Tri Tam San Han - TK Thich Hang Dat Dich

8/3/2019 Tri Tam San Han - TK Thich Hang Dat Dich

1/112

TR TM SN HNNng Lc Nhn Nhc Theo Quan im Ca Pht T.

Nguyn bn: "Healing Anger" by His Holiness Dalai LamaDch gi: TT.Thch Hng t

---o0o---Ngunhttp://thuvienhoasen.org

Chuyn sang ebook 27-7-2009Ngi thc hin : Nam Thin [email protected] Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org

Mc LcNgy th nht. Bui th nhtNgy th nht. Bui th hai

Ngy th hai. Bui th nhtNgy th hai. Bui th haiNgy th ba. Bui th nhtNgy th ba. Bui th haiNgy th t. Bui th nhtNgy th t. Bui th haiMi hai nhn duyn

---o0o---

Ngy th nht. Bui th nht

Ni chung, tt c tn gio ln trn th gii u nhn mnh v tm quantrng ca hnh t bi v nhn nhc. c bit, mi truyn thng Pht gio, baogm Tiu Tha, i Tha, Kim Cang Tha, u thuyt rng t bi l nntng cn bn ca s tu tp tm linh.

h tr cho vic pht trin v thc thi tm hnh t bi, vic ch yu l phivt qua nhng chng ngi. Ni , hnh nhn nhc ng vai tr quantrng, v nh hnh hnh nhn nhc mi c th vt qua nhng s chngngi ca tm t bi.

Khi bn v hnh nhn nhc, chng ta phi hiu rng c rt nhiu cp ; btu t hnh nhn nhc n gin nh c kh nng chu ng nng lnh icht, ri tin ln cp cao nht ca hnh nhn nhc m i hnh gi hayi B Tt thng hnh tr. Do pht sanh t ch hnh tr kin c, khng bnghch cnh xoay chuyn, nn phi xem hnh nhn nhc ging nh ch st
http://phatphaponline.org/kinh/Audio/Thuyet%20Phap/PG%20Va%20Tuoi%20Tre/http://phatphaponline.org/kinh/Audio/Thuyet%20Phap/PG%20Va%20Tuoi%20Tre/


2/112

, ch khng yu mm. Tng qut, chng ta c th thm nh hnh nhnnhc theo nhng ngha . Thc s, ngay c vic nhn chu s cc kh vthn xc i cht nh chu ng kh hu nng hay lnh, cng gip cho tmnim thay i rt nhiu. Nu hiu r rng s nhn chu nhng kh khntrong hin ti mang li li ch di lu, th chng ta cng c ngh lc chung nhng kh khn hng ngy. Tht vy, i vi cc hnh gi B Tt aang hnh hnh nhn nhc cao thng, tr hu cng ng vai tr h tr quantrng.

Bn cnh gi tr cao siu ca hnh nhn nhc theo quan im Pht php,trong cuc sng hng ngy, vic thc nghim hnh nhn nhc cng mang lili ch ln lao: Tng ngh lc nhip tr tm thanh tnh, an lc, t ti. Th nn,nu thng hnh hnh nhn nhc, d sng trong hon cnh cng thng cngcc, ni tm thanh tnh t ti s khng b khuy ng.

Lun in m ti s thuyt ging trong nhng bui din ging lin tc llun in Pht php, c bit thuc v Pht gio i Tha. Nhng hnhc trnh by trong quyn lun ny thuc v quan im ca hnh gi BTt i Tha pht tm B . Tuy nhin, rt nhiu phng php c trnh

by trong quyn lun ny cng ph hp v c th ng dng cho nhng aicha hnh hnh B Tt, hoc cha xem o Pht l tn gio ca mnh.

Quyn lun ny c gi l Bodhisattvacharyavatara theo ting Phn vc dch l Nhp B Tt Hnh Lun. Hnh B Tt c ba bc. Th nht,

nhp hnh B Tt lin h ch yu vi s pht tm B , tc tm nguyn litha mun t o gic ng vin mn v li ch ca chng sanh. Th hai, thctin hnh tr, bao gm lc : iu kin tt yu ca s pht tm B ; nhnnhc li l mt trong lc . Th ba, cng hnh ca Pht qu c vinmn nh hnh hnh B Tt.

Trong phm th nht ca quyn lun Nhp B Tt Hnh, ngi Tch Thinbn v cng c v li ch ca vic pht tm B , tc tm nguyn li thamun t Pht qu v s li ch ca chng sanh. Ngi vit:

'Con nh l ng Ma NiV sanh xut tm cao qu.Con quy mng ngun an lcV mang li nim hnh phcCho n k tng hi Ngi'.


3/112

Trong bi k ny, Ngi vit rng nhng ai pht tm li tha v thng vnng c tn sng qu knh, v tm nguyn li tha pht trin kh nng cuh chng sanh v cng tn. V tm nguyn li tha bao la l ci ngun canim hnh phc an lc ca chnh mnh v v lng chng sanh, nn lc gieoduyn vi ngi pht tm B , th d vic c tiu cc, nhng vn li n tng su sc sut i. D c phm li hay c duyn xu khin

phi chu qu xu, nhng s c qu lnh li lc di lu trong tng lai, v tng gieo duyn lnh vi ngi pht tm B . l nng lc catm nguyn li tha bao la.

Nn tng ch yu ca tm nguyn li tha bao la l tm t bi. Cc v lun sthng quy y l tn ch Pht, ch B Tt, hay Bn Tn Thin Qun trong

phn u ca cc bi k tng. Ngc li, trong phn u ca quyn NhpTrung Lun, ngi Nguyt Xng nh l tm t bi, ri nhn mnh tm quan

trng v s qu gi ca tm mi phn sau. D va pht tm tu hnh hayang hnh tr, ch xem thng gi tr qu bu ca tm lc va pht tmB . Lc thnh Pht, gi tr v tm quan trng ca tm t bi vn hin hu.Chng ta nhn thy rng tuy c nhng cch dy hnh hnh t bi vi s giithch khc bit - ti sao quan trng ha vic h tr tm t bi - nhng mi tngio ln trn th gii ng quy v mt im: Ly tm t bi lm gc.

C th nh ngha s v tm t bi nh tm nim bt bo ng, bt hi, nhngiu ny mang li s lm ln tai hi vi tm nim chp trc.

V vy, chng ta thy rng c hai loi tm t bi. Th nht, tm t bi da votm nim chp trc, m nhim. Tm t bi v cm gic thn thit honton thin v: Ch yu da vo vic xem i tng m trc l ngi rtthn thit. Ngc li, tm t bi chn chnh vt ngoi s m trc: Khngmng ngi c l b bn thn quyn hay chng. Tm da vo l lrng ai ai cng c bn cht mun vui v trnh kh nh mnh; ai ai cng cquyn lm hon mn tm nguyn cn bn nh mnh. Nh nhn thcquyn bnh ng cn bn, chng ta s pht tm ng th i bi chn chnh.

Hin nhin, tr hu l thnh phn h tr v s thm nh mc su rngca tm t bi. o Pht bn v ba loi tm t bi ch yu. Th nht, tm t bikhng c tr hu h tr. Th hai, tm t bi c s h tr ca tr hu thyr chn tnh v thng gi tm ca chng sanh. Th ba, vi tr hu thu sutchn tnh cu cnh (tnh Khng tht c) ca vn vt, tm t bi v ng cri khp mun loi. D cn pht khi v hnh tr tm t bi chn chnh v


4/112

tm nguyn li tha v lng, nhng tt c chng ta vn sn c nhng timnng .

Theo nhng im cn bn khc bit vi l thuyt Pht tnh, mt trongnhng nim tin cn bn ca ti l ngoi vic c sn tim nng cn bn catm t bi, bn cht cn bn ca nhn loi v tt c chng sanh l hin ha.in hnh, hy xem xt tnh thng dng dc ca ngi khc v cm gicth nhn ca mnh t s sanh n lc cht. Ngoi ra, khi c cm gic t bi,chng ta thy n nh hng t nhin ra sao ngay trong ni tm. Hn na,ni hnh vi v tm nim, cng t bi thnh thin th dng nh cng thchhp vi cu trc thn th v vic nh hng n sc khe v nim hnh

phc, v.v... Li na, phi ghi nhn hu qu xu cho sc khe ra sao nu lmngc li iu . Do , ti thit ngh chng ta c th suy lun rng tnhcht cn bn ca con ngi l hin ha. Nu nh th, vic c gng sng ph

hp nhiu hn vi tnh cht hin ha cn bn ny l iu hu l.

Tuy nhin, chng ta nhn thy c rt nhiu s xung t cng thng trong nitm, gia nh, x hi, quc gia, quc t, v.v... mi khi giao thip vi nhngngi khc. Lm sao gii thch nhng vic ?

Ti thit ngh, mt trong nhng nhn duyn a n s xung t l trikin ca chng ta. Cng nh tr thng minh m chng ta t tm ra cch khc

phc nhng s xung t . Lng t bi l iu kin tt yu khi dng kinthc con ngi khc phc nhng s xung t do n to ra. Ti thit ngh,

nu nhn vo thc ti th tht r rng ngay trong ni tm, cch khc phc sxung t hay nht l tinh thn ha hp; tinh thn lin h vi tm t bi.

Mt phng din ca tm t bi l tn trng quyn li v quan im cangi khc. l nn tng cn bn ca s ha hp. Ti ngh rng d c bitn hay khng, iu kin tt yu ca tinh thn ha hp vn da vo lng t

bi rng su. Do , v tnh cht cn bn ca con ngi l hin ha, nn dc to bao nghip xu, nhng p n cu cnh vn quay v tnh thng cn

bn ca nhn loi. Th nn, tnh thng nhn loi (lng t bi) va l iukin tt yu ca tn gio, va l iu thit yu trong cuc sng hng ngy.

Hin ti, tht qu ha nu nhn hnh nhn nhc theo ng cnh ; ngha l,d kh u, vic hnh hnh nhn nhc l iu qu bu.

Ngi Tch Thin vit bi k u tin trong phm Nhn Nhc Ba La Mt:


5/112

1. Cng c lm cc iu lnh, nh cung knh Nh Lai, cng hnh hnh bth, sut trm ngn kip s b thiu t ch do nim sn.

Ng ca bi k ni rng c kh nng tu hnh thnh tu hnh nhn nhc,iu kin tin quyt l phi c ch dng mnh tinh tn, v cng thit thatinh tn mnh m chng no th cng c kh nng chu ng bn b nhngnghch cnh kh khn s gp trn bc ng tu tp. Ngoi ra, hnh gicng s sn sng tnh nguyn chp nhn nhng kh khn cn thit trnng o.

K n, bc s khi l pht tm thit tha tu hnh mnh m; c nhth, iu thit yu l phi qun chiu v tnh cht tiu cc ca tm sn hncng nh s nh hng tch cc ca tm nhn nhc.

Bi k trn ni rng d ch khi tm sn hn trong mt khonh khc cng ctim nng hy hoi cng c tch ly trong ngn kip. Quyn Nhp TrungLun ca ngi Nguyt Xng (Chandrakirti) vit rng mt nim sn hn trongkhong st na s hy hoi bao cng c tch ly trong trm kip. S khc

bit gia hai quyn lun ny c gii thch theo quan im v i tngca ngi khi tm sn hn. Nu i tng b sn hn l v B Tt hngthng th v ngi khi tm sn hn khng phi l B Tt, th cng c s

b hy hoi nhiu hn. Ngc li, nu B Tt ny tc gin B Tt khc thcng c c l s b hy hoi t hn.

Tuy nhin, phi xc nh loi cng c no c tch ly trong nhiu kipri b mt nim sn hn hy hoi. Quyn Nhp B Tt Hc Lun v NhpTrung Lun u ng rng cng c tch ly t tr hu chn chnh t bhy hoi hn cng c tch ly t phng tin thin xo. in hnh, nhngcng c tch ly t tr hu nh pht khi tr hu hiu r tnh cht cu cnhca hin thc (tr hu liu gii tnh Khng), tr hu t c t thin nh,v cng c hnh thin qun vn nm ngoi s hy hoi ca tm sn hn.

Ngc li, cng c tch ly t nhng phng tin thin xo nh hnh hnhb th hay tr gii c th b tm sn thiu hy.

Ni y nhn mnh v ch 'nhiu kip', tc l cch tnh thi gian c bitca Pht gio da vo trit hc A T t Ma; 'nhiu kip' ngha l mt 'ikip', tc l bao gm hai mi trung kip. iu ny cng lin h vi v trquan Pht gio, tc l l thuyt gii thch v qu trnh bin chuyn ca vtr. V d, theo v tr quan ca h A T t Ma, chng ta phn chia giaion bin chuyn lm bn phn: Thnh, tr, hoi, khng. Nhng giai on


6/112

ny c chia ch ph hp vi h thng chnh xc. im thch th l sosnh l thuyt v tr hc hin i v l 'v n to ra v tr (Big Bang)'; lthuyt gii thch qu trnh bin chuyn ca v tr vo khong t milm n hai mi t nm.

Theo bi k ny, cng c c tr hu thu sut chn tnh ca hin thc (trhu liu gii tnh Khng) v bt c cng c no da vo s chng cthin nh Xa Ma Tha (tnh l hay nht tm) h tr vn vt ngoi phm vihy hoi ca tm sn hn. Do , chng ta thy r gi tr ca thin nh XaMa Tha v tr hu thu sut tnh Khng.

2. Khng c g tiu cc bng sn hn; khng c g kin c bng nhn nhc.Do , bng mi cch, ti phi c gng thin qun v hnh nhn nhc.

Ni chung, c nhiu phin no nh kiu cng, ngo mn, ganh t, tham lam,bin kin, v.v... Song, trong cc phin no , sn hn l tiu cc nht, v chai l do.

Th nht, sn hn l chng ngi vt ln nht cho hnh gi pht tm B li tha t bi.

Th hai, khi sn hn pht khi, n c kh nng hy hoi cng c v tm anlc.

Theo tm l hc Pht gio, sn hn l mt trong su phin no chnh. TingTy Tng vit ch 'sn hn' l 'zhe sdang', v c dch sang ting Anh l'nng gin' hay 'sn hn'. Tuy nhin, ti cm thy phi dch l 'sn hn', vtheo ngha 'nng gin' ca ting Anh th trong vi hon cnh c bit, n cth l tch cc. iu ny xy ra khi nng gin c lng t bi kch thch,hoc n hin hnh nh cht xc tc cho hnh vi lnh. Trong nhng trnghp him hoi , nng gin c th tt; ngc li, sn hn hon ton tiu cc.

V th, ch dch ch 'zhe sdang' l 'sn hn' theo ng cnh ca Mt Tha.i khi chng ta nghe cu 'dng sn hn tu o'; cch dch sai lm.

Trong ng cnh ny, 'sn hn' khng phi l ch chnh xc; phi dng ch'nng gin', tc l 'dng nng gin tu o'. Do , ch 'zhe sdang' c thdch l 'nng gin' hay 'sn hn', nhng dng ch 'sn hn' th hay hn, nu

bn v phin no.

Hai cu cui vit: 'Do , ti phi c gng bng mi cch thin qun vhnh nhn nhc'.


7/112

V mc ch h tr cho hnh nhn nhc, iu thit yu l phi c kh nng khng lc ca nng gin v sn hn, m c bit l sn hn. Phi dngmi cch pht trin duyn lnh vi hnh nhn nhc. Ngoi vic p dngcch trong cuc sng hin ti, phi qun tng hon cnh, ri xem xt s

phn ng ra sao i vi hon cnh . Phi thng c gng gii ta sn hnv pht trin kh nng nhn nhc.

3. Tm ti s khng c an lc nu n vn nui dng sn hn phinmun. Ti s khng tm c nim vui, v hay b bt an v mt ng.

Cu ny trnh by hu qu tai hi hin thi ca sn hn. V d, ngay khi snhn khi ln mnh m, n hon ton khng ch chng ta v hy hoi tm anlc t ti. Khi tr bn trong, n khin chng ta cm thy bn chn bc bi,ri mt n, mt ng, v.v...

Ni chung, ti tin rng mc ch cuc sng ca chng ta l c hnh phctrn vn. Theo quan im o Pht, khi bn v bn yu t mang li nimhnh phc trn vn, hai loi u tin i lin vi nim hnh phc tm thi th gian, m khng c nguyn tu o gic ng gii thot cu cnh. hng trn vn nim hnh phc , cha kha chnh l tm nim. Tuy nhin,khi hng nim vui , theo quan nim ph thng, chng ta lm xem nhngyu t ph tr nh chnh yu; in hnh, sc khe trng kin c xem nhmt trong nhng yu t tt yu cho cuc sng hnh phc. Mt yu t khc lti sn c nhn. Theo quan im thng thng, chng ta xem chng nh ci

ngun ca nim hnh phc. Yu t th ba l bn b. Chng ta thng xemrng hng hnh phc y , cn c bn b tin tng v cm thng.

Trong cuc sng, chng c xem l ci ngun ca nim hnh phc. Tuynhin, dng chng hon ton vo mc tiu hng th nim hnh phc mmn, tm nim ng vai tr quan trng. Nu sn hn ni ln, n s hi sckhe, tc l hy hoi mt nhn duyn ca cuc sng. Du c ti sn kch s,nhng trong mt giy pht bc dc, chng ta cm thy mun ph b ht. Vvy, ti sn cha m bo mang li nim hnh phc ang tm cu. Cng vy,khi chng ta ni gin, du ngi bn thn nht cng dng nh kh chu'lnh lng' trnh xa.

iu ny, chng t tm nim rt quan trng trong vic quyt nh chng tac t c nim hnh phc chng. Th nn, hy tm gc bn v vic tuhnh; ngy ngy, tm cng an lc thanh thn bao nhiu th cuc sng cnghnh phc by nhiu.


8/112

Song, khi bn v tm an lc thanh thn, chng ta ch lm ln vi tm nimv k, lnh lng, v hon ton v tri, bt gic, rng khng. chng phingha l tm an lc bnh thn.

Lng t bi thin cm l ci gc ca tm an lc bnh thn chn tht; tm nylin h vi tnh gic sng sut. Nu ni tm ri lon v cha c iu

phc, th du mi iu kin tin nghi bn ngoi, nhng chng vn khngbao gi mang li nim hnh phc an lc mong mun. Ngc li, nu ni tmthanh tnh an lc, th du c thiu nhiu tin nghi vt cht thit yu, nhngchng ta cng c th hng nim hnh phc chn tht.

Nu xem nguyn nhn sn hn pht sanh, ni chung n khi ln khi chng tab tn thng hay cm thy b ngi khc i x t hi, ngc li vi nhngiu mong mun. Trong khonh khc , nu xt r cch n pht sanh,

chng ta xem n n nh ngi bn thn bo v v gip mnh chng lihoc tr th k gy tn hi v phin mun cho mnh. V vy, sn hn niln nh o gip hay ngi bo v. Song, trong thc t, ch l o nh, vn l vng tng.

Trong quyn Nhp Trung Lun, ngi Nguyt Xng bo rng c th bin hcho vic dng sc mnh tr th sc mnh nu iu c th gip ch,hay ngn nga hoc gim thiu mi tn hi. Song, chng phi nh th, vnhng thng tch trn thn th hay s tn hi vt cht xy ra. Do , trth s khng c cch no lm gim bt hay ngn nga s tn hi hoc

thng tch .

Thay v hnh hnh nhn nhc, nhng li phn ng tiu cc vi tnh cnh ,th khng nhng mt i li ch thc tin m cn gieo tm nim xu xa, khin

b a lc trong tng lai. Theo quan im o Pht, trong tng lai, cnhn phi t chu hu qu v vic tr th. V vy, tm th hn nh mt lich thc tin v gy tai hi di lu.

Song, nu b i x bt cng t bc v nu vn cha c gii quyt,th k c c th chu hu qu cc k thm khc sau ny. Trong hon cnh ,cn phn khng mnh m vi lp trng t bi ch khng th hn k c. Mttrong nhng gii B Tt l nu cn thit, phi phn khng mnh m, bngkhng th b phm gii.

Ngoi ra, nh quyn Nhp Trung Lun a ra, khi tm sn hn dn nvic ti sanh vo nhng ci thp hn trong v lai; nu la sn chy bngtrong pht chc, du c gng gi nt mt ti vui n u, nhng n vn l


9/112

v xu xa; n ta ra ln sng hn hc m mi ngi xung quanh s cmnhn c; dng nh nc si tun tro trn thn ca k . Trong giy

pht , ngoi con ngi ra, sc vt cng c trnh k .

Sn hn a n qu bo nhn tin; n khin nt mt thay i xu xa. Ngoira, khi sn hn bc pht d di, n khin kh nng phn on ng sai haynht v nhn nh hu qu tt xu tm thi cng di lu ca b no ngnghot ng; con ngi hnh ng nh k in cung. l nhng hu qu taihi ca sn hn. Khi ngh v iu ny, iu thit yu l phi trnh khi tmtnh bng bt .

Du c bc triu, hc thc, lut php, v kh ht nhn hay h thng qucphng tinh xo cng khng bo v hay bo m chng ta trnh khi qu boxu ca sn hn.

Ch c nhn nhc mi bo v v l im ta cho chng ta trnh qu xu casn hn.

Thin Qun.

Hin ti, chng ta hy tm dng trong nm pht mc tnh thin qun vnhng g bn lun va qua.

Hi: Vo nhng m thuyt ging va ri, Ngi dy rng bn cht tm tnh

ca chng ta vn t bi hin ha?p: ng vy.

Hi: Th th sn hn n t u?

p: Cu hi ny cn bn lun trong nhiu gi. Theo quan im o Pht,p n n gin l n c t i v thy. Gii thch rng hn, o Pht thuytrng c nhiu tm thc khc nhau. Tm thc vi t nht c xem l ci gcca i qu kh, hin ti, v lai. Tm thc vi t ny l tm o huyn (php

hu vi) v pht sinh t nhiu nhn duyn. o Pht kt lun rng vt chtkhng th sn sanh tm thc . V vy, cch duy nht l chp nhn c dngtm thc chuyn bin lin tc. l nn tng ca thuyt ti sanh.

Khi c tm thc, v minh v sn hn cng t nhin pht sanh. Nhng tmtnh xu xa hay lnh thin vn pht sanh t i v thy. Tt c u l phnt ca tm nim. Song, nhng tm tnh xu xa li da vo v minh, nhng


10/112

v minh no c ci r vng chc. Du mnh m n u, khng mt tmtnh xu xa no c ci gc kin c. Ngc li, nhng tm tnh lnh thin nht bi hay tr hu vn c nn tng vng chc, v chng da vo l tr. Hinnhin, phin no nh sn hn khng c iu .

Tnh cht cn bn ca tm thc vi t vn khng lnh khng c. Th nn, cth thanh tnh ha v loi tr nhng tm tnh xu xa. Tnh cht cn bn ychnh l Pht tnh. Sn hn v nhng tm tnh xu xa vn pht sanh t vthy, nhng c th chuyn ha chng. iu chng ta tin chc l tm thc vit khng c im khi u hay kt thc.

Hi: Lm sao xem xt c lc no cn phi phn khng quyt lit? Xin hygii by phn ng ca Ngi v vic ngi Ty Tng b dit chng.

p: Mt trong nhng l do cn phn khng quyt lit vi k hi mnh l vnu b qua, iu nguy him l k s c thi quen to nghip xu, ri skhin cho h b a lc v mt mt di lu. Do , v lng t bi thng xtk , iu thit yu l cn phn khng mnh m. Tm li, do thng vhiu mi hnh ng nh th.

Khi trc din vi Trung Cng, chng ti lun trnh khi nhng tm tnh xuxa v cn trng khng chng khng ch. Do , nu sn hn dng nhni ln, chng ti c gng kim ch v x b tm nim , bn cnh khilng t bi thng xt ngi Tu.

Theo quan im cn bn, mt trong nhng l do ti sao phi khi lng t bithng xt nhng k c hung bo, v h ang gy ti li; trong lc gieonhn, h tch ly nhn duyn s dn n hu qu khn lng v sau.

Chng ti c gng trc din qun chiu nh th vi ngi Tu. Vng! Quv ni ng; l th im trc din vi th hn v hung bo. ng thi,chng ti cng khng qun gi lp trng chnh ngha v phn khng mnhm nu cn.

Hi: Thng thng, khi ng trc sn hn, d khng bc mnh, nhngdng nh khin ngi khc gin d hn. Lm sao gii quyt vn ny?

p: Ti ngh rng y l cu hi rt hay. Trong trng hp , chng taphi nhanh chng quyt on v nhy bn v bi cnh thc t. Qu v ning; trong vi trng hp, d khng tc gin, nhng do phn khng mnh


11/112

m, khin cho ngi khc gin nhiu hn. Nu nh vy, c l nn b quavic m khng phn khng mnh m.

Tuy nhin, y qu v phi xem xt hu qu phn ng ca mnh v tnhcnh . Nu k c c tip tc lm theo thi xu ri s nhn ly qu xutrong tng lai di lu, th c th cn phn khng mnh m. Tuy nhin, nuv phn khng quyt lit khin cho hon cnh cng thng v h sn hnthm, th tt nht l b qua. Th nn, qu v phi nhy bn v mi trnghp c bit.

y l mt trong nhng gio l ca o Pht. V c nhn, iu l tng l tc quan h, t c nhim v, t c vic cn lo, v.v... Tuy nhin, lin quan nquyn li chung ca cng ng, qu v phi dn thn v hnh s cng nhiucng tt.

Hi: Ti sao mt nim sn hy hoi nhiu cng c, thay v ch mt phncng c? Phi chng cn nhiu kip tch ly cng c c giy phthnh phc, cn sn hn no chng ta hng giy pht ?

p: Tht kh tr li v gii thch ti sao nh th. C l i vi nhng vic, nh Pht gi l 'hin tng (php) cc k b n'. Ni chung, khi bn v

bn cht hin thc v i tng qun st, o Pht chia ra lm ba loi. Mtloi bao gm tt c s vic m chng ta cm nhn r rng. K n, loi thhai l nhng s vic dng nh khng r rng, nhng qu v c th bit nh

cm gic v suy lun. in hnh, tr hu thu sut bn cht ca tnh Khng;iu ny tuy khng r rng, nhng nh dng cn thc suy lun, qu v c thcm nhn v tnh Khng ca mun php. Cng vy, cc php v thnglun lun thay i l nhng iu qu v c th hiu r nh suy lun. Loi th

ba ca hin tng (php trn) c gi theo danh t chuyn mn l 'nhnghin tng (php) cc k b n'.

Lin quan v cu hi nh mt nim tc gin mt v B Tt c kh nng hyhoi cng c c tch ly trong bao kip. l nhng vn khng thhiu theo lun l l gch hay suy lun, v chng khng r rng. Ch nh davo kinh in chng thc m chng ta mi chp nhn chng. Tuy nhin, chnhng kinh in c nhng im thit yu c bit mi c thm quynchng thc.

Ni y, iu quan trng l lm sao ngi Pht t gieo duyn lnh vi kinhin, nht l nhng b kinh c thm quyn. Theo truyn thng, b phi TB Xa (Vaibhashika) duy tr quan im rng kinh in l nhng li dy chc


12/112

tht ca Pht Thch Ca Mu Ni, nn c th chp nhn gi tr chn tht cachng. V vy, cc lun s thuc b phi khng th phn bit gia kinhin Quyn 1 v Tht 2 . Tuy nhin, tt c b phi i Tha duy tr quanim rng phi c kh nng phn bit nhiu loi kinh in khc nhau. C thchp nhn vi loi kinh in 'Chn Tht' theo ngn t v nh ngha. Ngcli, i vi nhng loi kinh in 'Quyn Tha', khng th c chp nhntheo ngn t, m cn s din dch nhiu hn.

Thc t, lm sao xc nh c mt loi kinh in c th no l kinh in'Chn Tht (c nh ngha v ngn t r rng)? Nu iu ny cn tham khovi nhng b kinh khc, th tin trnh s din bin mi mi, v cng cntham kho thm nhng b kinh c thm quyn khc, v.v... Bn v cu cnh,thm quyn da vo l tr ca con ngi. Nh l tr, chng ta nh lp skhc bit gia kinh in 'Chn Tht' v kinh in 'Quyn Tha (cn s din

dch)'.

Nu nh th, lm sao chng ta xc nh gi tr ca b kinh bn v hin tngthuc loi th ba (hin tng cc k b n)?

Nh bn, iu duy nht l da vo thm quyn ca kinh in, hay nhngli chng thc ca c Pht chng ta chp nhn gi tr ca chng. lmvic , iu ch yu l phi c nim tin vo v thy , tc l c Pht. Lina, tuy khng d?a vo kinh in, nhng xem xt li ging ca c Pht bnlun v hin tng, bao gm s trnh by v ng o v bn cht cu

cnh ca hin thc, v.v... m chng ta c th hiu r qua l tr v suy lun.Mt khi xc nh gi tr quan im ca Ngi, qu v mi pht trin nimtin vo ng o s . Ngoi ra, chng ta phi xem xt nhng kinh in c

bit trnh by v nhng hin tng cc k b n m bo rng khngc iu tng phn ngay trong b kinh .

Nh kt hp nhng nhn duyn , chng ta nhn thy rng c Pht vn lv o s ng tin cy v trong kinh in khng c s mu thun. K n,qu v c th chp nhn s chng thc ca c Pht v nhng ti ca ra.

Hi: Lm sao dy hnh nhn nhc cho con ci? Khi chng sn hn, phi iph ra sao?

p: V cu hi th nht, tht kh lng dng li gii thch cho tr em v gitr v tm quan trng ca hnh nhn nhc. im thit yu ni y l philm gng tt cho con ci. Nu qu v thng cu knh vi s tru chc nh


13/112

nht, nhng li dy con ci: 'Con phi nhn nhc, v nhn nhc rt quantrng', th li ny hon ton mt hiu qu.

V cu hi th hai, iu ny i vi ti tht kh ni. Tuy nhin, nhiu l ltng qut c trnh by trong quyn lun ny c th ch dn qu v lm thno ng dng v pht trin hnh nhn nhc ngay trong nhng hon cnh.

Hi: C th dng phng php no gim bt sn hn khi n va phtsanh chng?

p: iu cn thit ni y l phi xem xt hon cnh v nhn duyn an s pht sanh sn hn trong khonh khc , ri theo m phn ng vgii quyt vn . Tuy nhin, iu ny cng lin h n cch tu ca c nhn

trong cuc sng hng ngy (s bn n mc ny vo phn cui ca quynsch).

Hi: Nu khng c hnh thc cc oan ca nhn nhc nh mm do, lmsao B Tt phn khng mnh m?

p: C s hiu lm i cht v nh ngha ca B Tt. Ch c nim rngB Tt l ngi rt yu km. Tht ra, c th xem B Tt nh ngi rt cancng. i vi ch hung, ch B Tt rt cng rn v kin quyt. Trongcuc sng, nu c ngi khng nhn ni khi b dm chn v b khinh b, m

h lun phn ng cng rn ngay lp tc, chng ta xem h nh nhng ngic bn tnh can cng. Nu nh th, ch B Tt pht nguyn quyt ch rngs ng u vi nhng tm nim xu xa ca chng sanh. iu ny dngnh hi t ph, nhng d nhin vn da vo l l ng n. Loi can mny c v hi kiu ngo, nhng khng theo hng xu xa.

Nu c nhng bi pht nguyn ca ch B Tt nh chng 'Hi Hng'th mi ca quyn Nhp B Tt Hnh Lun, chng ta nhn thy ch BTt c nhiu li nguyn v quan im sng m trong thc t kh lng hiur. V vy, ti xem cc ngi nh nhng dng s can cng dng mnh, m

khng hn yu. Chc chn, cc ngi c kh nng dng lc phn khng quytlit khi cn.

Hi: Khi chng ta hi hng cng c lnh nh s tu hnh xa xa, tm snhn hin thi c hy hoi nhng cng c chng?


14/112

p: Nu vic hi hng ca qu v c c nguyn chng c gii thothay tm B , tm li tha, tr hu thu sut tnh Khng ca mun php htr mnh m, th d nhin cng c s vt ngoi phm vi b hy hoi vs c bo v.

Hi hng cng c l php mn quan trng ca o Pht. Trong quynHin Qun Trang Nghim Lun, khi trnh by v cch thc hi hng chntht, ngi Di Lc bn v tm quan trng ca tm B kin c. Khi hihng cng c, qu v phi c tm B kin c, v hnh hnh mang li li ch cho chng sanh. Ngoi ra, khi hi hng cng c, qu v

phi c s nhn thc r rng v tnh Khng ca cc php hay tnh chthuyn ha ca chng. Mt khi hi hng, th cng c c 'nchng' qua s nhn thc rng cng c vn c bn cht ca tnh Khng;hnh hi hng v i tng ca hnh cng c bn cht ca tnh Khng.

iu ny c gi l 'ba php n'. V th, nh nhng hnh m qu v gign c cng c.

vic tu hnh c hu hiu v kin c, ch tm vo mt gc ca vichnh tr cng cha . iu thit yu l phi c nhiu nhn duyn h tr nhtr hu, hi hng, v.v... Khi tu theo i Tha, iu ny c bit rt ng.

---o0o---

Ngy th nht. Bui th hai

Khi bn v tnh bn, ni chung chng ta phn bit hai loi. Tnh bn da vos giu sang, th lc, quyn uy, v.v... chng phi l tnh bn chn tht. Trongnhng trng hp , tnh bn c duy tr nu nn tng nh s giu sang,th lc, vn cn hin hu. Tuy nhin, mt khi nhng nn tng tan mt,tnh bn s bt u phai dn.

Nguc li, tnh bn chn tht da vo tnh ngi chn tht hay cm gic thnthit nh qua li chia x. Ti gi y l tnh bn chn tht v du s giusang, quyn th, danh vng ca c nhn c tng hay gim, chng khng nh

hng n tnh bn . Yu t duy tr tnh bn l hai ngi c thin vcm thng ln nhau hay chng. Nu thiu iu , th s khng th duy trc tnh bn.

4. V thy c tm sn hn s gp s e da b git bi nhng ngi vn cti sn v hnh phc da vo lng t bi ca v .


15/112

5. V vic ny, bn b v quyn thuc tht vng; d c b th, nhng h skhng tin ti. Tm li, khng ai sng hnh phc vi sn hn.

6. K th sn hn to kh au nh th. Tuy nhin, bt c ai tinh tn iuphc sn hn, s tm c nim hnh phc trong hin ti v mai sau.

Bi k th su trnh by gi tr v s li lc ca hnh nhn nhc. Cng qunchiu r v hu qu tai hi ca sn hn cng hiu qu ch li ca hnh nhnnhc, chng ta cng c kh nng pht trin s nhn thc tinh tng vchng, v cng cn thn trnh xa tm sn hn . Nh th, chng ta s phttrin duyn lnh vi hnh nhn nhc. iu ny s c ngha tc ng mnhm vo tm nim. Nim hng hi h tr kh nng nhn nhc ca c nhn stng trng cng nh vic thc hnh hnh nhn nhc cng tng gia.

Mt khi pht trin mc tu hnh tinh tn mnh lit, chng ta phi thcs hnh tr h tr hnh nhn nhc. Cch nn lm l trc nht phi tmxem nhn duyn pht sanh sn hn. iu ny ph hp vi gii php chungca o Pht v vic i ph vi nhng vn v hon cnh kh khn.

in hnh, o Pht chp nhn lut nhn qu nh nh lut t nhin; khi trcdin vi hin thc, chng ta phi theo lut nhn qu. V d, trong kinhnghim sng hng ngy, nu c iu g m chng ta khng mun n phtsanh, cch hay nht l chng ta phi chc chn ngn nga nhn duyn phtsanh ra n. Cng vy, nu mun c iu g, iu l gch phi lm l to v

tch ly nhn duyn n pht sanh.

i vi tm nim v kinh nghim cng nh th. Nu mun c mt kinhnghim c th, chng ta phi to nhn lnh gip n pht sanh. Nukhng mun gp kh, phi m bo rng nhn duyn sanh kh khng cn.

Nhn thc ng n v lut nhn qu rt quan trng. pht nguyn gimbt v iu phc sn hn, ri ng cu mong n khng pht sanh hay tiumt, th iu ny s khng bao gi xy ra. Ngoi ra, nu c vng vy icht khi sn hn pht sanh, th dng nh chng c hiu qu nhiu cho

lm, v ngay lc tm b la sn khng ch. Khi , nu c ngn ngasn hn pht sanh l iu ngu si, v khng th t km ch.

Th nn, cch hay nht l u tin phi nhn ra nhng nhn duyn chmngi la sn.


16/112

7. bit nhin liu ca tm bun b; tm cn tr nhng g ti mongc, v lm nhng g ti chng mun; la sn bc chy ri thiu t ti.

Bi k ny thuyt rng yu t cung cp nhin liu cho sn hn l tm nimbun b (theo cch din dch ny). Tuy nhin, ti thit ngh ch 'bt mn haychng tha mn' hay hn. Cm gic bc bi bt mn hay bt nh vn lnhin liu chm ngi sn hn. Nn c gng tm cch ngn nga nhin liu

bt mn pht sanh. Ni chung, tm bt mn hay bun b pht sanh khi chngta cm thy chnh mnh, hay ngi thn yu, hoc bn b thn thit b i x

bt cng hoc b e da. Cng vy, khi b ai cn tr bc ng thnh cng,chng ta cm thy b ch p, nn mi tc gin. V th, gii php ni y lnhn sut ci gc, nhn nh r nhn duyn chng cht v vng xch lnqun, bc pht qua tm tnh vng ng nh sn hn. iu l tng l phinga la sn t lc u, ch khng i n khi n bc chy. V d, nu

mun chn mt dng sng, cch hay nht l ti u ngun ri lm nhngvic cn thit, nh chuyn hng chy ca n, v.v...

8. Do , ti phi b ht nhin liu ca k th ny, v n ch c tc dng gyhi.

Ni y, 'k th' chnh l ni th truyn kip: Sn hn; khng nhng hyhoi tm an lc thanh thn trong hin thi, n cn nm chng ta vo cnhgii m lm, hon cnh phc tp, vn rc ri.

Th nn, gy tn hi, hy dit chng ta trong hin ti v tng lai l chcnng duy nht ca la sn, k ni th.

N khc vi k th bnh thng. D ngi m chng ta xem nh k th cth lm nhng vic gy tn hi cho chng ta, nhng t ra h cng c nhiucng vic khc nh n ung, ng ngh, nn khng th dng ht hai mi bngi tnh ton hm hi chng ta. Ngc li, sn hn khng c chc nnghay mc ch no khc hn l hy dit chng ta. Nhn ra im ny, hnh gichng ta phi pht tm khng bao gi cho k th sn hn c c may phtsanh.

iu c th xy ra l lc ng u vi sn hn, chng ta c th suy ngh:'Sn hn vn l mt phn ca tm nim. Ti sao phi i ph n?' Ni y,nn bit tm nim con ngi khng nhng phc tp m cn rt tinh xo. Nc kh nng tm nhiu cch ng ?u vi nhng hon cnh kh khn,cng nh chp nhn nhng quan im khc nhau.


17/112

V d, trong quyn Hin Qun Trang Nghim Lun c mt phn dy cchthin qun lin h c bit vi Thnh th nht ca T Diu , tc lKh ; trong dy chng ta qun st thn th ny nh k th, ri ithoi vi n. Cng vy, trong phm vi tu tm B h tr tm nim li tha,c mt loi thin qun i thoi vi tm ch k; ngha l s i thoi gia

bn ng hin thn bng tm ch k v hnh gi chnh mnh. Ging nh th,d sn hn l mt phn ca tm nim, nhng chng ta c th c xem n nhi tng cn phi trc din.

Ngoi ra, trong kinh nghim sng hng ngy, chng ta thng thy mnhng trong hon cnh t trch mc. Chng ta bo: ' ! Vo ngy ny ngyn, ti t nh mt nhu kh'. K n, chng ta cm thy tc gin chnhmnh. Trong thc t, chng c hai bn ng khc bit, m ch l dng chuyn

bin tm thc ca mt c nhn. Tuy nhin, t ph bnh dng nh ng n.

Ni cng c s i thoi. y l iu m tt c chng ta u bit rxuyn qua kinh nghim c nhn. D trong hin thc ch c mt c nhn vidng tm thc chuyn bin lin tc, nhng ni li c hai quan im khcnhau. Khi bo: 'Ti sai lm' v 'iu ny chng ng', th chng ta t ph

bnh. Bn ng lm vic ph bnh hnh s theo quan im ca mt thc thkhc bit; bn ng b ph bnh l mt thc th ng v quan im thnghim s kin no . V vy, chng ta thy rng mi lin h gia bn ngv bn ng c th xy ra.

iu l th ni y l nn qun chiu v nhiu kha cnh a dng ca c

tnh c nhn. Chng ta hy ly v d v mt tng s Ty Tng. C nhn ccm gic c tnh c th t quan im lm tng s: 'Ti l tng s'. K n,h cng c th c thm mt giai tng c tnh c th chng da nhiu v vicxem mnh nh tng s, m da vo ngun gc chng tc, tc l ngi TyTng. Do , h c th bo: 'Ti l ngi Ty Tng'. K tip, ti mt giaitng khc, h cng c th c thm mt c tnh c th khc; ni vic lmtng s v ngi Ty Tng c th khng ng vai tr quan trng. H c thngh: 'Ti l mt con ngi'. V vy, chng ta thy c nhiu quan imkhc nhau ngay trong c tnh ca mi c nhn. iu ny biu l rng theo

khi nim, khi gieo duyn vi vic g, chng ta c kh nng nhn mt hintng t nhiu gc khc nhau, nhng thng thng chng ta tht rt chnlc. Chng ta ch trng vo mt gc v kha cnh c bit ca hin tng cng chp nhn mt quan im c bit no .


18/112

9. Bt c iu g xy n, ti s khng chng quy nhiu tm an lc; vnu tm bun b, ti s khng t thnh tu nhng g mong mun vcng c s gim dn.

Bi k ny biu l rng hnh gi tu nhn nhc chng ta phi pht nguyn 'dc iu g xy n, ti cng khng chng quy nhiu tm an lc'.

Tm an lc tc l tm tch tnh thanh thn ngc vi tm bt mn bun b.L do ti sao pht nguyn chng bao gi tm an lc b quy ng, v nu

bt mn hay bun b, chng ta s khng th t thnh tu nhng g mongmun. Do , bun b l iu v ch v tai hi, v nu nh mt tm an lc,la sn s ni bng, khin gim bt cng c.

10. Ti sao phi bun v iu g, nu iu c th thay i? Nu khng th

thay i hon cnh, bun b v vic c ch g?Ni y, ngi Tch Thin a ra mt l do khc trnh tm nim bun b;nu c th thay i hon cnh hay bn cht ca vn , th khng cn bcmnh hay bun b v vic . Ngc li, nu khng th thay i hay chngc kh nng gii quyt vn kh khn , th bc mnh hay bun b cngv ch.

Trong bi k th mui mt, ngi Tch Thin xc nh yu t thng phtsanh cm gic bt mn v tm bun b.

11. V c nhn v bn b thn thuc, ti khng mun kh au, khng ccung knh, khng mun nghe li th l, v bt c iu g v v. Tuy nhin,i vi k th th ngc li.

iu ny gii thch v tm php th gian 3 . Ni chung, tm phm phu vuikhi gp thun cnh, v bun khi gp nghch cnh. Chng ta cm thy vui khic khen, v bun khi b mng chi hay ni xu. Cng vy, chng ta cmthy sung sng khi c vt cht nh , v bun khi khng c chng.Chng ta cng cm thy hnh din khi c ni ting v bun khi b ting

xu. Lin quan n tm php th gian, nh c nhn, chng ta cng c cmgic tng t khi nhng vic ny xy n vi bn b thn thuc.

Tuy nhin, i vi k th ca chng ta th iu ny khng th xy ra. Nghal, chng ta t nhin cm thy bun kh khi k th thnh cng hay ni danhtrong i v mng khi vn may hay danh ting ca h b sa st.


19/112

iu ny chng t rng chng ta c xu hng t nhin khng thch kh au,bun b, v vn rc ri, m ch mong cu hnh phc an lc. V c linquan n khuynh hng t nhin pht khi tm bt mn bun b, nn ngiTch Thin nhn mnh rng phi cn thay i cch nhn v kh au. Khau c th khng t hi nh chng ta thng suy ngh.

Do , iu quan trng l phi hiu r quan im cn bn ca o Pht ivi ton b cu hi v kh au. Trong nhng ln thuyt ging cho ichng, gio php u tin m c Pht thuyt ging l T Diu ; n c

bt u bng Kh (chn l kh au). Trong , c Pht nhn mnh rtnhiu v vic nhn ra bn cht kh au ca vng lun hi. L do ti sao vicqun chiu v bn cht kh au rt quan trng, bi v c cch khc thotkhi iu , tc l c kh nng gii thot khi kh au. Mt khc, nukhng c hy vng v khng c kh nng thot khi kh au, qun chiu v

kh au s l hnh thc suy ngh bnh hon v n hon ton tiu cc.

Ni y, ngi Tch Thin sch tn chng ta: Nu mun thot khi nhng nikh cng cc trong tng lai, nn chp nhn vi quan im c kh nngchu kh trong hin ti, v mc ch cao thng.

12. Vui rt t, nhng kh li nhiu. Chng c kh au th khng c hnh xly. Do , tm nim ngi phi kin c.

Chng ta nhn thy rng c nhiu nhn duyn gy au kh trong cuc i,

nhng nhn duyn to hnh phc sung sng li him hoi. D mun haykhng mun, kh au l s tht t nhin ca cuc sng, nn phi gi mnhhnh hnh nhn nhc chu ng chng nhiu hn. Chng ta cng nn git th h tr hnh nhn nhc tm t khng b kh quy ry. Nu khngth cuc i chng ta s b khn cng. in hnh, khi thy c mng, chng tadng nh cm thy n mi mi xy ra vnh vin. Cng vy, nu khng ctm nhn chu kh au, cuc i ca chng ta s cng thng kh.

V d, nu ai xut thn t hon cnh sung sng, y vt cht, h c thb h hng; thng thng, kh nng chu ng kh khn ca h rt yu km.H cng khng th gii quyt c ngay c vn nh nht. C bo huynhca ti (Lobsang Samten) sng nhiu nm M; c ln ng ta bo ti rngnu b cp in trong thi gian di, th c th c nhiu ngi b cht i, vcon ngi chu l thuc qu nhiu vo in. No l t lnh, my ng lnh, nu n bng in, v.v...; tin nghi ca cuc sng qu tin b. Trong nhiuta cao c cc thnh ph, c nhng h thng thang my. Nu khng c


20/112

in th chng ngng hot ng. Nhng ngi cc tng lu cao phi tchun b hnh thin di lu; hoc gi nu l ma ng, h c th b chtcng.

'Nu khng c kh au th no c hnh x ly! Do , tm nim ngi phikin tr'.

Cu ny khuyn chng ta rng qun chiu v kh au rt quan trng, vmang li li ch ln lao. Qun chiu v kh au c ngha ln lao v nhnhn ra tnh cht kh au, chng ta mi pht tm x ly chn chnh, tc lchn tht pht nguyn tm cch thot khi s tri buc .

in hnh, hnh gi Pht t phi qun chiu r rng v l kh v bt nh trong hin i. Vn cn chu nghip lc v phin no chi phi, chng ta vn

cn sng trong cnh kh au v bt nh . Chng ta cm nhn r rng vkh au nh au nhc, kh khn, bnh tt, v.v... nh nhng triu chng k lv tnh cht bt nh cn bn ca cuc sng. Chng ging nh thin trithc nhc nh chng ta v tnh cht cn bn ny.

Thnh thong gp nhng hnh gi than phin v nhng vic kh khn, aunhc, kh au, v.v... ti ni a rng chng ta phi bit n chng v bn vl tng, chng ta c nhng kinh nghim thc chng da vo thin qunv kh au. V cha t c kinh nghim , thn th bo rng chng taang sng trong cuc i c bn cht bt nh . V vy, chng ta phi tri n

nhng ni au n kh nhc.

13. Nu nhng ai tu kh hnh v nhng ngi Karnapa chu au n v ctxn v thiu t v l do, th v mc tiu gii thot ti sao ti khng c lngcan m?

Nu c ngi sn sng chu ng kh nhc, au n, kh khn t nhngmc ch tm thi, th ti sao ti khng th nhn chu nhng ni kh cnthit trn bc ng tu o gii thot? Chng ta c th tm thy li dy nytrong nhiu kinh in khc nhau: Cch tu hnh ca bc tr gi l x b mc

ch nh nht t n mc ch cao thng, ch khng hnh ngc li.Ngi Ty Tng c cu rng x b mt trm c mt ngn. Chng ta cth ngh rng phi hy sinh nhng vic nh cho mc ch cao thng l iung n, nhng vn nghi ng c kh nng lm c vic hay chng, nnkhin chn nn.


21/112

Trong bi k th mi bn, ngi Tch Thin bo rng ch nn lng v nuthng xuyn lm quen v tu tp th s d dng chp nhn bt c hnh g.

14. Nh thng lm quen, chng c iu g khng tr nn d dng. Do ,nh quen vi nhng s tn hi nh nht, ti phi hc cch kin nhn chpnhn nhng iu tn hi ln lao.

Lc u c th thi ch khi gieo duyn vi mt hot ng hay php mn cbit. Tuy nhin, nh thng lm quen v nh gia tng ch, c th khincho vic c d dng hn. Chng phi vic d dng, m v tm nimquen thuc vi n hn; ngha l tng ca cc php thng thay i ty theotm nim.

Trong ba bi k di y, ngi Tch Thin a ra v d v nhng loi kh

au m chng ta c th lm quen nh thng gn gi tip xc.15. C ai cha nm kh au nh nht nh b cn trng hay rn cn, b ikht, v b nga ngy?

16. Nu khng th nhn c nng lnh, gi ma, bnh tt, tri buc, nhp, th khi b hi s khng nhn ni.

17. C ngi va thy mu ca mnh th mnh dn cng rn. Ngc li, cngi va thy mu th ngt xu.

Ni y, ngi Tch Thin a ra v d v hai loi ngi: C ngi va thymu ca mnh, th cng can m hn. Ngc li, c ngi khi thy mu th ngt xu. im khc bit l c thng lm quen hay khng.

18. Ty theo tm cng rn hay yu mm m phn ng nh th. Do , tiphi xem thng v khng chng gy nh hng.

Tm li, bn lun xong v mt trong nhng cch i ph tm bt mnbun b; nh m thay i cch nhn v kh au. Tm nim phm phu c

khuynh hng t nhin hon ton khng thch kh au. Nh thng lmquen, nh bit c kh nng chuyn ha tm nim, v nh qun chiu bncht ca kh au, chng ta gim bt mc chn ght kh au chp nhnn d hn.

Tuy nhin, ti ngh rng phi c chnh kin v nhng cch qun chiu .Ni y, c bit theo o Pht, c t nhiu hm , nh cch trnh by v


22/112

gio l T Diu v Nh (thng ngha v th tc ). Hm chungbao gm a, o, Qu m chng ta ang hng n. Phi hiu ht hm , bng khng rt nguy him nu xem gii php dng nh bnh hon.V th, vic ng ha rt quan trng.

Do , lin quan n nhiu kha cnh ca o Pht, vic quan trng l phic chnh kin xem xt nhng vn c trnh by trong kinh in. Trongtrng hp ny, ti ngh rng truyn thng Pht gio Ty Tng rt vi diu vlun lun nhn mnh v vic tu v hc.

Thin qun.

Lc thin qun, chng ta hy ch tm suy nghim v bn cht kh au v vthng (mun php thng bin i) ca cuc sng. Theo o Pht, phi

hiu ra rng s v thng ca cc php vn hnh nh b my c kh; nghal chng c nhn duyn chng cht vi nhau. Khi xem xt cc cn, chng tanhn thy rng chng b v minh chi phi; nu nh th th no cn ch trngcho nim hnh phc! b v minh tiu cc chi phi th khng th mang likt qu tch cc tt p.

Sn hn, k th ni ti ( bn qua), v chp trc (hay tham lam) vn lbn b thn thit ca v minh. Ni cch khc, v minh nh tng thng hayth tng, cn chp trc v sn hn nh hai b trng c th lc mnh mnht. Kt hp vi nhau, chng c xem l ba cht c ca tm.

Nu sng di th lc ca ba c , th chc chn s bt nh . thinqun v kh au, phi thm thu ci gc kh au dp tr phin no; chch bun v au nhc; chng phi cm thy tht vng v thn th au n.

Trc ht dng chnh kin qun chiu l v thng v nguyn nhn can, ri xem xt khuyt im ca ci Ta B.

Hi: Tm l liu php ca Ty Phng l khuyn khch bc l la sn. Ccch by t la sn no hay hn nhn nhc chng? Ngi c kin g v cc

nh tm l hc v cc nh c vn bo: 'Hy trt mi sn hn ra ht'?

p: Ni y, ti thit ngh phi hiu rng c nhiu trng hp. Trong vitrng hp, c ngi ghm gi la sn da vo nhng vic xy ra trongqu kh nh b ngc i, v.v... Bn v vic ny, ngi Ty Tng c curng nu c g lm ng t v b tc nghn, hy thi n ra, th ng t v s


23/112

sch. Do , c th dng mt cch gii quyt vn l ch vic trt ht lngsn hn.

Tuy nhin, ni chung sn hn l mt vng nim; nu khng iu phc, n cxu hng tng trng. Vic hay nht l hy lu tm vi n nhiu hn v cnthn c gng gim la sn.

Hi: Sn hn c lin quan n s chp trc vo s vt, ch thuyt, lthuyt, m c bit v vic nhn nh ci 'Ta' nh mt bn ng thng hng?

p: iu chn tht l sn hn vn nm di gc chp ng thng hngkin c. Ni chung, khi bn v vic , phi phn bit hai loi. Mt nhngha ca bn ng l tm ch k; ngha l, xem quyn li c nhn qu gi, rith vi tnh cnh cht vt ca ngi khc. Loi th hai tin vo bn ng

thng hng kin c. bc u, c hai tm nim chp ng ny h tr vtng cng cho nhau; ngha l chng gn b mt thit vi nhau.

Tuy nhin, nu t nng v vic tu tm B , tc tm nguyn thnh Pht vli ch ca mi chng sanh, nhng cng lc li lm gim kh nng li tha nh ch tm cht t v vic pht trin tr hu thu sut chn tnh ca hinthc 4 , th c th trong vi trng hp n vn cn nm ngoi phm vi kinthc; ngha l, s chp ng da vo lng ch k (lnh lng vi chng sanh)c th gim bt, nhng s chp trc vo bn ng thng hng kin c cth vn cn. Cng vy, nu nhn mnh vo vic thm thu tnh Khng

nhng chng ch v mt pht tm B , th s chp ng thng hngkin c c th yu mm, nhng tm ch k vn cn. V vy, cp cao,chng ta thy r s khc bit gia hai bn ng .

V vy, iu quan trng khi tu o tin n cnh gii gic ng vin mn lphi c kh nng kt hp tr hu v phng tin.

Ti thit ngh cu hi ny cng lin quan n lp trng cn bn ca oPht; do chp trc v sn hn vn nm su trong v minh v t kin vchn tnh (bn cht ca hin thc), nn i cht sn hn v chp trc c

xem rt gii hn, v ch hp vi cn tnh no thi. Ngc li, i cht vminh hay t kin vn ph cp hn v n cng lm i cht cho sn hn vchp trc (v chng nm su trong v minh).

Cng vy, trong o Pht, khi bn v s chp ng, quan trng phi nh rngc cp khc nhau. C vi loi bn ng cn phi gia tng cng. V d, kin quyt hng v qu v Pht v li ch chng sanh, cn c nim t tn


24/112

kin c, da vo th nguyn v lng can m; iu ny cn c thc bnng 5 mnh m. Nu khng th chng ta s khng th pht trin nim t tnv lng can m kin quyt hng v mc ch ny. Hn na, thuytPht tnh mang li nhiu s khch l v nim t tin, v chng ta nhn ra rngtim nng Pht tnh nm sn trong tm; iu ny s cho php chng tachng o gic ng vin mn m mnh ang hng v. Tuy nhin, c nhngs chp ng khc; chng nm su trong nim tin vo mt thc th thnghng kin c c gi l ci 'Ta' hay 'bn ng'. Cn phi thay i t kinchp ng ny.

Cng vy, v t kin chp ng, chng ta thy c nhiu cp a dng vnhiu hnh thc th thin, nh c nim tin ngy ng v mt bn ng thnghng bt bin. Nu i xa hn na, chng ta nhn thy c nim tin v mtng c lp c bit c chn th (bn cht hin thc) v a v. Mt ln

na, l t kin.

Mt loi t kin chp ng kin c lin quan n xu hng lnh lng vi tnhcnh khn kh ca ngi khc. Cng vy, phi nn x b v iu phc schp ng . V vy, chng ta phi nhy bn khi dng ch 'bn ng' v 'ciTa' trong phm tr Pht php; ch chp nhn lp trng hon ton trng ven, bo: 'y l hng ra, v y l hng vo'.

Hi: Vai tr ca cc Bn Tn phn n ra sao?

p: iu ny kh lng gii thch. Ti thit ngh trit l cn bn l tm tnhcon ngi nh sn hn thng hin hnh nh mt ng lc thc y hnhng nhanh nhn. Trit l n tng sau quan nim v cc Bn Tn phn n lmt im c c i vi tm tnh nh sn hn hay nhng phin no khc,v chng l mt tr lc; khi c tm tnh , n h tr c nhn hnh s nhanhnhn; y l yu t tc ng rt mnh m. Lin quan v im ny, phi hiur v vic tu hnh da vo cc Bn Tn phn n.

Mt im khc chng ta cn hiu r l lp trng cn bn ca o Pht ivi ci gi l 'Phin no'. Theo quan im Tiu Tha, v mc ch cu cnhl t gii thot khi ci Ta B, phi x b mi nghip xu ca thn khu m khng c trng hp ngoi l g c chp nhn, nhng khng cpvic pht tm B .

Tuy nhin, trong kinh in i Tha, c vi trng hp ngoi l lin quann nghip xu ca thn v khu, v mc ch ch yu ca hnh gi B Ttl phc v tha nhn. Mt khc, i vi tm nim xu, khng c ngoi l,


25/112

v n hon ton v ch. V hnh gi B Tt, nu ng trong tnh th phi lmli ch cho mt cng ng ln hay nhiu chng sanh, th c php dng schp trc; ngha l khng chp nhiu v ng o, m ch lm tr duyncho vic tu o tin n mc ch cu gip ngi khc. Tuy th, trongKinh Tha (Hin gio), B Tt khng c php khi tm sn hn.

Pht gio Mt Tha bao gm nhng php mn thin qun c c v tnhKhng da vo Bn Tn Du Gi; trong tin trnh thin qun, hnh gi x btri kin khi nim phm phu v c chp nhn mt c tnh thnh thin vinmn. Da vo nn tng , trong trng hp ngoi l c php dng nnggin; trong phm vi ny, cc Bn Tn phn n c x dng vo thin qunMt-tch.

Khi dng tr lc nng gin cho vic li tha, iu t nhin l d qun tng

cc Bn Tn phn n hn l qun tng cc Bn Tn hin ha.Hi: Nu khng c linh hn, thc cht ca dng tm thc lun chuyn t iny sang i khc l g? Lm sao tm thc tr thnh mt tht th ring

bit?

p: Mt ln na, iu ny ty thuc rt nhiu vo s hiu bit v danh t'Linh hn'. Nu hiu danh t 'Linh hn' nh mt dng bin chuyn ca cth t giy pht ny sang giy pht khc v t i ny sang i khc, th cth bo rng o Pht cng chp nhn khi nim v linh hn; ngha l c

mt dng tm thc chuyn bin. Theo quan im ny, vic bn lun v clinh hn hay chng ch c ngha trn danh t. Tuy nhin, i vi gio l vng hay 'phi linh hn' ca o Pht, phi hiu rng khng c bn ng hay'linh hn' thng hng bt bin; ngha l o Pht ph nhn 'Linh hn' .

o Pht khng ph nhn dng tm thc chuyn bin lin tc. V l do ny,chng ta nhn thy vi hc gi Ty Tng nh ngi Nhn t Nga(Rendawa) thuc phi Tt Ca (Sakya) chp nhn c bn ng hay linh hn(ting Ty Tng l 'kangsak ki dak'). Tuy vy, cng ng ch , nhiu hcgi khc li ph nhn ch 'Bn ng', ci 'Ta', thc th y.

i vi tnh cht bn ng chn tht l g v thc th l g m lin tipchuyn bin t st na ny n st na khc v t i ny sang i khc, chngta nhn thy c nhiu quan im khc nhau gia cc hc gi Pht gio. C vc gng xc nh n trong cc cn phn ca thn v tm. C v gii thch ntheo phm vi danh xng da vo thnh phn kt cu ca thn, tm, v.v...


26/112

Chng ta cng nhn thy c mt b phi trong truyn thng i Tha cgi l Duy Thc Hc. Mt h phi ca Duy Thc Hc gi lp lun rng cdng tm thc chuyn bin lin tc c bit c gi l A Li Da Thc, tcl thc ch yu. L do a ra iu ny l v cc ngi cho rng nu c vt gnh bn ng (tc l dng tm thc chuyn bin lin tc t bao i), th phitm ra nn tng chn tht ng sau danh t 'ci Ta' hay 'bn ng' hoc bt cdanh xng g; nu khng th chng ta s c khuynh hng i n ch nghah v (bin kin chp on). Tuy vy, nu nh lp mt bn ng hay mt tcnhn c lp vi thn v tm, chng ta s c xu hng tin n ch nghatuyt i (bin kin chp thng). Hn na, nu nhn nh bn ng hay cnhn ngay trong dng tm thc, th y cng l vn rc ri v o Phtchp nhn c nhng cnh thin vng bt tm thc; ngha l khng c tmthc no hin hu trong tm ca c nhn . Do nhng vn y, b phiny nh lp dng tm thc cn bn, ch yu, v ring bit c gi l A Li

Da Thc.

Ngoi ra, mt trong nhng l do m cc hc gi Duy Thc Hc cm thycn phi a ra dng tm thc c bit ny l v nu c gng gii thch v

bn ng hay c nhn ngay trong su thc v nm cn, th s c nhng vn rc ri nh ti a ra. V d, trong cnh gii v nim, ni khng c thc, nn s khng c con ngi no c. Cng vy, o Pht chp nhn ccnh gii tri gic hiu r tnh Khng trc tip khi tm thc c thanh tnhhon ton, m khng li lm t vt. Lc y, d con ngi cha t gicng vin mn, nhng trong tm thc khng cn li lm nhim . Tuy nhin,

phi chp nhn vi tm thc nhim che chng s chng o gic ngvin mn, v phi hiu n theo phm tr t vt hay tp kh, v.v... Mt lnna, v l do ny, cc hc gi Duy Thc Hc nhn thy cn phi a ra nntng ch yu ny v nh ngha n theo danh t tm thc v k; tm thc ch c nhim v cha ng tt c t vt a dng tng gieo trng trongtm nim.

Hi: Hu qu chung ca sn hn l nhng s git chc lnh lng ca thanhthiu nin. Vai tr ca x hi trong vic i ph nhng hu qu sn hn nh

th no?p: Nh bn trong cuc hp bo hm qua, ti cm thy rng vo nhngthi gian hay nhng thp nin va qua, chng ta khng ch tm nhiu vtm quan trng ca gi tr nhn bn, ri thm nhiu yu t dn n tnhtrng x hi hin ti. Do , a ra mt gii php n c l iu v cngkh khn. iu cn thit, nn kt hp tr lc ca nhiu ngi t nhiu quan


27/112

im khc nhau gii quyt vn . Khng ng vc, ngnh gio dc lnhn t ch yu. Cch thc chng ta gio dc tr em rt quan trng. Ticng tin rng hnh vi ca thy, c l nhng nhn t rt quan trng. Ngoi

bn phn truyn t kin thc, h cng phi lm gng v o l ang gingdy. gio dc tr em, nu gng tt rt quan trng. Bng cch , gi trl thuyt tr nn nhng g rt thn thng ngay trong tm ca tr em. Dnhin, cc phng tin truyn thng cng lin h n vic gio dc tr em.

Hi: Chng ta phi lm g gim bt s chi phi ca lng tham?

p: Nu khng c tham lam th chng c ti sanh. ti sanh, chng ta cnc tham. Cng nh sn hn, ti thit ngh c nhiu loi tham t?t v xu.Lng tham l hnh thc ca tham dc. Tuy nhin, n l hnh thc phng ica tham dc da vo s mong mun qu .

Lc khng chnh ca lng tham l tm bit . i vi hnh gi Pht t,c nhiu php mn chuyn ha lng tham nh nhn thc v gi tr mu cugii thot khi kh au, nhn thc v tnh cht bt nh ca cuc sng,v.v... Nhng cch nhn gip hnh gi gim bt lng tham. Tuy nhin,trong phm vi phn ng tc th v lng tham, c cch l qun chiu v squ ca lng tham; ngha l qun chiu v nhng iu tn hi g n sgy ra v n s dn chng ta n u. Lng tham dn chng ta n tm trngtht vng, chn chng, nhiu m m, v nhiu vn rc ri.

Khi i ph vi lng tham, mt im rt c sc l du n khi t s mongmun chim ot vt chi, nhng n khng cn tha mn khi ly vt .V vy, lng tham khng y dn n bao vn rc ri. im th v vlng tham l ng c ch yu vn mun c tha mn. Tuy vy, nh

bn, va c vt nh , chng ta v?n cha tha mn. Ngc li, nu c tmbit quyt lit, th c t mc ch hay khng cng chng thnh vn ;d nh th no, chng ta cng bit .

Hi: Mi quan h gia tm tnh gic v nhn nhc, cng mi quan h gias nhn nhng v hnh nhn nhc nh th no?

p: Ni chung, bt lun hnh tr php mn no, s tnh gic rt cn thit, vn gip chng ta gi s ch tm vo i tng quan st. chuyn chhnh hnh nhn nhc hay nhng hnh khc, cn c s tnh gic.

Hnh nhn nhng v nhn nhc lin quan mt thit vi nhau; hnh hnhnhn nhng ngha l d c kh nng tr th nhng chng ta li quyt


28/112

khng lm, bng khng th c th khng quyt lit. Ti gi l hnhnhn nhng chn tht. Khi cm thy bt lc hay khng c kh nng giiquyt vn , ti khng gi l hnh nhn nhng chn tht, v khng ccch g ngoi vic b tay.

Cng vy, c nhiu loi nhn nhc khc nhau. Loi chn tht lin quan nvic quyt tm kin nhn nh t khc ch. Ngc li, khi b p buc phi khng, iu dng nh yu ui ch chng phi kin nhn. l nhngs khc bit.

Tng qut, kin nhn cn tnh t khc ch: Nhn thc rng c th khngbng hnh ng hay gii php bo lc, nhng li quyt khng lm, chchng phi b ai p buc phi kin nhn. Hnh nhn nhc ca chng ti ivi ngi Tu vn l chn tht ch khng c vn g.

---o0o---

Ngy th hai. Bui th nht

Trong kinh Ba La Mc Xoa (gii lut ginh cho ngi xut gia), cPht dy rng ch lm vic xu m phi lun lm nhng vic lnh. hnhc nh th, phi iu phc v chuyn ha tm nim; y l yu ch Pht

php. Tm tt, hnh vi c lnh hay xu ty thuc vo tm nim c c iuphc hay cha.

Cng vy, kinh in thng dy rng nu ni tm c iu phc v cthanh tnh, th n s dn n hnh phc an vui. Ngc li, n s mang nkh au bun b. Tu chung, tm nim l yu t quyt nh.

Tng qut, cng phu tu hnh c biu l qua nhng oai nghi bn ngoi nhcch n mc, an tr bn th trong nh, tng nim, v.v... Tuy vy, chng ch lth yu v k t tm cng c th ng kch qua nhng vai . Ngc li, ttc cng c lnh ca tm nim vn l phm hnh ni ti chn tht v chngkhng th i chung vi nhng t nim.

iu phc ni tm l yu ch ca s tu hnh; ngha l c iu phc ni tmthnh thc mi tht s sng i tu hnh.

tht s chuyn ha ni tm, theo o Pht, cch thc cn bn l kt hptr hu v phng tin. in hnh, chng ta hy bn v quyn lun Nhp BTt Hnh ca ngi Tch Thin. Chng th chn trong quyn lun ny trnh


29/112

by v kha cnh pht trin tr hu; nhng chng cn li bn v kha cnhpht trin phng tin thin xo. Theo phng tin thin xo ca i Tha,hnh ch yu l pht tm t bi. h tr c tnh t bi, phi c kh nng khng nhng chng duyn. Trong phm vi ny, hnh nhn nhc rt quantrng i vi hnh gi tu hnh B Tt.

Theo i Tha, khi tu o, tr hu v phng tin thin xo h tr cho nhau.Cng vy, lng t bi v hnh nhn nhc tng cng cho nhau.

19. Tm ca cc bc thc gi vn sng sut thanh tnh khi gp kh au. chng vi phin no, th phi chu bao iu tn hi.

20. Xem thng kh au v dit tr k th sn hn, v.v... mi l anh hngchn tht. Ngc li, chin s phm phu ch git nhng xc cht.

Hnh hnh nhn nhc ngha l khi chin vi sn hn. D c mun thngtrn, nhng chng ta cng phi chun b tinh thn v c th bi trn. Trongcuc chin, phi c kh nng kin nhn gnh vc v gii quyt nhng vn gian nan. Nh kh tu m chin thng sn hn mi l anh hng chn tht.

Ngc li, nu nh la sn v vng tnh thc y m thng trn, th hkhng phi l anh hng chn tht. D c git c k th, nhng h ch gitcc xc cht, v thn ngi gi tm sm mun g nhng k th hoc lcht trn, hoc l cht trong mt ngy no ; ngha l anh hng th gian chgit cc xc cht, cn anh hng chn tht l nhng v chin thng sn hn.

Vi s n lc tinh tn, phi nht quyt m bo c kh nng chin thngphin no nh tham lam sn hn.

Nu xem xt k, ch cn nhn ra nhng phin no ; ting Ty Tng giphin no l 'nyon mongs', ngha l 'lm phin mun ni tm'. Nguyn tting Ty Tng mang li cm gic rng chng l nhng vng nim gy phinmun cho ni tm, hy hoi s an lc. Hin nhin, nu cn thn ch s

pht sanh ca phin no, chng ta s nhn ra bn cht ca chng qua xuhng hy hoi ni tm an lc. Tuy nhin, iu kh khn l chng ta hy

xem coi c kh nng dng lc khng iu phc hay loi tr chngchng? Vn ny lin h trc tip hon ton vi vic chng ta c kh nngchng c Nit Bn hay gii thot khi ci Ta B chng? y l cu hi rtnghim chnh v kh khn.


30/112

Khi nim Nit Bn hay gii thot c c Pht nhn mnh trong bi phpu tin, gio l T Diu . Tuy nhin, trong ln chuyn php lun th haiv th ba, c Pht gii thch r rng v chng hn.

Th th da vo gi thuyt hay nn tng no chp nhn rng phin nocui cng s b loi tr khi tm nim? Theo o Pht, c ba l do chnh tin tng vic ny c th xy ra. Th nht, tt c vng tng vn c bn chtvng ng khng tht. Ngc li, tt c lc khng li chng nh tr hu,t bi, v.v... khng nhng chng vng ng m cn c nn tng vng chcqua nhng kinh nghim thc ti.

Th hai, nh tu hnh, tt c nhng lc khng cng c c tnh cgia tng. Do thng lm quen, chng ta c th h tr tim nng v hnlng ca chng. Th nn, khi tng cng h tr cho kh nng ca nhng

lc khng , chng ta s gim thiu hu qu tc hi ca vng tng.Gi thuyt th ba l bn cht ca chn tm vn thanh tnh. Ni cch khc,ni c nim v Pht tnh hay chn tm sng soi thanh tnh.

V th, da vo ba gi thuyt , o Pht chp nhn rng cu cnh c thloi tr c tt c phin no vng nim nh tu hnh thin qun.

Nhng im ny hon ton r rng, nu ch k cng. ng thi, c viim vn cn b n khc mt. Tuy vy, nh suy lun v kho st, chng ta

c th cm nghim c tt c m khng cn kinh in c thm quyn nchng.

Mt trong nhng l do c th chp nhn li Pht dy rt chn chnh linquan n nhng hin tng m h b n l i vi nhng vic trong thc t,li dy ca Ngi c chng minh rt r rng v ng tin cy. iu quantrng ch yu l hnh gi xem coi c kh nng thot khi kh au haychng? V vn ny, Pht php c chng minh rt hp l v ng tincy.

21. Hn na, kh au c c tnh tt: Nh chn chng n, nn dit trc tm kiu ngo; nhng ai cn tri ln trong vng lun hi s pht tm t

bi v ngn nga nghip xu, to cng c lnh, mang li nim hnh phc.

Trong bi k ny, ngi Tch Thin bn lun chi tit v li ch ca vic suynghim kh au. Trc ht, Ngi dy rng khi qun chiu v kh au v khihiu r ng n v bn cht bt nh ca cuc sng, th t nhin chng s


31/112

gip gim tm cng cao ng mn. Ngoi ra, s cm nhn bn cht kh auca chng sanh v c nhn gip pht tm t bi thng cm ni kh ca thanhn. Li na, nh nhn thy nh th, chng ta s quyt tm ngng tonghip xu a n kh au; nim hng say lm nhng hnh lnh dn nhnh phc an lc s c tng trng; l li ch v cng c ca vic suynghim kh au.

Tuy nhin, iu quan trng l phi kho dng nhng cch tu hnh khcnhau, nhng trnh i thi qu. V d, nu qu chp ng, v nu khi tm ngmn v cho rng c ti nng v c thnh cng, th lc khng l nnngh nhiu v kh au, nhng vn ca c nhn, v bn cht bt nh cacuc i. iu ny s gip gim thiu nim ngh mnh cao thng v amnh v hin thc.

Ngc li, nu do qun chiu bn cht bt nh , kh au v.v... ca cuci, m chng ta cm thy hon ton b b tay, th l du hiu i thi qu;lc y, chng ta c th cm thy hon ton tht vng, bt lc, chn nn, ris suy ngh: ' ! Ti khng th lm c g, v bt ti'.

S thi qu chnh l mt hnh thc sn hn. V vy, trong nhng honcnh , vic quan trng l phi phn chn tinh thn qua vic qun chiu vs thnh tu, s tin b tu hnh, nhng phm hnh tt, v.v... thot khitm trng tht vng, chn nn; ngha l nn dng nhng phng php qun

bnh kho lo.

Nh m mm gieo ging, vo lc u, phi nh nhng kho lo: nhiu m t hay nhiu nh nng s hi mm cy; phi qun bnh mi sinh mm cy c pht trin lnh mnh. Cng vy, phi hng v s pht trinthn tm lnh mnh. Do , mt ln na, chng ta cn dng cch kho lonh nhng, bng khng th s c nguy c i thi qu.

iu cng c th xy ra cho nhng ai ch chn ra mt vi on kinh, ri bo:'y l phng php ca o Pht'.

Phi trnh khuynh hng nhn cc cch tu hnh ca o Pht theo danh tchuyn mn trng v en, ging nh cch c bit no c ng dng

ph cp mi ni m khng xem xt phm cht.

Ni cch khc, cch tu hnh chn tht ging nh my qun bnh in th.Khi in th tng vt, chc nng ca my qun bnh in th l cung ngdng in qun bnh lin tc.


32/112

22. Nu khng tc gin ci gc kh au nh tm sn hn, th ti sao ti lith hn chng sanh? H cng b chng duyn thc y to nghip xu.

23. D khng mong mun, nhng bnh tt vn pht sanh. Cng vy, d h(chng sanh) khng thch, nhng phin no vn ni ln cun cun.

24. Con ngi ni gin khng cng c, khng ngh trc rng 'Ta s tcgin'. Cng vy, cn gin t pht khng ngh rng 'Ta s pht sanh.'

Trong bi k th hai mi hai, ngi Tch Thin trnh by cch tng trnghnh nhn nhc da vo chnh kin nhn r thc trng phc tp ca honcnh c bit. Chng ta thng cm thy rng v k c gy phin no authng, nn vic tc gin k l hon ton hp l.

Ngi Tch Thin p rng nu xt k cng, c nhiu nhn duyn hu tnh vv tnh to ra cnh au thng. Ti sao chng ta li li cho nhng nhnduyn hu tnh nh con ngi (phi chu trch nhim v vic ), m khngchp v nhng nhn duyn v tnh (khin pht sanh nhng vic )? V d,chng ta khng tc gin bnh tt, d chng mang li kh au.

C th lun bin rng iu ny hon ton khc bit, v trong trng hp canhng nhn duyn v tnh nh bnh tt, chng khng c tnh gy hi hay tnguyn pht sanh.

Ngi Tch Thin p rng nu nh th, th khi ai gy tn thng chochng ta, dng nh h khng th t khng ch v b nhng nhn duynkhc nh vng nim sn hn, v.v... thc y lm vic . Hn na, tm tnhtiu cc nh sn hn cng pht sanh t nhiu nhn duyn khc nhau mkhng c tnh t nguyn pht sanh.

Trong bi k hai mi lm v hai mi su, Ngi tm lc nhng phngphp qun chiu c trnh by lc trc.

25. Tt c li lm v nghip xu pht sanh t nhiu nhn duyn: Chng

khng th t km ch.

26. Nhng nhn duyn khng c kt hp hay pht sanh iu g. Snphm ca chng hon ton v ch ch.

Mt ln na, t nhn duyn ny n nhn duyn khc to tc chui di nhnqu. Chng khng c lp hay t km ch.


33/112

27. Cng vy, ci c gi l T Tnh, Bn Ng, hay bt c danh xng g,u khng c tnh suy ngh: 'Ti s sanh khi ( gy tn hi)'.

Trong bi k th hai mi by, chng ta nhn thy bin lun ca ngoi ot kin vo thi ngi Tch Thin, m c bit l kin chp ca hai phiSamkhya v Naiyayika. Quan im c trnh by ni y l khng c svt g t chn la pht sanh; chng khng ng n c. lun bin imny, phi d on v nhng l l ca cc lun s ngoi o c lp lun rngc vi s vt ng c lp ring r. C hai v d in hnh; th nht, l lunv T Tnh (prakriti) ca phi Samkhya. T Tnh c din dch nh cingun pht sanh mun php, v tr; n c bn cht c lp, vnh hng, tuyti. Th hai, phi Naiyayika lp lun rng 'Bn Ng' cng c th ng clp, vnh hng.

28. Nu chng v sanh v khng tht c, th d c mong mun g chngcng phi sn sanh (s tn hi cng khng tht c). 'Bn ng' khng bao gix b ng s (i tng ca n).

29. Hn na, nu Bn Ng vnh hng thng tr, th r rng n s bt ngnh h khng. Th th, khi gp cc duyn, bn cht vnh hng ca n b chi

phi ra sao?

30. Nu kt hp vi cc duyn khc m n vn khng thay i, th ccduyn nh th no? Do , nu bo rng nhn duyn chi phi Bn Ng

vnh hng, th hai iu lin h ra sao?

T bi k th hai mi by cho n ba mi, ngi Tch Thin bi bc nhngkin chp bng cch a ra gio l nhn qu ph c?p. Lp lun ny hirng nu T Tnh hay Bn Ng l thng hng vnh cu, th bn cht cami tng quan gia n v mun php nh th no? Lm sao gii thch vnhn duyn lin h gia mun php v Bn Ng vnh hng? Nu Bn Nghay T Tnh l thng hng bt bin, th lm sao n sanh ra mun vt? c kh nng sanh ra vt g, chnh n phi l sn phm da vo nhng nhnduyn khc. Nu khng c sanh, th n khng th sanh ra bt c vt g.Do , theo l nhn qu ph cp ca o Pht, hai kin chp u b bi

bc.

Trong bi k th ba mi mt, ngi Tch Thin a ra kt lun.


34/112

31. Th nn, mun vt u ty thuc vo nhiu nhn duyn, ri nhng nhnduyn li ty thuc vo cc nhn duyn khc, nn khng c g ng nc. hiu r iu ny, ch sn hn vi mun php ging nh huyn ha.

Tht vy, s huyn ha hon ton do nhn duyn t tng ca nh huynthut to tc, ch khng t lp. Cng vy, v mun php b cc nhn duynkhc khng ch v sanh ra t kt qu ca cc nhn duyn , nn chngkhng ng n c. Theo quan im ny, chng ging nh nhng vthuyn ha. Do , tht lm ln nu c tnh i ph vi mun php huynha khng c lp, v dng nh chng hon ton bt lc.

iu quan trng l phi hiu gio l v tnh cht c bn ca l nhn qu phcp. Ngi V Trc trnh by iu ny r rng trong quyn A T t MaTp Lun; Ngi ni rng gio l nhn qu ca o Pht c ba yu ch: Th

nht, khng chp nhn ng sng to t nhin, v c Pht thuyt rng cnhn nn sanh qu.

V th, phi hiu s vic thun trong phm vi v thng gi tm, v khngchp nhn v mt ng sng to hay tc nhn c lp. Kinh thuyt: 'V vicny sanh nn c vic kia'. l yu ch th hai; ngha l bt c vt g lmnhn, chnh n phi c tnh cht v thng gi tm. Nu n l thng hng

bt bin, th n khng c kh nng sanh ra bt c vt g.

Yu ch th ba l phi c mi lin h c c gia nhn v qu. l ba yu

ch ca lut nhn qu ph cp trong o Pht.

Bn rng hn, o Pht gii thch hai loi nhn qu ch yu. Th nht,'Nhn Th', tc l nhn chuyn sang qu. K n, c nhng tr duynchuyn ha nhn thnh qu. V d, nc, nhit , phn bn, v.v... lmtr duyn cho mm cy. Nn nh rng y chng ta da vo quan imPht gio i Tha, m c bit l phi Trung Qun ng Thnh(Prasangika-Madhyamika). Bn v lp trng l lun tnh Khng, ngi TchThin ng chia x quan im vi ngi Nguyt Xng. C hai ngi u ng v cch din dch l thuyt tnh Khng ca ngi Long Th, m nht l cclun s h phi Trung Qun ng Thnh. Khi bn v mun vt ging nhhuyn ha, phi hiu rng thuyt ny ng trn quan im .

Ni y, c vn l nu tt c s vt ging nh huyn ha, th ti saochng ta li qu chp n vo chng? Ti sao chng chi phi chng ta qunhiu? Ngi Tch Thin p rng d mun php v tc nhn cm nghimkh au c nh huyn ha n u, chng cng rt tht. Kinh nghim c


35/112

nhn xc nh hin thc, nn chng ta khng th ph nhn iu ny; ngha lchng ta ang i u vi vn v chu kh au; kinh nghim c nhn biul s hin hu ca chng. V th, nh trong gic mng, tc nhn nh huynha chu kh au cng huyn ha. Tuy nhin, khng th b qua qu bonhn tin v kinh nghim c nhn xc nh s c mt ca n. Do , nh cchnh kin v bn cht nh huyn ca s vt, chng ta i ph vi chng dhn.

32. Nu mun php khng tht v nh huyn ha, th ai l ngi iu phcsn hn? Chc chn, iu phc sn hn l vic v l. iu hp l l ti phitm gi lp lun rng nh iu phc sn hn, m dng kh au c ct t.

33. Th nn, khi thy k th hay bn b to nghip xu, nh ngh rng nhngiu pht sanh t nhiu nhn duyn, nn ti vn gi tm an lc bnh thn.

Bn v tnh Khng, l thuyt ny c trnh by rng su trong chng thchn ca quyn lun ny.

Thin qun.

Chng ta hy hnh thin vi cht t php qun tng. Tng tng gpngi bn thn thit; c th v ang trong hon cnh v tnh bn hay anggp nhiu iu rc ri, h cau c, ni la sn, mt bnh tnh, to 'ln sng'tiu cc, ri t hi bn thn v p ph vt. K n qun chiu v hu qu

ca la sn . Ti thit ngh chng ta nn qun tng iu ny ang xyvi ngi khc, v d nhn thy li ca ngi hn li ca mnh. Ngoi ra,phi qun tng hnh dng ca h ang thay i. Ngi bn thn thit qumn mang li nim hoan h ro rt xa kia, nay li tr thnh k c gngmt nhn nh xu xa. Qu v nn hnh thin v qun chiu nh th trong vi

pht theo cch suy lun qua s tng tng. Cui lc qun tng, hy linh iu ny vi kinh nghim c nhn. K n, pht nguyn: 'Ti s khng

bao gi la sn chi phi. V nu nh th, ti cng s gp hon cnhkh au v qu bo xu nh mt bnh tnh, c b dng xu xa, v.v...'

Pht nguyn nh th, ri duy tr chnh nh.

Th nn, phn th nht l thin qun suy lun (tu Qun), ri phn th hai lnhp nh (tu Ch).

Nn qun tng nh th v y l cch rt hu hiu. V d, trong cuc snghng ngy, chng ta gp nhiu hon cnh v s kin nh ti vi, phim nh,


36/112

v.v...; trong c nhng mn nh bo ng v tnh dc. Tuy nhin, hy tnhgic nhn hu qu thi qu ca chng. Thay v phim nh khng ch, quv hy xem chng nh nhng bi hc. Ngi Bc a Nga (1031-1106),thuc phi Ca ng (Kadampa) bo rng i vi mt thin s thc tu thtchng, mi kinh nghim c nhn u l bi hc thch ng. Ti thit nghu ny rt ng.

Hi: Bch Ngi! Lm sao chng con qun bnh gia vic tu tp v hnh litha?

p: Theo th t th trc phi lo tu tp phm hnh c nhn. y cng lgio l ca php B o Th lin quan vi Tam S o (cn tnh ca

ba hng ngi); trong , hnh tr theo ba th lp ty thuc vo cn tnh vtm nguyn ca c nhn. Mi giai on c bit ph hp vi s tu hnh theo

th lp ca hnh gi. Ln chuyn php lun th nht, c Pht khng btu bng gio php v tm B . Ngc li, Ngi khi u bng gio lT Diu . Khi chuyn php lun ln th hai, Ngi ging rng su v tmB . Tuy nhin, v ln chuyn php lun th hai v th ba, dng nhkhng c d kin lch s ghi chp; c l c Pht ban b gio php chonhng v c cn c.

Hi: C phi tt c li lm u ch l tp kh ca tm nim. C th loi trc chng bng cc dng thuc tr tng tp kh chng? Hoc gi phichng ch l phng tin thin xo v phi c kt hp vi tr hu hiu

r tnh Khng ca mun php?

p: i vi cu hi th nht, nu xem xt bn cht phin no trong hinti, tt c nhng tm tnh u l sn phm ca nhng phin no trc ;ngha l c dng chuyn bin lin tc. Do , c th bo rng chng l sn

phm ca nhiu nhn duyn khc nhau. Theo quan im o Pht, phi hiunhng nhn duyn c to tc t qu kh, ri ko di cho n hin ti;ngha l phi xem xt v l thuyt ti sanh. Tuy nhin, cp ca phin nocng thay i nhn duyn ngoi ti. V d, trong mt gia nh, tuy ng cham, nhng con ci t nhin c nhiu khuynh hng khc nhau ty theonghip qu tin kip. Khi trng thnh, v hon cnh v nhn duyn ngoiti chi phi, trong tm ca chng c nhiu phin no mnh v yu v.v... D

phin no do duyn nghip qu kh to tc, nhng duyn nghip hin ticng chi phi chng.


37/112

Bn v vic lm sao phin no pht sanh, theo quan im Pht php, chngta phi chp nhn s gii thch ca c Pht trong phm tr v thy cadng tm thc. Ring c nhn, ti khng ngh rng c th chng minh hoca ra mt lun l hay l do l gch xc ng, d c th gii thch vic nyda vo vic truy tm du tch ca dng tm thc chuyn bin lin tc. Tuynhin, s bin lun mnh m nht l nu chng ta ng vo lp trng inghch, nh c im pht khi u tin, th chng ta phi chp nhn vic cmt ng sng to, ri li to ra bao vn , hay chng ta phi chp nhn cvi s kin khng c nhn qu. Mt ln na, iu l gch ny mu thun,nghch l.

Do , s chn la khi nim dng tm thc chuyn bin lin tc t i vthy dng nh t mu thun, tng phn. Da vo , chng ta cng schp nhn rng ci gc ca tp kh xu xa khng th c im khi u.

Tuy vy, vic c th xy ra l nhng ai c cn tnh lanh li s c kh nngbit v nhiu tin kip, nhng khng nht thit thu sut ci ngun dng vthy.

Bn v phn th hai ca cu hi, hu nh tt c truyn thng Pht gio ung rng chng ta cn dng tr hu qun chiu v loi tr phin no vngng. in hnh, ngay c theo quan im ca mt tng phi chng tha nhnl thuyt tnh Khng hay tnh v ng ca mun php, tr bnh sn hn,

phi thin qun v lng t bi. Tuy nhin, php s khng hon ton loi

tr ht phin no, m phi dng tr hu thu sut tnh v ng. Tt c tngphi Pht gio, nht l Pht gio i Tha, hu nh ng rng cn phidng tr hu qun chiu cc tp kh xu xa. Theo phi Duy Thc v TrungQun, ch nh pht trin tr hu liu gii tnh Khng (hay v ng) mi thnhcng loi tr hai chng nh s tri chng v phin no chng.

Do , tr hu thu sut tnh Khng (l v ng) c xem nh thang thuctrc tip tr vng nim, t kin, t vt, v tp kh d tha ca phin no.

Tuy nhin, theo phi Trung Qun ng Thnh, phi da vo mi tng quangia nng v s mi hiu r bn cht ca tnh v ng v Nhn (con ngi)v ng v Php (hin tng) v ng; theo phm vi ph nh, khng c iug khc bit gia chng. Mt ln na, ch nh pht trin tr hu thu suttnh Khng m chng ta mi c th cht t ci gc phin no vng tng.

Hi: Nhng o nh trong gic m mang li ngha v soi sng dng tmthc chng ta theo khuynh hng g?


38/112

p: Bn v nhng gic m bnh thng, ni chung chng c xem nh vd in hnh ca nhng iu o huyn. Do , ti khng ngh rng cn phixem trng chng. D nhin, c nhng nh tm l hc nh Jung v Freud rtxem trng cc gic m.

Tuy nhin, chng ta khng th hon ton b qua cc gic m. C th trongvi trng hp c nhng im mang y ngha do nhiu nhn duyn kthp; vi gic m c th c ngha su sc.

Bn chi tit v cch h tr c bit c nhng gic m ngha, Mt tng,c bit l V Thng Du Gi, c trnh by r. Tuy nhin, phi nhn mnhcch tu Mng Du Gi lin quan n cc gic m trong php V Thng DuGi, v cch tu trong mng mang li ngha su xa khi hnh tr vo lc tnhthc. Mt l do khc na l nu hnh tr chn chnh trong cnh mng, th

cnh cho c hi tch ri thn vi t ra khi thn th trc.Hi: Khng th km ch nhng nhn duyn pht sanh sn hn v nhng

phin no khc, th lm sao chng ta trc tip pht tm t bi v cc hnhlnh khc?

p: im tng t vi iu ny l v minh hon ton t nhin. Va sanhra, chng ta hon ton ngu si. K n, nh c gio dc v hc vn chng tatch ly kin thc v ty tr v minh. Ngc li, nu mi sng vi v minhm khng ch tm pht trin s hc vn, th khng th ty tr v minh.

im ny, chng ta khng bn ch 'V Minh' theo thut ng Pht hc mbn v n nh s thiu chnh kin. Do , nu khng c gng dng thuc ty tr th n vn y nguyn.

Cng vy, d sn hn pht sanh t nhin, nhng iu phc n, chng taphi sng sut quyt ch dn mnh tu tp nhng php mn nh t bi tc nim an lc.

Ch Nit Bn hay gii thot theo thut ng Pht hc thng c din dchnh 'B bn kia (o b ngn), vt xa hn'; cnh gii phm phu trong ci

Ta B c miu t nh 'Hin ti v ni y'. Phm phu ch thy honcnh hin thc v nhng g hin nhin r rng xung quanh. Cng vy, iugi l nhng nhn xu khin chng ta kh au v tri ln trong ci Ta Bnh cc tp kh xu xa, phin no vng tng, v.v... dng nh thuc v'Pha bn ny', nn chng hon ton n t nhin. Ngc li, hu ht nhnghnh lnh cn pht trin thuc v 'Pha bn kia (o b ngn)' 'vt xa hn',


39/112

tc l bn b Nit Bn gii thot. Do , nhng phm hnh s khng tnhin pht sanh ngoi tr chng ta sng sut pht trin chng.

Nu thnh cng 'o b ngn (n b kia)', chng ta c th ng dng quanim xem nhng tp kh phin no xu xa, v.v... nh 'pha bn ny'.

Hi: Nghip xu do tc gin to tc v b hi i cht, c nh hn nghip dolnh lng hm hi gy ra chng? Nh vic ngi Ty Tng b hi, phichng trong lun n tng s sn hn?

p: Cu hi ny tht rt phc tp, nht l phn u; ti thit ngh phi phnbit s khc bit gia nhng hon cnh khc nhau.

Nhiu khi phin no do v minh gy ra ch khng phi sn hn. V d, vthch n c, nn khi cu c, chng ta khng c cm gic c nh mt loichng sanh. Lc , chng ta khng c sn hn, v git c ch v v minh.

Ngoi ra v th vui tiu khin m i sn bn. Mt ln na, vo lc khngc sn hn. Ti thit ngh iu ny cng n t v minh, v c l lin quann tm tham. Li na, c nhng trng hp git hi v sn bn th vt vvn sanh tn. Th nn, c rt nhiu s khc bit.

Tuy nhin, ti thit ngh vic c Quc X tn st tp th ngi Do Thi vnhng ngi khc trong cc tri tp trung l mt trng hp khc. C th

trong nhng trng hp c bit c vi c nhn hnh s khng v snhn. V s vic phc tp v bn cht phc tp ca hnh vi con ngi, gio lnghip qu ca nh Pht phn bit r bn loi hnh vi ch yu: Hnh vi lm nhng khng ch ; hnh vi c ch nhng cha lm hon tt; hnh vic ch v lm hon tt; hnh vi khng c ch v cha lm hon tt.

Ngoi ra cng c nhng vic nh 'git v thng hi'. Ti thit ngh, nghipgit hi do sn hn kch thch nng hn nghip git hi do ngu si to tc.

Mc ca nghip git hi cng thay i ty theo s vic c hon tt haycha. V d, c k to nghip git hi vi ch v tm nim xu xa cc ,

v vi cch git hi tn nhn. Nu nghip git hi do sn hn thc y, th dnhin phng php git hi rt tn nhn. K n, vo lc kt thc nghipgit hi, k st nhn c th c cm gic hi lng. l trng hp tonghip git hi nng n nht. Tuy vy, i khi k st nhn t vng ng volc ng c v cch git hi t tn nhn, v hn c th cm thy hi hn valc hon tt nghip git hi, th nghip tng i nh.


40/112

Ngoi ra, khi to nghip git hi, c nhiu cp sn hn th thin hay vi t.Hn na, nu k st nhn chun b k hoch git ngi trong nhiu nm, thkhi thc s to nghip git hi hn c th khng nng gin. Tuy nhin,khng th cho rng trong trng hp khng c th hn; vo lc , tuyth hn rt thm su, nhng trong lc to nghip git hi, hn khng tc ginmnh m.

Ngi Ty Tng c cu rng k xo quyt chng no th cng kho lo chedu s th hn chng y; cng sn hn nhiu chng no th cng gi dnghin t by nhiu. Ti khng bit li ny c gi tr g chng!

Hi: Xin Ngi ni thm v mc ch sng. C l rng mc ch sng ch vs hng th l iu rt ngu xun. Tht ra, cn nhiu vic cn phi lm, vdng nh chng khng phi an nhn sung sng. C l vic hng th c

nhn l ch k trong khi c rt nhiu vic au bun ang xy ra.p: Ti tin tng rng mc ch ca cuc sng l c hnh phc. Th thhnh phc l g? C nhiu loi hnh phc. Qu v Pht l cnh gii hnh

phc ti thng nht. K n l cnh gii hnh phc Nit Bn ca cc v ALa Hn. D nhin, cnh gii cha mang li s tha mn hon ton v vncn vi t vt tp kh trong tm nim; ni , ch A La Hn khng cn b vminh dy v, nn cng l mt cnh gii hnh phc ca ni tm. K tip,ngh v hu th v c ti sanh vo ci tt lnh cng c nh ngha nhnim hnh phc. Chng ta no mun ti sanh vo nhng ci thp hn cn

nhiu s kh au, m ch c gng i n nhng ci tt lnh, v c nhiunim hnh phc hn.

Thc t, ti thit ngh cuc sng hng ngy hu nh da vo nha sng canim hy vng, d khng c g m bo cho tng lai. in hnh, khng cg m bo rng ngy mai vo thi im ny tt c chng ta s hp mt tini y. Tuy nhin, chng ta vn c lm vic da vo nim hy vng. Vnhng l do y, ti tin rng mc ch sng l c hnh phc. iu nykhng nht thit l s ch k; (hiu r) phc v ngi khc v chc chnkhng gy kh au cho h. Phc v tha nhn ngha l t hng hnh phcv gip ngi khc c nhiu nim hnh phc hn. Ti thit ngh ltrit l cn bn. V vy, hnh phc khng phi l vic n gin.

Hi: Xin Ngi gii thch chi tit v vic ti sao tr hu lm nhn duyn h trcho hnh nhn nhc?


41/112

p: Phi dng nhiu l l v suy lun bn v cc phng php ctrnh by trong quyn lun ny; ngha l dng tr hu lm nhn duyn h trcho vic tu hnh. mc cao, c nhiu loi tr hu khc nhau. cnh giicao siu, c th l tr hu thu sut bn cht chuyn bin v thng cacc php, hay tr hu thu sut bn cht rt ro (tnh khng) ca hin thc,v.v... Chng c th lm nhn duyn h tr cho hnh nhn nhc.

Hi: Lp trng ca o Pht v vic ph thai nh th no?

p: Bn v vic phng nga thai nghn, ni chung o Pht tin tng rngmng ngi rt qu bu d c rt nhiu ngi to bao iu rc ri! Khng

phi l iu ng c v nu hn ch 'mng ngi qu bu (s sanh sn)'. Tuynhin, l tht l ngy nay c qu nhiu 'mng ngi qu bu', tc hn nm tngi. Ngoi ra vn cng c phng din khc. S chnh lch ca nn

kinh t gia 'Ngi phng bc' v 'Ngi phng nam' vn khng ng vmt o c v thc t. Nu tip tc xy ra th iu ny c th lm nhn chonhiu vn rc ri. V s chnh lch kinh t, nhiu ngi t nn n nhngquc gia cng nghip ha. iu ny cng to ra nhiu vn m c bit chu u. M c th t c vn v x rng ln, d c nhiu nn phm

php. Do , chng ta phi n lc c gng gim thiu s chnh lch kinh t.Theo cc chuyn gia kinh t, vi dn s nm t ngi, ti nguyn thinnhin khng cung cp cho 'Ngi phng nam' theo tiu chun nh'Ngi phng bc' ang hng. Do , ton th dn s nhn loi ang iu vi vn . iu l gch l chng ta phi suy ngh tht nghim chnh

v vic phng nga thai ghn.

Ni chung, ph thai l iu xu xa v l hnh vi git hi. Ngy n, ti cv nhn quyn ca bo thai. Theo quan im o Pht, iu ny rt ng, v

bo thai cng c xem nh mt chng sanh.

V d, mt trong nhng gii lut cn bn ca tng ni l khng c git hingi khc. Nu tng ni no ph thai, th phm gii trng. Tuy nhin, mtln na, theo quan im cn bn ca o Pht th vic quan trng nht l

phi phn on nhng iu ty theo hon cnh. C th c nhng quy lutchung, nhng cng c nhng trng hp ngoi l bao gm vic git hi vtnh thng. D nhin, ni chung phi trnh vic ph thai. Tuy vy, trong vitrng hp c bit, ph thai c th c xem nh s chn la cm thng, vd nh khi mng sng ca ngi m v a con b e da, hoc c hu qunghim trng xy n trong mt gia nh.


42/112

Cng vy, bn v vn git ngi b bnh v phng cha tr, theo quanim o Pht, nu gi bnh nhn lu rt tn km, nu iu gy kh khnkinh t cho gia nh, nu khng c nim hy vng v bnh nhn vn s sng

bt tnh trong trng thi hn m, th iu ny c th chp nhn. D nhin, nugia nh c tin bc v mun gi bnh nhn sng, th l quyn cah. Tuy nhin, trong hon cnh ngoi l m iu ny to ra nhiu vn , thvic git bnh nhn khng th cu cha c th c. Cng vy, vic ph thaicng c th chp nhn trong nhng trng hp c bit. Ni chung, chng ta

phi phn on ty theo trng hp. l gii php chung ca o Pht.

---o0o---

Ngy th hai. Bui th hai

34. Nu c quyn la chn, chng sanh no mun kh au?

35. V bt cn, con ngi dng v kh t hi mnh. H ngu si v cc khch v i dc nng n.

Trong bi k ba mi bn v ba mi lm, ngi Tch Thin a ra cch giiquyt vn b hm hi l phi gi tm khng th hn k c; ngha l ikhi, nu suy xt cn thn, chng ta s nhn thy rng v ngu si, bt cn, vtnh, cng ng b li m to nghip xu, ch khng v him th. Nukhng phi nh th, ti sao lm lc h li t hi mnh?

36. C k ngu si t hi mnh nh t tht c, nhy xung h, dng thc n vthuc c hi.

37. Khi b phin no khng ch, con ngi sn sng hy hoi sanh mng qubu ca h. Nu nh th, lm sao h trnh khi vic hm hi thn mngchng sanh?

Trong bi k th ba mi by, ngi Tch Thin bo rng nu ai c th snsng t hi h v ngu si hay bt cn, th h cng c th hm hi nhng ngi

khc.

38. T lm l phi trnh hn th, nu cha c kh nng khi lng t bi trangtri n k th.

Trong bi k ny, Ngi dy rng phi thng xt nhng k t hi v hingi.


43/112

39. D nhng k ngu thng hm hi chng sanh, nhng cng khng nntc gin h, v chng khc no tc gin la c tnh thiu t.

40. D ngi ng tin cy c phm li i cht, nhng cng ch on ginh, v chng khc no on gin h khng khi bc ln.

Trong hai bi k ny, ngi Tch Thin trnh by nhng phng php mchng ta c th phng nga sn hn pht sanh. Ngi bo rng nu k ngu ctnh thch hi ngi, th tc gin h l vic v l, v d c lm g i na, hcng vn to nghip xu. Ngc li, nu v hon cnh bc bch m h phmli lm, th tht v l nu tc gin h.

Tc gin k ngu trong trng hp u, cng ging nh tc gin la c tnhthiu t; do kh nng thiu t l mt phn bn cht ca la, c tc gin n

th tht v l. Trong trng hp th hai, nu tc gin ngi phm li v honcnh bc bch, th cng ging nh tc gin my m ph kn bu tri. Butri vn trong sng, nhng i khi cng b my che v nhiu nhn duyn hit.

41. V ai b sn hn khng ch m dng gy gy thng tch cho ti, thl ra ti phi tc gin sn hn ca h.

Trong bi k ny, ngi Tch Thin a ra phng php c gng trnh haygim thiu la sn bng cch xem xt nhn duyn gn v xa mang n s

tn thng no . Chng ta c th bo rng ng gin nhn duyn trc tipgy au thng. V d, nu b ai dng gy nh p, th l ra phi tc gincy gy , nhng chng ta li bo rng phi cm gin nguyn nhn gy ravic . Trong trng hp ny, v th hn vn l nhn duyn ch ng cahnh vi , nn chng ta phi hng tm tc gin n s th hn y. Vy thti sao chng ta c bit chn la mi gii (con ngi) gia nguyn nhntrc tip (cy gy) v gin tip (th hn) gy tn thng v b qua hainguyn nhn , ri dn s tc gin n vi ngi !

42. Xa kia, do tng hm hi chng sanh, nn nay phi gnh ly hu qu

xu; l iu thch ng.

Trong bi k ny, ngi Tch Thin ch r gc nhn v vic b nh p.Ngi dy rng v mi kh au vn l qu bo ca nghip xu to trongqu kh, nu bn n mi nhn duyn pht sanh s tn hi , chng tacng phi chu trch nhim phn no.


44/112

43. C gy gc ln thn th ca ti vn l nguyn nhn ca kh au. Hdng gy gc ( nh p), cn ti a thn th, th ti phi gin ai?

y, ngi Tch Thin nhn xt rng v nhiu nhn duyn hi t, chng tami cm nghim kh au. V d, khi b nh p, k nh dng gy gc,cn ti a thn chu n. Ngay lc u, khng thn th no thy au. Do, ti sao ch tc gin mt nguyn nhn c bit (k nh), m khng ongin thn th v gy gc?

Li na, nu tc gin v bit k khc ni xu sau lng th t mnh hy hoini tm an lc; ngha l chnh mnh to kh au cho mnh. Ngi Ty Tngc cu rng phi xem li ni nh gi thi qua tai. Ni cch khc, ch vic bqua ngoi tai. Nu lm c nh th, chng ta s khng cm thy b tn hihay hnh h. Bn rng hn, iu ny cho thy rng mc kh au ty

thuc vo cch x s v xem coi c nhy cm hay chp n s vic chng.Th nn, theo o Pht, trong cuc sng hng ngy, i khi chng ta rtnhy cm vi nhng vic nh nht, cn nhng vic trng i nh hng dilu th t tm n. V vy, Pht dy rng phm phu chng ta ngy ng nhtr con. Ch 'jhipa (ngy ng) ca ting Ty Tng c dng theo nhiucch khc nhau: i khi n c dng theo tui tc bnh thng; i khi nch cho phm phu ngu si khc vi thnh hin; i khi n ni v nhng k chlo cho cuc sng hin ti m chng mng n nhng vic trong tng lai.Tm li, chng ta c tp kh ngu di l qu chp n v d dng cm thy b

thng tn v nhng vic lt vt, cn khi gp nhng vic ln lao nh hngdi lu th li xem thng.

44. Nu ngu si m chp thn xc y kh au nhng khng th chu ngs xc chm, th khi n b tn hi, ti s tc gin ai?

Ngi Tch Thin ni rng nu thn v tm vn cn b nghip bo v phinno chi phi th chng ta mi mi chu au kh, bt nh .

45. V li lm di dt m k ngu b hi; d khng mun kh au, nhng h

li chp n vo nhng nhn duyn nh nht. Th th ti sao h li tc ginngi khc?

46. Nhng s kh au pht sanh t hnh vi c nhn nh k ngc tt v rngrm chng gai. Vy th ti phi gin ai?


45/112

Trong bi k th bn mi lm, ngi Tch Thin bo rng hu ht nhng niau kh u do tp kh ngu di gy ra; tp kh chp n nhng vic nhnht, v xem thng nhng iu trng i mang li nh hng di lu. Thtvy, ni kh au vn do hnh vi ca chnh mnh to tc. Th th ti saochng ta li cho rng ngi khc phi gnh trch nhim v s kh au camnh?

in hnh, sau cuc chin vng Vnh vo nm 1990, nhiu ngi li cucxung t chin tranh cho Saddam Hussein. Bn v vic ny, ti c ni iln: 'Tht bt cng!' Trong hon cnh , ti cm thy thng hi choSaddam Hussein. D nhin, ng ta l k c ti v c nhiu li xu, nhngnu khng c qun trang th qun i khng th gy chin s. Tt c quntrang chng t pht sanh. Khi nhn xt nh th, chng ta thy nhiu qucgia lin h n cuc xung t . Tuy nhin, xu hng thng tnh ca

chng ta l li cho nhng nhn duyn ngoi ti khc. Xu hng nynhm vo mt nguyn nhn n c, ri c tnh ln trnh trch nhim.

Th nn, ti thit ngh cch tu tm l nn nhn vn bao qut hn thyc nhiu nhn duyn lin h n s vic. Chng ta khng th hon ton li cho mt c nhn v nhng g xy ra. Mt v d khc, hy xem vn gia ngi Ty Tng chng ta v ngi Tu. Ti thit ngh v pha ngiTy Tng, chng ta phi gnh trch nhim gp phn vo hon cnh bithng ny. C l th h chng ta ng gp phn no, nhng iu chc chcl cc th h trc tng gp phn vo tm bi kch ny. V vy, li mi

vic cho ngi Tu l vic bt cng.

Nu nhn xt mi hon cnh theo chiu hng trung tht bt thin v v theoquan im rng su, ni chung chng ta cng phi chu trch nhim vnhng s kin m mui.

47. Do hnh vi ca ti kch thch, nn mi b ngi khc hm hi. Nu vnghip xu (hm hi) m h phi a vo a ngc, chc chn c phichnh ti hi h chng?

Trong bi k ny, ngi Tch Thin a ra rng do nghip v hnh vi xu xa to tc trong qu kh mi khin ngi khc gy tn hi hay phin muncho mnh. Ngoi ra, v hnh vi xu , h to nghip xu. Th th c lchng ta khin h b a lc, v do nghip ca mnh thc y phm nhnhung bo to nghip xu.


46/112

48. Nh vo h, ti tnh ha nghip xu bng cch kin nhn chp nhnnhng iu tn hi do h gy ra. Tuy nhin, do v ti, h s a lc vo angc kh au lu di.

49. Ti hi h, cn h mang li li ch cho ti, th th ti sao tm th l nykhng on gin nhng vic sai lm ?

Trong hai bi k ny, ngi Tch Thin nhn thy rng theo quan im c trnh by, khi k khc hm hi v gy phin mun cho chng ta th htch t nghip xu. Tuy vy, nu xem xt cn thn, nh hnh vi xu xa cah, chng ta c c hi hnh hnh nhn nhc. Th nn, theo gc , phitri n k cho chng ta dp may y; ngha l, h th mang nghip xu, cnchng ta th c dp may tch ly nghip lnh nh hnh hnh nhn nhc. Thth ti sao thay v tri n k , m chng ta li tc gin h?

50. Nu tm ti c phm hnh (nhn nhc) cao thng, ti s khng a angc. Ti t v bng cch ny, nhng cn h th s ra sao?

Ni y c hai vn . Th nht, khi b k khc hm hi, ti cho h dp tonghip xu, th phi chng ti cng s tch t nghip xu v khin h b alc? Ngi Tch Thin p rng khng phi, v nu phn ng tch cc nhhnh hnh nhn nhc thay v tch t nghip xu, chng ta s tch ly cngc lnh.

Th hai, do b k khc hm hi m ti c dp hnh hnh nhn nhc, ri nh tch ly c nghip lnh, th c phi k xu cng s tch ly nghip lnhchng? Ngi Tch Thin p rng iu ny khng th xy ra v ch c ngihnh hnh nhn nhc mi gt qu bo lnh.

51. Tuy nhin, nu ti tr th th cng khng gip h. Lm nh th phmhnh nhn nhc s suy tn.

Ngi Tch Thin bo rng nu chng ta tr th v h hm hi mnh, th hnhng tht v ch v tai hi cho mnh v ngi; ngha l hnh ng s

lm suy gim tm B v lc nhn nhc c gy dng.

Khi b k khc hm hi, nu thay v phn ng tch cc bng hnh nhn nhcnhng chng ta tr th h, th s to ra mi th truyn kip. V b tr th, hcng s tr th li, ri chng ta li tr th tip; mi th c mi xoay vn. cp cng ng, s tr th c mi xoay vn lin tip t th h ny sangth h khc. Kt qu, c hai bn u chu kh au v nh mt ngha ca


47/112

cuc sng. in hnh, trong cc tri t nn, s th hn pht sanh t lc unin; c ngi cho rng s th hn rt li cho quyn li quc gia. Tuy nhin,ti thit ngh l iu thin cn xu xa.

Chng ta bn v cch phn ng tch cc qua hnh nhn nhc khi b kkhc hm hi. Tuy vy, ch hiu lm v ngh rng ngi Tch Thin bochng ta phi xui tay chp nhn bt c iu g xy n.

iu ny ph hp vi mt trong nhng cch hnh hnh b th. Theo hnhB Tt, phi pht trin hnh b th n mc rng nu cn thit, B Ttvn sn sng hy sinh c thn mng. Tuy nhin, v im ny, iu quan trngl phi bn nhy v yu t thi gian. Ch hp tp lm, trc khi pht triny nng lc, chng ng?, v.v... trn bc ng tu tp. Vic nhy bn vthi gian rt quan trng, v lin quan n nhng iu bn: Ch hy sinh

hay x b nhng vic h trng v mc tiu nh nht. D nhin, ngi TchThin khng khuyn khch hnh gi tu tm B rng ch vic b tay chpnhn mi s hm hi ca k xu. Ngc li, nu cn thit, iu hay nht vthng minh nht l ch vic lnh xa vi dm!

L do ti ni rng vic nhy bn v thi gian ty theo s chng ng rt quantrng l v trong kinh in c nhng mu chuyn v cc i hnh gi x thnv ngi. in hnh, mt trong nhng i tin kip ca Pht Thch Ca Mu

Ni (gia cc cu truyn tin kip), Ngi sn sng chp nhn x thn nh b cht ct chn tay, v.v... Thay v ln trnh, Ngi li trc din vi nhng

tnh hung . Hnh c nhng hnh nh th, ch c nhng i hnh gichng ng cao siu mi hnh c nh th, v bit r rng nh vy m cth thnh tu mc ch v i.

Nhng v d trnh by yu im l khi tu hnh, chng ta phi cn nhc vhon cnh, hu qu xa gn, v s li hi.

Ni chung, Tng Lut (trnh by gii lut ca tng ni) c xu hng t linhng hn lp trng i Tha v vn lun l (gii lut). D l vy, khidy nhng gii lut ph cp, c Pht cng a ra cc trng hp ngoi l;cng hnh vi nhng trong trng hp mi li c chp nhn. Ngoi ra,

Ngi dy nhng gii lut cn yu khc nhau m cc t phi y theo. Lina, trong vi trng hp c bit khng cn chp n vo gii lut, Ngi cho

php vi c nhn hng i iu ngoi l. Ngha l, d gii lut t uynchuyn, nhng vn nhy cm v tnh hung bi cnh.


48/112

bn v cch phn ng v i ph thch ng khi b hi. Trong cc bi kk tip, ngi Tch Thin bn v cch x s khi tinh thn b tn thng nhlc b s nhc.

52. V tm khng phi l vt th, nn no ai hy dit c n. Tuy nhin, vm chp xc thn, nn n cng au n cng lc vi xc thn.

53. Nhng li khinh khi, nhc m, v th l no hi g n xc thn, th tisao tm li qu sn hn?

Trong hai bi k ny, ngi Tch Thin nhc nh rng tm khng phi l vtth; Ngi cng bn v s tng quan gia thn v tm. Ngi li hi rngtrong trng hp b khinh khi, nhc m, mng chi, v.v... thn th khngtrc tip b tn hi, nhng ti sao tm li nng gin k tht ra nhng li ?

54. Ti sao khng mun b ganh ght d vic no hi mnh trong hin tiv tng lai?

Ni y, ngi Tch Thin d on s bin h rng d thn th khng b hitrc tip v nhng li mng chi khinh khi, nhng chng s khin cho nhngngi khc ght ti; th nn, ti phi tc gin nhng li l . Ngi TchThin bin lun rng khng ng g tc gin, v nu ngi khc ght ti,th iu ny no khin ti b a lc trong hin i v tng lai. Ngc li,nu phn ng sn hn bt bnh v nhng li l , th kt qu cui cng l

chnh mnh s chu thua thit v iu hy dit ni tm an lc.

Ni y, ngi Tch Thin khng ngh rng phi gt b kin hay bt cns suy ngh ca ngi khc. Phi hiu r nhng iu m ngi Tch Thinkhuyn nh chng ta thc hnh. Trong quyn lun Nhp B Tt Hnh, ngiTch Thin ni mt cu rng d n ch mi l no, phi ha nhp vi cucsng ca ngi dn bn x lm h vui lng. V c mang hnh phc ncho ngi, chng ta mi c dp phc v h chu ton hn. y l mt hnhquan trng ca B Tt. Th nn, ch hiu lm m ngh rng ngi Tch Thin ngh chng ta khng m xa g n ngi khc. Tuy nhin, phi n gin

ha; ngha l khng ni la sn v b nhc m khinh khi, v.v..., chng taphi suy ngh nh th. Tuy vy, y ch l mt vn c bit.

55. V iu ny (b nhc m khinh khi) s cn tr s thnh cng trong cuci. Tuy nhin, d khng mun, cui cng ti vn phi li sau lng snghip th gian, v mi mi gnh ly nhng nghip xu.


49/112

Trong bi k ny, ngi Tch Thin d on thm mt iu bin h rng cth cm thy cng bnh khi tr th nhng k chi mng, ni xu, khinh khichng ta, v nhng li l s cn tr s thnh cng th gian. Ngi TchThin bo rng tr th k chi mng khinh khi chng ta l iu v l. Dnhng li l c cn tr s thnh cng li lc hin th, nhng cui cuci, chng ta cng phi chng li sau lng, nn ch xem trng chng. Bt

bnh tc gin ri to nghip v nhng li s nhc khinh khi ca ngi khc,th mnh phi gnh ly nhng nghip xu n i v lai.

56. Do , th cht sm, cn hn sng to ti. D ai c thch ti c snglu, nhng t thn no ti yn.

57. Gi s c hai ngi va tnh gic mng hng th vui trong trm nmv trong giy lt.

58. Nim vui ca h u tan bin. Cng vy, d c trng th hay b onth, vo lc lm chung th mng u kt thc ging nhau.

59. D sng hng giu sang ph qu, nhng ti vn phi ra i vi i taytrng nh b tc ot tt c.

Trong nhng bi k trn, ngi Tch Thin ni rng th cht sm cn hnsng thnh cng nh t nghip bt chnh, v sm mun g cng s cht v bli nhng ti sn , nhng mi mi mang theo nghip xu cho n i

tng lai. Mt khc, lc va qua i, nim sung sng tm thi nh sngthnh cng bng t nghip bt chnh, d c hng lu n u, s ch l iuv ngha in trong tm thc, v ging nh gic m m qua. S hng thnh th hay ch trong khonh khc no c khc chi! Mt khi tri qua, thchng ch ging nh gic mng m hm.

60. iu chc chn l ti sn vt cht s gip ti sng v trnh c lm lnh.Tuy nhin, nu ti tc gin v b cn tr, th cng c s b tan mt vnghip xu tng trng chng?

61. Nu ch mun thnh tu vt cht m sng to nghip xu th c ch chi,v s khin cng c trong h

Documents

Tri Tam San Han - TK Thich Hang Dat Dich