Upload
buicong
View
214
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
2016-10-27
1
ZMIANY ADAPTACYJNE
PRZYCZYNY USZKODZEŃ KOMÓRKI
• Niedobór tlenu (niedotlenienie vs. niedokrwienie)• Czynniki chemiczne• Czynniki zakaźne• Reakcje immunologiczne• Defekty genetyczne• Zaburzenia odżywiania• Czynniki fizyczne• Starzenie się
TYPY REAKCJI KOMÓREK NA CZYNNIKI USZKADZAJĄCE
Uszkodzenie
OSTRE
ODWRACALNENIEODWRACALNE
APOPTOZA
MARTWICA
Uszkodzenie
PRZEWLEKŁE
ZMIANY SUBMIKROSKOPOWE
ADAPTACJA
SPICHRZANIE
WAPNIENIE
STARZENIE SIĘ
2016-10-27
2
PROCESY ADAPTACYJNE
UNIKNIĘCIE USZKODZENIA, DOPASOWANIE SIĘ DO
OTOCZENIA
PROCESY ADAPTACYJNE
Mechanizmy:• „down/up regulation” dla receptorów, • synteza nowych białek,• nadmierna synteza starych białek,• zmiana rodzaju białka
TYPY REAKCJI ADAPTACYJNYCH
1. Zmiana wielkości komórek:• ZANIK (atrophia)• PRZEROST (hypertrophia)
2. Zmiana ilości komórek: • ROZROST (hyperplasia)
3. Zmiana różnicowania komórek:• METAPLAZJA
2016-10-27
3
1. ZANIK (ATROPHIA)
Stopniowe ↓ OBJĘTOŚCI komórek
prowadzące zwykle do zmniejszenia narządu jako całości.
ZANIK
Fizjologiczny
- grasicy i zastawek żylnych u dorosłych
- węzłów i grudek chłonnych u osób starych
- zanik narządów (jajniki, macica, gruczoły piersiowe) w okresie pomenopauzalnym
Patologiczny
- z braku czynności- z ucisku- z niedożywienia- z odnerwienia- hormonalny- starczy
Długo unieruchomiona kończyna
Odcisk noszonej obrączki
Zanik tkanki tłuszczowej, mięśni, kości
Zanik mięśni w poliomyelitis
Zanik kory nadnerczy przy braku ACTH
Zanik mózgu
MORFOLOGIA NARZĄDÓW ZANIKOWYCH
1. Atrophia simplex – równomierne pomniejszenie narządu bez zmiany kształtu
2. Atrophia fusca – pomniejszony narząd ma barwę brunatną3. Atrophia lipomatosa – tkanka tłuszczowa wypełnia
niedobór objętościowy narządu 4. Atrophia fibrosa – zanikowi komórek towarzyszy
zwiększenie się ilości zrębu łącznotkankowego – narząd pomniejszony jest twardszy
5. Atrophia excentrica – efektywne zmniejszenie narządu z zachowaniem jego pierwotnej objętości (osteoporosis), narząd może też powiększać się (hydronephrosis)
2016-10-27
4
ZANIK JĄDRA – Z. PROSTY
WODONERCZE – Z. ODŚRODKOWY
PRZEWLEKŁE ODMIEDNICZKOWE ZAPALENIE NEREK – Z. TŁUSZCZOWY
2016-10-27
5
ZANIK MÓZGU – Z. STARCZY
ZANIK ENDOMETRIUM – Z. HORMONALNY
2. PRZEROST (HYPERTROPHIA)
Powiększenie tkanki lub narządu w następstwie
↑ OBJĘTOŚCI jego komórek(ogólna liczba komórek nie zmienia się).
2016-10-27
6
PRZEROST
Fizjologiczny
- macica podczas ciąży
- u sportowców
Patologiczny
SERCE w:
- nadciśnieniu tętniczym
- stenozie aortalnej
PRZEROST M. SERCOWEGO
PRZEROST M. MACICY
2016-10-27
7
PRZEROST M. MACICY
3. ROZROST (HYPERPLASIA)
Powiększenie tkanki lub narządu w następstwie
↑ LICZBY komórek.
ROZROST (HYPERPLASIA)
Fizjologiczny
- hormonalny (sutek w okresie dojrzewania i ciąży)
- kompensacyjny (resekcja wątroby)
Fizjologiczny
- hormonalny (sutek w okresie dojrzewania i ciąży)
- kompensacyjny (resekcja wątroby)
Patologiczny
- rozrost endometrium
- gojenie ran
- brodawki skórne (HPV)
Patologiczny
- rozrost endometrium
- gojenie ran
- brodawki skórne (HPV)
2016-10-27
8
ROZROST (HYPERPLASIA)
UWAGA!!! Różnica między rozrostem a NOWOTWOREM
W PRZYPADKU USTĄPIENIA CZYNNIKA POBUDZAJACEGO,
ROZROST WYCOFUJE SIĘ!!!ALE….
ROZROST (HYPERPLASIA)
ALE!!! Rozrost patologiczny stwarza warunki do
powstania proliferacji nowotworowej! (rak endometrium, szyjki macicy)
ROZROST ENDOMETRIUM
2016-10-27
9
ROZROST ENDOMETRIUM
ROZROST PROSTATY
ROZROST TKANKI
BLIZNOWATEJ
2016-10-27
10
ROZROST NABŁONKA
ROZROST NABŁONKA
ROZROST SZPIKU
2016-10-27
11
4. METAPLAZJA
Odwracalna zmianajednego typu dojrzałych komórek w inny typ dojrzałych komórek.
METAPLAZJA
= zaburzenie różnicowania (komórki macierzy różnicują się w sposób spaczony).
• lepsza tolerancja niekorzystnych warunków• ALE utrata części funkcji
• Często jako wyraz:• przewlekłego drażnienia • niedoboru np. witaminy A.
METAPLAZJA
UWAGA!!!
Utrzymujące się czynniki powodujące metaplazję mogą być przyczyną
zmian nowotworowychw metaplastycznym nabłonku!!!
2016-10-27
12
METAPLAZJA
• Metaplazja nabłonka oskrzelowego w nabłonek wielowarstwowy płaski u palaczy (n. gruczołowy n. płaski)
• Przełyk Barretta (n. płaski n. gruczołowy)
• Metaplazja nabłonka żołądkowego w nabłonek jelitowy (n. gruczołowy n. gruczołowy)
METAPLAZJA PŁASKONABŁONKOWA
ZŁOGI WEWNĄTRZKOMÓRKOWE
2016-10-27
13
ZŁOGI WEWNĄTRZKOMÓRKOWE
• Upośledzona eliminacja prawidłowo powstających substancji;
• Gromadzenie nieprawidłowej substancji endogennej;
• Upośledzenie degradacji metabolitów;• Gromadzenie nieprawidłowych substancji
egzogennych.
ZŁOGI WEWNĄTRZKOMÓRKOWE
Substancje, ulegające wewnątrzkomórkowej kumulacji:
– Tłuszcze proste, złożone– Cholesterol i jego estry– Białka– Glikogen– Barwniki (węgiel, lipofuscyna, melanina,
hemosyderyna)
MARTWICA(NECROSIS)
2016-10-27
14
MARTWICA
= Nagła i szybka śmierć komórek w żywym ustroju.
= Sekwencja zmian morfologicznych następujących po śmierci komórki w obrębie żywej tkanki.
= Makroskopowe i histologiczne następstwa śmierci komórki z powodu wystąpienia jej nieodwracalnego uszkodzenia.
MARTWICA
• ZAWSZE jest PATOLOGIĄ!!!
• Wywołuje REAKCJĘ ZAPALNĄ!!!
MARTWICA
• Czas rozpadu lizosomów i ich udział w procesach lizy determinuje typ patogenetyczny martwicy
–martwica ROZPŁYWNA (n. colliquativa)
–martwica KOAGULACYJNA = SKRZEPOWA (n. coagulativa)
2016-10-27
15
MARTWICA ROZPŁYWNA
MARTWICA ROZPŁYWNA
• przewaga enzymatycznej destrukcji komórek (samostrawienie)
• typowo w MÓZGU• POZA mózgiem tkanki zakażone
niektórymi grzybami i bakteriami, WĄTROBA (WZW)
MARTWICA ROZPŁYWNA
• Całkowite rozpłynięcie się martwych komórek gęsta, półpłynna, lepka masa
• ROPA = żółta maź GRANULOCYTY (w ostrej infekcji bakteryjnej)
2016-10-27
16
MARTWICA ROZPŁYWNA
• plasmolysis – zatarcie budowy cytoplazmy• chromatolysis – pęcznienie jądra i
rozpuszczanie się chromatyny• kariolysis – zatarcie kształtów i konturów
jądra• colliquatio – rozpuszczenie komórki
MARTWICA SKRZEPOWA
MARTWICA SKRZEPOWA
• szybka denaturacja białek strukturalnych i enzymatycznych
• WSZYSTKIE narządy LITE, POZA MÓZGIEM!
2016-10-27
17
MARTWICA SKRZEPOWA
• Zwarta konsystencja tkanki
• Klinowaty, ostro odgraniczony, żółty obszar (nerka, wątroba, śledziona, płuca)
• Centrum żółte z przekrwionym brzegiem (serce)
MARTWICA SKRZEPOWA
• ZACHOWANE zarys tkanki/komórek (cienie)
• Zwiększona KWASOCHŁONNOŚĆ
• Bardziej szkilisty i JEDNORODNY wygląd
• Cytoplazma „zjedzona przez mole”
MARTWICA SKRZEPOWA
• plasmorrhexis - ujednostajnienie cytoplazmy, intensywne wybarwianie się eozyną, zanik więzi międzykomórkowej
• pyknosis - obkurczanie się jądra• chromatorrhexis - zagęszczenie chromatyny• kariorrhexis - rozpad jądra
2016-10-27
18
MARTWICA SKRZEPOWA O NIESTANDARDOWYM PATOMECHANIZMIE
I WYGLĄDZIE MORFOLOGICZNYM
• Martwica serowata (GRUŹLICA!!!)
• Martwica enzymatyczna tkanki tłuszczowej -necrosis Balser
• Martwica krwotoczna (jelita)
MARTWICA SEROWATA
• GRUŹLICA (gł. płuc), kiła, nowotwory
• Szaro – białe, miękkie i kruche ognisko
• Przypomina biały ser
MARTWICA SEROWATA
• Rozfragmentowane/rozpuszczone komórki
• Amorficzne, kwasochłonne, o ziarnistej strukturze
• Bez wyraźnych zarysów tkanki/komórek
• Otoczone rąbkiem zapalnym
2016-10-27
19
MARTWICA BALSERA
= M. enzymatyczna tkanki tłuszczowej OKOŁOTRZUSTKOWEJ
• w OZT
• Kredowo – białe, nieregularne obszary/złogi (zmydlanie tłuszczów) w tkance tłuszczowej
• Ew. wylewy krwi
MARTWICA BALSERA
• Częściowo zatarte zarysy martwych komórek tłuszczowych
• Amorficzne, zasadochłonne złogi mydeł wapniowych
• Wokół reakcja zapalna
MARTWICA KRWOTOCZNA
• Jelito = tkanka bez możliwości wyschnięcia zgorzel wilgotna (m. krwotoczna + gnicie)
• Wgłobienie, skręt jelit zablokowanie odpływu żylnego + dalszy napływ krwi
2016-10-27
20
MARTWICA WŁÓKNIKOWATA
• Ściana NACZYŃ TĘTNICZYCH
• W reakcjach immunologicznych depozytykompleksów Ag – Ab
• Fibrynoid = kompleksy + włóknik kwasochłonny, amorficzny
ZWAPNIENIA PATOLOGICZNE
ZWAPNIENIA PATOLOGICZNE
• Zjawisko powszechne, polegające na nieprawidłowym odkładaniu się soli wapniowych:– Wapnienie dystroficzne (brak zaburzeń gospodarki
wapniowej)– Wapnienie przerzutowe (hiperkalcemia)
2016-10-27
21
WapnienieDYSTROFICZNE
WapnieniePRZERZUTOWE
tkanki martwe//obumierające tkanki zdrowe
zaburzenia gospodarki Ca++
nieobecnezaburzenia gospodarki Ca++
obecne
Przykłady: - gruźliczy węzeł chłonny, - uszkodzone blaszki miażdżycowej,- uszkodzone płatki zastawek
Przykłady: - gruczolak przytarczyc, - meta do kości, - choroba Pageta, - szpiczak mnogi, - unieruchomienie kości, - zatrucie witaminą D, - niewydolność nerek
ZABURZENIA W KRĄŻENIU
KRWOTOK
= wyjście krwi w pełnym jej składzie z układu naczyniowego po przerwaniu ciągłości ściany naczynia lub serca.
2016-10-27
22
KRWOTOK – przyczyny:
• Urazowe• Samorodne
– z pęknięcia – istnieje przyczyna uszkadzająca ścianę naczynia powodująca osłabienie jej wytrzymałości (ścieńczenie ściany, tętniak, miażdżyca)
– z nadżarcia – choroba z sąsiedztwa przechodzi na ścianę naczynia i niszczy ją (gruźlica, wrzód żołądka, nowotwór)
KRWOTOK – rodzaje:
• Tętnicze• Żylne• Mieszane• Sercowe
• Zewnętrzny• Wewnętrzny
– krwiak– ognisko
krwotoczne
KRWOTOK – skutki:
zależą od:• stopnia uszkodzenia tkanki• narządu dotkniętego krwotokiem• ilości krwi wylanej• szybkości, z jaką krew opuszcza łożysko
naczyniowe
2016-10-27
23
WSTRZĄS – rodzaje:
1. Wstrząs hipowolemiczny = znaczne zmniejszenie ilości krwi przy zachowanej średniej pojemności układu naczyniowego: • Pokrwotoczny• Pourazowy• Pooparzeniowy• Wskutek odwodnienia• Kardiogenny
WSTRZĄS – rodzaje:
2. Wstrząs normowolemiczny= gwałtowne powiększenie pojemności koryta naczyniowego przy zachowanej ilości • Septyczny• Anafilaktyczny• Na tle chorobowo zmienionych tkanek
KRWINKOTOK
= wyjście na zewnątrz naczynia włosowatego samych krwinek czerwonych bez przerwania
ciągłości ściany
2016-10-27
24
KRWINKOTOK – przyczyny:
• czynniki uszkadzające śródbłonek naczyń: zatrucia (benzen, fosfor, grzyby) choroby zakaźne (ospa, płonica) choroby układu krwiotwórczego (białaczki) niedobory witaminowe (wit. C, wit. K)
• czynniki ogólnoustrojowe skłonność ustroju do krwawienia zmniejszona zdolność zatrzymania krwawienia (skaza
krwotoczna)
ZAKRZEPICA
Zarówno za życia jak i po śmierci człowieka krew może przejść z postaci płynnej w postać stałą:
• Skrzep
• Zakrzep czyli skrzeplina
SKRZEP vs. SKRZEPLINApośmiertny przyżyciowo
NIE przytwierdzony do ściany naczynia
przytwierdzony do ściany naczynia
linie Zahn’a NIE występują linie Zahn’a obecne
galaretowaty krucha
lśniący ziarnista powierzchnia
2 warstwy (RÓWNOLEGŁE do osi naczynia, wg grawitacji):1) górna – ŻÓŁTA osocze2) dolna – CZERWONA krwinki
2 warstwy (w POPRZEK osi naczynia):na przemian jasne (ŻÓŁTE) osocze i ciemne (CZERWONE) krwinki
2016-10-27
25
ZAKRZEPICA – TRIADA VIRCHOWA1. zmieniona ściana naczynia (zniszczenie śródbłonka):
- uraz - zapalenie tętnic- zawał
2. zaburzenie przepływu krwi:- zwolnienie prądu krwi przy wadach zastawek- zwężenia- przepływ turbulentny
3. zmiany w samej krwi:- zwiększenie liczby płytek (po operacjach, po porodzie)
ZAKRZEPICA – skutki:
• Skrzeplina w świetle tętnicy→ utrudnia dopływ krwi → niedokrwienie
→ martwica = zawał
• Skrzeplina w świetle żyły→ utrudnienie odpływu krwi z danego obszaru
→ przekrwienie żylne = bierne
ZAWAŁ
= ognisko martwicy spowodowanej przez:
• nagły, niedostateczny dopływ krwi tętniczej, w warunkach braku skutecznego krążenia obocznego;
LUB• nagłe przerwanie odpływu krwi żylnej jednocześnie z
niedostatecznym dopływem krwi tętniczej
2016-10-27
26
ZAWAŁ – podział:
• blady czyli bezkrwiste (np. w sercu, mózgu, nerce, śledzionie)
• czerwony czyli krwotoczne (np. płuco, mózg, jelito)
PRZEKRWIENIE
= miejscowe zaburzenie w krążeniu polegające na nadmiernym wypełnieniu naczyń krwią
PRZEKRWIENIE
1. tętnicze, czynne:- fizjologiczne, np. zaczerwienie twarzy- patologiczne, np. oparzenie I i II stopnia
2. żylne, bierne – zawsze jest PATOLOGIĄ
3. tętniczo – żylne, mieszane
2016-10-27
27
ZATOR
= zaburzenie w krążeniu krwi lub limfy polegające na zamknięciu
światła naczynia przez czop przyniesiony z innego miejsca.
ZATOR – rodzaje materiału:
1. ciała stałe- cząsteczki skrzepliny- masy kaszowate i kryształy cholesterolu- komórki wątrobowe (po urazie wątroby)- komórki szpiku- komórki nowotworowe
ZATOR – rodzaje materiału:
2. ciała półpłynne i płynne- tłuszcze (złamanie kości, uraz tkanki
tłuszczowej)- wstrzyknięcie cieczy oleistej do żyły
3. ciała gazowe- powietrze (uszkodzenie dużych żył)- azot (choroba kesonowa)
2016-10-27
28
TĘTNIAK
= odcinkowe rozszerzenie światła tętnicy (uwypuklenie ściany) w następstwie zmian
patologicznych ściany (zmiany dotyczą elementów sprężystych i
mięśniowych).)
TĘTNIAK – podział:
• Tętniak prawdziwy – ściana tętniaka utworzona jest ze zmienionej chorobowo ściany tętnicy (miażdżyca, zapalenia, urazy);
• Tętniak rzekomy – ścianę tętniaka tworzy tkanka łączna (urazy, zapalenia);
• Tętniak rozwarstwiający – krwiak śródścienny(miażdżyca, nadciśnienie)
TĘTNIAK – powikłania:
• Ucisk powiększającego się tętniaka na sąsiednie narządy
• Zanik tkanek sąsiadujących• Pęknięcie ściany tętnicy• Wykrwawienie do jam ciała• Zakrzepica• Zatory
2016-10-27
29
ŻYLAK
= ograniczone rozszerzenie żyły, które powstaje w następstwie zmian
chorobowych ściany.
• Czynnikiem sprzyjającym jest wzmożone ciśnienie wewnątrznaczyniowe.
ŻYLAK – rodzaje:
• wrodzone (wady rozwojowe w budowie ściany)
• nabyte (przewlekłe stany zapalne, naturalny zanik mięśni i włókien sprężystych w wieku starczym
ŻYLAK – najczęściej:
• żylaki kończyn dolnych
• żylaki odbytu
• żylaki przełyku
2016-10-27
30
OBRZĘK
= nadmierne gromadzenie płynu w przestrzeni międzykomórkowej tkanek i w jamach
surowiczych.
Świadczy o poważnym zaburzeniu gospodarki wodnej.
OBRZĘK – rodzaje:
1. Obrzęk pochodzenia sercowego2. Obrzęki głodowe3. Obrzęk pochodzenia nerkowego4. Obrzęk w chorobach wątroby5. Obrzęk w ciąży6. Obrzęk Quinckego7. Obrzęk na tle utrudnionego odpływu
chłonki
PRZEsięk vs. WYsięk PRZESIĘK WYSIĘK
Kolor żółty biało – żółty
Przejrzystość przejrzysty Mętny
Białko ok. 2,5% > 4%
Albuminy mało dużo
Ciężar właściwy < 1,012 > 1,012 (śr. 1,018 –1,025)
Komórki zapalne brak liczne leukocyty
Stężenie glukozy norma obniżone