Ucenje na verbalno odnesuvanje na autisticni i dr deca so posebni potrebi, so lesni i umereni soznaj

УЧЕЊЕ НА ВЕРБАЛНО ОДНЕСУВАЊЕАУТИСТИЧНИ И ДРУГИ ДЕЦА СОПОТРЕБИ, СО ЛЕСНИ И УМЕРЕНИГОВОРНИ НАРУШУВАЊАГОВОРНИ НАРУШУВАЊА

“Monorodi” Едукативен центар за аутизам

Фондација Аполонија

Гевгелија, 19-20 June 2014

Содржината на оваа публикација е исклучиво одговорностедукативниот центар за аутизам и на ниеден начин не може

ги одразува ставовите на Европската Унија

ОДНЕСУВАЊЕ НА СО ПОСЕБНИ

УМЕРЕНИ СОЗНАЈНИ

аутизам

одговорност на Монороди може да се смета дека

Унија

“Вербално однесувањеоднесување кое е зајакнатопосредство на друга личност

�Научено однесување

�Одржувано од истите променливиод околината кои одржуваат

ВЕРБАЛНО ОДНЕСУВАЊЕ

од околината кои одржуваатневербални однесувања

однесување е секое е зајакнато со друга личност”

истите променливи одржуваат други

ОДНЕСУВАЊЕ

одржуваат други однесувања.

� Контакт со очи (2-3 месеци)†

� Имитација на комплексна низаглавно >12)

� Разбирање на вниманието на9 м) †

� Покажување/ заемен фокусвнимание (8-15 м) † *

� Заемно внимание како комуникација

РАЗВОЈНИ ПРЕКУРСОРИСОЦИЈАЛНА КОМУНИКАЦИЈА

� Заемно внимание како комуникација11 м) †

�Социјално обраќање (10-14

© Μονορόδι 2014

†

низа (5-12 м,

на другите (7-

фокус на

комуникација (9-

ПРЕКУРСОРИ НА КОМУНИКАЦИЈА

комуникација (9-

14 м)

� Разбирање што другите знаатгодини)

� Разбирање на намерите на 3 год.)

�Фантазија (пр. Вежбање ситуациисамостојна игра) [симболичназа две години: замислува алтернативи

РАЗВОЈНИ ПРЕКУРСОРИСОЦИЈАЛНА КОМУНИКАЦИЈА

†

© Μονορόδι 2014

знаат (1-2

на другите (1,5-

ситуации во симболична функција

алтернативи]

ПРЕКУРСОРИ НА КОМУНИКАЦИЈА

� Гестови

� Јазик на телото (став и позиција

� Израз на лицето

� Контакт со очи

� Загледување (пренасочување

� Проксемика

Деиктични гестови

НЕВЕРБАЛНИ

� Деиктични гестови

� Проблематично Однесувањекомуникација

позиција)

пренасочување на погледот)

Однесување како

Алатки за оценување вештини недостатоци во јазикот и учењетоприменувано во процесот на развојбихејвиорална програма за децатанарушувања на аутистичниот спектарРазвијте водичи за наставна програма�ABLLS-R: ABLLS-R стои за Оценувањеосновни вештини за јазик и учењеИзменето.(http://www.partingtonbehavioranalysts.com/page/ablls-r-25.html)


age/ablls-r-25.html)

�VB-MAPP: VB-MAPP стои за Програмаоценување и поставување на пресвртницапри вербалното однесување(http://www.marksundberg.com/vbmapp.htm)

вештини кај децата со учењето, најчесто на развој на

децата со аутистичниот спектар.

програма. Оценување на учење -

(http://www.partingtonbehavioranalysts.com/p


Програма за на пресвртница

http://www.marksundberg.com/vb-

VERBAL BEHAVIOR

�Тоа е предмет на бихејвиоралнатазаради неговото значење за човекот

�VBs имаат централна улога при�VBs имаат централна улога пришто се социјална интеракцијакогнитивен развој, решавање наитн.

VERBAL BEHAVIOR

бихејвиоралната анализа, за човекот

улога при вештини како улога при вештини како интеракција, јазичен и решавање на проблеми

�Формални карактеристики: јазичнавклучувајќи ја топографијата на VB

�Функционални карактеристики: овиепричината за VB

Целосна свест за јазикот ги подразбиракарактеристики

СВОЈСТВА НА ЈАЗИКОТ

SKINNER,1957

карактеристики

јазична структура, VB

овие ја вклучуваат

подразбира и двата вида карактеристики.

ЈАЗИКОТ

карактеристики.

� Когнитивен пристап: јазикот е контролиранвнатрешните процеси како перцепцијакласификација, кодирање и декодирањескладирање вербална информација1952;Bloom,1970)

� Биолошки пристап: јазикот е наследен

ЈАЗИЧНИ ТЕОРИИ

� Биолошки пристап: јазикот е наследенуште од раѓање. (Chomsky,1965)

е контролиран од перцепција, декодирање, и

информација (Piaget,

наследен и очигледен наследен и очигледен

�Слушателот и говорителот јасноразликуваат

�Скинер го нагласува однесувањетоговорителот

�Тој не користи термини како експресивен

РАЗЛИКИ ВО ПРИСТАПИТЕ

рецептивен јазик

говорителот јасно се

однесувањето на

како експресивен и

ПРИСТАПИТЕ

Анализата на вербалното однесувањеодвива со вербални променливи

�Анализираме вербални променливиги предвид MOs, SD, C,додекалингвистика се занимава со зборови

БИХЕЈВИОРАЛНА АНАЛИЗАЈАЗИКОТ

лингвистика се занимава со зборовиреченици итн.

вербалното однесување се вербални променливи

променливи земајќи додека класичната со зборови, фрази,

АНАЛИЗА НА

со зборови, фрази,

� “ Вербално однесување е било коее зајаккнато преку посредството на

� Однесување за учење

� Се оддржува преку истите околниодржуваат други невербални однесувања


кое однесување кое посредството на друга личност ”

околни варијабли кои однесувања


� Слушателот и говорителот се јасноиздиференцирани

� Skkiner го нагласува однесувањето

� Не користи термини како експресивенјазик

РАЗЛИКИ ВО ПРИСТАПИТЕ

јасно

однесувањето на говорителот

експресивен и рецептивен

ПРИСТАПИТЕ

Предавајте ги сите значења

на еден збор

chocolate

Mand

Tact

Echoic/mimi

c

Intraverbals

КЛАСИФИКАЦИЈА НАВЕРБАЛНИ ОДНЕСУВАЊЕ

Monorodi 2014, All rights reserved

Intraverbals

Receptive

FFC

Textual

Mand

Echoic/mimi

Intraverbals

КЛАСИФИКАЦИЈА НА ОДНЕСУВАЊЕ

14

Intraverbals

Receptive

Textual

Стимул Вербално однесување

Желба или потреба Барање (mand)

Жеден сум “Џус”

Визуелен стимул Именувајте (tact)

Дадена ви е слика и ве

прашуваат “што е

“кокошка”

ВЕРБАЛНИ ОПЕРАНТИMonorodi 2014, All rights reserved

прашуваат “што е

тоа?”

Вербален стимул Вербална имитација

(echoic)

Речете “јаболко” “јаболко”

Вербално однесување Резултат од

комуникацијата

(добивка)

Барањето е

задоволено

Јас сум добил џус

Социјално

зајакнување

“Добро сторено”

ОПЕРАНТИ15

Вербална имитација Зајакнување

“бинго!”

Стимул Вербално однесување

Вербален стимул Вербален одговор

(intraverbals)

„Како се викаш?“ „Моето име е Ана“

Дискриминативен

стимул

Вербален одговор

различен од самиот

ВЕРБАЛНИ ОПЕРАНТИ


стимул различен од самиот

SD (Текстуален)

Текст Тој чита текст

Вербално однесување Резултат од

комуникација

(добивка)

Вербален одговор Социјално


„Моето име е Ана“ „Моето име е Марија,

дали сакаш да си

играш со мене?“

Вербален одговор

различен од самиот

Социјално


ОПЕРАНТИ

16

различен од самиот зајакнување

„Добро сторено“

� Како комуницира вашиот ученик кога

ве натера да разберете што тој сака

1. Дали ве влече за раката? Дали покажуваго сака? Дали стои пред зајакнувачот

2. Дали користи искази од еден збор

3. Дали разменува слики (PECS)? Можезнаци? Или и двете?

БАРАЊА (MANDING)

знаци? Или и двете?


ученик кога се обидува да

тој сака?

покажува кон она што зајакнувачот?

збор?

Може ли да користи

MANDING)

17

� Физичка имитација

Дали ги копира (имитира)вашите

1. Плескање со рацете?

2.Шутирање топка?

3. Ваш начин на скокање?

ПРВ СТАДИУМ


вашите постапки?

18

� Рецептивни вештини

Може ли да разбира фрази? Можекоманди?

1. Може ли да следи 5 поединечникоманди кои се однесуваат напостапки?

2. Може ли да покаже10 постапкиедукаторот? (пр. „покажи ми „спијам


едукаторот? (пр. „покажи ми „спијам

3. Може ли да идентификува 10 предметинивните својства („покажи ми округло


Може ли да следи

поединечни вербални на секојдневни

постапки на барање на „спијам“!“)„спијам“!“)

10 предмети според округло и црвено“)

19

� Поврзување

Дали вашиот ученик е способен предмети, слики, примери на формиму ги задавате?

1. Може ли да поврзува 10 предметислики?

2. Може ли да поврзува бои со примерицртежи?


цртежи?

3. Може ли да става предмети наповрзувајќи ги со други предмети


способен да поврзува на форми, кои вие

предмети со соодветни

примери од

на полици предмети на полиците?

20

�Вербална имитација

Дали вашиот ученик повторувазвуци, зборови, или фразипример?

1.Дали имитира вокализацииедукаторот?

2.Дали имитира зборови по

3.Дали имитира фрази по едукаторот


3.Дали имитира фрази по едукаторот

Традиционалното SLT започнува


повторува по вас фрази по ваш

вокализации по

по едукаторот?

едукаторот? едукаторот?

започнува од овде!..

21

� Кога функционалниот говор ебавен, артикулацијата не можеприоритетна!

�Може дури и никогаш да не сипоставите артикулацијата за целима други јазични цели кои сеприоритетни.

� Работата на артикулацијата енеефективна ако вашиот ученикгледа и никогаш не имитира

� Артикулацијата во такви случаи

НЕДОСТАТОЦИ НА АРТИКУЛАЦИЈА

� Артикулацијата во такви случаида го подобри глобалното функционирање или да го подобриразвојот!


е премногу може да е

си ја за цел, доколку се

артикулацијата е ученик не ве

случаи не може случаи не може

подобри

22

� Означување

Може ли вашиот ученик да именуваили постапки?

1. Означува 5-10 предмети на даденаинструкција од едукаторот

2. Означува 30 постапки на даденаинструкција од едукаторот

СРЕДЕН СТАДИУМ

инструкција од едукаторот

3. Именува луѓе кои го опкружуваат


именува предмети

на дадена

дадена

опкружуваат

23

� Конверзациски вештини (интравербалнипрекурсори)

Дали вашиот ученик одговара надали дополнува фрази со зборовинедостасуваат?

1. Дали продолжува да ја пее песнатаедукаторот ќе прекине?

НАПРЕДЕН СТАДИУМ

2. Дали дополнува низи како «1,2,3

3. Дали одговара на прашања созборови?


интравербални

на прашања, и зборови кои

песната кога

СТАДИУМ

«1,2,3....»

со прашални

24

� Академски вештини

Дали вашиот ученик е способен

како да чита, пишува, брои?

1. Дали препознава букви? Или

2. Дали може да пресметува?

3. Дали може да идентификува

НАПРЕДЕН СТАДИУМ

3. Дали може да идентификуване ги разбира во текст од 50


способен да научи

?

Или зборови?

?

идентификува зборови што

СТАДИУМ

идентификува зборови што 50 зборови?

25

� Јазикот се состои од произволни симболи

� Алтернативните јазични системи се

� PECS не треба да се предава на комуникацискине е уште еден симболичен систем

� PECS не бара симболични способностидискриминирачки

� Може да се предава на повеќето

� Вклучува неколку вербални променливи

ЈАЗИК И PECS

� Вклучува неколку вербални променливи

� При умерена засегнатост на АSDs, морфологија и синтакса низ PECS адаптација на вашиот јазик)

произволни симболи

се одликуваат со истата особина

комуникациски партнери, бидејќи систем

способности; бара само категориски и

повеќето луѓе со јазична заостанатост

променливипроменливи

SDs, може да предавате PECS напредни техники (потребна е

� Првото нешто што PECS го прави, еалтернативни комуникациски однесувања

� НЕВЕРБАЛНИ: дава ја сликата, земаиспрашта порака

� НЕВЕРБАЛНИ: големо разбирање закомуникацијата: треба да се најдепартнер, треба да се освои зајакнувачотпосредување – со помош на порака

PECS – Фази I и II

посредување – со помош на порака

� Echoic behavior се поттикнува низ

е учење однесувања

зема го зајакнувачот =

разбирање за околината и најде комуникацискиот зајакнувачот низ поракапорака

низ PECS

� Учениците се учат да селектираатсоодветна содржина од поракатаразликување)

� Целосно т.н. manding однесувањефукционално (го предавамеима значење за ученикот)

� Рецептивното однесување се

PECS – Фаза III

� Рецептивното однесување сеPECS, во учебна средина (следејќикоманди, инструкции)

селектираат пораката (низ

однесување, САМО предаваме само она што

се предава низ се предава низ следејќи рутини,

- Manding – ја зголемува способностабарања преку користење на функционалнакомуникација во природна средина

ОСНОВНИ ОБЛАСТИНАСТАВНАТА ПРОГРАМА

способноста да се иницираат функционална средина

ОБЛАСТИ ОД ПРОГРАМА:

� Прво синтакса: почеток на реченицасакам“

� FFC: својства – Збогатување наатрибути

PECS – Фаза IV

реченица „Јас

Збогатување на реченицата:

� Tacting однесување (labeling„што сакаш?“ (пофункционално„што е ова?“)

� Повеќе такт: коментирање (повеќе глаголи за споделување

� PECS не предава интравербали

�Можеш да предавате текстуално

PECS – Фази V & VI

�Можеш да предавате текстуалнооднесување низ PECS

(labeling) – Одговори на пофункционално отколку

(безmand); споделување импресии

интравербали

текстуалнотекстуално

ЦЕЛИ НА РАБОТИЛНИЦАТАРАБОТИЛНИЦАТА•Поставување на цели

•Планирање на часови

•Поставување на рутина

•Алтернативен комуникционен системPECS

РАБОТИЛНИЦАТАРАБОТИЛНИЦАТА

систем :

� План на лекција е детален опис одпоставена цел и процедурите и техникитепотребни за таа да се имплементира

ШТО Е ПЛАН НА ЛЕКЦИЈА

од едукаторите на техниките кои се

имплементира.

ЛЕКЦИЈА?

� Цели

� Успешни критериуми за генерализација

� Поттици

� Зајакнување

� Податоци

ШТО СЕ ВКЛУЧУВА ВО

Податоци

генерализација

ВО ПЛАНОТ?

� Дефинирајте ја вашата цел

� Целта мора да биде реална

� Целта мора да биде мерлива

� Дефинирајте при кои околности целнотооднесување треба да се случи (проблече јакната пред да излезе во училишниотодмор)

ПОСТАВУВАЊЕ НА ЦЕЛ

одмор)

околности целното (пр. Андреј ќе си ја во училишниот двор на

ЦЕЛ

� Треба да се исполнат одредени критериумисе одлучи дека целта била постигната

� Генерализација: во различни околностиличности, или во присуство на одреденразлични материјали, со одреденаслучување при одредени интервали

� Одредете процент на успешност (

УСПЕШЕН КРИТЕРИУМГЕНЕРАЛИЗАЦИЈА

� Одредете процент на успешност (

критериуми пред да постигната

околности, со различни одреден број луѓе, со

одредена стапка на интервали итн.

успешност (најчесто 80%)

КРИТЕРИУМ ЗА

успешност (најчесто 80%)

� Треба да се утврди типот на лекцијатаили дискриминативен) како и типот

� Облекувањето на јакна е секвенцијаленлекција; корекцијата се прави со

КОРЕКЦИЈА НА ГРЕШКИ

лекцијата (секвенцијален типот на корекцијата

секвенцијален тип на со чекори наназад

ГРЕШКИ

� Поттиците мора да го насочат ученикотоднесување

� Типови поттикнувања: физички, вербалнипокажување, гестови, слики, пишани

� Стратегии на поттикнување:

� Од најмногу кон најмалку

� Од најмалку кон најмногу

� Постепено водење

ПОТТИЦИ

� Одложено водење

� Оформување

ученикот кон целното

вербални, модели, пишани зборови, итн.

� Чекори напред

� Чекори назад

� Повлекување од задача

� Одложување на поттик

НАМАЛУВАЊЕ НА ПОТТИЦИПОТТИЦИ

� Костас ќе ги поздрави своите соученицикаже здраво кога ќе влезе во училницатаправи ова 3 последователни деновисо стапка на успех од 90% во присуствотосоученици. Ова е секвенцијална лекцијакорекцијата се прави со чекор назадпоттикнат од некоа личност зад него

ПРИМЕР

поттикнат од некоа личност зад него

соученици при што ќе училницата. Тој ќе го денови во седмицата, присуството на 10

секвенцијална лекција па назад. Тој ќе биде него.него.

� Николета ќе препознае 10 предметиво секојдневниот живот. Таа ќе го правина наставата, исто така и во центаротсо два различни едукатори, во 3 последователниденови со стапка на успех од 90%. дискриминативна лекција па корекцијатаодвива во 4 чекори. Таа ќе се поттикнеприсуството на соодветен прдмет

ПРИМЕР

присуството на соодветен прдмет

предмети кои се користат го прави ова за време

центарот, преку слики 3 последователни 90%. Оваа е корекцијата ќе се поттикне со

прдмет. прдмет.

� За која било возраст:

1. Размислувајте на долги патеки

2. Дефинирајте ги краткотрајните целидо крајната цел

3. Одберете соодветни вистински материјалисоодветно на возраста на вашиот

ОРГАНИЗАЦИЈА НА УЧИЛНИЦАТА

соодветно на возраста на вашиот

краткотрајните цели кои ќе доведат

вистински материјали вашиот учениквашиот ученик

4. Размислете за околината во која ќеученикот

5. Користете вистински материјали коиќе ги среќава во идни реални ситуации

6. Користете материјали кои одговараатна детето

7. Организирајте значенска рутина

ФУНКЦИОНАЛНИ АКТИВНОСТИ

7. Организирајте значенска рутина

која ќе го сместите

материјали кои вашиот ученик ситуации

одговараат на возраста

АКТИВНОСТИ

� Следење на функионална рутинаградинка

ДА ПОГЛЕДНЕМЕ ПРИМЕР

ПРИМЕРИ ЗА ФУНКЦИОНАЛНИАКТИВНОСТИ И ЦЕЛИ ЗАПРЕДШКОЛСКА ВОЗРАСТ

рутина како таа од

ФУНКЦИОНАЛНИ ЗА

ВОЗРАСТ

ВРЕМЕ АКТИВНОСТ ЦЕЛИ

9:00-9:20 ЛЕКЦИЈА ВИЗУЕЛНО-МОТОРНАКООРДИНАЦИЈА, ОСТАНЕ НА СВОЕТОМЕСТО ЗА ОДРЕДЕНО ВРЕМЕ

9:20-9:40 СЛИКАЊЕ ФИНИ ДВИЖЕЊА, ВИЗУЕЛНО-МОТОРНАКООРДИНАЦИЈА, ТАКТИЛНОСТ, ДЕСЕНЗИБИЛАЦИЈА

9:40-9:45 МИЕЊЕ НА РАЦЕ

DLS УЧЕЊЕ НАТЕШКИОТ ЧЕКОР

9:45-10:00 УЖИНА РЕЦЕПТИВНО УЧЕЊЕ (ЗЕМИСВОЈАТА ЧИНИЈА)

10:00-10:20

ПАУЗА ИГРАЊЕ БРКАНИЦА

PECS КОМУНИКАЦИЈА

МОТОРНА , ДА

СВОЕТО

ВРЕМЕ,

ВОКАБУЛАР, СПОНТАНО КОРИСТЕЊЕ ПРИДАВКИ

ДВИЖЕЊА, МОТОРНА

КООРДИНАЦИЈА,

ДЕСЕНЗИБИЛАЦИЈА

БОИ, ФОРМИ, ГОЛЕМИНИ, ГО ПРАШУВАТЕ ЗА ПРЕДМЕТИ КОИ МУ СЕ ДОПАЃААТДОПАЃААТ

НА ЧЕКОР

БАРАЊЕ МАТЕРИЈАЛ КОЈ НЕДОСТАСУВА ЗА ДА СЕ ЗАВРШИ АКТИВНОСТА

ЈА СПОНТАНО БАРАЊЕ

´N/A


10:20-10:40

ПРИКАЗНА СЕДЕЊЕ СОГРУПАТА,СЛУШАЊЕ НА УЧИТЕЛКАТАПРЕПОЗНАВАЊЕНА РЕЦЕПТИВЕНЈАЗИК, ПОВРЗУВАЊЕ

10:40- МУЗИКА ВЕРБАЛНА 10:40-11:00

МУЗИКА ВЕРБАЛНА ИМИТАЦИЈАДОПОЛНУВАЊЕНА ЗБОРОВИ

11:00 ОТПУШТАЊЕ ОРГАНИЗИРАЊЕНА НЕГОВИТЕРАБОТИ


СО СЛУША

УЧИТЕЛКАТА, ПРЕПОЗНАВАЊЕ РЕЦЕПТИВЕН

ПОВРЗУВАЊЕ

БАРАЊЕ НА ОДРЕДЕНА ПРИКАЗНА

ПРАШУВАЊЕ ЗА ИМИТАЦИЈА,ДОПОЛНУВАЊЕ ЗБОРОВИ

ПРАШУВАЊЕ ЗА МУЗИКИ ИНСТРУМЕНТ, ПРАШУВАЊЕ ЗА МУЗИКА КОЈА ТОЈ ЈА ПРЕФЕРИРА

ОРГАНИЗИРАЊЕ НЕГОВИТЕ

NA

�Следење на

Функционална

рутина

Како таа на

училиште

Пример

ВРЕМЕ АКТИВНОСТ

16:00-16:30 ЛЕКЦИЈА

16:30-16:45 ПАУЗА

16:45-17:00 СЛИКАЊЕ

ПРИМЕР ЗА ФУНКЦИОНАЛНИАКТИВНОСТИ И ЦЕЛИ ЗА ВОЗРАСТ ВО ЦЕНТАР

Пример 16:45-17:00 СЛИКАЊЕ

АКТИВНОСТ ЦЕЛИ PECSКОМУНИКАЦИЈА

ЛЕКЦИЈА ГРАФОМОТОРНИ ВЕШТИНИ, ПРЕПИШУВАЊЕ, ПРЕПОЗНАВАЊЕ , РЕЦЕПТИВНИ ВЕШТИНИ

ВОКАБУЛАР, ПРИДАВКИ И АТРИБУТИ

ИГРИ ПРАШУВАЊЕ ЗА ОДРЕДЕНА ИГРА

СЛИКАЊЕ ФИНИ ДВИЖЕЊА, БОИ,

ФУНКЦИОНАЛНИ ЗА ШКОЛСКА

СЛИКАЊЕ ФИНИ ДВИЖЕЊА, ВИЗУЕЛНО-МОТОРНА КООРДИНАЦИЈА, ТАКТИЛНОСТ, ДЕСЕНЗИБИЛАЦИЈА

БОИ, ФОРМИ,ГОЛЕМИНИ, ПРАШУВАЊЕ ЗА МАТЕРИЈАЛ КОЈ МУ СЕ ДОПАЃА

ПРИМЕР ЗА ФУНКЦИОНАЛНИ АКТИВНОСТИ И ЦЕЛИ ЗА ШКОЛСКА ВОЗРАСТ, ДОМАСЛЕДЕЊЕ НА

ВРЕМЕ АКТИВНОСТИ

15:00-15:10 ПРЕСОБЛЕКУВАЊЕ

15:10-15:15 МИЕЊЕ

15:15-15:30 ОБРОК

СЛЕДЕЊЕ НА ФУНКЦИОНАЛНА РУТИНА, СЛИЧНО КАКО И ДОМА

15:30-15:40 ОДМОР

15:40-16:00 ЛЕКЦИЈА

16:00-17:00 ЗАЕДНИЦА

АКТИВНОСТИ ЦЕЛИ PECS КОМУНИКАЦИЈА

ПРЕСОБЛЕКУВА ДА НАУЧИ ОДРЕДЕН ЧЕКОР

ПРАШУВАЊЕ ЗА ОБЛЕКА КОЈА НЕДОСТИГА

МИЕЊЕ НА РАЦЕ ДА НАУЧИ ОДРЕДЕН ЧЕКОР

NA

ОБРОК ПОСТАВУВАЊЕ И ЧИСТЕЊЕ НА МАСАТА, ПРАВИЛЕН ЗАФАТ

ПРАШУВАЊЕ ЗА ОДРЕДЕНА ХРАНА, БОЈА

ЗАФАТ

ОДМОР ОКУПАЦИЈА СО КОМПЈУТЕР, ДА ГЛЕДА ТЕЛЕВИЗИЈА БЕЗ ДА СТАНЕ

ПРАШУВАЊЕ ЗА ЦРТАН, ФИЛМ ИЛИ ВИДЕО ИГРА

ЛЕКЦИЈА ГРАФОМОТОРНИ, ПРЕПИШУВАЊЕ, ПРЕПОЗНАВАЊЕ, РЕЦЕПЦИЈА

ВОКАБУЛАР, АТРИБУТИ

ЗАЕДНИЦА ТРЕНИРАЊЕ ЗА СООБРАЌАЈ, ПРОДАВНИЦИ, ИГРАЛИШТА

КУПУВАЊЕ,НАРАЧУВАЊЕ

ПРИМЕР ЗА ФУНКЦИОНАЛНИ АКТИВНОСТИЦЕЛИ ЗА ВОЗРАСНИ, ДОМАСЛЕДЕЊЕ НА ФУНКЦИОНАЛНА РУТИНАСЛИЧНО КАКО И ДОМА


8:30-8:40 СТАНУВАЊЕ НЕЗАВИСНОСТ8:30-8:40 СТАНУВАЊЕ НЕЗАВИСНОСТ

8:40-8:50 ТОАЛЕТ ДА НАУЧИ ТЕЖОК ЧЕКОРНЕЗАВИСНОСТ

8:50-9:10 ПОДГОТОВКА НА ПОЈАДОК

ОРГАНИЗАЦИЈАФИНО ДВИЖЕЊЕ,НЕЗАВИСНОСТ

9:10-9:20 ПРЕСОБЛЕКУВАЊЕ

ОРИЕНТАЦИЈАНЕЗАВИСНОСТ

9:20-9:30 МИЕЊЕ САДОВИ ОРГАНИЗАЦИОНИ ВЕШТИНИ, ФИНО И ГОЛЕМОДВИЖЕЊЕ

АКТИВНОСТИ И

ФУНКЦИОНАЛНА РУТИНА,

PECS KOMУНИКАЦИЈА

НЕЗАВИСНОСТ NAНЕЗАВИСНОСТ NA

ЧЕКОР, НЕЗАВИСНОСТ

NA

ОРГАНИЗАЦИЈА,

НЕЗАВИСНОСТ

ПРАШУВАЊЕ ЗА ПОТРЕБЕН МАТЕРИЈАЛ

ОРИЕНТАЦИЈА, НЕЗАВИСНОСТ

ПРАШУВАЊЕ ЗА ОБЛЕКА, БОИ

ОРГАНИЗАЦИОНВЕШТИНИ,

БАРАЊЕ ПОМОШ, РАБОТИ КОИ НЕДОСТАСУВААТ

ВРЕМЕ АКТИВНОСТ ЦЕЛ

9:30-10:00 ЗАЕДНИЦА ШЕТАЊЕ,ПРОДАВНИЦИОДНЕСУВАЊЕВО ЗАЕДНИЦАТА

10:00-10:10 ТОАЛЕТ НЕЗАВИСНОСТ

10:10-10:30 КОМПЈУТЕР ИГРИ СООДВЕТНИВОЗРАСТА

10:30-11:00 СЛОБОДНО ВРЕМЕ

РАЗГЛЕДУВАЊЕВЕСНИК, ГЛЕДАЊЕ ТЕЛЕВИЗИЈАСЛУШАЊЕ МУЗИКА, БЕЗПРОБЛЕМАТИЧНИ ОДНЕСУВАЊА

11:00-11:15 ГРАДИНАРСТВО НЕЗАВИСНОСТ

11:15-11:30 БАЛАНСИРАЊЕ ФИНА МОТОРИКА, ОРИЕНТАЦИЈАНЕЗАВИСНОСТ


ПРОДАВНИЦИ, ОДНЕСУВАЊЕ ЗАЕДНИЦАТА

НЕКОЕ МЕСТО ЗА ОДЕЊЕ, НЕШТО ШТО ТОЈ САКА ДА КУПИ

НЕЗАВИСНОСТ NA

СООДВЕТНИ НА БАРАЊЕ ПОМОШ

РАЗГЛЕДУВАЊЕ

ТЕЛЕВИЗИЈА,СЛУШАЊЕ

БЕЗ ПРОБЛЕМАТИЧНОДНЕСУВАЊА

КОМЕНТИРАЊЕ, БАРАЊЕ ОДРЕДЕНА ПРОГРАМА ИЛИ ВЕСНИК

НЕЗАВИСНОСТ БАРАЊЕ САКСИЈА И СЛ.

МОТОРИКА, ОРИЕНТАЦИЈА, НЕЗАВИСНОСТ

БАРАЊЕ ПОТРЕБНИ ПРЕДМЕТИ

� Сесии од 45 минути:

1. Вклучете активности од по 10-15 минути

2. Одберете активности во кои е лесноучествува

� Сесии подолги од 2 часа:

1. Вклучете активности подолги од 15 ако му се допаѓаат а детето

2. Повторете некои активности доколкуза остварување на цел

ВРЕМЕТРАЕЊЕ НА СЕСИИФУНКЦИОНАЛНИ АКТИВНОСТИ

за остварување на цел

15 минути

лесно да се

од 15 минути особено

доколку тоа е потребно

СЕСИИ И АКТИВНОСТИ

� Организирани по вид

� Користете проѕирни и полупроѕирни

� Ставете етикети на кутиите, одбележетесодржината

� Напишете им броеви на кутиите

� Кутиите мора да бидат видливи и недостапнистудентите

ОРГАНИЗАЦИЈА НА УЧИЛНИЦАТАФУНКЦИОНАЛНИ АКТИВНОСТИМАТЕРИЈАЛИ

� Материјалите мора да бидат вистинскиза едукаторите

полупроѕирни кутии

одбележете ја

и недостапни за

УЧИЛНИЦАТА: АКТИВНОСТИ И

вистински и достапни

� Креирајте катчиња за активностите

1. Катче за академика

2. Катче за уметност и вештини

3. Катче за музика

4. Катче за игри

5. Катче за индивидуално учење

6. Катче за окупациона терапија

ОРГАНИЗАЦИЈА НА УЧИЛНИЦАТАФУНКЦИОНАЛНИ АКТИВНОСТИ

6. Катче за окупациона терапија

активностите

УЧИЛНИЦАТА: АКТИВНОСТИ

� Како треба да ги организирам зајакнувачите(индивидуална сесија)

� Во блокчето на детето има формиму се допаѓаат

� Има кутија која ги содржи ваквите

ЗАЈАКНУВАЊЕ:

зајакнувачите

форми на зајакнувачи кои

ваквите зајакнувачи

� Како треба да ги организирам зајакнувачитесесија)

� Има табла во училницата, со табелазапишани зајакнувачите на секој ученик

� ВНИМАНИЕ:Обновувајте ги зајакнувачите

ЗАЈАКНУВАЧИ

зајакнувачите (групна

табела каде е секој ученик

зајакнувачите редовно

� Кога?

� Правило на втора половина

� Зголемете го времето за работа на

� Визуелен систем на зајакнување (прави колку долго ќе го прави тоа)

� Користете ARRT(аудио тонови за потсетувањеработите со група

ЗАЈАКНУВАЊЕ

работите со група

� Зајакнувајте дифернцијално

на ученикот!

зајакнување (тој ќе знае што тоа)

потсетување) кога

� Организирајте го материјалот од

- Нека картичката за зајакнување и токенитекрајот од Комуникациската книга

- Чувајте ги сите зајакнувачи и токени

- Секогаш носете зајакнувачи или картичкизајакнувачи во престилката за да можетеги употребите


ги употребите

од вашиот договор

токените бидат на

токени во кутија

или картички со да можете веднаш да

� Контролирајте ги материјалите

- Едукаторот треба да манипулира сода ги подреди картичките за зајакнување

- Системот за зајакнување поставетеили покрај него додека извршува задача

- Едукаторот ги контролира токенитеученикот

- Токените можат да бидат налепници


- Токените можат да бидат налепницикопчиња и други мали објекти коиученикот

манипулира со токените и точно зајакнување

поставете го пред ученикот извршува задача

токените, тој го наградува

налепници, парички, налепници, парички, кои му се допаѓаат на

� Создајте услови за комуникација активностите за да ученикот можезајакнувачи

- Зајакнувачите се видливи но недостапни

- Тие се наоѓаат во вашата престилкаведнаш да ги употребите, слободни

- Саботирајте ги совладаните вештинипобара нешто (пр. Не може да најде

ФУНКЦИОНАЛНА КОМУНИКАЦИЈА

побара нешто (пр. Не може да најдеги измие рацете)

комуникација за време на може да побара

недостапни за ученикот

престилка и можете слободни но не достапни

вештини за да ученикот најде крпа откако ќе најде крпа откако ќе

� Прегледајте ги лекциите и пронајдететој ги сака и може да ви ги побара

Игралиште: лулашка

Лекција: дел од сложувалка

Ужинка: бисквита, вода

ОТ : греда


ОТ : греда

пронајдете предмети кои побара

� Организирајте ги Комуникацискитеучилницата

- Тие мора да им бидат достапни на

- За време на часот, тие можат да бидатили на столот

- Закачете ги на алки за да можат секогашнајдени и земени


најдени и земени

Комуникациските книги во

на учениците

да бидат на масата

можат секогаш да бидат

� Организирајте слики во Комуникацискатасекој ученик

- Сликите се подредуваат по категоријаиграчки, бои)

- Нека предната страна биде без сликиолесни учењето на нови вештини

- Почетоците на реченици се поставенистраница во левиот горен дел


страница во левиот горен дел

- CCS сликите се поставени на прватадесниот горен дел

Комуникациската книга на

категорија (храна,

слики, ова ќе го

поставени на првата

првата страница во

Грешки и проблемипри часови коипри часови коивклучуваат PECS

проблеми кои кои

CS

� Кои се највообичаените потешкотиисреќаваме кога ги имплементирамеV од PECS во Грција (грчкиот јазик имаструктура)

� Предлози за да се надминат потешкотии

ЦЕЛНА РАБОТИЛНИЦА

потешкотии со кои се имплементираме фазите од I до

јазик има многу слична

потешкотии

РАБОТИЛНИЦА

� Потешкотии при координација со

� Потешкотии со генерализација

� Проблематични однесувања на часовите

� Ученикот не ги гледа сликите

� Одбива да комуницира

� Ученикот зема се

ПРОБЛЕМИ ЗА ДИСКУСИЈА

� Ученикот зема се

со семејството

часовите

ДИСКУСИЈА

� Не можам да најдам нешто што тој

1. Претставувајте нови предмети секој

2. Набљудувајте што прави тој во училницатапопречувате) доколку имате можностго и дома (без родителите да го

3. Нема потреба од скапи предметипредмети ќе имаат ефект( капачкижици

4. Прашајте го неговото семејство

ОСНОВНИ ПРАВИЛА: 1. ЗАЈАКНУВАЧИ

4. Прашајте го неговото семејство се допаѓаат

5. Прашајте ги што прави кога е сам

што тој би сакал

секој пат

училницата (без да го можност набљудувајте го попречуваат)

предмети, и едноставни капачки од шишиња,

семејство за работите кои му

ПРАВИЛА:

семејство за работите кои му

сам

� На него му се допаѓаат два до три предмети

Започнете со нив и обидете се да откриете

� Неговите зајакнувачи се храна

� Неговите зајакнувачи не се прифатливи

Набљудувајте што прави тој и обидете еквивалентни предмети кои се прифатливи

� Ги користи зајакнувачите само за стереотипи

Прифатете го ова на почетокот, додекапрвите фази на PECS , покажете му да прави

ЗАЈАКНУВАЧИ

да прави

Не ја поврзувајте PECS само со зајакнувачиупотребувајте различни предмети

три предмети

откриете повеќе

прифатливи

обидете се да најдете прифатливи

стереотипи

додека да ги совлада му што друго тој може

зајакнувачи ,

� Нема време за подготовка на работата

1. Побарајте од семејството да ви

2. Побарајте од вашите работодавциличност која специјализирала за

3. Објаснете му ја потребата за времеработодавец

4. Побарајте од колега да ви помогне

ОСНОВНИ ПРОБЛЕМИ:2. ВРЕМЕ ЗА ПОДГОТОВКАСЕСИИТЕ

5. Посветете го вашето лично време

работата

ви помогне

работодавци да ви обезбедат за вакви процеси

време на вашиот

помогне

ПОДГОТОВКА НА

време

� Како е возможно да направам 40 протоколот во тек од 45 минути

1. Дневно се очекуваат 40 размени

2. Побарајте соработка од училиштето

3. Побарајте од семејството да учествуватренираат ученикот дома

4. Претставете нова вештина за време

ОСНОВНИ ПРОБЛЕМИ3. СЕСИИ КОИ ТРААТ

Претставете нова вештина за времетренирајте го родителот- барајтеимплементира ова дома

40 размени по

размени

училиштето

учествува, за да го

време на сесијата –

ПРОБЛЕМИ:ТРААТ 45МИНУТИ

време на сесијата –барајте да го

� Семејството мора ад има активнатренингот. Како да го постигнам тоа

1. Објаснете му ја стратегијата PECS

2. Поканете го родителот на вашатаобјаснете му ја секоја фаза

3. Покажете муна родителот што тојдома

ОСНОВНИ ПРОБЛЕМИ4. УЛОГАТА НА СЕМЕЈСТВОТО

4. Доколку е можно спроведете еднадомот заедно со родителите

активна улога во тоа?

PECS на семејството

вашата сесија, и

тој може да прави

ПРОБЛЕМИ:СЕМЕЈСТВОТО

една PECS сесија во

� Зошто да зачувувате податоци?

1. За да се прикаже напредок

2. Полесно е да се информира семејствотонапредокот

3. За да се идентификува што му тешкокако да го надмине тоа

ПОДАТОЦИ

како да го надмине тоа

семејството за

му тешко на ученикот и

�Дали морам да чувам податоцисекоја размена?

1. Да, доколку спроведувате истражување

2. Одберете ги оние активности споредученикот најмногу ги сака

3. Забележувајте податоци во првитесекоја активност, или во срединатаактивноста

ПОДАТОЦИ

4. Забележувајте и секогаш кога ќеученикот не напредува

податоци од

истражување

според чии податоци

првите 10 минути од средината или на крајот од

ќе увидите дека

Phase 1

0%

20%

40%

60%

80%

100%

120%

15/6/2011 16/6/2011 17/6/2011 18/6/2011

ПРИМЕР: ГРАФИКОН ПОДАТОЦИ

15/6/2011 16/6/2011 17/6/2011 18/6/2011

Date

6/20/2011 21/6/2011

PICK UP

REACH

RELEASE

ГРАФИКОН СО

6/20/2011(Phase 1)

21/6/2011

ПИРАМИДАЛНИОТОБРАЗОВАНИЕТОBONDY AND SULZER

The ‘why’ of behaviorThe ‘why’ of behaviorThe ‘why’ of behaviorThe ‘why’ of behaviorA science on learningA science on learningA science on learningA science on learning

Functional Activities

Functional Communication

ПИРАМИДАЛНИОТ ПРИСТАП ВО ОБРАЗОВАНИЕТО

SULZER-AZAROFF, 2002The ‘how’ of

teaching

The ‘why’ of behaviorThe ‘why’ of behaviorThe ‘why’ of behaviorThe ‘why’ of behaviorA science on learningA science on learningA science on learningA science on learning

Functional Activities

Functional Communication

Data

ФАЗА 1 : ПРЕГЛЕД

Партнер за комуникација

поттикн

увањаувања

Зајакнува за половина секунда

Физичко насочување

Чека иницијација, потоа потикнувапотоа потикнува

Го води ученикот да подигнува, да се

приближи , да пушта

� “ Тактилна одбрамбеност ”

- Не сака да биде допрен или воден

- Не сака да допира слики

1. Поставете ја сликата на нешто другому олесните

2. Намалете го растојанието ученик-наставник/едукатор

3. Постепено десензибилирајте го ученикот

ПОТЕШКОТИИ НА УЧЕНИКОТПРВА ФАЗА

3. Постепено десензибилирајте го ученикот

4. Доколку е можно, донесете искусентерапевт/водич

воден

друго (пр. Блок) за да

ученик-

ученикот

УЧЕНИКОТ ВО

ученикот

искусен физикален

� Ученикот е хиперактивен

1.Нека материјалот ви биде добро организиран

2.Брзо реагирајте на однесувањето на

3. Дозволете му на детето да заменува

� Ученикот ги фрла сликите

1. Поправете му ги грешките со чекор

2. Нека вежба повеќе со физикалниот

3. Не реагирајте доколку не сакате да


3. Не реагирајте доколку не сакате даоднесувањето

4. Не зајакнувајте

организиран

на ученикот

заменува слики стоејќи

чекор назад

физикалниот терапевт

сакате да го зајакнете


сакате да го зајакнете

� Ученикот ги става сликите во устата

1. Поправете ги грешките со враќање

2. Нека физикалниот водич го блокира

3. Не зборувајте со ученикот за времеМО

� Студентот не прима зајакнувач

1. Преферира зајакнувачи кои можатконзумираат


конзумираат

2. Имајте поголемо количество на идентични

3. Користете различни зајакнувачи

устата

враќање чекор назад

блокира ова однесување

време на или веднаш по

можат да се


идентични зајакнувачи

� Ученикот не напреднува

1. Проверете го протоколот за оваа

2. Чувајте детални податоци за размениидентификувате во кој период се

3. Барајте консултации од надреденотонадгледува


надгледува

оваа фаза

размени со цел да се случува грешката

надреденото лице кое ве


� Нема слободно второ лице

1. Вклучете член од фамилијата , објаснетеважно неговото присуство

2. Побарајте да ви помогне колега на

3. Побарајте секретарката да ви помогневреме

� Физикалниот водич не реагира на

1. Нека вежба повеќе

2. Надгледувајте ги сите членови кои

ПОТЕШКОТИИ НА ЕДУКАТОРОТВО ПРВАТА ФАЗА

2. Надгледувајте ги сите членови кои PECS

3. Вежбајте заедно со водичот

објаснете му колку е

на кратко време

помогне на кратко

на време

кои учествуваат при

ЕДУКАТОРОТ

кои учествуваат при

� Кој запишува и зачувува податоци

1. Обично ΣΚ бидејќи точно знае да

2. Алтернативно, инструкторот водејќиподатоците

ПОТЕШКОТИИ НА ЕДУКАТОРОТВО ПРВАТА ФАЗА

податоци?

да даде насоки

водејќи се по

ЕДУКАТОРОТ

� Патување и упорност

Цел: да се пропатува растојанието доКомуникациската книга и до партнероткомуникација ; да комуницира соразлични околности

ВТОРА ФАЗА ПРЕГЛЕД

растојанието до партнерот за со различни луѓе под

ПРЕГЛЕД

� Доколку вашиот ученик се соочуванеспособности.

1. Научете го да користи ѕвонче секогашќе му биде непотребно

2. Доколку е во количка, тој му се приближувакомуникацискиот партер со физичко

� Доколку вашиот ученик е диспраксичен

Модифицирајте ги сликите за да можеги почувствува , колку повеќе му

ВТОРА ФАЗА- ПОТЕШКОТИИ

ги почувствува , колку повеќе му мозокот толку полесно ќе го изврши( се става во кутија или на блок)

соочува со моторни

секогаш кога нешто

приближува на физичко водење

диспраксичен

може тој подобро да му го стимулираме

ПОТЕШКОТИИ

му го стимулираме изврши однесувањето

блок)

� На ученикот му е одвлечено вниманието

1. Тргнете некои од стимулите во околината

2. Водичот го поттикнува да ја изврши

3. Постепено зголемете го растојаниетопартнерот за комуникација-Комуникациската

� Ученикот поставуа барања само

1. Создадет услови во кои роднини илипоставуваат барања

2. Организирајте активност со голема


2. Организирајте активност со големавредност и земете соученик или партнерзасилат мотивацијата на ученикотбарањата

вниманието

околината (не сите)

изврши замената успешно

растојанието меѓу ученикот-Комуникациската книга

само на возрасни

роднини или соученици му

голема зајакнувачка


голема зајакнувачка партнер за да ја

ученикот да ги изврши

� Ученикот е научен да остане во своетовреме

1. Постепено отстранете го столот

2. Водичот го поттикнува ученикот да

3. При првите размени користете силниза да му ја зголемите мотивацијата

4. Отстранете ги масата и столот од


4. Отстранете ги масата и столот одправете размени на подот!

во своето место некое

столот

ученикот да стане од столот

користете силни зајакнувачи мотивацијата

столот од училницата-


столот од училницата-

� Учениците ги менуваат преференците во

1. Оддржете целосна контрола врз зајакнувачитепристап до нив

2. Ограничете ги на број кој можете да го контролирате

3. Вежбајте ја одново и одново манипулацијата

4. Барајте надзор

� Ученикот прави испад или си заминува чекори назад да поправка на грешка

1. Спроведете ја постапката од 4 чекори со

2. Не му дозволувајте на ученикот да избегне

ПОТЕШКОТИИ ВО ТРЕТАТАФАЗА

3. Прегледајте ги вашите податоци за стапкабегства

4. Барајте надгледување

во однос на зајакнувачите

зајакнувачите, не дозволувајте

го контролирате

манипулацијата на слични ученици

заминува при постапка од 4

со поголема брзина

избегне поправање на грешка

ТРЕТАТА

стапка на грешки, испади и

� Ученикот реагира негативно кога муКомуникациската книга

1. Прво побарајте од него да ја држи неколку

2. Постепено зголемете го овој интервал

3. Преместете ја точката на држање одпостепено зголемувајќи ги интервалите

4. Преместувајте ја понатаму од лакт назголемувајќи го интервалот

5. На крајот подучете го да ја стави лентата(премин до вратот)

ПОТЕШКОТИИ ВО ВТОРАТАФАЗА

(премин до вратот)

6. За време на претходните периоди зајакнетепробен период

му се бара да ја носи

држи неколку секунди

интервал

од дланката на лактот интервалите

лакт на рамо потепено

лентата преку главата

ВТОРАТА

периоди зајакнете го секој

� Втора фаза

КОЈ ОДГОВАРА ЗА ДАКОМУНИКАЦИОНЕН ПАРТНЕР

ДА БИДЕ КОМУНИКАЦИОНЕН ПАРТНЕР

� Дискриминација

� Цел: детето одбира слики од преднатавнатрешноста на книгата

IIIA- едноставна дискриминација

- Од слики кои најмалку и најмногу

IIIB – кондиционална дискриминација

- Од слики меѓу кои најмалку 2 се зајакнувачи

ТРЕТА ФАЗА ПРЕГЛЕД

- Од слики меѓу кои најмалку 2 се зајакнувачи

- Погледнете во Комуникационата слика

предната страна или од

најмногу ги преферира

дискриминација

се зајакнувачи

ПРЕГЛЕД

се зајакнувачи

Комуникационата слика

� Не можам да идентификувам предметипреферира

1. Прашајте ги родителите, семејството

2. Понудете му различни предмети –не би му се допаѓала

� Ученикот ги избира двете слики

1. Бидете побрз од нив не им дозволувајтеи двете слики

2. Поправете ги со постапка на враќање

ПОТЕШКОТИИ ПРИ ФАЗАТА

2. Поправете ги со постапка на враќањеназад

3. Проверете ги уште еднаш зајакнувачите

предмети кои не ги

семејството

– особено храна која

дозволувајте да ги подигнат

враќање неколку чекори

ФАЗАТА IIIA

враќање неколку чекори

зајакнувачите

� Детето прави размени без да ги гледа

1. Кренете ја книгата на ниво на очите

2. Поместувајте ја се додека дететонеа

3. Закачете ја на нешто

4. Наеднаш блокирајте го пристапотраката на водичот , ова можебивниманието , во овој момент водичот


вниманието , во овој момент водичотраката

5. Проверете го видот на ученикот (

ги гледа сликите

очите на детето

детето не погледне во

пристапот на сликите со можеби ќе му го привлече

водичот ја тргнува

ФАЗАТА IIIA

водичот ја тргнува

ученикот (оптичар)

� Ученикот е премногу брз. Дури и по постапкатананазад има можност да го избере предметот кој

1. Вежбајте цело време, станете побрз од него

2. Не му дозволувајте да ги одбере погрешните сликикнигата на поголемо растојание од него

3. Прекинете ја поправката на грешката, привлечете

4. Започнете да го поправате од почеток

� Ученикот прави многу грешки

1. Проверете со PECS протоколот

2. Систематски поправајте ги грешките во 4 чекори

3. По 2-3 последователни грешки, вратете се во претходнатаученикот успешно да ја изврши размената


По 2-3 последователни грешки, вратете се во претходнатаученикот успешно да ја изврши размената

4. Систематски забележувајте ги податоците

5. Проверете го видот на ученикот

постапката од 4 чекори враќање предметот кој не го преферира

погрешните слики, поместувајте ја

привлечете му внимание повторно

чекори

во претходната фаза и барајте

ФАЗАТА IIIA

во претходната фаза и барајте

� Учениците ги менуваат преференците во

1. Оддржете целосна контрола врз зајакнувачитепристап до нив

2. Ограничете ги на број кој можете да го контролирате

3. Вежбајте ја одново и одново манипулацијата

4. Барајте надзор

� Ученикот прави испад или си заминува чекори назад да поправка на грешка

1. Спроведете ја постапката од 4 чекори со

2. Не му дозволувајте на ученикот да избегне

3. Прегледајте ги вашите податоци за стапка


3. Прегледајте ги вашите податоци за стапкабегства

4. Барајте надгледување

во однос на зајакнувачите

зајакнувачите, не дозволувајте

го контролирате

манипулацијата на слични ученици

заминува при постапка од 4

со поголема брзина

избегне поправање на грешка


ФАЗАТА IIIA


� Проблеми со видот

1. Применете интервенција при однесувањетострана на поискусен колга да гоочилата

2. Користете поголеми слики

3. Направете ги боите поинтензивни


4. Обидете се со црно-бели слики

однесувањето од го научи да ги носи

поинтензивни

ФАЗАТА IIIA

слики


1. Проверка на кореспонденција (бидете

2. Процедура во 4 чекори (бидете прецизни

3. Забележување на детални информации

4. Обидете се со понапреден чекор

� непреферирани+празно+преферирани

� 2 различни непрефериранипрефериран


префериран

� Преферирани предмети одкатегории

кореспонденција (бидете прецизни)

бидете прецизни)

информации

чекор

+преферирани

непреферирани + еден

ФАЗАТА IIIB

од различни

� Ученикот прави последователни

1. Проверете со PECS протоколот

2. Систематски поправајте ги грешките

3. По 2-3 последователни грешки, вратетепретходната фаза и барајте ученикотја изврши размената

4. Систематски забележувајте ги податоците


5. Проверете го видот на ученикот

последователни грешки

грешките во 4 чекори

, вратете се во ученикот успешно да

податоците

ФАЗАТА IIIB

ЧЕТВРТА ФАЗА ПРЕГЛЕД

� Структура на реченица

� Цел: да се изгради и размени реченицаmanding

ПРЕГЛЕД

реченица, да се одржи


1. Проверете ги податоците: дали вашиотпремногу долго се задржал на некоја

2. Проверете ги вашите податоци: далислика останала премногу долго на

3. Бидете посистематски комуникацискизајакнувајте на секоја половина секунда

4. Проверете ги вашите податоци со

ПОТЕШКОТИИ ВО ЧЕТВРТА

4. Проверете ги вашите податоци соидентификувајте потенцијални грешкифаза

вашиот ученик некоја размена?

: дали посакуваната на лентата?

комуникациски партнер: секунда

со протоколот :

ЧЕТВРТА ФАЗА

со протоколот : грешки во четвртата

� Ученикот ги подредува сликите погрешнолентата

1. Мислете на хронолошката возраст

2. Поправете со враќање чекори наназад

3. Доколку грешките се систематски(проверете со протоколот на оваа


погрешно на

возраст на детето

наназад

систематски, спречете ги оваа фаза)


� Ученикот не ги извршува размените

1. Обидете се да го обезбедите сода го поттикнете да ги изврши задачите

2. Прашајте ги родителите за неговотодома

3. Проверете како му влијаат засилувачитемотивацијата на ученикот

� Ученикот не иницира

1. Проверете како му влијаат засилувачите


1. Проверете како му влијаат засилувачитемотивацијата на ученикот

2. Обидете се да му обезбедите физички

размените

со физички водич за задачите

неговото однесување

засилувачите и




физички водич

� Ученикот почнал да зборува намалувајќикомуникацијата преку слики

1. Забележете многу детални податоцислики и вербална комуникација

2. Пристапете на вербалната комуникацијаговорот разбирлив?

3. Доколку вербалното однесување ефизички поттикнете го детето да користи


физички поттикнете го детето да користипроблемите ќе се зголемат

намалувајќи ја

податоци од размена на

комуникација: дали е

однесување е недоволно, користи PECS инаку


користи PECS инаку

� Никогаш не барајте говор!

� Уште од почетокот покажете им функционалниактивности при PECS при првите фази

� Научете ги на функционална вербалнаодделни сесии (екохалија)

� Одложување за да се охрабри “ говордиференцијално охрабрување

ГОВОР: ВОЗНЕМИРЕНОСТСЕМЕЈСТВОТО

� Никогаш не го повлекувајте бараниотдоколку ученикот не зборува!

функционални фази

вербална имитација во

говор ” , било какво

ВОЗНЕМИРЕНОСТ НА

бараниот предмет

� Одговор на прашањето “ Што сакаш

Цел: одговарње на прашања по барањена спонтан дијалог

ПЕТТА ФАЗА ПРЕГЛЕД

сакаш? ”

барање, оддржување

ПРЕГЛЕД

� Ученикот не реагира

1. Дали го поставувате прашањетопати?

2. Дали бележите сигурни податоци

3. Дали поставувате прашања во вистинскиотмомент?

� Ученикот престанува да поставувабарања

ПОТЕШКОТИИ ВО ПЕТТА

барања

1. За време на активностите, создавајтена можности за спонтани барања

прашањето еднаш или повеќе

податоци?

во вистинскиот

поставува спонтани

ПЕТТА ФАЗА

создавајте мешан избор барања и реакции

� Несистематска Фаза 5, заеднички

µη συστηµατικότητα σταδίου V, παρουσιάζονται

ПЕТТА ФАЗА

заеднички претставувања

παρουσιάζονται µαζί.MP4

� Ученикот престанува да ја користи

� Ова е долга фаза, може да трае со

� Критериуми

1. Говорниот речник мора исто така

2. Должината и структурата на искажувањетосоодвествуваат со оние при PECS

3. Говорот мора да биде разбирливслушател

ЗАВРШУВАЊЕ НА PECS

слушател

4. Стапката на спонтан говор морасо онаа на спонтаните иницијации

користи сам по себе

трае со месеци

така да биде богат

искажувањето PECS

разбирлив за непознат

PECS

мора да биде еднаква иницијации при PECS

Модификации кои не се прифатливи

� Само еден едукатор во фаза

� Вербални поттикнувања

� Инсистирање на говор

� Прескокнување на втора фаза

� Повлекување на PECS

ДАЛИ СЕ РАБОТИ ЗА

Повлекување на PECS

� Отстранување на слики

прифатливи!

ЗА PECS?

Прифатливи модификации!

� Адаптирање на слики

� Дозвола ученикот да го повика комуникацискиотпартнер доколку не може да мрда

� Креирање на нови техники за подучувањедискриминација

� Застанете во третата фаза, структуратане треба да се предава

ДАЛИ СЕ РАБОТИ ЗА

не треба да се предава

� Два едукатора по третата фаза

комуникацискиот мрда

подучување на

структурата на реченица

ЗА PECS?

ДИСКРЕТНИ ПРОБИПРОБИ

� Терминот дискретна проба ја опишува следната

SD - реакција – последица- интерпробен период

� Спротивно од процедурата без последичност :- Организмот е слободен да реагира на различни фрекфенции

- Нема интерпробен период

Предавање на дискретна проба – DTT или Дискретни инструкции на пробен период DTI е една од десетиците стратегии за бихејвиорално

Се работи за метод за индивидуализирање и поедноставување на предавањето со цел да се зголеми учењето

Вештините се предаваат во мали, структурирани чекори

Предавањето обично се одвива еден на еден во средина каде нема што да им го одвлече вниманието

ШТО Е ПРЕДАВАЊЕ НАДИСКРЕТНА ПРОБА?

Предавањето обично се одвива еден на еден во средина каде нема што да им го одвлече вниманието

DTT “е едно од најважните методи за предавање на децата со аутизам

следната процедура:

Организмот е слободен да реагира на различни фрекфенции

или Дискретни инструкции на пробен период е една од десетиците стратегии за бихејвиорално-аналитичко учење

Се работи за метод за индивидуализирање и поедноставување на предавањето со

Вештините се предаваат во мали, структурирани чекори

Предавањето обично се одвива еден на еден во средина каде нема што да им го

ПРЕДАВАЊЕ НА ? (SMITH, 2001)

Предавањето обично се одвива еден на еден во средина каде нема што да им го

е едно од најважните методи за предавање на децата со аутизам” p. 86

� Наставникот поставува кратка, дистинктивнаили прашање

Пр. Направи го тоа, Што е ова?

� Доколку е потребно по давањето надава и поттик

� Детето одговара точно или неточно

� Наставникот обезбедува последицаигнорирање или корекција)

� Интерпробен период

- Наставникот паузира 1-5 секонди пред

ПЕТ ДЕЛОВИ НА DTT(SMITH, 2001)

- Наставникот паузира 1-5 секонди предследниот пробен перод

- Во ова време може да забележат податоците

дистинктивна инструкција

на инструкцијата се

неточно

последица (зајакнувач,

пред започнување на пред започнување на

забележат податоците

� Првиот добро познат модел за бихејвиоралнаинтервенција на деца со аутизам бил(OLE) Ивар Ловас во 60тите и 70тите .

� Обучен за бихејвиорална анализа додекаподготвувал магистратура со Сиднеј

� Ловас му издава признание на Бижушто му помогнал “ да го премине мостотбихејвиорална психологија до кличничкапримена ” (p. 618)

� Професор по психологија на УниверзитетотКалифорнија во Лос Анџелес (UCLA)

� Ја применил науката на бихејвиоралнатаанализа во третманот на децата со

ИСТОРИЈА..

� Ја применил науката на бихејвиоралнатаанализа во третманот на децата сонов начин , кој сега го нарекува Ловасовна ABA (www.lovaas.com)

� Видео

бихејвиорална бил развиен од

тите .

додека Сиднеј Бижу во 1958

Бижу поради тоа мостот од

кличничка

Универзитетот во (UCLA)

бихејвиоралната со аутизам на

бихејвиоралната со аутизам на Ловасов модел

� Фаза 1 (2-4 недели) DTT

- Се воспоставува контрола при инструкција

- Се воспоставува оддржано однесување на бегство

- Се воспоставува историја на зајакнувачи за да се следат

� Фаза 2 (1-4 месеци) DTT

- Следење на насоки

- Совпаѓање, идентификација на рецептивен објект

- Облекување

- Игра со играчки

� Фаза 3 (6+ месеци) DTT, IT

- Вербална инстант порака

ПРОЕКТ ЗА АУТИЗАММЛАДИТЕ UCLA

- Експресивни етикети

- Рецептивни слики/ идентификација на дејство

- Проширување на SH/самопомош и игра

- Аугментативен систем доколку не се бара вокален јазик

(YAP; LOVAAS & SMITH, 2003)

следат насоки

АУТИЗАМ КАЈ

јазик

� Фаза 4 (12 месеци) DTT, IT, работа во пар-дијади со типичен врсник

- Експресивни бои, форми, етикети

- Почетни јазични концепти

- Препознавање на емоции

- Почетнички реченици (сакам..., гледам,,)

- Измислена игра и интеракџија со врсници

- Обука за тоалет

� Фаза 5 (12 месеци) DTT, IT, мали групи, типична комуникација со врсници

- Користење на јазични концепти

- Разговор

- Разбирливи приказни

- Перспективно зборување

ПРОЕКТ ЗА АУТИЗАМ КАЈUCLA (YAP; LOVAAS & SMITH, 2003)

- Перспективно зборување

- Учење од модели

- Независно работење

- Помагање при задачи

дијади со типичен врсник

мали групи, типична комуникација со врсници

КАЈ МЛАДИТЕ

(YAP; LOVAAS & SMITH, 2003)

� Бил широко распространет при терапијааутистични деца во 80тите

- Пирачници

- Проценка на програми

1981 2003

ЛОВАСОВ МОДЕЛ НА

терапија на

2003

НА ABA

SD � R �

Инструкција – Реакција – Последица

МОДЕЛ НА ДИСКРЕТНА

Причина – однесување – последица

� C

Последица

ДИСКРЕТНА ПРОБА

последица

� Цел- идентификуваниот точен одговор

� Привлекувач на внимание- други предмети/информации, кои не сепретставени за време на задачата

� Поле на- се однесува на целоснотопредмети кои се претставуваат вклучувајќицелните предмети и привлекувачите

МОДЕЛ НА ДИСКРЕТНА– БРЗ ВОКАБУЛАР

целните предмети и привлекувачите

одговор

се цел а се задачата

целосното количество на вклучувајќи ги и

привлекувачите на внимание

ДИСКРЕТНА ПРОБА

привлекувачите на внимание

� DTT вклучува:

1. Разделување на вештина во помали(подвештини)

2. Подучување на една подвештинасовлада

3. Дозвола вежбата да се повторувапериод

4. Поттикнување и отстранување на

МОДЕЛ НА ДИСКРЕТНАОБУКА

4. Поттикнување и отстранување навреме

5. Користење на процедури со зајакнувачи

помали делови

подвештина се додека не се

повторува во концентриран

на истото со тек на

ДИСКРЕТНА ПРОБА -

на истото со тек на

зајакнувачи

� Компонентите на пробен период:

- Дискриминативен стимул (SD): вербалноинструкција или трага

- Реакција (R)

- Последица (C)

- Стимулативен зајакнувач (SR+): доколкудетето се зајакнува

Интерпробен период : пауза меѓу пробните

МОДЕЛ НА ДИСКРЕТНА– КОМПОНЕНТИ НА ОБУКА

SD � R �

вербално насочување,

доколку одговорот е точен

пробните периоди

ДИСКРЕТНА ПРОБА ОБУКА

C

� Почетно:

- Дозволете мали паузи на кои на дететозајакнувач (одличен период за собирањеда се подготват материјали за следнитезаедно со надгледување на однесувањетои зајакнување на соодветната играедна мала пауза треба да биде пропорционалнадолжината на завршината работа

- Пробните периоди може да се спроведуваатсерии по еден или неколку, зависно


серии по еден или неколку, зависновнимание, потребата за зајакнувачиматеријалот

детето му се дава собирање податоци и следните сесии

однесувањето на детето игра) , должината на

пропорционална со работа

спроведуваат во зависно од распонот на


зависно од распонот на зајакнувачи и тежината на

� Закажете онолку сесии во еден денбиле продуктивни за детето

� Дозволете паузи меѓу сесии

� Распределете ги сесиите во текотда ги распоредувате една по друга

� Уредете ги инструкциите во различни(визуелни,моторни,јазични, математички,моторни,визуелни)


математички,моторни,визуелни)

� Еднакво распоредете ги сесиите вонедела

ден колку што би

текот на денот (наместо друга)

различни домени


сесиите во текот на целата

� Како што ученикот напреднува прветеколку што е можно поприродна

- Намерно дозволете да се случуваат

- Движете се на различни места во на целата сесија/ можност за предавање

- Постепено задавајте покомплексни

- Варирајте со материјали


- Варирајте со материјали

првете ја околината

случуваат пречки

во дел или за време предавање

покомплексни инструкции


� Интервал на Интерпробен периодпробните периоди. Започнува со поставуањепоследица (ангажман на давањезајакнувач) и завршува кога се претставувастимулативен ангажман

� DTT: Модел на дискретна проба вклучувапробни периоди, диференцијалнособирање на податоци од секој периодсобирање на податоци од секој период

период: Времето меѓу со поставуање на

давање или одземање на претставува

вклучува повторливи диференцијално засилување и

секој периодсекој период

� Е времето меѓу Sr и следниот SD

� Дозволува пауза меѓу инструкции

� Мора да не бид епремногу долга изгуби вниманието со терапевтот

� Треба да биде меѓу 5-7 секунди

ИНТЕРВАЛ НА ИНТЕРПРОБЕНПЕРИОД

инструкции на предавање

долга за да детето не го

ИНТЕРПРОБЕН

ВОСПОСТАВУВАЊЕ НА ВНИМАНИЕПОСТАВУВАЊЕ НА НАСОКА-

Present direction (discriminative stimulus)

ПОСТАВУВАЊЕ НА НАСОКА-ДИСКРИМИНАТИВЕН СТИМУЛЧЕКАЈТЕ ОДРЕДЕН ИНТЕРВАЛ ЗА РЕАКЦИЈАТОЧЕН ОДГОВОР НЕТОЧЕН ОДГ.ЗАЈАКНУВАЧ ПОПРАВКА ИНТЕРПРОБЕН ИНТЕРВАЛ

Intertrial interval

Reinforcement

Correct response

Wait a designated interval for response

Chart Title

Present direction (discriminative stimulus)

Establish attending

Intertrial interval

Reinforcement

Correct response

Intertrial interval

Correction

Incorrect response

Wait a designated interval for response

� Воспоставете соодветно присуство (дететоправилно и тивко, да воспостави контактвоздржува од стереотипно однесување)

� Претставете SD (насока или инструкција

� Почекајте неколку секунди за детето да реагира

� Дадете му илиз ајакнувачки контингент доколкуправилно или контингент со повратни информациипоправка доколку не реагира правилновоопшто

� Дадете му интерпробен период (3-5секдетето може да го конзумира или да си

МОДЕЛ НА ДИСКРЕТНА– КОМПОНЕНТИ НА ОБУКА

детето може да го конзумира или да сипритоа можат да се присоберат податоци

� Горенаведената серија се повторува 10

детето треба да седи контакт со очи, и да се

однесување)

инструкција)

да реагира

контингент доколку реагира информации за

правилно или не реагира

сек) за време на кој си игра со зајакнувачот и

ДИСКРЕТНА ПРОБА ОБУКА

си игра со зајакнувачот и податоци

10 пати

� Погрижете се во околината за учење даму го привлекле вниманието

� Нека сите материјали ви бидат подготвенивремето за чекање нека биде сведено на

� Погрижете детето соодветно да се однесувададете инструкција

� Користете краток и специфичен SD со директен

� претставете го стимулот само еднаш

� Користете минимални поттикнувања и иститесистематски и брзо

Дадете му го зајакнувачот на детето веднаш

ОПШТИ УПАТСТВА ЗА

� Дадете му го зајакнувачот на детето веднашреакција со ентузијастичен глас

� Користете јасни фрази за однесување:

да нема работи кои би

подготвени и достапни и сведено на минимум

однесува пред да му

со директен и јасен глас

истите отстранувајте ги

веднаш по правилна

ЗА DTT

веднаш по правилна

однесување: “ Добро, стани! ”

� Овозможете му на детето чести можностииспробува зајакнувачи

� Користете разновидни зајакнувачи

� Направете го бројот на пробните периодинајголем што можете за да обезбедитеможности за учење

� Осигурајте се дека брзината на предавањесоодветна, а не премногу бавна или

� Воспоставете процедура на прибирањеобјективно да го мерите напредокот

ОПШТИ УПАТСТВА ЗА

� Служете се често со договорот за интерза да се осигурате дека податоцитесобрано се сигурни

можности да

периоди во сесија обезбедите обилни

предавање е или пак брза

прибирање на податоци за напредокот

ЗА DTT

интер набљудување податоците кои ги имате

� Општа цел: намалете ги поттицитесесии

� Потребно е да започнете со најмалкупоттик

� Започнете да го намалувате поттикотреагира точно на 3 последователни

� По две последователни грешки веднаш

НАПРЕДНО ВОДЕЊЕ

� По две последователни грешки веднашпонападен поттик

поттиците за време на 10

најмалку нападниот

поттикот откако ученикот последователни серии

веднаш вратете се на веднаш вратете се на

� Програмите за учење се дизајниранигрешките и да дефинираат процедуридоколку се случи грешка

� Во сите случаи- грешката треба дада се изврши целосно

ГРЕШКИТЕ ПРЕЧАТ ПРИ

дизајнирани да ги намалат процедури за поддршка

да се исправи пред

ПРИ УЧЕЊЕТО

� Секое додатно водење кое оди заедноинструкцијата и го води студентот реакција

ПОТТИК

заедно со студентот до точната

� Постепеното отстранување на поттицитереакцијата не се случи како последицаоригиналната инструкција

НАМАЛУВАЊЕ НА ПОТТИК

поттиците се додека последица на

ПОТТИК

� Пример:

- FMG : непосредно целосно мануелно

- PMG: непосредно делумно мануелно

- PMG со одложување од 2 секунди

- I: Незавино, без поттик

ОТСТРАНУВАЊЕ НА ФИЗИЧКИПОТТИЦИ

I: Незавино, без поттик

мануелно водење

мануелно водење

секунди:

НА ФИЗИЧКИ

� Пример:

- FVM: непосреден целосен вербален

- PVM : непосреден делумен вербален

- PVM со одложување од 2 секунди:

- I: Незавино, без поттик

ОТСТРАНУВАЊЕ НА ВЕРБАЛНИПОТТИЦИ

вербален модел “ куче”

вербален модел “к”

секунди:

НА ВЕРБАЛНИ

� Податоците се собираат поединечнопробен период:

� +: точно и независно

� +p: точно со поттикнување

� -: неточно без поттикнување

� -p: неточно со поттикнување

� NR: без реакција

ПРИБИРАЊЕ НА ПОДАТОЦИ

� NR: без реакција

поединечно од секој

ПОДАТОЦИ

� Мора да се постави кога детето еодносно кога оди на терапевт и такашанси за успех

� Мора да се каже со јасен тон и јазик

� Додека се кажува не треба да има

� Се поставува само пред реакцијатапродолжува со дискретниот пробенповторно да се постави

ДИСКРИМИНАТИВНИОТСТИМУЛ

повторно да се постави

� Мора да биде во согласност како

е подготвено да учи така има најголеми

јазик

има прекини

реакцијата, потоа се пробен период пред

ДИСКРИМИНАТИВНИОТ

како кај сите тутори

� Треба да се дефинира пред пробниот

� Треба да се случи за време од 3-5

� Треба да биде јасна- без неповрзани

РЕАКЦИЈАТА

пробниот период

5 секунди

неповрзани однесувања

� Зошто е важно да има утврдени критериумиодредуваат очекуваното однесување


критериуми кои го однесување?

� Осигурува доследност кај туторите

� Осигурува детето да не се збуни –очекува од нив и што се зајакнува

� Осигурува доследно прибирање на

ПРЕТХОДНО ДЕФИНИРАНАРЕАКЦИЈА

туторите

–знаат што точно се зајакнува

прибирање на податоци

ДЕФИНИРАНА

� Можете ли да именувате неколку рзличниреакција?


неколку рзлични вида на

1. Менувајте ја ефективноста на зајакнувачитеказните= ефект на менување на

a) EОs – утврдувачки операции – ја зголемуваатефективноста

b) АОs – укинувачки операции – ја намалуваатвредноста

2. Менувајте ја честотата на часовитереакции поврзани со последицитеменување на однесување

МОТИВИРАЧКИ ОПЕРАЦИИ

a) Предизвикувачко- ја зголемува реакцијата

b) Поттиснувачко – ја намалува реакцијата

зајакнувачите или на вредност

ја зголемуваат

ја намалуваат

часовите за условни последиците= ефект на

ОПЕРАЦИИ

реакцијата

реакцијата

� Примери:

- Обем на внимание

- Барања за однесување

- Пристап до објекти

- Обем на стимулација

- Болка

МОТИВИРАЧКИ ОПЕРАЦИИ

Болка

- Замор/досада

ОПЕРАЦИИ

� При заситување зајакнувачите ја губатвеќе не функционираат како зајакнувачи

� Со лишување на зајакнувачите имвредноста

� Спроведете вообичаени проценки

� Ограничете ја достапноста на зајакнувачитеод ситуацијата на предавање

МАНИПУЛАЦИЈА НА

од ситуацијата на предавање

губат вредноста и зајакнувачи

им се зголемува

проценки за зајакнувачи

зајакнувачите надвор

НА МО

� Додека детето е вклучено во социјалниима доста социјален контакт какопредметите за допирање ќе ги намалатоднесувањата при кои детето самотоповредува и е агресивно кои се предизвиканикако досада или лишеност од внимание


социјални активности и како и пристапот до намалат самото се стимулира,

предизвикани од Eos внимание

НА МО

� Овозможете му пристап до вниманиеизбегнете било какви контингенти врзоднесување за да ја избегнете потребатада почнат несоодветно да се однесуваат

� Кога с енамалува неуспехот кај дететопристапот до Sr со што се намалуваситуацијата на предавање” до точкабарањето звучи како можност ”


барањето звучи како можност ”

внимание, предмети и контингенти врз соодветното

потребата на децата однесуваат

кај детето се зголемува намалува аверзијата во

точка кога веќе

НА МО

� Sr му овозможува на детето повратниза нивната реакција

� Морате да бидете целосно прецизниоднесувае- да реагирате веднаш

� Избегнувајте заситување и користетезасилувачи- одржувајте мотивацијаопсесиите, упатувајте се кон поприродни

� Зајакнувачите мора да имаат зајакнувачко

ПОВТОРУВАЊЕ

� Земајте ги во предвид МО

повратни информации

прецизни за целното веднаш по точна реакција

користете различни мотивација, спречувајте ги

поприродни зајакнувачи

зајакнувачко дејство!

� Што правите доколку реакцијата не

- Ефективноста при поправање на грешкитеважна за да се осигура учење и дазависност од поттикнување

- Дискретниот пробен период морапред Sd да биде повторно поставенкрајот од секој пробен период дететодобие повратни информации за неговата

ПОПРАВАЊЕ НА ГРЕШКИ

- Детето не добива пристап до зајакнувачинеговата реакција е неправилна

не е точна?

грешките е особено да се спречи

мора да биде завршен поставен односно на

детето треба да за неговата реакција

ГРЕШКИ

зајакнувачи доколку

� Точни повратни информации за неправилнареакција би биле:

- “Не”

- “Обиди се повторно”

- “Не целосно”

- “ не со тресење на главата”


- “ не со тресење на главата”

неправилна

ГРЕШКИ

� Повратните информации ги кажуваметон на гласот- не зајакнувачки и различнокога имаме точна реакција

� Сите знаци на зајакнувачи треба да

� “ не ” се користи ретко бидејќи можеаверзија и да го демотивира детето


аверзија и да го демотивира детето

кажуваме со неутрален различно од оние

треба да се отстранат

може да предизвика детето

ГРЕШКИ

детето

� Процедурата “Без – поттик - непоттикнат

-2-3 секунди откако се даваат повратнитеза исправување на грешката пробниотповторно почнува со целосно поттикнувањепокаже точната реакција и да му сепристап до Sr(на пониско ниво од реакција)

-потоа пробниот период повторно седополнителна помош за да може


дополнителна помош за да можеда ја изврши реакцијата и да добие

- Процедурата се повторува доколку

непоттикнат”

повратните информации пробниот период поттикнување за да се му се даде на детето од оној при правилна

се претставува без може детето самостојно

ГРЕШКИ

може детето самостојно добие Sr

доколку е потребно

ПОПРАВАЊЕ НА� Предметот може случано повторнопретставен да детето подоцна за даучењето

� Процедурата може да се прилагодипотребите на детето и поените во На некои деца можеби ќе им се даваатможности да стигнат до точната реакцијабидат поттикнати N-N-P-UP

� За оддолжено нестабилно однесувањеграши ан три последователни пробнипотреба за враќање чекор наназад дуридоколку има потреба

НА ГРЕШКИповторно да му биде

за да се тестира

прилагоди според во програмата на пр. се даваат две

реакција пред да

однесување на пр. Доколку се пробни периоди има

наназад дури и давање поттик

� Демонстрација

� Вежбање едни со други

ПОПРАВАЊЕ НА ГРЕШКИГРЕШКИ

� Можете додатно да го зајакнете учењетосвртите вниманието на детето на неговатареакција и да ја повторите

Пр. “ Да,стартувај го моторот! ” – нагасувајтеетикетата на предметот додека мудетето

“ Да , исти се. ” – наглаувајте го зборотги покажувата двата предмета на

ПОНАТАМОШНИ ПОВРАТНИИНФОРМАЦИИ

“ Да жолто е. ” – нагласувајте ја бојатапокажувате предметот на детето

учењето доколку го на неговата точна

нагасувајте ја му го покажувате на

зборот исти додека му на детето

ПОВРАТНИ

бојата додека му го

1. Нека се што ви треба биде онаму

2. На секој ученик му требаат неговите

3. Подгответе листови за внесувањеда започнете

БИДЕТЕ ОРГАНИЗИРАНИ

онаму каде што учите

неговите предмети

внесување на податоци пред

ОРГАНИЗИРАНИ!

� ШТО Е ДИФЕРЕНЦИЈАЛНО ЗАЈАКНУВАЊЕ

ДИФЕРЕНЦИЈАЛНО ЗАЈАКНУВАЊЕ?

ЗАЈАКНУВАЊЕ?

� Кога се дава поголемо количествоспецифични реакции, додека придава помало количество на зајакнувачи

� Различните нивоа на зајакнување мораразјаснети на детето


количество на зајакнувачи за при други реакции се


зајакнување мора да му бидат

� Даваме зголемено зајакнување при

� Потешки реакции

� Реакции со помал поттик

� Независни реакции

� Реакции со повисок квалитет

� Стекнување на целниот објект

� Внимание и соработка


� Внимание и соработка

при...

� Даваме намалено зајакнување при

� Полесни реакции/задачи

� Поттикнати реакции

� Одговори со понизок квалитет

� Совладани предмети

� Мало внимание или соработка


� Мало внимание или соработка

при..

� Демонстрација

� Вежбање едни со други


� Процедура при која се напреднувацелниот предмет

� Во повеќето случаи во една програмастекне само еден предмет при еден

� На почетокот од стекнувањето се давацелните предмети без оглед на влезнитедетето ја научи точната реакција

ПРОЦЕС НА СТЕКНУВАЊЕ

напреднува кога ќе се научи

програма треба да се еден обид

се дава поттик кон влезните поени за да

СТЕКНУВАЊЕ

1. Физички: физичко водење на дететоцелосно или делумно

2. Вербално: кога се користи говорна детето на правилна реакција

3. Гестикуларен: кога го користитеукажете на правилна реакција

4. Проксимален/позиционен: се ставапредмет поблиску до детето за да

ПОТТИК И ПОТТИКНУВАЊЕ

предмет поблиску до детето за даправилната реакција

детето, може да биде

говор за да му се укаже реакција

користите телото за да

става целниот за да се стигне до

ПОТТИКНУВАЊЕ

за да се стигне до

5. Модел – терапевтот му дава моделправилната реакција кој детето потоа

6. Тон на гласот- кога се нагласува зборза да се олесни правилната реакција

7. Визуелен – на детето му се претставуваатстимули за да се постигне саканата


стимули за да се постигне саканата

модел на детето за потоа го имитира

збор или звук во SD реакција

претставуваат визуелни саканата реакција


саканата реакција

8. Неодамнешност – да се претставиведнаш по претходно научениот предметдобие соодветната реакција

9. Ненамерно! – може да вклучува билонаведеното


претстави целниот предмет научениот предмет за да се

било што од горе


ФОКУС НА АУТИЗАМ И ДРУГИ РАЗВОЈНИБИХЕЈВИОРАЛНО АНАЛИТИЧКО УЧЕЊЕАУТИЗАМ: ПРЕДНОСТИ КАЈ ТЕХНОЛОГИЈАТАСТИМУЛАТИВНА КОНТРОЛА

РАЗВОЈНИ НАРУШУВАЊАУЧЕЊЕ ЗА УЧЕНИЦИ СО

ТЕХНОЛОГИЈАТА ЗА

� Прегледајте ги дневните записи, комуникацискитекниги, наставните планови итн пред

� Испланирајте различни зајакнувачипроценка за зајакнувачи

� Размислете за активности меѓу задачите

� Организирајте ги сите потребни материјалипредавање до следната пауза

УПРАВУВАЊЕ СО СЕСИЈАПОДГОТОВКАТА Е ОД ГОЛЕМАВАЖНОСТ

� Познавајте ги SD oчекуваните реакциипоттик кое треба да се користи

, комуникациските пред да започнете

зајакнувачи, спроведете

задачите

материјали за

СЕСИЈА ГОЛЕМА

реакции и нивото на

� Спроведете проценка за зајакнувачисесијата

� Активностите за играње треба честоза да се оддржи интересот и да биде

� Стремете се кон енергетска и забавнаотпуштена атмосфера- како вие сечувстувате ќе влијае на тоа како детето

УПРАВУВАЊЕ СО СЕСИЈАНЕКА БИДЕ ЗАБАВНО

чувстувате ќе влијае на тоа како дететочувствува

зајакнувачи за време на

често да се менуваат биде забавно

забавна но вие се однесувате и

детето се однесува и

СЕСИЈАЗАБАВНО!

детето се однесува и

� Прдржувајте се кон наставните плановисе во доследноста низ тимот

� Забележувајте ги внимателно реакциитедавањето на додатна помош и слдвижите низ програмата

� Забележете ги податоците внимателнозавршувањето на активноста

� Оставете ја училницата онака како

УПРАВУВАЊЕ СО СЕСИЈА

� Оставете ја училницата онака какоја најдете!

планови- осигурајте

реакциите, како сл. Како што се

внимателно веднаш по

како што би сакале да

СЕСИЈА

како што би сакале да

� Воспоставувањето на соработка еуспешното учење

� Успехот ја зголемува шансата за иднаодржување на мотивацијата

� Давајте јасни инструкции со поттикпотребно

� Силно зајакнете ја усогласеноста

СОРАБОТКА И УСОГЛАСЕНОСТ

� Силно зајакнете ја усогласеностаоднесувањето веднаш

соработка е многу важно за

за идна соработка со

поттик доколку е

усогласеноста и смирете го

УСОГЛАСЕНОСТ

усогласеноста и смирете го

� Игнорирајте ги несоодветните однесувањана активноста колку што можете повеќе

� Не го гледајте детето и не го препознавајтеоднесување колку што можете повеќе

� Не го опоменувајте на детето нитуна неговото однесување

� Имајте неутрален израз

� Отстранете ги сите знаци на зајакнувачи

Тргнете ги материјалите за предавање

УПРАВУВАЊЕ СО ОДНЕСУВАЊЕТО

� Тргнете ги материјалите за предавањезапочнете со пробниот период откакопрестанало

однесувања за време можете повеќе:

препознавајте тоа повеќе

ниту пак коментирајте


предавање и одново предавање и одново откако однесувањето

� На детето треба да му се дозволиситуацијата на предавање при соодветнооднесување

� Постепено зголемувате ги барањатадржете се до наставните планови

� Имајте во обзир дека детето можедоколку сте нов или пак извршуватепак сте во нов простор итн.

� Најважно е да му дадете до знаење


� Најважно е да му дадете до знаењесе однесува соодветно и да у даватеовие случаи!

дозволи да ја напушти соодветно

барањата за задачи и планови и цели

може да ве тестира извршувате нови задачи или

знаење на детето кога знаење на детето кога давате зајакнувачи во

� Запомнете:

- Воспоставете контрола на однесувањетоупатствата

- Следете ги протоколите на комуникација

- Не се подложувајте себе или дететоризик

- Дејстувувајте во своите граници и побарајте


- Дејстувувајте во своите граници и побарајтесекогаш кога ќе ви биде потребна

однесувањето според

комуникација

детето на непотребен

и побарајте помош и побарајте помош потребна

� Краткотрајни цели:

- Да ги зголемите фундаменталнитеза “ бихејвиоралните врвови ” за данаучи да:

- Соработува

- Биде споспобно да присуствува

- Биде способно да имитира

ЦЕЛИ НА DTT

- Рани комуникациски вештини

фундаменталните знаења на детето да истото може да

� Долготрајни цели:

- Да се зголемат/ подучат :

- Комуникациски вештини

- Вештини на играње

- Когнитивни вештини

- Социјални вештини

- Академски задачи и академска подготвеност

ЦЕЛИ НА DTT

Академски задачи и академска подготвеност

- самопомош/ независност

подготвеност подготвеност

� Некои основни области од наставната

- Невербална имитација NVI

- Сложување

- Рецептивни инструкции RI

- Рецептивни етикети на објект ROL

- Фини и големи моторни вештини

- Интерактивна игра

DTT – ДИСКРЕТНА ОБУКАПРОБЕН ПЕРИОД

- Интерактивна игра

- Manding и експресивен јазик

наставната програма:

ОБУКА НА

� NVI – развива способност да се приметатимитираат другите

� Совпагање- развива способност визуелнодискриминираат објектите, го зголемувапри задача и го олеснува рецептивниот

� RI – овозможува развој на рецептивенследење на едноставни инструкции


следење на едноставни инструкции

приметат и

способност визуелно да се зголемува вниманието

рецептивниот јазик

рецептивен јазик и инструкции


инструкции

� ROL- развој на рецептивни јазични зголемување на вокабулар и можностолеснување на вештините во експресивен

� Фини моторни вештини – ги развивавнимание и го охрабрува развојотмоторика

� Интерактивна игра- ја развива игратасоцијална интеракција

-имитација -флексибилност

- Давање - manding


- Давање - manding

- Времетраење

јазични вештини , можност за идно експресивен јазик

развива вештините за развојот на фината

играта и вештините за


� Рани интензивни бихејвиорални интервенцииод 1961)

� ABA-основани

� Развојно цврсти

� Почнете меѓу 1 и 3 годишна возраст

� 2 години траење

� Барем 20 часа неделно

EIBI

� Употреба на DTT и инцидентно учење

� Посилен ефект на IQ и прогноза

интервенции (уште

возраст

учење

� Најсилен доказ за:

� ESDM (Early Start Denver Model)

� PRT (Pivotal Response Training)

� Nova Scotia

� Традиционално: Lovaas (1963, познат по1987)

EIBI

PECS и поддршка на позитивноможе да се вклучат

(Early Start Denver Model)

PRT (Pivotal Response Training)

: Lovaas (1963, пошироко

позитивно однесување

� Koegel and Koegel, 1987, San Diego

� Натуралистичка обука(иницијативиинтереси)

� Централни променливи на учењемотивација, одговор на повеќесамоуправување, самоиницијатива

PRT

самоуправување, самоиницијатива

, 1987, San Diego

иницијативи и

учење: социјална повеќе знаци,

самоиницијативасамоиницијатива

� Davis

� 25-40 часа неделно

� Цели: имитација, разликувањепри игра, комуникација, социјалнаинтеракција, однесување на

ESDM

разликување, однесување социјална на училиште

Documents

Ucenje na verbalno odnesuvanje na autisticni i dr deca so posebni potrebi, so lesni i umereni soznaj