬ng binh vµ

X· héi.

NghÞ §Þnh

Ch¬ng INh÷ng quy ®Þnh chung

§iÒu 1: Ph¸t triÓn hîp t¸c quèc tÕ trong viÖc tæ chøc ®a ngêi lao ®éng vµ chuyªn gia ViÖt Nam (trõ nh÷ng çn bé, c«ng chøc ®îc quy ®Þnh t¹i Ph¸p lÖnh çn bé , c«ng chøc ®i thùc hiÖn nhiÖm vô, c«ng vô ë níc ngoµi do sù ph©n c«ng cña c¬ quan, tæ chøc cã thÈm quyÒn) ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë níc ngoµi lµ mét ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi gãp phÇn ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, gi¶i quyÕt viÖc lµm, t¹o thu nhËp vµ n©ng cao tr×nh ®é nghÒ nghiÖp cho ngêi lao ®éng, t¨ng nguån thu cho ®Êt níc vµ t¨ng cêng quan hÖ hîp t¸c gi÷a níc ta víi çc níc trªn thÕ giíi.

§iÒu2.


ChÝnh phñ

Sè: 152/1999/N§ – CP

Céng hoµ x· héi chñ nghÜa viÖt nam§éc lËp Tù do H¹nh phóc

Hµ Néi, ngµy 20 th¸ng 9 n¨m 1999

1. ChÝnh phñ khuyÕn khÝch çc c¬ quan , çc tæ chøc vµ ngêi ViÖt Nam ë trong vµ ngoµi níc th«ng qua ho¹t ®éng cña m×nh tham gia t×m kiÕm vµ khai th¸c viÖc lµm ë níc ngoµi phï hîp víi ph¸p luËt quèc tÕ, ph¸p luËt ViÖt

Nam vµ ph¸p luËt níc cö dông lao ®éng ViÖt Nam. 2. Ngêi lao ®éng vµ chuyªn gia (sau ®©y gäi chung lµ ngêi lao ®éng) ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë níc ngoµi theo çc h×nh thøc sau ®©y:

a) Th«ng qua doanh nghiÖp ViÖt Nam nhËn thÇu, kho¸n x©y dùng c«ng tr×nh, liªn doanh, liªn kÕt chia s¶n phÈm ë níc ngoµi vµ ®Çu t ra níc ngoµi.

b) Th«ng qua doanh nghiÖp ViÖt Nam lµm dÞch vô cung øng lao ®éng

c) Theo hîp ®ång lao ®éng do ç nh©n ngêi lao ®éng trùc tiÕp víi ngêi sö dông lao ®éng ë níc ngoµi.

3. Ngêi lao ®éng kh«ng ®îc ®i lµm viÖc ë níc ngoµi thuéc çc khu vùc cÊm vµ kh«ng ®îc lµm çc nghÒ thuéc danh môc cÊm theo quy ®Þnh cña

ph¸p luËt ViÖt Nam.

4. Ngêi lao ®éng ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë níc ngoµi theo çc h×nh thøc nãi t¹i kho¶n 2 §iÒu nµy ph¶i dùa trªn c¬ së hîp ®ång theo çc quy ®Þnh

cña NghÞ ®Þnh nµy vµ ph¸p luËt cña níc sö dông lao ®éng, ®ång thêi ph¶i b¶o ®¶m tu©n thñ çc nguyªn t¾c c¬ b¶n cña ph¸p luËt ViÖt Nam.

§iÒu 3. Doanh nghiÖp ®a ngêi lao ®éng ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë níc ngoµi theo çc h×nh thøc quy ®Þnh t¹i ®iÓm a vµ b kho¶n 2. §iÒu 2 cña NghÞ ®Þnh nµy, bao gåm:

1. Doanh nghiÖp cã giÊy phÐp ho¹t ®éng chuyªn doanh;

2. Doanh nghiÖp kh«ng cã giÊy phÐp ho¹t ®éng chuyªn doanh, nhng cã hîp ®ång nhËn thÇu, kho¸n x©y dùng c«ng tr×nh, hîp ®ång liªn doanh, liªn

kÕt chia s¶n phÈm ë níc ngoµi, hîp ®ång cung øng lao ®éng phï hîp víi ngµnh nghÒ s¶n xuÊt, kinh doanh cña doanh nghiÖp hoÆc ®Çu t níc ngoµi.

§iÒu 4: Bé lao ®éng - Th¬ng binh vµ X· héi gióp ChÝnh Phñ thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý thèng nhÊt viÖc ®a ngêi lao ®éng ViÖt Nam ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë níc ngoµi.


Ch¬ng I

Thñ tíng cÊp phÐp ho¹t ®éng chuyªn doanh vµ ®¨ng ký hîp ®ång ®a ngêi lao ®éng ®i lµm viÖc

cã thêi h¹n ë níc ngoµi.

§iÒu 5.1. Doanh nghiÖp ViÖt nam cã ®ñ ®iÒu kiÖn díi ®©y ®îc xem

xÐt cÊp phÐp ho¹t ®éng chuyªn doanh ®a ngêi lao ®éng ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë níc ngoµi:

a. Doanh nghiÖp Nhµ níc, doanh nghiÖp §oµn thÓ thuéc Trung -¬ng §oµn Thanh niªn C«ng s¶n Hå ChÝ Minh, Trung ¬ng Héi Liªn hiÖp Phô n÷ ViÖt nam, Tæng Liªn ®oµn Lao §éng ViÖt Nam, Héi n«ng d©n ViÖt Nam, Héi ®ång Trung ¬ng Liªn Minh Hîp t¸c x· ViÖt nam, Phßng Th¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam;

b. Cã vèn ®iÒu lÖ tõ mét tû ®ång trë lªn.c. Doanh nghiÖp ph¶i cã Ýt nhÊt 50% çn bé qu¶n lý vµ ®iÒu

hµnh ho¹t ®éng ®a ngêi lao ®éng ®i lµm viÖc ë níc ngoµi cã tr×nh ®é ®¹i häc trë lªn cã ngo¹i ng÷ ®Ó trùc tiÕp lµm viÖc víi ®èi t¸c n-íc ngoµi. Ngêi l·nh ®¹o vµ ®éi ngò çn bé qu¶n lý ph¶i cã lý lÞch râ rµng cha bÞ kÕt ¸n h×nh sù.

d. Cã tµi liÖu chøng minh kh¶ n¨ng ký kÕt hîp ®ång vµ thùc hiÖn viÖc ®a ngêi lao ®éng ®o lao ®éng ®i lµm viÖc ë níc ngoµi.

2.Hå s¬ xin phÐp ho¹t ®éng chuyªn doanh;a. §¬n ®Ò nghÞ cÊp phÐp ho¹t ®éng chuyªn doanhb. Çc v¨n b¶n chøng minh vÒ vèn vµ t×nh h×nh tµi chÝnh cña

doanh nghiÖp t¹i thêi ®iÓm xin cÊp phÐp, cã x¸c nhËn cña c¬ quan tµi chÝnh cã thÈm quyÒn.

c. LuËn chøng kinh tÕ vÒ kh¶ n¨ng ho¹t ®éng cña cña doanh nghiÖp trong lÜnh vùc ®a ngêi lao ®éng ViÖt nam ®i lµm viÖc ë n-íc ngoµi cã ý kiÕn cña thñ trëng c¬ quan chñ qu¶n cña doanh nghiÖp ( thue trëng Bé, Ngµnh, §oµn thÓ Trung ¬ng hoÆc Chñ tÞch Uû Ban Nh©n D©n TØnh, Thµnh Phè trùc thuéc Trung ¬ng lµ c¬ quan chñ qu¶n cña doanh nghiÖp).

d. QuyÕt ®Þnh thµnh lËp doanh nghiÖp chuyªn doanh ®a ngêi lao ®éng ®i lµm viÖc ë níc ngoµi.

§èi víi viÖc thµnh lËp míi doanh nghiÖp chuyªn doanh hoÆc bæ sung chøc n¨ng ®a ngêi lao ®éng ®i lµm viÖc ë níc ngoµi cho doanh nghiÖp ®· thµnh lËp th× thñ trëng Bé, Ngµnh, C¬ quan


Trung ¬ng çc §oµn thÓ hoÆc chñ tich Uû ban nh©n ®©n tØnh, thµnh phè triùc thuéc Trung ¬ng ph¶i tho¶ thuËn víi Bé Lao ®«ng - Th¬ng binh vµ X· hé b»ng v¨n b¶n tríc khi ra quyÕt ®Þnh.

3.Hå s¬ xin phÐp ho¹t ®éng chuyªn doanh göi vÒ Bé Lao ®éng – Th¬ng binh vµ X· héi. Thêi h¹n xem xÐt cÊp giÊy phÐp kh«ng qu¸ 15 ngµy, kÓ tõ ngµy nhËn ®ñ hå s¬ hîp lÖ theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 2 §iÒu nµy; lÖ phÝ giÊy phÐp ho¹t j®äng chuyªn doanh lµ 10.000.000 ®ång( mêi triÖu ®ång).

§iÒu 61. Doanh nghiÖp ®¨ng ký hîp ®ång t¹i Bé Lao ®éng – Th¬ng

binh vµ X· héi theo quy ®Þnh sau ®©y:a. Doanh nghiÖp cã giÊy phÐp ho¹t ®éng chuyªn doanh ph¶i

®¨ng ký hîp ®ång Ýt nhÊt 3 ngµy tríc khi tæ chøc tuyÓn chä ngêi lao ®éng ®i lµm viÖc ë níc ngoµi.

b. Doanh nghiÖp kh«ng cã giÊy phÐp ho¹t ®éng chuyªn doanh quy ®Þnh t¹i kho¶n 2 §iÒu 3 NghÞ ®Þnh nµy ph¶i ®¨ng ký hîp ®ång Ýt nhÊt 7 ngµy tríc khi tæ chøc tuyÓn chän ngêi lao ®éng ®i lµm viÖc ë níc ngoµi

c. Hå s¬ ®¨ng ký hîp ®ång cña doanh nghiÖp gåm cã:- B¶n sao hîp ®ång ®· ký víi bªn níc ngoµi;- §èi víi ®oanh nghiÖp kh«ng cã giÊy phÐp ho¹t ®éng chuyªn

doanh quy ®Þnh t¹i kho¶n 2 §iÒu 3 NghÞ ®Þnh nµy ph¶i cã v¨n b¶n chøng minh kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp ®¶m b¶o thùc hiÖn hîp ®ång t¹i thêi ®iÓm ®¨ng ký hîp ®ång, cã x¸c nhËn cña cc¬ quan tµi chÝnh cã thÈm quyÒn.

2.Ngêi lao ®éng ®Ý lµm viÖc theo hîp ®ång lao ®éng ç nh©n ký kÕt víi ngêi sö dông lao ®éng ë nø¬c ngoµi ph¶i ®¨ng ký hîp ®ång lao ®éng t¹i së Lao ®éng – Th¬ng binh vµ X· héi ®Þa ph¬ng n¬i ngêi lao ®éng thêng tró.- Hå s¬ xin ®¨ng ký hîp ®ång lao ®éng ç nh©n gåm cã:- §¬n xin ®i lao ®éng ë níc ngoµi, cã x¸c nhËn cña Uû ban

nh©n d©n phêng, x·, thÞ trÊn vÒ n¬i thêng tró cña ngêi lao ®éng. §èi víi nh÷ng ngßi ®ang lµm viÖc ë çc ®¬n vÞ sù nghiÖp, çc c¬ së s¶n xuÊt dÞch vô th× cÇn cã thªm x¸c nhËn cña n¬i ngêi lao ®éng lµm viÖc;- B¶n sao hîp ®ång lao ®éng hoÆc b¶n sao v¨n b¶n tiÕp nhËn

lµm viÖc cña bªn níc ngoµi.


3.Trong trêng hîp xÐt thÊy hîp ®ång göi ®¨ng ký kh«ng ®ñ çc ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt do Bé Lao ®éng – Th¬ng binh vµ X· héi quyÕt ®Þnh viÖc t¹m ®×nh chØ hoÆc ®×nh chØ thùc hiÖn hîp ®ång víi bªn níc ngoµi.

Ch¬ng III

QuyÒn vµ nghÜa vô cña ngêi lao ®éng viÖt nam®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë níc ngoµi

§iÒu 71.C«ng d©n ViÖt Nam ®ñ 18 tuæi trë lªn, tù nguyÖn ®i lµm viÖc ë níc ngoµi, cã ®ñ çc tiªu chuÈn vµ ®iÒu kiÖn theo yªu cÇu cña hîp ®ång víi bªn níc ngoµi, th× ®îc ®i lµm viÖc ë níc ngoµi, trõ nh÷ng ngêi díi ®©y:

a. Çn bé, c«ng chøc ®ang lµm viÖc trong çc c¬ quan hµnh chÝnh Nhµ níc, c¬ quan d©n cö, c¬ quan §oµn thÓ chÝnh trÞ – x· héi:

b. Sü quan, h¹ sü quan, chiÕn sü ®ang t¹i ngò trong Qu©n ®éi nh©n d©n, C«ng an nh©n d©n:

c. Ngêi cha ®îc phÐp xuÊt c¶nh theo quy ®Þnh hiÖn hµnh cña ph¸p luËt.

2.Hå s¬ ç nh©n nép cho doanh nghiÖp gåm cã:a. §¬n xin ®i lµm viÖc ë níc ngoµi; b. S¬ yÕu lý lÞch cã x¸c nhËn cña Uû ban nh©n d©n x·, phêng,

thÞ trÊn hoÆc c¬ quan, ®¬n vÞ n¬i qu¶n lý ®¬ng sù;c. GiÊy chøng nhËn søc khoÎ;d. Hîp ®ång ®i lµm viÖc ë níc ngoµi theo mÉu do Bé Lao ®éng -

Th¬ng binh vµ X· héi quy ®Þnh;e. GiÊy tê kh¸c theo yªu cÇu cña bªn níc ngoµi (nÕu cã).

§iÒu 8: Ngêi lao ®éng ®i lµmg viÖc ë níc ngoµi th«ng qua doanh nghiÖp cung øng lao ®éng cã çc quyÒn vµ lîi Ých sau ®©y:

1.§îc cung cÊp ®Çy ®ñ chÝnh x¸c çc th«ng tin vÒ viÖc lµm n¬i ë vµ n¬i lµm viÖc, thêi h¹n hîp ®ång, ®iÒu kiÖn lµm viÖc vµ sinh ho¹t, tiÒn l¬ng, tiÒn thëng, tiÒn lµm thªm giê, chÕ ®é b¶o hiÓm vµ nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt kh¸c tríc khi ký kÕt hîp ®ång ®i lµm viÖc ë níc ngoµi.LuËn v¨n tèt nghiÖp 94

2.§îc c¬ quan ®¹i diÖn ngo¹i giao, c¬ quan l·nh sù cña ViÖt Nam ë níc ngoµi b¶o hé çc quyÒn vµ lîi Ých chÝnh ®¸ng.

3.§îc hëng chÕ ®é u ®·i trong viÖc chuyÓn thu nhËp b»ng ngo¹i tÖ vµ thiÕt bÞ, nguyªn liÖu vÒ níc ®Ó ®Çu t ph¸t triÓn s¶n xuÊt, kinh doanh theo chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt hiÖn hµnh cña ViÖt Nam;

4.KhiÕu l¹i, tè ço víi c¬ quan Nhµ níc cã thÈm quyÒn cña ViÖt Nam vÒ nh÷ng vi ph¹m hîp ®ång cña doanh nghiÖp ®a ®i lµm viÖc ë n-íc ngoµi; khiÕu n¹i víi c¬ quan Nhµ níc cã tham quyÒn cña Nhµ níc së t¹i t¹i vÒ nh÷ng vi ph¹m hîp ®ång cña ngêi sö dông lao ®éng.

5.Ký hîp ®ång ®i lµm viÖc ë níc ngoµi víi doanh nghiÖp ®a ®i lµm viÖc ë níc ngoµi, ký hîp ®ång lao ®éng víi ngêi sö dông lao ®éng ë níc ngoµi vµ ®îc hëng çc quyÒn lîi ghi trong çc hîp ®ång ®· ký.

6.§îc tham gia chÕ ®é b¶o hiÓm x· héi theo quy ®Þnh hiÖn hµnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam.

7.§îc nhËn l¹i sè tiÒn ®Æt cäc ®· nép vµ l·i suÊt ph¸t sinh trong khi hoµn thµnh hîp ®ång lµm viÖc ë níc ngoµi vÒ níc.

§iÒu 9. Ngêi lao ®éng ®i lµm viÖc ë níc ngoµi th«ng qua doanh nghiÖp cung øng lao ®éng cã çc nghÜa vô sau ®©y:

1.Thùc hiÖn ®óng çc ®iÒu kho¶n ®· ký trong hîp ®ång ®i lµm viÖc ë níc ngoµi vµ hîp ®ång lao ®éng, quy chÕ lµm viÖc vµ sinh ho¹t ë n¬i lµm viÖc.

2.Nép phÝ dÞch vô cho doanh nghiÖp ®a ®i lµm viÖc ë níc ngoµi theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 2 §iÒu 12 cña NghÞ ®Þnh nµy.

3.Nép tiÒn ®Æt cäc cho doanh nghiÖp ®a ®i lµm viÖc ë níc ngoµi ®Ó b¶o ®¶m viÖc thùc hiÖn hîp ®ång lµm viÖc ë níc ngoµi.4.Nép thuÕ thu nhËp theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh. Tr-êng hîp lµm viÖc ë nh÷ng níc ®· ký HiÖp ®Þnh tr¸nh ®¸nh thuÕ hai lÇn víi ViÖt Nam th× chØ ph¶i thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ thu nhËp theo quy ®Þnh t¹i hiÖp ®Þnh ®ã.

5.Nép tiÒn b¶o hiÓm x· héi theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh.


6.Tham dù çc kho¸ ®µo t¹o vµ gi¸o dôc ®Þnh híng tríc khi ®i lµm viÖc ë níc ngoµi.

7.Kh«ng ®îc tù bá hîp ®ång hoÆc tæ chøc cho ngêi lao ®«ng kh¸c bá hîp ®ång lao ®éng ®· ký víi ngêi sö dông lao ®éng ®i lµm viÖc ë níc kh¸c.

8.Tù chÞu tr¸nh nhiÖm vÒ thiÖt h¹i do b¶n th©n vi ph¹m hîp ®ång, vi ph¹m ph¸p luËt g©y ra cho doanh nghiÖp ®a ®i lµm viÖc në níc ngoµi vµ cho bªn níc ngoµi theo ph¸p luËt cña ViÖt Nam vµ ph¸p luËt cña níc së t¹i;

9.ChÊp hµnh nghiªm chØnh çc quy ®Þnh cña Nhµ níc vÒ qu¶n lý c«ng d©n ViÖt Nam ë níc ngoµi vµ chÞu sù qu¶n lý cña c¬ quan ®¹i diÖn ViÖt Nam ë níc së t¹i;

10. Tu©n thñ ph¸p luËt ViÖt Nam vµ ph¸p luËt cña níc së t¹i, gi÷ g×n bÝ mÆt quèc gia vµ ph¸t huy çc truyÒn thèng tèt ®Ñp cña d©n téc, t«n träng phong tôc tËp qu¸n vµ cã quan hÖ tèt víi nh©n d©n cña níc së t¹i.

§iÒu 10.1. Ngêi lao ®éng ®i lµm viÖc ë níc ngoµi theo hîp ®ång lao ®éng ç nh©n ë níc ngoµi cã çc quyÒn, lîi Ých vµ nghÜa vô quy ®Þnh t¹i çc kho¶n 2, 3, 4,6 §iÒu 8 vµ çc kho¶n 1,4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 §iÒu 9 cña NghÞ ®Þnh nµy; ®îc quyÒn mang ra níc ngoµi hoÆc ®a vÒ níc nh÷ng c«ng cô lµm viÖc cÇn thiÕt cña ç nh©n mµ kh«ng ph¶i chÞu thuÕ.

§iÒu 11.1.Ngêi lao ®éng ®i lµm viÖc ë níc ngoµi theo çc h×nh thøc nãi t¹i ®iÓm a vµ b kho¶n 2 §iÒu 2 cña NghÞ ®Þnh nµy khi hÕt h¹n hîp ®ång, nÕu ®îc gia h¹n tiÕp tôc lµm viÖc ë níc ngoµi hay cã nguyÖn väng lµm tiÕp hîp ®ång kh¸c, ph¶i ®¨ng ký víi doanh nghiÖp cö ®i ®Ó lµm çc thñ tôc vµ ®îc hëng çc quyÒn, lîi Ých vµ nghÜa vô theo quy ®Þnh cña NghÞ ®Þnh nµy.

2.Ngêi lao ®éng ®ang ë níc ngoµi kh«ng thuéc ®èi tîng nãi ë kho¶n 1. §iÒu 1, nÕu cã hîp ®ång lao ®éng hîp ph¸p ph¶i ®¨ng ký víi c¬ quan ®¹i diÖn ViÖt Nam ë níc ®ã theo quy ®Þnh vÒ ®¨ng ký hîp


®ång vµ ®îc hëng çc quyÒn, lîi Ých vµ nghÜa vô quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 §iÒu 10 cña NghÞ ®Þnh nµy.

I. Ch¬ng IV

QuyÒn vµ nghÜa vô cña doanh nghiÖp ®a ngêi lao ®éng ViÖt nam ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë níc ngoµi

§iÒu 12. Doanh nghiÖp cã giÊy phÐp ho¹t ®éng chuyªn doanh cã çc quyÒn sau ®©y:1.Chñ ®éng t×m kiÕm, kh¶o s¸t thÞ trêng lao ®éng, lùa chän h×nh thøc hîp ®ång vµ trùc tiÕp çc hîp ®ång ®a ngêi lao ®éng ViÖt Nam ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë níc ngoµi b¶o ®¶m lîi Ých cña Nhµ níc, cña doanh nghiÖp vµ cña ngêi lao ®éng;

2.Thu phÝ dÞch vô ®Ó phôc vô cho ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp víi møc kh«ng qu¸ 12% l¬ng cña ngêi lao ®éng theo hîp ®ång, riªng ®èi víi sÜ quan vµ thuyÒn viªn lµm viÖc trªn tµu vËn t¶i biÓn thu kh«ng qu¸ 18% l¬ng ngêi lao ®éng theo hîp ®ång;

3.NhËn tiÒn ®Æt cäc cña ngêi lao ®éng theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 §iÒu 19 cña NghÞ ®Þnh nµy. ViÖc nhËn tiÒn ®Æt cäc ph¶i ®îc ghi râ trong hîp ®ång ®o lµm viÖc ë níc ngoµi;

4.§îc quyÒn ký quyÕt ®Þnh ®a ngêi lao ®éng ®i lµm viÖc ë níc ngoa× do doanh nghiÖp tuyÓn chän theo sè lîng ®· ®¨ng ký, lµm c¬ së ®Ó c¬ quan C«ng an cã thÈm quyÒn cÊp thÈm quyÒn cÊp hé chiÕu cho ngêi lao ®éng;

5.Khëi kiÖn ra Toµ ¸n ®Ó yªu cÇu ngêi lao ®éng båi thêng ngêi lao ®éng thiÖt h¹i do vi ph¹m hîp ®ång g©y ra theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt;

6.§Ò nghÞ c¬ quan ®¹i diÖn ViÖt Nam ë níc ngoµi vµ çc c¬ quan Nhµ níc cã liªn quan cung cÊp th«ng tin vÒ thÞ trêng lao ®éng ë níc ngoµi vµ b¶o vÖ quyÒn lîi hîp ph¸p cña doanh nghiÖp;

7.§îc Nhµ níc hç trî ®µo t¹o nghÒ, kü thuËt vµ c«ng nghÖ, ngo¹i ng÷ cho ngêi lao ®éng vµ båi dìng, n©ng cao chÊt lîng çn bé cña


doanh nghiÖp lµm nhiÖm vô qu¶n lý ho¹t ®éng ®a ngêi lao ®éng ®i lµm viÖc ë níc ngoµi.

§iÒu 13. Doanh nghiÖp cã giÊy phÐp ho¹t ®éng chuyªn doanh cã nghÜa vô sau ®©y:1.§¨ng ký hîp ®ång, tæ chøc ®a ngêi lao ®éng ®i lµm viÖc ë níc ngoµi theo ®óng çc quy dÞnh cña NghÞ ®Þnh nµy vµ ph¸p luËt cã liªn quan cña Nhµ níc;

2.Cung cÊp th«ng tin cho ngêi lao ®éng theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 §iÒu 8 cña NghÞ ®Þnh nµy; tuyÓn chän, ®µo t¹o, gi¸o dôc ®Þnh h-íng cho ngêi lao ®éng tríc khi ®i lµm viÖc ë níc ngoµi theo híng dÉn cña Bé lao ®éng – Th¬ng binh vµ X· héi;

3.Thùc hiÖn nghiªm chØnh çc hîp ®ång ®· ký víi níc ngoµi, b¶o ®¶m ®Çy ®ñ çc quyÒn vµ lîi Ých cña ngêi lao ®éng theo çc ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång lao ®éng ®· ký víi ngêi lao ®éng vµ víi bªn níc ngoµi;4.Trong vßng 15 ngµy, kÓ c¶ tõ ngµy nhËn tiÒn ®Æt cäc cña ngêi lao ®éng, doanh nghiÖp ph¶i chuyÓn toµn bé sè tiÒn ®Æt cäc ®· vµo tµi kho¶n cña donh nghiÖp më t¹i Kho b¹c Nhµ níc n¬i doanh nghiÖp cã trô së chÝnh vµ th«ng b¸o b»ng v¨n b¶n cho Bé lao ®«ng – Th¬ng binh vµ X· héi;

5.Thu tiÒn b¶o hiÓm x· héi cña ngêi lao ®éng ®Ó nép cho c¬ quan chøc n¨ng cã thÈm quyÒn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt;

6.u tiªn tuyÓn chän ®èi tîng thuéc diÖn chÝnh s¸ch u ®·i theo híng dÉn cña Bé Lao ®éng – Th¬ng binh vµ X· héi;

7.Tæ chøc ®a ®i, qu¶n lý, ®a vÒ vµ b¶o vÖ quyÒn lîi hîp ph¸p cña ngêi lao ®éng trong thêi gian lµm viÖc ë níc ngoµi. KÞp thêi cung cÊp th«ng tin ®Çy ®ñ vÒ sè lîng vµ n¬i lµm viÖc cña ngêi lao ®éng ViÖt Nam cho c¬ quan ®¹i diÖn ViÖt Nam ë nø¬c cã ngêi lao ®éng cña doanh nghiÖp lµm viÖc. ChÞu sù chØ ®¹o cña c¬ quan ®¹i diÖn ViÖt nam ë níc ngoµi trong viÖc gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò ph¸t sinh ®Õn ngêi lao ®éng do doanh nghiÖp ®a ®i;

8.Trêng hîp ngêi lao ®éng bÞ tai n¹n, m¾c bÖnh nghÒ nghiÖp hoÆc bÞ chÕt ë níc ngoµi, doanh nghiÖp ph¶i chñ tr× vµ phèi hîp víi bªn


níc ngoµi, çc c¬ quan chøc n¨ng cña ViÖt Nam vµ cña níc së t¹i ®Ó kÞp thêi gi¶i quyÕt, b¶o ®¶m quyÒn lîi hîp ph¸p cña ngêi lao ®éng;

9.Kh«ng ®îc ®a ngêi lao ®éng ®i lµm nh÷ng nghÒ, nh÷ng khu vùc ë níc ngoµi theo danh môc cÊm do Bé lao ®éng – Th¬ng binh vµ X· héi quy ®Þnh

10. B¶o ®¶m vµ x¸c nhËn vµo sæ lao ®éng vµ sæ b¶o hiÓmt x· héi lao ®éng ®i lµm viÖc ë níc ngoµi theo quy ®Þnh hiÖn hµnh cña Nhµ níc;

11. Båi th¬ng cho ngêi lao ®éng thiÖt h¹i do doanh nghiÖp hoÆc do bªn níc ngoµi vi ph¹m hîp ®ång g©y ra theo ph¸p luËt cña ViÖt Nam vµ ph¸p luËt cña níc së t¹i;

12. Nép cho Bé Lao ®éng – Th¬ng binh vµ X· héi phÝ qu¶n lý b»ng 1% kho¶n thu phÝ dÞch vô, nép thuÕ theo quy ®Þnh ®èi víi çc ho¹t ®éng cã liªn quan ®Õn ®a ngêi lao ®éng ®i lµm viÖc ë n-íc ngoµi. ChÊp hµnh ®Çy ®ñ çc chÝnh s¸ch, chÐ ®é vÒ qu¶n lý tµi chÝnh, qu¶n lý vµ sö dông ngo¹i tÖ theo quy ®Þnh hiÖn hµnh cña Nhµ níc;

13. Thùc hiÖn chÕ ®é b¸o ço ®Þnh ký 3 th¸ng, 6 th¸ng, hµng n¨m vµ ®ét xuÊt theo híng dÉn cña Bé lao ®éng – Th¬ng binh vµ X· héi.

§iÒu 14.1.Doanh nghiÖp ph¶i trùc tiÕp tuyÓn chän ngêi lao ®éng phï hîp víi yªu cÇu cña bªn sö dông lao ®oäng ë níc ngoµi theo ®óng quy ®Þnh phï hîp víi yªu cÇu cña bªn sö dông lao ®éng ë níc ngoµi theo ®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËt ViÖt nam, doanh nghiÖp cã thÓ hîp t¸c víi ®¬n vÞ kh¸c hoÆc ®Þa ph¬ng trong viÖc chuÈn bÞ nguån lao ®éng, dù tuyÓn chän vµ çc vÊn ®Ò kh¸c cã liªn quan ®Õn ngêi lao ®éng khi lµm viÖc ë níc ngoµi.

2.Trong trêng hîp doanh nghiÖp tuyÓn chän lao ®éng ë çc ®¬n vÞ kh¸c hoÆc ë ®Þa ph¬ng th× ph¶i xuÊt tr×nh giÊy phÐp ho¹t ®éng chuyªn doanh víi ®¬n vÞ cung cÊp lao ®éng hoÆc Së Lao ®éng - Th¬ng binh vµ X· héi.


3. Doanh nghiÖp ph¶i quy ®Þnh thêi h¹n tuyÓn chän, lµm thñ tôc cho ngêi lao ®éng ®i lµm viÖc níc ngoµi. Trong trêng hîp hÕt thêi h¹n mµ cha ®-a ngêi lao ®éng ®i níc ngoµi lµm viÖc th× ph¶i th«ng b¸o râ lý do cho ng-êi lao ®éng biÕt. NÕu hÕt thêi h¹n ®ã, ngêi lao ®éng kh«ng cã nhu cÇu ®i lµm viÖc ë níc ngoµi, th× ph¶i thanh to¸n l¹i sè tiÒn mµ ngêi lao ®éng ®· chi phÝ theo quy ®Þnh vµ tho¶ thuËn víi doanh nghiÖp.

§iÒu 15. Doanh nghiÖp cö ®¹i diÖn cña doanh nghiÖp ë níc ngoµi ®Ó qu¶n lý vµ b¶o vÖ quyÒn lîi cña ngêi lao ®éng lµm viÖc ë níc ngoµi, t×m hiÓu vµ ph¸t triÓn thÞ trêng lao ®éng. Çn bé ®îc cö ®i lµm viÖc ®¹i diÖn cña doanh nghiÖp ë níc ngoµi ph¶i lµ nh÷ng ngêi cã phÈm chÊt ®¹o ®øc tèe, cã ®ó n¨ng lùc, chuyªn m«n, ngo¹i ng÷ phï hîp víi yªu cÇu c«ng viÖc. Biªn chÕ, quyÒn h¹n cña bé m¸y lao ®éng ë níc ngoµi do doanh nghgiÖp quyÕt ®Þnh phï hîp víi ph¸p luËt Viªtj Nam vµ ph¸p luËt cña níc söo t¹i.

§iÒu 16. Doanh nghiÖp kh«ng cã giÊy phÐp ho¹t ®éng chuyªn doanh nhng cã hîp ®ång cung cÊp lao ®éng phï hîp víi ngµnh nghÒ s¶n xuÊt, kinh doanh cña doanh nghiÖp quy ®Þnh t¹i kho¶n 2 §iÒu 3 NghÞ ®Þnh nµy khi ®a ngêi lao ®éng ®i lµm lµm viÖc ë níc ngoµi vµ cã nghÜa vô quy ®Þnh t¹i çc kho¶n 1, 2, 3, 3, 4, 5, 6 §iÒu 12 vµ §iÒu 13 cña NghÞ ®Þnh nµy.

Khi ®a ngêi lao ®éng ®i lµm viÖc ë níc ngoµi, doanh nghiÖp ph¶i u tiªn tuyÓn ngêi lao ®éng ®ang lµm viÖc t¹i doanh nghiÖp. Trong trêng hîp lao ®éng cña doanh nghiÖp kh«ng ®ñ th× ®îc tuyÓn ngêi lao ®éng vµo doanh nghiÑep ®Ó ®a ®i lµm viÖc ë níc ngoµi.

§iÒu 17. Doanh nghiÖp nhËnu thÇu, kho¸n x©y dùng liªn doanh liªn kÕt chia s¶n phÈm ë níc ngoµi hoÆc ®Çu t ra níc ngoµi khi thcj hiÖn ®a ngêi lao ®éng ®i almf viÖc ë níc ngoµi cã quyÒn vµ nghÜa vô theo quy ®Þnh t¹i çc kho¶n 4,5, 6 §iÒu , çc kho¶n 1, 2, 3, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 13 §iÒu 13 cña NghÞ ®Þnh nµy vµ nép cho Bé Lao ®éng – Th¬ng binh vµ X· héi phÝ qu¶n lý theo quy ®Þnh cña Bé Tµi chÝnh vµ Bé Lao ®éng – Th¬ng binh vµ X· héi, ®îc mang ra níc ngoµi vµ mang vÒ níc çc lo¹i m¸y mãc, thiÕt bÞ s¶n xuÊt cÇn thiÕt cã liªn quan ®Õn viÖc thùc hiÖn hîp ®ång ®· ký víi bªn níc ngoµi mµ kh«ng ph¶i chÞu thuÕ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam; thùc hiÖnu çc chÕ ®é ®èi víi ngêi lao ®éng theo quy ®Þnh cña LuËn v¨n tèt nghiÖp 100

cña ph¸p luËt lao ®éng cña ViÖt nam vµ tr¶ c«ng cho ngêi lao ®éng b»ng ngo¹i tÖ thu ®îc nÕu cã.

Ch¬ng V

Tr¸ch nhiÖm cña çc Bé, ngµnh vµ ®Þa ph¬ng trong viÖc ®a ngêi lao ®éng viÖt nam ®i lµm viÖc

cã thêi h¹n ë níc ngoµi

§iÒu 18. Bé Lao ®éng – Th¬ng binh vµ x· héi cã tr¸nh nhiÖm

1.§µm ph¸n, ký kÕt çc HiÖp ®Þnh ChÝnh phñ vÒ hîp t¸c sö dông lao ®éng víi níc ngoµi theo uû quyÒn cña Thñ tíng ChÝnh phñ;

2.X¸c ®Þnh chØ tiªu kÕ ho¹ch hµng n¨m vµ 5 n¨m vÒ ®a lao ®éng ®i lµm viÖc ë níc ngoµi; phèi hîp víi çc Bé, çc ngµnh, §oµn thÓ trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng chØ ®¹o thùc hiÖn;

3.Nghiªn cøu cña çc chÝnh s¸ch, chÕ ®é liªn quan ®Õn viÖc ®a ngêi lao ®éng ViÖt Nam ®i lµm viÖc ë níc ngoµi cã thêi h¹n ë nãc ngoµi ChÝnh phñ ban hnµh hoÆc ban hµnh theo thÈm quyÒn vµ h-íng dÉn thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, chÕ ®é ®ã.

4.Nghiªn cøu thÞ trêng lao ®éng ngoµi níc vµ quy ®Þnh çc ®iÒu kiÖn lµm viÖc, sinh ho¹t cÇn thiÕt cho ngêi lao ®éng, quy ®Þnh çc danh môc, çc nghÒ cÊm, çc khu vùc cÊm ®a ngêi lao ®éng ViÖt nam ®i lµm viÖc ë níc ngoµi;

5.Híng dÉn c«ng t¸c båi dìng, t¹o nguån lao ®éng ®i lµm viÖc ë níc ngo×a; quy ®Þnh çc ch¬ng tr×nh ®µo t¹o, gi¸o dôc ®Þnh híng ncho ngêi lao ®éng trwocs khi ®i lµm viÖc ë níc ngoµi. Thµnh lËp çc trung t©m quèc gia ®µo t¹o ngêi lao ®éng cã kü thuËt , tay nghÒ cao vµ ngo¹i ng÷ ®¸p øng yªu cÇu cña thÞ trêng lao ®éng ngoµi níc;

6.CÊp, ®×nh chØ vµ thu håi giÊy phÐp ho¹t ®éng chuyªn doanh, nhËn ®¨ng ký hîp ®ång vµ thu lÖ phÝ, phÝ qu¶n lý theo quy ®Þnh;

7.Tæ chøc c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra çc c¬ quan vµ doanh nghiÖp cã liªn quan ®Õn viÖc thùc hiÖn ®a ngêi lao ®éng ViÖt LuËn v¨n tèt nghiÖp 101

Nam ®i lµm viÖc ë níc ngoµi; t¹m ®×nh chØ thùc hiÖn hîp ®ång theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 3 §iÒu 6 kho¶n 24 cña NghÞ ®Þnh nµy;

8.§Þnh kú b¸o ço víi Thñ tíng ChÝnh phñ vÒ t×nh h×nh lao ®éng ViÖt nam lµm viÖc cã thêi h¹n ë níc ngoµi;

9.Phèi hîp víi Bé ngo¹i giaovµ çc Bé, ngµnh cã liªn quan gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò ph¸t sinh trong viÖc qu¶n lý ngêi lao ®éng ViÖt Nam lµm viÖc ë níc ngoµi;

10. Phèi hîp víi Bé ngo¹i giao vµ Ban Tæ chøc - çn bé ChÝnh phñ nghiªn cøu tæ chøc bé phËn qu¶n lý lao ®éng trong c¬ quan ®¹i diÖn ViÖt Nam ë nhu÷ng níc vµ khu vùc cã nhiÒu lao ®éng ViÖt nam lµm viÖc hoÆc cã nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng nhËn nhiÒu lao ®éng ViÖt nam lµm viÖc hoÆc cã nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng nhËn nhiÒu lao ®éng ViÖt nam víi sè lîng biªn chÕ, chøc n¨ng, nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n vµ nghÜa vô vµ quyÒn h¹n phï hîp víi Ph¸p luËt vÒ c¬ quan ®¹i diÖn níc ngoµi Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam;

§iÒu 19.1.Bé tµi chÝnh chñ tr× phèi hîp víi Bé lao ®«ng – Th¬ng binh vµ X· héi quy ®Þnh chi tiÕt viÖc thu vµ sö dông lÖ phÝ, phÝ qu¶n lý vµ phÝ dÞch vô; møc vµ thÓ thøc gi÷ tiÒn ®Æt cäc cña ngêi lao ®éng.

2.C¬ quan ®¹i diÖn ViÖt Nam ë níc ngoµi thùc hiÖn qu¶n lý Nhµ níc ®èi víi lao ®éng ViÖt nam ë níc së t¹i; th«ng qua Bé ngo¹i giao cung cÊp kÞp thêi cho Bé Lao ®éng – Th¬ng binh vµ X· héi th«ng tin vÒ t×nh h×nh thÞ trêng lao ®éng ngoµi níc vµ t×nh h×nh ngêi lao ®éng ViÖt Nam ë níc së t¹i ; liªn hÖ víi çc c¬ quan chøc n¨ng cña níc së t¹i ®Ó gióp Bé Lao ®«ng – Th¬ng binh vµ X· héi thiÕt lËp quan hÖ hîp t¸c sö dông lao ®éng phèi hîp víi çc tæ chøc; c¬ quan h÷u quan cña níc së t¹i vµ çc tæ chøc quèc tÕ ®Ó gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò ph¸t sinh nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña ngêi lao ®éng vµ cña doanh nghiÖp ViÖt Nam.

3.Bé C«ng an trong ph¹m vi tr¸ch nhiÖm cña m×nh phèi hîp víi Bé lao ®éng – Th¬ng binh vµ X· héi trong viÖc qu¶n lý ngêi lao ®éng ®i lµm viÖc ë níc ngoµi; t¹o ®iÒu kÞÖn ®Ó ngêi lao ®éng ®îc cung hé chiÕu mét çch thuËn lîi theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, ®¸p øng yªu cÇu vÒ thêi h¹n thùc hiÖn hîp ®ång víi bªn níc ngoµi.


4.Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t vµ çc Bé, ngµnh trong ph¹m vi tr¸nh nhiÖm cña m×nh ®a néi dung hîp t¸c lao ®éng víi níc ngoµi vµo çc kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i, çc ch¬ng tr×nh hîp t¸c quèc tÕ, cïng Bé lao ®éng Th¬ng binh vµ X· héi x¸c ®Þnh chØ tiªu kÕ ho¹ch vÒ ®a ngêi lao ®éng ViÖt Nam ®i lµm viÖc ë níc ngoµi hµng n¨m, 5 n¨m .

5.Bé Th¬ng m¹i vµ Ng©n hµng Nhµ níc ViÖt Nam nghiªn cøu tr×nh ChÝnh phñ ban hµnh hoÆc ban hµnh theo thÈm quyÒn çc chÝnh s¸ch t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ngêi lao ®éng vµ doanh nghiÖp ®a ngêi lao ®éng ViÖt nam ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë níc ngoµi thùc hiÖn çc quyÒn quy ®Þnh t¹i kho¶n 3 §iÒu 8, kho¶n 1 §iÒu 10 vµ §iÒu 17 cña NghÞ ®Þnh nµy.

§iÒu 20. Çc Bé, ngµnh, c¬ quan Trung ¬ng çc §oµn thÓ, Uû ban nh©n d©n çc tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung ¬ng cã tr¸ch nhiÖm;

1. Thèng nhÊt víi Bé lao ®éng – Thwong binh vµ x· héi quyÕt ®Þnh sè lîng çc doanh nghiÖp thuéc ph¹m vi qu¶n lý ®îc phÐp ®a ngêi lao ®éng ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë níc ngoµi theo ®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËt.

2. ChØ ®¹o, qñan lý vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ ho¹t ®éng cña çc doanh nghiÖp ®a lao ®éng ®i lµm viÖc ë níc ngoµi thuéc ph¹m vi qu¶n lý, ®ång thêi phèi hîp víi Bé , ngµnh cã liªn quan gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò ph¸t sinh;

3.B¸o ço t×nh h×nh ®a ngêi lao ®éng ®i lµm viÖc ë níc ngoµi cña çc doanh nghiÖp thuéc ph¹m vi qu¶n lý; lËp kÕ ho¹ch hµng n¨m, 5 n¨m vÒ viÖc ®a lao ®éng ®i lµm viÖc ë níc ngoµi göi Bé Lao ®éng – Th¬ng binh vµ X· héi ®Ó tæng hîp b¸o ço ChÝnh phñ.

§iÒu 21. Bé Lao ®éng – Th¬ng binh vµ X· héi, Bé Tµi chÝnh, Bé kÕ ho¹ch cµ §Çu t vµ nh©n hµng Nhµ níc phèi hîp çc Bé , ngµnh cã liªn quan quy ®Þnh chi tiÕt viÖc ngêi lao ®éng thuéc çc ®èi tîng chÝnh s¸ch cã c«ng víi níc vµ ngêi ngêi lao ®éng nghÌo ®îc vay tÝn dông ®Ó nép tiÒn ®Æt cäc vµ lÖ phÝ tríc khi ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë níc ngoµi.

§iÒu 22. Trong trêng hîp bÊt kh¶ kh¸ng ph¶i khÈn cÊp ®a ngêi lao ®éng ViÖt Nam vÒ níc, c¬ quan chñ qu¶n cña doanh nghiÖp ®a lao LuËn v¨n tèt nghiÖp 103

®éng ViÖt Nam ®i lµm viÖc ë níc ngoµi cã tr¸ch nhiÖm chØ ®¹o doanh nghiÖp tæ chøc ®a ngêi lao ®éng vÒ níc; trêng hîp vît qu¸ thÈm quyÒn vµ kh¶ n¨ng th× c¬ quan chñ qu¶n phèi hîp víi Bé ngo¹i giao, Bé Lao ®éng – Th¬ng binh vµ X· héi vµ Bé Tµi chÝnh lËp ph¬ng ¸n tr×nh Thñ tíng ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh.

Ch¬ng VI

Khen thëng vµ xö lý

§iÒu 23.1.C«ng d©n, doanh nghiÖp thùc hiÖn tèt vµ cã hiÖu qu¶ ho¹t ®éng ®a ngêi lao ®éng ViÖt Nam ®i lµm viÖc ë níc ngoµi ®îc khen thëng theo quy ®Þnh cña Nhµ níc.

2.Ç nh©n, tæ chøc níc ngoµi cã ®ãng gãp tÝch cùc vµ hiÖu qu¶ vµo ho¹t ®éng ®a ngêi lao ®éng ViÖt Nam ®i lµm viÖc ë níc ngoµi th× ®îc khen thëng .

§iÒu 24.1.Nghiªm cÊm çc tæ chøc, ç nh©n lîi dông ho¹t ®éng ®a ngêi lao ®éng ®i lµm viÖc ë níc ngoµi ®Ó tuyÓn chän, ®µo t¹o ngêi lao ®éng nh»m môc ®Ých kinh doanh, thu lêi bÊt chÝnh hoÆc tæ chøc ngêi lao ®éng ®i lµm viÖc ë níc ngoµi bÊt hîp ngoµibÊt hîp ph¸p. Tr-êng hîp vi ph¹m nghiªm träng th× bÞ truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù , båi thêng thiÖt h¹i theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.

2.Ngêi lao ®éng vi ph¹m çc ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång ®· ký víi doanh nghiÖp tæ chøc ®i lµm viÖc ë níc ngoµi, víi ngêi sö dông lao ®éng ë níc ngoµi vµ nh÷ng quy ®Þnh cña NghÞ ®Þnh nµy th× ph¶i båi thêng nh÷ng thiÖt h¹i vµ chi phÝ cã liªn quan, ph¶i buéc trë vÒ níc theo tho¶ thuËn ghi trong hîp ®ång, vµ bÞ xö ph¹t theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam.

3.Doanh nghiÖp vi ph¹m çc quy ®Þnh cña NghÞ ®Þnh nµy th× bÞ c¶nh ço, ph¹t tiÒn theo quy ®Þnh hiÖn hµnh, bÞ t¹m ®×nh chØ hoÆc ®×nh chØ thùc hiÖn hîp ®ång. Trêng hîp vi ph¹m nghiªm träng th× bÞ ®×nh chØ hoÆc thu håi giÊy phÐp ho¹t ®éng chuyªn doanh.


4.Ç nh©n, tæ chøc kinh tÕ, c¬ quan Nhµ níc vi ph¹m nh÷ng quy ®Þnh cña NghÞ ®Þnh nµy, c¶n trë hoÆc g©y hËu qu¶ xÊu ®èi víi ho¹t ®éng ®a ngêi lao ®éng ViÖt Nam ®i lµm viÖc ë níc ngoµi th× tuú theo møc ®é mµ bÞ xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh hoÆc bÞ xö ph¹t theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.

Ch¬ng VII®iÒu kho¶n thi hµnh

§iÒu 25.NghÞ ®Þnh nµy thay thÕ nghÞ ®Þnh sè 07/CP ngµy 20 th¸ng 01 n¨m 1995 cña ChÝnh phñ vµ cã hiÖu lùc sau 15 ngµy kÓ tõ ngµy ký; b·i bá nh÷ng quy ®Þnh tríc ®©y tr¸i víi nh÷ng quy ®Þnh nµy.Çc doanh nghiÖp ®· ®îc cÊp giÊy phÐp ho¹t ®éng ®a ngêi lao ®éng ®i lµm viÖc ë níc ngoµi tríc ngµy NghÞ ®Þnh nµy cã hiÖu lùc ®îc tiÕp tôc sö dông cho ®Õn khi hÕt h¹n. Doanh nghiÖp cã ®ñ ®iÒu kiÖn theo quy ®Þnh cña NghÞ ®Þnh nµy khi hÕt thêi h¹n ®îc phÐp ®æi giÊy phÐp míi.§iÒu 26.ViÖc ®a ngêi lao ®éng ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë níc ngoµi trªn c¬ së thùc hiÖn HiÖp ®Þnh ChÝnh phñ vÒ hîp t¸c lao ®éng vµ chuyªn gia hoÆc tho¶ thuËn hîp t¸c gi÷a ngµnh, ®Þa ph¬ng cña ViÖt Nam víi ngµnh, ®Þa ph¬ng cña níc ngoµi ®îc ChÝnh phñ cho phÐp th× ¸p dông theo çc quy ®Þnh cña HiÖp ®Þnh hoÆc tho¶ thuËn mµ kh«ng ph¶i lµm thñ tôc ®¨ng ký theo quy ®Þnh cña NghÞ ®Þnh nµy, nhng ph¶i b¸o ço t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ thùc hiÖn HiÖp ®Þnh víi Bé Lao ®éng – Th¬ng binh vµ X· héi.§iÒu 27.Bé Lao ®éng – Th¬ng binh vµ X· héi phèi hîp víi çc Bé, ngµnh cã liªn quan híng dÉn cô thÓ viÖc thùc hiÖn NghÞ ®Þnh nµy.§iÒu 28.Çc Bé trëng, thñ trëng c¬ quan ngang Bé, Thñ trëng thuéc c¬ quan thuéc chÝnh phñ, chñ tÞch uû ban nh©n d©n çc tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung ¬ng chÞu tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn NghÞ ®Þnh nµy.

T/M. ChÝnh phñ Thñ tíng

Phan V¨n Kh¶i (§· ký)


Phô lôc sè (4).

ChØ thÞ cña bé chÝnh trÞVÒ xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia

XuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia lµ mét ho¹t ®éng kinh tÕ – x· héi gãp phÇn ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, gi¶i quyÕt viÖc lµm, t¹o thu nhËp vµ n©ng cao tay nghÒ cho ngêi lao ®éng, t¨ng nguån thu ngo¹i tÖ cho ®Êt níc vµ t¨ng cêng

quan hÖ hîp t¸c gi÷a níc ta víi çc níc.

Trong nh÷ng n¨m 80, thùc hiÖn hîp t¸c lao ®éng vµ chuyªn gia víi çc níc x· héi chñ nghÜa vµ mét sè níc Trung §«ng, Ch©u Phi, chóng ta ®· gi¶i quyÕt viÖc lµm ngoµi níc cho hµng chôc v¹n ngêi. Tõ n¨m 1991 ®Õn nay, viÖc xuÊt khÈu lao ®éng còng ®îc chuyÓn ®æi cho phï hîp víi c¬ chÕ míi, ®· ®a hµng v¹n lao ®éng vµ chuyªn gia ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë níc ngoµi, gãp phÇn n©ng cao tay nghÒ, ngo¹i ng÷ cho ngêi lao ®éng, n©ng cao ®êi sèng çc gia ®×nh cã ngêi ®i lao ®éng xuÊt khÈu vµ ®ãng gãp cho ng©n s¸ch.

KÕt qu¶ xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia trong thêi gian qua vÉn cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu, cßn nh÷ng tån t¹i vµ khuyÕt ®iÓm. Do cha nhËn thøc thèng nhÊt vÒ tÇm quan träng cña xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia çc môc tiªu, biÖn ph¸p gi¶i quyÕt viÖc lµm nªn çc ngµnh, çc cÊp tõ Trung ¬ng ®Õn ®Þa ph¬ng cßn thiÕu sù phèi hîp ®ång bé trong viÖc ®Çu t, më réng thÞ trêng, ®µo t¹o nguån lao ®éng xuÊt khÈu, cô thÓ ho¸ chñ tr¬ng chÝnh s¸ch vµ chØ ®¹o ®Èy m¹nh xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia.

Sù nç lùc t¹o thªm viÖc lµm trong níc vµ ngoµi níc chØ míi lµ gi¶i quyÕt ®îc mét phÇn trong sè lao ®éng cha cã viÖc


Bé chÝnh trÞ

Sè: 41/1999/CT – TW

Céng hoµ x· héi chñ nghÜa viÖt nam§éc lËp Tù do H¹nh phóc

Hµ Néi, ngµy 22 th¸ng 9 n¨m 1999

lµm vµ thiÕu viÖc lµm. Tû lÖ lao ®éng kh«ng cã viÖc lµm ë ®« thÞ cßn qu¸ cao. HÖ sè sö dông thêi gian ë n«ng th«n cßn rÊt thÊp. Hµng n¨m cã h¬n 1 triÖu ngêi ®Õn tuæi lao ®éng.

Tríc t×nh h×nh ®ã, cïng víi çc biÖn ph¸p gi¶i quyÕt viÖc lµm trong níc lµ chÝnh, xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia

cßn cã ý nghÜa tríc m¾t vµ l©u dµi. V× vËy ®Ó thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ chñ tr¬ng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu lao ®éng theo tinh thÇn nghÞ quyÕt §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII cña

§¶ng vµ NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø IV Ban chÊp hµnh Trung ¬ng kho¸ VIII, Bé ChÝnh trÞ yªu cÇu çc tØnh uû,

thµnh uû, çc ban, ®¶ng ®oµn, ban çn sù ®¶ng vµ ®¶ng uû trùc thuéc Trung ¬ng l·nh ®¹o qu¸n triÖt vµ tæ chøc thùc

hiÖn néi dung díi ®©y:

1. VÒ chñ tr¬ng.a. Cïng víi gi¶i quyÕt viÖc lµm trong níc lµ chÝnh th× xuÊt khÈu

lao ®éng vµ chuyªn gia lµ mét chiÕn lîc quan träng, l©u dµi, gãp phÇn x©y dùng ®éi ngò lao ®éng cho c«ng cuéc x©y dùng ®Êt níc trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸; lµ mét bé phËn cña hîp t¸c quèc tÕ, gãp phÇn cñng cè quan hÖ h÷u nghÞ, hîp t¸c l©u dµi víi çc níc.

b. XuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia ph¶i ®îc më réng vµ ®a d¹ng ho¸ h×nh thøc, thÞ trêng xuÊt khÈu lao ®éng, phï hîp víi c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc, ®¸p øng nhu cÇu cña níc ngoµi vÒ sè lîng, tr×nh ®é vµ ngµnh nghÒ. XuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia mét mÆt ph¶i ®¶m b¶o søc c¹nh tranh trªn c¬ së t¨ng c-êng ®µo t¹o lùc lîng lao ®éng kü thuËt vµ chuyªn gia, n©ng cao dÇn tû träng lao ®éng xuÊt khÈu cã chÊt lîng trong tæng sè lao ®éng xuÊt khÈu vµ n©ng cao tr×nh ®é qu¶n lý cña çc ®¬n vÞ xuÊt khÈu lao ®éng; mÆt kh¸c ph¶i ch¨m lo vµ b¶o vÖ quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña ngêi lao ®éng ®i lµm viÖc ë níc ngoµi theo ph¸p luËt cña níc ta vµ níc mµ ngêi lao ®éng sèng vµ lµm viÖc.

c. Ph¸t triÓn vµ khuyÕn khÝch ®µo t¹o nghÒ g¾n víi nhu cÇu cña thÞ trêng lao ®éng, ®µo t¹o ngo¹i ng÷, gi¸o dôc ý thøc ph¸p luËt, lµm râ quyÒn lîi, nghÜa vô cña doanh nghiÖp vµ ngêi lao ®éng vÒ thùc hiÖn hîp ®ång, t«n träng phong tôc tËp qu¸n, v¨n ho¸, hoµ nhËp thÞ trêng lao ®éng quèc tÕ.2. Çc gi¶i ph¸p.

a. Ph¶i cã ph¬ng ¸n tæng thÓ trªn c¬ së tÝnh to¸n kh¶ n¨ng t¹o viÖc lµm, nhu cÇu viÖc lµm tÝnh hiÖu qu¶ trªn çc lÜnh vùc cña LuËn v¨n tèt nghiÖp 107

nÒn kinh tÕ quèc d©n ®Ó cã chiÕn lîc l©u dµi vÒ xuÊt khÈu lao ®éng.

§Çu t nghiªn cøu, ph¸t triÓn, më réng thÞ trêng sö dông lao ®«ng ViÖt Nam ë níc ngoµi; u tiªn thi trêng khu vùc vµ thÞ trêng truyÒn thèng, cñng cè thÞ trêng ®· cã, më réng thÞ trêng míi, h×nh thµnh hÖ thèng thÞ trêng sö dông lao ®éng ViÖt Nam æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn l©u dµi.

b. Ban hµnh c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vÒ xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia ®¶m b¶o qu¶n lý chÆt chÏ lao ®éng lµm viÖc ë níc ngoµi, t¹o c¬ së ph¸p lý b¶o vÖ lîi Ých cña Nhµ níc, cña doanh nghiÖp cña lao ®éng vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn. Chó träng tuyÓn chän lao ®éng trong sè bé ®éi, thanh niªn xung phong xuÊt ngò, lao ®éng trong doanh nghiÖp, con em thuéc diÖn chÝnh s¸ch; nh÷ng ®èi tîng nµy, nÕu gia ®×nh nghÌo th× ®îc vay vèn tõ quü quèc gia gi¶i quyÕt viÖc lµm, tõ ng©n hµng ngêi nghÌo… ®Ó nép çc kho¶n theo quy ®Þnh tríc khi ®i. Cã chÝnh s¸ch hç trî ®Çu t, miÔn gi¶m thuÕ trong mét sè n¨m ®Çu… ®Ó çc doanh nghiÖp ®ñ søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng lao ®éng quèc tÕ; khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng chuyÓn ngo¹i tÖ, thiÕt bÞ, nguyªn liÖu vÒ níc ®Çu t ph¸t triÓn s¶n xuÊt, kinh doanh.

c. §Èy m¹nh ®µo t¹o nghÒ, nhÊt lµ vÒ kü thuËt c«ng nghÖ cao, ngo¹i ng÷, gi¸o dôc ý thøc kû luËt vµ ph¸p luËt cho ngêi lao ®éng; båi dìng n©ng cao chÊt lîng bé m¸y, çn bé qu¶n lý xuÊt khÈu lao ®«ng vµ chuyªn gia.

d. §¬n gi¶n vµ c«ng khai ho¸ çc chÝnh s¸ch, chÕ ®é, çc quy ®Þnh vÒ tiªu chuÈn, thñ tôc vÒ xuÊt nhËp c¶nh, vÒ cÊp giÊy phÐp ®èi víi tæ chøc vµ ngêi lao ®éng xuÊt khÈu.

3. Tæ chøc vµ qu¶n lý xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia.a. Cñng cè çc doanh nghiÖp chuyªn xuÊt khÈu lao ®éng. Më

réng diÖn çc doanh nghiÖp nhµ níc cã ®ñ ®iÒu kiªn trùc tiÕp xuÊt khÈu lao ®éng díi çc h×nh thøc nhËn thÇu c«ng tr×nh, ®a lao ®éng ®i lµm viÖc trong çc xÝ nghiÖp cña níc ngoµi… KhuyÕn khÝch çc tæ chøc vµ ç nh©n ®ang ®i lµm viÖc ë níc ngoµi t×m viÖc vµ thu nhËn thªm lao ®éng tõ trong níc.

b. ThÝ ®iÓm mét sè doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cã ®ñ ®iÒu kiÖn, tríc hÕt lµ çc doanh nghiÖp thuéc ®oµn thÓ Trung ¬ng LuËn v¨n tèt nghiÖp 108

nh Tæng liªn ®oµn Lao ®éng ViÖt Nam, Trung ¬ng §oµn Thanh niªn céng s¶n Hå ChÝ Minh, Héi Liªn hiÖp Phô N÷ ViÖt Nam… ®îc ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng trong khu«n khæ ph¸p luËt díi sù qu¶n lý chÆt chÏ cña çc ®oµn thÓ vµ Nhµ níc.

c. XuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia theo híng u tiªn nh sau:- §i tËp thÓ, do çc doanh nghiÖp tæ chøc díi çc h×nh thøc

nhËn thÇu x©y dùng c«ng tr×nh c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, thuû lîi, giao th«ng, d©n dông… ë níc ngoµi.- Chuyªn gia trªn mét sè lÜnh vùc mµ ta cã ®iÒu kiÖn nh y tÕ,

gi¸o dôc, tin häc…- C«ng nh©n cã tay nghÒ lµm viÖc theo hîp ®ång ký gi÷a çc

doanh nghiÖp trong vµ ngoµi níc.- Lao ®éng phæ th«ng trong mét sè lÜnh vùc theo yªu cÇu cña

phÝa níc ngoµi vµ quy ®Þnh cña ChÝnh phñ.

4. Tr¸ch nhiÖm cÊp Uû §¶ng.a. §¶ng ®oµn Quèc héi, Ban çn sù §¶ng, ChÝnh phñ chØ ®¹o

viÖc ban hµnh ph¸p luËt, chÝnh s¸ch, c¬ chÕ vÒ xuÊt khÈu lao ®éng vµ kiÓm tra chØ ®¹o çc bé, ngµnh, ®Þa ph¬ng tæ chøc thùc hiÖn tèt c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng.

b. Ban çn sù ®¶ng Bé Lao ®éng Th¬ng binh vµ X· héi chØ ®¹o c«ng t¸c qu¶n lý nhµ níc vÒ xuÊt khÈu lao ®éng theo ®óng ph¸p luËt; chñ tr× phèi hîp víi Ban çn sù §¶ng Bé Ngo¹i giao, Tµi chÝnh, §¶ng uû C«ng an Trung ¬ng vµ çc c¬ quan cã liªn quan thùc hiÖn ch¬ng trinh vÒ xuÊt khÈu lao ®éng; chØ ®¹o viÖc s÷a ®æi, bæ sung çc chÝnh s¸ch, c¬ chÕ xuÊt khÈu lao ®éng ®¶m b¶o quyÒn lîi cho ngêi lao ®éng, cho çc doanh nghiÖp Nhµ níc; ®Èy m¹nh c«ng t¸c nghiªn cøu vÒ thÞ trêng lao ®éng trong níc vµ níc ngoµi phôc vô nhiÖm vô xuÊt khÈu lao ®éng.

c. Ban çn sù ®¶ng Bé Ngo¹i giao phèi hîp víi Ban çn sù ®¶ng çc bé cã liªn quan nghiªn cøu ®a vÊn ®Ò xuÊt khÈu lao ®éng vµo kÕ ho¹ch hîp t¸c song ph¬ng víi çc níc. Trao ®æi nh÷ng th«ng tin ®Ó gãp phÇn t×m kiÕm, më réng thÞ trêng xuÊt khÈu lao ®éng.

d. Çc ban Trung ¬ng cïng çc ban çn sù ®¶ng, ®¶ng ®oµn, ®¶ng uû cã liªn quan, t¨ng cêng chØ ®¹o, qu¶n lý ho¹t ®éng cña tæ chøc ®¶ng, tæ chøc quÇn chóng trong ®éi ngò lao ®éng xuÊt khÈu, phï hîp víi ®iÒu kiÖn vµ luËt ph¸p cña níc tiÕp nhËn lao ®éng.LuËn v¨n tèt nghiÖp 109

Ban T tëng v¨n ho¸ Trung ¬ng ®Þnh híng vµ híng dÉn c«ng t¸c th«ng tin tuyªn truyÒn vÒ xuÊt khÈu lao ®éng.

Ban kinh tÕ Trung ¬ng gióp Bé ChÝnh trÞ theo dâi, tæng hîp t×nh h×nh thùc hiÖn chØ thÞ nµy; ®Þnh kú b¸o ço Bé ChÝnh trÞ kÕt qu¶ thùc hiÖn c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng cña ngµnh, ®Þa ph¬ng.

T/M Bé ChÝnh trÞ

Ph¹m ThÕ DuyÖt (§· ký)


Documents

XK lao động