Akustyka muzyczna

Wykład 2

dr inż. Przemysław Plaskota

2

Systemy dźwiękowe

• Materiał dźwiękowy

• wszystkie dźwięki muzyczne, którymi dysponuje kompozytor przy tworzeniu dzieł

• Wybór materiału dokonuje się z punktu widzenia wysokości brzmienia

• dla fortepianu: od A2 27,5 Hz – c4 4186 Hz

• orkiestra symfoniczna: E 41,2 Hz – ais3 3799 Hz

• organy: C2 16,4 Hz – c5 8372 Hz

• oznaczenia literowe oznaczają stopnie skali

3

Systemy dźwiękowe

• Równomiernie temperowany system dwunastostopniowy

• dominujący system dźwiękowy w Europie

• ukształtował się około roku 1700

• Punktem wyjścia systemów dźwiękowych są proste stosunki częstotliwości

• 1:2:3:4:5

• 1:2 – oktawa

• 2:3 – kwinta, itd.

4

Systemy dźwiękowe

• Problem systemu dźwiękowego sprowadza się do zasady podziału wewnątrz oktawy

• Interwały mniejsze od oktawy występująw szeregu harmonicznym

• Naturalne interwały uzyskuje się w łatwy sposób na wszystkich instrumentach

• poprzez skrócenie struny lub słupa powietrza

• W ten sposób ukształtowała się skala dwunastostopniowa

5

Systemy dźwiękowe

• System pitagorejski (kwintowy), IV w p.n.e.

• problem: komat pitagorejski

• występują półtony o różnej wielkości

• System Didymosa (kwintowo-tercjowy)I w p.n.e.

• problem: komat syntoniczny

• występują tercje wielkie o różnej wielkości

6

Systemy dźwiękowe

• Późniejsze systemy starały się rozwiązaćniedogodności

• powstawały różne systemynierównomiernie temperowane

• System równomiernie temperowany powstał ok. 1700 r.

• wprowadził podział na 12 równych półtonów

• każda kwinta została pomniejszona o 1/12 komatu pitagorejskiego

7

Systemy dźwiękowe

• Pierwsze wykorzystanie:

• Jan Sebastian BachDas Wohltemperierte Klavier

• Istnieją inne systemy dźwiękowe

• muzyka perska: podział na 23-24 części

• muzyka arabska: podział na 17-14 części

• muzyka hinduska: podział oktawy na 22 części

• wczesne skale europejskie: podział na 5 części

8

Systemy dźwiękowe

• Próby rozszerzenia systemów dźwiękowych: mikrointerwalistyka

• system ćwierćtonowy: podział oktawy na 24 części

• propozycje podziału oktawy na 18, 36, a nawet na 53 części

• Brak perspektyw rozwoju ze względu na nieprzystosowanie do możliwości przeciętnych możliwości słuchu ludzkiego

9

Strój muzyczny

• Strój muzyczny daje punkt odniesienia dla systemu dźwiękowego

• Pierwsza umowa międzynarodowa z roku 1850 przyjęto dla a1 częstotliwość 435 Hz• do tego czasu posługiwano się w różnych

krajach różnymi strojami, w których a1 wahało się od 390 Hz do 475 Hz

• Od 1939 roku przyjęto a1 = 440 Hz• współcześnie a1 może mieć większą

częstotliwość, nawet 444 Hz.

10

Strój muzyczny

• Najprostszym przyrządem określającym strój jest kamerton, inaczej widełki strojowe

• wynalezione w połowie XVIII w.

• Kamerton pobudza się do drgańpoprzez uderzenie swobodnączęścią pręta

11

Pismo nutowe

• Nazwy dźwięków: A B C D E F G

• dźwięk A był najniższym osiąganym na kitarze

• Zmiana nazw: A H C D E F G

• początkowym dźwiękiem jest dźwięk C

• C D E F G A H

• Nazwy powtarzają się w różnych rejestrach

12

Pismo nutowe

• Podstawowe znaki nutowe

13

Pismo nutowe

• Hymn do św. Jana – solmizacja

• ut re mi fa sol la

• do re mi fa sol la si

14

Pismo nutowe

• Nazwy oktaw

• subkontra

• kontra

• wielka

• mała

• razkreślna

• dwukreślna

• trzy-, cztero- i pięciokreślna

15

Pismo nutowe

• Podstawowe znaki nutowe

16

Pismo nutowe

• Podstawowe znaki nutowe

17

Pismo nutowe

• System pięcioliniowy, linie dodane

18

Pismo nutowe

• Klucz jest to znak ustalający położenie w systemie liniowym jednego ściśle określonego dźwięku

• Klucz G wskazuje g1 (g razkreślne)

• Klucz F wskazuje f (f małe)

• Klucz C wskazuje c1 (c razkreślne)

19

Pismo nutowe

• Klucze F, C, G

20

Pismo nutowe

• Pisownia w kluczu skrzypcowym (wiolinowym)

21

Pismo nutowe

• Praktyczny zakres klucza skrzypcowego

22

Pismo nutowe

• Klucz basowy

23

Pismo nutowe

• Praktyczny zakres klucza basowego

24

Pismo nutowe

• Klucz barytonowy i subbasowy(kontrabasowy)

25

Pismo nutowe

• Klucz C (sopranowy, mezzosopranowy, altowy, tenorowy, inne formy klucza)

26

Pismo nutowe

• Klucz altowy

27

Pismo nutowe

• Klucz tenorowy

28

Pismo nutowe

• Ta sama nuta w różnych kluczach

29

Pismo nutowe

• Ten sam dźwięk w różnych kluczach

30

Pismo nutowe

• Przenośnik oktawowy

31

Pismo nutowe

• Tabelakluczy

32

Pismo nutowe

• Zmiana klucza w utworze

33

Pismo nutowe

• Krzyżyk, podwójny krzyżyk

34

Pismo nutowe

• Bemol, podwójny bemol

35

Pismo nutowe

• Kasownik

36

Pismo nutowe

• Tabela nazw dźwięków

37

Pismo nutowe

Transpozycja

38

Pismo nutowe

• Znaki przykluczowe

39

Pismo nutowe

• Zmiana znaków przykluczowych

40

Pismo nutowe

• Znaki chromatyczne ostrzegawcze

41

Pismo nutowe

• Przykładnotacji współczesnej

42

Pismo nutowe

• Przykładnotacji współczesnej

43

Pismo nutowe

• Rytm

44

Pismo nutowe

• Łączenie nut, laski

45

Pismo nutowe

• Łączenie nut – muzyka wokalna

46

Pismo nutowe

• Akordy, wielogłos

47

Pismo nutowe

• Skróty – znaki repetycji

48

Pismo nutowe

• Skróty – powtarzanie dźwięków