บทท 3 การวางแผนการจดการเรยนรและการฝกปฏบตการสอน

แผนการจดการเรยนรเปนเครองมอสำาคญสำาหรบผสอนในการจดการเรยนร ซงผสอนจะตองมความรความสามารถในการจดทำาแผนการจดการเรยนรเพอไปสเปาหมายของการจดการศกษาของหลกสตรทกำาหนดไว ผสอนจะตองหากลยทธและวธการในการจดทำาแผนการจดการเรยนรใหครบถวนตามองคประกอบสำาคญวาจดทำาแผนอยางไร เพอใคร มเทคนคและวธการอยางไร ผลทไดรบจะเปนอยางไร ดงนนแผนการจดการเรยนรจงเปรยบเสมอนเปาหมายความสำาเรจทผสอนคาดหวงไว

ขนตอนการจดการทำาแผนการจดการเรยนร1. วเคราะหคำาอธบายรายวชา เพอประโยชนในการกำาหนดหนวยการเรยนร

และรายละเอยดของแตละหวขอของแผนกการจดเรยนร2. วเคราะหจดประสงครายวชาและมาตรฐานรายวชา เพอนำามาเขยนเปนจด

ประสงคการเรยนร โดยใหครอบคลมพฤตกรรมทงดานความร ทกษะ / กระบวนการ เจตคตและคานยม

3. วเคราะหสาระการเรยนร โดยเลอกและขยายสาระทเรยนรใหสอดคลองกบผเรยน ชมชน และทองถน รวมทงวทยาการและเทคโนโลยใหม ๆ ทจะเปนประโยชนตอผเรยน

4. วเคราะหกระบวนการจดการเรยนร(กจกรรมการเรยนร) โดยเลอกรปแบบการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนสำาคญ

5. วเคราะหกระบวนการประเมนผล โดยเลอกใชวธการวดและประเมนผลทสอดคลองกบจดประสงคการเรยนร

6. วเคราะหแหลงการเรยนร โดยคดเลอกสอการเรยนรและแหลงการเรยนร ทงในและนอกหองเรยนใหเหมาะสมสอดคลองกบกระบวนการเรยนร

องคประกอบสำาคญของแผนการจดการเรยนรองคประกอบสำาคญของแผนการจดการเรยนร อยางนอยตองมสงตอไปน1. สาระสำาคญ2. จดประสงคการเรยนร3. สาระการเรยนร 4. กจกรรมการเรยนร

5. สอ / อปกรณ / แหลงการเรยนร 6. การวดและประเมนผล

7. บนทกผลหลงการจดการเรยนร

แผนการจดการเรยนรทดลกษณะของแผนการจดการเรยนรทด ควรมดงน1. มความละเอยด ชดเจน มหวขอและสวนประกอบตาง ๆ ครอบคลมตาม

ศาสตรของการสอนโดยสามารถตอบคำาถามตอไปน1.1 สอนอะไร (หนวย หวเรอง ความคดรวบยอดหรอสาระสำาคญ)1.2 เพอจดประสงคอะไร (จดประสงคการเรยนร ซงควรเขยนเปนจด

ประสงคเชงพฤตกรรม)1.3 ดวยสาระอะไร (เนอหา / โครงรางเนอหา)1.4 ใชวธการใด (กจกรรมการเรยนรซงใชกจกรรมการเรยนรทเนนผเรยน

เปนสำาคญ)

แผนภม แสดงลำาดบการจดทำาแผนการจดการเรยน

ใหเรยนรจากแหลงความรหลากหลาย ทงในและนอกหองเรยนวเคราะหแหลงการเรยนร

- วธการวดและประเมนผลตองสอดคลองกบจดประสงคการเรยนร- ใชวธการวดทหลากหลาย- เลอกใชเครองมอวดทมความเชอมน- แปลผลการวดและการประเมนเพอนำาไปสการพฒนาและปรบปรง

วเคราะหกระบวน

- เลอกรปแบบการจดการเรยนรใหสอดคลองกบจดประสงคการเรยนร วามงไปในทศทางใด- มความสนใจสำาหรบผเรยน- สามารถเรยนรไดงาย เหมาะสมกบวย ธรรมชาตของผเรยนและสถานท- เลอกวธการนำาเขาสการเรยน- ใหผเรยนทำากจกรรมตามขนตอนของรปแบบการเรยนร ผเรยนทม ความสามารถแตกตางกนไมจำาเปนตองทำากจกรรมเหมอนกน- ควรเนนกจกรรมททำางานเปนทมมากวารายบคคล- กจกรรมทใหผเรยนปฏบตตองนำาเทคนคและวธการตาง ๆ มาเปน เครองมอใหผเรยนบรรลตามจดประสงคการเรยนร- กจกรรมทปฏบตควรสอดคลองกบชวตประจำาวนและชวตจรง- กจกรรมทปฏบตมทงในหองเรยนและนอกหองเรยน- เปดโอกาสใหผเรยนฝกฝนและถายทอดการเรยนรไปสสถานการณ- ใหม ๆ พรอมทงทำาใหเกดความจำาระยะยาว- ตรวจสอบความเขาใจโดยใหผเรยนสรป รวมทงสงเสรมใหเชอมโยง สงทเรยนรและทจะเรยนตอไป

วเคราะหกระบวน

- เลอกและขยายสาระการเรยนรใหสอดคลองกบผเรยน ชมชน ทองถน- สาระการเรยนรตองมความเทยงตรง ปฏบตไดจรง ทนสมยและ เปนตว แทนของความร - มความสำาคญทงในแนวกวางและแนวลก- จดสาระการเรยนรใหเรยงลำาดบจากงายไปหายากและตอเนอง- จดสาระทเรยนรใหสมพนธกบรายวชา / กลมวชาอน ๆ

วเคราะหสาระการเรยนร

เพอกำาหนดผลการเรยนรทคาดหวงใหเกดขนกบผเรยน ทงดาน ความรทกษะกระบวนการ เจตคตและพฤตกรรมลกษณะนสย ทพงประสงค โดยการเขยนในรปจดประสงคทวไปและเชงพฤตกรรม

วเคราะหจดประสงคราวชา

เพอกำาหนดหนวยการเรยนร หวขอการเรยนร และเวลาทจะวเคราะหคำาอธบายรายวชา

1.5 ใชเครองมออะไร (วสดอปกรณ สอและแหลงการเรยนร)1.6 ทราบไดอยางไรวาประสบความสำาเรจ (การวดผลและประเมนผล)

2. แผนการจดการเรยนรสามารถนำาไปปฏบตไดจรง3. สวนประกอบตาง ๆ ของแผนการจดการเรยนรมความสอดคลองสมพนธ

เชอมโยงสมพนธกน เชน3.1 จดประสงคการเรยนรครอบคลมสาระ / เนอหา และเปนจดทพฒนาผ

เรยนในดานความร ทกษะ กระบวนการและเจตคต3.2 กจกรรมการเรยนร ควรสอดคลองกบจดประสงคและเนอหา / สาระ3.3 วสดอปกรณ สอ และแหลงการเรยนร ควรสอดคลองสมพนธกบ

กจกรรมการเรยนร3.4 การวดผลและประเมนผล ควรสอดคลองกบจดประสงคการเรยนร

แผนการจดการเรยนรทดและสอดคลองกบหลกเกณฑอาจารย 3 ตองเปนแผนการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนสำาคญ ดงน

1. มการวเคราะหหลกสตร จดทำาตารางวเคราะหคำาอธบายรายวชา หรอวเคราะหสาระการเรยนร จดทำาหนวยการเรยนร และจดทำากำาหนดการสอนหรอโครงการสอน

2. มการวเคราะหผเรยน โดยการจดกลมผเรยนตามความร ความสามารถ ความสนใจ และความถนด แลวนำาไปเขยนแผนการจดการเรยนรตามศกยภาพของผเรยนเพอเนนผเรยนเปนสำาคญ

3. มการกำาหนดเนอหาสอดคลองกบจดประสงคการเรยนรสอดคลองกบผลการเรยนรทคาดหวง ศกยภาพของผเรยน และความตองการของทองถน รวมทงการบรณาการระหวางวชา

4. มการกำาหนดกจกรรมการเรยนรทหลากหลาย เหมาะสมและสอดคลองกบศกยภาพของผเรยน มการบรณาการ เนนการคด (ทกษะการคด ลกษณะการคด และกระบวนการคด) การฝกทกษะ การปฏบตจรง และการสรางองคความรดวยตนเอง

5. มการกำาหนดสอ /นวตกรรม/แหลงเรยนรทหลากหลาย สอดคลองกบจดประสงคการเรยนร/ผลการเรยนรทคาดหวง กจกรรมการเรยนร วยและความสามารถของผเรยน และใหผเรยนมสวนรวมในการเลอก จดหาและจดทำาสอ/แหลงการเรยนร

6. มการกำาหนดการวดผลและประเมนผล สอดคลองกบจดประสงคการเรยนร/ผลการเรยนรทคาดหวงและกจกรรมการเรยนร มการวดผลตามสภาพจรง ใหครอบคลมทงดานความร ทกษะ และเจตคต

7. มองคประกอบสำาคญครบถวน เนนผเรยนเปนสำาคญ สอดคลองกบความตองการของทองถน เนนคณธรรม จรยธรรม และมการบรณาการตามความเหมาะสม

8. มความสมบรณถกตอง มความคดรเรมสรางสรรค เปนประโยชนตอผเรยน ทำาใหผเรยนไดพฒนาดานความร ทกษะและเจตคต

รปแบบของแผนการจดการเรยนรแผนการจดการเรยนรสามารถเขยนไดทงแบบความเรยงและแบบตาราง โดยม

สวนประกอบสำาคญดงนสวนท 1 สวนนำา ประกอบดวยรายละเอยดทวไป ไดแก ชอหลกสตร

ประเภทวชา สาขาวชา รหสวชา ชอวชา หนวยกต จำานวนชวโมงตอสปดาห จดประสงครายวชา มาตรฐานรายวชา และคำาอธบายรายวชา

สวนท 2 โครงสรางการจดการเรยนร ประกอบดวย ตารางวเคราะหคำาอธบายรายวชา และการกำาหนดหนวยการเรยนรและเวลาทใช

สวนท 3 แผนการจดการเรยนร ประกอบดวย สาระสำาคญ จดประสงคการเรยนร สาระการเรยนร กจกรรมการเรยนร สอ/อปกรณ/แหลงการเรยนร การวดและประเมนผล และบนทกผลหลงการจดการเรยนร ใบชวยสอน

ใบชวยสอน (Instruction Sheet) คอ สอประเภทสงพมพเฉพาะเรองทชวยสอนหรอใชเสรมใหการจดการเรยนรมประสทธภาพมากขน ไดแก

1. ใบความร (Information Sheet) คอ ประเภทสงพมพเฉพาะเรองทชวยหรอใชเสรมใหการจดการเรยนรมประสทธภาพมากขน ไดแก

2. ใบงาน (Job Sheet) เอกสารทระบชนดของงาน ซงจะตองนำาไปปฏบตตามรปแบบทกำาหนด โดยมลำาดบขนการปฏบตงานไวอยางชดเจน สวนใหญจะใชกบการปฏบตงานดานวชาชพ สวนการปฏบตงานทางดานวชาการอาจใชใบกจกรรม (Activity Sheet)

3. ใบปฏบตงาน (Operation Sheet) เอกสารทใหรายละเอยดในขนตอนหนงของการปฏบตงานอยางชดเจน

4. ใบมอบหมายงาน (Assignment Sheet) เอกสารทมอบหมายงานใหผเรยนปฏบตหรอคนควาเพมเตม

แผนการจดการเรยนรท......

รายวชา.................................ชอวชา………………………………………….……กลมสาระ………………………………...………โรงเรยน……………..…..……..ชน...............................................ภาคเรยนท………………......ปการศกษา.............หนวยท...............................................เรอง……………………..………………………………….. เวลา……………..ชม./คาบ.แผนการสอนเรอง………………………………………………………………….………..ผสอน...................................................วนทสอน: วน.....................ท.............เดอน.....................พ.ศ.........................................................................1. มาตรฐานการเรยนร...................................................................................................................................................2. ตวชวด

....................................................................................

...............................................................3. สาระสำาคญ(ความเรยง)...................................................................................................................................................4. จดประสงครายวชา(เปนขอๆ ครบ 3 ดาน ไมควรเกน 8 ขอ)

1. ..........................................................................................................

2. ........................................................................................................5. สมรรถนะสำาคญของผเรยน

1. ..........................................................................................................

2. ........................................................................................................6. คณลกษณะทพงประสงค

1. ..........................................................................................................

2. ........................................................................................................7. สาระการเรยนร (เนอหา รายละเอยดทใชสอนในคาบนนๆ)

8. กจกรรมการเรยนร (เนนผเรยนเปนสำาคญ ดวย วธการสอน เทคนคการสอน กระบวนการสอน ทหลากหลายเหมาะสมกบรายวชา ควรบรณาการเศรษฐกจพอเพยงแผนใดแผนหนงดวย)

………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

9. สอและแหลงการเรยนร (สอสงพมพ นวตกรรม สอโสตทศนและแหลงการเรยนรทหลากหลายเหมาะสมกบเรองนนๆ ในสวนนใชเปนผลงานวชาการได เชน

ผลงานวชาการคอ เอกสารประกอบการจดการเรยนร ประกอบดวย ใบความร, แบบทดสอบกอนเรยน-หลงเรยน-หนวยเรยน-แบบฝกหด-แบบฝก, เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน-หลงเรยน-หนวยเรยน-แบบฝกหด-แบบฝก)

10. การวดผลประเมนผลจดประสงค ชนงาน/ภาระ

งานวธการประเมน

เครองมอการประเมน

ผประเมน

เกณฑประเมน

แยกเปนแตละดาน (ตามจดประสงคทไดตงไว)

ใบงาน/ แบบฝกหด/ การนำาเสนอ/ การทดลอง ฯลฯ

ตรวจใบงาน/ สงเกตพฤตกรรม/ใหคะแนน

แบบประเมนใบงาน/ แบบประเมนพฤตกรรม

คร/ นกเรยน / วทยากร

ผานเกณฑ รอยละ 80/ระดบ 2

11. กจกรรมเสนอแนะ/งานทมอบหมาย 11.1 กจกรรมเสนอแนะ……………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………..

11.2 งานทมอบหมาย……………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…..12. เอกสารอางอง/บรรณานกรม (ตามระเบยบวธใชแนวทางของสถาบนใดกได)

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…..13. บนทกหลงการจดการเรยนร (เปนรายหอง/กลม และเปนรายครง แยกแผนจากขอ 8)

13.1 ผลการจดการเรยนร (คดเปนเปอรเซนต)

……ใหบนทกตามจดประสงคและขอคนพบ…………………………………………………………………………………………

14.2 ปญหาและอปสรรค ……ปญหาทพบระหวางการเรยนการสอน ทงภาพรวมและราย

บคคล………………………………………………14.3 การแกไข…………เปนการแกปญหาทพบ ณ การเรยนการสอนคาบนน ๆ

…………………………………………………………14.4 ผลการแกไข……………ผลจากการแกปญหาในขอ 14.3 พฤตกรรมนกเรยน

เปลยนแปลงอยางไร…………………………14.4 แนวทางแกไข……………แนวทางสำาหรบแกปญหาและปองกนเพอไมใหเกดปญหานน ๆ

อก ……………………………………

ลงชอ......................................................ครผสอน

หมายเหต .......................................(บนทกขอมลทนอกเหนอจากขอ 9.1 ถง 9.4 เชน ตรงกบไปราชการ ตรงกบหยดนกขตฤกษ มขอแนะนำาดงน ใหทานบนทกขออนญาตสอนชดเชยในวนทผเรยนวางครวางตรงกนและมเวลาพกของนกเรยนเพยงพอ หรอวนเสาร ไมแนะนำาใหสอนแทนเพราะครทานอนสอนแทนมใชตวเรา มใชผลงานของเรา เราจะรายงานผลการจดการเรยนรอยางไร) .......................................................................................................................................................................

ใบความรท ……

รหสวชา……………ชอวชา………………………………. …. (….) สอนครงท……..หนวยท…………….ชอหนวย…………………………......... เวลา ……ชม. สปดาหท .....ชอเรอง………………………………………………………………. เวลา………นาท

จดประสงคการเรยนร………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

สาระการเรยนร/เนอหา1. …………………………………………..

1.1 ………………………………………1.2 ………………………………………

1.2.1 ………………………………..1)………………………………

2. …………………………………………..

แบบฝกหด / คำาถาม / ปญหา………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

เอกสารอางอง / เอกสารคนควาเพมเตม

อาจมรปภาพประกอบเนอหา

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ใบงานท ……

รหสวชา……………ชอวชา…………………………………. …. (….) สอนครงท……หนวยท……….ชอหนวย……………………………………. เวลา …ชม. สปดาหท........ชองาน……………………………………………………………….…. เวลา………นาท

จดประสงคการเรยนร………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

วสด/อปกรณ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ลำาดบขนตอนการปฏบตงานขนท 1 ………………………………………ขนท 2 ………………………………………ขนท 3 ………………………………………

อาจมรปภาพประกอบขอควรระวง ขอเสนอ

การประเมนผล………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

เอกสารอางอง / เอกสารคนควาเพมเตม………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ใบกจกรรมท …..

รหสวชา……………ชอวชา………………………………….…. (….) สอนครงท……หนวยท…………….ชอหนวย ……………………………… เวลา …ชม. สปดาหท.......ชอกจกรรม…………………………………………………………….. เวลา………นาท

จดประสงคการเรยนร………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

วสด/อปกรณ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

คำาสง1. ………………………………………2. ………………………………………3. ………………………………………

การประเมนผล………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ขอแนะนำาในการเขยนแผนการจดการเรยนรองคประกอบของแผนการ

จดการเรยนรขอแนะนำาการเขยน

1. ชอหนวยการเรยนร/หวขอเรอง

เขยนใหชดเจน กะทดรด เหมาะสมครอบคลมเนอหาสาระการเรยนรและเวลาทกำาหนด

2. สาระสำาคญ เขยนใหกะทดรด เปนหวขอยอยหรอความ

อาจมรปภาพประกอบขอควรระวง ขอเสนอ

เรยงกได แตตองสอดคลองกบชอหนวย/หวขอเรอง เนนใหรวาจะตองเรยนรเกยวกบอะไรและเรองนนสำาคญอยางไร

3. จดประสงคการเรยนร กำาหนดสงทตองการใหเกดขนกบผเรยน โดยใหครอบคลมหวขอเรอง เนนพฤตกรรมและจตพสย โดยเขยนเปนขอ ๆ เรยงตามลำาดบ แบงเปนจดสงคทวไป และจดประสงคเชงพฤตกรรม

4. สาระการเรยนร กำาหนดใหสอดคลองกบจดประสงค เวลา ระดบความรของผเรยน จงเรยงลำาดบอยางเหมาะสมจากงายไปหายาก โดยเขยนเนนเฉพาะประเดนทสำาคญ (รายละเอยดอยในใบความร)

5. กจกรรมการเรยนร ระบกจกรรมทเลอกตามบทบาทของผสอนและผเรยน โดยเขยนใหชดเจนในแตละขนตอนของกระบวนการจดการเรยนร และเหมาะสมกบเวลา หากมหลายกจกรรมตองเปนกจกรรมตอเนองตามลำาดบทตองการใหเกดการเรยนรตามจดประสงคการเรยนรทกำาหนดไว

6. สอการเรยนร กำาหนดใหสอดคลองกบจดประสงค สาระการเรยนร กจกรรมการเรยนร และเวลา โดยทวไปจะแบงเปนสอสงพมพ (เอกสาร ตำารา ใบชวยสอน) และสอโสตทศน

7. การวดประเมนผล ตองสอดคลองกบจดประสงคและเวลา โดยกำาหนดจำานวนครง วธวดและวธประเมนผลใหชดเจน ซงโดยทวไปแบงเปนการประเมนภาคทฤษฎ (ประเมนดานพทธพสยและจตพสย) และการประเมนภาคปฏบต (ประเมนดานทกษะพสย) รวมทงตองกำาหนดเครองมอทใชวดและเกณฑการประเมนใหชดเจน

8. งานมอบหมาย / กจกรรม กำาหนดใหสอดคลองกบเนอหาและจด

เสนอแนะ ประสงค โดยอาจเปนงานททำานอกเวลาเพอเสรมความรความเขาใจ ทกษะและประสบการณ หรอสงทตองเตรยมลวงหนา จงตองกำาหนดเวลาสงงานและเกณฑการใหคะแนนดวย

9. เอกสารอางองหรอบรรณานกรม

เขยนตามแบบทนยมรปแบบใดรปแบบหนง ทงสอสงพมพและสอโสตทศน

10. บนทกหลงการจดการเรยนร

ระบถงขอด ขอดอย ปญหาอปสรรคในการจดการเรยนร และแนวทางแกไข

ใบกจกรรมท 4การจดทำาแผนการจดการเรยนร

คำาสง1. ใหแบงกลม กลมละ 5 คน ตามความสมครใจ2. รวมกนศกษาและวเคราะหตวอยางแผนการจดการเรยนรตวอยาง แลว

สรปตามประเดนตอไปน

จดเดน

จดทควรปรบปรง

ขอคดทได

เอกสารอางอง

กรมอาชวะศกษา. 2539. แผนการสอน. หนวยศกษานเทศ กรมอาชวศกษา. กรงเทพฯ. (อดสำาเนา)

วฒนาพร ระงบทกข. 2542. แผนการสนทเนนผเรยนเปนศนยกลาง. กรงเทพฯ : บรษท แอล.ท.เพรส จำากด.

สำานกมาตรฐานการอาชวศกษาและวชาชพ. 2547. ตวอยางแผนการจดการเรยนร หลกสตรประกาศนยบตรวชาชพ พทธศกราช 2545 (ปรบปรง พ.ศ. 2546). สำานกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา. กรงเทพฯ.