Originalni nauni rad kola biznisa Broj 2/2015
UDC 338.48-44:39(497.11-22) DOI 10.5937/skolbiz2-10357
TRADICIJA KAO POKRETA RAZVOJA TURIZMA
RURALNIH DESTINACIJA
Aleksandar Anti, student, Visoka poslovna kola strukovnih studija, Novi Sad
Aleksandra Vujko, Visoka poslovna kola strukovnih studija, Novi Sad
Tamara Gaji, Visoka poslovna kola strukovnih studija, Novi Sad
Saetak: Oblik turizma koji najbolje prikazuje znaaj tradicije za razvoj turistikih
destinacija jeste ruralni turizam. Muzika, ples, odea, gastronomski specijaliteti
domae kuhinje, jedinstvenost prirodnih lepota, pa i sam mentalitet i gostroprimstvo
naroda koji su domaini ruralnih sredina, predstavljaju neke od faktora koji utiu na
svest turista prilikom odabira ovakvog tipa odmora. Istraivanje se baziralo na glavnoj
hipotezi da tradicija jeste pokreta razvoja turizma u ruralnim sredinama i da utie na
pozitivne efekte u oblasti turizma, ekonomije i privrede regiona. Cilj rada je
prikazivanje vanosti tradicije u sklopu kulturolokog identiteta ruralnih mesta i
potencijal tradicije kao pokretaa njihovog turistikog razvoja. Intervju sa zaposlenim
osobljem u turistikoj organizaciji Poarevca pomogao je pri SWOT analizi posmatrane
ruralne destinacije. Empirijsko istraivanje koje je sprovedeno na uzorku od 232
ispitanika imalo je za cilj da ukae na pogodnosti razvoja ruralnog turizma na prostoru
Poarevca. Podaci dobijeni u istraivanju su obraeni korienjem statistikog
programa SPSS (verzija 17.0).
Kljune rei: tradicija, kultura, ruralni turizam, autentinost, gostroprimstvo,
gastronomija.
TRADITION AS AN INITIATOR OF RURAL TOURISM
DESTINATIONS DEVELOPMENT
Abstract: Rural tourism is a form of tourism that best illustrates the importance of
tradition in the development of tourist destinations. Music, dance, clothing, culinary
specialties of local cuisine, unique natural beauty and the very mentality and hospitality
of people in rural areas, represent some of the factors that influence the tourists
consciousness when choosing this type of holiday. The research is focused on the main
hypothesis that the tradition is an initiator of rural tourism destinations development.
Furthermore, this would imply positive effects in the field of tourism and economy in
general and the economy of the region. The goal of the paper is to show the importance
* [email protected]
Aleksandar Anti, Aleksandra Vujko, Tamara Gaji | 10
KOLA BIZNISA, 2/2015, 9 20
of tradition in the cultural identity of rural areas and potentials of tradition in the role
of initiating rural tourism destinations development. The interview with staff members
in Pozarevac Tourism Organization has helped in the SWOT analysis of the observed
rural destination. An empirical research is conducted on a random sample of 232
participants in order to highlight the benefits of rural tourism development in
Pozarevac and its surrounding area. The data were processed in SPSS program
(version 17.0).
Key words: tradition, culture, rural tourism, authenticity, hospitality, gastronomy.
JEL classification: L83, O13
1. UVOD
U savremenom prouavanju razvoja turizma u svetu, ruralni turizam se javlja
kao njegov veoma znaajan i rastu i segment. Teoretiari Nikerson i saradnici
(Nickerson et al., 2001) navode da je ruralni prostor osnovni resurs za razvoj
ruralnog turizma i da se ova turistika aktivnost oslanja na potrebu gradskih
stanovnika za mirom, istim vazduhom, zdravom hranom i prostorom za
rekreaciju na otvorenom. Meutim, ruralni turizam koristi se i za pojmove koji
se odnose na turistike proizvode i usluge koji su direktno vezani za
poljoprivrednu (agrarnu) sredinu, poljoprivredne proizvode i boravak u
ruralnom okruenju (Cnoves et al., 2004; Donaldson, & Momsen, 2011).
Ruralne turistike destinacije poseduju bogatu lepezu antropogenih vrednosti i
atraktivan tradicionalni ambijent, koji je naje e okruen prirodnim
bogatstvima nekog regiona. Ruralni turizam je usko povezan sa kulturnim
turizmom. Njihovo sjedinjavanje i meuzavisnot, u kombinaciji sa doma im
ugostiteljstvom i okruenjem prirodnih lepota, prua jedan jedinstven odmor.
Etnografske vrednosti od kojih su sainjene ove destinacije, namenjene su pre
svega prezentaciji: ku e, stare radionice, vetrenjae, salaa i drugih zgrada
narodnog neimarstva a pretvorene su u zaviajne muzeje ili izlobene prostore.
Narodni obiaji i nonje najbolje su prikazani kroz razne manifestacije, koje se
odravaju u ruralnim sredinama, sa ciljem ouvanja nacionalne svesti (Pivac,
2012). Potreba za odmaranjem u ruralnom okruenju, u velikoj meri proizilazi
iz sve ve eg uticaja savremenog naina ivota i uticaja koji morbogeni trijas
ima na ivot savremenog oveka (Vujko, & Plava, 2011). Naalost, danas su
veoma popularne migracije selo-grad, koje jednosmernim putem uslovljavaju
zastoj u razvoju seoskih sredina. Ove migracije utiu na zaposlenost, nove anse
za mlade, odravanje tradicionalnih zanata, negovanje obiaja i svoje lokalne
kulture. Posebni oblici turizma poput: ruralnog turizma, etno-turizma, eko-
turizma i mnogih drugih, mogu biti veoma znaajni u oivljavanju, negovanju i
razvoju seoskih mesta (Vujko et al., 2012).
11 | TRADICIJA KAO POKRETA RAZVOJA TURIZMA RURALNIH DESTINACIJA
KOLA BIZNISA, 2/2015, 9 20
U Enciklopediji turizma, objavljenoj 2000. godine, nalazimo podatak da je
ruralna sredina osnovni resurs za razvoj ruralnog turizma. Ruralni turizam
oslanja se na potrebu gradskog stanovnitva za odmorom u tihim predelima i
prostorom za rekreaciju na otvorenom sveem vazduhu. Ruralni turizam
ukljuuje posetu nacionalnim parkovima i parkovima prirode, kulturnoj batini
u ruralnom prostoru, panoramske izlete, uivanje u ruralnim predelima i
boravak na seoskim gazdinstvima. Specifinost za proizvod ruralnog turizma
jeste tenja da se posetiocu, tj. turisti osigura lini kontakt, ose aj za fiziko i
ljudsko okruenje i, to je vie mogu e, da mu se prua mogu nost uestvovanja
u seoskim aktivnostima, tradiciji i stilu ivota lokalnog stanovnitva (Dra,
2013).
Predmet rada je tradicija kao pokreta razvoja ruralnih sredina, ali i itavog
regiona. Cilj rada je da se prikae uticaj koji tradicija ima na razvoj ruralnog
turizma na posmatranoj destinaciji i irem regionu. Prema omi u (2003),
postoji nekoliko uticaja turizma na ruralne destinacije a to je naje e posledica
prirodnih uslova i same okoline u kojoj se selo nalazi. Ovakvo stanje moe
dovesti do komplementarnog odnosa izmeu turizma i poljoprivrede, ali i do
kolizije. U ekstremnim sluajevima turizam moe dovesti do toga da lokalno
stanovnitvo skoro potpuno prestane da se bavi poljoprivredom i da se ukljui u
turistike delatnosti (iako se ovo naje e tretira kao negativan efekat turizma,
moe se postaviti i teza da je ova totalna konverzija ipak bolje reenje nego
potpuna depopulacija odreenih ruralnih regija koja bi se odigrala bez turistike
funkcije). Primer na kojem se bazira rad prikazuje pozitivan odnos turizma na
ruralne destinacije, gde za seosko stanovnitvo tradicionalna poljoprivreda
ostaje dominantna aktivnost, dok se turizam javlja kao dopunski izvor prihoda i
sezonska aktivnost (iznajmljivanje soba, pove ana prodaja lokalnih
poljoprivrednih proizvoda turistima i slino).
Imaju i u vidu znaaj koji tradicija u okviru ruralnog turizma ima i moe da ima
na privredni razvoj drave, zadaci istraivanja bili su slede i: istraiti stanje
kvaliteta turistike ponude bazirane na motivu tradicije, istraiti uticaj koji
takva ponuda ima na razvoj turistike destinacije, te oceniti njihov ukupan
znaaj za razvoj prostora. Kori ena metodologija je SWOT analiza. Dolo se
do slede ih zakljuaka: tradicija, kao i seoski nain ivota, poseduje veliki broj
aktivnosti i potencijala koji se mogu plasirati sve zahtevnijoj turistikoj tranji;
tradicionalni nain ivota zajedno sa seoskim obiajima, tradicionalnim
zanatima, kulturom, ishranom, oblaenjem i drugm aspektima ruralnog
okruenja stvaraju jedinstvenu i kvalitetnu ponudu sa irokim spektrom
mogu nosti i usluga koje se turistima mogu ponuditi. Posmatrani prostorni
obuhvat govori da trenutna uloga tradicije u razvoju ruralne destinacije igra
malu ulogu, tj. da je loijeg stepena. Istraivanje e pokazati kakve marketinke
mere je potrebno preduzeti u cilju lake pristupanosti informacijama koje su
Aleksandar Anti, Aleksandra Vujko, Tamara Gaji | 12
KOLA BIZNISA, 2/2015, 9 20
neophnodne potencijalnim turistima, kakva je trenutna situacija infrastrukture
regionalnih puteva, kakvo je stanje pose enosti ruralnih destinacija i ime sve
raspolau ove destinacije u pogledu turistike valorizacije.
2. METODOLOGIJA
Posmatrana destinacija je ruralno-turistikog karaktera, locirana je u istonoj
Srbiji, u gradu Poarevcu. Re je o etno-sel
