„WPŁYW GOTOWOŚCI SZKOLNEJ NA PROCESY ADAPTACYJNE -

- KILKA WSKAZÓWEK DLA NAUCZYCIELI”.

Wskazówek udzielają psychologowie: Katarzyna Józwiak Magdalena Raj – Wróblewska.

Problem przekroczenia ,,progu szkolnego” rozpatruje się w kategoriach dojrzałości

szkolnej, rozumianej jako osiągnięcie takiego

poziomu rozwoju funkcji psychofizycznych, który

umożliwia sprawne funkcjonowanie dziecka

w szkole.

Wybrane podstawy prawne obniżenia wieku edukacji

dzieci w szkole:

• Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz. U. z 2004 r., Nr 256 poz. 2572 z późń. zm.)

• Ustawa z dnia 19 marca 2009 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty (Dz. U. z 2009 r., Nr 56, poz.458)

• Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 Karta Nauczyciela (t.j. Dz. U. z 2006 r., Nr 97, poz. 674 z późn. zm.)

1 wrzesień 2012 rok

• wszystkie dzieci pięcioletnie obowiązkowo rozpoczynają

edukację przedszkolną• wszystkie dzieci sześcioletnie

obowiązkowo rozpoczynają naukę w klasie pierwszej szkoły

podstawowej

Najogólniej dojrzałością szkolną określa się poziom

rozwoju fizycznego, społecznego i psychicznegodziecka ,który:• jest niezbędny do podjęcia przez nie

różnorodnych obowiązków, jakie niesie ze sobą życie szkolne

• czyni je wrażliwym na systematyczne nauczanie i wychowanie w klasie pierwszej szkoły podstawowej

• stanowi element równowagi pomiędzy wymaganiami szkoły , a możliwościami rozwojowymi dziecka

Według B. Wilgockiej – Okoń ,, dojrzałość szkolna to taki stopień

rozwoju fizycznego i psychicznego, które czyni dziecko podatnym i

wrażliwym na oddziaływanie szkoły i umożliwia naukę w klasie pierwszej”.

  

Stefan Szuman określając dojrzałość szkolną również zwraca uwagę na to, że

powodzenie w nauce wiąże się z wrażliwością i podatnością dziecka na

naukę, gdzie:• wrażliwość to stopień zainteresowania dziecka nauką szkolną• podatność to możność zrozumienia tego, co się dziecku

pokazuje, jak też umiejętność podporządkowania się wychowawczym wymaganiom szkoły i godnego współżycia z kolegami.

Zdaniem wielu psychologów określając stopień dojrzałości

szkolnej należy brać pod uwagę trzy aspekty:

• rozwój fizyczny• rozwój umysłowy

• rozwój emocjonalno – społeczny

Uczeń dojrzały fizycznie to dziecko, które:

• jest zdrowe ,silne, dobrze zbudowane i ogólnie sprawne ruchowo

• potrafi przez chwilę stać na jednej nodze, skacze na jednej nodze, przeskakuje przez przeszkody

• sprawnie i szybko biega , przy czym ruchy rąk i nóg są zharmonizowane

• posiada niezaburzoną sprawność manualną i grafomotoryczną oraz koordynację wzrokowo – ruchową

• charakteryzuje się poprawnym funkcjonowaniem organów zmysłowych

• jest wytrzymałe, zdolne do większych wysiłków• Jest dobrze odżywione, odporne na choroby i zmęczenie• ma zapewnioną odpowiednią ilość snu co sprawia, że

mniej męczy się czynnościami związanymi z pisaniem , rysowaniem, czy wycinaniem.

Przez dojrzałość umysłową rozumie się taki poziom

rozwoju funkcji poznawczych, który umożliwią dziecku

osiąganie dobrych wyników w nauce, czyli sprostanie

wymaganiom edukacyjnym klasy pierwszej.

Uczeń dojrzały umysłowo to dziecko, które posiada:

• pewien zasób wiedzy o świecie, o życiu przyrody i ludzi• orientację w najbliższym otoczeniu oraz środowisku, w którym żyje• umiejętność opowiedzenia o swojej rodzinie, o psie lub kocie, o

ulubionych zabawkach, bądź obejrzanym filmie• pewien zasób doświadczeń i wyobrażeń, będących podstawą do

rozwoju pojęć • umiejętność dostrzegania i różnicowania spostrzeżeń• zdolność skupienia uwagi na zadaniu ( odchodzenia od uwagi

krótkotrwałej i mimowolnej do uwagi długotrwałej i dowolnej )• potrzebę doprowadzania rozpoczętej pracy do końca z uwagi na

zainteresowanie wynikiem końcowym• zdolność do zapamiętywania i odtwarzania materiału ze

zrozumieniem i na polecenie nauczyciela• prawidłowy rozwój mowy zarówno pod względem artykulacji

dźwięków jak i zasobu pojęć i słów• zdolność do wnioskowania• potrzebę aktywności poznawczej - chce się uczyć, zdobywać wiedzę,

poznawać nowe zjawiska, interesuje się czytaniem i pisaniem

O poziomie umysłowym mogą świadczyć również rysunki dziecka.

Rysunki dzieci dojrzałych są bogate w treść, kolory, zawierają duża szczegółów, są prawidłowo

rozmieszczone na kartce.Przy odwzorowywaniu zachowany jest właściwy kierunek od lewej do prawej krawędzi kartki i z góry na

dół.

Uczeń dojrzały emocjonalno – społecznie to dziecko, które:

• jest w znacznym stopniu samodzielne• łatwo i chętnie nawiązuje kontakty zarówno z nauczycielami

jak i rówieśnikami• dobrze czuje się w nowym środowisku szkolnym• posiada umiejętność współdziałania i współpracy w grupie, z

chęcią podejmuje zadania na rzecz innych• potrafi podporządkować się niezbędnym wymaganiom

dyscypliny• jest obowiązkowe , wytrwałe i wrażliwe na opinię nauczyciela• cieszy się z osiągnięć całej grupy• jest odpowiedzialne za podjęte zadania , np. rolę dyżurnego• rozpoczętą pracę stara się doprowadzić do końca, pomimo

zmęczenia• posiada równowagę psychiczną, czyli siła i jakość jego

reakcji są adekwatne do działającego bodźca / sytuacji• reaguje prawidłowo na pozytywne bądź negatywne uwagi

dotyczące zachowania i postępów w nauce • dobrze znosi niepowodzenia i frustrację• jest zdolne do przeżywania pozytywnych emocji (solidarności

, życzliwości i przyjaźni)

O niedojrzałości emocjonalno – społecznej ucznia mogą świadczyć między innymi

następujące objawy:• wybuchowość• drażliwość • agresywność fizyczna / słowna• płaczliwość z byle powodu• psychosomatyka - bóle głowy,

brzucha, bezsenność, wymioty, biegunka bez istotnej przyczyny organicznej

Rodzice nie powinni utwierdzać się w przekonaniu, iż wystarczy

umiejętność czytania, liczenia , pisania, by mieć sukcesy w szkole.

Na powodzenie szkolne wpływa wiele czynników, wzajemnie ze sobą powiązanych. Zatem dziecko

przekraczające próg szkolny , powinno posiadać zespół umiejętności

przydatnych w szkole , określanych mianem dojrzałości szkolnej.

Ideałem byłaby harmonia i równy rozwój wyżej wymienionych sfer rozwojowych. Zwykle jednak pomiędzy poszczególnymi sferami rozwoju dziecka mogą być mniejsze lub

większe różnice.Nie oznacza to , że uczeń mający niewielkie

braki np. w rozwoju społecznym czy dojrzałości emocjonalnej nie będzie w stanie przystosować się do warunków szkolnych.

Przy odpowiedniej opiece środowiska, kiedy rodzice zdają sobie sprawę z braków dziecka i pracują nad ich likwidacją oraz przy własnej

pracy i aktywności dziecka , te niedobory mogą być szybko wyrównane.

Dzieci o niskiej gotowości szkolnej, wymagające szczególnego zainteresowania ze strony rodziców i

nauczycieli jak również pomocy specjalistycznej to dzieci, które:• niechętnie włączają się do ruchowych zabaw

zespołowych, są smutne, milczące• mają mało płynne ruchy, nieskoordynowane, kanciaste,

nie nadążają za innymi dziećmi w bieganiu• czynności codzienne wykonują powoli i niezręcznie,

mają: - nadmierne napięcie mięśniowe – zbyt silny nacisk ołówka, kredki - zbyt grube linie rysunku – stąd częste przedziurawienia kartki - ruchy ręki gwałtowne, mało płynne - za małe napięcie mięśniowe – linie rysunku nikłe, brak siły do wycinania nożyczkami - słabą chwytność – wypuszczają przedmioty z rąk

• wykazują się słabą spostrzegawczością – nie dostrzegają podobieństw i różnic, nie różnicują figur geometrycznych, nie układają obrazka z części

• nie potrafią wyjaśnić znaczenia słów, nie rozumieją poleceń

• ubogo opisują oglądaną ilustrację - dostrzegają małą liczbę szczegółów

• mają trudności w uczeniu się na pamięć wierszy lub piosenek

• posiadają mały zasób słów – odpowiadają pojedynczymi słowami, nie potrafią mówić zdaniami

• mają wadę wymowy – jąkanie, seplenienie, nieprawidłowa artykulacja

• nie rozumieją historyjek obrazkowych, mają trudności w rozwiązywaniu zagadek, prostych rebusów

• nie dokonują syntezy głoskowej prostych słów• nie wyodrębniają słów w zdaniu

Podstawa prawna:• Rozporządzenie MEN z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad

udzielania i organizacji pomocy psychologiczno – pedagogicznej

w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach.

§ 18. 1 „ Nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych oraz specjaliści w przedszkolu, szkole i placówce prowadzą działania pedagogiczne mające na celu:1)rozpoznawanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów, w tym uczniów szczególnie uzdolnionych oraz zaplanowanie sposobu ich zaspokajania, w tym: a)w przedszkolu – obserwację pedagogiczną zakończoną analizą i oceną gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole (diagnoza przedszkolna)”.

W procesie adaptacji ucznia do szkoły ważna rolę odgrywa nauczyciel –

wychowawca. Dziecko rozpoczynające naukę w klasie pierwszej adoptuje się do

szkoły szybko, chodzi do niej chętnie i lubi się uczy, o ile napotyka ze strony nauczyciela atmosferę życzliwości i

troski.Dla pierwszoklasistów sprawą ważną jest osobowość nauczyciela, gdyż jest

on autorytetem i powiernikiem dziecka.Nauczyciel musi ściśle współpracować z

rodzicami i opiekunami.

Gdy podjęte działania nie przynoszą zadowalających

efektów wskazany jest kontakt z poradnią celem wskazania możliwych form pomocy

dziecku, rodzicom i nauczycielom:

• zajęcia korekcyjno – kompensacyjne• logoterapia• psychoterapia• konsultacje• porady• szkolenia

• warsztaty psychoedukacyjne

Dziecko dojrzałe do nauki szkolnej to takie, które potrafi

sprostać wymaganiom stawianym przez program nauczania i

wychowania.Sprostanie owym wymaganiom

możliwe jest dzięki zmianom rozwojowym jakim ulega cała

psychika dziecka oraz ukierunkowanym oddziaływaniom

stymulacyjnym najbliższego otoczenia.

POWIATOWA PORADNIA PSYCHOLOGICZNO – PEDAGOGICZNA

ŁĘCZYCAul. Kaliska 13

Tel. (24)721 – 28 – 37

e-mail: ppppleczyca@interia.pl

„Wszyscy pragniemy, aby dzieci z radością szły do szkoły.

Chcemy, żeby było to miejsce, z którego wyruszają poznawać, badać,podziwiać i uczyć się rozumieć szeroki świat oraz rządzące nim

prawa…”

DZIĘKUJEMY ZA POŚWIĘCONY CZAS I UWAGĘ …