UNIT 10

KOMUNIKASI

TRADISIONAL

Apakah yang anda semua faham mengenai

KOMUNIKASI TRADISIONAL?? (^^,)

PENGENALAN

#Media tradisional dikenalisebagai media rakyat dansesetengahnya menyebutsebagai kesenian rakyat#Juga dikenali sebagai

komunikasi bentuk-bentukverbal, gerakan, lisan dan

visual

Media tradisional

Ceritaprosa

Ungkapanrakyat

Puisirakyat

Nyanyianrakyat

Teaterrakyat

Gerakisyarat

Alatpengingat

Alatbunyi-

bunyian

Fungsimedia

Tradisional

Alat penguat

kuasaan

undang-undang

dan peraturan

Sistem penyampai

maklumatPenguatkuasaan

adat

Alat

pendidikan

• Mudah difahami

• Mempunyai ciri-ciri fleksibal

• Mempunyai jangkauan yang luas danmeliputi seluruh populasi

• Terdapat unsur-unsur hiburan dan jenaka

• Bersifat interpersonal

• Mempunyai makna-makna tertentu yang khusus kepada masyarakat tersebut

• Masyarakat luar sukar untuk mengesandan memahaminya

Keistimewaan Media Tradisional

CABARAN MEDIA TRADISIONAL

CABARAN MEDIA TRADISIONAL• Media Komunikasi Moden Secara

Perlahan-lahan Mengancam Dan Menghakis Kewibawaan Media Tradisional.

• Cth : Media Tradisional Yang Kurang Mendapat PerhatianDaripada Masyarakat Iaitu :

Syair

Gurindam

Cerita-cerita Rakyat

Perkembangan Media Massa

Golongan Pewaris Media Komunikasi

Tradisional Semakin Pupus

Sistem Pendidikan Di

Sekolah

Proses Modenisasi

Tokoh-Tokoh Intelektual Yang Agak Pesimistik

Radio, televisyen, kemudahan ICT : blog, internet, telefon bimbit

Mencabar kewibawaan kaedah komunikasi tradisional dalam menyebarluaskan maklumat.

Komunikasi moden : lebih pantas menyebarluaskan maklumat dan penyampaian mesejnya boleh dilakukan berulang-ulang kali.

Golongan tua berkurangan kerana meninggal dunia, sedangkan golongan muda kurang berminat untuk meneruskan generasi media tradisional.

Semakin terhakis dan tersisih dari perhatian masyarakat

KETIGA

• Sistem pendidikan di sekolah

• Kurang memberi penghayatan terhadap komunikasi tradisional

• Penggunaan bahasa asing dalam sistem pendidikan.

KEEMPAT

• Proses modenisasi

• Masyarakat mula meningkatkan status ekonominya

• Media moden yang lebih canggih dan berwibawa mengancam kedudukan istimewa media tradisional.

KELIMA

• Tokoh-tokoh intelektual agak pesimistik

• Anggap media tradisional sebagai wahana mesej pembangunan kepada masyarakat.

• Khuatir jika nilai-nilai seni media tradisional lenyap. Lantaran itu, hilang la nilai tradisionalnya.

PROSPEK MEDIA TRADISIONAL• Media moden dipercayai

kurang berjaya menembusi masyarakat berbanding media tradisional.

• Hiburan yang di bawa :menyampaikan mesej-mesej pembangunan, kerohanian, etika, norma masyarakat dan menambahkan nilai-nilai budaya.

• Gabungan media tradisional + media moden bakal menyerlahkan lagi nilai yang ingin dipersembahkan.

PANTUN

Kamus Dewan Edisi:813, pantun adalah sejenispuisi lama y terdiri drpd 4 baris dlam tiap-tiaprangkapPantun merupakan puisi tradisional org melayu,yang dihasilkan oleh org melayu sendiritanpa adaptasi pengaruh asingPantun merupakan perucapan berbentuk kiasanutk menjelaskan sesuatu secara berlapikPantun digunakan utkmenyindir,berjenaka,nasihat,berhibur dll

Ia banyak dikaitkan dgn unsur-unsur alamsemulajadi/ persekitaranAlam digunakan sbg ilham dan inspirasi kpdpemantun utk menyatakan sesuatu.Pantun sentiasa disisipkan dlm kehidupanseharian masyarakat melayu,spt, majlispertunangan,perkahwinan,cerita rakyat,dll.Fungsinya sebagai penyeri dan pemberimaksud y tertentu kpd masyarakat melayu.

JENIS-JENIS

PANTUN

PERCINTAAN

NASIHAT

KASIH SAYANG

CORAK HIDUP

MASYARAKAT

Mempunyai rangkap-rangkap y tersendiri&berasingan

2 baris pertama pantun adalah pembayang,2 baris akhir rangkap pantun adalah maksudpantun.

Mempunyai 2,4,6,8-16 baris dlm setiap rangkap Setiap rangkap mempunyai 4-5 p/p & 8-10

suku kata Mempunyai skema rima hujung y tetap :

a-b,a-b,a-a,a-b,b-a

CIRI-CIRI PANTUN

CONTOH PANTUN

Buah Mengkudu kusangkakandis,Kandis terletak dalam puan,Gula madu kusangka manis,Manis lagi snyuman tuan.

Pantun bebas digunakan oleh sesiapa sahajaPantun digunakan sbg mesej utk

meminang/melamarDalam pencak silat,pantun berfungsi sbg msj

utk cabar-mencabar,sindir-menyindir,utkmenyatakan kehebatan diri masing-masing

Dalam acara rasmi &adat istiadat,pantunberperanan sebagai penyeri majlis,pemujukdan penghibur

Pantun sebagai alatkomunikasi tradisional

Melayu

Digunakan utk meluahkan perasaanUntuk menyampaikan maklumat

berkaitan hal keagamaan,utkmenerapkan aspek akidah,hukum-hakam islam,akhlak masyarakat.Pantun banyak menggunakan bahasa

kiasSesuatu mesej disampaikan secara tidak

langsung agar tidak menyinggungperasaan orang lain

SELOKA

SEJARAH SELOKA• Seloka berasal dari perkatan Sankrit iaitu

Shloka

• Shloka bermaksud suatu bentuk puisi yang terdiri daripada dua baris (dua kerat, duahemistichs).

• tiap-tiap satunya mempunyai 16 suku kata, tersusun dalam empat unit.

• Unit yang terakhir biasanya berbentuk‘diambus’.

DEFINISI SELOKA• Seloka ialah puisi tradisional melayu yang

berbentuk bebas yang tidak mempunyaibentuk tertentu dari segi rangkap.

• Jumlah baris,sama ada mempunyai iramaatau pun tidak.

• Menurut kamus dewan edisi ke-4,seloka ialahsejenis puisi yang mengandungi ajaranseperti sindiran mahupun jenaka.

CIRI-CIRI SELOKA• Satu bait seloka terdiri daripada 4 baris atau

lebih.

• Memiliki lebih dari satu bait.

• Seloka pula disusun secara berangkap.Namunsetiap rangkap tidak tetap,jadi rima akhir adalahbebas.isi seloka biasanya bersifat menyindiratau mengejek seperti seloka Pak kaduk.

• Berasal daripada perkataan sanskrit bermaksudkarangan berangkap yang melarat.

• Tidak tetap bilangan baris dan iramanya.

• Isinya lebih kepada mesej-mesejlucu,jenaka,ejekan,gurauan atau sindiranyang tajam.

• Sebuah seloka mmepunyai kesatuan isi atauidea yang lengkap.

JENIS SELOKA-Seloka mengejek

-Seloka khayal

-Seloka melarat

-Seloka gurau senda

FUNGSI SELOKA

Fungsi seloka amat terbatas• seloka dapat menggambarkan masyarakat

yang melahirkannya,• masyarakat yang amat mementingkan

keharmonian dan ketatasusilaan. • Puisi seloka digunakan secara meluas

sebagaimana peribahasa atau teromba.

• Fungsinya amat bergantung kepadaisinya iaitu untuk menyindir,

• mengejek,

• menempelak seseorang,

• melahirkan rasa benci terhadap sesuatukelakuan manusia,

• memberi pengajaran dan panduankepada seseorang

• dan sebagai alat kawalan sosial atauprotes sosial.

SELOKA EMAK SI RENDANGBaik budi emak si Randang,

Dagang lalu ditanakkan,

Tiada kayu rumah diruntuhkan,

Anak pulang kelaparan,

Anak dipangku diletakkan,

Kera di hutan disusui,

Dagang pergi awak terhutang,

Beras habis padi tak jadi.

SELOKA PAK KADUKAduhai malang Pak kaduk,

Ayamnya menang kampung tergadai,Ada nasi dicurahkan,

Awak pulang kebuluran,Mudik menongkah surut,Hilir menongkah pasang,

Ada isteri dibunuh,Nyaris mati oleh tak makan,

Masa belayar kematian angin,Sauh dilabuh bayu berpuput,

Ada rumah bertandang duduk,Aduhai malang Pak Kaduk

SELOKA PAK PANDIRAnak dipijak dagang dijinjing,Kucing dibunuh tikus dibela,Harta habis badan tergadai,Mendengar gelagak dagang,

Tak sedar bertelanjang,Mendengar guruh di langit,Air di tempayan dicurahkan,

Mulut kene suap pisang,Buntut kene cangkuk onak,Gunting makan di hujung,

Pak Pandir juga yang menanggung,Apa didengar gelagak dagang,

Gelagak rambutan jantan,Orang berbunga dia berbunga,

Orang berbuah dia haram,Kilat memancar hujan tak jadi,

Awak juga berkecundangan.

GURINDAM

Perkataan “Gurindam”:Berasal drpd bahasa Tamil iaitu“Kirandam”yangbermaksud“asal”atau“perumpamaan”

Raja Ali Haji (1809-1870) :1 bentuk puisi Melayu yang terdiridrpd 2 baris ygberpasangan,bersajak atau berimadan memberikan idea yg lengkapatau sempurna dengan pasangannya.

Baris 1 : syarat(protasis)

Baris 2 : jawapan(apodosis)

HARUN MAT PIAH :

Sejenis puisi Melayu lama yg tidaktentu bentuknya sama ada terikatatau tidak.

Kaedah karang-mengarangMelayu :

1 jenis syair melarat yg tiadatetap sukatannya ataurangkapnya,isinya mengandungifikiran2 yang bernas dgn bahasayang riang dan suka sebagainyanyian.

Menurut Za’ba : Ciri2 Gurindam ialah :

1. Bahasa nyanyian/membawa imbas2 nyanyian

2. Menunjukkan ada kesempatan boleh lengah2

kan masa & menyuka-nyukakan hati.

3. Perkataan didalam gurindam

menggambarkan keindahan alam

4. Perasaan yg ditonjolkan terkadang

perasaan bermain2,jenaka dan suka.

5. Isi & maksud nya terus-menerus spt syair

& tidak ada apa2 yg dikatakan pembayang

maksud.

• Terbahagi 2 :

• Terikat

• Rima akhir sama “aa”

• 2 baris serangkap ( Baris 1:syarat/soalan

& Baris 2 : Isi/jawapan)

– Bebas

• Rima akhir bebas

• Semua baris adalah isi/maksud

CIRI-CIRI UMUM GURINDAM

Gurindam tidak mengandungi unsur2 sihir

sepertimana Teromba.

Mesej utama : Nasihat,pengajaran & kebenaran.

Antara seruan2 & nasihat2 yg ada dlm gurindam :

Meseg2 agama

Kebersihan hati & kawalan hati

Sifat2 murni & terpuji spt berbudi

bahasa,merendah diri,bertimbang

rasa,menghormati ibu bapa,berbuat baik &

berjasa.

– * Rujuk m/s 174-176 untuk lihat contoh

gurindam*****

Secara umumnya,pantun,seloka & gurindam

berfungsi sbg alat komunikasi tradisional melayu

untuk sampaikan pelbagai meseg kpd masyarakat :

1. Tujuan adat istiadat & menyatakan perasaan

2. Nasihat & pengajaran

3. Memberi pendapat & menjelaskan maklumat

4. Menzahirkan penghargaan & ucapan terima kasih

5. Sebagai hiburan

6. Menyerlahkan kreativiti orang melayu

7. Artifak budaya

• ** rujuk 176-178 untuk lihat contoh

gurindam********

Contoh Gurindam

Barang siapa yang meninggalkansembanhyangSeperti rumah tidak bertiang.

Barang siapa meninggalkan puasaTidaklah terdapat dua termasa.

Barang siapa meninggalkan zakatTiadalah hartanya beroleh berkat.

Barang siapa meninggalkan hajiTidaklah ia menyempurnakan janji.

PERIBAHASA

ZA’ABA (1965)

Peribahasa sebagai susunan cakappendek yang melekat dimulut orangramai disebabkan:

sedap

bijak perkataannya

Luas

Benar tujuannya

ia mencerminkan ketajamanrenungan dan pemikiran nenekmoyang kita yang membandingkanrealiti dengan kehidupan segalagerak laku manusia dan alamsekitar.

Sulaiman Zakaria (dlm.AbdullahYusof et.al,2009)

Peribahasa mempunyai pelbagaimaksud dan digunakan olehmasyrakat dahulu.

Ia digunakan untukmenyampaikan sesuatu maksudsecara halus.

Rubiah Aksah (dlm.Abdullah Yusofet.al,2009)

Peribahasa ialah kiasan ataubunga bahasa dalam yang mampumengambarkan sesuatu maksud.

Peribahasa ialah kaedah berkiasdan santun yang mengaitkan yang disampaikan melalui komunikasilisan.

Sumber inspirasi mereka ialahpengalaman dan alam sekelilingyang diperhatikan,diamati,dikajidan diteliti.

Terdapat beberapa jenisperibahasa iaitu simpulanbahasa,perumpamaan,perbandingan,pepatah,bidalan dan kata-katahikmah.

Kepentingan Peribahasa

Menyampaikan nasihat atau ingatansecara kiasan atau sindiran tanpamenimbulkan marah,dendam,kecil hatidan kecewa.

Untuk menegur tingkah laku danmengubah sikap seseorang.

Penggunaan alam sekelilingmasyarakat sebagai perbandinganuntuk menyampaikan mesej secaralebih jitu tanpa menimbulkanmasalah.

Tujuan Peribahasa

untuk memberipengajaran kepadamasyarakat.

Mengawal tingkah lakudan sosial.

Mudah untuk membuatteguran

Contoh Peribahasa

Bulat air keranapembetung, bulat manusiakerana muafakatMaksud : Kata sepakatyang dicapai dalammesyuarat.

Berat sama dipikul, ringansama dijinjingMaksud : mengalami susahsenang bersama-sama.

Tulang belakangMaksud : Puncakekuatan/ orang harapan

Bagai kaca terhempaske batuMaksud : Sangatsedih atau kecewa.

Melentur buluhbiarlah dari rebungnyaMaksud : Mendidikanak biarlah sejakmereka kecil lagi.

Seperti lembudicucuk hidungMaksud : Orang yang selalu menurutkemahuan orang

KesimpulannyaKomunikasi tradisional padadasarnya merupakan proses

penyampaian pesan dari satu pihakke pihak lain dengan menggunakan

media tradisional yang sudah lama digunakan di suatu tempat, sebelum

kebudayaannya tersentuh olehteknologi moden. Seiring dengan

perkembanganteknologi, komunikasi tradisional

dilakukan oleh masyarakatprimitif dengan cara-cara yang

sederhana mulai luntur dan jarangdigunakan, walaupun masih ada

Masa untuk bertanya sekiranyaada kemusykilan dihati anda..

kami sedia membantu.insyaAllah..