38
Walbarashada Gaarka Buug-yaraaga Nidaamka Badbaadida New Hampshire Abriil 2018 Way soo Saareey Waahda Walbarashada Gobolka NH, Hafiiska Walbarashada Gaarka Iigoo wada shaqeyayaan Harunta Ma’luumaadka Waalidiinta, Ururka NH Masuuliyiinta Walbarashada Gaarka, ii Ururka Mas'uuliyiinta Iskoolka NH Buug-yaraagan way ki saleysanyaa Heerka Shaqsiyaadka Itaal doronee 2004 ii Shar’iyaalka NH ee Walbarashada Ilmooga Itaalka doron way taabagaleeye Maarso 24, 2017

Walbarashada Gaarka Buug-yaraaga Nidaamka Badbaadida New ... · Iskool dheeda degmada way waa in odsidaan oggolaanshaha waalidiinta, qoraal ahaa, walaagi walbarasho gaar eh ii adeegihii

  • Upload
    others

  • View
    2

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

  • Walbarashada Gaarka Buug-yaraaga

    Nidaamka Badbaadida

    New Hampshire

    Abriil 2018

    Way soo Saareey Waahda Walbarashada Gobolka NH, Hafiiska Walbarashada Gaarka Iigoo wada

    shaqeyayaan Harunta Ma’luumaadka Waalidiinta, Ururka NH Masuuliyiinta Walbarashada Gaarka, ii Ururka Mas'uuliyiinta Iskoolka NH

    Buug-yaraagan way ki saleysanyaa Heerka Shaqsiyaadka Itaal doronee 2004 ii Shar’iyaalka NH ee Walbarashada Ilmooga Itaalka doron way taabagaleeye Maarso 24, 2017

  • Hordha Ilmooga way badanaaba in badantaa inii ki guuloysidaan haddii waalidiinta ii ma’alimiinta wada shaqeeyaan si lin hormariyo o lin deero hadafka walbarasho ee ilmooshoo itaalka doroyaan. Shar’iga Gobolka ii kan Federaalka way waalidiinta siyaayana fursado oo waalidiinta kaalin inka qaadadayaan qorsheynta ii go’aan deerista la hiriirto baahida ilmooshoo walbarashidiyoo gaarka ah.

    Buug-yaraagaan way lin soo saareey inii waalidinta, ardayda wi wiin oo itaalka doron, ma’alimiinta ii kuwa kaleba siiyo ma’luumaad ki saabsan huquuqda hanaanka walbarashada gaarka ee waalidka/unnuga. Huquuqdaan way la dhaheyee “Nidaamka Badbaadida.” Waalidiinta way waa hubin gaar ee Koohda IEP. Koohda IEP way waa kooh badanaba ku kooban kuwa go'aanka in deeraaw ilmooga qabaan walbarashada ii adeega gaarka eh. Waalidiinta way ayaana dad hubno buuto ku eyaan Koohda IEP.

    Koohda IEP go'aan adag ku gaarayana qiimeenta, haq in weelashada, Barnaamijka Walbarashada Qof Ahaaneed (IEP), ii meeleenta walbarashada ilmoogaa. Magaaga rasmiga ee Koohda way waa Koohda IEP, laakiin way kaloo suurtogal eh in liin ki weero maga’yaal kaleet oo way ki hirintaa howla ama walyaalooga qobodayaan ee liinka jiwaabaw. Adi way etaa hubin muhiim eh oo ki tirsin Koohda IEP; edkaa way in baahinyaa ini liki daro. Qaabka walbarshada gaarka way waalidiinta siyeyee fursad i aqoontiyoo i qibrada ilmooshoo kila wadaagan dadka kale ee Koohda ku mid eh. Shar’iga way liin aasaaseey inii waalidiinta ku qeeb qaadidaayan siiyo fursad qaabka walbarashada gaarka ii in la hormariyo wadahadalka in dhahooyo iskoolaadka ii waalidiinta iyaga oo ki hadalaayaan magaaga ilmooshoo. Qaabka walbarashada gaarka way eed in taaba-galeyee marka waalidiinta ii shaqaalooga iskoolka in si fayle liin wargeliyo oona awoodaan inii wada shaqeeyaan.

    Way sidoo kaleet muhiim in ataa inii waalidiinta ii dadka kaleet oo lugta ki leyaan qaabka walbarashada gaarka eh in oo kasaan huquuqdiyoo oo ku warhaayaan koobnaanta waqtiga haqa ii hadeysnaanta kaleet in si buuto liin halo walbarasho haboon oo bilaash eh oo sha’abka biyaayaan (FAPE).

    Heerka Shaqsiyaadka Itaal doron (IDEA 2004) way iskoolyaalka degmada inka baahinyaa in waalidiinta siyaan koobbi ku mid eh nidaamka Badbaadida (huquuqda waalidka) hal mar inta iskoolka furunyo. Way jiree waqtiyaal kale oo dheeraad eh mar adi koobbi li ki siiyo ato: (1) marka inka horeyto ee likiin soo gudbiyo ama waalidka qiimeen soo odsido; (2) Marka inka horeyto ee la halo ashtakada Gobolka ama ashtakada hab-soodka shar’iga ee koowaad ee sanad dugsiyeedka; marka go’aan luku deero in tillaabo edbin la qaado taasoo sheeni korto isbadel Meeleen; ii (4) odsiga waalidka.

    Way qeybiyeey: (Magaaga LEA iyo Cinwaanka Halkan)

  • Walbarashada Gaarka Buug-yaraaga Nidaamka Badbaadida New Hampshire Abriil 2018

    Fadlan ogaaw in kastoo buug-yaraagan buuyow shar’iga hoos koyaw > Heerka Shaqsiyaadka Itaal doronyaan ee 2004 (IDEA 2004) oo inii waalidiinta la siyaw dokumenti qoraal eh oo sharaxaw Nidaamka Badbaadida ee i haqa in leyaan, ma ki jirto qoraalka oo dhan ee Federaalka ama shar’iyada ii heerarka Walbarashada gaarka eh ee Gobolka.

    Qoraalka dhameestirin ee Heerka NH ee Walbarashada Ilmooga Itaalka doron way laka yabee in luku halo bogga internetka ee Waahda: Walbarashada ee NH https://www.education.nh.gov/instruction/special_ed/proceduralsafeguards.htm

    Qoraal dhammaystiran oo Heerka NH walbarashada Ilmooga Itaalka doron way luku halo koree Waahda Walbarashada NH internetshoo:

    http://www.education.nh.gov/instruction/special_ed/documents/newly_adopted_nh_rules.pdf

    Koobbi bilaash eh Heerka NH. Shar’iyaalka walbarashada Ilmooga Itaalka doron (Heerka NH) fadlan

    un weer Waahda Walbarashada lamabarsho oo ayo (603) 271-3741.

    https://www.education.nh.gov/instruction/special_ed/proceduralsafeguards.htmhttp://www.education.nh.gov/instruction/special_ed/documents/newly_adopted_nh_rules.pdf

  • Walbarashada Gaarka Buug-yaraaga Nidaamka Badbaadida New Hampshire Abriil 2018

    Tusmudda oo Kooban Bogga

    Fikrida Guud ee Qaabka Walbarashada Gaarka ee NH 1 – 3

    Oggolaansho Waalid 3 – 6

    Ogeysiiska Horey Long Qori 6

    Qiimeen Walbarasho Oo Madi Banaan 7

    Walbarashada Waalid Koriyaw Ilmo In Dhaline 8

    Ma’luumaad Asturun 8 – 10

    Nidaamka Ashtakada Gobolka 11 – 12

    Qaabka kaleet Qilaafaad Haliyawka 12 – 14

    Hanaanka Hab-So’dka Nidaamka Ashtakada 14 – 18

    Hab So’odka Dhugunsadowka Da’wada Dhahdhahaadiyowka 18 – 21

    Arimoo Dhugunsadowka hortiyo ii Qarashka Abukaatiga 21 – 22

    Hanaanka Marka La Edbiyaw Ilmo Itaal Doron 22 – 24

    Ki ekaayowka Qaynuunka 25

    Shuruudooga Meeleenta Gooniga in eh Ilmooga Iskoolaadka Gaarka Ah Ki Yaalo Ee Qarashka Dad Wiinaaga

    25 – 26

    Bilaash ama Kaalmo Dhagaale/Khaayraad 27

    Qeehitaanka ii Noo’yada “Maalmooga” 28 - 29

    Soo-gaabinada 30 - 31

    Lifaaq A: Ogeysiis Qoron oo ki saabsan Adeegsidaalka Ma’aashka Dad wiinaga ama Moodelka (Foom)

    32 - 34

  • 1 Walbarashada Gaarka Buug-yaraaga Nidaamka Badbaadida New Hampshire Abriil 2018

    Fikrida Guud ee Qaabka Walbarashada Gaarka ee NH

    Muraadka way waa in li ki siiyo fikrad qeehan oo ki saabsan qaabka walbarashada gaarka oo adi ku fiirsidaaso marka adi aqrisaayo Nidaamka Badbaadida ee New Hampshire. Way jiree ilooyin dheeraad ah oo kila lifaaqan oo koo kaalmooyaw ini adiga li kooyto faham dhammays-tirin oo ki saabsan walbarashada gaarka.

    Qaabka walbarashada gaarka way wehliyeyee tillaabooyin gaarah , taasoo midwelba shuruudo gooni la dereerto. Tillaabo welba ee hanaanka walbarashada gaarka way wehliyeyee qaab adi ii iskoolka degmada isin anisla wada shaqeyn la haayteen. Hanaanka walbarashada gaarka ah way in tixinyanaa:

    Shar’iga NH - Ed 1105

    Shar’iga NH - Ed 1106

    Shar’iga NH - Ed 1107

    Shar’iga NH- Ed 1108

    Shar’iga NH - Ed 1109

    Shar’iga NH - Ed 1111

    Shar’iga NH Ed 1109.06

    Husuusin: Haanoo ku mid eh kulumeedan li soo koobi kore.

    Hanaanka walbarashada gaarka way wehliyee muraaja’o sanadleega IEP ii meeleenta, taasoo ki saleysanyo Ma’luumaad sida qiimeen rasmi eh ii mid rasmi in haayne, indho indheen ii horumarka li ki suubiyi yoolka ii hadafdheeda IEP woqtiga li roogo.

    Dabagal ii Muraaja’o sanadeedka IEPs

    Meeleynta

    Horumarinta ii Ansihinta IEP

    Go’aanka Haq in Lahaanshaha

    Qiimeen

    Gudbis

    Aqoonsiga/Halowka Ilmooga

  • 2 Walbarashada Gaarka Buug-yaraaga Nidaamka Badbaadida New Hampshire Abriil 2018

    Aqoonsiga/Halowka Ilmooga Qof welba canugii iyii ku shakiyaan in usi/iyi qabto itaaldaro ama qabo baahi walbarasho gaar eh in soo diri koraan. Way intaas dheeraa, iskoolada degmada oo dhan ee isti’malayaan qaabka walbarashada gaarka eh, way waa ini halaan, eddeeyaan, oo iyi qiimooyaan dhamaan ilmooga liinku shakiyo itaaldaro da’diyoona ato 2.5 sano jir ama ku wiin laakiin ku yar 21 sano jir si liin hubiyo in ilmoogaas li hali, li eddaayi, oo iyi halaan adeegga in baahinyiin.

    Ki Wareejin ii Go’aan ki Wareejin Maddii adi, ma’alin ama lang kaleet ku shakiyo in ilmo qabaan itaaldornaan oo in baahinyo walbarasho gaar eh, iskoolka degmada way luku fadeeye in soo wareejhiyo. Hoo wareejinta ku kooyto qof adi inka ahaayne, oo nagada koro ma’alinka ilmooga, isla markiiba qoraal ahaan ayaa liki soo wargeliyee, in wareejin la suubiyi. Kulun go'aan wareejin, kasoo adina liki marti qaadi doono, waa in 15 gee’ gudaashoo li qobodaa laku bilaabo maddii gudbinta li hali. Kulunkun (dhamaan kulumeeda Koohda IEP haatow) way waa in la qobodaa waqti, saa’ad, ii meel adi ii iskoolkaba ke heliyi kortaan. Koohda IEP way suurtogal etaa in iyo go’aamiyaan inin jirne wal tilmaamow in unugaa in qabne itaaldoro oo anin baahinaayne baahi walbarasho gaar eh ama baahi gaar eh ii adeegyo la hiriiryo oo waqtigaan iskoolka unugaa iskoolka si kaleet oo aadiga eh sida adeegga walbarasho ee aadiga ki kaalmooyo koro. Hoo kaleet, way go’aamiyayana ini jerto sabab kaleet oo liinku shakiyo ini unnuga suurtogal eto in usi qobo itaaldornaan oo in baahinyo ini li qiimooyo.

    Iskoolka way waa ini ki siyaa digniin qoraal ee go'aankii Koohda IEP. Ogeysiiskan way waa “Ogeysiiska Qoraalka Hore” ee ki sharahan bogga 6 ee buug yaragan. Haddii Koohda IEP go’aamiso in imtixaan dheeraad muhiim liin baahinyo, maddaas sidoo kaleet ogeysiiska qoraalka hore way la so’ode doonee ogolaansho waalidiinta si qiimeen shaqsi kasta ee liin baahinyo liin suubiyi fadii si liin ogaado haddii unugaa qabo itaaldaro aafimaad.

    Qiimeen Maddii ilmoogaa la fadaaw in liin tehgeliyo walbarasho gaar eh, ogolaanshagaa oo qoraal eh iye li fadee kohor inti liin qiimoyne. Iskoolka degmadaa iye qobodee qiimeenta, adda wal qarash kiinka bahaaw ma jiro, lan in tababaran oo shahaado ama batanti qiimeeye haysido imtixaan ku qaado. Kudambe maddii iskoolka degmada halaan ogolaanshigaa oo qoraal oo qiimeenta eh, qiimeenta inki horreyto way waa in laka dhamaayaa 60 beri gudaashoo. Dib in qiimeeyowka, hoola qiimeeyowka may waa inii liki dhammaayo 60 beri gudaashoo oggolaanshaga waalidka kudembe ama gebogebada dheereeyowka oo inki badanayne 30 beri.

    LEA may waalidiinta siiyi doonanaa nuqul ku mid eh qiimeenta imtihaanka lankii biyi ii warbihin linku fiirsidaw 5 maalin ka hor inta shirka Koohda IEP al qobone oo qiimeenta ii warbihinta laku fiirsadow iye luku doodee. LEA may biyi doonanaa warbihintii uyu oo in diraayaa waalidiinti too boostada Mareykanka ilaa waalidiinta ii LEA ki heliiyaan inii qaab kale ku diraan. Hoo adi inka qanacsinaayne qiimeenta iskoolka degmada qobodeen, way iskoolka degmada ku odsidi kortee in ki siyaan qiimeen walbarasho oo madi banaan kasoo adi qarash inkin ki fidhine.

    Hooba qiimeenta li dhamaayo, may laku siiyeyee qoraal koobon.

    Qeebta Go’aan ku deerista Haq in ahaadowka ii Itaaldoroda Maddii qiimeenta li dhamaayo, Koohda IEP way isticmaalasee Ma’luumaadkaas si in ogaato haddii unugaa haq in leyo in halo walbarasho gaar eh ii in kale. Si haq liinka halo, unugaa way waa in qabaa itaaldoro oona in baahinyaa walbarasho gaar eh ama walbarasho gaar eh ii adeegyo la hiriiro manfaco walbarasho. Maddaas unugaa way liin tehgeliyeyee hal ama mid ku mid eh nuu’yada itaaldoro gaar eh oo ki qoronto Heerka NH 1102.01(t). IEP may waa inii kulumaan sediidii sanaba hal mar si go’aan unku deeraan haq in weeladowka walbarashada gaarka eh.

    IEP Soo Saarowshe 30 maalmood gudaashoo walaagii ku dambooyo kudib maddii la ogaado in unugaa haq in leyo walbarashada gaar eh, Koohda IEP kulumaayan si unugaa liinka qorsheeyo Barnaamij Shakhsiyadeed ee Walbarasho oo lin kasaw (Individualized education program) (IEP). IEP-ga li soo gaabiyi ma taaba galow ilaa ii intii adi ka ogolaato oo adi sahiihto. Koohda IEP way la socotee qeeb gaar eh oo liska rabo ee ke qoran Heerka NH Ed 1109.01 ii 1109.03.

  • 3 Walbarashada Gaarka Buug-yaraaga Nidaamka Badbaadida New Hampshire Abriil 2018

    Mar haddii unugaa haysado IEP, muraajico/dib in fiiriyaayanaa kulunka Koohda IEP sanadkii hal nibir. Unugaa way waa in ki weelo meelii IEP ki heliyeen maddii sanad iskooleedka bilaabidaw. Ogeysiis qoron oo Koohda IEP kulanshoo eh in luku siiyo wu inki yarraan 10 maalmood kohor intii kulunka li qobone. Ogeysiiska inii ki jiro wu waqtiga ii meela kulunka ku ki dhiyaw, muraadka, ii liiska dadka kooyaayaan. Ikhtiyaarka waalidka ama hay’ada, shaqsiyaadka kale oo ilmi in le ama waayo-arag gooni eh oo li hiriirto unnuga, oo iniski jiraan adeega li hiriirto shaqaalaga si ki habboon ii marwelba oo habboonta, unnuga itaalka doron liki asuumi kore. Iidoo lin baahanaane, may hushmad in ettaa waalidka inii luku wargeliyo iskoolka muddo hore hook i asuumaana lang dheeri. ama dad kooyaw kulunka.

    Go’aaminta Meeleenta Walbarasho Ka dambe maddii IEP la soo saaro, Koohda IEP kulumaan si liin go’aamiyo meeleenta meela inka caaqibada yar (LRE) meelaaso unugaaga ku halow walbarasho gaar eh ii adeegyo la hiriira sida ki qeehan IEP sheey/she.

    Hirgelinta ii Dabagalka Waalidiinta, muta’alimiinta ii dadka kaleet ee kaalinta ki leyaan in la so’odaan unugaaga horumarshey ee markasta ii in hubiyaan baahida walbarashada unugaaga in la haqab tiri. Haddii soo baho wel-wel ki saabsan walbarshada unugaa, way suurto gal eh in kulun Koohda IEP lo odsodo oo balan daahitaan in la haayne lo qobodo.

    Oggolaansho Waalid

    Heerarka New Hampshire ee Walbarashada Ilmooga Itaal doroda Qabaan ~ Ed 1120.04

    Iskool dheeda degmada way waa in odsidaan oggolaanshaha waalidiinta, qoraal ahaa, walaagi walbarasho gaar eh ii adeegihii la hiriira ee la siyaw cunug itaal doron, ii sidoo kale howlaha kale kasoo qeeb ku ayo hanaanka walbarashada gaarka, in ku ahaayne marhaladdo gaar eh.

    Ogolaanshaha may liki jeedee:

    (a) Si buuto may likinki sheegey dhammaan ma’luumaadka li hiriirro hoola I qabadaw oo oggolaansho luku afkii aadaa amase nooc kale oo liki hariirod;

    (b) Kasti oo ki rati, Iyigoo qoraal eh, howlooga liska rahi in la qobodayaan kasoo ogolaanshahaaga liiki baahidi, ii ogolaanshaha liki sheegi howlaha ii diiwan gelinta (hoo jiro) oo qoron oo lugudbiyaw ii qofka liin gudbiyaw; ii

    (c) (1) Kasti in siismada ogolaanshaha ato ikhtiyaari oo adi kula nagada korto waqtigii adi fadaaso; (2) Wal isku bedelkaa ogolaansha ficilkii horey in dhiyi wal muku bedlaaso ka dib markii adi ogolaansho adi siiso ii ka hor intii adi anis bedelne .

    Way haysatee 14 maalmood luku soo billaabo taariikda odsigii iskoolka degmada oo qoraalka linki jiwaabaayi. Way haysitee 14 maalimood luku bilaabo taariiktata odsiga iskoolka degmada in qoraal ahaan inka soo juwaabo waqti dheeri ah.

    Oggolaanshaha waalidka way waa in qoraal ahaataa oo waana ahaataa mid la “wargeliyi” taasi ato, way waa in adi kastaa walaaga la soo jeediyi, walaagii dhiyi koro (faa’ido ii khasaaroba) ficilka iskoolka soo jeediyooyo, ii walaagii Koohda IEP soo jeediyooyto kasoo ogolaansha isbadelka liki warsidooyo.

    Iskooldheeda degmada way waa in halaan ogolaanshahaaga, qoraal kasoo ayo ka hor inta adi in ogolaane:

    ➢ Qiimeenta inka horooyto marka la suubiyaaw;

    ➢ Qodobka inka horooyo ee walbarashada gaarka eh ii adeegyada la hiriiro ee la siyaw unnuga

    itaalka doron;

    ➢ In sanad kasta la cusbooneysiyo IEP ga ii Meeleenta unnuga itaalka doron;

    ➢ Go’aan ka gaarista ama bedelka luku subiyaw shal soo'ida itaal doroda;

    ➢ Bedelka qaabka ama waqti laka daraw walbarashada gaarka ama walbarashada gaarka ii

    adeegyada la hiriiro;

    ➢ Qiimeen dib liin suubiyaw;

    ➢ Eymis sha’ab la halo koro 34 CFR 300.154(d); ii

    ➢ Mar kasta oo iskoolka degmada soo jeediyo sidii liin hali fadii ceymis gooni liin leyo.

  • 4 Walbarashada Gaarka Buug-yaraaga Nidaamka Badbaadida New Hampshire Abriil 2018

    Sidoo kale ogolaansho ayaa liinka baahinya: ➢ Woqti liki daro si dib li in qiimeeyo. Iidoo jiro oggolaansho qoraal oo lamada dhini eh,

    waqtiga 60 maalmood hadidan iye lin baahanya Ed 1107.01(d) li dheerooyo kore oo tiro maalmayaal iye luku dhigi koro mana luku siyaadin koro 30 maalmood.

    ➢ Udurdaar hubnaha Koohda IEP marhaladooga qaarsho (Ed 1103.01(e)).

    Husuusin: Ogolaansho qiimeenta hore maliin qaabooyo koro ogolaansho hore ee walbarashada gaarka eh ii adeega li hiriiro.

    Iskooldheeda degmada ma liinku baahinyo inii ogolaanshagaa haaysidaan kuhor: ➢ Inta ii fiiriyayaan ma’luumaadka horey in haaysiideen oo qeeb ku ato qiimeenta unnuga

    ama dib in qiimeenta; ama ➢ Marka imitixaan fiiriyaayaan ama qiimeen kale oo ilmooga dhan li siiyi, inku ahaayne

    ogolaansho waalidiinta ilmooshoo dhon in fadaayaan.

    Marhaladooga Gaarka eh: Hoo iskoolka degmada in halno ogolaanshaha oo qoraal eyo 14 maalmood gudushee oo muujiyi korto in iskoolka qaadeen tillaabo suurto gal eh oo i ki abiraayeen in ogolaansho ki halaan, iskoolka degmada howl geliyi kore walyaalooga soo so’odo:

    ➢ In sanad kasta la cusbooneysiyo IEP ga ii Meeleenta unnuga itaalka doron; ➢ Go’aan ka gaarista ama bedelka luku subiyaw shal soo'ida itaal doroda; ➢ Bedelka qaabka ama waqti laka daraw walbarashada gaarka ama walbarashada gaarka ii

    adeegyada la hiriiro; ➢ Qiimeen dib liin suubiyaw.

    “Tillaabo suurtogal eh” way ku mid ataa in talefoon liin diri oo liiska deyi ii natiijida ku soo bati talefoonkaas la weeri, warqaddheeda likin soo diri oo (boosto li shahaadooyi ato, in la hali rasiidshe) ii jawaab kasta oo luku haayo, ii/ama diiwangelin kasta oo faahfaafsin sida booqosho reerka liki seedi ama goobta shaqada ii natiijida ku soo bati booqoshooyinkaan.

    Ilmooga ki jiraan xanaanada DCYF huquuq waalideedka li roojhiyi, gobolka may soo maga’aabi koree meel gooni oo walbarasho.

    Markii adiga ki fikiraaso ogolaansho, way muhiim ataa in adi weydiiso su'aalo ki saabsan wal kast a oo adi likiin warsidooyo in adi sahiihto.

    Way muhiim ataa in adi soo noqdo foormka ogolaanshaga iskuulka degmada in soo nagto 14 maalin gudaashoo. ama waqtiga leki heshiiyi. Woqtiga balanta way bilaabidase tariikhda iskoolka degmada kiin soo diri foormka ogolaansha. Fadlan tehgeli haddii foormka ogolaansha boostada kiin ki kooyo, way suurto gal atee in 14 maalin mar hore la dhaafi waqtiga adi hali odsashada ogolaanshaha. Adi iye mas’uuliyad koo saarinta inii ka soo jawaabto.

    Way jiree afar siyaabood ee adi inka soo jawaabo korte odsiga ogolaanshahaaga. Adi jawaabta su'aal kasta in dooro korto way waa:

    1. Hoo ogolaansho siido, isbedelka la soo jeediyi iye dhiyi doono. 2. Hoo ogolaansho diido, islkoolka degmada ma hergeliyo koro isbedelka la soo jeediyi. Iskoolka

    degmada way haasidee fursado oo iska deyaan in ogolaansho in halo:

    a. Way suurto gal ataa in iskoolka degmada qobodo shir kale ee Koohda IEP oo wel welkaa luku hadalaaw;

    b. Way suurto gal ataa in iskoolka degmada ka warsido in si ikhtiyaar eh in ku qeeb qaadato hanaanka Halin Dooda ee Kale, sida dhehdhehaadin ama shir dhehdhehaadi si heshiis liin deeri fadi.

    c. Iskoolka degmada way liinku baahinyaa in soo jeediyo odsi gaar eh qaab dhugunsi nidaam jiro.

  • 5 Walbarashada Gaarka Buug-yaraaga Nidaamka Badbaadida New Hampshire Abriil 2018

    Iskoolka degmada way suurto gal ataa in isticmaalne qaabka diidmida ogolaanshihiisa haddii adi diido in adi sahiihto ama ka guul dareysato in ka sa jawaabto:

    ➢ si adi in odsato in halo walbarasho gaar eh ii adeegyo la hiriiro markii inka horeytoba; ➢ haddii unugaag kiin seedooyo iskool gooni ah oo adi qarash shey diibidooyto; ➢ haddii adi reerka wal inka dhigooyto (walbarashada reerka) sida waafaqsan RSA 193-A.

    Ardayda-guriga walk u baradeen oo itaaldoron si kastaba haatow, mal ku eliyaaw inii halaan walbarasahda dad wiinaga ee bilaashka eh oo ki habboon oo dadka itaaldoron siyeen ardayda iskuulka ee itlldoron.

    Husuusin: Haddii adi diido ogolaanshaha unugaaga in la siiyo walbarasho gaar ah ii adeegyada la hiriiro markii koowaadba iskoolka degmada ma liinku baahinyo in ki siiyo adeegyada oo dembi ma galooyo diidmida in biyo walbarasho dadweyne haboon oo bilaash ah (FAPE) ee unugaaga siiyo oo ma liinka baahinyo in qobodo shirka IEP ama unugaa in abuuro adeegyada IEP ga.

    3. Waalidiinta ilmooga itaalka doron may haysadaanaa 14 maalmood kudambe maddii la diro ogeysiiska qoraalka hore oo hoos kooyaw Ed 1120.03 inii sihiihdo waraaqadoo iniski jiraan ogeysiiska oo sheegayaan oggolaanshaha, ama diidmada oggolaanshaha ama oggolaansho qeeb ku ahaato. Iido li haysado oggolaanshaha qeeb ku ahaato waalidiinta, LEA:

    (1) May balan in qabado koree waqti li heliiyo ii taariikda kulanka koohda IEP; (2) Iidoo la rahaw, hoo waalidka odsadan Ed 1109.06(b) inii li soo geliiyo koohda IEP s

    unku hadalaan isbedelka lo odsidi ii/ama ii kasoo darowka IEPy unku hayne sidi ki husun (3) hoos; ii

    (3) May diidi koraanaa inii soo galaan kulunka koohda IEP hoo go’aansidaan in isbedelka l odsodi ii/ama ki soo darawka IEP laka hadali kulunkii hore ee IEP. Dha’dooyinkan oo kaleet, LEA may soo saara doontee Ogeysiis Hore iidoo la rahaw Ed 1109.06(b)(3), iido li sharahaw sababta LEA in diidi inii soo gasho kulunka.

    Madii waalidka diido mid ku mid eh ama wal badan oo adeegyada ama hoola la qorshooyi, ii/ama odsiyada isin bedelaan adeegyo ama hool ee qorshoo hortiis, waalidka may qoraal ki qeehayaana, arimoo uyo diidanyiin ama odsadaayaan.

    4. Hoo ki guuldareysito in 14 maalin gudaashoo ki sa jawaabto ama waqtigii dheereyntii liki heliyi ii iskoolka degmada may soo muujiyi koree inii qaadati tillaabooyin ma’quulgal ehoo liki halaw ogolaanshaha, iskoolka degmada howl geliyi kore walyaalooga soo so’odo:

    a. Qiimeenta inka horooyto marka la suubiyaaw; Iskoolka way suurto gal ataa in hoog saaro qiimeenta asaga oo isticmaalaaw halin khilaafaad kale (bogga 13-14 ii 18-21), ama odsidaw nidaamka dhugunsishada dacwada.

    b. In sanad kasta la cusbooneysiyo IEP ga ii Meeleenta unnuga itaalka doron: ➢ Go’aan ka gaarista ama bedelka luku subiyaw shal soo'ida itaal doroda; ➢ Bedelka qaabka ama waqti laka dawo walbarashada gaarka ama walbarashada gaarka ii

    adeegyada la hiriiro; ii ➢ Qiimeen dib liin suubiyaw.

    Iskoolka degmada way waa in meel mariyaan qorshaha la soo jeediyi.

    ➢ Mar kasta oo hay'ada dad wiinaaga soo jeediyo sidii liin hali fadii ceymis gooni liin leyo. Way luku yaabee in iskoolka degmada in daba gelne tillaabo dheeraad inaa qaado.

    c. Diidmada me eh inii ogolaati qorshoo dhamaatiyoo ama qeeb ka mid eh iskooldheeda degmada iyoone me eh wal li mid eh ogolaansho kili nagadow dhammaan walbarashada gaarka eh.

  • 6 Walbarashada Gaarka Buug-yaraaga Nidaamka Badbaadida New Hampshire Abriil 2018

    5. Li nagadowka Hoo waalid hab qoraal eh ogolaanshaha kili nagado, dhamaan walbarashada gaarka eh, iskuulka degmada:

    1. May waajib e inii dhiibo Ogeysiis Hore oo Qoran oo eh inii iskoolka degmada roojhiyi

    doono adeegyada walbarashada.

    2. May waajib e inii roojhiyo dhammaan adeegada walbarashadagaarka eh.

    3. Waajib me eh in la isticmaalo nidaamka hoola dareerto si lin helo heliis.

    4. Ma lin fiiriyaw hebiyowka walaagii lin baahanaayi in li siiyo FAPE.

    5. Mi lin baahada doono inii liki soo daro kulanka kooxda IEP.

    Maddii ogolaanshaha qoraal ahaan kili nagato, degmada may mamnuucaase biyowka

    adeegyada walbarashada gaarka eh.

    6. Fadlan soo higo Lifaaqa A oo li hiriiro ka saarowka ogolaanshaha inii la halo aymiska dad

    wiinaga.

    Ogeysiiska Horey Long Qori

    Heerarka New Hamshire ee Walbarashada Ilmooga Itaal Doroda Qabaan ~ Ed 1120.03

    “Ogeysiis Qoraal Hore” way waa in qoraal ahaan likii siyaa ka dib markii go'aan luku deero kasoo ayo isbedel, laakiib kuhor inta isbedelka albilaawne. Ma’luumaadka ki qoron Ogeysiiska Qoraalka Hore (WPN) way muhiim in eyaa maaye ii sawabta Koohda IEP in soo jeediyooye talo ah isbedel in la suubiyo. Haddii ad odsito isbedel eh in unugaa barnaamijshey wal luku bedelo oo go’aanka Koohda IEP ayo in la diido isbedelka markaas WPN way waa in adi liki siyaa oo likiin sharahaa sababta diidmida.

    Iskoolkaaga degmada way waa in ki siyaa WPN, markasta oo: ➢ soo jeediso isbedelka hore ama isbedel haq/ogaansho, qiimeen, ama unugaa liki meelooyo

    walbarasho, ama qodobyo walbarasho gaar eh ii adeegyo la hiriira (Walbarasho Dadweyne

    Haboon Oo Bilaash Ah (FAPE) ee unugaa; ama ➢ diidmo in la bilaabo ama la bedelo haq/ogaansho, qiimeen, ama Meeleenta walbarashada ee

    unugaaga ama qodob la xiriiro FAPE ee unugaa.

    WPN way sheege sida sah ee walaagii isbedelka ayo ee Koohda IEP soo jeediyooyo ii way sheegey sawabta Koohda IEP in soo jeediyooyo isbedelka. Way waa in lika soo ogeysiyaa, Iyigoo qoraal ato, inka yaraan 14 maalin kuhor inta Koohda IEP insoo jeedine isbedelka ki taliyooyto.

    Ogeysiiska Qoraalka Hore (WPN) way waa in:

    ➢ qeexaa tilaabooyinka iskoolka degmada soo jeediyooyo ama diidooyo ina qaado;

    ➢ sharahaa sababta iskoolka degmada insoo jeediyooyo ama indiidooyo in talaabada qaado;

    ➢ sharahaa qaabka qiimeen kasta, imtihaan, diiwan gelin kasta, ama warbihinta iskoolka

    degmada isticmaali oo go’aanka ki soo jeediyooye ama talaawooyinka ki diidooyo ki deeri;

    ➢ oo ki jiro qoraal in adi haaysito ilaalista oo hoos kooyaaso qodobka nidaamka Badbaadida ee

    IDEA 2004;

    ➢ kiin sheegaan sida adi in hali karto sharahaadda nidaamka badbaadida haddii la qaado tilaabo

    iskoolka degmada soo jeediyooyo ama iidooyo ma eh in qiimeenta inka horooyto la wareejhiyow;

    ➢ oo ki jirto ilo adi ki weydiisidaaso kaalo si in fahamto IDEA 2004;

    ➢ sharahdo dalbaad kale ee kasta ee Koohda barnaamijka walbarashada qof ahaaneed (IEP) ee

    unugaa ee la soo jeediyooyo ii sawabaa liin diidi dalabaadyadan; ii

    ➢ in sharahaad luku biyo sawabaha iskoolka degmada in soo jeediyi ama indiidi talaabada.

  • 7 Walbarashada Gaarka Buug-yaraaga Nidaamka Badbaadida New Hampshire Abriil 2018

    WPN way waa in qoraal ahataa oo luqad shacabka oo dhan isla kasaw ki qoronataa; tasoo ato, mid si sahlan liin kas koro. WPN way waa in afka qofka in dhaladi liinka sheegaa ama siyaabo qofka kasi koro liinka sheegaa (sida afka dhegooliyaalka) haddii waalidka isticmaalaw (inku ahaayne haddii taasi in suurto galaayne in la suubiyo).

    Haddii afka liin dhaladi ama siyaabo kale liiskala oo waalidka liiska hadalaw oo af dhigin in ahaayne, iskoolka degmada way waa in hubiyaa in ogeysiiska la turjumi hadal ahaan ama siyaabo kale liin kasa koro liin qoro, in waalidka kasi walaagii ki qoronyo ogeysiiska, ii in cadeeyn qoraal ah taalo oo turjumaan ii in waalidka kasi walaagi meela ki yaalii.

    Qiimeen Walbarasho Oo Madi Banaan

    Heerarka New Hampshire ee Walbarashada Ilmooga Itaal Doroda Qabaan ~ Ed 1107.03, 1120.07

    Waalidkii qabo cunug itaal doron (ama cunug liin qiimooyi in li siiyo walbarasho gaar eh) way haq in letaa in unugaa in halo qiimeen walbarasho oo madi banaan.

    Qiimeen Walbarasho oo mada banaan way waa qiimeen suubiyaw qof shaqaale inku ahaayne iskoolka degmada oo shahaado in haaysido in qiimeen suubiyo.

    Haddii adi inka qanacsinaayne qiimeenta iskoolka degmada qobodeen, way iskoolka degmada ku odsidi kortee in ki siyaan qiimeen walbarasho oo madi banaan kasoo adi qarash inkin ki fidhine. (Kalmada caadiga ee “qarashka dadweynaha” mi’nishee way ataa in iskoolka degmada biyaw qarashka oo dhan ee qiimeenta ama hubiyaaw in qiimeenta adi beeso inkiiki fidhine waalid ahaan.) Hal nibir kaliya ayaa haq in leta in adi halo qiimeen walbarasho oo madi banaan oo beeso inkiiki fidhine iskoolka degmada ayaa qobodee qiimeenta adiga inka raacsinaane. Haddii adi dalbato qiimeen walbarasho oo madi banaan, way suurto gal ataa in iskoolka degmada ki warsado sawabta adi in diidooyto qiimeenta iskoolka degmada. Inkastoo, alkiinku baahinaayne in sharahaad ku biiso oo tani ma dheliyaaso in daahitaan likii suubiyo go’aanka iskoolka oo ki saabsan haddii qiimeeyaha madi banaan beesidiis li siyaw ii in kale.

    Haddii aad odsato qiimeen walbarasho oo madi banaan oo shacabka biyayaan, iskoolka degmada way waa in, iyadoo daahitaan aliin baahinaane jiro, midkooda:

    ➢ kii rahaan oo iyi biyaan qarashka qiimeen walbarasho oo mada banaan; ama ➢ bilaawaan nidaamka dhugunsishada dacwada si intusaan in iskoolka qiimeentiisa ato mid haboon.

    Haddii adi codsoto qiimeen walbarasho oo madi banaan, iskoolka degmada way waa in kii wargelisaa:

    ➢ meela qiimeenta walbarasho mada banaan ku kooyooyto; ii ➢ shuruuduuga iskoolka degmada qusooyo qiimeenta walbarashada mada banaan, oo ki jirto

    a. meela qiimeenta; ii b. dadka qiimeenta suubiyaayan aqoontiyo (qofka imtixaanka qaadaw).

    Shuruuda way waa in la siminataa shuruuda iskoolka degmada isticmaalaw marka iskoolka degmada qiimeenta suubiyaw. Iskoolka degmada ma la kooyo koraan wal liki hiraaw, shuruudo ama woqti la hiriiro waalidka inii halo qiimeen walbarasho oo madi banaan inku ahaayne meela ii shahaadooyinka qofka imtixaanka qaadaw. Shuruudooyinkan eed miki qasabaaso inii waalidka ikhtiyaar lahaado qiimeeye mada banana.

    Adi markasta way haq in la taa in adi la kooyto qiimeen walbarasho oo madi banaan oo adi isku dhiibto. Sidoo kale way haq in letaa qiimeen walbarasho mada banaan oo waalidka maalgeliyi Koohad IEP oo liin isticmaalo in go’aamiyaan baahida walbarasho ee unugaa. Adi miki qasbinta in qiimeyayaalkan la wadaagto Koohda IEP ga. Inkastoo, iskoolka degmada suugto gal ato in ay weydiisidaan natiijada ku soobati qiimeenta ayagoo in marayaan qaabka nidaamka dhugunsishada dacwada. Iyadoo aliin fiirine qofka biyaw qiimeenta, Koohda IEP way waa in hisaabta ki daraan natiijo kasta ee suubiyo qiimeen walbarasho oo madi banaan, haddii qiimeenta waafiqsinto shuruudooga iskoolka degmaga (sida kor ki sharhinto) ee go’aan kasta ee ki saabsan qodobada walbarasho shacabka bilaashka ee ki haboon unugaa. Sidoo kale, natiijooyinka qiimeen walbarasho oo madi banaan way suurto gal etaa in liki soo bandhigo sida cadeyn ahaan nidaamka dhugunsishada dacwada oo kala soocnoon la aan.

  • 8 Walbarashada Gaarka Buug-yaraaga Nidaamka Badbaadida New Hampshire Abriil 2018

    Haddii Sarkaalka Dhugunsiga odsido qiimeen walbarasho oo madi banaan sida qeeb ki at dhugunsiga, iskoolka degmada way waa in dhiibaa qarashka qiimeenta.

    Haddii Sarkaalka Dhugunsiga go’aamiyo in qiimeenta iskoolka degmada ahaaytii mid haboon, iskoolka degmada ma liin ku baahinyo in biyo qiimeen walbarasho oo madi banaan ama beesida kiin soo naqo.

    Walbarashada Waalid Koriyaw Ilmo In Dhaline

    Heerarka New Hampshire ee Walbarashada Ilmooga Itaal Doroda Qabaan ~ Ed 1115

    Haddii unug ital doron oo in baahanya walbarsho gaar eh oo waalidka ama ilaaliyaha an kasaane ama an meelooyo korne dadaal ma’quulgal ah kudambe la qaadne si in halo waalidka la soo sheegi in halne, ama haddii unuga ki jiro hanaano shar’I eh ki jiro ee waahda ilmooga, dhalinyarada, guddiga ama lin hilsaari laga yaabo liin maga’aawo inii matalo waalidka unnuga soo korsadihabka go’aanka walbarashaddiis

    Ma’luumaad Asturun

    Heerarka New Hampshire ee Walbarashada Ilmooga Itaal Doroda Qabaan ~ Ed 1119.01

    Iskoolka degmada way haayana noocyo badan oo diiwan gelinta walbarashada oo ki saabsan ilmooga kuwaso ii ki mas’uul eyiin. Diiwangelinta Walbarashada mi’naashee way-way waa nooca diiwangelinta ee liki sheegi oo ki qeehan “diiwangelinta walbarashada” ee 34 CFR Qeebta 99 (Heerarka liki Fuliyaw Heerka Huquuqda ii Sirta Walbarashada Qoyska ee 1974, 20 U.S.C. 1232g (FERPA)). Way suurto gal eta in la socoto kaarka warbixinta, horumarka warbixinta, isa soo haadirista ii diiwangelinta aafimaadka, cajal fiidiyow, warbixinta edbinta ii koobbiyayaal dukumentiga oo elektoroonik eh.

    Diiwangelinta walbarashada tasoo la socoto “ Ma’luumaadka Shaqsiga cadayaw ” way waa in la dhooro.

    Shaqsi cadayaw mi’naashe way wa Ma’luumaad ki yaalo:

    ➢ magaaca unnuga, magaaga waalid ahaan, ama maga qof kale qoyskaa ayo;

    ➢ cinwaanka unugaa;

    ➢ shaqsi cadayaw, sida soshal sekiyuurtiga unuga ama lambarka ardayga; ama

    ➢ sifooyin shaqsi oo qoron ama ma’luumaad kale kasoo suurto gal ki weelaw in si caqli gal eh

    in cadaayo unnuga.

    Ogeysiiska Waalidiinta Waahda Walbarashada ee Gobolka NH ama hIyigoo ga kale way sidoo kale dalbadi korana, haysidi karana, ama isticmaali korana diiwangelinta iskoolka. Hay’adoogan way waa in rahaan walkasta liinka baahinyo in liki ilaaliyo Ma’luumaad kasta ee cadayaow oo sirta ah oo unnuga iyi ku hayaan. (Fiiri 34 CFR 300.612 Ma’luumaad dheeraad eh).

    Huquuqda Halowka Iskooldheeda degmada ii hIyigoo ga kale ee ururiyayaan Ma’luumaadka, hayayaan, ama isticmalayaan diiwaangelinta Ma’luumaadka walbarashada Shaqsi cadayaw way waa in Ma’luumaadkan shaqsiga ila dhaqamaan si sir eh oo adi ki siyaan in adi fiiriso ii/ama aragto diiwangelinta Ma’luumaadka unugaa. Iskoolka degmada way waa in addeeca odsigaa in adi ki fiiriyaaso oo muraajicodaso diiwangelin walbarasho ee unugaa 14

  • 9 Walbarashada Gaarka Buug-yaraaga Nidaamka Badbaadida New Hampshire Abriil 2018

    maalmood gudaashoo kudambe geekii iskoolka halo odsiga laka halaw ii kuhor shir kasta ee ki saabsinyo IEP ama nidaamka dhugunsishada da'wada oo kala soo'naan in la haayne (oo ki jiro fadhi halin ama dhugunsi ki saabsan edbin).

    Helitaanka Diiwangelinta iskoolyaalka degmada way waa inii hafidaan diiwangelinta kuwasoo diiwangelinta walbarashada gacantiyo ki jirto, ururiyayaan, ama isticmaalayaan kasoo hoos koyaw IDEA 2004 unku ahaayne adi ii shaqaalooga iskoolka degmada ee awooda in layaan. Diiwangelinta in la halo way waa in ay ki jirtaa maga’a koohda, taariikta ogolaanshaha la siiyi ii ulajeedada koohda fasaha in haysito isticmaalka diiwaangelinta haleen.

    Diiwangelinta Inku Badan Hal Cunug Haddii diiwangelin walbarasho kasta ki jirto Ma’luumaad leyo inku badan hal cunug, way haq in letaa in adi baarto oo muraajico ki suubiso Ma’luumaadka kaliya ee la hiriirto unugaaga ama in adi in ogaato Ma’luumaadkaas gooniga.

    Liiska Noocyada Meela Ma’luumaadka Iskoolka degmada way waa in adi ki siisaa, marka adi du odsito, liiska noocyada ii meelooga liki haayo diiwangelinta Ma’luumaadka walbarasho, oo liki hafidooyo, ama iskoolka degmada ki isticmaali.

    Huquuqdaa adi ki baaraaso oo muraajic ki suubiyaaso diiwangelinta walabarshada way k mid ataa:

    ➢ huquuqda adi ki halaaso jawaab ku socoto iskoolka degmada oo waqti munaasib adi ki halo faahfaahin ii turjumaan kii sharaxo ma’luumaadka diiwaangelinta unnuga;

    ➢ huquuqda adi ki dalbadaaso kasoo iskoolka degmada biyaaw koobbiyaalka diiwangelinta unugaa, haddii marhaladooga si dhagan gal eh adi kuunku reebto in adiga ki baarto oo dib inki fiiriso diiwangelinta inka ahaayne adiga oo koobbidheedan hali ma; ii

    ➢ huquuqdaada adi leto oo qof wakiil eh baaro oo murujico ki suubiyo diiwangelinta.

    Iskoolka degmada way in qaadidi koree in waalidka in amar in haysido oo ki baaro ama dib inka fiiriyo diiwangelinta la hiriirta cunugshoo inku ahaayne iskoolka degmada talo ahaan liin siiyi in waalidka amar anin haaysine marka liin fiiriyo shar’iga Gobolka ee qusooyo kasoo ilaaliow sida armimooga mas’uuliyadnimada, kala maqnaanshiga, ii furoowka.

    Beesada iskuulka Iskoolka degmada way suurto gal eta in beeso ki soo dalaco koobbidheeda diiwangelinta oo adi likiin suubiyi haddii beesida in horroogsidooyne huquuqdaada adi ki baaraaso ama dib inka fiiriyaaso diiwangelintan. Iskoolka degmada way suurto gal ataa in beeso in qaadane in la soo halo ama gacanta liki dhigo diiwangelinta taasoo hoos kooyaasho IDEA 2004.

    Diiwangelinta Odsiga Waalidinka Liin Bedeli Haddii adi aminsinto in Ma’luumaadka diiwangelinta walbarashada ee ki saabsan unugaa luku aruuriyi, hafidooyo, ama liin isticmaaloyo oo hoos kooyaaso Qeebta B ee IDEA 2004 sah in ahaayne, marin-habaabin ayo, ama gef ki ato sirta ama huquuq kale ee unnuga, way suurto gal ataa in adi iskoolka degmada kasoo hafidayaan Ma’luumaadka in wal luku bedelo Ma’luumaadka. Iskoolka degmada way waa in go’aan ku deeraan in iyi bedelaan Ma’luumaadka si qatbo odsiga, oo idina ki so wargeliyaan go’aansho, waqti munaasb, woqti suurto gal ato ii rasiidka odsigaaga.

    Fursad Dhugunsiga Haddii iskoolka degmada diidaan inaa bedelaan Ma’luumaadka sida odsigaaga ki cadyo, way waa in kiila soo so’odsiiyaan in kiin diideey oo kiila teliyaan huquuqdaada dhugunsiga waqti ma’quul eh.

    Nidaamka Dhugunsiga Qofka dhugunsiga qobodaw way waa in ahaadaa qof dano toos inka la haayne natiijida ku soo bahaaso dhugunsiga. Way haq in la taa in dhugunsiga liki soo wargelisyo, adeeymo arinta la hiriirto adi sheento, oo loko gargaaro ama qof ama dad badan ki metelaan, oo ki jiro abukaati. Go’aanka dhugunsiga way waa in waqti munaasib ah dhatiyee la qobodaa oo liin wareejiya dhugunsiga adeemooga dacwada way haadir ki ahayi. Go'aanka way waa in wehliyaa adeeymo kooban ii sababooga go'aanka. Haddii, natiijida dartiyee, iskoolka degmada go’aansido in Ma’luumaadka sah in ahaayne, marinhaabin aho, ama haddii kale gef ki ayo sirta ama huquuqooga kale ee unugaa, markaas way waa in Ma’luumaadka wal luku bedelaa oo adiga qoraal ahaan likiila soo so’odsiyaa.

  • 10 Walbarashada Gaarka Buug-yaraaga Nidaamka Badbaadida New Hampshire Abriil 2018

    Natiijada Dhugunsiga Haddii, natiijada dhugunsiga dartiyee, iskoolka degmada haddii go’aamiyo in Ma’luumaadka sah in ahaayne, marinhaabin ayo ama haddii kale gef ki ayo sirta ama huquuqda unnuga, way waa in ki soo wargelisaa meela sahda eh, diiwangelinta iyi koo haayaan oo unnuga ki saabsan, qoraal unku hadalayaan Ma’luumaadka ama iyagoo ki siyayaan sababooga adiga iniin ki raa’sinayne go'aanka iskoolka degmada. Haddii iskoolka degmada soo bandhigo diiwangelinta (Qeebta qusooyto) dad kale, sidoo kale sharahaad eh dadka liin bandhigi la socotaa. Qoraalkas way waa la hayaa Iyigoo Qeeb lunku weelaw diiwangelinta unugaa ilaa ii diiwangelinta (ama Qeebta qusooyto) iskoolka degmada gacantiyoo ki jirto. Haddii iskoolka degmada soo bandhigo diiwangelinta (Qeebta qusooyto) dad kale, sidoo kale sharahaad eh dadka liin bandhigi la socotaa.

    Ogolaanshi In La Soo Bandhigo Ma’luumaad Adeeyaw Shaqsiga Unku ahaayne haddii Ma’luumaadka ki jiro diiwangelinta walbarashada oo la soo bandhigi way waa mid amar waalidka luku haayo oo hoose kooyaaso FERPA, ogolaanshigi way waa in la halaa ku hor inta al soo bandhigne Ma’luumaadka shaqsiga cadeeyaw oo alin soo bandhigne dadka inku ahaayne mas'uuliyiinta hay’adoo ga ku Qeeb qaadidooyaan. Inku ahaayne marhalo qaarsho oo hoose liki sheegi, ogolaansho mal kiinku baahinyo ku hor inta Ma’luumaadka qofka cadeeyaw in halne mas'uuliyiinta hIyigoo ga ku Qeeb qaaIidooyaan ee ulajeedada shirka IDEA 2004 liinku baahinyo.

    Ogolaanshaa, ama ogolaansho ee cunug haq in leho oo deeri da'da 18 jir, way waa in la halaa ku hor inta Ma’luumaadka shaqsiga cadeeyaw in halne mas'uulyaalka hIyigoo ga ku Qeeb qaadidooyaan ayagoo la siiyo ama ayagoo dhiibaayaan qarashka adeegyada.

    Hoo unugaa ki jiro, ama in jeedo iskool gooni liin leyo kasoo inka yaale inka iskoolka degmada ee meela adi degento, ogolaanshihaa way waa in la halaa ku hor inta Ma’luumaadka shaqsi ee cadeeyow oo ki saabsan unugaa al siine mas’uulyaalka iskoolka degmada meela iskoolka gooniga liin leyo ki yaalo ii mas'uulyaalka iskoolka degmada meela adi degento.

    Dhoritaanka Ma’luumaadka Iskoolkaaga degmada way waa in iyi dhooraan Ma’luumaadka shaqsiga cadeeyaw oo iyi uruuriyeen, haayaan, biyayaan, ii tillaaboyinka iyi ki baabiyayaan Ma’luumaadkaas. Hal mas’uul oo ku tirsan iskoolka degmada way waa in mas’uuliyaddaas qaado si liin hubiyo Ma’luumaadkaas shaqsiga cadeeyo oo sirta eh. Dhamaan dadka ururiyayaan ama isticmaalayaan Ma’luumaadka shaqsiga cadeeyaw way waa in la siiyaa towobar ama tilmaan ki saabsan sharciyada Gobolka ii hanaanka ki saabsan arimaha sirta eh ee hoos kooyaaso IDEA 2004 ii FERPA. Iskool degmo kasta way waa in sugaan, baaritaanka dadweynaha, magacdheeda ii booska shaqaalaha ku shaqeeyaaw ee hayada ki tirsan oo gacantiis ki jirto Ma’luumaadka shaqsiga cadeeyaw.

    Baabi’inta Ma’luumaadka Iskoolka degmadaada way waa in adi ki wargeliyaan markii Ma’luumaad shaqsi ee qofka cadeeyaw uruuriyo, sugaw, ama isticmaalaw, maliinku baahinyo in unugaa siiyo adeegyo walbarasho. Ma’luumaadka way waa in la baa'biyaa markii adi codsoto. Baabi'yow way liki jeedee sidiis la baabi’yo ama luku tirtiro macluumka cadeeyow oo luku weelo Ma’luumaad qofka in cadaayi korne qofkii usi ayo. Inkastoo, iskoolka degmada way waa in sugaa diiwangelinta roogtada sida magaaga ardayga, cinwaanka, ii lambarka talefoonka, fasalka dhigidaw ama dhigidaaso, diiwangelinta haadiritaanka, fasalada dhigidi, heerka fasal ee dhamaayi, ii inta sanad ee dhamaayi.

    Iskoolka degmada ma baabi’iyow diiwaanka leya ardayda itaaldoron kahor intii ka deeraw maalin dhalashadiis 25aad, anka ahayne kahor intii la halne ogolaansho qoraal oo waalidka ka kooyi ama, meeshaasoo laka dalban koro, ardayga oo wiinaadi. Iskoolka degmada may haaya done nuqul ku mid eh IEP inki damboyti oo dhaqangali kahor intii ardayga unku bane walbarashada gaarka eh ilaa arday maalintii dhalashada ee 60aad. Iskoolka degmada may waalidiinta ii ardayda wiiwiin siiyeyee ogeysiis qoraal eh ii waraaqo baabi’inta nidaamka iidoo lan fiiriyaw qalnjebinta ardayga ee shahaadada dibloomada iskoolka sare ee aadiga eh ama gudbiyowka huquuqda ama mid alla midii marka hore dhiyaw. Iskoolka degmada may dadwiinaga in qeebiyi doonee ogeysiis waraaqoo nidaamka baabi’inta inka yaraan sannadkii hal mar.

    Huquuqaha Bedelka Heerarka hoos kooyaaw FERPA ee 34 CFR 99.5(a), huquuqda waalidiinta ee la hiriira diiwangelinta walbarashada way liin gudbiyeye ardayga marka 18 jir ardayga deero.

  • 11 Walbarashada Gaarka Buug-yaraaga Nidaamka Badbaadida New Hampshire Abriil 2018

    Ashtakada Walbarashada Gaarka eh Heerarka New Hampshire ee Walbarashada Ilmooga Itaal Doroda Qabaan ~ Ed 1121

    Go’aanka waalidiinta deeraayan eek i saabsan ilmooshoo may waa inii ki saabsanyaaqoonta ii kasmada huquuqdiyoo ii nidaamka badbaadada. Tan may in baahantaa wada hadal furan oo aaminaad in dhahoyto waalidiinta ii iskoolka degmadiyoo. Haddii dhibso siyaado, hanaanka ashtakada may waa hal qaab waalidiinta ama dadka kaleet an isti’maali koraan inii ki haliyaa arinta ka haysato iskoolka degmada.

    Haddii Ashtako Feelgareeyaso Ashtakada way waa in la socotaa:

    1. hadal qoraal in iskoolka degmada gef in jeeysideen shuruudooga IDEA 2004; 2. hadalka runta qoraalka ki bees gareysinto; 3. sahiiha ii sida likiila soo hiriiaw qofka ashtakada feelgareeyooyo; ii 4. haddii gef liski eedooyooyo oo la hariirto cunug gaar eh:

    a. magaaga ii cinwaanka meela unnuga degenyo; b. magaaga iskoolka unnuga dhigidooyo; c. haddii unnuga ayo cunug ama dhalinyaro reer in lahaayne, ma’luumaadka unnuga meela

    lukul hiriiraw, ii magaaga iskoolka unuga dhigidooyo;

    d. qaabka dhibka arinta unnuga si in qobsiti, oo la socoto dhacdada dhibaatada la socoto; ii e. halinta la soo jeediyi oo dhibaatada liki haliyaw ilaa inta la ogyo oo liin hala koro waqtiga

    ashtakada la feelgareeyayi

    Ashtakada way waa in ki eedeytaa gef la gali in jiro oona inka badanaaye hal sano ku hor taariiqda ashtakada la soo diri.

    Askhtakada way liin direeyee: Commissioner of Education New Hampshire Department of Education 101 Pleasant Street Concord, New Hampshire 03301

    Qofka ashtakada feelgarooyaw way waa in koobbi dacwada in diraa iskoolka degmada isla waqtigii adiga ashtakada in diraaso Waahda Walbarashada ee Gobolka New Hampshire. Haddii adi jeelo Ma’luumaad dheeraad ah oo ki saabsinyo walagii inka jirne, la soo hiriir Waahda Walbarashada ee New Hampshire, Hafiiska Walbarashada Gaarka.

    Hanaanka Ashtakada

    1. Ka bacdi markii la halo ashtakada feelgarooyi waalidka, ururka ama shaqsiyaad Gobol kale ku so’odaan, ashktada dib ayaa way in fiiriyeyee Hafiiska Dacwooyinka ee Hafiiska Walbarashada Gaarka ee Waahda Walbarashada ee Gobolka NH.

    2. Kudambe maddii iskoolka degmada halo koobi ashtakadaa eh oo ku kooyi lanka ki da’wooyaaw, iskoolka degmada may doorada koree inii abuuro Qorsholiki Haliyaw. Qorshaha liki haliyaw maywaa qorsho qoron oo soo saareen iskoolka degmada oo ki taliyaw tallaabada degmada oo li aamminsanya inii too ama wal badan halin doonto, ama dhamaan da’wada ashtakada ki jirto. Qorshahan may siiyey waalidka dadaal oo lamada dhini hal ki sheenayaan. Haddii waalidka ii iskoolka degmada ki hiliyaa inii too, ama walk u mid eh ama da’wada dhammaantiye, ashtakada walbarashada gaarka eh may dareero kortee iidoo ki saleysan arimoo soo heri. Mar haddii waalidiinta ii degmada ki hiliyaan Qorshaha in wal la Haliyo, ashtakoodaha may waajib ki ahaa inii in sheego Waahda Walbarashada inii ii ashtakada ku saaraayaan.

  • 12 Walbarashada Gaarka Buug-yaraaga Nidaamka Badbaadida New Hampshire Abriil 2018

    3. Haddii ariinta ato mid ki haboon hanaanka ashtakada, markaas: a. baare madah banaan way waa keeska liki qoree in uu suubiyo baaritaan madah banaan,

    qeeb ku mid ah baarintaankaas way suurto gal ataa in iskoolka degmada qobodo; c. waraaqad ayaa loo diraa walidka ii degmada iskoolka oo sii sheegeyso magaca baaraha,

    coobiga waraaqada cabashada ii shuruucda federaalka ii/ama gobolka ee quseeya.

    4. Qofka ashtakada feelgarooyi way li siyeyee fursad usi ki saho qaldaad kasta uu suubiyo asagoo soo koobaaw arinta oo way suurto gal ataa in Ma’luumaad dheeraad ah iyigoo qoraal ama hadal ahaan ki soo diro.

    5. Qofka baarintaanka wedo ayaa muraajico ki suubiyee Ma’luumaadka la so’odo, oo ki jiro diiwangelinta walbarashada ki haboon, ii way wareeysi ila weeldhideyee adi ii mas'uuliyiinta iskoolka ii shaqaalaha sida runta liin ogaado. Marka qofka baaritaanka wedo dhamaaysido baaritaanshe way warbixin qoraal eh in direeyee Waahda Walbarashada ee Gobolka NH.

    6. Waahda Walbarashada ee Gobolka NH Sarkaalka Isuduwaha Halinta Muranada ee Ashtakada Walbarashada Gaarka eh ayaa muraajico ki suubiyi doone haddii jiraan gefef li gali.

    7. Guddiga Walbarashada muraajico ayaa ki suubiyee ma’luumaadka oo way deere go’aan ah walaagii laka sah fadii talabadaas, oo iniski jirto, beesadii lin nagaw haddi walk a jiraan, li soo edooyi, ki qumman baahida unuga. Goddiga go’aanka iye sahiihee. Go’aan ayaa la soo saaree wal inku dambooyne 60 maalmood gudushoo ka dib markii ashtakada hali Waahda Walbarashada ee Gobolka NH. Way suurto gal ataa in waqtiga liin qobodi wal liki daro haddii Waahda go’aamiso in jiro marhalado gooni ah oo go’aanka dib liinki dhigaw.

    8. Koox ku mid eh dhini iye may suubiyi kortee in dib liin fiiriyo go’aankaas, 20 maalmood gudushoo markii guddiga odsiga halo iidoo hoos kooyaaso Ed 1121.02(b). Tallaabo kasta oo sah eh oo soo amartay guddiga oo faa’iida anka jirta unnuga itaalka doron li hirgeliyee waana li wade ilaa gebogebada dib in fiiriyawka ii, ama liki nagado dib in fiiris ama roogo, intii dareerto ra’faan kasta.

    9. Marka Waahda Walbarashada ee Gobolka NH go’aamiyo in jirtii guul daro in biyi waayeen adeega ki haboon way biyi kartee beeso liinka nagaw ama tillaabooyin kale oo laka sahaw oo ki haboon baahida unnuga si liin hubiyo in adeegyo ki haboon li siiyo dhamaan ilmooga itaal doroda qabaan ee mustaqbalka.

    Foomamka Tusmada Waahda Walbarashada ee Gobolka NH may soo saartey foomam tusmo eh oo koo kaalmeeyaw inii faylgareeyo howl ashtako dareerto ii ashtakada Gobolka. Foomamkan may luku halo koree adi oo li hiriiriaw iskoolka unnugaa, Waahda Walbarashada ee Gobolka NH, 101 Pleasant Street Concord, N.H. 03301 ama internet-ka Waahda oo eh: http://www.education.nh.gov/instruction/special_ed/complaint.htm. Malkoo baahana inii isti’maalo foomamka tusmo. May isti’maala kortee foomkan ama tusmo foomamka kale ee k i habboon, haddiiba ki yaalo ma’luumaad badan oo lokoo fadaw maddii adda kiin dareerto hoola ashtakada hab-so’odka shar’iga ama ashtakada Gobolka.

    Qaabka kaleet Qilaafaad Haliyawka

    Heerarka New Hampshire ee Walbarashada Ilmooga Itaal Doroda Qabaan ~ Ed 1122

    Waalidiinta ii iskoolka degmada way ki dadalayana in oo xaliyaan is af kasow la aan tan inka yar oo suurto gal ka eh. Markii adi qabto wel-wel ama is af kasow la aan ku qabto iskoolka degmada fadoowka la fadow in liki haliyo arinta way waa in ku soo bilaabitaa maamulka qeebtiisa hoose hoo suurto gal ato. Markii iska deykaan suurto gal nagada waayto ama liki guul dareysido, qaabka kaleet qilaafaad haliyawka nooc kale oo rasmi ah in la qadaa sida dhehdhehaadin ama shir caadi suurto galka ah. Degmo dugsiyeed way suurto gal ataa in iyi kiin soo jeediyaan qaab, oo iskooldheeda doorideen in iyi in isticmaalne habka dhehdhehaadinta, fursad liki kulumaw, waqti ii goob labadiinba siin fayle oo lamadiinba dan siin ki jirto.

    http://www.education.nh.gov/instruction/special_ed/complaint.htm

  • 13 Walbarashada Gaarka Buug-yaraaga Nidaamka Badbaadida New Hampshire Abriil 2018

    Haddii meeloogaan in ahaayne meelo in haboonaayne ama liki guuleysido waayo markaa way feelgarooye kortaa ashtako ah hab-so’odka shar’iga oo suuban ee lama kooh oo wedaan dhugunsiga hab-so’odka shar’iga oo suuban.

    Fidhi Dhexdhexaad Fidhi dhexdhexaad ka ikhtiyaarwa oo lamadiinba adi ii iskoolka degmada in furun. Way waa mid iska wah inqobso ah oo qaabsheeyna qorsoodi ahaan in qobodaayaan dad hirfid in la yaan oo (dhehdhehaad) eh oo lamaba dhiniba oo dooda qabaan dhugunsudayaan si lamada dhiniba talo inki soo jeediyaan in amarka qaadidaan ama diidaan. Waalidka way dalbadi koree in iskoolka cunugshoo Waahda Walbarashada ee Gobolka NH ki feelgarooyo odsi. Fidhi dhexdhexaad adeega iyi qobodayaan bilaash wa oo way biyee Waahda Walbarashada ee Gobolka NH. Haddii adi jeelo Ma’luumaad dheeraad eh, fadlan weer hafiiska Sharci dejinta ii Garnaqa ee (603) 271-2299.

    Iskoolka degmada way waa in qaadidaan dhehdhehaadiya roogo in adi ii iskoolka degmada inka kiinka ogolaado si arinta liin haliyo sida hoos kooyaaso IDEA 2004 kasoo ki qeehan qaabka walbarashada gaarka eh oo ki jirto arinta ku soo bato feelgareeska ashtakada hab-so’odka shar’iga oo suuban. Sidaas- dartiyee, dhehdhehaadinta way liinka tala galeey in haliyo dooda sida hoos kooyaaso IDEA 2004, haddii adi ashtakada hab-so’odka shar’iga oo suuban adi feelgarooyti si adi in codsoto nidaamka dhugunsishada dacwada ii haddii kale.

    Hanaanka way waa in hubiyaa in qaabka dhehdhehaadinta ayo: ➢ iska wal inqobsi ahaan in galooytaan adi ii iskoolka degmadaba;

    ➢ ma liin isticmaali koro in la niiska diido ama liisku daahiyo huquuqdaada eh nidaamka dhugunsishada dacwada, ama likiinka diido huquuq kasta ee adi leto kasoo hoos kooyaaso IDEA 2004; ii

    ➢ hoolaas way qobodeyee dhehdhehaadiye in qalamo oo dhehdhehaad eh kasoo liin towbari tabta dhehdhehaadinta.

    Iskoolka Degmada Iskoolka degmada way li kooye koree hanaan liki haliyaan dooda oo adi ii iskoolkaa liin soo jeediyo koro haddii hanaanka dhehdhehaadinta la qaadido waayo. Iskoolka degmada way adi ki siyaayana fursad kila kulunto, waqti kasta ii meel kasta ee adi kiin fudud, ayagoo wededaan qof kasaa in la haayne dano shaqsi ama mid shaqo gaar eh oo inku kooyaw dooda halintiyee walaagii ku soo baho: ➢ kasoo heshiis kila jiro dadka haliyooyo khilaafaadka ee ki haboon, ama Harunta

    Ma’luumaadka Waalidka ama harunta ilooga waalidka ee New Hampshire; ii ➢ kasoo shahayaan manfacyaalka oo adi kii dhiirigeliyayaan isticmaalka haanka dhehdhehaadinta.

    Waahda Walbarashada ee Gobolka New Hampshire Waahda Walbarashada ee Gobolka NH way sugayaana liiska dadka dhehdhehaadiyaalka in qalamaan oo kasayaan shar’iga ii heerarka la li hiriiro qodobyada walbarashada gaarka ii adeegyada la hiriiro. Waahda Walbarashada ee Gobolka NH way waa in dooradaan dhehdhehaadiyayaal, markiiba, ama nidaam kala oo kala soocnoon inka jirne in dooradaan.

    Waahda Walbarashada ee Gobolka NH ayaa mas’uul ku ato qarashka hanaanka dhehdhehaadinta, oo la socoto qarashka shirarka. Kulun kasta ee hanaanka dhehdhehaadinta way waa in waqti haboon la qobodaa oo laka qobodaa meel adi ii iskoolka degmada siin fudud.

    Haddii adi ii iskoolka degmada halisaan muranka isin oo in marasaan hanaanka dhehdhehaadinta, lamada koohba way waa in galaan heshiis ki qoran qaraarka oo kas oo: ➢ ki qoran in dhamaan go'aanada dhiyeen inta so’odii dhehdhehaadinta naga doono mid sir eh oo

    cadeemo ahaan aliin isticmaalo karne nidaamka dhugunsishada dacwada ama tillaabo sharci ah ka qaadid ee shicib oo raacsan; oo

    ➢ lamadiinba adiga ii wakiilka iskoolka oo amarka in laye heshiiska iskoolka degmada sahiihayaan.

    Heshiishka dhehdhehaadinta oo qoraal eh, sahiihan ayaa aye mid mahkamada Gobolka fuliyaaso awoodna in leto hadka awood shar’iga (amarka mahkamada oo hoos kooyaaso in dhugunsito nooc kasta oo kees tasoona hoos kooyaaso shar’iga Gobolka) ama mahkamada deegaanaka Mareykanka. Wadahadalka dhehmati inka liki jirii dhehdhehaadinta way waa in ahaadaa mid sir eh. Wadahadal kasta ma liin isticmaalo koro sida cadeen ahaan mustaqbalka nidaamka dhugunsishada dacwada oo dhiyaaw ama tillaabo sharci ah ka qaadid oo shicib oo ku dhiyo mahkamada dowlada Federaalka ama mahkamada Gobolka kasoo gargaar ku halaaso IDEA 2004.

  • 14 Walbarashada Gaarka Buug-yaraaga Nidaamka Badbaadida New Hampshire Abriil 2018

    Dhehdhehaadiye Inkala Soo’naayne Dhehdhehaadiye:

    ➢ may nagada koree shaqaale in shaqeeyaaw Hayada Walbarashada Gobolka (SEA) ama

    iskoolka degmada ee lugta liki leto walbarashada ama daryeelka unugaa; ii

    ➢ ki leyo dano shaqo ama mid shaqo kasoo ku soo horjeedo dhehdhehaadiyaha hadafshey.

    Qof haddii kale in qalamaw sida dhehdhehaadiye ahaan oo in ahaayne shaqaale ku shaqeeyaw iskoolka degmada ama hay’ad Gobol kasoo sidiitiyeeba usi ama ii lacag siiyeen hay'ad ama iskoolka degmada ayaan dhehdhehaadiyaalka.

    Hanaanka Hab-So’dka Nidaamka Ashtakada

    Heerarka New Hampshire ee Walbarashada Ilmooga Itaal Doroda Qabaan ~ Ed 1123

    Ma’luumaadk Guud oo ki saabsinyo Hab-so’odka Shar’iga oo Suuban Adi ama iskoolka degamda ayaa feelgareeyo koro dhageysiga dacwada ee arin kasta oo la hiriirto qorashaha ama diidmada in la bilaabo ama la bedelo adeynta, qiimeenta ama Meeleenta walbarashada unugaa itaal doroda haayto, ama qodobada Walbarasho dadweyne haboon oo bilaash ah (FAPE) ee unnuga. Waqtiga hanaanka dhugunsushada way waa 45 maalin oo inka jirne 30 maain oo ato mudada dhehdhehaadinta. Iskoolka degmada way waa in biisaa shirka dhehdhehaadinta haddii waalidka dalbadi dhugunsiga nidaam yaalo.

    Hab-so’odka shar’iga oo suuban ee ashtakada way waa in soo eedeyaa gef in oo dhiyi oo inku badanaayne laba sano ku hor inta adi ama iskoolka degmada ogaansho in lahaayi ama la fadaayii In oo ogaado gefka liiska eedooyooyo oo taasi way waa in ahaataa hab-so’odka shar’iga suuban ee ashtakada mid aassass liinku weelooyo. Haddii adi dalbadooyto hab-so’odka dhugunsashada dacwad si adi in halo fadii qarashkii kiin ku baho way waa in ad feel garooyta odsigaas mudo 90 maalmood gudaashoo.

    Mududaas kor ki husun ma aha mid adiga ki qusooyo haddii adi in feelgarooyo korne ashtakada hab-so’odka shar’iga oo suuban mudadii liinki talo gali sabab iskoolka degmada dartiyee:

    ➢ gaar ahaan kubeen sheegi in oo haliyi dhibaatada ki qoran ashtakada; ama

    ➢ adi Ma’luumaad oo qariyi kasoo liinku baahinaayi in ki siiyo sida IDEA 2004 qabto.

    Iskoolka degmada way waa in ku wargeliyaa qarashka shar’iga mid hoos ayo ama bid bilaash ayo ii adeegyada kale ee la hiriira oo meela adiga degento luku halaw haddii adi dalbato Ma’luumaadka, ama haddii adi ama iskoolka degmada feelgarooyo hab-so’odka shar’iga oo suuban ee ashtakada.

    Sida Leen Feelgareeyaw Hab-so’odka Shar’iga Oo Suuban Ee Ashtakada Ashtakada Si adi in dalbadi la haaytii odsiga dhugunsiga, adi ama iskoolka degmada (abukaatiga ama abukaatiga iskoolka degmada) way waa in koohda kale in diraan hab-so’odka shar’iga oo suuban ee askhtakada. Ashtakadaas way waa in ki qorontaa dhamaan walyaalooga hoos ki qoran oo way waa in ahaataa mid sir ahaan liin keydiyo.

    Adi ama iskoolka degmada, midkiina dacwada feelgarooyo, sidoo kale way waa in Waahda Walbarashada ee Gobolka NH siyaa ama in diraa koobbi ah dacwada. Dhugunsushada nidaamka Yaalo way suurto gal ataa in al qobone ilaa ii hab-so’odka shar’iga oo suuban luku feelgarooyo.

    Hab-so’odka shar’iga oo suuban ee ashtakada way waa in la socotaa:

    1. maga’a unnuga; 2. cinwaanka meela unnuga degenyo; 3. maga’a iskoolka unnuga dhigidooyo; 4. haddii unnuga ayo cunug heer laawe eh, unnuga ma’luumaadka meela luku halow, ii maga’a

    iskoolka unnuga dhigidaw;

    5. sifida dhibaatada dhiisi oo la hiriirto unnuga ii tillaabooyinka la soo jeediyo ama la diidi, oo ki jiro runta la hiriirto dhibaatada; ii

    6. halinta la soo jeediyi ee dhibaatada inta la ogyo oo adiga hadda likiin haayo ama iskoolka degmada hadda liin haayo.

  • 15 Walbarashada Gaarka Buug-yaraaga Nidaamka Badbaadida New Hampshire Abriil 2018

    Hab-so’odka shar’iga oo suuban ee Ashtakada Si hab-so’odka shar’iga oo suuban ee askhtakada horey liinka so’odsiiyi lahaayii way waa in liin aragaa in ato mid ki filan. Hab-so’odka shar’iga oo suuban ee ashtakada liin aragi doono mid ka filan (oo soo buuyti dhamaan walyaalooga kor ki husan oo lusku fadaw) inku ahaayne koohda helaaso hab-so’odka shar’iga oo suuban ee ashtakada (adi ama iskoolka degmada) soo wargeliyo sarkaalka dhugunsishada ii koohda kale, qoraal ahaan ki soo wargeliyo, 15 maalin gudushoo markii la how ashtakada, in koohda heli aaminsinto in hab-so’odka shar’iga oo suuban ee ashtakada al ku soo bane qoraalka kor ki husan ee liisku fadaayi.

    5 maalin gudaashoo ka dib markii wargelinta halaan koohda halaayti (adi ama iskoolka degmada) oo ogaato in hab-so’odka shar’iga oo suuban ee ashtakada ato mid ki filan, sarkaalka dhugunsiga way waa in go'aamiyaa haddii hab-so’odka shar’iga oo suuban ee ashtakada ku soo bati walaagii liisku fadawyi ee kor ku husan, oo adi ii iskoolka degmada qoraal ahaan dhaqso siin ki soo wargelisi.

    Haddii lamaba koohba codsodooyaan dhugunsi dacwo oo dhoqso eh, wargelinta way waa in sidoo kale ki qornaataa sababta anshaha ee la dalbadooyo.

    Isbedelyaalka Ashtakada Adi ama iskoolka degmada way suurto gal ataa in isin isbedelyaal ki suubisaan hab-so’odka shar’iga oo suuban ee ashtakada kaliya haddii isin:

    ➢ koohda kale qoraal ahaanki ogolaato isbedelka oo li siiyo fursad iyi ki haliyaan dhugunsi

    nidaam yaalo ee ashtakada iyidoo in marayaan shirka halinta, oo hoos ki qeehan; ama

    ➢ shan maalin inki yaraayne ku hor maalinta nidaamka dhugunsishada dacwada

    bilaabidayi, oo ogoladaw sarkaalka dhugunsiga ogolaanshishey ee bedelka.

    Haddii koohda dacwoodooyo (adi ama iskoolka degmada) bedel ki suubiyo dacwada hab-so’odka shar’iga oo suuban, waqtida shirka halinta (15 maalin ka dib markii dacwada la hali) ii mudada waqtiga ee halinta (30 maalin gudushoo ka dib markii dacwada la halo) mar kale bilaw taariikta wal lu ku bedeli dacwada la feelgareeyi.

    Jawaabta iskoolka degmada ee Dacwada Hab-so’odka Shar’iga oo Suuban Haddii iskoolka degmada adiga inkin soo dirne Ogeysiis Qoraal ee Hore (Written Prior Notice (WPN)) oo la socoto haaladda arinta ee dacwada hab-so’odka shar’iga oo suuban, iskoolka degmada waa, in 10 maalin gudushoo luku bilaabo markii hali dacwada hab-so’odka shar’iga oo suuban, oo jawaab adi kiin soo diri kasoo ka koobbinyo:

    ➢ sharahaad ayo sababta iskoolka degmada in soo jeediyi ama in diidi in qaadido talaabada la

    soo jeediyo ee ashtakada hab-so’odka shar’iga oo suuban;

    ➢ sharahaad dalbaad kale ee kasta ee Koohda barnaamijka walbarashada qof ahaaneed (IEP)

    ee unugaa ee la soo jeediyooyo ii sawabta liin diidi dalabaadyadan;

    ➢ sharahaad qaabka qiimeen kasta, imtihaan, diiwan gelin kasta, ama warbihinta iskoolka

    degmada isticaali oo aassaas un ku weeli talaabada la soo jeediyi ama la diidi; ii

    ➢ sharahaada saamooyinka kale oo la hiriira iskoolka degmada talaabada oo soo jeediyi ama

    luku diidi.

    In la biyo Ma’luumaad kor ku husun taas iskoolka degmada in oo dhahaan in hab-so’odka shar’iga oo suuban ee dacwada mid ki filan in ahaayne.

    Jawaabta Waalidka ee Dacwada Hab-so’odka Shar’iga Oo Suuban Marka adi, oo ato koohdii halaayti dacwada hab-so’odka shar’iga oo suuban, oo iskoolka degmada ama kooh kale feelgarooyaan, way waa in jawaab adi in dirto mudo 10 beri gudahooda marka aad hesho cabashada taas oo si taas eh inku hadalaaso haaladda dacwada ee iskoolka ama koohda kale feelgarooyti.

    Odsi Gooni ee Hab-so’odka Shar’iga Dhugunsishada Ma jirto Qeeb ku mid eh oo Nidaamka Badbaadida ee heerka Federaalka ee hoos kooyaaso Qeebta B ee IDEA 2004 (34 CFR §§300.500 ilaa ii 300.536) way liin turjumudo koree in adi koo horseedo in adi feelgarooyto dacwada hab-so’odka shar’iga oo gooni ee arinta goonida ka eh dacwada hab-so’odka shar’iga ee horey liin feelgareeyey.

  • 16 Walbarashada Gaarka Buug-yaraaga Nidaamka Badbaadida New Hampshire Abriil 2018

    Dhehdhehaadin Iskoolka degmada way waa in qaadidaan dhehdhehaadiya roogo in adi ii iskoolka degmada inka kiinka ogolaado si arinta liin haliyo sida hoos kooyaaso IDEA 2004 kasoo ki qeehan qaabka walbarashada gaarka eh oo ki jirto arinta ku soo bato feelgareeska ashtakada hab-so’odka shar’iga oo suuban. Sidaas-dartiyee, dhehdhehaadinta way liinka tala galeey in haliyo dooda sida hoos kooyaaso IDEA 2004, haddii adi ashtakada hab-so’odka shar’iga oo suuban adi feelgarooyti si adi in codsoto nidaamka dhugunsishada dacwada ii haddii kale.

    Dhehdhehaadinta way leyska Fadeeyee

    ➢ iska wal inqobsi ahaan in galooytaan adi ii iskoolka degmadaba;

    ➢ ma liin isticmaali koro in la niiska diido ama liisku daahiyo huquuqdaada eh nidaamka

    dhugunsishada dacwada, ama likiinka diido huquuq kasta ee adi leto kasoo hoos kooyaaso

    IDEA 2004; ii

    ➢ hoolaas way qobodeyee dhehdhehaadiye in qalamo oo dhehdhehaad eh kasoo liin towbari

    tabta dhehdhehaadinta.

    Waahda Walbarashada ee Gobolka NH way sugayaana liiska dadka dhehdhehaadiyaalka in qalamaan oo kasayaan shar’iga ii heerarka la li hiriiro qodobyada walbarashada gaarka ii adeegyada la hiriiro. Dhehdhehaadiyayaalka si roogto, oo wareeg, ama si kala sooc in ahaayne ayaa liin soo dooridee. Qarashka ki bahaw dhehdhehaadinta way qabee Waahda Walbarashada ee Gobolka NH.

    Dhehdhehaadiye Inkala Soo’naayne Dhehdhehaadiye:

    ➢ may nagada koree shaqaale in shaqeeyaaw Hayada Walbarashada Gobolka ama

    iskoolka degmada ee lugta liki leto walbarashada ama daryeelka unugaa; ii

    ➢ ki leyo dano shaqo ama mid shaqo kasoo ku soo horjeedo dhehdhehaadiyaha hadafshey.

    Qof haddii kale in qalamaw sida dhehdhehaadiye ahaan oo in ahaayne shaqaale ku shaqeeyaw iskoolka degmada ama hay’ad Gobol kasoo sidiitiyeeba usi ama ii lacag siiyeen hay'ad ama iskoolka degmada ayaan dhehdhehaadiyaalka.

    Kulun kasta ee hanaanka dhehdhehaadinta way waa in waqti haboon la qobodaa oo laka qobodaa meel adi ii iskoolka degmada siin fudud.

    Haddii adi ii iskoolka degmada halisaan muranka isin oo in marasaan hanaanka dhehdhehaadinta, lamada koohba way waa in galaan heshiis ki qoran qaraarka oo kas oo:

    ➢ ki qoran dhamaan wada-hadalka siin dhehmari inta liki jirii dhehdhehaadinta ahaado doono

    mid qarsoodi eh oo alin isticmaala korne sida cadeen ahaan oo la so’odo dhugunsiga

    nidaamka dacwada ama dhugunsiga shacabka; ii

    ➢ lamadiinba adiga ii wakiilka iskoolka oo amarka in laye heshiiska iskoolka degmada sahiihayaan.

    Heshiishka dhehdhehaadinta oo qoraal eh, sahiihan ayaa aye mid mahkamada Gobolka fuliyaaso awoodna in leto hadka awood shar’iga (amarka mahkamada oo hoos kooyaaso in dhugunsito nooc kasta oo kees tasoona hoos kooyaaso shar’iga Gobolka) ama mahkamada deegaanaka Mareykanka.

    Meeleenta Unnuga Inta La Sugaw Dacwada Hab-so’odka Shar’iga ii Dhugunsiga Dacwada Canugaa way waa in ki sii Yaaloa meela walbarasho ee usi ama iye ki jirto inta la sugooyo waqtiga hab- so’odka shar’iga ee dacwada inku ahaayne qaraar kale oo ah “Meeleen ki meel gaar eh oo inka wacan ki biyow anshah.” Haddii hab-so’odka shar’iga dacwada la socoto arji ogolaansho koowaad ee iskoolka dad wiinaaga, unugaa, adiga oo ogolaadaaso, way waa in la jeeyaa barnaamijka iskoolka dad wiinaaga ee caadiga ilaa ki dhamaadaaso dhamaan tallaawada shar’iga ee la qaadaw.

    Haddii hab-so’odka shar’iga dacwada la socoto adeegyo arji ee unugaaga ku bedelodooyo Gargaarka Hore (Early Support) ii Adeegyada tasoo hoos kooyaaso Qeebta C ee IDEA 2004 ama sababtoo eh in unugaa sede jir nagadi, iskoolka degmada ma liinku baahin in alankaa siiyo gargaarka hore ama adeegyada unugaa helaayii. Haddii liin ogaado in unugaa haq in leyo IDEA 2004 oo adi ogolaansho in siiso in unugaa halo walbarasho gaar eh ii adeegyada la hiriiraan ee markii inka horeytii, markaas, Iyigoo lu sugaw natiijada ku soo bato tillaabo shar’iga, iskoolka degmada way waa in biisaa walbarashada gaarka eh ii adeegyada la hiriiro oo dooda inka jirne (kasoo adi ii iskoolka degmada lamadiinba iska raacsintaan).

  • 17 Walbarashada Gaarka Buug-yaraaga Nidaamka Badbaadida New Hampshire Abriil 2018

    Fidhiga Halinta 15 maalin gudushoo markii la halo wargelinta dacwada ee Hab-so’odka shar’iga suuban, ii ku hor inta inbilaabine dhugunsishida dacwada, iskoolka degmada way waa in adiga ii hubinka ama hubnooga kale ee koohda Barnaamijka Shakhsiyadeed ee Walbarasho (IEP) in la abaabulaa fidhiga halinta kuwasoo aqoon gaar leh in layaan dhacdada ki cad dacwada hab-so’odka ashtakada. Kulunka:

    ➢ way waa in ku koobanadaa wakiilka iskoolka degmada kasoo amar in qabo in go’aan ku

    deero asaga oo ka hadalaw maga’a iskoolka degmada; ii

    ➢ suurto gal ma eh in kiro abukaatiga iskoolka degmada inku ahaayne adiga oo ki wehliyo abukaati.

    Ulajeedada shirka way waa in adiga kula hadalo da'wadaada hab-so’odka shar’iga oo suuban, ii dhabta asalka in eh da'wada, in iskoolka degmada fursad liin siiyo in haliyo muranka. Shirka halinta ma eh mid muhiim haddii:

    ➢ adi ii iskoolka degmada iska rataan qoraal ahaan oo ka tanaasulaan shirka; ama

    ➢ adi ii iskoolka degmada iska rataan in oo hanaanka dhehdhehaadinta iska rataan.

    Mudada Qaraarka Haddii iskoolka degmada in haline dacwada hab-so’odka shar’iga oo suuban ee sida adi ki qanacsinto 30 maalin gudushoo laka bilaabo maalinta la hali dacwada dhugunsashda nidaamka dacwada (inta laka jiro mudada qaabka qaraar), hab-so’odka shar’iga oo suuban ee dhugunsishada way suurto gal etaa in dhiyo.

    45 maalin gudushoo laka bilaabo maalinta go’aanka la soo saaro ee bilaabidaw 30 maalin gudaashoo ee mudada qaraarka, Iyigoo ka basan isku hagaajin la suubiyi 30 ka maalin ee mudada halinta, sida hoose ki sharahan. Inku ahaayne meela adi ii iskoolka degmada lamadiinba iska rateen in oo ki tanaasulan hanaanka halinta ama isticaalka dhehdhehaadiye, ku guuldareysiga in adi ku Qeeb qaadido shirka halinta dib ayaa in dhiyaaso waqtiga hanaanka halinta ii dhugunsiga nidaam Yaalo ilaa ii adi ku heliiso in adi ku Qeeb qaadato shirka.

    Haddii ka dib markii dadaal suurto gal eh liin galo oo la qoro dadaalkaas, iskoolka degmada halo waayaan ka Qeeb qaadashadaa ee shirka halinta, iskoolka degmada way suurto gal ataa, dhamaadka 30 maalin ee mudada halinta, sarkaalka dhugunsashada ku codsooy in keeska dacwada hab-so’odka shar’iga oo suuban gemo.

    Qoraalka dadaalkan way waa in la socotaa diiwangelinta iskoolka degmada in iska deyeen in qorsheeyeen woqti ii meel leke heliyo koro, sida:

    ➢ faahfaahin diiwangelin talefoon in la diro ama la iski deyi ii natiijada ku soo bati talefoonada

    liiska deyi oo la diri;

    ➢ koobbiyiyaal warqadooga adi likiin soo diri ii jawaabyaalka kale ee la hali; ii

    ➢ faahfaahin diiwangelin ee booqosho heerka ama meela adi ku shaqeeyooto liki soo

    suubiyi ii natiijada ku soo bati booqoshooyinkaas.

    Haddii iskoolka degmada ki guul darooysido in oo qobodo shirka halinta 15 maalin gudaashoo markii adi hali ogeysiiska dacwada hab-so’odka shar’iga oo suuban ama ki guul darooysido in ku qeeb qaadato shirka halinta, way suurto gal ataa in adi weydiiso sarkaalka dhugunsiga si liin amro 45 maalin ee waqtiga bilaabadi fadii dhugunsiga nidaam Yaalo.

    Iska hagaajin ee 30 Maalin ee mudada Halinta Haddii adi ama iskoolka degmada iska rataan, qoraal ahaan, in isin ka tanaasulaan shirka halinta, markaa 45 maalin ee waqtiga dhugunsiga dacwada way bilaabidaase maalinta ka higto.

    Marka dhehdhehaadinta bilaabito ku bacdi ama shirka halinta ii ku hor inta in dhamaane 30 maalin ee mudada halinta, haddii adi ama iskoolka degmada ku rato, qoraal ahaan, in heshiis in jirne oo suurto gal eh, ka dib 45 maalin ee waqtiga dhugunsiga dacwada way bilaabidaase maalinta ka higto.

    Haddii adi ama iskoolka degmada iniska rane isticmaalka hanaanka dhehdhehaadinta, marka dhamaato 30 maalin ee mudada halinta, lamabada koohba iska rah korto, qoraal ahaan, si liin wedo dhehdhehaadinta ilaa ii heshiis luku deeraaw. Inkastoo, haddii adi ama iskoolka degmada ku tala bataan hanaanka dhehdhehaadinta, marka 45 maalin ee waqtiga dhugunsiga dacwada way bilaabidaase maalinta ka higto.

  • 18 Walbarashada Gaarka Buug-yaraaga Nidaamka Badbaadida New Hampshire Abriil 2018

    Heshiis Maslaho Qoraal Haddii dhehdhehaadin luku deero murunka ee marka lin fidhiyo shirka dhehdhehaadinta, adi ii iskoolka degmada way waa in isin wada galaan heshiis sharci ahaan liin dhonyo kaas oo:

    ➢ lamadiinba adi ii wakiilka iskoolka oo amarka in laye heshiiska iskoolka degmada sahiihdaan; ii ➢ laku fuliyaw mahkamad Gobol kasta ee leyo hadka awood shar’iga (Mahkamada gobolka tasoo

    amar in leto in dhugunsuto keeska noocan eh) ama mahkamada deegaanka Mareykanka ama Hayada Walbarashada Gobolka, haddii Gobolkaa leyo qaab kale ama hanaan kale tasoo koohaha in ogolaadaw in weydiisido in oo fuliyo heshiiska halinta.

    Mududa dib-in-fiirinta Heshiiska Haddii adi ii iskoolka degmada galaan heshiis tasoo ka dhalati shirka dhehdhehaadinta, lamada koohba (adi ama iskoolka degmada) way ku roojiyi koree heshiiska 3 maalin gudushoo luku bilaabo maalinta adi ii iskoolka degmada wada sahiihdeen heshiiska

    Hab So’odka Dhugunsadowka Da’wada Dhahdhahaadiyowka

    Heerarka New Hampshire ee Walbarashada Ilmooga Itaal Doroda Qabaan ~ Ed 1123

    New Hampshire gudushee, Waahda Arrimaha Dibada ee NH ayaa masuul ku ate abaabulka dhugunsiga hab-so’odka shar’iga oo suguban ii raf’aan ku qaadadawka dhugunsiga hab-so’odka shar’iga oo suuban go’aansheey way sitoos masuul inku ataa mahkamada.

    Waahda Walbarashada ee Gobolka NH ayaa taariikta balanta lamabadiina sii qobodee kulanka dhugunsiga dacwada hore ama dhugunsishadaba. Sarkaalka Dhugunsiga, si liin cadeeyo arrinta liinku hadalaw dhugunsiga dacwada, la qobodo kulanka dhugunsiga hortiyee. Kulanka dhugunsiga hortiyee sidoo kale way waa fursad adi kula hadalaaso halinta la soo jeediyo.

    Dhugunsi si nidaam Yaalo ayaa way loqobode in ku yaraane 14 maalin ku dib marka la gabagabooyo kulanka dhugunsiga hortiyee. Inku ahaayne haddii sabab fayle la sheeno, masuuliyiinta dhugunsiga nidaam Yaalo way waa in 2 maalin laka hadidaa.

    Huquuqda Dhugunsiga Qeeb kasta ee dhugunsiga nidaam Yaalo (oo ki jirto dhugunsiga la hiriira hanaanka edbinta) way haq in la yaa in oo:

    ➢ wehliyo oo la taliyo abukaatishey ii/ama qofka aqoonta ama tababarka gaarka leh in leyo

    oo ki saabsan dhibaatooyinka ilmooga itaalka doron qabaan;

    ➢ soo bandhigo cadeen ii horsheeno, su’aalo, ii dalbado in marqaatiyaal la sheeno;

    ➢ mamnuuco in wal cadeen eh la sheeno dhugunsiga kasoo horey alin soo bandhigne

    koohdaas inka yaraan shan maalin ku hor inta dhugunsiga al qobone;

    ➢ la halo qoraal, ama, sida ikhtiyaarkaa, mid elektoroonik ato, kalmad-kalmad ahaan liin

    duubo dhugunsiga; ii

    ➢ la halo qoraal, ama, sida ikhtiyaarkaa, mid elektoroonik ato, cadeemooyga dhacdada ii go'aamada.

    Huquuqo Waalidiin Dheeraad eh Dhugunsiga Way waa in liki siyaa huquuqda:

    ➢ in unugaa soo bandhigo;

    ➢ shacabka in furo dhugunsiga; ii

    ➢ in la haayo diiwangelinta dhugunsiga, cadeemooga dhacdada, ii go'aamooga adi liki siyi

    adigoo walba inkiika fidhine.

    Ma’luumaad dheeraad oo la soo Inki yaraan shan maalin ku hor inta al qabane dhugunsishada nidaam Yaalo, adi ii iskoolka degmada way waa in midkiinba midka kale in soo bandhigaa dhamaan dukumentiyada cadeemooga, marqaatiyaalka oo qoron, ii qiimeenta, oo ki jirto qiimeen mada banaan, oo la dhameestiri taariiktaas ii tallooyinka la soo joodiyey oo li saleeyaw qiimoogaan oo adi ii iskoolka degmada qorsheeyaasaan in dhugunsishada isticmaalaan.

    Sarkaalka Dhugunsishada way suurto gal ataa in kooh kasta oo ki guul daresito in oo ku soo bahaan heshiiskan ku diido in oo soo bandhigaan qiimeenta la hiriirto ii tallo lu ku soo jeediyo dhugunsiga iyadoo ogolaansho al ku haaysine koohda kale.

  • 19 Walbarashada Gaarka Buug-yaraaga Nidaamka Badbaadida New Hampshire Abriil 2018

    Arinta La Hiriirto Dhugunsiga Nidaamka Yaalo Koohda (adi ii iskoolka degmada) codsoda dhugunsiga nidaam Yaalo way sheegada koraanaa arinta ah dhugunsiga nidaam Yaalo oo horey al ki soo qaadne dacwada dhugunsiga nidaamka Yaalo, inku ahaayne haddii koohda kale ki rato.

    Sarkaalka Dhugunsiga Inkala Soocaayne Inki yaraan, sarkaalka dhugunsiga:

    ➢ ma nagado koro shaqaale in shaqeeyaaw Hay’ada Walbarashada Gobolka ama iskoolka

    degmada ee lugta liki leto walbarashada ama daryeelka unugaa. Inkastoo, shaqsiga shaqaale

    aniin ahaayne hayada ato sabab kaliya oo usi/iye mashaharka siisi hayada in oo qoboda sida

    sarkaal dhugunsi;

    ➢ ma eh in oo dano shaqsi ama shaqo kasoo ku hor kooyo korto ulajeedada

    sarkaalka dhugunsushada ee inta socoto dhugunsishada;

    ➢ way waa in ahaadaa qof aqoon in leyo oo fahamsinaadaa qodobada IDEA 2004, ii

    Heerarka Federaalka ii kan Gobolka ee qusooyo IDEA 2004, ii turjumaanada shar’iga ee

    IDEA 2004 ee mahkamadooda Federaalka ii kan Gobolka; ii

    ➢ way waa in aqoon in la haadaa oo leyaa karti liki fuliyaw dhugunsi garnaq, oo go'aano deero

    koraa qorona koraa, iska si ela haboonyo, dhaqanka shar’iga ee caadiga.

    Go’aandheeda Dhugunsiga Sarkaalka dhugunsiga go’aansheey in haddii unugaa hali Walbarasho dadweyne haboon oo bilaash ah walbarashada dad wiinaga ki habboon oo bilaash eh (FAPE) way waa in liin gudbiyaa sababo cadaalad. Arimooga qusooyto eeda gegka la gali, sarkaalka dhugunsiga way suurto gal ata in ogaado in unugaa in halne FAPE kaliya haddii inka filinaayne:

    ➢ faragal ki suubiso huquuqda unugaa oo ki hali fadii walbarasho dadweyne haboon oo bilaash ah

    (FAPE);

    ➢ si siyaado ah in fargal ki suubisio fursadi adi inki qeeb qaadidi fadii hanaanka go'aan ku gaarida oo

    ki saabsan qodobka walbarasho dadweyne haboon oo bilaash ah (FAPE) ee unugaa; ama

    ➢ in sababti manfac walbarasho la'aan.

    Haddii adi ama iskoolka degmada iska raha waytaan go’aanka Sarkaalka Dhugunsishada dacwada, koohda way feelgarooyi kortee raf’aan oo in diri korte N.H. Mahkamada Kore ama mahkamada federaalka 120 maalin gudaashoo luku bilaabo woqtigii halaan go'aanka kama dambooska ahayii.

    Qodob Micneen Ma jiro qodobdheeda kor laka sa sheegi oo liin tarjumido koro si loonku horseedo in sarkaalka dhugunsishada in iskoolka degmada ki amaro in ku soo bato walaagii liin ku baahinaayii Qeebta nidaamka badbaadida ee heerka Federaalka ee hoos kooyaaso IDEA 2004 (34 CFR §§300.500 ilaa ii 300.536).

    Go'aandheeda ii Go’aanka ki so’odo Koohda La tashiga ii Shacabka Guud Walbarashada ee Gobolka NH, ka dib markii tirtiraan haqsi ahaan adayaw, way waa in:

    ➢ la siyaa go’aandheeda ii go’aanka dhugunsiga nidaam Yaalo ama raf’aan ku qaadidaa

    koohda la tashiga ee Gobolka ee walbarashada gaar eh; ii

    ➢ oo go’aandheedaan ii go’aankaan bulsha weynta liin diyaariyaa.

    Dhugunsiga Deg-degga: Dhugunsiga Nidaamka Yaalo way 45 maalin gudushoo Muddana Malka daraw Waahda Walbarashada ee Gobolka NH way qabode doonee balan laka de dejiyaw dhugunsiga 20 maalin maalindheeda iskoolka oo la halo odsiga dhugunsiga noocan oo kale. Fidhi dhehdhehaadin way waa in la qobodaa 7 maalin gudushoo oo go'aana laku deeraa 10 maalmooga iskoolka gudushoo. Dhugunsi deg dega eh ayaa way la balmiyi doonee marka la soo odsido haddii:

    1. iskoolka degmada in maleeyo in unnuga liki haayo barnaamijka iskoolka ee hadda dhigidaw dhaliyi doonto in dhaawac unnuga ama ardayda kale soo deero oo sidaa dartiyee iskoolka degmada fadaw meel unnuga si ka meel deer ahaan walbarasho liinki siyo 45 maalin ama ku yar, oo waalidkana inka raa’sinayne;

    2. waalidka rumaaysinyo in unnuga iskoolka lu ku reebi in ku badan 10 maalin iska higo ama 10 maalmood inta liki jiree sanad dugsiyeedka iskoolka ku maqanaayii Iyigoo al rano qaabka shar’iga;

    a) waalidka maka raacsinyo in iskoolka cunugshey fadheesiyo meel walbarasho ki meel gaar eh; ama

    b) waalidka maka raacsinyo calaamda go’aanka muuqudo.

  • 20 Walbarashada Gaarka Buug-yaraaga Nidaamka Badbaadida New Hampshire Abriil 2018

    Marka unnuga la fadheesiyo 45 maalin meel Bedel Walbarasho Kimeelgaara (Interim Alternative Educational Setting (IAES)), unnuga way ki sii jireeye qe meela ilaa ii: (1) sarkaalka Dhugunsiga si kale ku go'aansido, (2) 45 ta maalin dhamaato, ama (3) lamada koohba iska rahaan meel shal duwun. Haddii muran dhiiso, meela unnuga liki haayo way

    naqadeyee unnuga meela “unnuga sii roogaw” inta ku dhiman 45 IAES maalmood. IAES Markii 45 maalin dhamaato, unnuga way ki soo nagadeyee barnaamijka iskoolka kasoo unnuga ki jirii ku hor 45-maalin oo ki meel gaarka ahaayti, inku ahaayne haddii Sarkaalka Dhugunsiga amaro 45 maalin kale oo Bedel Walbarasho Kimeelgaar eh.

    Kama dameyska Go’aanka, Raf’aan, Dib infiirin Kal Sooc la’aan Haddii waalidka ama iskoolka degmada iska raha waayaan go'aanka Sarkaalka Dhugunsiga, way suurto gal ataa in ku feelgarooyaan mahkamada sare ee gobolka ama mahkamada federaalka 120 maalin gudushoo laka bilaabo waqtiga la hali go’aanka kama dambooska ee Sarkaalka Dhugunsiga.

    Mahkamada gacanta ki haayto raf’aanka way hali doontee diiwangelinta laka soo diri dhugunsi nidaam jira oo way dheegi doonaana cadeemo dheeraad eh haddii weydiisidaan waalidka ama iskoolka degmada. Mahkamada way go’aan ki deeri doontee raf’aanka ii in gargaar siiyo mahkamada kii go’aan adag ku deerto in oo ki haboonyo, haddii jiro, kasoo sal liinku dhigaw qofka qabo (51% ama in ku badan) oo cadeemo eh.

    Muddada ii Dhugunsiyaalka ii Dib-in-fiiriga Fudud Waahda Walbarashada ee Gobolka NH way waa in hubiyaa in ku yaraayne 45 maalin ka dib markii dhiyo 30 maalin muddada shirka halinta ama oo ki qeehan oo cinwaan hooseedka iska hagaajinta ilaa ii 30 maalin ee muddada halinta, in inku yaraayne 45 maalin ka dib muddadi dib liin qobodi dhiiso:

    ➢ go’aan kama dambooys la ka deero dhugunsiga; ii

    ➢ koobbi eh go’aanka boosto liinka diro lamaba koohba.

    Sarkaalka dhugunsiga way suurto gal ataa in waqti gaar eh ki daro oo ku badan 45 maalin ee muddudii liinka tala gali ee lamada kooh dalbati.

    Dhugunsi kasta way waa in oo la qobodaa woqtigii ii meelii liin ka tala gali oo adi ii cunugba in sahlan.

    Dacwo Madani Ah, Oo Ki Jiro Waqtiga La Feelgarooyayi Kooh kasta (adi ama iskoolka degmada) oo inka raa’sinayne walaagii ku soo baho ii go'aanka dhugunsiga nidaamka jira (oo ki jiro dhugunsiga la hiriira hanaanka edbinta) way haq in leyaa in ki dacwo madani ki qaado oo la hiriirto arrinta ki saabsinaayti dhugunsiga nidaamka jira. Raf’aanka kama dambooyska go’aanka Sarkaalka Dhugunsiga way waa in luku feelgarooyaa mahkamada sare ee gobolka ama mahkamada federaala 90 maalin gudushoo laka bilaabo waqtiga la hali go’aanka kama dambooska ee Sarkaalka Dhugunsiga. Go'aandheedan oo kale oo dhan way waa in liin diraa Waahda Walbarashada ee Gobolka NH ee lamada kooh liinki diraa boosto shahaadooyey, oo rasiid soo naqasho ehna la dalbadaa.

    Beeso-nagga Abukaati ii Qarashka Marqaati Qabiirka Luku bilaabo 1da Janaayo, 2009; Sida qabto NH RSA 186-C:16(b)(V) talaabada la qaadaw oo liin tiigsidaw 20 U.S.C Qeebta 1415(i)(3) kasoo beesidii abukaatiga liin soo nago weydiyaw ama weydiisidooyo in liin soo nago qarashka marqaatiga ee qabiirka way waa in bilaabitaa 120 maalin laka bilaabo maalinta rasiidka ee go'aanka kama dambooyska ahaayii oo waafiqsin RSA 186-C:16-b, IV. Dhamaan go'aandheedaan oo kale way waa in liki diraa boosto shahaadeeyey, oo rasiid soo dhaqow eh na la dalbado.

    Ma jirto wal qeebtaan reebsin ama hadidan huquuq, hanaan, ii wal ki qoran Dastuurka, Heerka Dadka Amerikaanka Itaalka Doron ee 1990, huquuq-la'haanshiga V ee Heerka dib in Habaynta ee 1973, ama sharciyada kale ee Federaalka kasoo ilaaliyaan huquuqda ilmooga itaalka doron, inku ahaayne ku hoor inta al feelgarooyne dacwo madani ah oo hoos kooyaaso sharciyadan laka weydiiyaw gargaar sidoo kale luku halaw qeebta hoos kooyaaso 615, hanaanada hoos kooyaaso 300.507 ii 300.510 (3/99) way waa dhamaadaan ilaa ii had sida liinka baahinyo talaabada la horsheeno Qeebta horkooyaaso 615 ee heerka.

  • 21 Walbarashada Gaarka Buug-yaraaga Nidaamka Badbaadida New Hampshire Abriil 2018

    1. mahkamada way suurto gal ataa in waalidka dhali unnuga itaal doroda haayto in naqto qarashka marqaatiga qabiirka oo inta dacwada oo qeeb ku ahaaytii dhugunsiga socotii kasoo waalidka ahaayii qofka la haayii oo marka mahkamada go’aamiso in iskoolka inku soo bane in oo hormariyo ama howl geliyo barnaamijka walbarashada qof ahaaneed ee unnuga, oo ki jirto meeleen ki haboon.

    2. mahkamada way suurto gal ataa in diido ama yaraayo qarashka likiin soo nagaw ee marqaatiga qabiirka haddii sarkaalka dhugunsiga go’aansido:

    a) in qabiirka marqaatiga muhiim inin ahaayni dacwada waalidka; b) qarashka marqaatiga qabiirka ku badanto cadad suurto gal ato, Iyigoo markaas la fiiriyaw

    nooca ii meela adeegga ki yaalii ii hirfada, maga’a, ii qibrada qabiirka marqaatiga;

    c) waalidka, ama abukaatiga waalidka, iskoolka degmada in siine digniin liila jeedo in marqaati qabiir ku qeeb qaadido dhugunsiga sharci jira.

    Arimoo Dhugunsadowka hortiyo ii Qarashka Abukaatiga

    Heerarka New Hampshire ee Walbarashada Ilmooga Itaal Doroda Qabaan ~Ed 1123.22, 34 CFR 300.517 ii RSA 186-C:16-b, V

    Waalid kaas oo ayo koohda gacan- sareyto (halaan amar la jeelyo, ama mararka qaarkood, amar kaa soo ayo ugu horeynta ahaayii mid la jeelyo) marka dhugunsiga nidaamka jira ama mahkamada raf’aanka ee go’aanka Sarkaalka Dhugunsiga, way suurto gal ataa in haq in leyo in la soo nago qarashka abukaatiga ee aqli gal eh. Sida luku soo higidaw RSA 186 – C:16-b, (V) waalidka way waa in feelgareeya dalab oo ki dalbadaw qarashka abukaatiga mahkamada gobolka ama mahkamada federaalka inta liki jiro 120 maallin gudushoo markii la halo go’aanka Sarkaalka Dhugunsiga dacwada.

    Cadadka qarashka abukaatiga caqli galka eh ee liki siyaaw way liki saleeye qiimaha qofka gacan-sarooyo ee jaaliyada meela talaabada ama dacwada adeegyada noocan liki qobodi. Mi jirto gunno beeso ama dhoor ayaa la isticmaalee si liin hisaabo beesida abaal-marin ahaan lin biyaw.

    Waalidka qarashka abukaatishey malsoo nagaw haddii haadiritaankashirka IEP inku ahaayne haddii shirka la qobodi ayada oo Sarkaalka Dhugunsiga ama mahkamada amarti maa. Qarashka abukaatiga malsoo nagaw haddii haadiritaanka kulunka halinta ama dhehdhehaadin dartiyee ahaayi.

    Waalidka way suurto gal ataa in haq anin la haayne in liin soo nago qarashka abukaatiga waalidka ama qarashyada la hiriiro oo la shaqeysidi ku bacdi markii iskoolka degmada in oo biyaw si arrinta liin haliyo sheegi.

    Waalidka qarashka abukaatiga haq ayaa in leye in liin tehgliyo in liin siin nogo beesida markii:

    ➢ siismada qoran iskoolka degmada iye way ki suubiyey in ku badan 10 maalin ku hor

    inta dhugunsiga in bilaabine;

    ➢ siismada qoran waalidka mikiogolaane 10 maalin gudushoo; ii

    ➢ kama dambooskii gargaar waalidka la siiyi oo in ku badanaayne kii oo hore liin ofergareeyi in

    arrinta lika dhamaayo.

    Mahkamada way suurto gal ataa in amarto in qarishii abukaatiga li kiin soo nago haddii in maleeyto in waalidka ki guuleysidi dhugunsiga ama mahkamada raf’aanka oo haysitee sabab fayle oo inka ogolaaydane siismadii iskoolka degmada in ki haliso arrinta.

    Mahkamada way suurto gal ataa in hoos indhigto qarashka abukaatiga waalidka liin soo naga fadii haddii in kasto in:

    ➢ adi ama abukaatigaa, inta socoto dhugunsiga ama mahkamada raf’aanka, sabab la'aan liin

    daahiyi halinta muranka kama dambooska ee liski haaysidii;

    ➢ cadada qarashka abukaatiga ku badanyo qiimaha saacada ee abukaatiga ee jaaiyada

    kasoo biyaaw adeegyaada noocaan ii leyo hirfaddo la mid ayo, sucmad, ii qibrad;

    ➢ woqtiga liki qarash garooyi ii adeegooga sharci dheeraad ahaayo marka liin fiiriyo nooca

    dhugunsi ama mahkamada raf’aanka, ii arimooga luku hadalaayi; ama

    ➢ waalidka abukaatisheey LEA in siine Ma’luumaadka haboon ee ogeysiiska dalbaka hab-

    so’odka shar’iga oo suubun.

  • 22 Walbarashada Gaarka Buug-yaraaga Nidaamka Badbaadida New Hampshire Abriil 2018

    Inkastoo, mahkamada hoos aniin dhigaayne qarashka haddii mahkamada ogaato in Gobolka ama iskoolka degmada si ma’quul in ahaayne in daahiyeen go’aanka kama dambooska ee tilaabida ama qoraal rasmi ah in ku soo diryaariyaan ama gef liin jeeysidi nidaamka badbaadida ee IDEA 2004.

    Qarashka abukaatiga ee suurto galka ayo way luku yaabee in la siiyo Hay’adda Walbarashada Gobolka gacan- sareyto ama iskoolka degmada ee gacan-sareyto: ➢ ha horjeedo abukaatiga waalidka haddii qofka dacwoodaw hab-so’odka shar’iga suuban

    feelgarooyo ama sabab tilaabo ki higyo dheel-dheel ayo, ma’quul in ahaayne, ama aassaas in la'haayne; ama

    ➢ ku soo horjeedo abukaatiga waalidka kasoo sii wedii in sii dacwooyo ka dib markii in cadaadi in

    dheel-dheel ayo, ma’quul in ahaayne, ama aassaas in la'haayne; ama ➢ ku soo horjeedo abukaatiga waalidka ama waalidka, haddii waalidka qofka dacwoodaw hab-

    so’odka shar’iga suuban ama tilaabada sababta higto la soo bandhigo an sabab in haboonaayne dartiyee, sida iyidoo la dhibo, ama la daahitaan alniin baahnaayne li suubiyo, ama si aliin baahinaayne kor inka qaadaan qarashka dacwada.

    Hanaanka Marka La Edbiyaw Ilmo Itaal Doron

    Heerarka New Hamshire ee Walbarashada Ilmooga Itaal Doroda Qabaan ~ Ed 1124

    Ku saarowka in Dhigama koro Bedel Meeleen Ardayga in luku saaro asigoo aassaas liinku weelaw arrin edebta la hiriirto, haddii

    • Ku saarowka maywaa in ku badan 10 maalin iskool oo iska higto ama

    • May jiree tahanayaal ka saarow oo koobaaw habka mayweeley kasaarowka iski darshoo maywaa 10 maalmo iskool wal ku badan, mayweeley akhlaakhda unuga si walk u ool eh iye la mid etta akhlaakhdii dha’dooyinkii hore oo sababti inii sheento kasaarow faro badan; oo mayweeley sababyaalkan siyaadada eh ii sii dheeraanta ka saarowka, tirada woqtiga iski darshoo unuga luku saari, ki dhawaanshaha mid-mid luku saari.

    Tani markii dhiiso, way waa in adi halaa koobbi ayo ogeysiiska dhooritaanka nidaamka. Shirka koohda IEP ka dib way waa in lo qobodaa, tomon maalin gudushoo markaa go'aanka la deero, in unugaa luku biyo walaagi laka wedo meelen bedel, ii Koohda IEP way waa in go'aamisaa haddii edebta ahaaytii 'calaamo’ ee itaal doroda unugaa. Go'aan calaamo way waa go'aanka Koohda IEP in unugaa edebtiis ato ama in ahaayne itaal dorodiisa/diyee la hiriiro. Sida tan liin suubiyo, Koohda IEP way waa in fiiriyaan laba sheey oo suurto gal eh:

    1. Akhlaaqda (edebta) “way sabab in ahaayteey, ama si toos ama hiriir ayaa la lahaaytii unugaa itaal dorodiis” ama

    2. Akhlaaqda (edebta) oo liis warsidooyo “way ahaayteey walaagi si tooska ee sheeni in iskoolka degmada ki guul darooysido in hirgeliyo IEP.”

    Haddii Koohda IEP go'aan ku deero in edebta ahaaytii calaamadooga itaal doroda unugaa, markaas Koohda IEP way waa in suubisaa mid ku mid eh walyaalooga soo so’odo:

    ➢ in midshoo lu suubiyo qiimeen dhaqan oo shaqaynaysa (FBA) inku ahaayne iskoolka

    degmada mar hore suubi