Unutarnja gra đ - themajka.com · Botanika MB - 13 Histologija III by Toni Nikoli ć 2 Apikalni meristemi Zaostali meristemi Primarni meristemi Sekundarni meristemi i meristemoidi

Botanika MB - 13 Histologija III by Toni Nikolić 1

Unutarnja građa stabljike, rastenje u debljinu, drvo


ApikalnimeristemiZaostali

meristemi

Primarni meristemi Sekundarni meristemii meristemoidi

Meristemitvorna tkiva

AsimilacijskiparenhimDrvni

parenihTipièni

parenhimSpremišniparenhimProvodniparenhimZrakesrèike

Tkiva zaprozraèivanje

Osnovna tkivaparenhim

epidermaendoderma

Primarnakož na tkiva

vanjske i unutarnjeprevlake

plutni ovojiplutne ploèe

Sekundarnakož na tkiva

Kož natkiva

RizodermaLigulaApsorpcijske

dlakeHidropotiVelamenradicum

Apsorpcijskatkiva

FloemKsilem

Provodnatkiva

KolenhimSklerenhim

Mehanièkaili potporna tkiva

IdioblastiŽ ljezdane stanicei ž ljezdana tkiva

Tkiva za luèenjei izluèivanje

Trajna tkiva

Tkiva

OSNOVNAKLASIFIKACIJATKIVA

Tvorna tkiva ili meristemi – trajnasposobnost dijeljenjaTrajna tkiva – diobe trajano iliprivremeno odsutne

Apikalni meristem


meristemske stanice

specijalizacija

tkiva

organi

organski sustavi

organizam


Unutarnja građa stabljikei diferencijacija

1. embrionalna zona(ili inicijalna zona)2. zona determinacije(ili zona organogeneze)3. zona diferencijacije(zona histogeneze, produljivanje)4. sekundarno rastenje udebljinu

Vršak drvenastog izdankadvosupnice:





Građa u obliku koncentričnihcilindara (dvosupnice - elementarnioblik):1. srčika (uglavnom parenhimsko,nastanci šupljina)2. primarni ksilem(drvenasti)3. primarni floem (sitaste cijevi)4. primarna kora (parenhim)5. epiderma

Jednosupnice



Organizacija provodnog sustavacentralni cilindar sa svim provodnim elementima - stelastelarna teorija - tumačenje postanka složenih vaskularnih sustava

A - protostelaB - aktinostelaC - sifonostelaD - diktiostelaE - eustelaF - eustelaG - atakostela

A - mladenački stadiji paprati, B - crvotočine, C - Lepidodendron, D - neke paprati, E, F - većinazeljastih dvosupnica, G - jednosupnice (vidi prethodni slajd!)



Prikazani sustavi ne omogućuju pojavu “debelihbiljaka”

Primarni rast u debljinu

1. primarni rast u debljinu jednosupnica:meristemski plašt između tunike i korpusa(npr. palme).

2. primarni rast u debljinu dvosupnica:nema posebnog meristema, umnožavanjeparenhima srčike ili primarne kore(npr. korabica, kaktusi).



Sekundarni rast u debljinu

1. u jednosupnica izuzetak !(npr. Dracena)

2. u dvosupnica igolosjemenjača uobičajen, nasamom početku rastazamjenjuje primarno rastenje udebljinu

osnova - prsten otvorenih kolateralnih žilas dva tipa meristemskog tkiva koje grade plašt:

1. fascikularni kambij (unutaržilni) (1)2. interfascikularni kambij (međužilni) (2)

1 21

12

zraka srčike




Kambijske stanice se dijele uzdužno:1. prema unutra (centifugalno) odvajajuelemente ksilema2. prema van (centripetalno) odvajajuelemente floema

Kako se debljina unutarnjeg dijela raste,plašt se dijeli - dilatacije

Čitavo prema unutra stvoreno sekundarnotrajno tkivo, nastalo je djelovanjem kambija(sekundarni ksilem, sekundarno drvo)

Čitavo prema van stvoreno sekundarno trajnotkivo, nastalo je također djelovanjem kambija(sekundarna kora, liko)



fascikularni kambij - sekundarna kora i sekundarno drvo

interfascikularni kambij - produljivanje zraka srčike (varijante)

A - Aristolochia tip, B - Ricinus tip C - Tilia tip







Koja je uloga drva?1. provođenje vode (traheide, traheje)2. mehanička potpora (traheide, sklerenhim)3. spremišna uloga (parenhim)

U golosjemenjača uloga 1+ 2 traheideU kritosjemenjača uloga 1 traheje, uloga 2sklerenhim

Što su biljke odvedenije, složeniji je obliksekundarnog drva

Prijelazni oblici stanica:drvenčice - parenhimtraheide - drvenčicei dr.

tangencijalnipresjek

poprečnipresjek

radijalnipresjek

Složena 3D struktura



Golosjemenjače:

•razmjernojednostavno drvo•traheide bez traheja•pravilni radijalninizovi•ograđene jažice•sržni traci (zrakedrva)•smolenice•drvni parenhim•godovi•kasno drvo•rano drvo


Sekundarni rast u debljinuGolosjemenjače:

1 2

3 4

1-smolenice2-poprečni presjek3-tangencijalni presjek4-radijalni presjek


Sekundarni rast u debljinuDvosupnice:


Povećana složenost i prijelazni oblici

1. traheidno-trahejski stupanj I (Castanea)podjednako sudjelovanje u provođenju vode)2. traheidno-trahejski stupanj II (Quercus, Ulmus, Juglans)prostorno odvajanje područja za provođenje vode3. trahejsko-libriformni stupanj (Vaccinium, Aesculus)samo traheje provode vodu, traheide kao spremišta

Traheje su funkcionalne različito dugo (ispunjavanjezrakom):•10 i više godina uz smanjenu provodnost (npr. golosjemenjače)•3 godine i gotovo (Quercus)•1 godina i to samo kasnim drvom s uskim lumenom

•brzina 1,2-1,4 m/h kod golosjemenjača•2-6 m/h kod rastresito poroznih kritosjemenjača•4-44 m/h kod prstenasto poroznih kritosjemenjača




Tilia sp. - lipa:

1 - srčika2,3,4 - 1,2 i 3 godina rasta5 - granica goda6 - kambij i djelatni floem7 - sekundarna kora (liko) snedjelatnim floemom8 - višeslojna koža pluta (eng.bark)9 - primarna kora (eng. cortex)10 - primarno drvo11 - zrake drva (dvoredneprimarne, jednorednesekundarne)12 - primarne zrake kore(dilatirane)13 - ploče likovnica unutarsekundarne kore (tvrdi liko) poprečni prerez trogodišnje grane lipe (Tilia sp.)

1234556

7

8

9

10

11

12

12 13




1 - sekundarnodrvo (Quercus)2 - jednogodišnjedrvo (Tilia)3 - dvogodišnjedrvo (Tilia)4 - trogodišnjedrvo (Tilia)

1

2

3

4




Još neki termini:

bjelika - samo vanjski slojeviodrva koji sadrže žive stanice(često)

tila (stanice punilice) - staniceparenhima koje uraštavaju ususjedne traheje srži. Kadasekundarno odrvene nastaje:

jezgra (jedra) - često ispunjenasmolom, bojilom, flobafenima,treslovinama, kalcij karbonatom -brijest, kremična kiselina -tikovina i dr.

Posljedice sekundarnog rasta na tkivaizvan kambijskog plašta - rastezanje ilipucanje u tangencijalnom smjeru:

1- dilatacijski rast (npr. primarne zrake kore,epiderma u nekih vrsta)2- pucanje (epiderma)3- nastanak sekundarnog kožnog tkiva - pluto

plutni kambij ilifelogen

epiderma

kora

pluto

felodermapluto + felogen + feloderma = periderma




1 - epiderma2 - peridermaa - felodermab - felogenc - pluto3 - primarna kora4 - sekundarna kora5 - djelatni floem6 - sekundarni ksilem7 - zrake drva8 - lenticela

12

3

456

7

7

7

8

8abc

Poprečni presjek drva - Aristolochia sp.

zametanje felogenadublje u kori+ izolacijska uloganastajanje lile ili lupa




kompleksnost, varijabilnost

Documents

Unutarnja gra đ - themajka.com · Botanika MB - 13 Histologija III by Toni Nikoli ć 2 Apikalni meristemi Zaostali meristemi Primarni meristemi Sekundarni meristemi i meristemoidi