Wymagania edukacyjne z przyrody w klasie 6 - Szkoła SP2 · Powtórzenie: „Ziemia częścią Wszechświata” Tematy 1–7 9. Sprawdzian: ... odbicie i załamanie promieni świetlnych

1

Wymagania edukacyjne z przyrody w klasie 6

Tytuł

w podręczniku

Numer

i temat lekcji

Wymagania konieczne

(ocena dopuszczająca)

Wymagania podstawowe

(ocena dostateczna)

Wymagania rozszerzające

(ocena dobra)

Wymagania dopełniające

(ocena bardzo dobra)

Wymagania wykraczające

(ocena celująca)

Dział 1. Ziemia częścią Wszechświata

1. Miejsce

Ziemi we

Wszechświecie

2. Miejsce

Ziemi we

Wszechświecie

odczytuje informacje

z kartki z kalendarza

(D); wyjaśnia, czym

jest doba i rok (B);

rozpoznaje na ilustracji

twórcę teorii

heliocentrycznej (B)

wyjaśnia, czym są

gwiazdozbiory (B)

omawia najważniejsze

założenia teorii

heliocentrycznej (B)

wskazuje praktyczne

zastosowania wiedzy o

ruchach ciał niebieskich

(B)

prezentuje informacje

o życiu i pracy

Mikołaja Kopernika (D)

2. Układ

Słoneczny

3. Poznajemy

budowę Układu

Słonecznego

podpisuje przedstawione

na ilustracji ciała

niebieskie, używając

nazw: gwiazda, planeta,

planeta karłowata,

księżyc, kometa,

planetoida (C)

wskazuje różnice między

planetami a gwiazdami

(C); opisuje wygląd

komety (B)

wymienia w kolejności

planety Układu

Słonecznego, rozpoczynając

od znajdującej się najbliżej

Słońca (A); rozpoznaje ciała

niebieskie na podstawie

opisu (C); wyjaśnia, czym

są planetoidy (B)

wymienia typy planet

(planety typu ziemskiego,

planety olbrzymy i planety

karłowate) (A); wyjaśnia

różnice między meteorami

a meteorytami (B)

przedstawia ciekawostki

dotyczące poszczególnych

planet Układu Słonecznego

(D)

4. Ziemia

– planeta życia

pokazuje na tablicy

dydaktycznej Ziemię

i Księżyc (B)

wyjaśnia, dlaczego na

Ziemi panują warunki

sprzyjające życiu (B)

wyjaśnia, jaką rolę pełni

atmosfera ziemska dla

organizmów żywych (B)


Księżycu nie istnieje życie

(B)

przedstawia dodatkowe

informacje na temat

Księżyca (D)

5. Jak

poznawano

kosmos?

wymienia imię

i nazwisko Polaka, który

odbył podróż kosmiczną

(A)

wymienia narodowości

(lub nazwiska): pierwszego

człowieka w kosmosie

i zdobywców Księżyca (A)

przedstawia na taśmie

chronologicznej historię

badań kosmosu (C); omawia

budowę kosmosu (B)

wymienia przykłady

praktycznych korzyści,

jakie przynoszą badania

kosmosu (C)

przedstawia współczesne

badania kosmosu,

korzystając z dodatkowych

źródeł informacji (D)

3. Jak działa siła

grawitacji?

6. Poznajemy

prawo

powszechnego

ciążenia

wyjaśnia, dlaczego ciała

pozbawione podpory

spadają (B); podaje

z własnego otoczenia

przykłady oddziaływań

grawitacyjnych (B)

wyjaśnia, czym jest siła

przyciągania ziemskiego

(B); wymienia imię

i nazwisko odkrywcy

prawa powszechnego

ciążenia (A)

wyjaśnia, od czego zależy

siła oddziaływania

grawitacyjnego (B)

wyjaśnia znaczenie

terminu pole grawitacyjne

(B); definiuje prawo

powszechnego ciążenia

(A)

wyjaśnia, czym

spowodowany jest stan

nieważkości na Księżycu

(B)

2

7. Ciężar i masa

ciała

wyznacza masę kilku

przedmiotów (C)

wyjaśnia znaczenie

terminów: masa i ciężar

ciała (A)

wymienia jednostki masy

i ciężaru (A); rozróżnia

masę i ciężar ciała (C)

uzasadnia, dlaczego

występują różnice ciężaru

tego samego ciała w

zależności od jego

odległości od środka Ziemi

(C)

4. Podsumo-

wanie

8. Powtórzenie:

„Ziemia częścią

Wszechświata”

Tematy 1–7

9. Sprawdzian:

„Ziemia częścią

Wszechświata”

Tematy 1–7

Dział 2. Światło i dźwięk w przyrodzie

1. Światło

i zjawiska

świetlne

10. Poznajemy

źródła światła

podaje przykłady

naturalnych

i sztucznych źródeł

światła (A); wyjaśnia,

dlaczego nie można

dotykać mokrymi

rękami urządzeń elektrycznych, w których

płynie prąd (B)

rysuje prosty obwód

elektryczny (C); bada

przewodzenie prądu przez

różne materiały (C)

wyjaśnia, czym jest prąd

elektryczny (B)

wyjaśnia znaczenie

terminów: przewodniki

prądu elektrycznego

i izolatory prądu

elektrycznego (B);

wymienia przykłady

izolatorów

i przewodników prądu

elektrycznego (A)

omawia zasadę działania

bezpieczników (C)

11. Prosto-

liniowe

rozchodzenie

się światła

wymienia po 2

przykłady ciał

przezroczystych

i nieprzezroczystych (B)

wyjaśnia, jak powstaje cień

i półcień (B)

wyjaśnia znaczenie

terminów: cień, półcień (B)

rysuje schemat zjawiska

zaćmienia Słońca

i Księżyca (C)

przedstawia informacje

dotyczące zaćmienia Słońca

– daty, zdjęcia (D)

12. Na czym

polega odbicie

i załamanie

światła?

rysuje schemat odbicia

promieni świetlnych od

powierzchni gładkiej

(C); rozpoznaje na

rysunkach rozproszenie,

odbicie i załamanie

promieni świetlnych (C)

rysuje odbicie promieni

świetlnych od powierzchni

chropowatej (C); rysuje

odchylenie promienia

świetlnego przy przejściu

z powietrza do wody (C)

wyjaśnia znaczenie

terminów: odbicie lustrzane

światła, rozproszenie

światła (B); wyjaśnia,

w jakiej sytuacji zachodzi

zjawisko załamania światła

(B)

omawia schemat

powstawania obrazu

pozornego na zwierciadle

(B); wyjaśnia, w jakiej

sytuacji nie zachodzi

zjawisko załamania światła

(B)

wskazuje przyrządy,

w których działaniu

wykorzystano zjawisko

odbicia i załamania światła

(B)

2. Jak widzimy

świat?

13. Światło

białe i światła

barwne

wymienia, na podstawie

obserwacji, barwy

tworzące światło białe

(C); podaje przykład

występowania zjawiska

rozszczepienia światła

w przyrodzie (C)

wyjaśnia, co to jest

rozszczepienie światła (B)

wyjaśnia, co można

zaobserwować w trakcie

przechodzenia światła

białego przez pryzmat (B)

wyjaśnia znaczenie

terminu widmo światła

białego (B)

udowadnia, że światło białe

składa się z wielu barw

widmowych (D)

3

14. Jak widzimy

barwy?

wymienia barwy światła

podstawowe

i dopełniające (A);

wskazuje na rysunku

elementy budowy oka

ludzkiego (B)

wyjaśnia, dlaczego

niektóre przedmioty są

czarne, a inne białe (B)

omawia sposób odbierania

wrażeń świetlnych przez

oko człowieka (B); wyjaśnia

znaczenie terminu filtr

świetlny (B)

wyjaśnia sposób

odbieranie wrażeń

wzrokowych, posługując

się schematycznym

rysunkiem oka ludzkiego

(B)

prezentuje ciekawostki

dotyczące różnic

w sposobie widzenia barw

przez zwierzęta (D)

3. Co to jest

dźwięk?

15. Jak

powstaje

dźwięk?

wyjaśnia, jakie ciała są

źródłami dźwięku (B)

wyjaśnia, w jaki sposób

człowiek odbiera dźwięki

(B)

wyjaśnia, czym jest fala

dźwiękowa (B); wyjaśnia,

co nazywamy długością fali

dźwiękowej (B)

wyjaśnia, co nazywamy

częstotliwością fali (B)

prezentuje ciekawostki

dotyczące sposobów

odbierania dźwięków przez

zwierzęta (D)

16. W jaki

sposób

odbieramy

dźwięki?

omawia sposób

rozchodzenia się fal

dźwiękowych (kierunek,

rodzaj ośrodka) (B);

wskazuje na rysunku

elementy budowy ucha

ludzkiego (B)

wyjaśnia, jak powstaje

echo (B); wymienia

przykłady zwierząt

porozumiewających się za

pomocą ultradźwięków (A)

na podstawie schematu

omawia sposób odbierania

dźwięków przez ucho

ludzkie (B); wyjaśnia, czym

jest echolokacja (B)

wyjaśnia, czym są

ultradźwięki (B);

wymienia przykłady

wykorzystania echolokacji

przez człowieka (A)

4. Podsumo-

wanie

17. Powtó-

rzenie: „Światło

i dźwięk

w przyrodzie”

Tematy 10–16

18. Sprawdzian:

„Światło

i dźwięk

w przyrodzie”

Tematy 10–16

Dział 3. Ziemia – nasza planeta

3.1 Położenie geograficzne

1. Kula ziemska

– kształt i

rozmiary

19. Kształt

i rozmiary kuli

ziemskiej

opisuje kształt Ziemi

(B); wskazuje na

globusie północny

i południowy biegun

geograficzny (A)

wyjaśnia, czym jest globus

(B); odczytuje z rysunku

wymiary Ziemi (B)

wyjaśnia, czym jest oś

ziemska (B)

wymienia podstawowe

wymiary kuli ziemskiej

(A)

wykonuje model Ziemi np.

z plasteliny w ustalonej

przez siebie skali (D)

4

2. Pole

magnetyczne

Ziemi

20. Poznajemy

oddziaływania

magnetyczne

wymienia przykłady ciał

przyciąganych przez

magnes (A);

wymienia przykłady

zastosowania igły

magnetycznej, np.

busola, kompas (A)

rysuje linie sił pola

magnetycznego (C);

wymienia przykłady

magnesów naturalnych

(A); pokazuje na globusie

(w przybliżeniu) bieguny

magnetyczne Ziemi (C)

wyjaśnia, co to jest pole

magnetyczne (B); wyjaśnia

znaczenie terminów:

bieguny jednoimienne

i bieguny różnoimienne (B);

wykazuje za pomocą

kompasu istnienie pola

magnetycznego Ziemi (C)

wyjaśnia położenie

biegunów geograficznych i

magnetycznych na kuli

ziemskiej (B)

wyjaśnia, dlaczego Ziemia

jest wielkim magnesem,

wykorzystując wiadomości

na temat budowy jej wnętrza

(B)

3. Jak określić

położenie

punktu na kuli

ziemskiej?

21. Czym jest

siatka

geograficzna,

a czym

kartograficzna?

pokazuje na mapie

i globusie: południki,

równoleżniki, równik

(C); określa kierunki

świata na mapie (C)

wyjaśnia znaczenie

terminu siatka

geograficzna i siatka

kartograficzna (B)

wyjaśnia, czym różni się

równik od pozostałych

równoleżników (B)

omawia różnice między

południkami

i równoleżnikami (C)

określa (stosując stopnie

i minuty) położenie geogra-

ficzne dowolnego punktu na

mapie (D)

22. Co to są

współrzędne

geograficzne?

nazywa współrzędne

geograficzne (A);

zaznacza na rysunku

globusa półkule:

wschodnią, zachodnią,

północną i południową

(C)

wyjaśnia, co to jest układ

współrzędnych

geograficznych (B);

wymienia jednostki

określania współrzędnych

(A)

określa półkule, na których

położone są wybrane

kontynenty, państwa, miasta

wyjaśnia, do czego

wykorzystuje się

określanie współrzędnych

geograficznych (B)

23. Określamy

szerokość

geograficzną

zaznacza na mapie lub

globusie punkty

o jednakowej szerokości

geograficznej (C)

zaznacza punkty o warto-

ściach najmniejszych

i największych szerokości

geograficznych (C);

wskazuje na mapie

obszary, które mają

szerokość geograficzną

północną, szerokość

geograficzną południową

(B)

określa na globusie i na

mapie szerokość geo-

graficzną wybranych

miejscowości (C)

odczytuje na mapie

(w przybliżeniu) szerokość

geograficzną swojego

miejsca zamieszkania (C);

określa szerokość

geograficzną wybranych

punktów na różnych

kontynentach (D)

24. Określamy

długość

geograficzną

zaznacza na mapie lub

globusie punkty

o jednakowej długości

geograficznej (C)

zaznacza na mapie punkty

o długości geograficznej

0°, 180° (C); wskazuje na

mapie lub globusie

obszary, które mają

długość geograficzną

wschodnią i zachodnią (B)

określa na globusie lub

mapie długość

geograficzną wybranych

miejscowości na kuli

ziemskiej (C)

odczytuje w przybliżeniu


swojego miejsca

zamieszkania (C); określa

na mapie lub globusie


wybranych punktów na

różnych kontynentach (D)

5

25, 26. Ćwiczy-

my określanie

współrzędnych

geograficznych

określa na mapie

przynajmniej

1 współrzędną

geograficzną (D)

określa na mapie

współrzędne geograficzne

punktów położonych na tej

samej półkuli (D)

określa na mapie lub

globusie współrzędne

geograficzne dowolnego

punktu (D)

odszukuje punkt na mapie,

mając dane jego

współrzędne geograficzne

(D)

27. Sprawdzian:

„Położenie

geograficzne”

Tematy 19–26

3.2 Ruchy Ziemi. Królestwo zwierząt. Odkrycia geograficzne

4. Ruch

obrotowy Ziemi

28. Ruch

obrotowy Ziemi


Ziemi następują po

sobie dzień i noc (B);

określa, gdzie wcześniej

wschodzi Słońce

względem danego

punktu na kuli ziemskiej

(C)

zaznacza na rysunku lub

demonstruje na globusie

kierunek ruchu

obrotowego Ziemi (C)

omawia wpływ ruchu

obrotowego Ziemi na życie

ludzi i innych organizmów

(C)

wyjaśnia, dlaczego istnieją

różnice czasu na Ziemi (B)

posługuje się strefami

czasowymi do obliczania

różnic czasu na kuli

ziemskiej (B)

5. Krążenie

Ziemi wokół

Słońca

29. Ruch

obiegowy Ziemi

wokół Słońca

podaje, ile czasu trwa

obieg Ziemi wokół

Słońca po orbicie (A)

podpisuje datami długości

łuków dziennych, które

Słońce zatacza nad

widnokręgiem w różnych

porach roku na szerokości

geograficznej Warszawy

(C)

omawia skutki nachylenia

osi ziemskiej (C)

uzasadnia, od czego zależą

zmiany dopływu energii

słonecznej w ciągu roku

(C)

wyjaśnia wpływ

zróżnicowania oświetlenia

Ziemi przez Słońce na życie

organizmów i gospodarkę

człowieka (B); spośród 2

wybranych miast wskazuje

miasto, w którym Słońce

wzejdzie lub zajdzie

wcześniej (C) 30. Oświetlenie

Ziemi przez

Słońce

w poszcze-

gólnych porach

roku

wymienia daty

rozpoczęcia

kalendarzowych pór

roku (A)

opisuje oświetlenie Ziemi

przez Słońce w dniach

równonocy, na podstawie

planigloby (C)

opisuje, na podstawie

planiglobów, oświetlenie

Ziemi przez Słońce

w dniach tzw. przesileń (C)

wyjaśnia, posługując się

schematem, dlaczego na

obszarach podbieguno-

wych trwa noc polarna

i dzień polarny (C)

31. Strefy

oświetlenia

Ziemi przez

Słońce

wskazuje na globusie

i na mapie zwrotniki

Raka i Koziorożca,

równik i koła

podbiegunowe (C)

podpisuje na mapie świata

strefy oświetlenia Ziemi

(C)

charakteryzuje poszczególne

strefy oświetlenia Ziemi (C)

uzasadnia związek stref

oświetlenia Ziemi

z występowaniem pór roku

(D)

6. Kontynenty

i oceany

32. Poznajemy

kontynenty

i oceany Ziemi

wymienia nazwy

kontynentów na kuli

ziemskiej (A);

wymienia nazwy

wyjaśnia znaczenie

terminu wszechocean (B);

nazywa 5 oceanów (A);

wskazuje na mapie

wymienia poznane typy

mórz (A); wskazuje na

mapie poszczególne typy

mórz (C); wymienia nazwy

charakteryzuje

poszczególne typy mórz

(C); wymienia nazwy

oceanów według

przygotowuje diagramy

słupkowe pokazujące

wielkość powierzchni

poszczególnych

6

przynajmniej 3

oceanów, korzystając

z mapy (A); wskazuje

na mapie położenie

kontynentów (C)

położenie wymienionych

oceanów (C); wyjaśnia,

które części oceanów

nazywamy morzami (B)

kontynentów według

rozmiaru powierzchni,

rozpoczynając od

największego (A)

zajmowanej powierzchni,

rozpoczynając od

największego (A)

kontynentów i oceanów (D)

7. Podróże

i odkrycia

geograficzne

33. Podróże

i odkrycia

geograficzne

wymienia imiona

i nazwiska przynajmniej

3 podróżników, którzy

dokonali istotnych

odkryć geograficznych

do XX w. (A); omawia

odkrycie Krzysztofa

Kolumba (A); wymienia

przynajmniej 3 odkrycia

XX w. (A)

zaznacza na mapie trasa

wyprawy morskiej

Ferdynanda Magellana

(A);wymienia sposoby

badania dna oceanicznego

w XX w. (A)

wymienia przyczyny wielkich

odkryć geograficznych (A);

wymienia odkrycia polskich

podróżników–badaczy (B)

opowiada o podróżach

Jamesa Cooka (A);

wymienia dokonania

wielkich odkrywców (B);

zaznacza na mapie świata

obszary, które poznawali

polscy podróżnicy badacze

(D)

prezentuje wystawę pt.

„Wielcy odkrywcy” (D)

8. Historia życia

na Ziemi

34. Historia

życia na Ziemi

odczytuje informacje ze

schematu

przedstawiającego

historię życia na Ziemi,

zamieszczonego na s. 76

w podręczniku (D)

opowiada historię życia na

Ziemi na podstawie

schematu zamieszczonego

na s. 76 w podręczniku (D)

charakteryzuje wydarzenia,

które wpłynęły na liczbę

i rozmieszczenie gatunków

na Ziemi (C)

wymienia przykłady

skamieniałości, które

badają paleontolodzy (A)

prezentuje informacje

o odkryciach

paleontologicznych na

terenie Polski (D)

9. W królestwie

zwierząt

35. Jak są

zbudowane

komórki

zwierząt?

rysuje schemat komórki

zwierzęcej na podstawie

obserwacji

mikroskopowej (D)

podpisuje na rysunku

elementy budowy komórki

zwierzęcej (C)

omawia rolę

poszczególnych struktur

komórkowych (B)

porównuje budowę

komórki zwierzęcej

z budową komórki

roślinnej i grzyba (D)

przedstawia w dowolnej

formie różnorodność

kształtów komórek

zwierzęcych (D)

36. Klasyfikacja

zwierząt

wymienia po 3


bezkręgowych

i kręgowych (A)

wyjaśnia, czym zwierzęta

bezkręgowe różnią się od

zwierząt kręgowych (B)

wymienia hierarchicznie

jednostki systematyczne

w obrębie królestwa

zwierząt (A)

wyjaśnia zasadę nazywania

gatunków zwierząt (B)

przedstawia w postaci

graficznej różne gatunki

należące do rodzaju kot (D);

wyjaśnia, co to są odmiany

człowieka (B)

10. Podsumo-

wanie

37. Powtó-

rzenie: „Ruchy

Ziemi.

Królestwo

zwierząt.

Odkrycia

geograficzne”

Tematy 28−36

7

38. Sprawdzian:

„Ruchy Ziemi.

Królestwo

zwierząt.

Odkrycia

geograficzne”

Tematy 28−36

Dział 4. Życie w wodzie

4.1 Ukształtowanie dna mórz i ruch wody morskiej

1. Czynniki

wpływające na

warunki życia

w morzu

39. Poznajemy

czynniki

warunkujące

życie w morzu

wymienia czynniki

wpływające na życie

w morzu (A); zaznacza

na mapie świata oceany,

morza (C)

odczytuje z wykresu

zawartość soli we

wskazanych morzach (C);

wyjaśnia, dlaczego w

morzu na głębokość

poniżej 100 metrów nie

dociera promieniowanie

słoneczne (B)

wyjaśnia, od czego zależy

przezroczystość i barwa

wody morskiej (B)

analizuje mapę świata

zamieszczoną

w podręczniku,

przedstawiającą rozkład

temperatur wód

powierzchniowych

oceanów (D)

prezentuje informacje na

temat Morza Martwego (D)

2. Ukształto-

wanie dna

morskiego

40. Jak

ukształtowane

jest dno

morskie?

wskazuje na rysunku

elementy ukształtowania

dna oceanicznego: szelf,

podmorski grzbiet

górski, rów oceaniczny

(C); pokazuje na mapie

po 1 z wymienionych

form dna oceanicznego

(C)

omawia warunki panujące

na szelfie (B)

wyjaśnia, co to jest szelf

(B); opisuje rafę koralową

(B)

wyjaśnia, jak powstały

Hawaje (B); wskazuje na

mapie świata podmorskie

grzbiety górskie, rowy

oceaniczne (C)


temat Wielkiej Rafy

Koralowej (np. w formie

gazetki, wystawy,

prezentacji) (D)

3. Ruch wody

morskiej

41. Jak

powstają fale

morskie?

zaznacza na rysunku

grzbiet i dolinę fali (B)


długość i wysokość fali (B)

wymienia przyczyny ruchu

wód (A)

wyjaśnia, co to są

przypływy i odpływy (B)

przedstawia informacje na

temat tsunami (D)

42. Jak płyną

prądy morskie?

pokazuje na mapie 2

prądy morskie (C)

wyjaśnia, jak powstają

prądy morskie (B);

pokazuje na mapie skąd

i dokąd płynie Prąd

Zatokowy (B)

zaznacza na mapie kierunki

pływu prądów ciepłych

i zimnych (C)

na przykładzie Prądu

Zatokowego wyjaśnia,

wpływ prądów morskich

na temperaturę powietrza

(B)

43. Sprawdzian:

„Ukształtowani

e dna mórz

i ruch wody

morskiej”

Tematy 39−42

8

4.2 Życie w morzach i oceanach. Znaczenie oceanów

4. Życie

w morzach

i oceanach

44. Poznajemy

strefy życia

w morzach

i oceanach

wymienia nazwy stref

życia w morzu (A);

omawia budowę pełzaka

na schematycznym

rysunku (B)

omawia warunki świetlne

panujące

w poszczególnych strefach

morza lub oceanu (B);

wyjaśnia znaczenie pojęcia

plankton (B)

wymienia grupy

organizmów roślinnych

i zwierzęcych żyjących w

morzach (A)

omawia czynności życiowe

morskich organizmów

jednokomórkowych (B)

prezentuje w formie gazetki,

wystawki lub mapy

myślowej informacje na

temat życia w morzach

i oceanach (D)

45. Poznajemy

parzydełkowce

morskie

wskazuje 2 różnice mię-

dzy polipem i meduzą

(C); rozpoznaje na

ilustracjach

przynajmniej 2 morskie

parzydełkowce (C)

rysuje schematycznie

meduzę i polipa (C);

omawia budowę meduzy

(B); opisuje budowę

koralowców (C)

charakteryzuje koralowce

(C)

uzasadnia przynależność

chełbi, koralowców

i ukwiała do parzydeł-

kowców (B); wskazuje na

mapie świata obszary

występowania raf

koralowych (D)

46. Poznajemy

morskie

stawonogi

i mięczaki


części ciała homara (C);

rozpoznaje na ilustracji

przynajmniej 2 gatunki

morskich stawonogów

(C); odróżnia ślimaki od

małży (C)


stawonogi (B); omawia

budowę stawonogów na

przykładzie homara (B);

omawia budowę małży (B)


linienie (B); wyjaśnia rolę

małży w oczyszczaniu wody

(C)

omawia sposoby

poruszania się morskich

stawonogów (B);

przedstawia różnorodność

morskich mięczaków (B)

47. Poznajemy

morskie

zwierzęta

kręgowe

omawia na podstawie

ilustracji budowę

zewnętrzną ryby (B);

omawia sposób

rozmnażania się ryb (B);

wymienia przynajmniej

2 przykłady ssaków

żyjących w morzach

i oceanach (A)

wymienia przystosowania

w budowie zewnętrznej

ryb do życia w wodzie (A);

omawia sposób

oddychania morskich

ssaków (B); wyjaśnia

znaczenie terminu

zwierzęta zmiennocieplne

(B)

omawia sposób oddychania

ryb (B); wymienia cechy

ssaków żyjących w morzach

i oceanach (A)

omawia przykładowe

przystosowania ryb do

życia w strefie dennej

i głębinowej mórz

i oceanów (B)

5. Znaczenie

oceanów

48. Jakie

znaczenie mają

oceany?

wymienia korzyści,

jakie człowiek czerpie

z oceanów (B);

wskazuje na mapie

przynajmniej 2 obszary

występowania

podmorskich złóż ropy

naftowej (C)

omawia sposoby

uzyskiwania soli z wody

morskiej (B); wyjaśnia,

dlaczego ludzie chętnie

wypoczywają nad morzem

(B)

uzasadnia, że oceany

stanowią źródło pożywienia

dla ludzi (D); wyjaśnia

znaczenie pojęcia

akwakultura (B)

omawia rolę oceanów jako

szlaków transportowych

(B)

prezentuje zagrożenia wód

oceanicznych będące

skutkiem działalności

człowieka (C)

49. Sprawdzian:

„Życie

Tematy 44−48

9

w morzach

i oceanach.

Znaczenie

oceanów”

4.3 Życie w jeziorze

6. Życie

w jeziorze

50. Poznajemy

jednokomórko-

we organizmy

żyjące

w jeziorze

wymienia strefy życia

w jeziorze (A); rysuje

schematycznie panto-

felka na podstawie

obserwacji mikroskop-

powej (C); wymienia

nazwy organizmów

cudzożywnych żyjących

w jeziorze (A); zaznacza

na schematycznym

rysunku narząd ruchu

pantofelka (C)

omawia rolę organizmów

samożywnych żyjących w

jeziorze (B); pokazuje na

planszy części ciała

pantofelka (B)

charakteryzuje poszczególne

strefy jeziora (B); wyjaśnia

rolę wodniczek tętniących

u słodkowodnych protistów

zwierzęcopodobnych

(pierwotniaków) (B)

porównuje budowę

i sposób poruszania się

poznanych słodkowodnych

protistów zwierzęco-

podobnych

(pierwotniaków) (D)

prezentuje mapę myślową

pt. „Życie w jeziorze”;

wymienia zagrożenia jezior

będące skutkiem

działalności człowieka (C)

51. Jakie

zwierzęta żyją

w jeziorze?

rysuje schematycznie

stułbię (B); rozpoznaje

na ilustracjach


zwierząt żyjących

w jeziorze (B); rozpo-

znaje na ilustracjach


ryb żyjących w jeziorze

(B)

wymienia źródła pokarmu

dla pijawki (A);

charakteryzuje przedsta-

wicieli skorupiaków

żyjących w jeziorze (C);

wymienia części ciała raka

(A); wymienia przedsta-

wicieli mięczaków

żyjących w jeziorze (A);

wymienia przykłady ryb

drapieżnych

i roślinożernych

występujących w jeziorze

(A)

omawia budowę pijawki

(B); przyporządkowuje

poznane gatunki ryb do

poszczególnych stref życia

w jeziorze (C); rozpoznaje

na ilustracjach wybrane

gatunki zwierząt żyjących

w jeziorze (C)

porównuje budowę stułbi

z budową chełbi (D);

omawia środowisko i tryb

życia raka stawowego (B);

charakteryzuje sposób

oddychania mięczaków

słodkowodnych (B)

7. Podsumo-

wanie

52. Powtó-

rzenie: „Życie

w jeziorze”

Tematy 50−51

10

53. Sprawdzian:

„Życie w

jeziorze”

Tematy 50−51

Dział 5. Życie w środowisku lądowym

5.1 Zwierzęta bezkręgowe i kręgowe wodno-lądowe

1. Małe

zwierzęta

bezkręgowe

54. Poznajemy

pierścienice

lądowe

wyjaśnia znaczenie

pojęcia zwierzęta

bezkręgowe (B); opisuje

budowę dżdżownicy

(B); omawia znaczenie

dżdżownic w przyrodzie

(B)

omawia przystosowania

dżdżownicy do życia

w glebie (B)

wyjaśnia, jaką funkcję pełni

śluz, którym pokryte jest

ciało dżdżownicy (B)

omawia sposób

rozmnażania się

dżdżownicy (B)

omawia rolę dżdżownic

w tworzeniu próchnicy (B)

55. Poznajemy

budowę

owadów


części ciała owada (C)

omawia budowę owada

na podstawie planszy (C)


stawonogi (B); charakteryzuje

typy aparatów gębowych

owadów (C)

analizuje zróżnicowanie

budowy zewnętrznej

owadów (D)


temat owadów społecznych

(D)

56. Jak

rozmnażają się

owady?

wymienia 3 przykłady

owadów, w których

rozwoju występuje

larwa (C); wymienia po

3 przykłady

pożytecznych owadów

i owadów będących

szkodnikami dla

człowieka (C)

omawia rozwój owadów

na przykładzie motyla (C)


przeobrażenie (B)

porównuje rozwój motyla

i pasikonika (D)

omawia rolę owadów

w walce biologicznej

z owadami będącymi

szkodnikami (C)

57. Pajęczaki

i mięczaki

żyjące na lądzie

wymienia przykłady

pajęczaków i ślimaków

lądowych (A);

wymienia miejsca,

w których mogą

występować kleszcze

(A); wymienia

przedstawicieli

ślimaków lądowych (A)

wymienia części ciała

pająka, wskazując je na

planszy (C); omawia

funkcję muszli ślimaka

winniczka (B)

charakteryzuje

przedstawicieli pajęczaków

(C);omawia budowę

i przystosowania ślimaka

winniczka do życia na lądzie

(B); omawia sposób

poruszania się ślimaka (B)

wyjaśnia, w jaki sposób

pająk zdobywa pokarm

(B); omawia sposób

rozmnażania się ślimaków

(B)

prezentuje ciekawostki na

temat pajęczaków (D)

11

2. Płazy

– kręgowce

wodno-lądowe

58. Jak płazy

przystosowały

się do życia w

wodzie i na

lądzie?

wyjaśnia, dlaczego

płazy zalicza się do

zwierząt wodno-

-lądowych (B)

wymienia cechy budowy

płazów przystosowujące

je do życia w 2

środowiskach (C)

omawia etapy rozwoju żaby

(B)

omawia cechy budowy

płazów przystosowujące je

do życia w 2 środowiskach

(B); porównuje budowę

i czynności życiowe

kijanek i dorosłych żab (C)

omawia sposób zdobywania

pokarmu przez żabę (B)

59. Poznajemy

innych

przedstawicieli

płazów

wymienia

przedstawicieli płazów

(A); odróżnia ropuchę

od innych płazów (B)

klasyfikuje płazy na

bezogonowe i ogoniaste

(C)

charakteryzuje wybranych

przedstawicieli płazów (C)

rozpoznaje omawiane

płazy (C); klasyfikuje

płazy, podając ich

charakterystyczne cechy

(C)

przygotuje ciekawostki na

temat płazów żyjących na

innych kontynentach (D)

60. Sprawdzian:

„Zwierzęta

bezkręgowe

i kręgowe

wodno-

-lądowe”

Tematy 54−59

5.2 Zwierzęta kręgowe: gady, ptaki, ssaki

3. Gady

– kręgowce,

które opano-

wały ląd

61. Jak gady

przystosowały

się do życia na

lądzie?

wymienia części ciała

jaszczurki (A)

omawia budowę jaszczur-

ki na schematycznym

rysunku (B)

wymienia cechy gadów

przystosowujące je do życia

na lądzie (A)

porównuje budowę płazów

i gadów (C)


temat gadów wymarłych (D)

62. Poznajemy

przedstawicieli

gadów

przyporządkowuje, na

podstawie opisu,

przedstawicieli gadów

do poszczególnych grup

systematycznych (C);

wymienia na podstawie

ilustracji cechy różniące

żmiję zygzakowatą od

zaskrońca zwyczajnego

(C)

omawia wybraną grupę

gadów (B); wymienia


gadów żyjących

w Polsce (A)

wymienia gady żyjące

w Polsce (A); omawia sposób

zdobywania pokarmu przez

węże (B)

charakteryzuje poznane

grupy gadów (C)


temat gadów żyjących

w Polsce (D)

12

4. Ptaki

– latające

kręgowce

63. Jak ptaki

przystosowały

się do lotu?


3 cechy budowy

przystosowujące ptaki

do lotu (A)

wyjaśnia znaczenie

pojęcia zwierzęta

stałocieplne (B); omawia

rolę piór u ptaków (A);

wymienia elementy

budowy pióra (A)


ptaków do lotu (A)

rozróżnia rodzaje piór (C);

dowodzi, dlaczego ptaki

mają bardzo dobrze

rozwinięty układ

oddechowy (D)


temat ptaków

nieposiadających zdolności

latania (D)

64. Różnoro-

dność ptaków

wymienia charakterysty-

czne cechy ptaków

drapieżnych (A);


ptaków, które opiekują

się potomstwem (A);


ptaków odlatujących

i przylatujących na zimę

do Polski oraz

mieszkających w Polsce

cały rok (A)

wyjaśnia znaczenie pojęć:

gniazdowniki,

zagniazdowniki (B);

wymienia charaktery-

styczne cechy ptaków

brodzących (A)

omawia rozwój ptaka (B);

wymienia przykłady

gniazdowników

i zagniazdowników (A)

charakteryzuje

poszczególne grupy

ptaków (C); wymienia

przykłady ptaków

odlatujących zimą z Polski,

przylatujących na zimę do

Polski oraz mieszkających

w Polsce cały rok (A)

omawia, na czym polega

pasożytnictwo lęgowe (B)

5. Ssaki

– kręgowce

karmiące młode

mlekiem

65. Poznajemy

ssaki

przyporządkowuje ssaki

do środowiska,

w którym żyją (C);

omawia budowę

zewnętrzną ssaka (A)

omawia przystosowania,

występujące w budowie

kończyn ssaków do życia

w różnych środowiskach

(C); wymienia

charakterystyczne cechy

ssaków (A)

wymienia wytwory skóry

ssaków (A)

omawia sposób

rozmnażania się ssaków

(B)

wyjaśnia, dlaczego niektóre

ssaki zaraz po urodzeniu są

zdolne do samodzielnego

funkcjonowania, a inne

wymagają opieki matki (D)

6. Podsumo-

wanie

66. Powtó-

rzenie:

„Zwierzęta

kręgowe: gady,

ptaki, ssaki”

Tematy 61−65

67. Sprawdzian:

„Zwierzęta

kręgowe: gady,

ptaki, ssaki”

Tematy 61−65

Dział 6. Krajobrazy Ziemi

6.1 Krajobrazy: wilgotnych lasów równikowych, sawann, pustyń gorących

13

1. Od pogody

do klimatu

68. Od pogody

do klimatu

wymienia sposoby

obserwacji i pomiaru

poszczególnych

składników pogody (B)


pogoda (B);

wymienia dane liczbowe

stosowane do opisania

klimatu (A); oblicza

średnią temperaturę

powietrza na podstawie

danych w tabeli lub

wykresu klimatycznego

(C)


klimat (B); odczytuje

informacje

z wykresów klimatycznych

(C); odczytuje z wykresu

klimatycznego średnią

temperaturę powietrza

sumę opadów

atmosferycznych

w poszczególnych

miesiącach w Warszawie

(C)

porównuje klimat

Warszawy i Bamako na

podstawie wykresów

klimatycznych (C);

charakteryzuje zmienność

pogody w Polsce na

podstawie napływających

mas powietrza (C)


temat tych dziedzin życia,

w których istotną rolę

odgrywają informacje

pogodowe (D)

2. Strefy

krajobrazowe

69. Poznajemy

strefy

krajobrazowe

wskazuje na mapie

i omawia strefy

krajobrazowe

występujące na terenie

Europy (C)

wskazuje na mapie świata

strefy krajobrazowe (C)

wymienia składniki

krajobrazu (A); wyjaśnia,

dlaczego na Ziemi istnieją

strefy krajobrazowe (B)

omawia wpływ odległości

od oceanu na klimat

obszarów leżących na tej

samej szerokości

geograficznej (B)


temat gatunków

endemicznych (roślin

i zwierząt) występujących

w wybranych strefach

krajobrazowych (D)

3. Wilgotne lasy

równikowe

– strefa bez pór

roku

70. Poznajemy

klimat

i roślinność

wilgotnego lasu

równikowego

wymienia 2 cechy

klimatu strefy

wilgotnych lasów

równikowych (A);

wymienia 2 gatunki

roślin wilgotnych lasów

równikowych (A)

wskazuje na mapie strefę

wilgotnych lasów

równikowych (C)

omawia, jak powstają

deszcze zenitalne (B);

odczytuje z wykresu

przebieg temperatury

powietrza i opadów

atmosferycznych

w poszczególnych

miesiącach na obszarze

wilgotnego lasu

równikowego (C)

opisuje strukturę

wilgotnego lasu

równikowego (B);

wyjaśnia, co to są epifity

(B)


temat wilgotnych lasów

równikowych w kategorii

„naj” (np. największe

rośliny, najmniejsze rośliny,

itp.) (D)

71. Zwierzęta

wilgotnych

lasów

równikowych

wymienia kilka (4–5)

gatunków zwierząt

żyjących w wilgotnych

lasach równikowych (B)

rozpoznaje wybrane

zwierzęta wilgotnych

lasów równikowych (C)


zwierząt do życia w strefie

wilgotnych lasów

równikowych (B)

omawia rolę owadów

żyjących w wilgotnych

lasach równikowych (B)

przedstawia poglądy

przemysłowców

i ekologów dotyczące

wykorzystywania zasobów

wilgotnych lasów

równikowych (D)

14

72. Jak

człowiek

gospodaruje

w wilgotnych

lasach

równikowych?

wymienia przykłady

roślin uprawianych

w strefie wilgotnych

lasów równikowych (A)

opisuje zajęcia Pigmejów,

Papuasów, Indian żyjących

w wilgotnych lasach

równikowych (A)


plantacja (B); wymienia

przykłady roślin

uprawianych na plantacjach

na terenie wilgotnych lasów

równikowych (A)

wymienia przyczyny

zmniejszania się

powierzchni wilgotnych

lasów równikowych (A);

przewiduje skutki

zmniejszania się

powierzchni wilgotnych

lasów równikowych (D)

4. Dwie pory

roku w strefie

sawann

73. Poznajemy

klimat

i roślinność

sawanny

afrykańskiej

wymienia pory roku

w strefie sawann (A);

wymienia 3 gatunki

roślin, które spotykamy

w strefie sawann (A)

odczytuje z wykresu

klimatycznego lub tabeli


powietrza w porze

deszczowej na sawannie

(C); wymienia 2 gatunki

drzew sawann (A)


sawann (C); omawia

przystosowania roślin do 2

pór roku w strefie sawann

(B); odczytuje

z wykresu klimatycznego

lub tabeli przebieg

temperatury powietrza i

opadów atmosferycznych

w poszczególnych

miesiącach pory suchej i

deszczowej (C)

omawia, jak zmienia się

krajobraz sawann między

równikiem

a zwrotnikiem Raka (B);

porównuje roślinność

sawann

i wilgotnych lasów

równikowych (C)


temat zależności, jakie

występują między roślinami

a zwierzętami i mechaniz-

mów obronnych roślin (inne

niż podane w podręczniku)

w strefie sawann (D)

74. Poznajemy

zwierzęta

i warunki życia

ludzi w strefie

sawann

rozpoznaje gatunki


w strefie sawann (C)

wymienia sposoby ochrony

zwierząt roślinożernych

przed drapieżnikami (A)

wymienia cechy

przeżuwaczy (A); omawia

sposób uprawy pól w strefie

sawann (B)

omawia wpływ klimatu na

życie ludzi mieszkających

w Sahelu (B)

5. Całoroczna

susza w strefie

pustyń gorących

75. Poznajemy

strefę pustyń

gorących

wskazuje na mapie

Saharę (C)

wymienia charaktery-

styczne cechy pustyni (A);

wymienia rodzaje pustyń

(A); odczytuje


roczny przebieg

temperatury powietrza

w strefie pustyń gorących

(C)


półpustynie (B); opisuje

poszczególne rodzaje pustyń

(B); odczytuje


lub tabeli roczny przebieg


i ilość opadów atmosferycz-

nychw strefie pustyń

gorących (C)

wskazuje na mapie Afryki

uedy (C); porównuje

poszczególne rodzaje

pustyń gorących (C)

przedstawia w formie

graficznej informacje na

temat pustyń gorących na

świecie, uwzględniające ich

położenie, obszar, bogactwa

mineralne (D)

15

76. Życie

i mieszkańcy

pustyń gorących

wymienia po 2 gatunki

roślin i zwierząt

żyjących w strefie

pustyń gorących (A);

wymienia zajęcia

Beduinów (A)


wielbłąda do życia

w strefie pustyń gorących

(A); wyjaśnia znaczenie

pojęcia oaza (B);

wymienia główne uprawy

w oazach (A)


zwierząt do życia na pustyni

(A); porównuje sposób

uprawy roli

w dolinie Nilu

w czasach dawnych

i obecnie (C)


roślin do życia w strefie

pustyń gorących (B);

omawia, jak odkrycie ropy

naftowej wpłynęło na

zmianę życia mieszkańców

pustyń gorących (B)

77. Sprawdzian:

„Krajobrazy:

wilgotnych

lasów

równikowych,

sawann, pustyń

gorących”

Tematy 68−76

6.2 Krajobrazy: śródziemnomorski, lasów liściastych, stepów, tajgi

6. Upalne

i suche lato

w strefie

śródziemnomor-

skiej

78. Klimat,

roślinność

i zwierzęta

strefy

śródziemnomor-

skiej

wskazuje na mapie

strefę śródziemno-

morską (C);

charakteryzuje opady

w strefie

śródziemnomorskiej na

podstawie wykresu (C);

wymienia 3 gatunki

roślin występujących

w strefie śródziemno-

morskiej (A)

opisuje, korzystając

z wykresu, klimat

śródziemnomorski (C);

wymienia rośliny

uprawiane w strefie

śródziemnomorskiej (B)


roślinność twardolistna (B);

wymienia gatunki zwierząt,

które można spotkać


morskiej (A)

wyjaśnia, dlaczego


morskiej lasy zachowały

się tylko w nielicznych

miejscach (B);

charakteryzuje makię

śródziemnomorską (B)

przygotowuje przewodnik

po najciekawszych

miejscach strefy

śródziemnomorskiej (D)

79. Człowiek

i jego

gospodarka

w strefie

śródziemnomor-

skiej

wskazuje na mapie

najczęściej odwiedzane

państwa strefy

śródziemnomorskiej (C)

wyjaśnia, dlaczego strefa

śródziemnomorska

nazywana jest kolebką

cywilizacji europejskiej

(C)

wyjaśnia, dlaczego basen

Morza Śródziemnego jest

atrakcyjny turystycznie (B)

wymienia korzystne i

niekorzystne skutki

rozwoju turystyki


morskiej (B)

16

7. Strefa lasów

liściastych

80. Poznajemy

strefę lasów

liściastych

opisuje zmiany lasu

liściastego w poszcze-

gólnych porach roku

(C); wymienia warstwy

lasu liściastego (A);

wymienia po 3


roślinożernych

i drapieżników żyjących

w lasach liściastych (A)

wymienia cechy klimatu

strefy lasów liściastych

(A); charakteryzuje

warstwy lasu liściastego

(C); rozpoznaje na

ilustracjach wybrane

gatunki zwierząt

występujących w lasach

liściastych (C)


lasów liściastych (C);

wymienia gatunki drzew

rosnących w lasach strefy

umiarkowanej (A);

charakteryzuje faunę

poszczególnych warstw lasu

liściastego (C)

wskazuje zależności

między warunkami

klimatycznymi

a typem lasów (C);

omawia zależności

pokarmowe występujące

w lesie (C)

rysuje wykres słupkowy

przedstawiający

powierzchnię, jaką zajmują

lasy liściaste w kilku

wybranych krajach

europejskich (D)

8. Strefa stepów

– „morza traw”

81. Poznajemy

klimat

i roślinność

strefy stepów


roślin, które rosną

w strefie stepów (A)


step (B); wskazuje na

mapie świata obszary

strefy stepów (C)


pampa, preria (B);


roślin do warunków

stepowych (B); omawia, na

podstawie wykresu

klimatycznego, roczny


powietrza i opadów

atmosferycznych

w strefie stepów (C)

opisuje klimat strefy

stepów (B); omawia

zmiany w wyglądzie szaty

roślinnej stepów w ciągu

roku (B)

porównuje step Eurazji,

prerię Ameryki Północnej

i pampę Ameryki

Południowej (D)

82. Życie

zwierząt

i gospodarka

człowieka

w strefie stepów

wymienia 4 gatunki


w stepie (A)

wyjaśnia, dlaczego

zwierzęta stepowe żyją

gromadnie (B)


zwierząt do życia

w stepie (B)

omawia, w jaki sposób

wykorzystuje się stepy do

celów rolniczych (B)

9. Długie

mroźne zimy

w strefie

północnych

lasów iglastych

83. Klimat

i roślinność

strefy

północnych

lasów iglastych

wymienia gatunki drzew

iglastych występujące

w tajdze (A)

pokazuje na mapie

obszary, na których

występuje tajga (C)

wyjaśnia, dlaczego w tajdze

występują rozległe obszary

podmokłe (B); opisuje

klimat tajgi na podstawie

wykresu klimatycznego (C);

charakteryzuje roślinność

tajgi (C)


temat tajgi w kategorii „naj”

(np. największe rośliny,

najmniejsze rośliny, itp.)

(D)

17

84. Zwierzęta

i gospodarka

człowieka

w tajdze

wymienia 5–6 gatunków

zwierząt występujących

w tajdze (A); rozpoznaje

na ilustracjach 5–6

gatunków zwierząt

żyjących w tajdze (C);

wymienia przykłady

zwierząt roślinożernych

i drapieżników w tajdze

(A)

wymienia po 2 przykłady:

owadów, ptaków, ssaków

roślinożernych

i drapieżników żyjących

w tajdze (A); rozpoznaje

na ilustracjach wymie-

nione zwierzęta (C);

wymienia surowce

mineralne występujące

w tajdze (B)

charakteryzuje gospodarkę

człowieka w tajdze (C)

omawia skutki wycinania

lasów na obszarze

wieloletniej zmarzliny (B)

85. Sprawdzian:

„Krajobrazy:

śródziemnomor-

ski, lasów

liściastych,

stepów, tajgi”

Tematy 78−84

6.3 Krajobrazy: tundry, pustyń lodowych

10. Zimna

i bezleśna strefa

tundry

86. Jak rośliny

i zwierzęta

przystosowały

się do życia

w tundrze?

wymienia 5 gatunków


w tundrze (A);

rozpoznaje na

ilustracjach 5 gatunków

zwierząt tundry (C)

wymienia najważniejsze

cechy klimaty tundry (A);

rozpoznaje zwierzęta

żyjące w tundrze (C);

odczytuje z wykresu

klimatycznego przebieg


w tundrze w ciągu roku

(C)


roślin i zwierząt do życia

w tundrze (B); przypo-

rządkowuje poznane

zwierzęta tundry do grup

systematycznej (C)

wyjaśnia, dlaczego

w tundrze nie rosną drzewa

(B); wyjaśnia, dlaczego

występuje w tundrze dzień

polarny i noc polarna (B)

opowiada o życiu

mieszkańców tundry na

podstawie samodzielnie

przeczytanej literatury (C)

87. Człowiek i

jego gospodarka

w strefie tundry

wymienia zajęcia

mieszkańców tundry

(A)

opisuje dawny sposób

życia mieszkańców tundry

(B)

porównuje życie

mieszkańców tundry

dawniej i obecnie (C)

charakteryzuje bogactwa

mineralne tundry i sposób

ich eksploatacji (C)

11.Wieczne

mrozy w strefie

pustyń

lodowych

88. Poznajemy

Antarktydę

zaznacza na mapie

Antarktydę (C)

charakteryzuje klimat

Antarktydy na podstawie

diagramu klimatycznego

(C)


lądolód (B)

omawia działalność

człowieka na Antarktydzie

(B)

prezentuje samodzielnie

wyszukane wiadomości na

temat wkładu polskich

naukowców w badania

strefy pustyń lodowych (D) 89. Poznajemy

Arktykę

zaznacza na mapie

Arktykę (C)


pingwinów do życia

w strefie pustyń lodowych

(B)


zwierząt do życia w strefach

pustyń lodowych (B)

omawia działalność

człowieka w Arktyce (B);

porównuje Antarktydę

i Arktykę (D)

18

12.

Podsumowanie

90. Sprawdzian:

„Krajobrazy:

tundry, pustyń

lodowych”

Tematy 86−89

Dział 7. Ziemia – nasze wspólne dobro

13. Zasoby

przyrody

91. Zasoby

przyrody

wymienia przykłady

zasobów przyrody (A)

klasyfikuje zasoby

przyrody na zasoby

przyrody ożywionej

i nieożywionej (B);

wymienia przykłady

zasobów przyrody

ożywionej

i nieożywionej (A)

rozróżnia zasoby przyrody

na odnawialne

i nieodnawialne (B);

podaje przykłady zasobów

odnawialnych i nieodna-

wialnych przyrody (A)


zasoby wyczerpywalne,

zasoby niewyczerpywalne

(B); podaje przykłady

zasobów wyczerpywanych

i niewyczerpywanych

przyrody (A)

charakteryzuje zasoby

przyrody najbliższej okolicy

(D)

14. Globalne

zagrożenia dla

środowiska

przyrodniczego

92. Jakie będą

skutki

wyczerpywania

się zasobów

przyrody?


3 działania człowieka,

które przyczyniają się

do wyczerpywania

zasobów przyrody (A)

wymienia przynajmniej 3

przyczyny zmniejszania się

różnorodności biologicznej

(B)

wymienia najważniejsze

globalne zagrożenia dla

środowiska przyrodniczego

(A)


konwencjonalne źródła

energii, różnorodność

biologiczna (B)

wskazuje lokalne działania

ludzi przyczyniające się do

wyczerpywania zasobów

przyrody (D)

93. Przyczyny

i skutki

ocieplania się

klimatu


3 skutki ocieplania się

klimatu (A)


efekt cieplarniany (B);

wymienia 2 przyczyny

zwiększenia się ilości

gazów cieplarnianych

w atmosferze (A)

omawia rolę gazów

cieplarnianych (A);

wymienia przykłady

przeciwdziałania ocieplaniu

się klimatu (A)

charakteryzuje skutki

wzrostu średniej

temperatury powietrza na

Ziemi (C)

wskazuje działania lokalne

mające na celu przeciw-

działanie ocieplaniu się

klimatu (A)

94. Co to jest

„dziura

ozonowa”?

wymienia 2 sposoby

zapobiegania

powstawaniu „dziury

ozonowej” (A)

wyjaśnia rolę warstwy

ozonowej (B)


„dziura ozonowa” (B)

wyjaśnia, czym jest ozon

(B)

omawia skutki istnienia

„dziury ozonowej” (B)

15. Współpraca

międzynarodow

a w celu

ochrony

przyrody

95. Współpraca

międzynarodow

a w celu

ochrony

przyrody

wyjaśnia, czego dotyczy

program Unii

Europejskiej Natura

2000 (B)

wyjaśnia, dlaczego

działania służące ochronie

przyrody muszą mieć

charakter globalny (B)

omawia działania

realizowane w ramach

UNEP (B)

wymienia przykłady

międzynarodowych

konwencji o ochronie

przyrody (A)

przedstawia informacje

o funkcjonowaniu programu

Natura 2000 na terenie

gminy, powiatu,

województwa (D)

19

96. Inne

międzynarodo-

we organizacje

zajmujące się

ochroną

środowiska

wyjaśnia, czym jest

„czerwona księga” (B)

wymienia cele działalności

Greenpeace (A)

proponuje działania, które

może wykonać w celu

ochrony przyrody (C)

omawia działania

pozarządowych organizacji

działających na rzecz

ochrony przyrody (B);

rozpoznaje na rysunkach

symbole

międzynarodowych

organizacji zajmujących

się ochroną środowiska (C)

wymienia działania lokalne

służące ochronie przyrody

(A)

Documents

Wymagania edukacyjne z przyrody w klasie 6 - Szkoła SP2 · Powtórzenie: „Ziemia częścią Wszechświata” Tematy 1–7 9. Sprawdzian: ... odbicie i załamanie promieni świetlnych