Trêng THCS Hång Phngi.vietnamdoc.net/.../03/GA_day_them_ngu_van7_chi_tiet.doc · Web viewc) Phong thái ung dung và tinh thần lạc quan của Hồ Chí Minh. - Mặc dù ngày

Chuyên đề:Tõ Vùng TIẾNG VIỆT

I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT

* Giúp học sinh:

- Hiểu cấu tạo của các loại từ ghép , từ láy và nghĩa của từ ghép từ láy; nghĩa của từ, từ

đồng nghĩa, từ trái nghĩa, từ đồng âm.

- Nhận biết và bước đầu phân tích được giá trị của việc dùng từ láy trong văn bản.

- Hiểu giá trị tượng thanh, gợi hình, gợi cảm của từ láy, yếu tố Hán Việt .

- Biết cách sử dụng từ ghép, từ láy, từ Hán Việt ….

II. CHUẨN BỊ

Gv: Tham khảo tài liệu ,soạn giáo án.

Tích hợp một số văn bản đã học.

Hs: Ôn tập lại kiến thức.

III. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP

1. Ổn định

2. Bài cũ

3. Bài mới

*Giới thiệu bài

*Tiến trình hoạt động

I . Tõ ghÐp A. Khái ni ệ m :- Từ ghép là những từ do hai hoặc nhiều tiếng có nghĩa tạo thành.- Ví dụ: hoa + lá = hoa lá. học + hành = học hành.- Chú ý: Trong Tiếng việt phần lớn từ ghép có 2 tiếng.B. Phân loại : 1. T ừ ghép chính ph ụ :- Ghép các tiếng không ngang hàng với nhau.- Tiếng chính làm chỗ dựa, tiếng phụ đứng sau bổ sung nghĩa cho tiếng chính.

- Nghĩa của từ ghép chính phụ hẹp hơn, cụ thể hơn nghĩa của tiếng chính.- Trong từ ghép chính phụ , thường tiếng chính đứng trước, tiếng phụ đứng sau.- Ví dụ: + Bút bút máy, bút chì, bút bi… + Làm làm thật, làm dối, làm giả…2. Từ ghép đẳng lập:-Ghép các tiếng ngang hàng với nhau về nghĩa .-Giữa các tiếng dung để ghép có quan hệ bình đẳng với nhau về mặt ngữ pháp._ Nghĩa của từ ghép đẳng lập chung hơn , khái quát hơn nghĩa của các tiếng dung để ghép.- Có thể đảo vị trí trước sau của các tiếng dùng để ghép.- Ví dụ: _ Áo + quần quần áo quần áo _ Xinh+ tươi Xinh tươi tươi xinh.C. Bài t ậ p : Bài tập 1:

Khoanh tròn vào chữ các đứng trước câu trả lời đúng:Từ ghép chính phụ là từ ghép như thế nào?A . Từ có hai tiếng có nghĩa.B . Từ được tạo ra từ một tiếng có nghĩa.C . Từ có các tiếng bình đẳng về mặt ngữ pháp.D . Từ ghép có tiếng chính và tiếng phụ bổ sung nghĩa cho tiếng chính .Bài tập 2: Hãy sắp xếp các từ sau đây vào bảng phân loại từ ghép: Học hành, nhà cửa, xoài tượng, nhãn lồng, chim sâu, làm ăn, đất cát, xe đạp, vôi ve, nhà khách, nhà nghỉ.Bài tập 3: Nối một từ ở cột A vớ một từ ở cột B để tạo thành một từ ghép hợp nghĩa.A BBút tôiXanh mắtMưa biVôi gặtThích ngắtMùa ngâu

Bài tập 4 : Xác định từ ghép trong các câu sau:a. Trẻ em như búp trên cành Biết ăn ngủ, biết học hành là ngoanb. Nếu không có điệu Nam ai Sông Hương thức suốt đêm dài làm chi. Nếu thuyền độc mộc mất đi Thì hồ Ba Bể còn gì nữa em.c. Ai ơi bưng bát cơm đầy. Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần.

Bài tập 5: Tìm các từ ghép trong đoạn văn sau và cho chúng vào bảng phân loại : “ Mưa phùn đem mùa xuân đến , mưa phùn khiến những chân mạ gieo muộn nảy xanh lá mạ. Dây khoai, cây cà chua rườm rà xanh rợ các trảng ruộng cao. Mầm cây sau sau, cây nhội hai bên đường nảy lộc, mỗi hôm trông thấy mỗi khác.…Những cây bằng lăng mùa hạ ốm yếu lại nhú lộc. Vầng lộc non nảy ra. Mưa bụi ấm áp. Cái cây được cho uống thuốc.”* Gợi ý trả lời:Bài tập 1: DBài tập 2: Từ ghép chính phụ

Học hành, nhà cửa, nhãn lồng, chim sâu, xe đạp, vôi ve, nhà khách, nhà nghỉ.

Từ ghép đẳng lập

Nhà cửa, làm ăn, đất cát

Bài tập 3: Bút bi, xanh ngắt, mưa ngâu, vôi tôi, thích mắt, mùa gặtBài tập 4: Câu Từ ghép đẳng lập Từ ghép chính phụa Ăn ngủ. Học hành.b Điệu Nam Ai, sông Hương,

thuyền độc mộc, Ba Bể.c Dẻo thơm. Bát cơm .

Bài tập 5: Từ ghép chính phụ

Mưa phùn, mùa xuân, chân mạ, dây khoai, cây cà chua, xanh rợ, mầm cây, cây nhôi .

Từ ghép đẳng lập

Cây bàng, cây bằng lăng, mùa hạ, mưa bụi, uống thuốc .

II . Tõ l¸y:A. Khái niệm:- Từ láy là một kiểu từ phức đặc biệt có sự hòa phối âm thanh, có tác dụng tạo nghĩa giữa các tiếng. Phần lớn từ láy trong Tiếng Việt được tạo ra bằng cách láy tiếng gốc có nghĩa.- Ví dụ : + Khéo khéo léo. + Xinh xinh xắn.B. Phân loại: 1 . Từ láy toàn bộ :- Láy toàn bộ giữ nguyên thanh điệu: Ví dụ: xanh xanh xanh.- Láy toàn bộ có biến đổi thanh điệu: Ví dụ: đỏ đo đỏ.2. Láy bộ phận : - Láy phụ âm đầu: Ví dụ: Phất phất phơ- Láy vần: Ví dụ: xao lao xao.

C. Tác dụng:- Từ láy giàu giá trị gợi tả và biểu cảm. Có từ láy làm giảm nhẹ hoặc nhấn mạnh sắc thái ý nghĩa so với từ gốc. Từ láy tượng hình có giá trị gợi tả đường nét, hình dáng màu sắc của sự vật. Từ láy tượng thanh gợi tả âm thanh. Lúc nói và viết biết sử dụng từ láy sẽ làm cho câu văn câu thơ giàu hình tượng, nhạc điệu.- Ví dụ: “ Lom khom dưới núi tiều vài chú Lác đác bên sông chợ mấy nhà.”D. Bài tập.Bài tập 1. Khoanh tròn vào chữ cái đứng trước câu trả lời đúng.1. Từ láy là gì ?A. Từ có nhiều tiếng có nghĩa.B.Từ có các tiếng giống nhau về phụ âm đầu.C. Từ có các tiếng giống nhau về vần.D.Từ có sự hòa phối âm thanh dựa trên cơ sở một tiếng có nghĩa.2.Trong những từ sau từ nào không phải từ láy.A. Xinh xắn. B.Gần gũi. C. Đông đủ. D.Dễ dàng.3.Trong những từ sau từ nào là từ láy toàn bộ?A. Mạnh mẽ. B. Ấm áp.C. Mong manh. D. Thăm thẳm.Bài tập 2: Hãy sắp xếp các từ sau vào bảng phân loại từ láy :“Long lanh, khó khăn , vi vu, linh tinh, loang loáng, lấp lánh, thoang thoảng,nhỏ nhắn,ngời ngời, bồn chồn, hiu hiu”.Bài tập 3. Điền thêm các từ để tạo thành từ láy.- Rào …. ;….bẩm;….tùm;…nhẻ;…lùng;…chít;trong…;ngoan…;lồng…; mịn…; bực….;đẹp….Bài tập 4 : Cho nhóm từ sau: “ Bon bon, mờ mờ, xanh xanh, lặng lặng, cứng cứng, tím tím, nhỏ nhỏ, quặm quặm, ngóng ngóng”.Tìm các từ láy toàn bộ không biến âm, các từ láy toàn bộ biến âm?Gợi ý trả lời : Bài tập 11D. 2. D 3. D.Bài tập 2Từ láy toàn bộ Ngời ngời, hiu hiu, loang loáng, thăm thẳm.Từ láy bộ phận Long lanh , khó khăn, nhỏ nhắn, bồn chồn, lấp

lánh.Bài tập 3.- Rào rào, lẩm bẩm, um tùm, nhỏ nhẻ, lạnh lùng, chi chít, trong trắng, ngoan ngoãn, lồng lộn, mịn màng, bực bội, đẹp đẽ .Bài tập 4:

*Các từ láy toàn bộ không biến âm: Bon bon, xanh xanh, mờ mờ .* Các từ láy toàn bộ biến âm: Quằm quặm, lẳng lặng, ngong ngóng, cưng cứng, tim tím, nho nhỏ.III . Tõ H¸n ViÖt : A. Khái niệm:- Từ Hán Việt là từ gốc Hán nhưng được đọc theo cách Việt, viết bằng chữ cái la-tinh và đặt vào trong câu theo văn phạm Việt Nam.- Ví dụ: Sính lễ, trưởng thành, gia nhân…*Chú ý :-Tiếng để cấu tạo từ Hán Việt gọi là yếu tố Hán Việt: + Ví dụ : Xuất /quỷ / nhập / thần 4 chữ,4 tiếng, 4 yếu tố Hán Việt.- Có yếu tố Hán Việt được dùng độc lập: + Ví dụ : Sơn , thủy, thiên, địa, phong ,vân…- Có yếu tố Hán Việt không được dùng độc lập, hoặc ít được dùng độc lập mà chỉ được dùng để tạo từ ghép. + Ví dụ : Tiệt nhiên, như hà, nhữ đẳng…- Có yếu tố Hán Việt đồng âm nhưng khác nghĩa. + Ví dụ : Hữu- bạn Tình bằng hữu. Hữu- bên phải Hữu ngạn sông Hồng. Hữu- có Hữu danh vô thực.B. Từ ghép Hán Việt1. Từ ghép đẳng lập : * Do hai hoặc nhiều tiếng Hán Việt có nghĩa tạo thành.- Ví dụ: + Quốc gia Quốc (nước) + gia (nhà)2. Từ ghép chính phụ . * Từ ghép chính phụ Hán Việt được ghép theo 2 kiểu:- Tiếng chính đứng trước, tiếng phụ đứng sau.+ Ví dụ: Ái quốc, đại diện, hữu hiệu…- Tiếng phụ đứng trước , tiếng chính đứng sau:+ Ví dụ: Quốc kì, hồng ngọc, mục đồng , ngư ông…C. Sử dụng từ Hán Việt :- Phải hiểu nghĩa của từ Hán Việt để sử dụng cho đúng, cho hợp lí, cho hay lúc giao tiếp, để hiểu đúng văn bản nhất là thơ văn cổ. Tiếng Việt trong sáng, giàu đẹp một phần do cha ông ta đã sử dụng một cách sáng tạo từ Hán Việt.- Sử dụng từ Hán Việt đúng cảnh, đúng tình, đúng người… có thể tạo nên không khí trang nghiêm, trọng thể, biểu thị thái độ tôn kính, trân trọng lúc giao tiếp. Từ Hán Việt có thể làm cho thơ văn thêm đẹp: cổ kính, hoa mĩ, trang trọng và trang nhã.D . Bài tập :Bài tập 1 : Khoanh tròn vào chữ cái đứng trước câu trả lời đúng1 . Chữ “thiên” trong từ nào sau đây không có nghĩa là “trời ”?A . Thiên lí. B. Thiên thư. C . Thiên hạ . D . Thiên thanh.

2 . Từ Hán Việt nào sau đây không phải là từ ghép đẳng lập ?A . Xã tắc. B . Quốc kì. C . Sơn thủ . D . Giang sơn.Bài tập 2: Giải thích ý nghĩa của các yếu tố Hán – Việt trong thành ngữ sau: “ Tứ hải giai huynh đệ ”Bài tập 3: Xếp các từ sau vào bảng phân loại từ ghép Hán Việt : “ Thiên địa, đại lộ, khuyển mã , hải đăng , kiên cố , tân binh , nhật nguyệt , quốc kì , hoan hỉ , ngư ngiệp”* Gợi ý trả lời :Bài tập 1 :1 A . 2 . B .Bài tập 2 :- Tứ : bố Hải : biển . Bốn biển đều là anh em .- Giai : đều .- Huynh : anh .- Đệ : em .Bài tập 3 :

Từ ghép đẳng lập - Thiên địa , khuyển mã , kiên cố , nhật nguyệt , hoan hỉ .

Từ ghép chính phụ Đại lộ , hải đăng ,tân binh , ngư nghiệp .III . Tõ ®ång nghÜaA . Khái niệm : - Từ đồng nghĩa là những từ có nghĩa giống nhau hoặc gần giống nhau .- Ví dụ : Mùa hè – mùa hạ , quả - trái , sinh - đẻ ….B. Phân loại :1 . Từ đồng nghĩa hoàn toàn :- Là những từ có ý nghĩa tương tự nhau , không có sắc thái ý nghĩa khác nhau .- Ví dụ :

+ “ Áo chàng đỏ tựa ráng pha ,Ngựa chàng sắc trắng như là tuyết in .”

( Chinh phụ ngâm ) + “Khuyển mã chí tình ” ( Cổ ngữ )2 . Từ đồng nghĩa không hoàn toàn :- Là những từ có nghĩa gần giống nhau nhưng sắc thái ý nghĩa khác nhau .- Ví dụ :

+ “Giữa dòng bàn bạc việc quânKhuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền” .

( Hồ Chí Minh )“Mênh mông bốn mặt sương mù

Đất trời ta cả chiến khu một lòng ”.

(Việt Bắc – Tố Hữu)

C . Bài tập :Bài tập 1 : Khoanh tròn vào chữ cái đứng trước câu trả lời đúng1 . Từ nào sau đây đồng nghĩa với từ “thi nhân ” ?A . Nhà văn . B . Nhà thơ . C . Nhà báo . D . Nghệ sĩ .2 . Yếu tố “tiền” trong từ nào sau đây không cùng nghĩa với những yếu tố còn lại ?A . Tiền tuyến . B . Tiền bạc . C . Cửa tiền . D . Mặt tiền .Bài tập 2 : Điền từ thích hợp vào các câu dưới đây : “ Nhanh nhảu , nhanh nhẹn , nhanh chóng ” .a) Công việc đã được hoàn thành ……………….b) Con bé nói năng …………………c) Đôi chân Nam đi bóng rất …………………Bài tập 3 : Xếp các từ sau vào các nhóm từ đồng nghĩa.Chết, nhìn, cho, chăm chỉ, hi sinh, cần cù, nhòm, siêng năng, tạ thế, biếu, cần mẫn, thiệt mạng, liếc, tặng, dòm, chịu khó .Bài tập 4 : Cho đoạn thơ: " Trên đường cát mịn một đôi Yếm đỏ khăn thâm trẩy hội chùa Gậy trúc dát bà già tóc bạc Tay lần tràn hạt miệng nam mô" (Nguyễn Bính)a) Tìm từ đồng nghĩa với các từ in đậm.b) Đặt câu với các từ em vừa tìm được.Bài tập 5 : Viết một đoạn văn khoảng 8 – 12 câu ( chủ đề ngày khai trường ) trong đó có sử dụng từ đồng nghĩa .* Gợi ý :Bài tập 1 :1 . A . 2 . B .Bài tập 2 : a ) Nhanh chóng . b ) Nhanh nhảu . c ) Nhanh nhẹn .Bài tập 3 :Từ đồng nghĩa hoàn toàn Chăm chỉ , cần cù , siêng năng ,

cần mẫn , chịu khó ,Từ đồng nghĩa không hoàn toàn Chết , hi sinh , tạ thế , thiệt

mạng ,cho , biếu , tặng , nhìn , liếc , nhòm , dòm

* Hoặc có thể xếp như sau :a) chết, hi sinh, tạ thế, thiệt mạng

b) nhìn, nhòm, ngó, liếc, dòmc) cho, biếu, tặngd) kêu, ca thán, than, than vãne) chăn chỉ, cần cù, siêng năng, cần mẫn,chịu khóg) mong, ngóng, trông mongBài tập 4 :a ) tìm từ đòng nghĩa ; đỏ - thắm, đen – thâm, bạc – trắngb) hs chú ý đặt câu cho đúng sắc thái IV . Từ trái nghĩa A . Khái niệm - Từ trái nghĩa là những từ có nghĩa trái ngược nhau , xét trên một cơ sở chung nào đó .- Ví dụ :

Chết vinh còn hơn sống nhục B . Tác dụng :- Từ trái nghĩa được sử dụng trong thể đối , tạo các hình tượng tương phản, gây ấn tượng mạnh , làm cho lời nói thêm sinh động .C . Bài tập Bài tập 1 : Tìm các từ trái nghĩa trong các câu ca dao, tục ngữ sau:a) Thân em như củ ấu gai Ruột trong thì trắng vỏ ngoài thì đenb) Anh em như chân với tay Rách lành đùm bọc dở hay đỡ đầnc) Người khôn nói ít hiểu nhiều Không như người dại lắm điều rườm taid) Chuột chù chê khỉ rằng " Hôi!"

Khỉ mới trả lời: "cả họ mầy thơm!"Bài tập 2 : Điền các từ trái nghĩa thích hợp vào các câu tục ngữ sau:a) Một miếng khi đói bằng một gói khi………b) Chết……….còn hơn sống đụcc) Xét mình công ít tội ……d) Khi vui muốn khóc , buồn tênh lại …………..e) Nói thì……………….làm thì khóg) Trước lạ sau……………….Bài tập 3 : Viết một đoạn văn từ 10 12 câu ( chủ đề học tập ) trong đó có sử dụng từ trái nghĩa .* Gợi ý :Bài tập 1 :a) Trắng – đen , Trong – ngoài . b) Rách – lành , Dở - hay . c) Ít nhiều , Khôn – dại . d) Hôi – thơm .Bài tập2 :a) No . b) vinh . c) Nhiều . d) Cười . e) Dễ . g) Quen .Bài tập 3 : HS tự viết .

VI . Từ đồng âm A . Khái niệm - Từ đồng âm là những từ giống nhau về âm thanh nhưng nghĩa khác xa nhau , không liên quan gì tới nhau . - Ví dụ : + “ Ai xui con cuốc gọi vào hè Cái nóng nung người nóng nóng ghê ”

( Nguyễn Khuyến ) + “ Tổ quốc tôi như một con tàu Mũi thuyền ta đó – mũi Cà Mau ” ( Mũi Cà Mau – Xuân Diệu )B . Sử dụng từ đồng âm - Từ đồng âm chỉ có thể hiểu đúng nghĩa qua các từ đi kèm với nó .- Căn cứ vào hoàn cảnh giao tiếp ta mới nhận diện được nghĩa của từ đồng âm và viết đúng chính tả .C . Bài tập Bài tập 1 : Giải thích nghĩa của các cặp từ : a) Những đôi mắt sáng 1 thức đến sáng 2 .

b) Sao đầy hoàng hôn trong1 mắt trong2 .

c) - Mỗi hình tròn có mấy đường kính1 .

- Giá đường kính 2đang hạ .Bài tập 2 : Xác định từ loại của từ “đông” , “chè ” trong các câu sau :- Mùa đông1 đã về thật rồi .

- Mặn quá , tiết không sao đông2 được .

- Nấu thịt đông3 nên cho nhiều mọc nhĩ .

- Những nương chè1 đã phủ xanh đồi trọc .

- Chè 2đố đen ăn vào những ngày nóng thì thật là tuyệt .

- Bán cho tôi cốc nước chè 3xanh bà chủ quán ơi !Bài tập 3 : Đặt câu với các cặp từ đồng âm sau :a) Đá ( danh từ ) – đá ( động từ ) .b) Bắc ( danh từ ) – bắc (động từ ) .c) Thân ( danh từ ) – Thân ( tính từ ) .* Gợi ý :Bài tập 1 :a) - Sáng 1 : Tính chất của mắt , trái nghĩa với mờ , đục , tối .

- Sáng 2 : Chỉ thời gian , phân biệt với trưa , chiều , tối .

b) - Trong1 : chỉ vị trí , phân biệt với ngoài , giữa .

- Trong2 : Tính chất của mắt , trái nghĩa với mờ , đục , tối .

c) - Đường kính1 : dây kính lớn nhất đi qua tâm đường tròn .

- Đường kính2 : Sản phẩm được chế biến từ mía , củ cải , …Bài tập 2 :- Đông1 , đông3 : danh từ ; đông 2 : động từ .

- Chè1 , chè2, chè3 : danh từ .Bài tập3 :a) Con ngựa đá đá con ngựa vằn .b) Bắc đã bắc xong nồi cám lợn .c) Những người thân khi trở về họ lại càng thân thiết hơn .

IV. C ủng c ố :

* GV củng cố, khái quát cho HS n ội dung cơ b ản về văn biểu cảm để HS khắc sâu

kiến thức đã học.

V. Hướng dẫn HS về nhà :

Đọc chuẩn bị những kiến thức về ngữ pháp Tiếng Việt.

Chuyên đề

Ng÷ ph¸p TIẾNG VIỆTI. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT

* Giúp học sinh:

- Hiểu thế nào là đại từ, quan hệ từ , thành ngữ, câu đặc biệt, câu rút gọn, câu chủ động,

câu bị động, trạng ngữ, dấu câu…

- Củng cố lí thuyết.

- Phân biệt được các từ loại, biết cách đặt câu có sử dụng từ loại.

- Sử dụng từ loại đúng nơi, đúng chỗ, đúng hoàn cảnh giao tiếp.

- Biết vận dụng phần từ loại vào việc viết văn….

II. CHUẨN BỊ

Gv: Tham khảo tài liệu, soạn giáo án.

Tích hợp một số văn bản đã học.

Hs: Ôn tập lại kiến thức.


1. Ổn định

2. Bài cũ

3. Bài mới



I . Đại từA. Khái niệm. - Đai từ là những từ dùng để trỏ (chỉ) hay hỏi về người, sự vật, hoạt động tính chất trong một ngữ cảnh nhất định của lời nói.- Ví dụ :

Mình về với Bác đường xuôiThưa giùm Việt Bắc không nguôi nhớ người.

B. Phân loại:1. Đại từ để trỏ :* Dùng để chỉ người, sự vật (còn gọi là đại từ xưng hô, đại từ

nhân xưng) gồm có : tôi , tao , tớ, chúng tao, chúng tôi, chúng tớ, mày, chúng mày, nó, hắn, chúng nó, họ…- Ví dụ : “Sao không về hả chó Nghe bom thằng Mĩ nổ Mày bỏ chạy đi đâu Tao chờ mày đã lâu Cơm phần mày để cửa Sao không về hả chó Tao nhớ mày lắm đó Vàng ơi là vàng ơi ?”* Người ta chia đại từ thành 3 ngôi:

Ngôi /Số Số ít Số nhiềuNgôi thứ nhất Tôi, tao , tớ, ta Chúng tôi, chúng

tao, chúng taNgôi thứ hai Mày , cậu Chúng màyNgôi thứ ba Nó , hắn , y Chúng nó, họ

- Đại từ nhân xưng rất quan trọng trong lúc nói và viết. Dùng đại từ nhân xưng có giá trị biểu cảm cao, chỉ rõ thái độ than sơ, khinh trọng…_ Ví dụ :

Giặc giữ cớ sao xâm phạmChúng bay sẽ bị đánh tơi bời.

* Lúc xưng hô một số danh từ chỉ người như : Ông , bà , cha, mẹ, cô, bác…được sử dụng như đại từ nhân xưng…_ Ví dụ : Cháu đi liên lạc Vui lắm chú à? Ở đồn Mang Cá Thích hơn ở nhà.*Trỏ số lượng : bấy,bấy nhiêu ._ Ví dụ : Phũ phàng chi bấy hóa công Ngày xanh mòn mỏi má hồng phôi pha.* Trỏ sự vật trong không gian ,thời gian : đây, đó, kia , ấy , này, nọ, bây giờ, bấy giờ…_ Ví dụ :

Những là sen ngó đào tơMười lăm năm mới bây giờ là đây.

* Trỏ hoạt động tính chất sự việc : vậy,thế… _ Ví dụ : Các em ngoan thế, vừa lao động giỏi , vừa học tập giỏi.2. Đại từ để hỏi. * Hỏi về người,sự vật : ai, gì ._ Ví dụ :

Những ai mặt bể chân trờiNghe mưa ai có nhớ nhời nước non.

* Hỏi về số lượng : bao nhiêu , mấy .

- ví dụ : Ai ơi đừng bỏ ruộng hoang

Bao nhiêu tấc đât tấc vàng bấy nhiêu.* Hỏi về không gian, thời gian: đâu, bao giờ. - Ví dụ:

Bao giờ cây lúa còn bongThì còn ngọn cỏ ngoài đồng trâu ăn.

C. Bài tập.Bài tập 1 : Khoanh tròn vào chữ cái đứng trước câu trả lời đúng .1. Từ nào là đại từ trong câu ca dao sau :

Ai đi đấu đấy hỡi aiHay là trúc đã nhớ mai đi tìm.

A. Ai. B. Trúc. C. Mai. D. Nhớ.2. Đại từ tìm được ở trên được dùng để làm gì ?A, Trỏ người B.Trỏ vật. C. Hỏi người. D. Hỏi vật.3. Từ “bác” trong ví dụ nào dưới đây được dùng như đại từ xưng hô?A. Anh Nam là con trai của bác tôi.B. Người là Cha là Bác là Anh.C. Bác được tin rằng \ Cháu làm liên lạc.D. Bác ngồi đó lớn mênh mông.4. Trong câu “Tôi đi đứng oai vệ” đại từ “tôi” thuộc ngôi thứ mấy ? A. Ngôi thứ hai. B. Ngôi thứ ba số ít.C. Ngôi thứ nhất số nhiều. D. Ngôi thứ nhât số ít.5. Nối một dòng ở cột A với một dòng ở cột B sao cho phù hợp ?

A B1 Bao giờ 1 Hỏi về người và vật.2 Bao nhiêu 2 Hỏi về hoạt động tính chất sự vật.3 Thế nào 3 Hỏi về số lượng4 Ai 4 Hỏi về thời gian.

Bài tập 2 : Nhận xét đại từ “ai ”trong câu ca dao sau :

“ Ai làm cho bể kia đầy Tìm và phân tích đại từ trong những câu saua) Ai ơi có nhớ ai khôngTrời mưa một mảnh áo bông che đầu Nào ai có tiếc ai đâu Áo bông ai ướt khăn đầu ai khô ( Trần Tế Xương)

b) Chê đây láy đấy sao đànhChê quả cam sành lấy quả quýt khô ( ca dao)c) Đấy vàng đây cũng đồng đenĐấy hoa thiên lý đây sen Tây Hồ ( Ca dao)

Cho ao kia cạn , cho gầy cò con ”

*Gợi ý trả lời :Bài tập 1 :1.A 2. C 3. C 4. D5. A1- B4 ; A2- B3 ; A.3 – B2 ; A4 - B1Bài tập 2 :- Ai : + Hỏi về người và sự vật . + Người , sự vật không xác định được ; do đó “ ai ” là đại từ nói trống ( phiếm chỉ )II.. Quan hệ từA . Khái niệm :- Quan hệ từ là từ dùng để liên kết từ với từ , đoạn với đoạn , câu với câu , để góp phần làm cho câu chọn nghĩa , hoặc tạo nên sự liền mạch lúc diễn đạt (Quan hệ từ dùng để biểu thị các ý nghĩa quan hệ như sở hữu, so sánh, nhân quả … giữa các bộ phận của câu hay giữa câu với câu trong đoạn văn).- Ví dụ : + Cảnh đẹp như tranh .B . Phân loại :1 . Giới từ :- Giới từ là những từ dùng để liên kết các thành phần có quan hệ ngữ pháp chính phụ . Đó là các từ : của , bằng , với , về , để , cho , mà , vì , do như , ở , từ …- Ví dụ : + “ Cốm là thức quà riêng biệt của đất nước , là thức dâng của những cánh đồng lúa bát ngát , mang trong hương vị tất cả cái mộc mạc , giản dị và thanh khiết của đồng quê nội cỏ An Nam ” .

(Một thứ quà của lúa non : cốm - Thạch Lam) 2 . Liên từ - Liên từ là từ dùng để liên kết các thành phần ngữ pháp đẳng lập . Đó là các từ : và , với , cùng , hay , hoặc , nhưng , mà , chứ , hễ , thì , giá , giả sử , tuy , dù …- Ví dụ : + “ Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn Mà em vẫn giữ tấm lòng son ” . (Bánh trôi nước – Hồ Xuân Hương)C . Cách sử dụng quan hệ từ- Khi nói hoặc viết, có những trường hợp bắt buộc phải dùng quan hệ từ. Đó là những trường hợp nếu không có quan hệ từ thì câu văn sẽ đổi nghĩa hoặc không rõ nghĩa. Bên cạnh đó, cũng có trường hợp không bắt buộc phải dùng quan hệ từ (dùng cũng được không dùng cũng được)- Có một số quan hệ từ được dùng thành cặp* Các cặp quan hệ từ : Vì – nên ; nếu – thì ; tuy – nhưng D Các lỗi thường gặp về quan hệ từ

- Thiếu quan hệ từ- Dùng từ quan hệ từ không thích hợp về nghĩa- Thừa quan hệ từ- Dùng quan hệ từ mà không có tác dụng liên kếtE . Bài tập Bài tập 1 : Cho biết có mấy cách h* Luyện tậpBài 1: Hai từ cho trong hai câu sau đây, từ nào là quan hệ từ?- Ông cho cháu quyển sách này nhé- Ừ, ông mua cho cháu đấy

III . Thành ngữ1 Khái niệm: Thành ngữ là loại cụm từ có cấu tạo cố định, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnhvd: tham sống sợ chết, năm châu bốn biển, ruột để ngoài da, mẹ góa con côi2. Nghĩa của thành ngữ Có thể bắt nguồn trực tiếp từ nghĩa đen của những từ tạo nên nó, nhưng thường thông qua một số nét chuyển nghĩa như ẩn dụ, so sánh

3. Chức vụ+ Làm chủ ngữ, vị ngữ trong câu hay làm phụ ngữ trong cụm danh từ+ Thành ngữ ngắn gọn, hàm súc, có tính hình tượng, tính biểu cảm cao4 . Bài tập:BT 1: Thành ngữ thuần Việt đồng nghĩa với thành ngữ Hán Việt+ Trăm trận trăm thắng+ Nửa tin nửa ngờ+ Cành vàng lá ngọc+ Miệng nam mô bụng bồ dao găm

BT 2: Đặt câu:Bạn làm sao mà mặt nặng mày nhẹ vậy?

IV Các thành phần chính của câu

H:Ở lớp 6 các em đã được học các thành chính của câu vậy thế nào là thành phần chính của câu?H:Vậy trong câu thành phần nào được gọi là thành phần chính?

H:Em hãy nêu đặc điểm của vị ngữ?đặt câu có vị ngữ?H:Em hãy nêu đặc điểm của chủ ngữ?đặt câu có thành phần chủ ngữ?H:Em đã đực học các kiểu câu nào? Câu trần thuật Câu cầu khiếnCâu nghi vấnCâu cảm thánH:ờ lớp 6 em được học kiểu câu nào? -câu trần thuật đơn.H:Thế nào là câu trần thuật đơn?cho ví dụ minh họa?

Bài 1 : xác định các thành phần chính trong các câu sau?Ngày mai tôi đi học thêm môn ngữ văn.Người ta gọi chàng là Sơn TinhTre là người bạn thân thiết nhất của người nông dân.

Bµi 2:viết một đoạn văn từ năm đến bảy câu tả cành trường em câu trần thuật đơn.xác định bằng cách gạch chân. Học sinh viết ra nháp Gv thu bài của một số em chấm điểm.

(?) ThÕ nµo lµ c©u rót gän?

1.Khái niệm: - Thành phần chính của câu là những thành phần bắt buộc phải có mặt để câu có cấu tạo hoàn chỉnh và diễn đạt một ý trọn vẹn.Thành phần không bắt buộc có mặt đượ gọi là thành phần phụ.- Trong câu chủ ngữ và vị ngữ là thành phần chính của câu

a . Vị ngữ là thành phần chính của câu có khả năng kết hợp với các phó từ chỉ quan hệ thời gian và trả lời cho câu hỏi làm gì?,làm sao?,như thế nào? Hoặc là gì?.- Vị ngữ thường là động từ hoặc cụm động từ, tính từ hoặc cụm tính từ,danh từ hoặc cụm danh từ.- trong câu có thể có một hoặc nhiều vị ngữ.Vd:Tôi// đang học bài,làm bài b.Chủ ngữ l2 thành phần chính của câu nêu tên sự vật hiện tượng có hành động, đặc điểm trạng thái….Được miêu tả ở vị ngữ.Chủ ngữ thường trả lời cho các câu hỏi ai?,con gì?, cái gì? Chủ ngữ thường là danh từ,đại từ hoặc cụm danh từ.trong những trường hợp nhất định, động ừ tính từ hoặc cụm động từ, cụm tính từ cũng có thể làm chủ ngữ.Câu có thể có một hoặc nhiều chủ ngữ.Ví dụ:Liên //là người bạn thân nhất của tôi. CNV 2. Luyện tập:Bài 1Ngày mai tôi// đi học thêm môn ngữ văn. Cn vnNgười ta //gọi chàng là Sơn TinhCn vnTre// là người bạn thân thiết nhất của người Cn vnnông dân.Bài 2: Viết đoạn văn ngắn

V. C©u rót gän A.Lý thuyÕt 1. Kh¸i niÖm- Lµ c©u cã thÓ lîc bá sè thµnh phÇn cña c©u.

(?) Rót gän c©u nh»m môc ®Ých g×?(?) Ngêi ta cã thÓ rót gän nh÷ng thµnh phÇn nµo cña c©u- CN, VN hoÆc c¶ CN vµ VN

(?) LÊy vÝ dô- Häc ¨n, häc nãi, häc gãi häc më

(?) Khi rót gän c©u cßn lu ý ®iÒu g×?- Tr¸nh viÖc hiÓu sai néi dung c©u nãi- Tr¸nh biÕn c©u nãi thµnh c©u céc lèc khiÕm nh·

Bµi 1 : T×m c©u rót gän chñ ng÷ trong ®o¹n trÝch sau vµ cho biÕt t¸c dông cña nã:“Ngµy xa, bè MÞ lÊy mÑ MÞ kh«ng cã ®ñ tiÒn cíi, ph¶i ®Õn vay nhµ Thèng LÝ, bè cña Thèng LÝ P¸ Tra b©y giê. Mçi n¨m ®em nép l¹i cho chñ nî mét n-¬ng ng«. §Õn tËn khi hai vî chång vÒ giµ råi mµ còng cha tr¶ ®ñ ®îc nî. Ngêi vî chÕt còng cha tr¶ hÕt nî.”Bài 2 : T×m các câu rút gọn cã trong bµi cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª

Bµi 3 : T×m c©u rót gän trong çc ®o¹n trÝch sau vµ cho biÕt t¸c dông cña nã:

2.Môc ®Ých c©u rót gän- Lµm c©u gän h¬n, th«ng tin nhanh, tr¸nh lÆp nh÷ng tõ ng÷ ®· xuÊt hiÖn ë c©u tríc.- Ngô ý hµnh ®éng nãi trong c©u lµ cña chung mäi ngêi.

3. Nh÷ng l u ý khi rút gọn câu : - Tr¸nh viÖc hiÓu sai néi dung c©u nãi- Tr¸nh biÕn c©u nãi thµnh c©u céc lèc khiÕm nh·

B .Thực hành :Bµi 1 : T×m c©u rót gän chñ ng÷ trong ®o¹n trÝch sau vµ cho biÕt t¸c dông cña nã?

- Mçi n¨m ®em nép l¹i cho chñ nî mét n¬ng ng«.

->T¸c dông: Lµm c©u gän h¬n vµ tr¸nh lÆ l¹i tõ ng÷ ®ac cã (b« mÑ MÞ)

Bài 2 : Các câu rút gọn trong đoạn trích như sau.

a) Mãi không về.b) Cứ nhắm mắt lại là dường như vang bên tai

tiếng đọc bài trầm bỗng.

Bài 3: Các câu rút gọn trong đoạn trích như sau:

a) - Đem chia đồ chơi ra đi!- Không phải chia nữa.- Lằng nhằn mãi. Chia ra!

=>TD: tập trung sự chú ý của người nghe vào nội dung câu nói.b) Ăn chuối xong là cứ tiện tay vứt toẹt ngay

cái vỏ ra cửa, ra đường…=> TD: ngụ ý rằng đó việc làm của những người có thói quen vứt rác bừa bãi.c) Tháng hai trồng cà, tháng ba trồng đỗ.

Bài 4 : T¹i sao trong thơ, ca dao, hiện tượng rút gọn chủ ngữ tương đối phổ biến.

Bài 5 : Các câu sau nếu bị rút gọn chủ ngữ thì sẽ thành các câu như thế nào? ViÖc rót gän c©u nhvËy cã ®îc kh«ng ? t¹i sao?- C« biết chuyện rồi. C« thương em lắm.- C« tặng em. Về trường mới, cố gắng học nhé!Bµi 6 : Viết đoạn văn ngắn có sử dụng câu rút gọn- HS: viÕt ®o¹n v¨n ®äc vµ nhËn xÐt

(?) ThÕ nµo lµ c©u ®Æc biÖt (?) Nªu t¸c dông cña c©u ®Æc biÖt?

Bài tập 1 : Nêu tác dụng của những câu in đậm trong đoạn trích sau đây:a) Buổi hầu sáng hôm ấy.Con mẹ Nuôi, tay cầm lá đơn, đứng ở sân công đường. (Nguyễn Công Hoan)b) Tám giờ. Chín giờ. Mười giờ. Mười một giờ.Sân công đường

=> hành động nói đến là của chung mọi người.d) Nhứ người sắp xa, còn trước mặt…nhứ một

trưa hè gà gáy khan…nhớ một thành xưa son uể oải…

Bài 4 : Trong thơ, ca dao, hiện tượng rút gọn chủ ngữ tương đối phổ biến. Chñ ngữ được hiểu là chính tác giả hoặc là những người đồng cảm với chính tác giả. Lối rút gọn như vậy làm cho cáh diễn đạt trở nên uyển chuyển, mềm mại, thể hiện sự đồng cảm.Bài 5 : Các câu trên nếu bị rút gọn chủ ngữ thì sẽ thành các câu:

- Biết chuyện rồi. Thương em lắm.- Tặng em. Về trường mới, cố gắng học nhé!

Sẽ làm cho câu mất sắc thái tình cảm thương xót của cô giáo đối với nhân vật em.

VI .C©u ®Æc biÖt : A . Lý Thuyết : 1. Kh¸i niÖm- Lµ c©u kh«ng cÊu t¹o theo m« h×nh CN-VN

2. Tác dụng :- Nêu thời gian, không gian diễn ra sự việc.- Thông báo sự liệt kê sự tồn tại của các sự vật, hiện tượng.- Biểu thị cảm xúc.- Gọi đáp.B .Thực hành :.Bài tập 1:

Tác dụng của những câu in đậma) Nêu thời gian, diễn ra sự việc.b) Nêu thời gian, diễn ra sự việc.c) Nêu thời gian, diễn ra sự việc.

Bài tập 2: Phân biệt câu đặc biệt và câu rút gọn trong những trường hợp sau:a) Vài hôm sau. Buổi chiều.

chưa lúc nào kém tấp nập. ( Nguyễn Thị Thu Hiền)c) Đêm. Bóng tối tràn đầy trên bến Cát Bà. ( giáo trình TV 3, ĐHSP)Bài tập 2: Phân biệt câu đặc biệt và câu rút gọn trong những trường hợp sau:a) Vài hôm sau. Buổi chiều.Anh đi bộ dọc con đường từ bến xe tìm về phố thị.b) Lớp sinh hoạt vào lúc nào? - Buổi chiềuc) Bên ngoài. Người đang đi và thời gian đang trôi. ( Nguyễn Thị Thu Huệ)d) Anh để xe trong sân hay ngoài sân?- Bên ngoàie) Mưa. Nước xối xả đổ vào mái hiên. (Nguyễn Thị Thu Huệ)g) Nước gì đang xối xả vào mái hiên thế? - MưaBµi tËp3: Trong nh÷ng trêng hîp sau ®©y, c©u ®Æc biÖt dïng ®Ó lµm g×?a)Nhµ «ng X. Buæi tèi. Mét chiÕc ®Ìn m¨ng s«ng. Mét bé bµn ghÒ. ¤ng X ®ang ngåi cã vÎ chê ®îi.b)MÑ ¬i! ChÞ ¬i! Em ®· vÒ.c)Cã ma!d)§Ñp qu¸! Mét ®µn cß tr¾ng ®ang bay k×a!

Bài tập 4. Viết một đoạn văn có dùng câu rút gọn và câu đặc biệt .- HS: viÕt ®o¹n v¨n ®äc vµ nhËn xÐt

CĐB CĐBAnh đi bộ dọc con đường từ bến xe tìm về phố thị.b) Lớp sinh hoạt vào lúc nào? - Buổi chiều.(CRG)c) Bên ngoài.(CĐB)Người đang đi và thời gian đang trôi. ( Nguyễn Thị Thu Huệ)d) Anh để xe trong sân hay ngoài sân?- Bên ngoài( CRG)e) Mưa. ( ĐB) Nước xối xả đổ vào mái hiên. (Nguyễn Thị Thu Huệ)g) Nước gì đang xối xả vào mái hiên thế? - Mưa (CRG)

Bµi tËp3 : a)Nhµ «ng X. Buæi tèi. Mét chiÕc ®Ìn m¨ng s«ng. Mét bé bµn ghÒ.b)MÑ ¬i! ChÞ ¬i!c)Cã ma!

d)§Ñp qu¸!

VII. So s¸nh c©u ®Æc biÖt vµ c©u rót gän A >Lý thuyÕt :

Caâu ñaëc bieät

Caâu ruùt goïn

- Caâu khoâng coù caáu taïo theo moâ hình CN – VN.- Caâu ñaëc bieät khoâng theå khoâi

- Caâu ruùt goïn laø kieåu caâu bình thöôøng bò löôïc boû CN hoaëc VN, hoaëc caû CN,

phuïc CN – VN. VN.- Coù theå khoâi phuïc laïi CN, VN.

B . Bµi tËp :Baøi 1:+ Caâu ñaëc bieät: Heø.+ Caâu ruùt goïn: - Haùo höùc vaùc ba loâ ra beán xe. - Phoång phao. Töôi toát.Baøi 2:Taùc duïng cuûa:+ Caâu ñaëc bieät: xaùc ñònh thôøi gian.+ Caâu ruùt goïn: - Laøm cho caâu goïn hôn.(1) - Nhaán maïnh vaøo ñaëc ñieåm cuûa söï vaät, traùnh laëp töø ngöõ.(2)Baøi 3: Khoâi phuïc laïi thaønh phaàn bò ruùt goïn:Toâi haùo höùc vaùc ba loâ ra beán xe.Caây tröùng caù phoång phao. Caây tröùng caù töôi toát.Baøi 4:Queâ höông! Hai tieáng thaân thöông. Queâ toâi thaät ñeïp. Thaät eâm aû. Tuoåi thô cuûa toâi gaén vôùi queâ höông nhö chieác xuoàng gaén vôùi maùi cheøo. Toâi yeâu queâ tha thieát nhö tình yeâu cuûa ñöùa con giaønh cho ngöôøi meï. OÂi, queâ höông. Nôi toâi sinh ra vaø lôùn leân trong lôøi ru ngoït ngaøo nhö tieáng soùng voã veà ñoâi bôø soâng xanh. Nôi aáy ñaõ ghi daáu bieát bao kæ nieäm eâm ñeàm cuûa tuoåi thô. Bôûi theá, duø ñi ñaâu, taâm hoàn toâi vaãn luoân höôùng veà queâ höông.

- ? Nªu t¸c dông cña tr¹ng

VIII . Tách trạng ngữ thành câu riêng : A .LÝ thuyÕt:1.Thªm tr¹ng ng÷ cho c©ua) Để xác định thời điểm, nơi chốn, nguyên nhân, mục đích, phương tiện, cách thức diễn ra sự việc nêu trong câu, câu thường được mở rộng bằng cách thêm trạng ngữ.b). Trạng ngữ có thể đứng ở đầu câu, giữa

ng÷ trong c©u?? Trong c©u tr¹ng ng÷ cã thÎ ®øng ë nh÷ng vÞ trÝ nµo?? Tr¹ng ng÷ cã b¾t buéc ph¶i cã kh«ng?? Ngêi ta dùa vµo ®©u ®Ó ph©n lo¹i tr¹ng ng÷?

A. Theo vÞ tri trong c©uB. Theo néi dung mµ nã

biÓu thÞC. Theo môc ®Ých nãi

cña c©uD. Theo thµnh phÇn

chÝnh cña c©u? KÓ tªn nh÷ng tr¹ng ng÷ thêng gÆp?

- Tr¹ng ng÷ chØ thêi gian

- Tr¹ng ng÷ chØ n¬i chèn

- Tr¹ng ng÷ chØ nguyªn nh©n

- Tr¹ng ng÷ chØ môc ®Ých

- Tr¹ng ng÷ chØ çch thøc

- Tr¹ng ng÷ chØ ph¬ng tiÖn

? Tìm trạng ngữ trong những câu dưới đây:a) Mùa đông, giũa ngày mùa-làng quê toàn màu vàng- những màu vàng rất khác nhau ( Tô Hoài)b) Qủa nhiên mùa đông năm ấy xảy ra một việc biến lớn( Tô Hoài)c)Ngµy h«m qua, trªn ®-êng lµng, lóc 12 giê tra, ®· x¶y ra mét vô tai n¹n giao th«ng.d)Çc b¹n cã ngöi thÊy, khi ®i qua nh÷ng çnh ®ång xanh, mµ h¹t thãc nÕp ®Çu tiªn lµm trÜu th©n lóa cßn t¬i, ngöi thÊy çi

câu, cuối câu.c) Trạng ngữ được dùng để më rộng câu, có trường hợp bắt buộc phải dùng trạng ngữ.2. T¸ch tr¹ng ng÷ thµnh c©u riªng- §Ó nhÊn m¹nh ý, chuyÓn ý hoÆc thÎ hiÓn nh÷ng t×nh huèng c¶m xóc nhÊt dÞnh

B - Thực hành

Bài t ậ p 1 : trạng ngữ của câu:a)Mùa đông, giũa ngày mùab) mùa đông năm ấyc)Ngµy h«m qua, trªn ®êng lµng, lóc 12 giê trad)khi ®i qua nh÷ng çnh ®ång xanh, mµ h¹t thãc nÕp ®Çu tiªn lµm trÜu th©n lóa cßn t¬i

Bài t ậ p 2 : a)Trên quãng trường Ba Đình lịc sủ .-> Trạng ngữ xác định nơi chốn diễn ra sự việc b) trong một ngày, Bình minh, Trưa, khi chiều tà.( trạng ngữ xác định thời gian, điều kiện diễn ra sự việc: sự thay đổi màu sắc của biển và liên kết, thể hiện mạch lạc giũa các câu trong đoạn văn)

mïi th¬m m¸t cña b«ng lóa non kh«ng?

? Xác định và nêu tác dụng của các trạng ngữ trong đoạn trích sau đây:a)Trên quãng trường Ba Đình lịch sủ, lăng Bác uy nghi mà gần gũi, cây và hoa khắp miền đất nước về đây hội tụ, đâm chồi phô sắc và tỏa hương thơmb) Diệu kì thay, trong một ngày, cöa Tùng có ba sắc màu nước biển. Bình minh, mặt trời như chiếc than hồng đỏ ối chiếu xuống mặt biển, nước biển nhuộm màu hồng nhạt. Trưa, nước biển xanh lơ và khi chiều tà thì biển đổi sang màu xanh lục.( Thụy Chương)?Trạng ngữ được tách thành câu riêng dưới đây có tác dụng gì? Đêm. Trong phòng tập thể, Na, Hà đều đã ngủ say. ( Báo VN, số 36, 1993)? ViÕt ®o¹n v¨n biÓu c¶m hoÆc chøng minh kho¶ng 10 c©u chó ý sö dông tr¹ng ng÷.

- HS viÕt vµ tr×nh bµy

? ThÕ nµo lµ c©u chñ ®éng, c©u bÞ ®éng?

? Trong khi nãi, viÕt viÖc chuyÓn ®æi c©u C§ thµnh c©u B§ hoÆc ngîc l¹i nh»m môc ®Ých g×?

? Cã mÊy kiÓu c©u bÞ

Bài t ậ p 3 : Đêm ->Trạng ngữ nhằm nhấn mạnh ý về thời gian)Bµi tËp 4: ViÕt ®o¹n v¨n biÓu c¶m hoÆc chøng minh kho¶ng 10 c©u chó ý sö dông tr¹ng ng÷.

IX huyÓn ®æi c©u chñ ®éng thµnh c©u bÞ ®éng.A. LÝ thuyÕt1. Kh¸i niÖm- Câu chủ động lµ c©u cã CN lµ ngêi, vËt thùc hiÖn hµnh ®éng híng vµo ngêi vËt kh¸c- Câu bị động lµ c©u cã CN lµ ngêi, vËt bÞ, ®îc ho¹t ®éng cña ngêi kh¸c híng vµo.2- ChuyÓn ®æi c©u chñ ®éng thµnh c©u bÞ ®éng . Mục đích của việc chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động và ngược lại :+ Tr¸nh lÆp l¹i mét kiÓu c©u, dÔ g©y Ên tîng ®¬n ®iÖu.+ §¶m b¶o m¹ch v¨n ®îc thèng nhÊt.3. Çc kiÓu c©u bÞ ®éng- C©u bÞ ®éng cã çc tõ ”bÞ”, “®îc”- C©u bÞ ®éng kh«ng cã çc tõ ”bÞ”, “®îc”

B- Luy ệ n t ậ p Bài t ậ p 1 :

®éng ? Cho vÝ dô- Em ®îc c« gi¸o khen- Bçng roi (bÞ) s¾t g·y, giãng liÒn nhæ tre lµm vò khÝ quËt cho lò giÆc ¢n t¬i bêi.?Tìm câu bị động trong đoạn trích sau: Buổi sớm nắng sáng. Những cánh buồm nâu trên biển được nắng chiếu vào rực hồng lên như đàn bướm múa lượn giữa trời xanh. Mặt trời xế trưa bị mây che lỗ đỗ. Những tia nắng giác vàng một vàng biển tròn, làm nổi bậc những cánh bườm duyên dáng như ánh sáng chiếu cho các nàng tiên biển múa vui. Chiều nắng tàn, mát dịu, pha tím hồng. Những con sóng nhè nhẹ liếm lên bãi cát, bọt sóng màu bưởi đào. (Vũ Tú Nam)? Chuyển những câu bị động của bài tập 1 thành câu chủ động

? T×m nh÷ng c©u bÞ ®éng trong çc ®o¹n trÝch díi ®©y? Nh÷ng c©u bÞ đ ộng võa t×m cã thÓ chuyÓn ®æi thµnh c©u chñ động ®îc kh«nh ? t¹i sao?a) “ D©n ta cã mét lßng nång nµn yªu níc. §ã lµ mét truyÒn thèng quý b¸u cña ta.Tõ xa ®Õn nay, mçi khi tæ quèc bÞ x©m l¨ng, th× tinh thÇn Êy l¹i s«i næi, nã kÕt thµnh mét lµn sãng v« cïng m¹nh mÌ, to lín, nã lít qua mäi sù nguy hiÓm, khã kh¨n, nã nhÊn ch×m tÊt c¶ lò ban níc vµ

-Những cánh buồm nâu trên biển được nắng chiếu vào rực hồng lên như đàn bướm múa lượn giữa trời xanh.-Mặt trời xế trưa bị mây che lỗ đỗ.

Bài t ậ p 2 : a) Mây che mặt trời xế trưa lỗ đỗ.b) Nắng chiếu vào những cánh bườm nâu trên

biển hồng rực lên như đàn bướm múa lượn giữa trời xanh.

Bài t ậ p 3 : a) mçi khi tæ quèc bÞ x©m l¨ngb) ChiÕc sµo cña dîng H¬ng díi søc chèng bÞ cong l¹i. Níc bÞ c¶n v¨ng bät tø tungc) Çnh ®ång lµng ® îc phï sa vµ níc ngät s«ng th¬ng båi ®¾p, t¾m t¸p, l¹i ® îc çc mÑ , çc chÞ vun xíi, ch¨m bãn, ngµy mét trë nªn mµu mì=> Çc c©u bÞ ®éng trªn kh«ng thÓ chuyÓn thµnh c©u chñ ®éng ®îc, do t×nh thÕ diÔn ®¹t buéc ph¶i nh vËy.

Bài t ậ p 4:

lò cíp níc”b) ChiÕc sµo cña dîng H-¬ng díi søc chèng bÞ cong l¹i. Níc bÞ c¶n v¨ng bät tø tung, thuyÒn vïng v»ng cø hùc chôt xuèng, quay ®Çu ch¹y l¹i vª Hoµ Phícc) Çnh ®ång lµng ®îc phï sa vµ níc ngät s«ng th¬ng båi ®¾p, t¾m t¸p, l¹i ®îc çc mÑ , çc chÞ vun xíi, ch¨m bãn, ngµy mét trë nªn mµu mì.? ViÕt mét ®o¹n v¨n kho¶ng 10 dßng trong ®ã cã sö dông c©u chñ ®éng vµ c©u bÞ ®éng. Gach ch©n çc c©u ®ã trong ®o¹n, thö chuyÓn ®æi l¹i vµ nhËn xÐt?

- HS: ViÕt nh¸p råi tr×nh bµy

GV: NhËn xÐt, ®¸nh gi¸

ViÕt ®o¹n v¨n .

X . DÊu chÊm löng vµ dÊu chÊm phÈy , dÊu g¹ch ngang :A . Lý thuyÕt :1 . DÊu chÊm löng :* DÊu chÊm löng dïng ®Ó biÓu thÞ sù liÖt kª cha hÕt, diÔn t¶ sù ngËp ngõng , cã lóc lµm gi·n nhÞp ®iÖu c©u v¨n , chuÈn bÞ cho sù xuÊt hiÖn mét tõ ng÷ víi dông ý hµi híc hay ch©m biÕm , mØa mai , bÊt ngê .* Cã thÓ gäi mét çch ®¬n gi¶n lµ dÊu ba chÊm . DÊu chÊm löng cã thÓ ®îc thay thÕ b»ng kÝ hiÖu : v.v…* VÝ dô : - “ ¤ hay ! Buån v¬ng c©y ng« ®ång Vµng r¬i!vµng r¬i… thu mªnh m«ng ”.2 . DÊu chÊm phÈy :- §¸nh dÊu ranh giíi gi÷a çc vÕ cña mét c©u ghÐp cã cÊu t¹o phøc t¹p .- §¸nh dÊu ranh giíi gi÷a çc bé phËn trong mét phÐp liÖt kª phøc t¹p .- §¸nh dÊu ranh giíi gi÷a çc bé phËn cña mét c©u v¨n dµi , tuy çc bé phËn ®· hoµn chØnh vÒ mÆt có ph¸p, nhng cã mèi liªn quan néi t¹i vÒ ý . Trêng hîp nµy cã thÓ thay dÊu chÊm ph¶y b»ng dÊu chÊm vÉn hîp lý .- VÝ dô : “V¨n ch¬ng g©y cho ta nh÷ng t×nh c¶m ta kh«ng cã , luyÖn nh÷ng t×nh c¶m ta s½n cã ; cuéc ®êi phï phiÕm vµ chËt hÑp cña ç nh©n v× v¨n ch¬ng mµ trë nªn th©m trÇm vµ réng r·i ®Õn tr¨m ngh×n lÇn ”.3 . DÊu g¹ch ngang :* DÊu g¹ch ngang cã çc t¸c dông sau :- §Æt ë gi÷a c©u ®Ó ®¸nh dÊu bé phËn chó thÝch , gi¶i thÝch trong c©u .- §Æt ë gi÷a c©u ®Ó ®¸nh dÊu lêi tho¹i cña nh©n vËt hay ®Ó liÖt kª .- Nèi çc tõ n»m trong mét liªn danh .B .Thùc hµnh .Bµi tËp 1 :

Khoanh trßn vµo ®¸p ¸n mµ em cho lµ ®óng .1 . DÊu chÊm löng ®îc dïng trong ®o¹n v¨n sau cã t¸c dông g× ?“ ThÓ ®iÖu ca HuÕ cã s«i næi , t¬i vui , cã buån c¶m b©ng khu©ng , cã tiÕc th¬ng ai o¸n… Lêi ca thong th¶ , trang träng , trong s¸ng gîi lªn t×nh ngêi , t×nh ®Êt níc, trai hiÒn , g¸i lÞch ”.A . Nãi lªn sù ngËp ngõng cña ngêi viÕt .B . Nãi lªn sù bÝ tõ cña ngêi viÕt .C . Tá ý cßn nhiÒu cung bËc t×nh c¶m cha ®îc kÓ ra hÕt cña çc thÓ ®iÖu ca HuÕ .D . Tá ý ngêi viÕt diÔn ®¹t rÊt khã kh¨n .2 . DÊu chÊm phÈy trong ®o¹n v¨n sau ®îc dïng ®Ó lµm g× ?“ Çi th»ng mÌo míp bÖnh hen cß cö quanh n¨m mµ kh«ng chÕt Êy , b÷a nay tÊt ®i ch¬i ®©u v¾ng; nÕu cã nã ë nhµ ®· nghe thÊy nã rªn gõ gõ ë trªn ®Çu «ng ®å rau ” . ( T« Hoµi )A . §¸nh dÊu ranh giíi gi÷a çc bé phËn trong mét phÐp liÖt kª phøc t¹p .B . §¸nh dÊu ranh giíi gi÷a hai c©u ®¬n .C . §¸nh dÊu ranh giíi gi÷a hai c©u ghÐp cã cÊu t¹o phøc t¹p .D . §¸nh dÊu ranh giíi gi÷a hai c©u ghÐp cã cÊu t¹o ®¬n gi¶n .3 . Dßng nµo kh«ng nãi lªn c«ng dông cña dÊu g¹ch ngang ?A . §Æt ë gi÷a c©u ®Ó ®¸nh dÊu bé phËn chó thÝch , gi¶i thÝch trong c©u .B . §Ó nèi çc tiÕng trong nh÷ng tõ mîn gåm nhiÒu tiÕng .C . §Ó nèi çc tõ n»m trong mét liªn danhD . §Æt ë ®Çu dßng ®Ó ®¸nh dÊu lêi nãi trùc tiÕp cña nh©n vËt hoÆc ®Ó liÖt kª .Bµi tËp 2 :ViÕt mét ®o¹n v¨n tõ 12-16 c©u chñ ®Ò tù chän , trong ®ã cã sö dông dÊu chÊm löng , dÊu g¹ch ngang , dÊu chÊm

phÈy .* Gîi ý :Bµi tËp 1 :1 . C 2 . D 3 . B Bµi tËp 2 :HS tù viÕt tuú theo nang lùc së thÝch cña tõng HS – GV thu vë nhËn xÐt bµi lµm hS

IV. C ủng c ố :

* GV củng cố, khái quát cho HS nội dung cơ b ản về văn biểu cảm để HS khắc sâu

kiến thức đã học .

V. Hướng dẫn HS về nhà :

Đọc chuẩn bị những kiến thức về “phong cách ngôn ngữ và các biện pháp tu từ ”.

........................................................................................................Phong cách ngôn ngữ và các biện pháp tu từ.

(Thêi lîng: 5 tiÕt)


* Giúp học sinh:

- Hiểu thế nào là chơi chữ, điệp ngữ, liệt kê và tác dụng của các biện pháp này, biết

vận dụng nó vào thực tiễn nói và viết.

II. CHUẨN BỊ

Gv: Tham khảo tài liệu ,soạn giáo án

Tích hợp một số văn bản đã học

Hs: Ôn tập lại kiến thức


1. Ổn định

2. Bài cũ

3. Bài mới



* GV nªu vÊn ®Ò , híng dÉn HS gi¶i quyÕt vÊn ®Ò .

I . Ch ơ i ch ữ : A . Lý thuyết 1 . Kh ái ni ệm:- Chơi chữ là cách vận dụng ngữ âm , ngữ nghĩa của từ đ ểt ạo ra những cách hiểu bất ngờ thú vị .* V í d ụ : “Nửa đêm giờ tí canh ba Vợ tôi con g ái , đ àn bà , nữ nhi .”

Dïng tõ gÇn nghÜa , tõ ®ång nghÜa ®Ó ch¬i ch÷ .2 . Çc lo¹i ch¬i ch÷ :a) Dïng tõ ®ång nghÜa , tr¸i nghÜa , gÇn nghÜa :* VÝ dô :

“Tr¨ng bao nhiªu tuæi tr¨ng giµ Nói bao nhiªu tuæi gäi lµ nói non .”

b) Dïng lèi nãi l¸i : * VÝ dô : Méc tån c©y cßn con cÇy . Ca ngän con ngùa .c) Dïng tõ ®ång ©m :* VÝ dô :

“Bµ giµ ®i chî cÇu ®«ngXem mét quÎ bãi lÊy chång lîi ch¨ng

ThÇy bãi gieo quÎ nãi r»ng Lîi th× cã lîi nhng r¨ng ch¼ng cßn”

d) Dïng lèi nãi tr¹i ©m (gÇn ©m ) :* VÝ dô :

“Ngät th¬m sau líp vá gaiQu¶ ngon lín m·i cho ai ®Ñp lßng

Mêi c« mêi b¸c ¨n cïng SÇu riªng mµ ho¸ vui chung mét nhµ ”.

e) Dïng çch nãi ®iÖp ©m :* VÝ dô : “Mªnh m«ng mu«n mÉu mét mµu ma Mái m¾t miªn man m·i mÞt mê ”.B . Thùc hµnh : Bµi tËp 1 :

H·y khoanh trßn vµo ®¸p ¸n mµ em cho lµ ®óng .

T¸c gi¶ ®· sö dông lèi ch¬i ch÷ nµo trong c©u : “C« Xu©n ®i chî H¹ , mua ç thu vÒ , chî h·y

cßn ®«ng…”A . Dïng tõ ®ång ©m . B . Dïng cÆp

tõ tr¸i nghÜa .C . Dïng çc tõ cïng trêng nghÜa . D . Dïng lèi nãi l¸iBµi tËp 2 :H·y g¹ch ch©n díi çc tõ ®îc dïng theo lèi ch¬I ch÷ trong bµi th¬ sau : “Chµng Cãc ¬i! Chµng Cãc ¬i ! ThiÕp bÐn duyªn chµng cã thÕ th«i Nßng näc ®øt ®u«i tõ ®©y nhÐ Ngh×n vµng kh«n chuéc dÊu b«i v«i “.Bµi tËp 3 :Tìm các hiện tượng chơi chữ trong các ví dụ sau và cho biết chúng thuộc lối chơi chữ nào?a. Bò lang chạy vào làng Bob. Trăng bao nhiêu tuổi trăng giàNúi bao nhiêu tuổi gọi là núi non ?c. Con kiến bò trên đĩa thịt bò* Gîi ý :Bµi tËp 1 :D .Bµi tËp 2 :Chµng Cãc ; bÐn ; nßng näc ; chuéc .Bµi tËp 3 :

a. Bò lang >< làng Bo => dùng lối nói láib. Già >< non => dùng từ trái nghĩac. Bò 1: động từ

Bò 2: danh từ dùng từ đồng âm

II . §iÖp ng÷ :A. Lý thuyÕt :1 . Kh¸i niÖm : -§iÖp ng÷ lµ biÖn ph¸p l¸y ®i l¸y l¹i nhiÒu lÇn mét tõ , mét ng÷ trong c©u v¨n , ®o¹n v¨n , c©u th¬ , ®o¹n th¬ mét çch cã nghÖ thuËt . - VÝ dô :

“Cßn non , cßn níc cßn ng êi Cßn vÒ , cßn nhí ®Õn ng êi h«m nay”.

2 . Ph©n lo¹i :a) §iÖp nèi tiÕp :- VÝ dô :Anh ®· t×m em , rÊt l©u , rÊt l©u C« g¸i ë Th¹ch KimTh¹ch Nhän Kh¨n xanh , kh¨n xanh ph¬i ®Çy l¸n sím .S¸ch giÊy më tung tr¾ng c¶ rõng chiÒu …..ChuyÖn kÓ tõ nçi nhí s©u xa

Th¬ng em , th¬ng em , th¬ng em biÕt mÊy .b ) §iÖp çch qu·ng : -VÝ dô :- “Trªn ®êng hµnh qu©n xaDõng ch©n bªn xãm nháTiÕng gµ ai nh¶y æ:“Côc …côc t¸c côc ta ”Nghe xao ®éng n¾ng traNghe bµn ch©n ®ì máiNghe gäi vÒ tuæi th¬. ”c) §iÖp chuyÓn tiÕp : - VÝ dô :“Cïng tr«ng l¹i mµ cïng ch¼ng thÊy ThÊy xanh xanh nh÷ng mÊy ngµn d©uNgµn d©u xanh ng¾t mét mµuLßng chµng ý thiÕp ai sÇu h¬n ai”.3 . T¸c dông cña ®iÖp ng÷ :- §iÖp ng÷ võa ®Ó nhÊn m¹nh ý , võa t¹o cho c©u v¨n c©u th¬ , ®o¹n v¨n , ®o¹n th¬ giµu ©m ®iÖu ; giäng v¨n trë nªn tha thiÕt nhÞp nhµng, hoÆc hµo hïng m¹nh mÏ , nhiÒu rung c¶m , gîi c¶m .B . Bµi tËp :Bµi tËp 1 :Khoanh trßn vµo ch÷ çi ®øng tríc c©u tr¶ lêi mµ em cho lµ ®óng .KiÓu ®iÖp ng÷ nµo ®îc sö dông trong ®o¹n th¬ sau :“Hoa d·i nguyÖt , nguyÖt in mét tÊm NguyÖt lång hoa , hoa th¾m tõng b«ngNguyÖt hoa hoa nguyÖt trïng trïng Tríc hoa díi nguyÖt trong lßng xiÕt ®©u ” .A . §iÖp ng÷ çch qu·ng . B . §iÖp ng÷ nèi tiÕp .C . §iÖp ng÷ chuyÓn tiÕp . D . C¶ A , B , C .Bµi tËp 2 :X¸c ®Þnh , gäi tªn vµ nªu râ t¸c dông biÓu c¶m cña çc ®iÖp ng÷ trong çc c©u sau :a) Ta hiÓu . MiÒn Nam th¬ng nhí B¸cNãng lßng mong ®îi B¸c vµo th¨mTa hiÓu . §ªm n»m nghe giã g¸c B¸c thêng tr¨n trë , nhí miÒn Nam !

( Tè H÷u )b)

Ngêi ta th× íc nhiÒu chångRiªng t«i chØ íc mét «ng thËt bÒn

ThËt bÒn nh tîng ®ång ®enTr¨m n¨m quyÕt víi t×nh em mét lßng .

( Ca dao )c)

Con kiÕn mµ leo cµnh ®a Leo ph¶i cµnh côt , leo ra leo vµo.

Con kiÕn mµ leo cµnh ®µoLeo ph¶i cµnh côt , leo vµo leo ra.

Bµi tËp 3:ViÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n chñ ®Ò häc tËp , trong ®ã cã sö dông ®iÖp ng÷ . * Gîi ý :Bµi tËp 1:CBµi tËp 2 :a) - §iÖp ng÷ : “Ta hiÓu ” .- §iÖp çch qu·ng .- T¸c dông : bµy tá lßng th¬ng tiÕc , xen lÉn xãt xa , ©n hËn ®èi víi B¸c Hå .b)- §iÖp ng÷ : “íc” , “thËt bÒn” .- §iÖp çch qu·ng vµ ®iÖp vßng trßn .- T¸c dông : hµi híc ,dÝ dám .c) - §iÖp ng÷ : leo , cµnh .- §iÖp çch qu·ng .- T¸c dông : th¬ng c¶m con kiÕn ( nh÷ng ngêi thÊp cæ bÐ häng ; nh÷ng th©n phËn bät bÌo th-êng bÞ bá r¬i hoÆc dËp vïi ). Con kiÕn ®ang ph¶I loay hoay t×m mét lèi tho¸t cho cuéc sèng luÈn quÈn , bÕ t¾c .Bµi tËp 3 : - HS tù viÕt .III . LiÖt kªA .Lý thuyÕt :1 . Kh¸i niÖm :- LiÖt kª lµ s¾p xÕp nèi tiÕp hµng lo¹t çc tõ cïng lo¹i ®Ó diÔn t¶ ®îc ®Çy ®ñ h¬n , cô thÓ h¬n , s©u s¾c h¬n nh÷ng khÝa c¹nh kh¸c nhau cña c¶nh vËt , cña thùc tÕ hay cña t tëng , t×nh c¶m – VÝ dô :

“Héi An b¸n gÊm , b¸n ®iÒuKim Bång b¸n v¶i , Trµ Nhiªu b¸n hµng ”.

2 Ph©n lo¹i :a) LiÖt kª ®øng sau tõ “nh ” vµ “dÊu hai chÊm ”. Çc chi tiÕt liÖt kª ®îc ph©n çch b»ng

dÊu phÈy . Cuèi phÇn liÖt kª lµ dÊu ba chÊm ( dÊu chÊm löng ), hoÆc kÝ hiÖu v.v…- VÝ dô : - “Hß HuÕ thÓ hiÖn lßng kh¸t khao , nçi mong chê hoµi väng thiÕt tha cña t©m hån HuÕ . Ngoµi ra cßn cã çc ®iÖu lÝ nh : lÝ con s¸o , lÝ hoµi xu©n , lÝ hoµi nam …”.b) LiÖt kª ®øng ë phÇn ®Çu c©u .- VÝ dô : - “ Tre §ång Nai . nøa ViÖt B¾c , tre ngót ngµn §iÖn Biªn Phñ , luü tre th©n mËt lµng t«i…®©u ®©u ta còng cã nøa tre lµm b¹n . Tre , nøa , tróc , mai , vÇu mÊy chôc lo¹i kh¸c nhau nhng cïng mét mÇm non mäc th¼ng ”.c) LiÖt kª liªn kÕt ®«i :- VÝ dô : - “Toµn thÓ d©n téc ViÖt Nam quyÕt ®em tÊt c¶ tinh thÇn vµ lùc lîng , tÝnh mÖnh vµ cña c¶i ®Ó gi÷ v÷ng quyÒn tù do ®éc lËp Êy” .B . Bµi tËp :Bµi tËp 1 : H·y khoanh trßn vµo ®¸p ¸n mµ em cho lµ ®óng .1 . LiÖt kª lµ g× ?A . Lµ viÖc kÓ ra hµng lo¹t nh÷ng sù viÖc , sù vËt quan s¸t ®îc trong cuéc sèng thùc tÕ .B . Lµ viÖc s¾p xÕp çc tõ , côm tõ kh«ng theo mét tr×nh tù nµo nh»m diÔn t¶ sù phong phó cña ®êi sèng t tëng , t×nh c¶m .C . Lµ sù s¾p xÕp nèi çc tõ hay çc tõ cïng lo¹i ®Ó diÔn t¶ ®îc ®Çy ®ñ h¬n , s©u s¾c h¬n nh÷ng khÝa c¹nh kh¸c nhau cña thùc tÕ hay cña t tëng , t×nh c¶m .D . Lµ sù xen kÏ çc tõ hay côm tõ nh»m thÓ hiÖn ý ®å cña ngêi viÕt hoÆc ngêi nãi .2 . PhÐp liÖt kª cã t¸c dông g× ?A . DiÔn t¶ sù phøc t¹p , r¾c rèi cña çc sù vËt , hiÖn tîng .B . DiÔn t¶ sù gièng nhau cña çc sù vËt , hiÖn t-îng .C . DiÔn t¶ sù t¬ng ph¶n cña çc sù vËt , hiÖn tîng .D . DiÔn t¶ ®Çy ®ñ h¬n , s©u s¾c h¬n nh÷ng khÝa c¹nh kh¸c nhau cña çc sù vËt , hiÖn tîng . Bµi tËp 2 :

§Æt c©u cã sö dông phÐp liÖt kª .* Gîi ý :Bµi tËp 1 : 1 . C 2 . D Bµi tËp 2 :Lóc nµy quang c¶nh s©n trêng ®Çy tiÕng ån µo, nhén nhÞp , ®«ng ®óc . N¬i nµy mÊy b¹n g¸i ®ang ch¬i nh¶y d©y, ë mét gãc s©n çc b¹n nam ®ang ch¬i ®¸ cÇu , gi÷a s©n lµ n¬i ån µo n¸o nhiÖt nhÊt çc b¹n nam ®ang ch¬I kÐo co, tiÕng la hÐt , tiÕng vç tay , tiÕng xuýt xoa trén vµo nhau thµnh mét mí ©m thanh hçn ®én vang väng kh¾p s©n trêng .

IV. C ủng c ố :

* GV củng cố, khái quát cho HS nội dung cơ b ản về văn biểu cảm để HS khắc sâu

kiến thức đã học .

V . Hướng dẫn HS về nhà :

* Đọc chuẩn bị những kiến thức về “V¨n nghÞ luËn vµ nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn

quan ®Õn v¨n nghÞ luËn ”.

V¨n nghÞ luËn vµ nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn v¨n nghÞ luËn

( Thêi l îng : 15 TiÕt ) I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT

* Giúp học sinh:

- HiÓu thÕ nµo lµ v¨n nghÞ luËn, vai trß cña luËn ®iÓm, luËn cø,

çch lËp luËn trong v¨n nghÞ luËn .

- N¾m ®îc bè côc, ph¬ng ph¸p lËp luËn, çch thøc x©y dùng ®o¹n

vµ lêi v¨n trong bµi v¨n nghÞ luËn gi¶i thÝch chøng minh.

- BiÕt viÕt ®o¹n v¨n , bµi v¨n nghÞ luËn.

- BiÕt tr×nh bµy miÖng bµi v¨n gi¶i thÝch, chøng minh mét vÊn ®Ò

XH, v¨n häc ®¬n gi¶n gÇn gòi …

II. CHUẨN BỊ





1. Ổn định

2. Bài cũ

3. Bài mới



* GV nªu vÊn ®Ò , híng dÉn HS gi¶i quyÕt vÊn ®Ò .?ThÕ nµo lµ v¨n nghÞ luËn

? Tr×nh bµy nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n

A . Lý thuyÕt:* V¨n nghÞ luËn I . ThÕ nµo lµ v¨n nghÞ luËn : - V¨n nghÞ luËn lµ v¨n ®îc viÕt ra nh»m x¸c lËp cho ngêi ®äc , ngêi nghe mét t tëng quan ®iÓm nµo ®ã . Muèn thÕ v¨n nghÞ luËn ph¶i luËn ®iÓm râ rµng , cã lÝ lÏ , dÉn chøng thuyÕt phôc .- Nh÷ng t tëng quan ®iÓm trong v¨n nghÞ luËn ph¶i híng tíi gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra trong ®êi sèng th× míi cã ý nghÜa .II.§Æc ®iÓm chung :

cña v¨n nghÞ luËn? ?ThÕ nµo lµ luËn ®iÓm, luËn cø, lËp luËn

? §Ò v¨n nghÞ luËn cã ®Æc ®iÓm g×?

? Nªu yªu cÇu cña viÖc lËp ý

? Bè côc bµi v¨n NL gåm mÊy phÇn .nªu néi dung tõng phÇn

? Trong bµi v¨n nghÞ luËn thêng dïng ph-¬ng ph¸p lËp luËn nh÷ng nµo?

? Khi lµm v¨n nghÞ luËn ph¶i thùc hiÑn nh÷ng bíc nµo? nªu râ çc bíc?

? T×m hiÓu ®Ò, t×m

- Mçi bµi v¨n nghÞ luËn ®Òu ph¶i cã luËn ®iÓm , luËn cø vµ lËp luËn . Trong mét v¨n b¶n cã thÓ cã mét luËn ®iÓm chÝnh vµ çc luËn ®iÓm phô .1. l uËn ®iÓm :- Lµ ý kiÕn thÓ hiÖn quan ®iÓm trong bµi nghÞ luËn .- VÝ dô : Bµi “Tinh thÇn yªu níc cña nh©n d©n ta ” luËn ®iÓm chÝnh lµ ®Ò bµi .2. l uËn cø ù: - Lµ nh÷ng lý lÏ dÉn chøng lµm c¬ së cho luËn ®iÓm , dÉn ®Õn luËn ®iÓm nh mét kÕt luËn cña nh÷ng lý lÏ vµ dÉn chøng ®ã . LuËn cø tr¶ lêi c©u hái : V× sao ph¶i nªu ra luËn ®iÓm ? Nªu ra ®Ó lµm g× ? LuËn ®iÓm Êy cã ®¸ng tin cËy kh«ng .3. LËp luËn - Lµ çch lùa chän s¾p xÕp , tr×nh bµy çc luËn cø ®Ó chóng lµm c¬ së v÷ng ch¾c cho luËn ®iÓm . III. §Ò v¨n nghÞ luËn vµ viÖc lËp ý cho bµi v¨n nghi luËn1. §Ò v¨n- Nªu ra mét vÊn ®Ò ®Ó bµn b¹c ®ßi hái ngêi viÕt bµy tá ý kiÕn cña m×nh ®èi víi vÊn ®Ò ®ã.- TÝnh chÊt cña ®Ò: ca ngîi, ph©n tÝch, khuyªn nhñ, bµn b¹c2.LËp ýX¸c lËp çc vÊn ®Ò ®Ó cô thÓ ho¸ luËn ®iÓm, t×m luËn cø vµ t×m çch lËp luËn cho bµi v¨nIV. Bè côc vµ ph ¬ng ph¸p lËp luËn trong bµi v¨n nghÞ luËn1. Bè côc- MB: nªu vÊn ®Ò cã ý nghÜa ®èi v¬i ®êi sèng xa héi- TB: Tr×nh bµy néi dung chñ yÕu cña bµi- KB: nªu KL nh»m kh¼ng ®Þnh t tëng th¸i ®é quan ®iÓm cña bµi2. Ph ¬ng ph¸p lËp luËn - Suy luËn nh©n qu¶- Suy luËn t¬ng ®ång…V. Çch lµm bµi v¨n nghÞ luËn1. T×m hiÓu ®Ò- t×m yªu cÇu cña ®Ò- X¸c ®Þnh phÐp lËp luËn, ph¹m vi lËp luËn2. LËp ýTr×nh tù lËpluËn

ý, lËp dµn ý cho bµi v¨n“Tinh thÇn yªu níc cña nh©n d©n ta – (HCM)- HS: Th¶o luËn tr×nh bµy , nhËn xet§Ò: Yªu cÇu chøng minhVÊn ®Ò chøng minh: lßng yªu níc cña nh©n d©n ta

? §äc vµ x¸c ®Þnh yªu cÇu cña ®Ò ?- Y/c: Chøng minh? VÊn ®Ò cÇn chøng minh lµ g×?- Ca dao d©n ca ViÖt Nam thÊm ®Ém t×nh yªu quª h¬ng ®Êt n-íc.? Ph¹m vi dÉn chøng?- Çc bµi ca dao d©n ca ®· häc vµ ®äc thªm? L¹p dµn ý chi tiÕt cho ®Ò v¨n trªn

- HS: thùc hiÖn ra

- Tõ nhËn thøc ®Õn hµnh ®éng- Tõ gi¶ng gi¶i ®Õn chøng minh..3. LËp dµn ýa)MB: Nªu luËn ®iÓm: D©n ta cã mét lßng nång nµn yªu níc-Kh¼ng ®Þnh “§ã lµ 1 truyÒn thèng quý b¸u”- Søc m¹nh cña lßng yªu níc khi tæ quèc bÞ x©m l¨ngb)TB + (Qu¸ khø, hiÖn t¹i)-Lßng yªu níc cña nh©n d©n ta ®îc ph¶n ¸nh trong kh¸ng chiÕn chèng qu©n x©m lîc

+ Nh÷ng trang sö vÎ vang cña thêi ®¹i bµ Trng, bµ TriÖu

+ Chóng ta tù hµo, ghi nhí...- Cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n ph¸p

+ Çc løa tuæi tõ cô giµ -> nhi ®ång+ §ång bµo kh¾p mäi n¬i- KiÒu bµo - ®ång bµo- Nh©n d©n miÒn ngîc – miÒn xu«i- Kh¼ng ®Þnh ai còng 1 lßng yªu níc+ Çc giíi, çc tÇng líp XH...

- Kh¼ng ®Þnh nh÷ng cö chØ cao quý ®ã kh¸c nhau nhng gièng víi lßng nång nµn yªu nícc)KÕt bµi

+ BiÓu hiÖn lßng yªu níc+ Nªu nhiÖm vô4. ViÕt bµi* V¨n chøng minhI. Kh¸i niÖmLµ phÐp l©p luËn dïng nh÷ng lÝ lÏ b»ng chøng ch©n thùc,®· ®îc thõa nhËn ®Ó chøng tá luËn ®iÓm míi lµ ®¸ng tin cËyII. Çch lµm1.T×m hiÓu ®Ò, t×m ý2.LËp dµn bµi- MB: Nªu vÊn ®Ò cÇn ®îc chøng minh- TB:Nªu lÝ lÏ , d©n chøng ®Ó chøng tá luËn ®iÎm lµ ®óng ®¸n- KB: Nªu ý nghÜa cña luËn ®iÓm ®· ®îc chøng minh-Chó ý: Gi÷a çc phÇn, çc ®o¹n v¨n cÇn cã ph-¬ng tiÖn liªn kÕt.B . Thùc hµnh §Ò bµi 1 : Ca dao, d©n ca VN thÊm ®Ém t×nh yªu

nh¸p sau ®ã tr×nh bµy, nhËn xÐt bæ xung, söa ch÷a

- Gv: ChuÈn x¸c? LuyÖn tËp viÕt tõng ®o¹n v¨n

- §o¹n MB- §o¹n th©n bµi( t-

¬ng øng víi mçi néi dung nhá lµ mét ®o¹n

- §o¹n KB

? X¸c ®Þnh yªu cÇu cña ®Ò?- §Ò y/c chøng minh? VÊn ®Ò cÇn CM lµ g×?- Lîi Ých to lín cña rõng? theo em rõng cã nh÷ng lîi Ých nµo?- Lµ m«i trêng sèng cña ngêi xa- Cung cÊp cho con ngêi nh÷ng vËt liÖu cÇn thiÕt- §iÒu hoµ khÝ hËu? Em h·y s¾p xÕp çc ý võa tÞm ®îc thµnh dµn bµi?- Häc sinh viÕt nh¸p vµ tr×nh bµy- GV nhËn xÐt , chuÈn x¸c

quª h¬ng ®Êt níc. Em h·y chøng minh.a). Më bµi:DÉn d¾t vµo ®Ò+ Ca dao lµ lêi ru ªm ¸i, quen thuéc+ Lµ tiÕng nãi gia ®×nh, ®»m th¾m, t×nh yªu quª hong ®Êt nícb) Th©n bµi:Ca dao ghi néi l¹i t×nh yªu quª h¬ng ®Êt níc- Hä yªu nh÷ng g× th©n thuéc trªn m¶nh ®Êt quª h¬ng“§øng bªn...mªng m«ng”.- Xa quª, hä nhí nh÷ng g× b×nh dÞ cña quª h-¬ng, nhí ngêi th©n: “Anh ®i anh nhí ...h«m nao”- Nhí c¶nh ®Ñp vµ nghÒ truyÒn thèng cña quª h-¬ng“Giã ®a cµnh tróc...T©y Hå”.- Nhí ®Õn HuÕ ®Ñp vµ th¬ méng“Lê ®ê bãng ng¶ tr¨ng chªnhTiÕng hß xa v¾ng nÆng t×nh níc non”...c). KÕt Bµi: Ca dao chÊt läc nh÷ng vÎ ®Ñp b×nh dÞ, båi ®¾p t©m hån t×nh yªu cuéc sèng§Ò bµi 2 : Chøng minh: “Rõng ®em l¹i lîi Ých to lín cho con ngêi”

a)Më Bµi : TÇm quan träng cña rõng ®èi víi cuéc sèng, sù u ®·i cña thiªn nhiªn ®èi víi con ngêi.b)Th©n Bµi: Chøng minh:- Tõ xa xa rõng lµ m«i trêng sèng cña bÇy ngêi nguyªn thuû:+ Cho hoa th¬m qu¶ ngät+ Cho vá c©y lµm vËt che th©n+ Cho cñi, ®èt sëi.- Rõng cung cÊp vËt dông cÇn thiÕt+ cho tre nøa lµm nhµ+ Gç quý lµm ®å dïng+ Cho lµ lµm nãn...+ Cho dîc liÖu lµm thuèc ch÷a bÖnh+ Rõng lµ nguån v« tËn cung cÊp vËt liÖu: giÊy viÕt, sîi nh©n t¹o ®Ó dÖt v¶i, th¾ng c¶nh ®Ó nghØ ng¬i, lµ nguån du lÞch.+ Rõng ®iÒu hoµ khÝ hËu, lµm trong lµnh kh«ng khÝc) KÕt Bµi :

? T×m nh÷ng biÓu hiÖn cña ®¹o lý ¨n qu¶ nhí kÎ trång c©y, uèng níc nhí nguån trong thùc tÕ ®êi sèng. Chän mét sè biÓu hiÖn tiªu biÓu? - Híng dÉn häc sinh lËp dµn bµi cho ®Ò bµi trªn

Kh¼ng ®Þnh lîi Ých to lín cña rõng b¶o vÖ rõng§Ò bµi 3 : Chøng minh tÝnh ®óng ®¾n cña c©u tôc ng÷ :

“Mét c©y lµm ch¼ng lªn nonBa c©y chôm l¹i nªn hßn nói cao”.

a).Më bµi:- Nªu tinh thÇn ®oµn kÕt lµ nguån søc m¹nh- Ph¸t huy m¹nh mÏ trong kh¸ng chiÕn chèng qu©n thïNªu vÊn ®Ò: “Mét c©y..nói cao”b).Th©n bµi:

Gi¶i thÝch:“Mét c©y kh«ng lµm nªn non, nªn nói cao”- Ba c©y lµm nªn non, nªn nói cao- C©u tôc ng÷ nãi lªn t×nh yªu th¬ng, ®/k cña céng ®ång d©n téc.

Chøng minh: -Thêi xa xa VIÖt Nam ®· trång rõng, lÊn biÓn, lµm lªn nh÷ng çnh ®ång mµu mì: “ViÖt Nam...h¬n”- NguyÔn §×nh Thi.- Trong lÞch sö ®Êu tranh dùng níc, gi÷ níc+ Khëi nghÜa Bµ Trng, Bµ TriÖu, Quang Trung...+TK 13: Ng« QuyÒn chèng qu©n Nam H¸n+TK 15: Lª Lîi chèng Minh+Ngµy nay: chiÕn th¾ng 1954+§¹i th¾ng mïa xu©n 1975- Trªn con ®êng ph¸t triÓn c«ng n«ng nghiÖp, hiÖn ®¹i ho¸ phÊn ®Êu cho d©n giµu níc m¹nh.+Hµng triÖu con ngêi ®ang ®ång t©m..c).KÕt bµi:- §oµn kÕt trë thµnh 1 truyÒn thèng quý b¸u cña d©n téc- Lµ HS em cïng x©y dùng tinh thÇn ®oµn kÕt, gióp nhau häc tËp.§Ò bµi 4 : Chøng minh r»ng nh©n d©n ta tõ xa ®Õn nay lu«n sèng theo ®¹o lý:

“ ¡n qu¶ nhí kÎ trång c©y”“ Uèng níc nhí nguån”.

1. T×m hiÓu ®Ò - lßng biÕt ¬n nh÷ng ngêi ®· t¹o ra thµnh qu¶ ®Ó m×nh ®îc hëng- mét ®¹o lý sèng ®Ñp cña d©n técVN.

2. T×m ý - Con ch¸u kÝnh yªu vµ biÕt ¬n tæ tiªn, «ng bµ, cha mÑ.

- Häc sinh xem l¹i nh÷ng dµn bµi Çc em ®· lËp trong tiÕt tríc trªn c¬ së ®ã lËp dµn bµi cho ®Ò bµi nµy. - Gi¸o viªn gîi ý häc sinh: CÇn ph¶i nªu çc biÓu hiÖn cña ®¹o lý uèng níc nhí nguån, ¨n qu¶ nhí kÎ trång c©y theo tr×nh tù tõ xa ®Õn nay. (Tõ xa d©n téc VN ta lu«n nhí tíi céi nguån, lu«n biÕt ¬n nh÷ng ngêi ®· cho m×nh h-ëng nh÷ng thµnh qu¶, nh÷ng niÒm vui síng trong cuéc sèng…) ? §¹o lý ¨n qu¶ nhí kÎ trång c©y, uèng níc nhí nguån gîi cho em nh÷ng suy nghÜ g×?? Sau khi häc sinh lµm song dµn bµi gi¸o viªn gäi häc sinh lªn b¶ng tr×nh bµy theo dµn ý .- Gäi häc sinh kh¸c nhËn xÐt, bæ sung, gi¸o viªn kÕt luËn .

- Çc lÔ héi v¨n ho¸. - TruyÒn thèng thê cóng tæ tiªn thÓ hiÖn lßng biÕt ¬n. - Häc trß biÕt ¬n thÇy, c« gi¸o…

3. Dµn bµi .a, Më bµi. - DÉn vµo luËn ®iÓm => nªu vÊn ®Ò=> bµi häc vÒ lÏ sèng, vÒ ®¹o ®øc vµ t×nh nghÜa cao ®Ñp cña con ngêi.b, Th©n bµi. - Ngêi VN cã truyÒn thèng quý b¸u thê cóng tæ tiªn.- D©n téc ta rÊt t«n sïng nh÷ng ngêi cã c«ng lao trong sù nghiÖp dùng níc vµ gi÷ níc.- Ngµy nay d©n ta vÉn lu«n sèng theo ®¹o lý : “ ¡n qu¶ nhí kÎ trång c©y”.- Ph¸t ®éng phong trµo nhµ t×nh nghÜa. - Häc sinh lµm c«ng t¸c TQT..

c, KÕt bµi: - Kh¼ng ®Þnh nÊn m¹nh ®¹o lý…

§Ò bµi 5 :1. §Ò bµi:Nh©n d©n ta cã c©u tôc ng÷:

" §i mét ngµy ®µng, häc mét sµng kh«n" H·y gi¶i thÝch c©u tôc ng÷ ®ã.2. T×m hiÓu ®Ò, t×m ý.- Gi¶i thÝch nghÜa ®en, nghÜa bãng -> nãi lªn kh¸t väng bao ®êi cña ngêi n«ng d©n ViÖt Nam .

+ T×m ý. Liªn hÖ víi çc c©u ca dao, tôc ng÷: - §i cho biÕt ®â biÕt ®©y ë nhµ víi mÑ biÕt ngµy nµo kh«n...3. LËp dµn ý.a. Më bµi. §Ò cao sù cÇn thiÕt vµ vai trß to lín cña viÖc ®i vµo cuéc sèng ®Ó më mang hiÓu biÕt ®èi víi con ngêi -> TrÝch c©u tôc ng÷...

- GV nªu vÊn ®Ò h-íng dÉn HS gi¶i quyÕt vÊn ®Ò .

b. Th©n bµi.+ Gi¶i thÝch: NghÜa ®en, nghÜa bãng cña c©u tôc ng÷.- ®i mét ngµy ®µng nghÜa lµ g×?- mét sµng kh«n lµ g×?- v× sao l¹i ®i mét ngµy ®µng, häc mét sµng kh«n?- ®i ntn, häc ntn?...c. KÕt bµi.- Kh¼ng ®Þnh c©u tôc ng÷: Ngµy xa, ngµy nay c©u tôc ng÷ vÉn cßn gi÷ nguyªn ý nghÜa, lµ kinh nghiÖm, lêi khuyªn híng tíi mäi ngêi.§Ò bµi 6 : V× sao Ph¹m Duy Tèn l¹i chän vµ ®Æt nhan ®Ò cho truyÖn cña m×nh lµ:

" Sèng chÕt mÆc bay"1. T×m hiÓu ®Ò, t×m ý.- ThÓ lo¹i- kiÓu bµi: Gi¶i thÝch mét vÊn ®Ò v¨n häc.- Néi dung luËn ®Ò: TruyÖn ng¾n " Sèng chÕt mÆc bay" cña Ph¹m Duy Tèn.- LÝ lÏ vµ dÉn chøng: + HiÓu biÕt vÒ t¸c gi¶, vÒ v¨n häc ViÖt Nam nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kØ XX - VÒ hÖ thèng ®ª ®iÒu, n¹n lò lôt thêi thuéc Ph¸p.+ LÊy dÉn chøng trong t¸c phÈm...* T×m ý.- C©u tôc ng÷: Sèng chÕt mÆc bay, tiÒn thÇy bá tói.- D©n lo l¾ng hé ®ª - Viªn quan phô mÉu cïng quan l¹i, sai nha ngåi trong ®×nh ®¸nh bµi.- Th¸i ®é thê ¬ tríc phong trµo häc tËp, rÌn luyÖn, x©y dùng giê,ngµy, tuÇn häc tèt cña mét sè b¹n trong líp...2. X©y dùng dµn ý.a. Nªu vÊn ®Ò: - Giíi thiÖu vÊn ®Ò: Sèng chÕt mÆc bay lµ mét nhan ®Ò hay cã nhiÒu ý nghÜa s©u s¾c, gãp phÇn t¹o lªn sù hÊp dÉn vµ lÝ thó cña t¸c phÈm.b. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò: - LuËn ®iÓm 1: Nguån gèc nhan ®Ò vµ giíi thiÖu nguån gèc.+ Giíi thiÖu nghÜa ®en, nghÜa bãng cña c©u tôc ng÷: Sèng chÕt mÆc bay, tiÒn thÇy bá tói.- LuËn ®iÓm 2: V× sao t¸c gi¶ l¹i lùa chän vµ ®Æt nhan ®Ò nh vËy?+ XuÊt ph¸t tõ chñ ®Ò c©u truyÖn.

+ Tõ h×nh tîng nh©n vËt trung t©m.- LuËn ®iÓm 3: ý nghÜa cña nhan ®Ò sèng chÕt mÆc bay...c. KÕt thóc vÊn ®Ò: - Çi hay , çi ®Æc s¾c cña truyÖn.- Gi¸ trÞ cña t¸c phÈm.- C¶m nhËn cña em vÒ nhan ®Ò nµy.Ñeà soá 8 Cã ngêi nãi “khi cßn tre nÕu kh«ng chÞu khã häc tËp, lín lªn sÏ ch¼ng lµm ®îc viÖc g× cã Ých” .Em h¸y chøng minh.1) Më Bµi - Häc hµnh cã tÇm quan träng lín ®èi víi c/® mçi con ngêi, nhng kh«ng ph¶i a còng nhËn thøc ®îc ®iÒu ®ã, v× thÕ ngêi xa ®· tõng nh¾c nhë: “Khi cßn tre…cã Ých”2) Th©n Bµi :a)- Gi¶i thÝch häc lµ g×? + Häc lµ qua tr×nh tiÕp thu tri thøc cña nh©n lo¹i qua viÖc häc ë trêng vµ ngoµi XH.+ Häc ®Ó nang cao tr×nh ®é nh»m phôc vô cho c«ng viÖc ®¹t hiÖu qu¶ caob)- Chøng minh häc thùc sù míi trë thµnh ngêi cã Ých+ KiÕn thøc cña nh©n lo¹i lµ v« cïng réng lín muãn tiÕp thu ht× cµn ph¶i häc+ Häc th× míi ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña Xh vµ lµm viÖc cã hiÖu qña: Cã kiÕn thøc th× lµm viÖc nhanh h¬n , hiÖu qu¶ h¬n , ngîc l¹i thiÕu kiÕn thøc lµm viÖ khã kh¨n, hay bÞ sai sãt+ HiÖn nay mét sè HS bá häc , ko chÞu häc tËp , bÞ b¹n xÊu l«i kÐo, dÇn trë thµnh ngíi v« Ých, lµ g¸nh nÆng cho gia ®×nh , Xh, kh«ng lµm ®îc viÖc g× cã Ých.3 KÕt Bµi :Tri thøc lµ v« tËn nen ph¶i häc suèt ®êi. NÕu cßn trÎ mµ kh«ng coi träng viÖc häc th× lín lªn sÏ kh«ng lµm ®îc viÖc cã Ých , kh«ng theo kÞp sù ph¸t triÓn cña xh.§Ò bµi sè 9 :Chøng minh r»ng “v¨n ch¬ng g©y cho ta nh÷ng t×nh c¶m ta cha cã”?Gîi ý: 1. Më bµi:- GT ý nghÜa vµ c«ng dông cña V/c.- DÉn d¾t vÊn ®Ò.

2. Th©n bµi:- Gi¶i thÝch ng¾n: v¨n ch¬ng ?Nh÷ng t×nh c¶m ta cha cã?- Chøng minh: ®a lý lÏ vµ dÉn chøng ®Ó chøng tá vÊn ®Ò lµ ®óng.+ Sµi Gßn t«i yªu+ Väng L S¬n Béc Bè+ TÜnh D¹ Tø+ Håi h¬ng ngÉu th3. KÕt bµi:- Kh¼ng ®Þnh l¹i vÊn ®Ò- ý nghÜa c«ng dông v¨n ch¬ng

IV . C ủng c ố :




* Đọc chuẩn bị những kiến thức về “V¨n b¶n hµnh chÝnh c«ng vô ”.

V¨n b¶n hµnh chÝnh c«ng vô(Thêi l îng : 2 tiÕt)


* Giúp học sinh:

- HiÓu thÕ nµo lµ v¨n hµnh chÝnh, b¸o ço, ®Ò nghÞ; Çch thøc t¹o

lËp çc lo¹i v¨n b¶n nµy…

- BiÕt viÕt kiÕn nghÞ vµ b¸o ço th«ng dông theo mÉu.

II. CHUẨN BỊ





1. Ổn định

2. Bài cũ

3. Bài mới



I . ThÕ nµo lµ v¨n b¶n hµnh chÝnh :* V¨n b¶n hµnh chÝnh lµ lo¹i v¨n b¶n thêng dïng ®Ó truyÒn ®¹t néi dung vµ yªu cÇu nµo ®ã tõ cÊp trªn xuèng hoÆc bµy tá nh÷ng ý kiÕn , nguyÖn väng cña ç nh©n hay tËp thÓ tíi çc c¬ quan hoÆc ngêi cã thÈm quyÒn .* Lo¹i v¨n b¶n nµy nhÊt thiÕt ph¶i cã ®ñ çc môc :- Quèc hiÖu vµ tiªu ng÷ .- §Þa ®iÓm lµm v¨n b¶n vµ ngµy th¸ng .- Hä tªn , chøc vô cña ngêi nhËn hay tªn c¬ quan nhËn v¨n b¶n .- Hä tªn , chøc vô cña ngêi göi hay tªn c¬

- GV nªu vÊn ®Ò h-íng dÉn HS gi¶i quyÕt vÊn ®Ò.

quan , tËp thÓ göi v¨n b¶n .- Néi dung th«ng b¸o , ®Ò nghÞ , b¸o ço .- KÝ tªn ngêi gëi v¨n b¶n .II . V¨n b¶n ®Ò nghÞ : * Trong cuéc sèng sinh ho¹t vµ häc tËp , khi xuÊt hiÖn mét nhu cÇu , quyÒn lîi chÝnh ®¸ng nµo ®ã cña ç nh©n hay mét tËp thÓ th× ngêi ta viÕt v¨n b¶n ®Ò nghÞ ( kiÕn nghÞ ) göi lªn çc ç nh©n hoÆc tæ chøc cã thÈm quyÒn ®Ó nªu ý kiÕn cña m×nh .* V¨n b¶n ®Ò nghÞ cÇn tr×nh bµy trang träng , ng¾n gän vµ s¸ng sña theo mét sè quy ®Þnh s½n :- Quèc hiÖu vµ tiªu ng÷ .- Tªn v¨n b¶n : GiÊy ®Ò nghÞ hoÆc b¶n kiÕn nghÞ .- N¬I nhËn ®Ò nghÞ .- Ngêi ( tæ chøc ) ®Ò nghÞ .- Nªu sù viÖc , lÝ do vµ ý kiÕn cÇn ®Ò nghÞ víi n¬I nhËn .- KÝ tªn .* Néi dung kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i tr×nh bµy ®Çy ®ñ tÊt c¶ nhng cÇn chó ý çc môc sau :+ Ai ®Ò nghÞ ?+ §Ò nghÞ ai ? ( n¬i nµo )+ §Ò nghÞ ®iÒu g× ?III . V¨n b¶n b¸o ço * B¸o ço thêng lµ b¶n tæng hîp tr×nh bµy vÒ t×nh h×nh sù viÖc vµ çc kÕt qu¶ ®¹t ®-îc cña mét ç nh©n hay tËp thÓ .* B¶n b¸o ço cÇn tr×nh bµy trang träng , râ rµng vµ s¸ng sña theo mét sè môc ®Þnh s½n . Néi dung kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i tr×nh bµy ®Çy ®ñ tÊt c¶ nhng cÇn chó ý çc môc sau :+ B¸o ço cña ai ?+ b¸o ço víi ai ?+ B¸o ço vÒ viÖc g× ?+ KÕt qu¶ nh thÕ nµo ?IV . Bµi tËp Bµi tËp 1 : Môc ®Ých vµ néi dung cña viÖc viÕt v¨n b¶n ®Ò nghÞ vµ b¸o ço cã g× kh¸c nhau ?* Gîi ý :- §Ò nghÞ : + Nh»m ®Ò xuÊt mét nguyÖn väng , mét ý kiÕn .

+ V¨n b¶n ®Ò nghÞ cÇn chó ý çc mÆt sau : Ai ®Ò nghÞ ? ; §Ò nghÞ ai ? ( n¬i nµo ) ; §Ò nghÞ ®iÒu g×- B¸o ço :+ Nh»m tæng kÕt , nªu lªn nh÷ng g× ®· lµm ®Ó cÊp trªn ®îc biÕt .V¨n b¨n b¶n b¸o ço cÇn chó ý : B¸o ço cña ai ? ; b¸o ço víi ai ? ; B¸o ço vÒ viÖc g× ? ; KÕt qu¶ nh thÕ nµo ?Bµi tËp 2 : H×nh thøc cña v¨n b¶n ®Ò nghÞ vµ b¸o ço cã g× gièng vµ kh¸c nhau ?* Gîi ý :- Gièng :+ §Òu lµ nh÷ng v¨n b¶n hµnh chÝnh . Khi viÕt ®Òu tr×nh bµy theo mét sè môc nhÊt ®Þnh ( theo mÉu )- Kh¸c :+ Néi dung cña tõng v¨n b¶n nhiÒu hay Ýt mµ cã ®é dµi , ng¾n kh¸c nhau .Bµi tËp 3 : H·y nªu mét sè t×nh huèng mµ em cho lµ ph¶I viÕt v¨n b¶n ®Ò nghÞ , b¸o ço .* Gîi ý :- §Ò nghÞ :+ §Ò nghÞ nhµ trêng tæ chøc cho ®i tham quan du lÞch .+ §Ò nghÞ c« gi¸o chñ nmhiÖm tæ chøc cho líp ®I d· ngo¹i thùc tÕ .+ §Ò nghÞ th viÖn më cöa nhiÒu h¬n …- B¸o ço :+ B¸o ço víi c« gi¸o chñ nhiÖm vÒ kÕt qu¶ häc tËp cña líp trong ®ît thi ®ua võa qua .+ B¸o ço BGH vÒ t×nh h×nh häc tËp cña líp trong th¸ng võa qua ….

IV. C ủng c ố :




* Đọc chuẩn bị những kiến thức về “TruyÖn kÝ ViÖt Nam tõ 1900 - 1945 ”

TruyÖn kÝ ViÖt Nam Tõ 1900- 1945 (Thêi l îng: 8 tiÕt)


* Giúp học sinh:

- HS hiÓu vµ c¶m nhËn ®îc mét sè ®Æc s¾c vÒ néi dung vµ nghÖ

thuËt cña truyÖn kÝ ViÖt Nam (1900-1945) trong SGK ng÷ v¨n 7..

- Nhí ®îc cèt truyÖn , sù kiÖn , nh©n vËt ý nghÜa vµ nÐt ®Æc s¾c

cña tõng truyÖn.

-Nhí ®îc chñ ®Ò vµ c¶m høng chñ ®¹o cña tõng bµi…

- NhËn biÕt ®îc nh÷ng çch béc lé t×nh c¶m, c¶m xóc ®an xen víi

kÓ t¶ trong çc bµi kÝ, truyÖn …

II. CHUẨN BỊ

Gv: Tham khảo tài liệu, soạn giáo án




1. Ổn định

2. Bài cũ

3. Bài mới



- GV nªu vÊn ®Ò h-íng dÉn HS gi¶i quyÕt vÊn ®Ò .

I . Mét thø quµ cña lóa non ; cèm (Th¹ch Lam )1 . Mét thø quµ cña lóa non: Cèm - Cèm mang nhiÒu vÎ ®Ñp: vÎ ®Ñp cña h¬ng vÞ vµ mµu s¾c ®ång quª, vÎ ®Ñp cña ngêi chÕ biÕn, cña tôc lÖ nh©n duyªn, cña çch mua vµ thëng thøc- Cèm lµ s¶n vËt quý cña d©n téc, cÇn ®îc n©ng nui vµ gi÷ g×n- Bµi v¨n cã sù kÕt hîp nhiÒ ph¬ng thøc biÓu ®¶ttªn nÒn biÓu c¶m- Lêi v¨n mang nhiÒu c¶m nghÜ s©u s¾c nhng dîc diÔn ®¹t ªm ¸i, nhÑ nhµng gÇn nh th¬2 . C¶m nhËn vÒ " Mét thø quµ lóa non Cèm" + Th¹ch Lam lµ thµnh viªn cña Tù lùc v¨n ®oµn mét tæ chøc v¨n ho¸ lín «ng b¾t ®Çu viÕt chuyÖn tõ rÊt sím thµnh c«ng ë thÓ chuyÖn ng¾n vµ cã tµi miªu t¶ t©m tr¹ng lêi v¨n gîi c¶m giµu chÊt th¬. TËp bót ký " Hµ Néi 36 phè phêng" lµ t¸c phÈm xuÊt s¾c vµ ®éc ®¸o viÕt vÒ v¨n ho¸ Èm thùc ViÖt Nam mét nÐt ®Ñp cña Hµ Néi " Ngµn n¨m v¹n vËt" ®îc t¸c gi¶ viÕt víi tÊt c¶ tÊm lßng tr©n träng thµnh kÝnh, thiªng liªng.+ §o¹n 1: thÓ hiÖn tµi quan s¸t tinh tÕ mét sù c¶m nhËn tµi hoa, mét çch viÕt nhÑ nhµng, ®Çy chÊt th¬ h¬ng vÞ cèm lµ sù nhuÇn thÊm çc h¬ng th¬m cña l¸ sen trªn hå do c¬n giã mïa h¹ ®em l¹i . Lµ " Çc mïi th¬m m¸t" cña b«ng lóa nh thÕ nµo........

+ Nguyªn liÖu lµm ra cèm lµ " çc chÊt quý trong s¹ch cña trêi:" ®îc h×nh thµnh méth çch linh diÖu lóc ®Çu " Mét giät s÷a tr¾ng th¬m ph¶ng phÊt h¬ng vÞ ngµn hoa cá" sau

®îc n¾ng thu lµm cho " Giät s÷a dÇn dÇn ®äng l¹i" Tr¸i tim cña t¸c gi¶ nh ®ang rung ®éng tríc mµu xanh vµ h¬ng th¬m dÞu ngät cña b«ng lóa nÕp non trªn çnh ®ång quª.+ §o¹n 2: nhµ v¨n tiÕp tôc c¶m nhËn ®¸nh gi¸ miªu t¶ nh÷ng nÐt ®Ñp cña cèm «ng gäi cèm lµ " Quµ riªng biÖt" thøc d©ng cña nh÷ng çnh ®ång cèm mang h¬ng vÞ tÊt c¶ çi méc m¹c gi¶n dÞ vµ thanh khiÕt cña ®ång quª néi cá An Nam cèm lµm quµ siªu tÕt víi sù v¬ng vÝt cña t¬ hång nhµ v¨n dïng bao lêi hay ý ®Ñp so s¸nh miªu t¶ cÆp b¹n bÌ " Tèt ®«i"

" NÕu con lßng d¹ ®æi thay Cèm nµy lÖ mèi hång nµy long tai.+ T×nh duyªn bÒn ®Ñp cña løa ®«i nh " Hång cèm tèt ®«i" s¾c mµu h¬ng vÞ cña hång Cèm lµ sù hoµ híp tuyÖt vêi mµu xanh t¬i......... bÒn l©u"+ Çch so s¸nh cña t¸c gi¶ kh«ng chØ s¾c s¶o tµi hoa mµ cßn thÓ hiÖn phong çch Èm thùc sµnh ®iÖu.+ §o¹n 3: Nhµ v¨n võa tiÕp tôc ca ngîi vÎ ®Ñp vµ gi¸ trÞ cña cèm võa nh¾n nhñ mäi ngêi vÒ çch thëng thøc çch ¨n cèm " Cèm kh«ng ph¶i...... ngÉm nghÜ"+ ý tëng vµ c¶m xóc cña t¸c g¶i tËp trung chñ yÕu ë côm tõ " ¨n cèm ¨n tõng chót Ýt thong th¶ vµ ngÉm nghÜ " v× cèm chøa trong nã sù tinh tuý cña h¬ng sen mang theo mïi ngan ng¸c cña hoa sen cña ®µm níc vµ ®îc chµo mêi bëi c« g¸i lµng vßng víi ®«i tay mÒm m¹i ........ T¸c gi¶ viÕt rÊt gîi c¶m ®Ó nãi lªn mèi quan hÖ tù nhiªn gi÷a l¸ sen + cèm tùa nh 2 linh hån l¬ng tùa vµo nhau lµm t«n lªn h¬ng s¾c thanh quý çi léc cña trêi cho.II . Sµi Gßn t«i yªu – Minh H ¬ng - Sµi Gßn mang vÎ ®Ñp cña mét ®« thØ trÎ trung hoµ hîp- Ngêi Sµi Gßn cã nhiÒu ®øc tÝnh tèt ®Ñp nh hån nhiªn, trung thùc lÔ ®é tù tin.- §ã lµ m¶nh ®Êt ®¸ng ®Ó chóng ta yªu mÕn- Sù am hiÓu SG nhÊt lµ t×nh c¶m ch©n thµnh nång hËu cña t¸c gi¶ lµm nªn søc truyÒn c¶m cña bµi v¨n

- T¸c gi¶ giíi thiÖu Sµi Gßn mét çch ®éc ®¸o, hay vµ hÊp dÉn. Minh H¬ng nh©n ho¸ Sµi Gßn nh mét con ngêi l¹ lïng kÕt hîp çch so s¸nh vµ diÔn ®¹t theo kiÓu ®èi lËp " Sµi Gßn vÉn trÎ t«i th× ®¬ng giµ" . BiÕt t×m ra con sè ®éc ®¸o " Ba tr¨m n¨m so víi ngµn n¨m tuæi cña ®Êt níc" ®Ó kh¼ng ®Þnh çi trÎ chung n¨ng ®éng cña Sµi Gßn. Mét h×nh ¶nh so s¸nh ®éc ®¸o mµ hîp lý . Sµi Gßn vÉn trÎ l¹i so s¸nh tiÕp ®Ó giíi thiÖu . Sµi Gßn vÉn trÎ hoµi nh mét c©y t¬ ®¬ng ®é nân nµ " TrÎ hoµi" lµ çch nãi dÔ th¬ng cña Nam bé. Song nã l¹i kÌm theo mét ®iÒu kiÖn ®ã lµ th¸i ®é cña con ngêi biÕt çch tíi tiªu ch¨m bãn tr©n träng gi÷ g×n. H×nh ¶nh Èn dô vÒ Sµi Gßn " §« thÞ ngäc ngµ" thÓ hiÖn t×nh yªu vµ niÒm tù hµo cña nhµ v¨n ®èi víi m¶nh ®Êt m×nh ®ang sèng.

+ §o¹n v¨n béc lé t×nh yªu víi Sµi Gßn thËt nång nµn, say ®¾m ®©y còng chÝnh lµ ®o¹n v¨n biÓu c¶m kÕt hîp gi÷a biÓu c¶m trùc tiÕp vµ biÓu c¶m gi¸n tiÕp ®iÖp tõ " T«i yªu" lµm râ cho c©u ®Çu tiªn cña ®o¹n " T«i yªu Sµi Gßn da diÕt" yÕu tè tù sù .III . Mïa xu©n cña t«i – Vò B»ng .- Bµi v¨n viÕt vÒ c¶nh s¾c vµ kh«ng khÝ mïa ë ®Êt b¾c trong nh÷ng ngµy r»m th¸ng giªng- Khi mïa xu©n ®Õn t¸c t¸c gi¶ båi håi nhí l¹i mïa xu©n ë miÒn B¾c , mïa xu©n cña Hµ Néi trong t©m tr¹ng n¸o nøc , tha thiÕt , nång nµn vµ còng rÊt tr©n träng vÎ ®Ñp cña ®êi sèng , cña thiªn nhiªn , ®Êt níc .* C¶nh s¾c mïa xu©n Hµ Néi vµ miÒn B¾c ®îc t¸c gi¶ miªu t¶ : - C¶nh s¾c thiªn nhiªn : t¸c gi¶ ®· gîi ®îc thêi tiÕt , khÝ hËu ®Æc biÖt cña mïa xu©n, võa cã çI l¹nh cña ma riªu riªu , giã lµnh l¹nh cña mïa ®«ng cßn v¬ng l¹i , cã çI Êm ¸p nång nµn cña khÝ trêi mïa xu©n . §ã cßn lµ cña tiÕng nh¹n kªu , tiÕng trèng trÌo, c©u h¸t huª t×nh cña c« g¸i ®Ñp . Kh«ng khÝ mïa xu©n cßn ®îc thÓ hiÖn trong ®êi sèng gia ®×nh , trong kh«ng khÝ ®oµn tô ªm ®Òm . Khung c¶nh bµn thê phËt , bµn thê th¸nh , bµn thê tæ tiªn víi ®Ìn nÕn , h¬ng trÇm .

- Mïa xu©n ®· kh¬i dËy ë thiªn nhiªn , con ngêi søc sèng tiÒm tµng vµ lµm cho nã trë nªn m¹nh mÏ , lµm bõng dËy lßng yªu ®êi , kh¸t khao sèng vµ yªu th¬ng . “Nhùa sèng ë trªn ngêi c¨ng lªn nh m¸u c¨ng lªn trong léc cña loµi nai , nh mÇm non cña c©y cèi , n»m im m·I kh«ng chÞu ®îc ph¶I tråi ra thµnh nh÷ng çi l¸ nhá li ti … ” .Qua çch miªu t¶ nµy t¸c gi¶ muèn thÓ hiÖn c¶nh s¾c mïa xu©n ë Hµ Néi vµ miÒn B¾c cã mét vÎ ®Ñp riªng biÖt , th¬ méng nhng còng dµo d¹t t×nh ngêi .* Kh«ng khÝ vµ c¶nh s¾c thiªn nhiªn tõ sau ngµy gi»m th¸ng giªng cã nÐt ®Ñp riªng biÖt :- Trêi ®Êt : trêi hÕt nåm , ma xu©n b¾t ®Çu thay thÕ cho ma phïn …ThÊy nh÷ng vÖt xanh t¬i trªn trêi .- Thiªn nhiªn :§µo h¬I phai nhng nhuþ vÉn cßn phong , cá kh«ng ít xanh nh cuèi ®«ng , ®Çu giªng , nhng tr¸I l¹i , l¹i nøc mét mïi h-¬ng man m¸c .ë ®©y t¸c gi¶ tËp trung miªu t¶ nh÷ng nÐt riªng cña trêi ®Êt , thiªn nhiªn , kh«ng khÝ mïa xu©n . B»ng mét lo¹t h×nh ¶nh so s¸nh , t¸c gi¶ ®· lµm næi bËt c¶nh s¾c mïa xu©n tõ sau ngµy gi»m th¸ng giªng .* Qua viÖc t¸I hiÖn c¶nh s¾c vµ kh«ng khÝ cña mïa xu©n miÒn B¾c , t¸c gi¶ ®· béc lé sù quan s¸t , sù c¶m nhËn rÊt tinh tÕ trong tõng chi tiÕt miªu t¶ ngo¹i c¶nh .§iÒu ®ã thÓ hiÖn t¸c gi¶ kh«ng chØ lµ ngêi am hiÓu thiªn nhiªn mµ cßn rÊt yªu thiªn nhiªn, biÕt tr©n träng cuéc sèng vµ tËn hëng nh÷ng vÎ ®Ñp cña cuéc sèng .IV . Sèng chÕt mÆc bay – Ph¹m d uy Tèn * NghÖ thuËt næi bËt trong truyÖn ng¾n “Sèng chÕt mÆc bay ” lµ sù t¬ng ph¶n ®èi lËp . Hai mÆt t¬ng ph¶n trong truyÖn “Sèng chÕt mÆc bay” : Mét bªn lµ c¶nh tîng nh©n d©n ®ang ph¶I vËt lén vÊt v¶ , c¨ng th¼ng tríc nguy c¬ vì ®ª . Mét bªn lµ quan phñ nha l¹i , ch¸nh tæng lao vµo cuéc tæ t«m ngay trong khi hé ®ª :- Sù t¬ng ph¶n thø nhÊt :+ Thêi gian : gÇn mét giê ®ªm .+ Ma to khiÕn níc s«ng d©ng to .

+ Kh«ng khÝ , c¶nh tîng hé ®ª : nhèn nh¸o , c¨ng th¼ng ( qua tiÕng trèng , tiÕng tï vµ , tiÕng ngêi sao x¸c gäi nhau hé ®ª víi çc ho¹t ®éng chèng ®ì võa s«I ®éng võa lén xén cña ngêi d©n .+ Sù bÊt lùc cña søc ngêi tríc uy vò cña thiªn nhiªn ; sù yÕu kÐm cña thÕ ®ª tríc thÕ níc Thiªn tai ®ang tõng lóc gi¸ng xuèng ®e do¹ cuéc sèng cña ngêi d©n .- Sù t¬ng ph¶n thø hai :+ §Þa ®iÓm : trong ®×nh v÷ng tr·i , ma to giã lín còng ch¼ng sao .+ Kh«ng khÝ , quang c¶nh : tÜnh mÞch , trang nghiªm , nhµn nh·, ®êng bé , nguy nga ( ph¶n ¸nh uy thÕ cña viªn quan phñ víi nha l¹i , tay sai ) + §å dïng cho tªn quan phñ khi ®i “hé ®ª ”chøng tá mét cuéc sèng quý ph¸I, rÊt xa l¹ víi cuéc sèng lÇm than cña nh©n d©n .+ D¸ng ngåi ung dung , kÎ hÇu , ngêi h¹ .+ Sù ®am mª tæ t«m vµ quang c¶nh ®¸nh bµi cña tªn quan phñ víi nha l¹i , ch¸nh tæng .+ Th¸I ®é cña bäm nha l¹i , tªn quan phñ khi cã ngêi s«ng vµo b¸o tin vì ®ª .+ NiÒm vui phi nh©n tÝnh cña tªn quan phñ khi “ï ! Th«ng t«m , chi chi n¶y…”

Dông ý cña t¸c gi¶ khi dùng c¶nh t¬ng ph¶n nh»m tè ço th¸I ®é v« tr¸ch nhiÖm , bµng quan cña kÎ ®îc mÖnh danh lµ “ cha mÑ cña d©n” vµ nãi lªn nçi cùc nhäc , cuéc sèng bÞ ®e do¹ cña ngêi d©n lao ®éng tríc n¹n vì ®ª .* Gi¸ trÞ hiÖn thùc : truyÖn ®· ph¶n ¸nh sù ®èi lËp hoµn toµn gi÷a cuéc sèng vµ sinh m¹ng V . Nh ững trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu . * Tin Va-ren sang Việt Nam :- Va-ren là toàn quyền Pháp ở Đông Dương từ năm 1925 .- Phan Bội Châu là lãnh tụ phong trào yêu nước Việt Nam đầu thế kỉ XX .

Họ có địa vị xã hội đối lập nhau .- Va-ren sang Việt Nam hứa chăm sóc vụ Phan Bội Châu là do công luận Pháp đòi hỏi , vừa mới nhận chức hắn cũng muốn lấy lòng dư luận Tác giả ngờ vực , không tin vào thiện chí của Va-ren .

Đoạn mở đầu đã thông báo về việc sang Việt Nam cùng lời hứa của Va-ren ; gieo thái độ ngờ vực về lời hứa đó .* Trò lố của Va-ren đối với Phan Bội Châu .- Dùng biện pháp tương phản đối lập tính cách cao thượng của Phan Bội Châu ( bậc anh hùng , vị thiên sứ …) với tính cách đê tiện của Va-ren ( kẻ phản bội nhục nhã ..)- Tác giả đã tỏ thái độ khinh rẻ kẻ phản bội là Va-ren . Ca ngợi người yêu nước Phan Bội Châu Mục đích bình luận khẳng định tính chính nghĩa của Phan Bội Châu .- Va-ren đã tuyên bố thả Phan Bội Châu ( Tôi đem tự do đến cho ông đây ) , với các điều kiện ( trung thành với Pháp , cộng tác với Pháp …Không được xúi giục đồng bào nổi lên …) Va-ren khuyên Phan Bội Châu từ bỏ lí tưởng chung chỉ nên vì quyền lợi riêng giống như Va-ren .- Bằng những lời lẽ của chính mình Va-ren đã tự bộc lộ nhân cách là kẻ đê tiện , thực dụng , sẵn sàng làm mọi việc chỉ vì quyền lợi cá nhân hắn hứa chăm sóc Phan Bội Châu không phải vì Phan Bội Châu mà vì quyền lợi của nước Pháp mà trực tiếp là Va-ren Hắn là kẻ phản bội lí tưởng đê tiện nhất lại đi khuyên bảo kẻ trung thành với lí tưởng cao cả nhất ; lời hứa chăm sóc Phan Bội Châu không chỉ là lời hứa suông mà còn là trò bịp bợm đáng cười .* Phan Bội Châu :- ngạc nhiên , khinh bỉ Va-ren chứng tỏ ông là người cứng cỏi , không chịu khuất phục , kiêu hãnh .


*GV củng cố, khái quát cho HS n ội dung cơ bản về truyện kí Việt Nam từ năm 1900 –

1918 để HS khắc sâu kiến thức đã học.


* Đọc chuẩn bị những kiến thức về “Thơ kịch dân gian Việt Nam”

**********************************************************************

THƠ KỊCH DÂN GIAN VIỆT NAM(Thời lượng: 8 tiết)

I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT* Giúp học sinh:- Hiểu được những đặc sắc về nội dung , nghệ thuật của một số bài ca dao về tình cảm gia đình , tình yêu quê hương đất nước con người…- Nắm được sự khác nhau giữa ca dao và thơ lục bát .- Biết cách đọc hiểu ca dao theo đặc trưng thể loại .- Cảm nhận được những nét đặc sắc về nội dung nghệ thuật của đoạn trích “Nỗi oan hại chồng” (Vở chèo Quan Âm Thị Kính )….II. CHUẨN BỊ*Gv: Tham khảo tài liệu ,soạn giáo án Tích hợp một số văn bản đã học* Hs: Ôn tập lại kiến thứcIII. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP1. Ổn định2. Bài cũ3. Bài mới*Giới thiệu bài*Tiến trình hoạt động

I . Ca dao – Dân ca .A . Khái niệm :

- Tieáng haùt tröõ tình cuûa ngöôøi bình daân Vieät Nam.- Theå loaïi thô tröõ tình daân gian.- Phaàn lôøi cuûa baøi haùt daân gian.- Thô luïc baùt vaø luïc baùt bieán theå truyeàn mieäng cuûa taäp theå taùc giaû .B- Nhöõng caâu haùt veà tình caûm gia ñình1- Noäi dung:Baøi 1: Tình caûm yeâu thöông, coâng lao to lôùn cuûa cha meï ñoái vôùi con caùi vaø lôøi nhaéc nhôû tình caûm ôn nghóa cuûa con caùi ñoái vôùi cha meï.Baøi 2: Loøng thöông nhôù saâu naëng cuûa con gaùi xa queâ nhaø ñoáivôùi ngöôøi meï thaân yeâu cuûa mình. Ñaèng sau noãi nhôù meï laø noãi nhôù queâ, . . .nhôù bieát bao kyû nieäm thaân quen ñaõ trôû thaønh quaù khöù.Baøi 3: Tình caûm bieát ôn saâu naëng cuûa con chaùu ñoái vôùi oâng baø vaø caùc theá heä ñi tröôùc.Baøi 4: Tình caûm gaén boù giöõa anh em ruoät thòt, nhöôøng nhòn, hoaø thuaän trong gia ñình.2- Ngheä thuaät: Ngheä thuaät ñöôïc söû duïng phoå bieán laø so saùnh.3 . Bài tập : 3.1- Boán baøi ca dao ñöôïc trích giaûng trong SGK ñaõ diễn tả nhö theá naøo veà tình caûm gia ñình? 3.2. Ngoaøi nhöõng tình caûm ñaõ ñöôïc neâu trong boán baøi ca dao treân thì trong quan heä gia ñình coøn coù tình caûm cuûa ai vôùi ai nöõa? Em coù thuoäc baøi ca dao naøo noùi veà tình caûm ñoù khoâng? 3.3- Baøi ca dao soá moät dieãn taû raát saâu saéc tình caûm thieâng lieâng cuûa cha meï ñoái vôùi con caùi. Phaân tích moät vaøi hình aûnh dieãn taû ñieàu ñoù?C .Ca dao veà tình yeâu queâ höông, ñaát nöôùc, con ngöôøi 1 .Baøi 1: Möôïn hình thöùc ñoái ñaùp nam nöõ ñeå ca ngôïi caûnh ñeïp ñaát nöôùc. Lôøi ñoá mang tính chaát aån duï vaø caùch thöùc giaûi ñoá seõ theå hieän roõ taâm hoàn, tình caûm cuûa nhaân vaät. Ñieàu ñoù theå hieän tình yeâu queâ höông moät caùch tinh teá, kheùo leùo, coù duyeân. 2. Baøi 2: Noùi veà caûnh ñeïp cuûa Haø Noäi, baøi ca môû ñaàu baèng lôøi môøi moïc “Ruû nhau” caûnh Haø Noäi ñöôïc lieät keâ vôùi nhöõng di tích vaø danh thaéng noåi baät: Hoà Hoaøn Kieám, caàu Theâ Huùc, chuøa Ngoïc Sôn, Ñaøi Nghieân, Thaùp Buùt. Caâu keát baøi laø moät caâu hoûi

khoâng coù caâu traû lôøi. “Hoûi ai gaây döïng neân non nöôùc naøy”. Caâu hoûi buoäc ngöôøi nghe phaûi suy ngaãm vaø töï traû lôøi, bôûi caûnh ñeïp ñoù do baøn tay kheùo leùo cuûa ngöôøi Haø Noäi ngaøn ñôøi xaây döïng neân. 3 . Baøi 3: Caûnh non nöôùc xöù Hueá ñeïp nhö tranh veõ, caûnh ñeïp xöù Hueá laø caûnh non xanh nöôùc bieác, caûnh thieân nhieân huøng vó vaø thô moäng. Sau khi veõ ra caûnh ñeïp xöù Hueá, baøi ca buoâng löûng caâu môøi “Ai voâ xöù Hueá thì voâ…” Lôøi môøi cuõng thaät ñoäc ñaùo! Hueá ñeïp vaø haáp daãn nhö vaäy ñaáy, ai yeâu Hueá, nhôù Hueá, coù tình caûm vôùi Hueá thì haõy voâ thaêm . 4 . Một số bài ca dao có cùng chủ đề:a) Em ñoá anh soâng naøo laø soâng saâu nhaát?Nuùi naøo laø nuùi cao nhaát nöôùc ta?Anh maø giaûng ñöôïc cho raThì em keát nghóa giao hoaø cuøng anh- Saâu nhaát laø soâng Baïch ÑaèngBa laàn giaëc ñeán ba laàn giaëc tanCao nhaát laø nuùi Lam SônCoù oâng Leâ Lôïi trong ngaøn böôùc ra . . .b) Haø Noäi ba möôi saùu phoá phöôøngHaøng maät, haøng ñöôøng, haøng muoái traéng tinh …c) Chaúng thôm cuõng theå hoa nhaøiDaãu khoâng thanh lòch cuõng ngöôøi Traøng An.d) Gioù ñöa caønh truùc la ñaøTieáng chuoâng Tuaán Voõ, canh gaø Thoï Xöông.D.Những câu hát than thân .1. Noäi dung, yù nghóa:- Chuû ñeà chieám moät soá löôïng lôùn. Nhaân vaät haùt than thaân chính laø nhaân vaät tröõ tình cuûa ca dao.- Theå hieän yù thöùc cuûa ngöôøi lao ñoäng veà soá phaän nhoû beù cuûa hoï veà nhöõng baát coâng trong xaõ hoäi. Ñoàng thôøi theå hieän thaùi ñoä ñoàng caûm vôùi nhöõng ngöôøi ñoàng caûnh ngoä, vaø theå hieän thaùi ñoä phaûn khaùng XH phong kieán baát coâng cuøng nhöõng keû thoáng trò boùc loät.- Nhaän thöùc ñöôïc noãi thoáng khoå nhieàu maët maø ngöôøi lao ñoäng phaûi gaùnh chòu.+ Than vì cuoäc soáng vaát vaû, khoù nhoïc.+ Than vì caûnh soáng baát coâng.+ Than vì bò giai caáp thoáng trò bò aùp böùc, boùc loät naëng neà.+ Tieáng than da dieát nhaát laø cuûa nhöõng ngöôøi phuï nöõ: Hoï bò eùp duyeân, caûnh laøm leõ, khoâng coù quyeàn töï ñònh ñoaït cuoäc ñôøi mình…2. Nhöõng bieän phaùp ngheä thuaät chuû yeáu:

Möôïn nhöõng con vaät nhoû beù, taàm thöôøng, soáng trong caûnh vaát vaû, beá taéc, cuøng quaån, … ñeå ví vôùi hoaøn caûnh thaân phaän cuûa mình.- Caâu haùt than thaân cuûa ngöôøi phuï nöõ thöôøng duøng kieåu caâu so saùnh, môû ñaàu laø “thaân em nhö”, “em nhö” 3 . Giôùi thieäu moät soá baøi ca dao theo chuû ñeà:a) Möôïn hình aûnh “con coø” ñeå chæ cho ngöôøi noâng daân cöïc khoå- Con coø maø ñi aên ñeâm …- Trôøi möa quaû döa veïo voï …- Con coø kieám aên- Caùi coø laën loäi bôø soângGaùnh gaïo … tieáng khoùc næ nonb) Moâ típ “thaân em” ñeå chæ ngöôøi phuï nöõ:- Thaân em nhö mieáng cau khoâ …- Thaân em nhö haït möa sa …- Thaân em nhö gieáng giöõa ñaøng …4 . Luyeän taäp:a) Nhöõng caâu haùt than thaân cuûa ngöôøi phuï nöõ thöôøng môû ñaàu baèng “em nhö” hoaëc “thaân em nhö”: nhöõng hình aûnh hoï thöôøng ñem ra so saùnh vôùi mình laø nhöõng ñoà vaät hoaëc con vaät beù nhoû, yeáu ôùt hay beá taéc: Con caù maéc caâu,con kieán, con coø,haït möa sa … nhöõng hình aûnh ñoù theå hieän thaân phaän beù nhoû, noãi ñau khoå, beá taéc cuûa ngöôøi phuï nöõ.

b) Bieän phaùp ngheä thuaät chuû yeáu cuûa nhgöõng caâu haùt than thaân laø so saùnh tröïc tieáp hoaëc so saùnh aån duï. Caùc bieän phaùp ñoù ñöôïc theå hieän cuï theå trong 3 baøi ca dao, trích giaûng nhö sau:* Baøi 1: Duøng bieän phaùp so saùnh aån duï + Hình aûnh con coø laän ñaän “leân thaùc xuoáng gheành” kieám aên vaø nuoâi con laø hình aûnh aån duï cuûa ngöôøi lao ñoäng ngheøo.+ Hình aûnh “nöôùc non” nôi con coø kieám aên vöøa laø aån duï veà nhöõng khoù khaên traéc trôû maø ngöôøi lao ñoäng phaûi vöôït qua.* Baøi 2: Duøng bieän phaùp aån duï, hình aûnh con taèm nhaû tô, kieán li ti, . . . laø nhöõng aån duï veà nhöõng thaân phaän nhoû beù, beá taéc, bò caùc theá löïc cöôùp ñi söùc lao ñoäng cuûa chính mình.Taùc giaû daân gian ñaõ möôïn ñaëc ñieåm soáng cuûa töøng con vaät: Taèm nhaû tô, cuoác keâu ra maùu, kieán caàn cuø kieám aên … laø ñeå nhaèm noùi veà nhöõng noãi khoå khaùc nhau cuûa ngöôøi lao ñoäng.* Baøi 3:

Söû duïng loái so saùnh tröïc tieáp vôùi töø so saùnh “nhö”. Nhaân vaät tröõ tình gaén mình vôùi traùi baàn (laø loaïi quaû chua chaùt, xaáu xí) ñaõ ít giaù trò laïi bò gioù daäp soùng doài khoâng bieát baáu víu vaøo ñaâu. Qua ñoù noãi khoå cuûa nhaân vaät tröõ tình ñöôïc theå hieän moät caùch cuï theå hôn.c) Trong caùc baøi ca dao ñoù, ngöôøi lao ñoäng than vì nhöõng noãi khoå khaùc nhau cuûa mình vaø cuûa nhöõng ngöôøi cuøng caûnh ngoä.- Baøi 1: Laønoãi cay ñaéng, laän ñaän cuûa ngöôøi lao ñoäng.- Baøi 2: “Con taèm nhaû tô” laø noãi khoå ngöôøi lao ñoäng naëng nhoïc maø bò keû khaùc boøn ruùt, boùc loät heát söùc lao ñoäng. “Luõ kieán li ti” laø noãi khoå cuûa nhöõng thaân phaän beù nhoû, vaát vaû lao ñoäng maø vaãn xuoâi ngöôïc suoát ñôøi ñeå lo kieám aên maø vaãn khoâng ñuû.Hình aûnh “Haïc bay moûi caùnh bieát …” laø noãi khoå suoát ñôøi phieâu baïc, laän ñaän, beá taéc khoâng tìm ñöôïc loái thoaùt.E . Nh ững câu hát châm biếm I- Khaùi nieäm ca dao chaâm bieám:- Ca dao chaâm bieám laø nhöõng caâu ca duøng lôøi leõ kín ñaùo, boùng baåy coù yeáu toá gaây cöôøi nhaèm pheâ phaùn cheá gieãu nhöõng thoùi hö taät xaáu ñang toàn taïi trong xaõ hoäi.2 . Noäi dung chaâm bieám:- Boäc loä qua söï phôi baøy maâu thuaãn ñaùng cöôøi giöõa noäi dung vaø hình thöùc; giöõa baûn chaát vaø hieän töôïng; giöõa caùi bình thöôøng, töï nhieân vôùi caùi ngöôïc ngaïo, traùi töï nhieân.- Ñoù coù theå laø nhöõng keû löøa bòp, giaû nhaân giaû nghóa, khoaùc laùc maø laïi toû ra thaønh thöïc; doát naùt laïi ñöôïc che ñaäy döôùi veû uyeân baùc…3. Giaù trò, yù nghóa cuûa ca dao chaâm bieám vôùi ñôøi soáng coäng ñoàng:- Goùp phaàn phôi baøy nhöõng caùi xaáu xa, giaû doái, keäch côõm toàn taïi trong xaõ hoäi vôùi muïc ñích laøm cho xaõ hoäi trong saïch hôn, toát ñeïp hôn.- Giuùp cho ngöôøi daân lao ñoäng nhaän thöùc thöïc teá moät caùch vui veû. Ñoàng thôøi noù giuùp ngöôøi lao ñoäng giaûi trí sau nhöõng giôø laøm vieäc caêng thaúng, meät moûi.4 . Caùc bieän phaùp ngheä thuaät thöôøng söû duïng trong ca dao chaâm bieám:- Thö phaùp quen thuoäc laø phoùng ñaïi. Ñaëc tính cuûa phoùng ñaïi laø cöïc taû laøm söï vaät, hieän töôïng ñöôïc phaûn aùnh noåi baät hôn.- Ngoaøi ra, ca dao chaâm bieám coøn söû duïng moät soá bieän phaùp ngheä thuaät khaùc nhö: noùi laùi, noùi ngöôïc, aån duï … nhaèm gaây cöôøi moät caùch kín ñaùo .

G . Đoạn trích “Nỗi oan hại chồng ”1 .Tröùôc khi maéc oan - Thò Kính yeâu thöôøng choàng theå hieän qua chi tieát Thò Kính ngoài quaït cho choàng Tình yeâu thöông choàng trong saùng , chaân thaát , mong muoán coù haïnh phuùc löùa ñoâi toát ñeïp 2 . Trong khi bò oan * Suøng baø :+ Lôøi noùi : Caùi con maët söùa gan lim naøy ! Maøy ñònh gieát con baø aø ? - tuoàng bay meøo maû gaø ñoàng laúng lô - Maøy coù choùt say hoa ñaém nguyeät Ñaõ treân daâu …- Tröùng roàng laïi nôû ra roàng Liu riu laïi nôû ra roàng liu riu - Maøy laø con nhaø cua oác - Con gaùi noû moàm thì veà ôû vôùi cha + Cöû chæ : Duùi ñaàu thò kính ngaõ xuoáng Duùi tay ngaõ khuîu xuoáng Laø moät con ngöôøi ñoäc ñòa , taøn nhaãn , baát nhaân * Thò Kính + Lôøi noùi : - Giôøi ôi ! Meï ôi , oan cho con laém meï ôi - Oan cho con laém meï ôi - Oan thieám laém chaøng ôi - Meï xeùt tình cho con , con oan laém meï ôi + Cöû chæ : vaät vaõ khoùc , ngöõa maët ruõ röôïi , chaïy theo van xin Nhaãn nhuïc , chaân thöïc , hieàn laønh 3 . Sau khi bò oan

- Thò Kính ñi tu ñeå caàu phaän toå chöùng minh cho söï trong saïch cuûa mình .


* GV củng cố, khái quát cho HS n ội dung cơ b ản về thơ kịch dân gian Việt Nam để

HS khắc sâu kiến thức đã học


* Đọc chuẩn bị những kiến thức về “Văn bản nhật dụng”.

.........................................................................................................

VĂN BẢN NHẬT DỤNG (Thời lượng: 4 tiết)


* Giúp học sinh:

- Hiểu được những tình cảm cao quý, ý thức trách nhiệm đối với phụ nữ , trẻ em, hạnh

phúc gia đình, tương lai nhân loại và những đặc sắc về nghệ thuật của một văn bản nhật

dụng đề cập đến những vấn đề văn hóa giáo dục, quyền trẻ em, gia đình và xã hội …

II. CHUẨN BỊ

*Gv: Tham khảo tài liệu ,soạn giáo án


* Hs: Ôn tập lại kiến thức


1. Ổn định

2. Bài cũ

3. Bài mới


*Tiến trình hoạt động I . Khái niệm * Văn bản nhật dụng: - không phải là khái niệm thể loại .- không chỉ kiểu văn bản . - Chỉ đề cập đến chức năng đề tài, tính cập nhật .* Ñeà taøi raát phong phuù :-thiên nhiên ,môi trường , ,văn hóa giáo dục ,chính trị , thể thao , đạo đức nếp sống . *Ch ức năng - Bàn luận thuyết minh , tường thuật , miêu tả , đánh giá …những vấn đề , những hiện tượng của đời sống con người , xã hội . * Tính cập nhật : - Là tính thời sự kịp thời , đáp ứng yêu cầu , đòi hỏi của cuộc sống hàng ngày , cuộc sống hiện tại gắn với những vấn đề cơ bản của cộng đồng xã hội . II . Luyện tập A .Cổng trường mở ra

1.Tâm trạng của hai mẹ con trước ngày khai trường.a) Người mẹ . - Không tập trung vào việc gì.- Lên gường và trằn trọc.- Không lo nhưng vẫn không ngủThao thức không ngủ được,suy nghĩ triền miên.b) .Đứa con.- Giấc ngủ đến với con nhẹ nhàng.- Háo hức không nằm yên,nhưng lát sau đã ngủ.Thanh thản nhẹ nhàng “vô tư” 2. Tâm sự của người mẹ- Người mẹ không trực tiếp nói với con hoặc ai cả.Người mẹ nhìn con ngủ,như tâm sự với con,nhưng thực ra là đang nói với chính mình,đang ôn lại kỉ niệm riêng.Khắc họa tâm tư tình cảm,những điều sâi thẳm của người mẹ đối với con3. Tầm quan trọng của nhà trường

“Ai cũng biết sai lầm trong giáo dục sẽ ảnh hưởng đến cả một thế hệ mai sau,và sai lầm một li có thể đưa thế hệ ấy đi chệch cả hàng dặm sau này”IV.Kết luận.Như những dòng nhật kí tâm tình,nhỏ nhẹ và sâu lắng,bài văn giúp ta hiểu thêm tấm lòng,yêu thương tình cảm sâu nặng của người mẹ đối với con và vai trò to lớn của nhà trường đối với mỗi cuộc sống mỗi con ngườiB . Mẹ tôi 1.Thái độ của bố đối với En-ri-cô.- Ông hết sức buồn bã,tức giận.- Lời lẽ như vừa ra lệnh vừa dứt khoát,vừa mềm mại như khuyên nhủ.- Người cha muốn con thành thật, “con xin lỗi mẹ vì sự hối lỗi trong lòng vì thương mẹ,chứ không vì nỗi khiếp sợ ai”- Người cha hết lòng thương yêu con nhưng còn là người yêu sự tử tế,căm ghét sự bội bạc.Bố của En-ri-cô là người yêu ghét rõ ràng2. Hình ảnh người mẹ.- “Mẹ thức suốt đêm,khóc nức nở khi nghĩ rằng có thể mất con,sẵng sàng bỏ hết một năm hạnh phúc để cứu sống con”- Dành hết tình thương con.- Quên mình vì con.Sự hỗn láo của En-ri-cô làm đau trái tim người mẹ.3. Tâm trạng của En-ri-cô.- Thư bố gợi nhớ mẹ hiền.- Thái độ chân thành và quyết liệt của bố khi bảo vệ tình cảm gia đình thiêng liêng làm cho En-ri-cô cảm thấy xấu

hổ.4 .Kết luận.- Tình cảm cha mẹ dành cho con cái và con cái dành cho cha mẹ là tình cảm thiêng liêng.Con cái không có quyền hư đốn chà đạp lên tình cảm đó .C . Cuộc chia tay của những con búp bê 1.Ý nghĩa của tên truyện.- Tác giả mượn truyện những con búp bê phải chia tay để nói lên một cách thắm thía nỗi đau xót và vô lí của cuộc chia tay hai anh em (Thành- Thủy).- Búp bê là những đồ chơi của tuổi nhỏ,gợi lên sự ngộ nghĩnh trong sáng,ngây thơ vô tội.Cũng nhu6 Thành và Thủy không có lỗi gì…thế mà phải chia tay nhau.2. Tình cảm của hai anh em Thành và Thủy.- Thủy mang kim ra tận sân vận động vá áo cho anh.- Thành giúp em học,chiều nào cũng đón em đi học về- Khi phải chia tay hai anh em càng thương yêu và quan tân lẫn nhau+ Chia đồ chơi,Thành nhường hết cho em.+ Thủy thương anh “không có ai gácđêm cho anh ngủ nên nhường lại anh con Vệ Sĩ”Thành và Thủy rất mực gần gũi,thương yêu chia sẽ và quan tâm lẫn nhau. 3. Thủy chia tay với lớp học.- Khóc thúc thích vì Thủy phải chia xa mãi mãi nơi này và không còn đi học nữa.- Cô giáo tái mặt,nước mắt giàn giụa.- Bọn trẻ khóc mỗi lúc một to hơn.Mọi người điều ngạc nhiên thương xót và đồng cảm với nỗi bất hạnh của Thủy.4. Tâm trạng của Thành khi ra khỏi trường . - Thành “kinh ngạc khi thấy mọi người đi lại bình thường và nắng vẫn vàng ươm trùm lên cảnh vật”.Trong tâm hồn Thành đang nổi giông nổi bảo vì sắp phải chia tay với em gái.- Thành cảm nhận được sự bất hạnh của hai anh em và sự cô đơn của mình trước sự vô tình của người và cảnh.5 .Kết luậnCuộc chia tay đau đớn và đầy cảm động của hai em bé trong truyện khiến người đọc thắm thía rằng:tổ ấm gia đình là vô cùng quí giá và quan trọng.Mọi người hãy cố gắng và gìn giữ,không nên vì bất kì lí do gì làm tổn hại đến tình cảm tự nhiên,trong sáng ấy.D . Ca Huế trên sông Hương 1. Các làn điệu ca Huế và đặc điểm của nó- Chèo cạn,bài thai,hò đưa linh:buồn bã- Hò giả gạo,ru em,giã vôi,giã điệp : náo nức nồng hậu

tình người.- Hò ơ,hò lô,xay lúa,hò nện…..gần gũi với dân ca Nghệ Tĩnh,thể hiện nỗi khao khát mong chờ,hoài vọng tha thiết.- Nam ai,nam bình,nam xuân,quả phụ,tương tư khúc,hành vân:buồn man mác, thương cảm bi ai vương vấn- Tứ đại cảnh:điệu Bắc pha phách điệu Nam không vui,không buồn.2.Đêm nghe ca Huế trên dòng sông Hương Giang.- Quang cảnh:về đêm,đi thuyền trên dòng sông Hương êm đềm,thơ mộng.- Ca công trẻ tuổi,duyên dáng(nam,nữ).- Lời ca thong thả,trang trọngtâm hồn phong phú,kín đáo,sâu thẳm…3.Nguồn gốc của ca Huế.- Ca Huế bắt nguồn từ nhạc dân gian và nhạc cung đình.- Hồn nhiên sôi nổi,vui tươi.- Trang trọng,uy nghi.Nghe ca Huế là một thú tao nhã : Ca Huế thanh cao,lịch sự,nhã nhặn,sang trọng và duyên dángtừ nội dung đến hình thức;từ cách biểu diễn đến cách thức;từ ca công đến nhạc công;từ giọng ca đến ăn mặc .


* GV củng cố, khái quát cho HS nội dung cơ bản về văn bản nhật dụng để HS khắc

sâu kiến thức đã học .


* Đọc chuẩn bị những kiến thức về “Các tác phẩm nghị luận dân gian Việt Nam”.

....................................................................................................................

CÁC TÁC PHẨM NGHỊ LUẬN DÂN GIAN VIỆT NAM (Thời lượng: 4 tiết)


* Giúp học sinh:

- Hiểu, cảm nhận được những đặc sắc về nội dung nghệ thuật của một số câu tục ngữ:

khúc triết , ngắn gọn , đúc kết các vấn đề của đời sống xã hội. Cách sử dụng biện pháp

tu từ, hiệp vần … trong các câu tục ngữ .

II. CHUẨN BỊ





1. Ổn định

2. Bài cũ

3. Bài mới



A Hình thức :* Khái niệm : - Tục ngữ là những câu nói dân gian thể hiện kinh nghiệm của nhân dân ( tự nhiên,lao động sản xuất,xã hội ) được nhân dân vận dụng vào đời sống , suy nghĩ và lời ăn tiếng nói hàng ngày .* Đặc điểm về hình thức- Tục ngữ ngắn gọncó tác dụng dồn nén,thông tin,lời ít ý nhiều;tạo dược ấn tượng mạnh trong việc khẳng định- Tục ngữ thường dùng vần lưng ,gieo vần ở giữ câu làm cho lời nói có nhạc điệu dễ nhớ,dễ thuộc.- Các vế thường đối xứng nhau cả về hình thức và nội dung thể hiện sự sáng tỏ trong cách suy nghĩ và diễn đạt.- Tục ngữ là lơì nói giàu hình ảnh khiến cho lời nói trở nên hấp dẫn,hàm súc và giàu sức thuyết phục.B . Nội dung :1 . Tục ngữ về thiên nhiên và lao động xã hội .Câu 1 : - tháng năm ( âm lịch )đêm ngắn , ngày dài; tháng mười (âm lịch )đêm dài,ngày ngắnCâu 2 : - đêm nào trời nhiều sao,ngày hôm sau sẽ có nắng,ít sao sẽ mưa.Câu 3 :- khi thấy trên trời có ráng mây màu mỡ gàthì biết sắp có bão.Câu 4 : - vào tháng bảy khi thấy kiến bò lên cao là sắp có bão.

Câu 5 : - đất đai rất quí,quí như vàngCâu 6 : - nêu lên lợi ích của các công việc làm ăn,lợi nhiều là cá,vườn,sau đó là ruộng.Câu 7 : - nói lên tầm quan trọng của 4 yếu tố đối với nghề trồng lúa.Câu 8 : - tầm quan trọng của hai yếu tố thời vụ , đất đai.2 . Tục ngữ về con người và xã hội :a) Nghĩa và giá trị những câu tục ngữ* Câu 1 : - người quí hơn của.khẳng định và coi trọng giá trị con người.- Ứng dụng :phê phán thái độ xem người hơn của,an ủi trường hợp “của đi thay người”,đặt con người lên mọi thứ của cải* Câu 2 :- những gì thuộc hình thúc con người điều thể hiện nhân cách người đó .- Câu tục ngữ nhắc nhở con người phải biếtgiữ gìn răng tóc cho sạch sẽ.- Thể hiện cách nhìn nhận đánh giá con người :hình thức biểu hiện nội dungCâu 3 : - nhắc nhở con người trong đời sống phải học rất nhiều điều,ứng xử một cách lịch sự tế nhị,có văn hóaCâu 4 :- Dù đói vẫn ăn uống sạch sẽ,thơm tho- Dù nghèo khổ thiếu thốn phải sống trong sạch cao quí,không làm tội lỗi xấu xaCâu 5 và 6 :* Không thầy đố mày làm nên”khẳng định vai trò quan trọng công ơn to lớn của thầy,phải biết trọng thầy._”Học thầy không tày học bạn” học ở bạn là một cách học bổ ích và bạn gần gũi dể trao đổi học tập. Hai câu tưởng chừng mâu thuẫn nhau nhưng thực ra bổ sung ý nghĩa cho nhau .Hai câu khẵng định hai vấn đề khác nhau_ Tục ngữ có nhiều trường hợp tương tự +Máu chảy ruột mềm + Bán anh em xa mua láng giềng gần + Có mình thì giữ + Sẩy đàn tan nghéCâu 7 :_ - Khuyên nhủ con người phải biết thương yêu người khác- Tục ngữ là một triết lí,là một bài học về tình cảmCâu 8 :- Khi hưởng thành quả phải nhớ công người gây dựng- Khuyên nhũ con người phải biết ơn người đi trước,biết ơn là

tình cảm đẹp thể hiện tư tưởng coi trọng công sức con người

Câu 9: - một người không thể làm nên việc lớn,nhiều người họp sức lại thì có thể làm việc cao cả khẳng định sức mạnh đoàn kết3.Những đặc điểm trong tục ngữ- Câu 1,6,7 diễn đạt bằng hình thức so sánh- Câu 8,9 diễn đạt bằng cách dùng hình ảnh ẩn dụ- Câu 2,3,4,5,8,9 sử dụng từ và câu có nhiều nghĩa .


* GV củng cố , khái quát cho HS nội dung cơ bản về “Các tác phẩm nghị luận dân gian

Việt Nam” để HS khắc sâu kiến thức đã học.


* Đọc chuẩn bị những kiến thức về “Các tác phẩm nghị luận hiện đại việt Nam Việt

Nam ”.

CÁC TÁC PHẨM NGHỊ LUẬN HIỆN ĐẠI VIỆT NAM (Thời lượng : 4 tiết)


* Giúp học sinh:

- Hiểu, cảm nhận được những đặc sắc về nội dung nghệ thuật lập luận, cách bố cục chặt

chẽ, ngôn ngữ thuyết phuc, giàu cảm xúc, ý nghĩa thực tiễn của các tác phẩm nghị luận

hiện đại Việt Nam.

II. CHUẨN BỊ





1. Ổn định

2. Bài cũ

3. Bài mới



I . Tinh thần yêu nước của nhân dân ta .1 .Giới thiệu- Bài văn trích trong báo cáo chính trị của Chủ Tịch Hồ Chí Minh tại Đại Hội lần thứ II,tháng 2 năm 1951của Đảng Lao Động Việt Nam.- Vấn đề nghị luận của bài văn trong câu văn ở phần mở đầu “dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước.Đó là một truyền thống quí báu của dân tộc ta”2.Bố cục và lập ý.- Mở bài(từ đầu….lũ cướp nước)nêu vấn đề nghị luận:tinh thần yêu nước là một tryền thống quí báu của dân tộc ta - Thân bài(lịch sử ta…dân tộc ta) chứng minh tinh thần yêu nước trong lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc và trong cuộtc kháng chiến hiện tại(1951 diễn ra cuộc kháng chiếnchống TD Pháp )- Kết bài:( phần còn lại) khẳng định nhiệm vụ của Đảng là phải làm cho tinh thần yêu nước của nhân dân phát huy mạnh mẽ3 . Nghệ thụât lập luận trong bài.- Lập luận nổi bật là cách lựa chọn và trình bày dẫn chứng để chứng minh.- Tinh thần yêu nước biểu hiện các tấm gương anh hùng được kể theo trật tự thời gian.- Tinh thần yêu nước của đồng bào trong cuộc kháng chiến(những việc làm biểu hiện tình yêu nước).Dẫn chứng nêu toàn diện ở mọi lứa tuổi ,mọi miền,mọi tầng lớp trong xã hội. 4 .Điểm đặc sắc trong nghệ thuật diễn đạt . - Lấy hình ảnh so sánh “một làn sóng vô cùng mạnh mẽ” với “tinh thần yêu nước” sức mạnh tinh thần yêu nước.- So sánh “tinh thần yêu nước” với “ba cía quí” Hình dung hai trạng thái của tinh thần yêu nước:

+ Bộc lộ mạnh mẽ ra ngoài. + Tìm tàng kín đáo bên trong.

- Thủ pháo liệt kê thể hiện sự phong phú với nhiều biểu hiện đa dạng của tinh thần yêu nước trong nhân dânII . Sự giàu đẹp của Tiếng Việt .1.Tiếng Việt đặc sắc của một thứ tiếng đẹp,một thứ tiếng hay.- Hài hòa về mặt âm hưởng,thanh điệu.- Tế nhị uyển chuyển trong cách đặc câu.- Có khả năng diễn đạt tình cảm tư tưởng.2.Một số dẫn chứng minh họa

- Nêu ý kiến của người nước ngoài.- Hệ thống nguyên âm và phụ âm phong phú,giàu thanh điệu.- Uyển chuyển nhịp nhàng chính xác về ngữ pháp.- Có khả năng dồi dào về cấu tạo từ ngữ và hình thức diễn đạt.- Tiếng Việt là một thứ tiếng hay- Sự phát triển của từ vựng và ngữ pháp qua các thời kì lịch sử.- Khả năng thõa mãn yêu cầu đời sống văn hóa ngày càng phức tạp.3 . Nghệ thuật - Kết hợp với chứng minh,giải thích,bình luận.- Lập luận chặt chẽ đưa nhận định phần MB tiếp theo giải thích và mở rộng nhận định.- Các dẫn chứng khá tòan diện bao quát không sa vào quá cụ thể tỉ mỉ .III . Đức tính giản dị của Bác Hồ .1 .Giới thiệua)Tác giả:Phạm Văn Đồng(1906_ 2000) là một trong những học trò xuất sắc và là người cộng sự gần gũi của chủ tịch Hồ Chí Minh.b).Tác phẩm:- bài “đức tính giản dị của Bác Hồ” trích từ bài chủ tịch Hồ Chí Minh tinh hoa khí phách của dân tộc,lương tâm của thời đại _ diễn văn trong lễ kỉ niệm 80 năm ngày sinh chủ tịch Hồ Chí Minh(1970).c) .Luận điểm: - đức tính giản dị của Bác Hồ thể hiện nhất quán tong cuộc d0ời hoạt động cách mạng và đời sống sinh hoạt hàng ngày.2 .Phân tích văn bản .a) Đức tính giản dị của Bác Hồ* Đức tính giản dị của Bác Hồ thể hiện trên nhiều phương diện:- Bữa ăn : vài món giản đơn,khi ăn không để rơi vãi,ăn xong thu dọn sạch sẽ.- Căn nhà : vài ba phòng hòa cùng thiên nhiên- Việc làm: từ việc nhỏ đến việc lớn ít cần ngừơi phục vụ.- Đời sống sinh hoạt phong phú,cao đẹp- Giản dị trong lời nói,bài viết Chứng cứ thuyết phụcb) Bình luận của tác giả- Sự giản dị không phải là lối sống khắc khổ của nhà tu hành hay hiền triết.- Giản dị về đời sống vật chất nhưng phong phú về đời sống tinh thần . Đó là một đời sống văn minh3 . Kết luận- Giản dị là đức tính nổi bật của Bác Hồ- Bài văn vừa có chứng cứ cụ thể vừa nhận xét sâu sắc,thắm đượm tình cảm chân thành

Phương pháp lập luận:chứng minh kết hợp bình luận giải thích.IV . Ý nghĩa văn chương .1.Giới thiệu- Hoài Thanh(1909_ 1982 ) quê ở Nghệ An, là một nhà phê bình văn học suất sắc.- Bài “ý nghĩa văn chương” được viết 1936 bàn về nguồn gốc,ý nghĩa và công dụng của văn của văn chương.2 .Nguồn gốc của văn chương- Nguồn gốc cốt yếu của văn chương là tình cảm,là lòng vị tha3 .Ý nghĩa và công dụng của văn chương a.Ý nghĩa- Văn chương sẽ là hình dung của sự sống muôn hình vạn trạng.- Văn chương còn sáng tạo ra cuộc sống b.Công dụng- Gây cho ta những tình cảm mà ta không có hoặc chưa có.- Luyện cho ta những tình cảm ta sẵn có.Văn chương làm cho tình cảm con người trở nên phong phú,sâu sắc và tốt đẹp hơn.4 . Nghệ thuật- Văn bản “ý nghĩa văn chương” thuộc loại văn bản nghị luận văn chương.- Văn bản vừa có lí lẽ,vừa có cảm xúc hình ảnh.


* GV củng cố, khái quát cho HS nội dung cơ bản về “Các tác phẩm nghị luận hiện đại

Việt Nam” để HS khắc sâu kiến thức đã học.


* Đọc chuẩn bị những kiến thức về “Thơ hiện đại việt Nam Việt Nam ”.

................................................................................................

THƠ HIỆN ĐẠI VIỆT NAM(Thời lượng: tiết )


* Giúp học sinh:

- Hiểu và cảm nhận được những đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của một số bài thơ

hiện đại Việt Nam (Cảnh khuya, Nguyên tiêu < Hồ Chí Minh >; Tiếng gà trưa < Xuân

Quỳnh >) , tình yêu thiên nhiên đất nước, nghệ thuật thể hiện tình cảm, cách sử dụng

ngôn ngữ vừa hiện đại vừa bình dị, gợi cảm.

II. CHUẨN BỊ





1. Ổn định

2. Bài cũ

3. Bài mới



I . Cảnh khuya – Rằm tháng giêng ( Hồ Chí Minh ) Giới thiệu.-Hồ Chí Minh (1890 – 1969 vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc và Cách Mạng Việt Nam. Hồ Chí Minh còn là một danh nhân văn hóa thế giới,một nhà thơ lớn.2 . Tìm hiểu bài:- Bài “cảnh khuya” thuộc thể thơ tứ tuyệt.Về cấu trúc có chỗ khác biệt với mô hình chung ở cách ngắt nhịp ở câu 1 và 4 ( ¾ và 2/5 )._ Bài “ rằm tháng giêng” thuộc thể thơ tứ tuyệt.a) Vẻ đẹp của cảnh trăng rừng và tâm trạng của tác giả trong bài “ cảnh khuya”.- So sánh âm thanh “ tiếng suối” với “ tiếng hát xa” làm cho tiếng suối như gần gũi có sức sống trẻ trung hơn.- Với hai từ “ lồng” trong câu thơ “ trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa” đã gợi lên bức tranh mang vẻ lung linh chập chờn,lại ấm áp hòa hợp quấn quít.- Hai từ “ chưa ngủ” ở câu thơ thứ ba lặp lại ở đầu câu thơ thứ tư cho thấy niềm say mê cảnh thiên nhiên và nỗi lo việc nước.Hai tâm trạng ấy thống nhất trong con người Bác , nhà thơ – người chiến sĩ.b). Hình ảnh – không gian trong bài “ rằm tháng giêng”.- “ Kim dạ nguyên tiêu nguyệt chính viên” khung cảnh

bầu trời cao rộng trong trẻo nổi bật lên bầu trời ấy là vầng trăng tròn đầy,tỏa sáng xuống khắp trời đất.- “ xuân giang,xuân thủy tiếp xuân thiên” không gian xa rộng như không có giới hạn con sông xuân,mặt nước xuân tiếp liền với bầu trời xuân đã gợi lên vẻ đẹp và sức sống mùa xuân đang tràn ngập cả đất trời.c) Phong thái ung dung và tinh thần lạc quan của Hồ Chí Minh . - Mặc dù ngày đêm lo nghĩ việc nước,bận bịu việc quân nhưng tâm hồn Bác vẫn hòa nhập với cảnh thiên nhiên tươi đẹp.Qua đó thể hiện phong thái ung dung,lạc quan của vị lãnh tụ kính yêu.II . Tiếng Gà Trưa ( Xuân Quỳnh )1 Giới thiệu.- Xuân Quỳnh ( 1942 – 1988 ) quê ở làng La Khê, tỉnh Hà Tây, là nhà thơ nữ xuất sắc trong nền thơ hiện đại Việt Nam.- Bài thơ “ tiếng gà trưa” được viết trong thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống Mĩ, in lần đầu trong tập thơ “ hoa dọc chiên hào” ( 1968)- Bài thơ đã gợi lại những kỉ niệm tuổi thơ và tình bà cháu qua những chi tiết thật bình thường, giản dị nhưng vẫn xúc động bởi sự chân thành.2 . Tìm hiểu bài:a). Những hình ảnh và kỉ niệm tuổi thơ- Hình ảnh con gà mái mơ, mái vàng và ổ trứng hồng đẹp như trong tranh.- Một kỉ niệm về tuổi thơ dại : xem trộm gà đẻ bị bà mắng.- Hình ảnh người bà đầy lòng yêu thương, chắt chiu dành dụm, lo cho cháu.- Niềm vui và mong ước nhỏ bé của tuổi thơ được quần áo mới từ tiền bán gà, mong ước ấy đi cả vào giấc ngủ Qua những kỉ niệm được gợi lại, tác giả đã biểu lộ tâm hồn trong sáng, hồn nhiên và tình cảm trân trọng, yêu quí đối với bà.b). Hình ảnh người bà và tình cảm bà cháu- Tần tảo chắt chiu trong cảnh nghèo.- Dành trọn vẹn tình yêu thương, chăm lo cho cháu.- Bảo ban nhắc nhở cháu. Tình bà cháu sâu nặng, thiết tha.c)Nghệ thuật.- Câu thơ “ tiếng gà trưa” được lặp lại ở đầu mỗi khổ thơ có tác dụng nhấn mạnh cảm xúc của nhân vật trữ tình.- Khổ 4 được kéo dài ra nhằm thể hịên sự sâu sắc thắm thiết của bà cháu.

Tiếng gà trưa đã gợi về những kỉ niệm đẹp đẽ của tuổi thơ và tình bà cháu. Tình cảm gia đình đã làm sâu sắc

thêm tình quê hương đất nước.Bài thơ theo thể thơ 5 tiếng có cách diễn đạt tình cảm tự nhiên và nhiều hình ảnh bình dị,chân thực .


* GV củng cố, khái quát cho HS nội dung cơ bản về “Thơ hiện đại Việt Nam” để HS

khắc sâu kiến thức đã học.


* Đọc chuẩn bị những kiến thức về “Thơ trung đại Việt Nam”.

ThƠ trung ĐẠI viỆt nam VÀ THƠ ĐƯỜNG(Thời lượng : Tiết)


* Giúp học sinh:

- Hiểu và cảm nhận được những đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của một số bài thơ

trung đại Việt Nam: Nam quốc sơn hà, Tụng giá hoàn kinh sư, Thiên Trường vãn

vọng, Côn Sơn ca, Sau phút chia li, Bánh trôi nước, Qua đèo Ngang, Bạn đến chơi nhà.

- Nhận biết mối quan hệ giữa tình và cảnh: một vài đặc điểm thể loại của các bài thơ

trữ tình trung đại.

II. CHUẨN BỊ

*Gv: Tham khảo tài liệu, soạn giáo án




1. Ổn định

2. Bài cũ

3. Bài mới



A Thơ trung đại Việt Nam.I . Nam quốc sơn hà (Sông núi nước Nam)1 . Giới thiệu :- Thơ trung đại Việt Nam được viết bằng chữ Hán hoặc chữ Nôm gồm nhiều thể : ngũ ngôn tứ tuyệt,thất ngôn bát cú , lục bát , song thất lục bát.- “Sông núi nước Nam”sáng tác 1077 của Lí Thường Kiệt ( Cũng có tài liệu nói tác giả của bài thơ là Trương Hống , Trương Hát … ).Bài thơ được viết theo thể thất ngôn tứ tuyệt.Trong đó các câu 1,2 hoặc chỉ các câu 2,4 hiệp vần với nhau ở chữ cuối.2 . Tìm hiểu bài:- Bài thơ được coi là bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của nước ta được viết bằng thơ.Nó khẳng định một chân lí : sông núi nước Nam là của người Việt Nam,không ai được xâm phạm- Bài thơ vừa biểu ý vừa biểu cảm cảm xúc mãnh liệt được nén kín trong ý tưởng.- Giọng thơ hào hùng đanh thép,ngôn ngữ dỏng dạc,dứt khoát,thể hiện được bản lĩnh khí phách dân tộc .

Bằng thể thơ thất ngôn tứ tuyệt giọng thơ dỏng dạc,đanh thép, “sông núi nước Nam” là bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên khẳng định chủ quyền lãnh thổ của đất nước và nêu cao ý chí quyết tâm bảo vệ chủ quyền đó trước mọi kẻ thù xâm lược .II . Tụng giá hoàn kinh sư (Phò giá về kinh – Trần Quang Khải)1 . Giới thiệu.

- Trần Quang Khải ( 1241 _ 1294 ) con trai thứ ba của vua Trần Thái Tông là người có công lớn trong cuộc kháng chiến chống Mông – Nguyên.- Bài thơ viết theo thể thơ ngũ ngôn từ tuyệt đường luật

(1285 ) .Gồm 4 câu,mỗi câu 5 chữ,được gieo vần ở cuối câu 1,2,4.

_ “Phò giá về kinh” được sáng tác lúc ông đi đón Thái Thượng Hoàng về Thăng Long.2 . Tìm hiểu bài:- Bài thơ thiên về biểu ý:

+Hai câu đầu : thể hiện hào khí chiến thắng của dân tộc đối với giặc Nguyên – Mông.

+ Hai câu cuối : lời động viên xây dựng phát triển đất nước trong thời bình và niềm tin sắt đá vào sự phát triển bền vững muôn đời của đất nước.- Bài thơ dùng cách diễn đạt chắc nịch súc tích,cô động không hình ảnh,không hoa mỹ,cảm xúc được nén trong ý tưởng.

Với hình thức diễn đạt cô đúc,dồn nén cảm xúc vào bên trong ý tưởng,bài thơ “phò giá về kinh” đã thể hiện hào khí chiến thắng và khát vọng thái bình,thịnh trị của dân tộc ta ỡ thời đại nhà Trần.III . Thiên Trường vãn vọng ( Buổi chiều đứng ở phủ Thiên Trường trông ra - Trần Nhân Tông )1 . Giới thiệu.- Trần Nhân Tông ( 1258 _ 1308 ) tên thật là Trần Khâm là một ông vua yêu nước.Ông cùng vua cha lãnh đạo hai cuộc kháng chiến chống Mông _ Nguyên thắng lợi .Ông là vị tổ thứ nhất của dòng thiền Trúc Lâm Yên Tử.- Bài thơ được sáng tác trong dịp về thăm quê cũ ở Thiên Trường.2 . Tìm hiểu bài:-Tác giả quan sát cảnh Thiên Trường là lúc về chiều sắp tối : Cảnh chung ở phủ Thiên Trường là vào dịp thu đông,có bóng chiều,sắc chiều man mác ,chập chờn “nữa như có nữa như không” vào lúc giao thời giữa ban ngày và ban đêm ở chốn thôn quê dân dã.

Một cảnh chiều ở thôn quê được phác họa rất đơn sơ nhưng vẫn đậm đà sắc quê ,hồn quê.

Cảnh tượng buổi chiều ở phủ Thiên Trường là cảnh tượng vùng quê trầm lặng mà không đùi hui.Ở đây vẫn ánh lên sự sống của con người trong sự hòa hợp với cảnh vật thiên nhiên một cách nên thơ,chứng tỏ tác giả là người tuy có địa vị tối cao nhưng tâm hồn vẫn gắng bó máu thịt với quê hương thôn dã.IV . Côn Sơn ca (Bài ca Côn Sơn – Nguyễn Trãi)1. Giới thiệu.- Nguyễn Trãi ( 1380_ 1442 ) hiệu là Ức Trai.Ông tham gia khởi nghĩa Lam Sơn.Nguyễn Trải đã trở thành một nhân vật lịch sử lỗi lạc,toàn tài hiếm có.- Bài ca Côn Sơn được sáng tác trong thời gian ở ẩn.

- Bài thơ được sáng tác theo thể thơ lục bát.2 . Tìm hiểu bài:- Từ “ta” có mặt 5 lầnNguyễn Trãi đang sống trong những giây phút thãnh thơi,đang thả hồn vào cảnh trí Côn Sơn.- Côn Sơn là một cảnh trí thiên nhiên khoáng đạt,thanh tĩnh nên thơtạo khung cảnh cho thi nhân ngồi ngâm thơ nhàn một cách thú vị.Đoạn thơ có giọng điệu nhẹ nhàng .thảnh thơi,êm tai.Các từ “Côn Sơn ,ta trong”góp phần tạo nên giọng đ iệu đó

Với hình ảnh nhân vật “ta”giữa cảnh tượng Côn Sơn nên thơ ,hấp dẫn ,đoạn thơ cho thấy sự giao hòa trọn vẹn giữa con người và thiên nhiên bắt nguồn từ nhân cách thanh cac,tâm hồn thi sĩ của chính Nguyễn Trãi .V . Bánh trôi nước ( Hồ Xuân Hương )1 . Giới thiệu.- Hồ Xuân Hương quê làng Quỳnh Đôi,huyện Huỳnh Lưu tỉnh Nghệ An.Bà được mệnh danh là bà chúa thơ Nôm.- Bài thơ thuộc thể thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật.Bài thơ gồm 4 câu ,mỗi câu 7 chữ,hiệp vần ở chữ cuối 1,2,3.2 . Tìm hiểu bài:*Bài thơ được hiểu theo hai nghĩa:- Bánh trôi nước là bánh làm từ bột nếp,được nhào nặn và viên tròn,có nhân đừơng phên,được luộc chín bằng cách cho vào nồi nước đun sôi.- Phẩm chất thân phận người phụ nữ.+ Hình thức : xinh đẹp.+ Phẩm chất : trong trắng dù gặp cảnh ngộ nào cũng giữ được sự son sắt,thủy chung tình nghĩa,mặc dù thân phận chìm nỗi bấp bênh giữ cuộc đời. Nghĩa sau quyết định giá trị cho bài thơ.

Với ngôn ngữ bình dị,bài thơ bánh trôi nước cho thấy Hồ Xuân Hương rất trân trọng vẻ đẹp,phẩm chất trong trắng sâu sắc của người phụ nữ Việt Nam ngày xưa,vừa cảm thương sâu sắc cho thân phận chím nổi của họ.VI .Sau phút chia li (Trích Chinh phụ ngâm khúc – Đặng Trần Côn,Đoàn Thị Điểm)1. Giới thiệu.- Đặng Trần Côn người làng Nhân Mục sống vào khoảng nữa đầu thế kỉ XVIII.- Đoàn Thị Điểm ( 1705 _ 1748) người phụ nữ có tài sắc,người làng Giai Phạm,huyện Văn Giang,xứ Kinh Bắc nay huyện Yên Mĩ tỉnh Hưng Yên.- Đoạn trích thể hiện nỗi sầu của người vợ ngay sau khi tiễn chồng ra trận.2 . Tìm hiểu bài:a). Bốn câu đầu.+ Nỗi sầu chia li của người vợ.

- Bằng phép đối “chàng thì đi – thiếp thì về”tác giả cho thấy thực trạng của cuộc chia li.Chàng đi vào cõi vất vả,thiếp thì vò võ cô đơn.- Hình ảnh “mây biếc,núi ngàn” là các hình ảnh góp phần gợi lên cái độ mênh mông cái tầm vũ trụ của nỗi sầu chia li.b)Bốn câu khổ thứ hai.

Gợi tả thêm nỗi sầu chia li._ Phép đối + điệp ngữ và đảo vị trí hai địa danh Hàm

Dương ,Tiêu Tương đã diễn tả sự ngăn cách muôn trùng._ Sự chia sẻ về thể xác , trong khi tình cảm tâm hồn

vẫn gắn bó thiết tha cực độ.Nỗi sầu chia li còn có sự oái oăm,nghịch chướng,gắn

bó mà không được gắn bó lại phải chia li.c) Bốn câu cuối.- Nỗi sầu chia li tăng trưởng đến cực độ thể hiện bằng phép đối,điệp ngữ,điệp ý.- Sự xa cách đã hoàn toàn mất hút vào ngàn dâu “những mấy ngàn dâu”.- Màu xanh của ngàn dâu gợi tả trời đất cao rộng,thăm thẳm mênh mông,nơi gửi gấm,lan tỏa vào nỗi sầu chi li.- Chữ “sầu” trở thành khối sầu,núi sầu đồng thời nhấn rõ nỗi sầu cao độ của người chinh phụ.VII . Qua đèo Ngang ( Bà huyện Thanh Quan )1 . Giới thiệu.- Bà Huyện Thanh Quan tên thật là Nguyễn Thị Hinh quê làng Nghi Tàm ( Tây Hồ _ Hà Nội ) là một trong những nữ sĩ tài danh hiếm có.- Bài thơ thuộc thể thơ thất ngôn bát cú Đường Luật , gồm 8 câu, mỗi câu 7 chữ.Chỉ gieo vần ở chữ cuối mỗi câu 1 ,2 , 4 , 6, 8 giữa câu 5 – 6 có luật bằng trắc.2 . Tìm hiểu bài:- Tác giả đến Đèo Ngang vào lúc bóng chiều đã ngã.Thời điểm ấy dễ gây cảm giác hoài niệm mơ màng.- Cảnh vật gồm dãy núi , con sông ,chợ , vài mái nhà , có tiếng chim cuốc và chim đa đa , có vài chú tiều phu.Tất cả gợi lên cảm giác mênh mông trống vắng.- Các từ láy : lác đác , lom khom , quốc quốc, gia gia có tác dụng gợi hình gợi cảm. Cảnh thiên nhiên khoáng đạt,núi đèo bát ngát thấp thoáng sự sống con người nhưng còn hoang sơ gợi cảm giác buồn vắng lặng.-Tác giả qua đèo Ngang mang tâm trạng buổn hoài cổ,cô đơn.- Câu “ một mảnh tình riêng ta với ta” trực tiếp cho thấy nỗi buồn cô đơn,thầm kín của tác giả.

Với phong cách trang nhã “qua đèo Ngang”cho thấy cảnh tượng Đèo Ngang, đồng thời thể hiện nỗi nhớ nước thương

nhà,nỗi buồn thầm lặng cô đơn của tác giả.VIII . Bạn đến chơi nhà ( Nguyến Khuyến )1 . Giới thiệu- Nguyễn Khuyến ( 1835 – 1090 ) quê ở thôn Vị Hạ , xã Yên Đỗ , nay thuộc xã Trung Lương huyện Bình Lục tỉnh Hà Nam.Ông là nhà thơ lớn của dân tộc.- Bài thơ thuộc thể thơ thất ngôn bát cú Đường Luật.2 . Tìm hiểu bài:- Đúng ra Nguyễn Khuyến phải tiếp đãi bạn chu đáo khi bạn đến chơi nhà.- Nhưng hoàn cảnh của Nguyễn Khuyến thật là oái oăm:

+ Nhà xa chợ lại không có trẻ sai bảo.+ Vườn rộng nên không bắt được gà.+ Cải thì chửa ra cây.+ Cà thì còn mới nụ.+ Mướp chỉ mới trổ hoa.+ Bầu lại vừa rụng rốn.+ Kể cả trầu tiếp khách cũng không có.

- Tác giả cố tình đầy cái sự không có lên cao trào để nói lên cái luôn luôn sẵn có ấy là tấm lòng.- Câu thứ 8 và cụm từ “ta với ta” nói lên tình bạn thắm thiết , đậm đà và sự đồng nhất trọn vẹn giữa chủ và khách .Đây là câu thơ bộc lộ tình cảm của Nguyễn Khuyến đối với bạn mình Tình bạn thắm thiết đậm đà hiếm có.

Bài thơ được lặp ý bằng cách cố tình dựng lên tình huống khó xử khi bạn đến chơi , để rồi hạ câu kết “ bạn đến chơi đây ta với ta” nhưng trong đó là một giọng thơ hóm hỉnh chúa đựng tình bạn đậm đà , thắm thiết.B . Thơ Đường:I . Xa ngắm thác núi Lư .1. Giới thiệu.

_ Lí Bạch ( 701 – 762 ) nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời Đường , tự Thái Bạch hiệu Thanh Liên cư sĩ , quê ở Cam Túc.2 . Tìm hiểu bài:- “Xa ngắm thác núi Lư” thuộc thể thơ thất ngôn tứ tuyệt._ Hương Lô được ngắm nhìn từ xa.Từ điểm nhìn đó có thể làm nổi bật được sắc thái hùng vĩ của thác nước._ Mở đầu bài thơ tác giả đã phác thảo cái phông nền của bức tranh toàn cảnh : hơi khói bao trùm lên đỉnh núi Hương Lô dưới ánh nắng mặt trời chuyển thành một màu tím vừa rực rỡ vừa kì ảo._ Vì ở xa ngắm nên dưới mắt nhà thơ thác nước đã biến thành một dãy lụa trắng được treo trên giữa khoảng vách núi và dòng sông. Các từ “quải , phi ,trực , nghi” và hình ảnh Ngân Hà gợi cho người đọc hình dung được cảnh Hương Lô vừa là thế núi cao

,sườn núi dốc đứng vừa là một nơi có vẻ đẹp huyền ảo.Tác giả vừa miêu tả một danh thắng của quê hương với

thái độ trân trọng, ca ngợi.Ngòi bút của Lí Bạch thác nước hiện lên thật hùng vĩ và kì diệu. Qua đó cho thấy tình yêu thiên nhiên thật đằm thắm và tính cách hào phóng,mạnh mẽ của nhà thơ.II . . Đêm đỗ thuyền ở Phong Kiều ( Phong kiều dạ bạc )1. Giới thiệu.- Trương Kế sống vào khoảng giữa thế kỉ thứ VIII,người Tương Châu , tỉnh Hồ Bắc.Thơ ông thường tả phong cảnh là chủ yếu.- “Đêm đỗ thuyền ở Phong Kiều” thuộc thể thơ thất ngôn .2 . Tìm hiểu bài:- Bài thơ thể hiện một cách sinh động cảm nhận qua những điều nghe thấy,nhìn thấy của một khách xa quê , nhìn thấycủa một khách xa quê đang thao thức không ngủ trong đêm đỗ thuyền ở bến Phong Kiều.- Tác giả đã kết hợp hai thủ pháp nghệ thuật dùng động để tả tĩnh và mượn âm thanh để truyền hình ảnh.III . Cảm nghí trong đêm thanh tĩnh ( Tĩnh dạ tứ - Lí Bạch )1. Giới thiệu.- Bài thơ được viết theo hình thức cổ thể , trong đó mỗi câu thường có 5 hoặc 7 chữ,song không bị qui tắc chặt chẽ về niêm, luật và đối ràng buộc.- Bài thơ thể hiện nỗi nhớ quê nhà khi tác giả nhìn thấy ánh trăng.2 . Tìm hiểu bài:a) Mối quan hệ giữa tình và cảnh trong bài thơ .

_ Hai câu đầu gợi tả đêm trăng thanh tĩnh.Trăng quá sáng khiến cho nhà thơ ngỡ là lớp sương mờ phủ trên mặt đất.Đó là một cảm giác trong khoảnh khắc khi giấc mơ ngắn ngủi vừa tan._ Tác giả ngẩng đầu lên nhìn trăng sáng,như để kiểm tra ý nghĩ ( trăng hay sương ).Nhưng nhìn thấy ánh trăng sáng lạnh,cô đơn,nhà thơ chạnh lòng,liền cuối đầu nhớ cố hương.

Nhớ quê,thao thức không ngủ được,nhìn trăng.Nhìn trăng lại càng nhớ quê.b) . Phép đối trong bài thơ.Cử đầu >< đê đầu

Vọng minh nguyệt >< tư cố hương Tình cảm Lí Bạch đối với quê hương.

Với những từ ngữ giản dị và tinh luyện,bài thơ đã thể hiên nhẹ nhàng và thắm thía tình quê hương của một người xa nhà trong một đêm thanh tĩnh.III. Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê ( Hồi hương ngẫu thư – Hạ tri Chương )

1. Giới thiệu._ Hạ Tri Chương ( 659 – 744 ) tự Qúy Chân,hiệu Tứ Minh cuồng Khách,quê ở Vĩnh Hưng,Việt Châu ( Chiết Giang )

_ Bài thơ thuộc thể thơ thất ngôn tứ tuyệt.2 . Tìm hiểu bài:- Qua đề bài nhà thơ cho thấy tình cảm quê hương sâu nặng,luôn thường trực trong tâm hồn nhà thơ.- Hai câu đầu sử dụng phép đối :

Li gia >< đại hồi.Hương âm >< mấn mao.Thiếu tiểu >< lão.đạiVô cải >< tồi.

Câu đầu giới thiệu khái quát ngắn gọn quãng đời xa quê làm quan của tác giả,làm nổi bật sự thay đổi về vóc người ; tuối tác.Câu thứ hai dùng yếu tố thay đổi ( mái tóc ) để làm nổi bật yếu tố không thay đổi ( giọng nói quê hương ) qua đó cho thấy tình cảm gắn bó của tác giả đối với quê hương.- Tình cảm của tác giả đối với quê hương thể hiện qua các giọng điệu khác nhau của :

+ Hai câu đầu dường như bình thản nhưng ẩn chứa nỗi buồn.

+ Hai câu cuối bi hài thấp thoáng ẩn hiện sau những lời tường thuật hóm hỉnh.

Bài thơ biểu hiện một cách chân thực mà sâu sắc, hóm hỉnh mà ngậm ngùi tình yêu quê huơng thắm thiết của một người sống xa quê lâu ngày,trong khoảnh khắc vừa mới đặt chân về quê cũ..IV Bài ca nhà tranh b ị gió thu phá ( Mao ốc vị thu phong sở phá ca - Đỗ Phủ )1. Giới thiệu.- Đỗ Phủ ( 712 – 770 ) là nhà thơ nổi tiếng đời Đường của Trung Quốc , tự là Tử Mĩ hiệu Thiếu Lăng,quê ở tỉnh Hà Nam.-“Bài ca nhà tranh bị gió thu phá”được viết theo loại cổ thể,là bài thơ nổi tiếng của Đỗ Phủ.2 . Tìm hiểu bài:a) Các phương thức diễn đạt ở mỗi phần trong bài thơ.- Phần 1 : miêu tả kết hợp tự sự.-Phần 2: tự sự kết hợp miêu tả-Phần 3 : miêu tả kết hợp biểu cảm- Phần 4 : biểu cảm trực tiếp.b) Nỗi khổ của nhà thơ.

_ Mất mát về của cài+ Gío thu thổi phá hư nhà.+ Bị ước lạnh trong đêm mưa dai dẳng._ Nỗi đau về tinh thần và nhân tình thế thái.

+ Lo lắng vì loạn lạc.+ Cuộc sống cùng cực đã làm thay đổi tính cách trẻ con.c) Tình cảm cao quí của nhà thơ.- Đỗ Phủ mơ ước có “ngôi nhà rộng muôn ngàn gian” cho mọi người hân hoan vui sướng.- Nhà thơ sẵn sàng hi sinh vì hạnh phúcchung của mọi người “ lều ta nát chụi chết rét cũng được” Ước mơ thể hiện tấm lòng vị tha chan chứa tinh thần nhân đạo sâu sắc của nhà thơ


* GV củng cố, khái quát cho HS nội dung cơ bản về “Thơ trung đại Việt Nam và thơ

Đường” để HS khắc sâu kiến thức đã học.


* Đọc và hệ thống các kiến thức đã học chuẩn bị cho kiểm tra cuối năm và kết thúc năm

học .

Documents

Trêng THCS Hång Phngi.vietnamdoc.net/.../03/GA_day_them_ngu_van7_chi_tiet.doc · Web viewc) Phong thái ung dung và tinh thần lạc quan của Hồ Chí Minh. - Mặc dù ngày