Embed Size (px)
Citation preview
WYBRANE DETERMINANTY ROZWOJU
RYNKU DŁUGOTERMINOWEGO OSZCZĘDZANIA
W POLSCE
Dr Ewa Cichowicz
Dr Agnieszka K. Nowak
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
Konferencja Długoterminowe Oszczędzanie
Warszawa, 20-21 czerwca 2016 r.
WPROWADZENIE Na koniec 2015 roku oszczędności gospodarstw domowych w Polsce
wynosiły 1,166 mld zł
Według badań ZBP, 80% Polaków uważa, że warto oszczędzać. Oszczędzanie daje poczucie bezpieczeństwa i można być też z siebie naprawdę dumnym, jeśli zaoszczędzi się na jakiś ważny cel – tak uważa 80% respondentów
Według badań Fundacji Kronenberga przy Citi Handlowy, 75% Polaków uważa, że warto oszczędzać (2014 r.), dla porównania – 62% w 2008 r.
Z drugiej strony: 59,8% nie planuje w 2016 r. żadnych czynności związanych z finansami. To prawie o 10 p.p. więcej niż przed rokiem, kiedy takich planów nie miało 50,4% Polaków. (Raport Deutsche Bank: Portret finansowy Polaków 2015. Plany na 2016 r.)
Polacy nie potrafią oszczędzać (60% deklaruje chęć oszczędzania tylko w sytuacji, gdy nie wiąże się do z wyrzeczeniami) – badanie ZBP
Oszczędzanie z myślą o emeryturze deklaruje 21,7% (Raport DB 2015 r.), 21% (Raport Fundacji Kronenberga 2015 r.), 15% (TNS Polska 2013 r.), 13% (CBOS, Izba Zarządzających Funduszami i Aktywami 2010 r.) Polaków
59% Polaków (na podstawie raportu CBOS i Izby Zarządzających Funduszami i Aktywami) twierdzi, iż nie stać ich na odkładanie dodatkowych środków na emeryturę
STRUKTURA OSZCZĘDNOŚCI W POLSCE – 12.2015
Rodzaj oszczędności
Poziom
(w mln zł)
Środki w bankach 662,5
środki na ROR 341,5
depozyty bankowe 321
Gotówka 149,5
OFE 140,5
Akcje 41
Fundusze inwestycyjne 100,6
Ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe 56,25
Zagraniczne fundusze inwestycyjne 4,664
Obligacje 10,45
Ogółem 1 166
Źródło: Zespół Analiz Online (https://www.analizy.pl)
Środki w
bankach
56,8%
Gotówka
12,8%
OFE
12,1%
Akcje
3,5%
Fundusze
inwestycyjne
8,6%
Ubezpieczeniowe
fundusze
kapitałowe
4,8%
Zagraniczne
fundusze
inwestycyjne
0,4%
Obligacje
0,9%
środki
na ROR
51,5%
depozyty
bankowe
48,5%
Najbardziej preferowane przez gospodarstwa
domowe w Polsce sposoby zarządzania
nadwyżkami finansowymi to takie, które
umożliwiają natychmiastowe dysponowanie
środkami lub łatwe ich wycofanie i
jednocześnie są uznawane za
najbezpieczniejsze (CBOS 2014)
STRUKTURA OSZCZĘDNOŚCI – POLSKA VS UE
Dane o strukturze aktywów finansowych gospodarstw domowych w
krajach UE wskazują, że 45% środków utrzymywanych jest w
funduszach emerytalnych, 21% w obligacjach i akcjach, a 34% w
gotówce i depozytach bankowych, z których niewielka część ma
charakter długoterminowy.
W Polsce środki w funduszach emerytalnych stanowiły 17% w
obligacjach i akcjach 29%, a depozytach bankowych aż 54% i były to
głównie depozyty krótko- i średnioterminowe (do 2 lat).
Źródło: Czy oszczędności krajowe będą w stanie finansować długoterminowy wzrost
gospodarczy w Polsce? Raport Deloitte z 8/7/2015
HIERARCHICZNY MODEL OSZCZĘDZANIA
Źródło: Badanie TNS Polska dla ZBP Oszczędzanie długoterminowe - opinie, postawy i oczekiwania polskiego
społeczeństwa, 25 listopada 2014
CELE OSZCZĘDZANIA
Źródło: Badanie TNS Polska dla ZBP Oszczędzanie długoterminowe - opinie, postawy i oczekiwania polskiego
społeczeństwa, 25 listopada 2014
CELE OSZCZĘDZANIA
Źródło: Postawy Polaków wobec finansów, badanie Fundacji Kronenberga przy Citi Handlowy, wrzesień 2015
CELE OSZCZĘDZANIA
Cel 2014 2015
„czarna godzina” 34% 55%
edukacja dzieci 25% 17%
nowe mieszkanie 16% 10,5%
nowy samochód 8% 9%
dostatnia emerytura 17% 5,7%
Źródło: Raport Deutsche Bank: Portret finansowy Polaków 2015. Plany na 2016 r.
NAJLEPSZE SPOSOBY OSZCZĘDZANIA
NA DŁUGOTERMINOWY CEL
Źródło: Badanie TNS Polska dla ZBP Oszczędzanie długoterminowe - opinie, postawy i oczekiwania polskiego
społeczeństwa, 25 listopada 2014
ZBP – WYNIKI BADANIA Z 2014 R. (1/2)
Wyniki badania „Oszczędzanie długoterminowe - opinie, postawy
i oczekiwania polskiego społeczeństwa”:
wysokość wydatków w gospodarstwie domowym (65%
wskazań)
możliwości finansowe gospodarstwa domowego (64%)
czynniki pozaekonomiczne, tzn.: nawyki oszczędzania
wyniesione z domu (21%) czy wiedza o zarządzaniu
domowym budżetem (15%),
aktualna koniunktura (8%)
dostępność atrakcyjnych ofert produktów oszczędnościowych
(13%)
ZBP – WYNIKI BADANIA Z 2014 R. (2/2)
„Co musiałoby się zmienić, aby zaczęła/zaczął Pan(i) oszczędzać
długoterminowo?”:
59% badanych – wyższe zarobki,
15% badanych – konieczność ograniczenia wydatków
10% badanych – konieczność znalezienia pracy
45% - uważa, że aby oszczędzać długoterminowo trzeba się na tym
znać
36% - nie potrafi oszczędzić na coś, na co trzeba oszczędzać przez
pół roku albo dłużej
34% - uważa, że bardziej opłaca się oszczędzanie krótkoterminowe
DETERMINANTY OSZCZĘDZANIA
Źródło: Badanie TNS Polska dla ZBP Oszczędzanie długoterminowe - opinie, postawy i oczekiwania polskiego
społeczeństwa, 25 listopada 2014
CZYNNIKI EKONOMICZNE WPŁYWAJĄCE NA SKŁONNOŚĆ
DO OSZCZĘDZANIA (W TYM – W DŁUGIM TERMINIE)
I MOŻLIWOŚCI ROZWOJU RYNKU
OSZCZĘDZANIA DŁUGOTERMINOWEGO
Zewnętrzne: tempo wzrostu PKB, poziom inflacji, wysokość
realnych stóp procentowych*, poziom obciążenia podatkowego
i parapodatkowego, sytuacja gospodarcza i polityczna w kraju,
stabilność systemu finansowego, stopień rozwoju
instrumentów, instytucji i rynków finansowych, atrakcyjność
produktów
Wewnętrzne: dochody do dyspozycji, dotychczasowy poziom
konsumpcji, osiągnięty standard życia
CZYNNIKI POZAEKONOMICZNE
WPŁYWAJĄCE NA SKŁONNOŚĆ DO OSZCZĘDZANIA
(W TYM – W DŁUGIM TERMINIE)
demograficzne
społeczne
kulturowe
psychologiczne
DETERMINANTY ROZWOJU RYNKU (KONSUMENCKIE)
Poziom dochodów rozporządzalnych ->
m.in. konieczność elastyczności terminu, związana z szybkim dostępem do
środków i przeznaczeniem ich na inny niż długoterminowy cel,
ale:
Poziom świadomości ekonomicznej
Poziom wiedzy na temat szeroko pojętego oszczędzania długoterminowego i
zagadnień dotyczących zabezpieczenia na starość (w tym – odkładanie
decyzji)
Poziom zaufania do systemu, rynku, instytucji
Oczekiwania wobec produktów oszczędnościowych w długim terminie
Oczekiwania wobec systemu emerytalnego
Nawyki własne, postawy innych członków rodziny, stereotypy przekazywane w
środkach masowego przekazu
Wykluczenie finansowe
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA SPOSÓB
DŁUGOTERMINOWEGO OSZCZĘDZANIA
opłacalność rozwiązań
brak podatku od zysków kapitałowych
możliwość wycofywania wpłaconych środków w dowolnym momencie
brak konieczności systematycznych wpłat
poziom ryzyka postrzegany przez jednostki
gwarancja kapitału, bezpieczeństwo środków
ale zachętę stanowiłyby także:
łatwość dostępu
zrozumiałość oferty
ograniczony wybór
pomoc ze strony pracownika w wyborze
GŁÓWNE WNIOSKI
Skłonność społeczeństwa do oszczędzania jest niska, przy jednoczesnym
silnym zakorzenieniu stereotypów
Poziom wiedzy na temat oszczędzania długoterminowego jest niski
Najczęściej oszczędności pozostają jako pozostałość po procesie konsumpcji
Oszczędzanie długoterminowe rzadko jest przedmiotem zainteresowania
społeczeństwa, jest oceniane jako nieopłacalne, wymagające wiedzy
specjalistycznej, a w społeczeństwie brakuje motywacji i umiejętności do
oszczędzania w długim terminie
Jasno postawiony cel sprzyja oszczędzaniu (zwłaszcza w dłuższym horyzoncie
czasu), a Polacy w przeważającym stopniu oszczędzają na „czarną godzinę”
Wśród uwarunkowań oszczędzania narasta znaczenie czynników
subiektywnych, konsumenckich obok makroekonomicznych i podażowych
