TiÕt:i.vietnamdoc.net/.../2015/Thang04/22/giao_an_vat_ly9.doc · Web viewTiÕt 1: Sù phô thuéc cña c êng ®é dßng ®iÖn vµo hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu d©y dÉn A

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký

Ch¬ng I: §iÖn häcTiÕt 1: Sù phô thuéc cña cêng ®é dßng ®iÖn

vµo hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu d©y dÉn A. Môc tiªu:

1. KiÕn thøc:

- Nªu ®îc çch bè trÝ vµ tiÕn hµnh TN kh¶o s¸t sù phô thuéc cña Cêng ®é

dßng ®iÖn vµo HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu d©y dÉn.

- VÏ vµ sö dông ®îc ®å thÞ biÓu diÔn mèi quan hÖ I, U tõ sè liÖu thùc

nghiÖm.

- Nªu ®îc kÕt luËn vÒ sù phô thuéc cña Cêng ®é dßng ®iÖn vµo HiÖu ®iÖn

thÕ gi÷a hai ®Çu d©y dÉn.

2. KÜ n¨ng:

M¾c m¹nh ®iÖn theo s¬ ®å; Sö dông çc dông cô ®o: V«n kÕ, Ampe kÕ; Xö

lÝ ®å thÞ.

3. Th¸i ®é:

Trung thùc; CÈn thËn; yªu thÝch m«n häc.

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn- 1Ampe kÕ; 1 V«n kÕ; 1 nguån ®iÖn; 1 kho¸; 7 ®o¹n d©y dÉn; 1 ®iÖn trë mÉu.

-Dông cô cho çc nhãm

C. Çc ho¹t ®éng d¹y häc:

1


Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng

1. Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò - §Æt vÊn ®Ò bµi míi:

+ Tr¶ lêi c©u hái cña GV.

- §Ó ®o Cêng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua bãng ®Ìn cÇn dïng dông cô g×? Nªu nguyªn t¾c dïng dông cô ®ã?- §Ó ®o HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu bãng ®Ìn cÇn dïng dông cô g×? Nªu nguyªn t¾c dïng dông cô ®ã?

I. ThÝ nghiÖm:1. S¬ ®å m¹ch ®iÖn:- H1.1 sgk-4:a. Çc thiÕt bÞ:b. Çch m¾c V«n kÕ; Ampe kÕ:2. TiÕn hµnh thÝ nghiÖm:a.M¾c m¹ch ®iÖn: H1.1 Sgk-4b. KÕt qu¶ TN: B¶ng 1 Sgk-4

2. Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu sù phô thuéc cña Cêng ®é dßng ®iÖn vµo HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu d©y dÉn:+ T×m hiÓu s¬ ®å m¹ch ®iÖn H 1.1 Sgk-4. Tr¶ lêi

c©u hái cña GV.+ TiÕn hµnh TN:- Çc nhãm m¾c m¹ch ®iÖn theo s¬ ®å1.1 Sgk-4.- TiÕn hµnh ®o, ghi çc kÕt qu¶ ®o ®îc vµo B1.- Th¶o luËn nhãm ®Ó tr¶ lêi

C1 Sgk-4.

+ Quan s¸t H1.1 Sgk-4:- CH 1: KÓ tªn, nªu c«ng dông vµ çch m¾c cña tõng bé phËn trong s¬ ®å?.- CH 2: Chèt + cña çc dông cô ®o ®iÖn cã trong s¬ ®å ®îc m¾c vÒ phÝa ®iÓm A hay ®iÓm B?.

+ Theo dâi, kiÓm tra, gióp ®ì çc nhãm

m¾c m¹ch ®iÖn theo s¬ ®å H1.1 Sgk-4.

+ Yªu cÇu ®¹i ®iÖn nhãm tr¶ lêi C1: Tõ kÕt qu¶ TN h·y cho biÕt khi thay ®æi HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu d©y dÉn.

Cêng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn cã mèi quan hÖ ntn víi HiÖu ®iÖn thÕ ?

LÇn ®o

U (V) I (A)

1.2.3.4.5.

c. NhËn xÐt:- Khi t¨ng (hoÆc gi¶m) HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu d©y dÉn bao nhiªu lÇn th× Cêng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn ®ã còng t¨ng (hoÆc gi¶m) bÊy nhiªu lÇn.

2

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký3. Ho¹t ®éng 3: VÏ vµ sö dông ®å thÞ ®Ó rót ra kÕt luËn:

+ Tõng HS ®äc phÇn th«ng b¸o vÒ d¹ng ®å thÞ Sgk-5 tr¶ lêi CH cña GV.

+ TiÕn hµnh vÏ ®å thÞ: (C2 Sgk-5).

+ Th¶o luËn nhãm: NhËn xÐt d¹ng ®å thÞ, rót ra kÕt luËn.

+ §å thÞ biÓu diÔn sù thuéc cña Cêng ®é dßng ®iÖn vµo HiÖu ®iÖn thÕ cã ®Æc ®iÓm g×?

+ HD HS x¸c ®Þnh çc ®iÓm biÓu diÔn, vÏ mét ®-êng th¼ng ®i qua gèc täa ®é, ®ång thêi ®i gÇn tÊt c¶ çc ®iÓm.

+ §¹i diÖn nhãm nªu kÕt luËn vÒ mèi quan hÖ gi÷a I vµ U:

II. §å thÞ biÓu diÔn sù thuéc cña Cêng ®é dßng ®iÖn vµo HiÖu ®iÖn thÕ:1. D¹ng ®å thÞ: H1.2 Sgk-5a. Çch vÏ ®å thÞ:

b. NhËn xÐt: NÕu bá qua sù sai lÖch nhá do phÐp ®o th× çc ®iÓm O, B, C, D, E n»m trªn ®êng th¼ng ®i qua gèc täa ®é.

2. KÕt luËn: -H§T gi÷a hai ®Çu d©y dÉn t¨ng (hoÆc gi¶m) bao nhiªu lÇn th× C§D§ ch¹y qua d©y dÉn ®ã còng t¨ng (hoÆc gi¶m) bÊy nhiªu lÇn

3


4. Ho¹t ®éng 4: VËn dông - Cñng cè - Híng dÉn vÒ nhµ:

a. Cñng cè:+ Tõng HS chuÈn bÞ tr¶ lêi c©u hái cña GV.

b. VËn dông:+ Tõng HS tr¶ lêi c©u hái C5 Sgk-5.

c. Häc tËp ë nhµ:- N¾m v÷ng kÕt luËn vÒ mèi quan hÖ gi÷a I vµ U. - VËn dông tr¶ lêi c©u hái C3, C4 Sgk-5.- ChuÈn bÞ TiÕt 2: §iÖn trë cña ®©y dÉn §Þnh luËt ¤m

+ Nªu kÕt luËn vÒ mèi quan hÖ gi÷a Cêng ®é dßng ®iÖn (I) vµ HiÖu ®iÖn thÕ (U). + §å thÞ biÓu diÔn mèi quan hÖ gi÷a I vµ U cã ®Æc ®iÓm g×?+ ë líp 7 ta ®· biÕt, khi HiÖu ®iÖn thÕ ®Æt vµo hai ®Çu bãng ®Ìn cµng lín th× dßng ®iÖn ch¹y qua ®Ìn cã cêng ®é cµng cao vµ ®Ìn cµng s¸ng. VËy Cêng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn cã tØ lÖ víi HiÖu ®iÖn thÕ ®Æt vµo hai ®Çu d©y ®ã kh«ng?+ Híng dÉn HS häc tËp ë nhµ:- N¾m v÷ng kÕt luËn vÒ mèi quan hÖ gi÷a I vµ U. - VËn dông tr¶ lêi c©u hái C3, C4 Sgk-5.- ChuÈn bÞ TiÕt 2: §iÖn trë cña ®©y dÉn §Þnh luËt ¤m

III. VËn dông:1. C5 Sgk-5:2. C4 Sgk-5:

................................................................................................

TiÕt 2: §iÖn trë cña d©y dÉn - §Þnh luËt «mA. Môc tiªu:

1. KiÕn thøc:

- NhËn biÕt ®îc ®¬n vÞ cña §iÖn trë vµ vËn dông ®îc c«ng thøc tÝnh §iÖn

trë ®Ó gi¶i bµi tËp. Ph¸t biÓu vµ viÕt ®îc hÖ thøc cña §Þnh luËt ¤m.

-VËn dông ®îc §Þnh luËt ¤m ®Ó gi¶i mét sè bµi tËp ®¬n gi¶n.

2. KÜ n¨ng:

4

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ KýSö dông mét sè thuËt ng÷ khi nãi vÒ H§T; C§D§; VÏ s¬ ®å m¹ch ®iÖn sö

dông çc dông cô ®o ®Ó x¸c ®Þnh ®iÖn trë cña mét d©y dÉn

3. Th¸i ®é:


B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn+Nghiªn cøu bµi häc; Çc c©u hái Bµi tËp B¶ng phô: B¶ng th¬ng

sè U/I ®èi víi mçi d©y dÉn:

C. Çc ho¹t ®éng d¹y häc:Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng

1. Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò - §Æt vÊn ®Ò bµi míi: + Tõng HS chuÈn bÞ, tr¶ lêi c©u hái cña GV.

+ CH1: Nªu kÕt luËn vÒ mèi quan hÖ gi÷a Cêng ®é dßng ®iÖn vµ HiÖu ®iÖn thÕ ?+ CH2: §æ thÞ biÓu diÔn mèi quan hÖ ®ã cã ®Æc ®iÓm g×?.+ §V§: Trong TN víi m¹ch ®iÖn cã s¬ ®å H1.1 Sgk-4, nÕu sö dông cïng mét H§T ®Æt vµo hai ®Çu d©y kh¸c nhau th× C§D§ qua chóng cã nh nhau hay kh«ng?

2. Ho¹t ®éng 2: X¸c ®Þnh th¬ng sè ®èi víi mçi d©y dÉn+ Tõng HS dùa vµo B1, B2 TiÕt1, tÝnh th¬ng sè U/I ®èi víi mçi d©y dÉn.- Hoµn thµnh b¶ng sau:LÇn ®o

D©y 1

D©y 2

+ Theo dâi HS tÝnh th¬ng sè ®èi víi mçi d©y dÉn.

+Yªu cÇu HS tr¶ lêi C2 vµ cho c¶ líp th¶o luËn: NhËn xÐt gi¸ trÞ cña th¬ng sè

®èi víi mçi d©y dÉn vµ víi hai d©y dÉn kh¸c nhau

I. §iÖn trë cña d©y dÉn:1. X¸c ®inh th¬ng sè U/I ®èi víi mçi d©y dÉn:+ TÝnh th¬ng sè U/I ®èi víi mçi d©y dÉn:LÇn ®o D©y 1 D©y

21.2.3.4.

5

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký+Tr¶ lêi C2 th¶o luËn

?

TB Céng+NhËn xÐt:- §èi víi mçi d©y dÉn, th-¬ng sè lµ kh«ng ®æi.- Hai d©y dÉn kh¸c nhau th¬ng sè lµ kh¸c nhau.

3. Ho¹t ®éng 3: T×m hiÓu kh¸i niÖm ®iÖn trë:- Ç nh©n ®äc phÇn th«ng b¸o kh¸i niÖm ®iÖn trë Sgk-7.

+ Tr¶ lêi c©u hái cña GV.

+ TÝnh §iÖn trë cña d©y dÉn b»ng c«ng thøc nµo?.+ Khi t¨ng HiÖu ®iÖn thÕ ®Æt vµo hai ®Çu d©y dÉn lªn hai lÇn th× §iÖn trë cña nã t¨ng lªn mÊy lÇn? V× sao?+Khi HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu d©y lµ 3V, Cêng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua nã lµ 250mA. TÝnh §iÖn trë cña d©y?

+Nªu ý nghÜa cña ®iÖn trë.

2. §iÖn trë:a. TrÞ sè R= ®îc gäi lµ ®iÖn trë b. Ký hiÖu ®iÖn trë trong m¹ch ®iÖn:c. §¬n vÞ ®iÖn trë: - NÕu U=1V; I=1A th× ®iÖn trë R ®îc tÝnh b»ng ¤m (Ω) 1Ω=1V/1A.- Kil««m(kΩ): 1 kΩ= 1000 Ω - Mªga«m(MΩ):1MΩ=1000kΩ= 106 Ωd. ý nghÜa cña ®iÖn trë: -BiÓu thÞ møc ®é c¶n trë dßng ®iÖn nhiÒu hay Ýt cña d©y dÉn

6


4. Ho¹t ®éng 4: Ph¸t biÓu vµ viÕt biÓu thøc §Þnh luËt ¤m:+ Tõng HS Ph¸t biÓu vµ viÕt biÓu thøc §Þnh luËt ¤m.- Cêng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua day dÉn tØ lÖ thuËn víi HiÖu ®iÖn thÕ ®Æt vµo hai dÇu d©y dÉn vµ tØ lÖ nghÞch víi §iÖn trë cña d©y dÉn ®ã.

I =

- Yªu cÇu HS Ph¸t biÓu §Þnh luËt ¤m.- Yªu cÇu HS tõ biÓu thøc I = => çc ®¹i lîng: U = ? R = ?

II. §Þnh luËt ¤m:1. HÖ thøc cña §Þnh luËt:

+ Ta cã I ~ U ; I~I =

U: HiÖu ®iÖn thÕ (V)I: Cêng ®é dßng ®iÖn (A)R: §iÖn trë (Ω)2. Néi dung ®Þnh luËt ¤m:- Cêng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn tØ lÖ thuËn víi HiÖu ®iÖn thÕ ®Æt vµo hai dÇu d©y dÉn vµ tØ lÖ nghÞch víi §iÖn trë cña d©y dÉn ®ã.


+Tr¶ lêi c©u hái cña GV.

+Tr¶ lêi c©u hái C3, C4 Sgk-8.

+ Yªu cÇu HS lµm Tr¶ lêi c©u hái:- C«ng thøc R = U/I dïng ®Ó lµm g×? Tõ c«ng thøc nµy cã thÓ nãi r»ng U t¨ng lªn bao nhiªu lÇn th× R t¨ng lªn bÊy nhiªu lÇn ®îc kh«ng ? t¹i sao ?+ Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái C3, C4 + Híng dÉn HS häc tËp ë nhµ:- N¾m v÷ng §Þnh luËt «m. VËn dông tÝnh U, I, R.- ChuÈn bÞ T3: MÉu b¸o ço TH Sgk - 10.

III. VËn dông:C3 (Sgk-8): R = 12ΩI = 0,5AU = ?

Lêi gi¶i:¸p dông §Þnh luËt ¤m ta cã :HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu d©y tãc bãng ®Ìn lµ:

U = I.R= 0,5. 12 = 6V§¸p sè: 6V

TiÕt 3: Thùc hµnh X¸c ®Þnh §iÖn trë cña mét d©y dÉn

b»ng Ampe kÕ vµ v«n kÕ7


A. Môc tiªu:

1. KiÕn thøc:

- Nªu ®îc çch x¸c ®Þnh §iÖn trë tõ c«ng thøc tÝnh §iÖn trë.

- M« t¶ ®îc çch bè trÝ vµ tiÕn hµnh ®îc TN x¸c ®Þnh §iÖn trë cña mét d©y

dÉn b»ng ampe kÕ vµ v«n kÕ.

2. KÜ n¨ng:

- M¾c m¹nh ®iÖn theo s¬ ®å; Sö dông çc dông cô ®o: V«n kÕ, Ampe kÕ.

- Lµm vµ viÕt b¸o ço thùc hµnh.

3. Th¸i ®é:

Cã ý thøc chÊp hµnh nghiªm tóc quy t¾c sö dông çc thiÕt bÞ ®iÖn trong

TN.

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn+ Mçi nhãm HS: 1 D©y §iÖn trë cha biÕt gi¸ trÞ; 1 nguån ®iÖn 6-12V; 1 V«n kÕ; 1 Am pe kÕ; 7§o¹n d©y nèi; B¸o ço TH theo mÉu.

+ §ång hå ®o ®iÖn ®a n¨ng.



8


1. Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò: Tr×nh bµy c©u hái chuÈn bÞ trong b¸o ço thùc hµnh

+ Tõng HS chuÈn bÞ tr¶ lêi CH cña GV:

+ Tõng HS VÏ s¬ ®å m¹ch ®iÖn ®o ®iÖn trë b»ng V«n kÕ vµ Ampe kÕ.

+ KiÓm tra viÖc chuÈn bÞ b¸o ço thùc hµnh cña HS.+ Nªu c«ng thøc tÝnh §iÖn trë ?+ Muèn ®o HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu cña mét d©y dÉn cÇn dïng dông cô g×? M¾c dông cô ®ã nh thÕ nµo víi d©y dÉn cÇn ®o?.+ Muèn ®o Cêng ®é dßng ®iÖn qua mét d©y dÉn cÇn dïng dông cô g×? M¾c dông cô ®ã nh thÕ nµo víi d©y dÉn cÇn ®o?.+ VÏ s¬ ®å m¹ch ®iÖn ®o ®iÖn trë b»ng V«n kÕ vµ Ampe kÕ?

I. Tr¶ lêi c©u hái:1. C«ng thøc tÝnh §iÖn trë: R = 2. Muèn ®o HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu cña mét d©y dÉn cÇn dïng V«nkÕ. M¾c V«n kÕ song song víi d©y dÉn.3. Muèn ®o Cêng ®é dßng ®iÖn qua mét d©y dÉn cÇn dïng Ampe kÕ M¾c Ampe kÕ nèi tiÕp víi d©y dÉn.

S¬ ®å m¹ch ®iÖn:

2. Ho¹t ®éng 2: M¾c m¹ch ®iÖn theo s¬ ®å vµ tiÕn hµnh ®o:+ NhËn dông cô TN, Ph©n c«ng b¹n ghi chÐp kÕt qu¶ TN, ý kiÕn nhËn xÐt th¶o luËn cña nhãm.+ Çc nhãm tiÕn hµnh TN.- TÊt c¶ çc thµnh viªn trong nhãm tham gia vµo m¾c m¹ch ®iÖn hoÆc theo giâi, KiÓm tra çch m¾c

+ Giao dông cô TN cho çc nhãm

+ Theo dâi, giòp ®ì, KiÓm tra çc nhãm HS m¾c m¹ch ®iÖn, ®Æc biÖt lµ viÖc m¾c V«n kÕ vµ Ampe kÕ vµo m¹ch ®iÖn.

+ Theo giâi HS tiÕn hµnh TN; §äc chØ sè Ampe kÕ, V«n kÕ.

+ Yªu cÇu tÊt c¶ HS ®Òu ph¶i tham gia vµo tiÕn hµnh TN.

II. Néi dung thùc hµnh:1. M¾c nm¹ch ®iÖn theo s¬ ®å2. KÕt qu¶ ®o:LÇn ®o

U(V) I(A) R( )

1.2.3.4.5.

Gi¸ trÞ TB Céng

9


3. Ho¹t ®éng 3: Tæng kÕt, ®¸nh gi¸ th¸i ®é häc tËp cña HS:+ Hoµn thµnh b¸o ço thùc hµnh. Trao ®æi nhãm ®Ó nhËn xÐt nguyªn nh©n g©y ra sù kh¸c nhau cña çc trÞ sè §iÖn trë võa tÝnh ®-îc trong mçi lÇn ®o

+ Thu b¸o ço thùc hµnh.

+ NhËn xÐt, rót kinh nghiÖm:- Çc thao t¸c thÝ nghiÖm.- Çch sö dông Ampe kÕ, V«n kÕ- Th¸i ®é häc tËp cña nhãm HS- ý thøc kû luËt.

4. Ho¹t ®éng 4: Cñng cè-Híng dÉn vÒ nhµ:- ¤n tËp çc kiÕn thøc cña líp 7 vÒ m¹ch ®iÖn m¾c nèi tiÕp; M¹ch ®iÖn m¾c song song.

- §äc tríc tiÕt 4: §o¹n m¹ch nèi tiÕp.

+ Híng dÉn HS «n tËp çc kiÕn thøc cña líp 7 vÒ m¹ch ®iÖn m¾c nèi tiÕp; M¹ch ®iÖn m¾c song song.

+ Yªu cÇu HS ®äc tríc tiÕt 4: §o¹n m¹ch nèi tiÕp.

MÉu b¸o ço thùc hµnh1. Tr¶ lêi c©u hái:a. ViÕt c«ng thøc tÝnh ®iÖn trë:.................b. Muèn ®o H§T gi÷a hai ®Çu ®o¹n m¹ch cÇn dông cô g×? M¾c dông cô ®ã nh thÕ nµo víi d©y dÉn cÇn ®o H§T?............................................................................................................................................c. Muèn ®o C§D§ ch¹y qua mét d©y dÉn cÇn dông cô g×? M¾c dông cô ®ã nh thÕ nµo víi d©y dÉn cÇn ®o ?....................................................................................................................................................2. KÕt qu¶ ®o:

KQLÇn ®o

HiÖu ®iÖn thÕ U(V)

Cêng ®é dßng ®iÖn I(A)

§iÖn trë R( )

1.2.3.4.

10

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký5.

a. TÝnh gi¸ trÞ §iÖn trë cña d©y dÉn trong mçi lÇn ®ob. TÝnh gi¸ trÞ TBC cña §iÖn trë:....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

c. NhËn xÐt nguyªn nh©n g©y ra sù kh¸c nhau (nÕu cã) cña çc trÞ sè §iÖn trë võa tÝnh ®îc trong mçi lÇn ®o:........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

TiÕt 4: §o¹n m¹ch nèi tiÕpA. Môc tiªu:

1. KiÕn thøc:

Suy luËn ®Ó x©y dùng ®îc c«ng thøc tÝnh §iÖn trë t¬ng ®¬ng cña ®o¹n

m¹ch gåm hai ®iÖn trë m¾c nèi tiÕp Rt® = R1 + R2 vµ hÖ thøc: U1/U2 = R1 /

R2 tõ çc kiÕn thøc ®· häc. M« t¶ dîc çch bè trÝ vµ tiÕn hµnh TN kiÓm tra l¹i

çc hÖ thøc suy ra tõ lÝ thuyÕt.

2. KÜ n¨ng:

Thùc hµnh sö dông çc dông cô ®o ®iÖn: V«n kÕ, Ampe kÕ; Bè trÝ, tiÕn

hµnh l¾p r¸p thÝ nghiÖm; Suy luËn; LËp luËn logic.VËn dông ®îc nh÷ng kiÕn

thøc ®· häc ®Ó gi¶i thÝch mét sè hiÖn tîng vµ gi¶i bµi tËp vÒ ®o¹n m¹ch nèi

tiÕp.

3. Th¸i ®é:

11

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ KýTrung thùc; CÈn thËn; yªu thÝch m«n häc.

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn- 3 §iÖn trë mÉu lÇn lît cã gt 6, 10, 16 ; 1Ampe kÕ;1V«n kÕ; 1 nguån 6V; 1khãa; d©y nèi

-B¶ng phô; phiÕu giao viÖc


Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng1. Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò - §Æt vÊn ®Ò bµi míi:+ Tr¶ lêi c©u hái cña GV:- §1nt §2 => I1= I2 = I(1)

U1+U2 =U(2)

+ Yªu cÇu Häc sinh Tr¶ lêi c©u hái: Trong ®o¹n m¹ch gåm hai ®Ìn m¾c nèi tiÕp:- Cêng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua mçi ®Ìn cã mèi liªn hÖ nh thÕ nµo víi C§D§ ®iÖn m¹ch chÝnh?- HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu ®o¹n m¹ch cã mèi liªn hÖ nh thÕ nµo víi H§T gi÷a hai ®Çu mçi ®Ìn?

12

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký2. Ho¹t ®éng 2: NhËn biÕt ®îc ®o¹n m¹ch gåm hai §iÖn trë m¾c nèi tiÕp:+ Tr¶ lêi c©u hái C1:- R1, R2 vµ Ampe kÕ m¾c nèi tiÕp víi nhau.+ Tr¶ lêi c©u hái C2: =>

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái C1 vµ cho biÕt hai §iÖn trë cã mÊy ®iÓm chung?:- Th«ng b¸o hai hÖ thøc (1), (2) vÉn ®óng víi ®o¹n m¹ch gåm hai §iÖn trë m¾c nèi tiÕp.- Yªu cÇu HS nªu mqh gi÷a U, I trong ®o¹n m¹ch gåm hai §T m¾c nèi tiÕp R1nt R2+ Híng dÉn HS vËn dông çc kiÕn thøc võa «n tËp vµ hÖ thøc cña ®Þnh luËt ¤m ®Ó tr¶ lêi C2 : =>

I. Cêng ®é dßng ®iÖn vµ HiÖu ®iÖn thÕ trong ®o¹n m¹ch nèi tiÕp:1. ¤n tËp kiÕn thøc L7:- §1 nt §2 => I1 = I2 = I (1) ; U1 + U2 = U (2)2. §o¹n m¹ch gåm 2 §iÖn trë m¾c nèi tiÕp:

R1 nt R2 => I1= I2 = I (1) U1 + U2 = U (2)* Cêng ®é dßng ®iÖn cã gi¸ trÞ nh nhau t¹i mäi ®iÓm.* HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu ®o¹n m¹ch b»ng tæng HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu mçi ®iÖn trë.

13


3. Ho¹t ®éng 3: X©y dùng c«ng thøc tÝnh §iÖn trë t¬ng ®¬ng cña ®o¹n m¹ch gåm hai §T m¾c nèi tiÕp:+ Nªu KN §iÖn trë t-¬ng ®¬ng.+ Tr¶ lêi c©u hái C3:V× R1nt R2 nªn:

UAB = U1+ U2=> IAB.Rt® = I1.R1 +

I2.R2.Mµ I1 = I2 = IAB.

=> Rt® = R1 + R2

+ Th«ng b¸o KN §iÖn trë t¬ng ®¬ng:§iÖn trë t¬ng ®¬ng Rt®

cña mét ®o¹n m¹ch lµ §iÖn trë cã thÓ thay thÕ cho ®o¹n m¹ch nµy sao cho víi cïng HiÖu ®iÖn thÕ th× Cêng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua ®o¹n m¹ch vÉn cã gi¸ trÞ nh tr-íc.=> §iÖn trë t¬ng ®¬ng cña ®o¹n m¹ch gåm hai §iÖn trë m¾c nèi tiÕp ®îc tÝnh nh thÕ nµo ?+ Yªu cÇu HS tr¶ lêi C3 - Híng dÉn HS:- ViÕt BT liªn hÖ gi÷a UAB; U1vµ U2.- ViÕt BT tÝnh UAB; U1vµ U2 theo I vµ R t¬ng øng.+ Qua c«ng thøc ®· XD b»ng lÝ thuyÕt. §Ó kh¼ng ®Þnh c«ng thøc nµy cÇn tiÕn hµnh TNKT

II. §iÖn trë t¬ng ®¬ng cña ®o¹n m¹ch nèi tiÕp:1. §iÖn trë t¬ng ®¬ng:- §iÖn trë t¬ng ®¬ng Rt®

cña mét ®o¹n m¹ch lµ §iÖn trë cã thÓ thay thÕ cho ®o¹n m¹ch nµy sao cho víi cïng HiÖu ®iÖn thÕ th× Cêng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua ®o¹n m¹ch vÉn cã gi¸ trÞ nh tr-íc.2. C«ng thøc tÝnh §iÖn trë t¬ng ®¬ng cña ®o¹n m¹ch gåm hai ®iÖn trë m¾c nèi tiÕp: V× R1 nt R2 nªn:

UAB = U1+ U2=> IAB.Rt® = I1.R1 + I2.R2.

Mµ I1 = I2 = IAB.=> Rt® = R1 + R2

4. Ho¹t ®éng 4: TiÕn hµnh TN KiÓm tra:+ Nªu çch KiÓm tra:- M¾c m¹ch ®iÖntheo s¬ ®å H4.1 víi R1, R2 ®· biÕt§o UAB ; IAB- Thay R1,R2 b»ng Rt®, gi÷ cho UAB kh«ng ®æi, ®o I'AB. So s¸nh IAB vµ I'AB rót ra kÕt luËn.+ TiÕn hµnh TN. LÆp l¹i çc bíc TN trªn. Th¶o luËn nhãm ®a ra KL:

=> Rt® = R1 + .R2

+ Híng dÉn HS tiÕn hµnh TN:- Theo giâi vµ KT çc nhãm HS m¾c m¹ch ®iÖn theo s¬ ®å.- Theo giâi çch tiÕn hµnh ®o ®¹c ghi chÐp kÕt qu¶.

+ Yªu cÇu HS nhËn xÐt nªu KÕt luËn.

+ Yªu cÇu HS so s¸nh Rt® cña ®o¹n m¹ch cã çc §iÖn trë m¾c nèi tiÕp víi çc §T R1; R2.

3. ThÝ nghiÖm kiÓm tra:+ Dông cô:+ TiÕn hµnh:+ NhËn xÐt:

4. KÕt luËn:§o¹n m¹ch gåm hai §iÖn trë m¾c nèi tiÕp cã ®iÖn trë t¬ng ®¬ng b»ng tæng çc §iÖn trë thµnh phÇn

Rt® = R1 + R2

14


5. Ho¹t ®éng 5:- VËn dông:Tr¶ lêi c©u hái C4:Tr¶ lêi c©u hái C5:R12 = 20 +20 = 40RAC = R12 +R3 = RAB +R3 = 2.20 +20 = 3.20 = 60- Cñng cè:+ Nªu çch tÝnh §iÖn trë ®o¹n m¹ch nèi tiÕp: Rt® = R1 + R2- VÒ nhµ:- Gi¶i çc BT 4.1; 4.2;4.3; 4.4; 4.5 - SBT.

+ Yªu cÇu HS lµm C 4:- Khi K më, hai ®Ìn kh«ng ho¹t ®éng kh«ng? V× sao?- Khi K ®ãng, cÇu ch× bÞ ®øt hai ®Ìn ho¹t ®éng kh«ng? V× sao?- Khi K®ãng, d©y tãc ®Ìn §1 bÞ ®øt ®Ìn §2 cã ho¹t ®éng kh«ng?v× sao?+ Yªu cÇu HS lµm C 5:R1 m¾c nh thÕ nµo víi R2 ? => R12RAB m¾c nh thÕ nµo víi R3 =>RAC

III. VËn dông:+ C5 Sgk-:R1 n.t R2 => R12 = 20 +20 = 40R12 n.t R3 => RAC = R12 +R3 = RAB +R3 RAC = 2.20 +20 = 3.20 =

60

TiÕt 5: §o¹n m¹ch song songA. Môc tiªu:

1. KiÕn thøc:

Suy luËn ®Ó x©y dùng ®îc c«ng thøc tÝnh §iÖn trë t¬ng ®¬ng cña ®o¹n

m¹ch gåm hai ®iÖn trë m¾c song song 1/Rt® = 1/R1 + 1/R2 vµ hÖ thøc: I1/I2

= R2 / R1 tõ çc kiÕn thøc ®· häc. M« t¶ dîc çch bè trÝ vµ tiÕn hµnh TN kiÓm

tra l¹i çc hÖ thøc suy ra tõ lÝ thuyÕt.

2. KÜ n¨ng:

Thùc hµnh sö dông çc dông cô ®o ®iÖn: V«n kÕ, Ampe kÕ; Bè trÝ, tiÕn

hµnh l¾p r¸p thÝ nghiÖm; Suy luËn; LËp luËn logic. VËn dông ®îc nh÷ng

kiÕn thøc ®· häc ®Ó gi¶i thÝch mét sè hiÖn tîng vµ gi¶i bµi tËp vÒ ®o¹n

m¹ch song song.

3. Th¸i ®é:

15

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký Trung thùc; CÈn thËn; yªu thÝch m«n häc.

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn- §iÖn trë mÉu; 1 Ampe kÕ; 1 V«n kÕ; 1 c«ng t¾c; 1 nguån 6V; 9 ®o¹n d©y nèi.


Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng1. Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò - §Æt vÊn ®Ò bµi míi: Tr¶ lêi c©u hái cña GV

+ Trong ®o¹n m¹ch gåm 2 bãng ®Ìn m¾c song song, HiÖu ®iÖn thÕ vµ Cêng ®é dßng ®iÖn cña m¹ch chÝnh cã quan hÖ thÕ nµo víi HiÖu ®iÖn thÕ vµ Cêng ®é dßng ®iÖn cña çc m¹ch rÏ ?

2. Ho¹t ®éng 2: NhËn biÕt ®îc ®o¹n m¹ch gåm hai §iÖn trë m¾c song song:+ Tr¶ lêi c©u hái C1:- S¬ ®å m¹ch ®iÖn H5.1 Sgk cho biÕt R1 m¾c song song víi R-2. Ampe kÕ ®o Cêng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua m¹ch chÝnh. V«n kÕ ®o H§T gi÷a hai ®Çu mçi ®iÖn trë, ®ång thêi ®iÖn trë cña c¶ ®o¹n m¹ch+ Tr¶ lêi c©u hái C2:R1 // R2 => U1 = U2 hay:I1R1 = I2.R2 => + Nªu ®¨c ®iÓm cña ®o¹n m¹ch gåm hai §T m¾c song song: R1 // R2 => I = I1+ I2 ; U = U1

+ Yªu cÇu HS lµm C1 vµ cho biÕt hai §iÖn trë m¾c song song cã mÊy ®iÓm chung? Cêng ®é dßng ®iÖn vµ HiÖu ®iÖn thÕ cña ®o¹n m¹ch nµy cã ®Æc ®iÓm g×?

+ Híng dÉn HS vËn dông çc kiÕn thøc võa «n tËp Tr¶ lêi C2:R1 // R2 => U1 = U2 hay: I1R1= I2.R2

I. Cêng ®é dßng ®iÖn vµ HiÖu ®iÖn thÕ trong ®o¹n m¹ch song song:1. Nhí l¹i kiÕn thøc ë líp 7:-§o¹n m¹ch gåm hai §Ìn m¾c song song: I=I1+ I2

U= U1 = U22. §o¹n m¹ch gåm hai §iÖn trë m¾c song song:+ S¬ ®å m¹ch ®iÖn:

R1 // R2 => I =I1+ I2 (1) U = U1 = U2 (2)* Cêng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua ®o¹n m¹ch chÝnh b»ng tæng çc C-êng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua çc m¹ch rÏ* HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu ®o¹n m¹ch b»ng HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai

16

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký= U2 ®Çu mçi m¹ch rÏ3. Ho¹t ®éng 3: X©y dùng c«ng thøc tÝnh §iÖn trë t¬ng ®¬ng cña ®o¹n m¹ch gåm hai ®iÖn trë m¾c song song:+Tõ hÖ thøc cña ®Þnh luËt ¤m ta cã:

; R1 // R2 => I = I1+ I2 U = U1 = U2 => =>Rt®=

Yªu cÇu HS tr¶ lêi C3-HDHS:- ViÕt BT liªn hÖ gi÷a UAB; U1vµ U2.- ViÕt BT tÝnh UAB; U1vµ U2 theo I vµ R t¬ng øng.+ Qua c«ng thøc ®· XD b»ng lÝ thuyÕt. §Ó kh¼ng ®Þnh c«ng thøc nµy cÇn tiÕn hµnh TNKT.

II. §iÖn trë t¬ng ®¬ng cña ®o¹n m¹ch song song:1. C«ng thøc tÝnh ®iÖn trë t¬ng ®¬ng cña ®o¹n m¹ch song song:+ Tõ hÖ thøc cña ®Þnh luËt ¤m ta cã

; ®ång thêi I=I1+ I2 ; U= U1 = U2 => => Rt®=

4. Ho¹t ®éng 4: TiÕn hµnh TN KiÓm tra:+ Çc nhãm tiÕn hµnh m¾c m¹ch ®iÖn, tiÕn hµnh TN theo HD.+ Th¶o luËn nhãm ®Ó rót ra NX, KÕt luËn: §èi víi ®o¹n

m¹ch gåm hai §T m¾c song song th× nghÞch ®¶o cña §TT§ b»ng tæng çc nghÞch ®¶o cña tõng §T thµnh phÇn:

+ HD HS tiÕn hµnh TN:- Theo giâi vµ KT çc nhãm HS m¾c m¹ch ®iÖn theo s¬ ®å.- Theo giâi çch tiÕn hµnh ®o ®¹c ghi chÐp kÕt qu¶.+ Yªu cÇu HS NX nªu KÕt luËn.+ Nªu chó ý: Ta thêng m¾c song

song vµo m¹ch ®iÖn çc dông cô cã cïng H§T ®Þnh møc. Khi H§T cña m¹ch b»ng H§T ®Þnh møc th× çc dông cô nµy ®Òu ho¹t ®éng b×nh th-êng vµ cã thÓ sö dông ®éc lËp víi nhau

2. ThÝ nghiÖm kiÓm tra:+ Dông cô:+ TiÕn hµnh:+ NhËn xÐt:3. KÕt luËn:- §èi víi ®o¹n m¹ch gåm hai §T m¾c song song th× nghÞch ®¶o cña

§TT§ b»ng tæng çc nghÞch ®¶o cña tõng §T thµnh phÇn:

Chó ý:

17

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký5. Ho¹t ®éng 5: Cñng cè+ Tr¶ lêi c©u hái C4 Sgk:- §Ìn vµ qu¹t ®îc m¾c song song vµo nguån 220V ®Ó chóng ho¹t ®éng b×nh thêng.S¬ ®å m¹ch ®iÖn nh H5.1- NÕu ®Ìn kh«ng ho¹t ®éng th× qu¹t vÉn ho¹t ®éng v× qu¹t vÉn ®îc m¾c vµo H§T ®· cho+ Tr¶ lêi c©u hái C5 Sgk Nªu ®Æc ®iÓm cña ®o¹n m¹ch gåm çc §T m¾c song song - VÒ nhµ:- ¤n tËp çc kiÕn thøc T1-T5: ChuÈn bÞ T6.5.1;5.2;5.3; 5.4 - SBT

+ Yªu cÇu HS lµm C 4 Sgk-+ Híng dÉn HS gi¶i C5 Sgk:R1//R2=> R12=?R12//R3=>Rt® =?So s¸nh Rt® víi çc §iÖn trë R1; R2 rót ra nhËn xÐt:

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái:- Nªu ®Æc ®iÓm cña ®o¹n m¹ch gåm çc §T m¾c song song - ViÕt c«ng thøc tÝnh §iÖn trë t¬ng ®¬ng cña ®o¹n m¹ch cã çc §iÖn trë m¾c song song ?- So s¸nh Rt® víi çc ®iÖn trë R1, R2.

+ Yªu cÇu vÒ nhµ HS lµm çc bµi tËp : 5.1;5.2;5.3; 5.4 - SBT

III. VËn dông:+ C5 Sgk-:R1 // R2 => R12 = = =15R12 // R3 => Rt® = VËy Rt® nhá h¬n mçi ®iÖn trë thµnh phÇn.

TiÕt 6: Bµi tËp vËn dông §Þnh luËt «mA. Môc tiªu:

1. KiÕn thøc:

VËn dông çc kiÕn thøc ®· häc: §Þnh luËt ¤m, c«ng thøc tÝnh §iÖn trë ®Ó

gi¶i çc bµi tËp ®¬n gi¶n vÒ ®o¹n m¹ch gåm nhiÒu nhÊt ba ®iÖn trë m¾c

nãi tiÕp, song song hay hçn hîp.

2. KÜ n¨ng:

18

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ KýGi¶i bµi tËp vËt lÝ theo ®óng çc bíc gi¶i; RÌn kÜ n¨ng ph©n tÝch tæng hîp

th«ng tin

3. Th¸i ®é:


B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn+ Çc kiÕn thøc vÒ §Þnh luËt ¤m, çc c«ng thøc R = U/I, I = U/R; U = I.R.

+ Çc bµi tËp


Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng1. Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò - §Æt vÊn ®Ò bµi míi:- Tr¶ lêi c©u hái cña GV :

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái:- Nªu ®Æc ®iÓm cña ®o¹n m¹ch gåm çc §T m¾c nèi tiÕp. ViÕt c«ng thøc tÝnh §T tt¬ng ®¬ng cña ®o¹n m¹ch.- Nªu ®Æc ®iÓm cña ®o¹n m¹ch gåm çc §T m¾c song song . ViÕt c«ng thøc tÝnh §T t¬ng ®¬ng cña ®o¹n m¹ch.

19


2. Ho¹t ®éng 2: Gi¶i bµi tËp 1:+ Tõng HS chuÈn bÞ tr¶ lêi c©u hái cña GV: - Ç nh©n suy nghÜ, Tr¶ lêi c©u hái cña GV ®Ó lµm c©u a: ¸p dông §luËt ¤m Ta cã:Rt®= ( ).-Tõng HS lµm c©u b: V× R1 nt R2 => R2= Rt®- R1=12-5 = 7( ).-Th¶o luËn nhãm ®Ó t×m çch gi¶i kh¸c:R1n.t R2=> I1=I2=IAB.U2= I2.R2.U1= UAB- U2.R1=Rt®=R1+R2

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái:- Quan s¸t m¹ch ®iÖn, cho biÕt R1 m¾c nh thÕ nµo víi R2? Ampe kÕ, V«n kÕ ®o nh÷ng ®¹i lîng nµo trong m¹ch?- Khi biÕt HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu ®o¹n m¹ch vµ Cêng ®é dßng ®iÖn qua m¹ch chÝnh, vËn dông c«ng thøc nµo ®Ó tÝnh Rt®?.- VËn dông c«ng thøc nµo ®Ó tÝnh R2 khi biÕt Rt® vµ R1?

+ Híng dÉn HS t×m çch gi¶i kh¸c:- T×m HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu §iÖn trë R2 (U2=?)- Tõ ®ã tÝnh R2.

1. Bµi tËp 1:R1 nt R2; R1= 5 ; UAB= 6V; IAB= 0,5A.a. Rt®=?b. R2=? Lêi gi¶i:Çch 1:a.¸p dông ®Þnh luËt ¤m Ta cã: Rt®= ().b.V× R1 nt R2 => R2= Rt®- R1 R2=12-5 = 7( ).Çch 2:R1n.t R2=> I1=I2=IAB= 0,5A¸p dông ®Þnh luËt ¤m Ta cã:

U2= I2.R2=0,5.5 = 0,25 (V).

R1n.t R2=>UAB=U1+U2=>U1= UAB- U2= 6- 0,25 =

5,75 (V).¸p dông ®Þnh luËt ¤m Ta cã:

R1= R1n.t R2=> Rt®=R1+R2=5+7= 12

20


3. H§ 3: Gi¶i bµi tËp 2+ Tõng HS chuÈn bÞ tr¶ lêi c©u hái cña GV:- Ç nh©n suy nghÜ, tr¶ lêi c©u hái cña GV ®Ó lµm c©u a: .¸p dông ®Þnh luËt ¤m Ta cã:U1= I1.R1V× R1 // R2=> UAB=U1- Tõng HS lµm c©u b: V× R1 // R2=> I2=IAB-I1¸p dông ®Þnh luËt ¤m Ta cã: R2=+ Th¶o luËn nhãm ®Ó t×m çch gi¶i kh¸c:

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái:- Quan s¸t m¹ch ®iÖn, cho biÕt R1 m¾c nh thÕ nµo víi R2? Ampe kÕ ®o nh÷ng ®¹i lîng nµo trong m¹ch?.- TÝnh UAB theo m¹ch rÏ R1.- TÝnh I2 ch¹y qua R2, tõ ®ã tÝnh R2.

+ Híng dÉn HS t×m çch gi¶i kh¸c:- Tõ kÕt qu¶ cña c©u a tÝnh Rt®.- BiÕt Rt®, R1 tÝnh R2.

2. Bµi tËp 2:R1 // R2; R1= 10 ; I1= 1,2A; IAB= 1,8A.a. UAB=?b. R2=?

Lêi gi¶i:a. ¸p dông ®Þnh luËt ¤m Ta cã:

U1= I1.R1= 1,2. 10 = 12 (V)

V× R1 // R2=> UAB=U1=U2 = 12V.b. V× R1 // R2=> I2=IAB-I1

I2=1,8-1,2= 0,6 (A)¸p dông ®Þnh luËt ¤m Ta cã:

R2=

21


4. Ho¹t ®éng 4:+ Tõng HS chuÈn bÞ tr¶ lêi c©u hái cña GV:- Trong ®o¹n m¹ch MB: R2 // R3 =>R23=v× R1 nt (R2//R3)

=> Rt® = R1+R23Rt® = 15 +15 = 30 ().- Tõng HS lµm c©u b: I1 = => U23 = I23.R23 => I2 ==> I3 = I1- I2+ Th¶o luËn nhãm ®Ó t×m çch gi¶i kh¸c:

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái:- Quan s¸t m¹ch ®iÖn, cho biÕt ®èi víi ®o¹n m¹ch MB R2 m¾c nh thÕ nµo víi R3? - Ampe kÕ ®o nh÷ng ®¹i lîng nµo trong m¹ch?.- ViÕt c«ng thøc tÝnh Rt® theo R1 vµ RMB.

+ ViÕt c«ng thøc tÝnh C-êng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua R1.- ViÕt c«ng thøc tÝnh H§T UMB tõ ®ã tÝnh I2; I3 t¬ng øng.

+ Híng dÉn HS t×m çch gi¶i kh¸c: Sau khi tÝnh ®-îc I1, vËn dông T/c cña ®o¹n m¹ch song song

vµ I1= I3+ I2. Tõ ®ã tÝnh ®îc I2; I3 t¬ng øng.

3. Bµi tËp 3:R1 nt (R2//R3);R1 = 15 ; R2 = R3 = 30UAB = 12V.a. Rt®=?b. I1=?; I2=?; I3=?

Lêi gi¶i:a. Trong ®o¹n m¹ch MB: R2//R3

=> R23 = v× R1 nt (R2//R3)=>Rt®= R1+R23

Rt®= 15 +15 =30 ( ).b. V× R1 nt (R2//R3)=> I1=I23=IAB¸p dông ®Þnh luËt ¤m Ta cã:

I1 = .=> U23 = I23.R23= 0,4. 15 = 6 (V)=> I2 ==> I3 = I1- I2= 0,4- 0,2 = 0,2 (A)

5. Ho¹t ®éng 5: - Cñng cè:Th¶o luËn nhãm Tr¶ lêi c©u hái cña GV :- VÒ nhµ:Gi¶i l¹i çc Bµi tËp ; ChuÈn bÞ T7: Sù phô thuéc cña ®iÖn trë vµo chiÒu dµi d©y dÉn.

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái:- Muèn gi¶i bµi to¸n vËn dông §Þnh luËt ¤m cho çc lo¹i ®o¹n m¹ch ®iÖn cÇn tiÕn hµnh nh÷ng bíc nµo?

Çc bíc gi¶i :Bíc 1: T×m hiÓu, tãm t¾t ®Çu bµi.Bíc 2: T×m hiÓu ý nghÜ çc con sè ghi trªn ®å dïng ®iÖn. Çc sè chØ mµ V«n kÕ, Ampe kÕ cho biÕt. VËn dông §Þnh luËt ¤m, ®Æc ®iÓm cña çc ®o¹n m¹ch t×m lêi gi¶iBíc 3: So s¸nh H§T ®Þnh møc cña ®å dïng ®iÖn víi H§T cña nguån (nÕu cÇn)Bíc 4: KÕt luËn

22


TiÕt 7: Sù phô thuéc cña §iÖn trë vµo chiÒu dµi d©y dÉn

a. Môc tiªu:

1. KiÕn thøc:

Nªu ®îc §iÖn trë cña d©y dÉn phô thuéc vµo chiÒu dµi, tiÕt diÖn vµ vËt liÖu

lµm d©y dÉn. BiÕt çch x¸c ®Þnh ssù phô thuéc cña §iÖn trë vµo mét trong

çc yÕu tè (chiÒu dµi, tiÕt diÖn, vËt liÖu lµm d©y dÉn). Suy luËn vµ tiÕn

hµnh ®îc TN KiÓm tra sù phô thuéc cña §iÖn trë vµo chiÒu dµi cña d©y dÉn.

Nªu ®îc §iÖn trë cña çc d©y dÉn cã cïng tiÕt diÖn vµ ®îc lµm tõ cïng mét

vËt liÖu th× tØ lÖ thuËn víi chiÒu dµi cña d©y.

2. KÜ n¨ng:

M¾c m¹ch ®iÖn vµ sö dông çc dông cô ®o: v«n kÕ, am pekÕ ®Ó ®o ®iÖn

trë d©y dÉn

3. Th¸i ®é:

Trung thùc; CÈn thËn; yªu thÝch m«n häc; Hîp t¸c nhãm.

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn+1 nguån ®iÖn ; 1 kho¸; 1 ampe kÕ; 1 v«n kÕ; 8 ®o¹n d©y nèi; 3 d©y §iÖn trë cã cïng tiÕt diÖn, cïng lµm b»ng mét lo¹i vËt liÖu: Mçi d©y cã chiÒu dµi lÇn lît lµ l, 2l, 3l.



23

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký1. Ho¹t ®éng 1: T×m hiÓu c«ng dông cña d©y dÉn vµ çc lo¹i d©y dÉn thêng ®îc sö dông: + T×m hiÓu c«ng dông cña d©y dÉn trong çc m¹ch ®iÖn, thiÕt bÞ ®iÖn.+ T×m hiÓu çc vËt liÖu ®îc dïng ®Ó lµm d©y dÉn

+ D©y dÉn thêng ®îc dïng ®Ó lµm g×? (Cho dßng ®iÖn ch¹y qua).

+ Quan s¸t d©y dÉn xung quanh. Nªu tªn çc vËt liÖu cã thÓ lµm d©y dÉn.

2. Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu §iÖn trë cña d©y dÉn phô thuéc vµo nh÷ng yÕu tè nµo:

+ Tr¶ lêi c©u hái cña GV: Çc d©y cã ®iÖn trë kh«ng? V× sao?.

+ Quan s¸t çc ®o¹n d©y kh¸c nhau nªu nhËn xÐt, dù ®o¸n:

+ NÕu ®Æt mét HiÖu ®iÖn thÕ U vµo hai ®Çu d©y dÉn th× cã dßng ®iÖn ch¹y qua nã hay kh«ng?. Khi ®ã dßng ®iÖn nµy cã cêng ®é I nµo ®ã hay kh«ng? VËy d©y dÉn ®ã cã mét §iÖn trë x¸c ®Þnh hay kh«ng?+ Híng dÉn HS quan s¸t H7.1 Sgk-19. Çc cuËn d©y ®ã cã nh÷ng ®iÓm nµo kh¸c nhau?. VËy §iÖn trë cña çc d©y dÉn nµy cã nh nhau hay kh«ng?. NÕu cã th× nh÷ng yÕu tè nµo cã thÓ ¶nh hëng tíi §iÖn trë cña d©y?.+ §Ó x¸c ®Þnh sù phô thuéc cña §iÖn trë vµo mét trong çc yÕu tè th× ph¶i lµm nh thÕ nµo?.

I. X¸c ®Þnh sù phô thuéc cña §iÖn trë d©y dÉn vµo mét trong çc yÕu tè kh¸c nhau:1. Çc yÕu tè cña d©y dÉn:-ChiÒu dµi, tiÕt diÖn vµ vËt liÖu lµm d©y dÉn.2. Çch x¸c ®Þnh sù phô thuéc cña §iÖn trë d©y dÉn vµo mét trong çc yÕu tè kh¸c nhau:- §Ó x¸c ®Þnh sù phô thuéc cña §t d©y dÉn vµo mét yÕu tè x nµo ®ã (ChiÒu dµi) th× cÇn ph¶i ®o §t cña çc d©y cã yÕu tè x kh¸c nhau, nhng cã tÊt c¶ çc yÕu tè kh¸c nh nhau.

24

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký3. Ho¹t ®éng 3: X¸c ®Þnh sù phô thuéc cña §iÖn trë vµo chiÒu dµi d©y dÉn:+ Nªu dù kiÕn çch lµm hoÆc ®äc - HiÓu môc 1 phÇn II Sgk: - §o §iÖn trë cña çc d©y dÉn cã chiÒu dµi l, 2l, 3l cã cïng tiÕt diÖn vµ ®îc lµm tõ cïng mét vËt liÖu.- So s¸nh çc gt §T ®Ó t×m ra mqh gi÷a ®iÖn trë vµ chiÒu dµi d©y dÉn.

+ Çc nhãm th¶o luËn vµ nªu dù ®o¸n nh Y/c C1.

+ Tõng nhãm tiÕn hµnh TNKT theo môc 2 phÇnII Sgk vµ ®èi chiÕu KQ thu ®îc víi dù ®o¸n ®· nªu theo Y/c C1 vµ nªu NX:- D©y dÉn cã chiÒu dµi l, §T R1 = R => D©y 2l cã R2 = 2R=> D©y 3l cã R3 = 3R

+ §Ò nghÞ tõng nhãm HS nªu dù ®o¸n nh Y/c C1 vµ ghi b¶ng çc dù ®o¸n ®ã.

+ Theo dâi, KiÓm tra vµ gióp ®ì çc nhãm tiÕn hµnh TN; KiÓm tra viÖc m¾c m¹ch ®iÖn, ®äc vµ ghi KQ ®o vµo b¶ng 1trong tõng lÇn lµm TN.

+ §Ò nghÞ mét vµi HS nªu KL vÒ sù phô thuéc cña §iÖn trë vµo chiÒu dµi d©y dÉn.

II. Sù phô thuéc cña §iÖn trë vµo chiÒu dµi d©y dÉn:1. Dù kiÕn çch lµm:+§o §iÖn trë cña çc d©y dÉn cã chiÒu dµi l, 2l, 3l cã cïng tiÕt diÖn vµ ®îc lµm tõ cïng mét vËt liÖu.+ So s¸nh çc gt §T ®Ó t×m ra mqh gi÷a ®iÖn trë vµ chiÒu dµi d©y dÉn .* Dù ®o¸n:- Mét d©y dÉn cã chiÒu dµi l, §T R => D©y cã chiÒu dµi 2l cã §T R2 =?=> D©y cã chiÒu dµi 3l cã §T R3 = ?2. ThÝ nghiÖm kiÓm tra:+ Dông cô:+ TiÕn hµnh:- M¾c m¹ch ®iÖn theo H7.2 Sgk-20- X¸c ®Þnh çc gt U, I,R ®èi víi tõng d©y dÉn ghi KQ vµo b¶ng 1:

U(V) I(A) R( )l2l3l

25

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ KýKÕt luËn: §Þªn trë cña

d©y dÉn tØ lÖ thuËn víi chiÒu dµi cña d©y.

+NhËn xÐt:-D©y dÉn cã chiÒu dµi l, §T R1=R =>D©y cã chiÒu dµi 2l cã R2=2R=>D©y cã chiÒu dµi 3l cã R3=3R3.KÕt luËn:§Þªn trë cña d©y dÉn tØ lÖ thuËn víi chiÒu dµi cña d©y.

5. Ho¹t ®éng 5:+ VËn dông-Cñng cè:- Tr¶ lêi c©u hái C2:- Tr¶ lêi c©u hái C3:§iÖn trë cña cuËn d©y:

R = (V)ChiÒu dµi cña cuËn d©y:L = (m)- §äc phÇn cã thÓ em cha biÕt; PhÇn ghi nhí Sgk-21+ VÒ nhµ:- Häc vµ lµm çc bµi tËp C4 Sgk - 21; 7.1,7.2,7.3 SBT

+ Yªu cÇu HS lµm C 2:- Khi U kh«ng ®æi, nÕu m¾c § vµo H§T nµy b»ng d©y dÉn cµng dµi th× Rd cµng lín (hay nhá)? => RM lín(hay nhá)? => I trong m¹ch cµng nhá(hay lín)? => ®é s¸ng cña ®Ìn nhthÕ nµo ? + Yªu cÇu HS lµm C 3:§iÖn trë cña cuËn d©y: R= ?ChiÒu dµi cña cuËn d©y: l= ?+ Yªu cÇu HS : §äc phÇn cã thÓ em cha biÕt; PhÇn ghi nhí Sgk-21+ Híng dÉn vÒ nhµ:- Häc vµ lµm çc bµi tËp C4 Sgk- 21; 7.1,7.2,7.3 SBT

III. VËn dông:+ C2-Sgk-21:- Khi U kh«ng ®æi, nÕu m¾c § vµo H§T nµy b»ng d©y dÉn cµng dµi th× Rd cµng lín=> RM lín=> I trong m¹ch cµng nhá=> ®Ìn s¸ng yÕu (hoÆc kh«ng s¸ng).+ C3-Sgk-21:§iÖn trë cña cuËn d©y:

R = (V)ChiÒu dµi cña cuËn d©y:

L = (m)

TiÕt 8: Sù phô thuéc cña §iÖn trë vµo tiÕt diÖn d©y dÉn

A. Môc tiªu:

1. KiÕn thøc:

Suy luËn r»ng çc d©y cã cïng chiÒu dµi vµ lµm tõ cïng mét lo¹i vËt liÖu th×

§iÖn trë cña chóng tØ lÖ nghÞch víi tiÕt diÖn cña d©y. Bè trÝ TN KiÓm tra 26

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Kýsù phô thuéc cña §iÖn trë vµo tiÕt diÖn cña d©y dÉn. Nªu ®îc §iÖn trë cña

çc d©y dÉn cã cïng chiÒu dµi vµ ®îc lµm tõ cïng mét vËt liÖu th× tØ lÖ

nghÞch víi tiÕt diÖn cña d©y.

2. KÜ n¨ng:


trë d©y dÉn

3. Th¸i ®é:


B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn+ 2 ®o¹n d©y b»ng hîp kim cïng lo¹i, cïng chiÒu dµi nhng cã tiÕt diÖn lÇn lît lµ S1, S2 (cã §K tiÕt diÖn lÇn lît lµ d1 ; d2)+ 1 ngån ®iÖn; 1 kho¸; 1 v«n kÕ; 1 Ampe kÕ; 7 ®o¹n d©y nèi; 2 chèt kÑp d©y dÉn.


Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng1. Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò - §Æt vÊn ®Ò bµi míi: + Tr¶ lêi c©u hái C1, C2 + Gi¶i bµi tËp C4 Sgk-21:

C1: §iÖn trë cña d©y dÉn phô thuéc vµo nh÷ng yÕu tè nµo?C2: Ph¶i tiÕn hµnh TN víi çc d©y dÉn nh thÕ nµo ®Ó x¸c ®Þnh sù phô thuéc cña §iÖn trë d©y dÉn vµo chiÒu dµi cña chóng. + Yªu cÇu HS gi¶i bµi C4 Sgk-21

Bµi tËp C4/SGK trang 21V× I1= 0,25I2 = nªn §iÖn trë cña ®o¹n d©y dÉn thø nhÊt lín gÊp 4 lÇn §iÖn trë cña d©y dÉn thø hai, do ®ã l1= 4l2.

27

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký 2. Ho¹t ®éng 2: Nªu dù ®o¸n vÒ sù phô thuéc cña §iÖn trë d©y dÉn vµo tiÕt diÖn + Nhãm HS th¶o luËn xem cÇn ph¶i sö dông çc d©y dÉn lo¹i nµo ®Ó t×m hiÓu sù phô thuéc cña §iÖn trë d©y dÉn vµo tiÕt diÖn cña chóng.+ Nªu dù ®o¸n vÒ sù phô thuéc cña §iÖn trë d©y dÉn vµo tiÕt diÖn cña chóng.+ T×m hiÓu xem çc §iÖn trë H8.1/SGK- 22. Cã ®Æc ®iÓm g× vµ ®îc m¾c víi nhau nh thÓ nµo. Tr¶ lêi C1/SGK-22.

+ §Ó xem sù phô thuéc cña §iÖn trë d©y dÉn vµo tiÕt diÖn cÇn ph¶i sö dông çc d©y dÉn lo¹i nµo?

+ Híng dÉn HS t×m hiÓu çc m¹ch ®iÖn H8.1-22. Yªu cÇu HS tr¶ lêi C1/SGK-22.

+ Giíi thiÖu çc ®iÖn trë trong çc m¹ch ®iÖn H8.2/SGK - 22. §Ò nghÞ HS tr¶ lêi C2/SGK - 23.

I. Dù ®o¸n vÒ sù phô thuéc cña §iÖn trë d©y dÉn vµo tiÕt diÖn d©y dÉn :1. T×m hiÓu çc s¬ ®å m¹ch ®iÖn :- TÝnh R2 = - TÝnh R3 =2. Dù ®o¸n:- TiÕt diÖn t¨ng gÊp hai th× §iÖn trë cña d©y dÉn gi¶m hai lÇn: R2= .- TiÕt diÖn t¨ng gÊp ba th× §iÖn trë cña d©y dÉn gi¶m ba lÇn: R3= .- §èi víi çc d©y dÉn cã cïng chiÒu dµi lµm tõ cïng mét vËt liÖu, nÕu tiÕt diÖn cña d©y lín gÊp bao nhiªu lÇn th× §iÖn trë cña nã nhá h¬n bÊy nhiªu lÇn.

3. Ho¹t ®éng 3: TiÕn hµnh thÝ nghiÖm kiÓm tra dù ®o¸n ®· nªu theo yªu cÇu cña C2+ Nhãm HS m¾c m¹ch ®iÖn theo s¬ ®å H8.3 Sgk-23. §ãng K ®äc vµ ghi gi¸ trÞ ®o ®îc vµo b¶ng. TÝnh R1; R2.

+ HDHS tiÐn hµnh TN KiÓm tra:- §ãng K ®äc vµ ghi gi¸ trÞ ®o ®îc vµo b¶ng. TÝnh R1=- Thay d©y dÉn tiÕt diÖn S1 b»ng d©y dÉn tiÕt diÖn S2. §ãng K ®äc vµ ghi gi¸ trÞ ®o ®îc vµo b¶ng. TÝnh R2=.

+Yªu cÇu HS §èi chiÕu víi dù ®o¸n ®· nªu rót ra

II. ThÝ nghiÖm kiÓm tra: 1. M¾c m¹ch ®iÖn theo s¬ ®å H8.3 Sgk-23.2. TiÕn hµnh:- §ãng K ®äc vµ ghi gi¸ trÞ ®o ®îc vµo b¶ng. TÝnh R1; R2+ KÕt qu¶:D©y dÉn

H§T C§D§ §iÖn trë

S1 U1= I1= R1=S2 U2= I1= R1=

28

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký+ TÝnh tØ sè ? so s¸nh víi tØ sè + §èi chiÕu víi dù ®o¸n ®· nªu rót ra kÕt kuËn: §iÖn trë cña d©y dÉn tØ lÖ nghÞch víi tiÕt diÖn cña d©y.

kÕt kuËn vÒ sù phô thuéc cña §iÖn trë vµo tiÕt diÖn d©y dÉn .

- §iÖn trë cña d©y dÉn tØ lÖ nh thÕ nµo víi tiÕt diÖn cña d©y.

3. NhËn xÐt:Ta cã: ; = .

VËy: =4. KÕt luËn:-§iÖn trë cña d©y dÉn tØ lÖ nghÞch víi tiÕt diÖn cña d©y.

4. Ho¹t ®éng 4: VËn dông - Cñng cè - Híng dÉn vÒ nhµ:+ VËn dông:- Tr¶ lêi C3 Sgk - 24.

= =3 => R1= 3R2VËy §iÖn trë cña d©y dÉn thø nhÊt lín gÊp ? lÇn §iÖn trë cña d©y dÉn thø hai - Tr¶ lêi C4 Sgk-24

= => R2= Thay sè => R2=

+ Cñng cè:- §äc phÇn cã thÓ em cha biÕt; PhÇn ghi nhí Sgk-24

+ Híng dÉn vÒ nhµ:- Häc vµ lµm çc bµi tËp C5 - C6 Sgk - 24; 8.1; 8.2; 8.3 SBT

+ Híng dÉn HS tr¶ lêi C3 Sgk-24:- TiÕt diÖn cña d©y dÉn thø nhÊt lín gÊp mÊy lÇn diÖn cña d©y dÉn thø hai?- VËn dông KL: - §iÖn trë cña d©y dÉn tØ lÖ nghÞch víi tiÕt diÖn cña d©y so s¸nh §iÖn trë cña hai d©y.

+ Híng dÉn HS tr¶ lêi C4 Sgk-24:- VËn dông KL: - §iÖn trë cña d©y dÉn tØ lÖ nghÞch víi tiÕt diÖn cña d©y: R1/R2 = S2/S1 => R2=?

+ HD HS häc ë nhµ:- N¾m v÷ng KL cña bµi, häc thuéc phÇn ghi nhí Sgk-24.- ¸p dông gi¶i BT C5, C6 Sgk-24.8.1; 8.2; 8.3 SBT- Híng dÉn HS gi¶i C5:

III.VËn dông:+ C3 Sgk-24.S1 = 2mm2, S2= 6mm2. Ta cã:

= =3=> R1= 3R2

-VËy §iÖn trë cña d©y dÉn thø nhÊt lín gÊp 3 lÇn §iÖn trë cña d©y dÉn thø hai

+ C4 Sgk-24S1= 0,5mm2; S2= 2,5mm2 R1= 5,5 Ω.TÝnh R2=?

Lêi gi¶i:Ta cã: = => R2= Thay sè => R2= 2. 5,5 = 1,1 (Ω)

§¸p sè : 1,1(Ω)

29


TiÕt 9: Sù phô thuéc cña §iÖn trë vµo vËt liÖu lµm d©y dÉn

A. Môc tiªu:

1. KiÕn thøc:

Bè trÝ vµ tiÕn hµnh TN ®Ó chøng tá r»ng §iÖn trë cña çc d©y dÉn cã cïng

chiÒu dµi, cïng tiÕt diÖn vµ ®îc lµm tõ çc vËt liÖu kh¸c nhau th× kh¸c nhau.

So s¸nh dîc møc ®é dÉn diÖn cña çc chÊt hay çc vËt liÖu c¨n cø vµo b¶ng

gi¸ trÞ ®iÖn trë xuÊt cña chóng.

2. KÜ n¨ng:


trë d©y dÉn. VËn dông ®îc c«ng thøc R = p.l/S. ®Ó tÝnh mét ®¹i lîng khi

biÕt çc ®¹i lîng cßn l¹i.

3. Th¸i ®é:


B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh1 cuén d©y inox, trong ®ã d©y dÉn cã tiÕt diÖn S = 0,1 mm2 vµ cã chiÒu dµi l = 2m. 1 cuén d©y b»ng nikªlin trong ®ã d©y dÉn cã tiÕt diÖn S =0,1 mm2 vµ cã chiÒu dµi l = 2m. 1 cuén d©y nicr«m, trong ®ã d©y dÉn cã tiÕt diÖn S = 0,1 mm2 vµ cã chiÒu dµi l = 2m.1 nguån ®iÖn, 1 kho¸, 1v«n kÕ, 1ampe kÕ, 7 ®o¹n d©y nèi, 2 chèt kÑp d©y.


Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng1. Ho¹t ®éng 1: + C1: §iÖn trë cña d©y Bµi tËp C6 Sgk-24:

30

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ KýKiÓm tra bµi cò - §Æt vÊn ®Ò bµi míi:+ Tr¶ lêi c©u hái KT bµi cò, Bµi tËp vÒ nhµ theo yªu cÇu cña GV.

dÉn phô thuéc vµo nh÷ng yÕu tè nµo?.+ C2: Çc d©y dÉn cã cïng chiÒu dµi, lµm cïng mét vËt liÖu phô thuéc vµo tiÕt diÖn nh thÕ nµo ?+ Gi¶i BTËp C6 Sgk-24:

2. Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu sù phô thuéc cña §iÖn trë vµo vËt liÖu lµm d©y dÉn:+ Quan s¸t çc ®o¹n d©y dÉn cã cïng chiÒu dµi, cïng tiÕt diÖn nhng ®îc lµm tõ çc vËt liÖu kh¸c nhau, tr¶ lêi C1 Sgk-25.+ VÏ s¬ ®å m¹ch ®iÖn ®Ó x¸c ®Þnh §T cña d©y dÉn + LËp b¶ng ghi çc kÕt qu¶ ®o trong mçi lÇn TN, tÝnh §iÖn trë cña mçi d©y dÉn. Nªu nhËn xÐt, rót ra KL: Çc d©y dÉn lµm b»ng çc vËt liÖu kh¸c nhau th× §iÖn trë cña chóng còng kh¸c nhau.

+ Cho HS quan s¸t çc ®o¹n d©y dÉn cã cïng chiÒu dµi, cïng tiÕt diÖn nhng ®îc lµm tõ çc vËt liÖu kh¸c nhau ®Ò nghÞ HS tr¶ lêi C1 Sgk-25.

+ Theo giâi nhãm HS vÏ s¬ ®å m¹ch ®iÖn, lËp b¶ng ghi çc kÕt qu¶ ®o vµ qu¸ tr×nh tiÕn hµnh TN cña çc nhãm HS.

+ Yªu cÇu çc nhãm nªu nhËn xÐt, rót ra kÕt luËn: §iÖn trë cña d©y dÉn cã phô thuéc vµo vËt liÖu lµm d©y dÉn hay kh«ng?

I. Sù phô thuéc cña §iÖn trë vµo vËt liÖu lµm d©y dÉn: 1.ThÝ nghiÖm:a. L¾p m¹ch ®iÖn theo s¬ ®å.b. TiÕn hµnh TN:c. KÕt qu¶ TN:

U(V) I(A) R(Ω)D©y 1D©y 2D©y 3d. NhËn xÐt: -Çc d©y dÉn lµm b»ng çc vËt liÖu kh¸c nhau th× §iÖn trë cña chóng còng kh¸c nhau.2. KÕt luËn:- §iÖn trë cña d©y dÉn phô thuéc vµo vËt liÖu lµm d©y dÉn.

3. Ho¹t ®éng 3: T×m hiÓu vÒ §iÖn trë suÊt: + §äc Sgk - 26, t×m hiÓu ®¹i lîng dÆc tr-ng cho sù phô thuéc cña §iÖn trë vµo vËt liÖu lµm d©y dÉn. Tr¶ lêi c©u hái cña GV.

+ Yªu cÇu HS tr¶ lêi çc c©u hái:- Sù phô thuéc cña §iÖn trë vµo vËt liÖu lµm d©y dÉn ®îc ®Æc trng b»ng ®¹i lîng nµo ? §¹i lîng nµy cã trÞ sè ®îc x¸c ®Þnh nh thÕ nµo? §¬n vÞ cña ®¹i lîng ®ã lµ g×?+ Qua b¶ng ®iÖn trë suÊt nªu nhËn xÐt vÒ trÞ

II. §iÖn trë suÊt - C«ng thøc §iÖn trë:1. §iÖn trë suÊt:+ §iÖn trë suÊt cña mét vËt liÖu (hay mét chÊt) cã trÞ sè b»ng §iÖn trë cña mét ®o¹n d©y dÉn h×nh trô ®îc lµm b»ng vËt liÖu ®ã cã chiÒu dµi 1m vµ cã tiÕt diÖn 1m2. - Ký hiÖu §iÖn trë suÊt:ρ

31

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký+ T×m hiÓu b¶ng ®iÖn trë suÊt (B¶ng 1 Sgk-26). Tr¶ lêi c©u hái cña GV.

+ Gi¶i C2 sgk-26

sè §iÖn trë suÊt cña kim lo¹i vµ hîp kim? ChÊt nµo cã §iÖn trë lín nhÊt, nhá nhÊt?+ §iÖn trë suÊt cña §ång lµ: 1,7. 10-8 Ωm cã nghÜa g×?.+Yªu cÇu HS gi¶i C2 sgk-

26

®äc lµ r«.- §¬n vÞ §iÖn trë suÊt: Ωm:¤m mÐt+ B¶ng §iÖn trë suÊt ë 20oC cña mét sè chÊt (B¶ng 1Sgk-26).+ VÝ dô: D©y constantan

dµi l=1m, S= 1mm2 cã §iÖn trë lµ: R =

4. Ho¹t ®éng 4: X©y dùng c«ng thøc tÝnh §iÖn trë theu yªu cÇu C3 Sgk-26+TÝnh R1, R2, R3 theo çc bíc.

+Rót ra c«ng thøc tÝnh §iÖn trë : R = ρ.+Nªu ®¬n vÞ ®o çc ®¹i lîng cã trong c«ng thøc.

+ Nªu l¹i ý nghÜa cña §iÖn trë suÊt ®Î tÝnh R1. (R1= ρ).

+ Nªu l¹i KL vÒ sù phô thuéc cña §iÖn trë vµo chiÒu dµi d©y dÉn ®Ó tÝnh R2 (R2= ρ.l).

+ Nªu l¹i KL vÒ sù phô thuéc cña §iÖn trë vµo tiÕt diÖn d©y dÉn ®Ó tÝnh R3 (R3= ρ.l/S).

+Tõ ®ã rót ra c«ng thøc tÝnh §iÖn trë : R = ρ.l/S.

+Nªu ®¬n vÞ ®o çc ®¹i lîng cã trong c«ng thøc.

2. C«ng thøc §iÖn trë: + Thùc hiÖn çc bíc:

Çc bíc

tÝnh

D©y dÉn ®-îc lµm tõ vËt liÖu cã §iÖn trë suÊt ρ

§trë d©y

dÉn (Ω)

ChiÒu dµi (m)

TiÕt diÖn (m2)

1. 1 12. l 13. l S

3.KÕt luËn:-§iÖn trë cña d©y dÉn ®îc tÝnh b»ng c«ng thøc:

R = ρ.

5. Ho¹t ®éng 5: VËn dông - Cñng cè - Híng dÉn vÒ nhµ:+ Gi¶i C4 Sgk-27:- Tr¶ lêi çc c©u hái cña GV:S = ? => R =?.

+ Tr¶ lêi çc c©u hái cñng cè bµi:+ Häc bµi gi¶i BT C5, C6 Sgk-27; ChuÈn bÞ TiÕt 10

+ Yªu cÇu HS gi¶i C4 SGK-27:- C«ng thøc tÝnh tiÕt diÖn trßn cña d©y dÉn theo ®êng kÝnh cña d©y?- ¸p dông c«ng thøc tÝnh §iÖn trë tÝnh §iÖn trë cña d©y dÉn?+ §Ò nghÞ HS tr¶ lêi çc c©u hái cñng cè: §¹i lîng nµo cho biÕt sù phô thuéc cña §T vµo vËt liÖu lµm d©y dÉn ? - C¨n cø vµo ®©u ®Ó biÕt chÊt nµy dÉn ®iÖn tèt h¬n chÊt kia?

III. VËn dông: C4 Sgk-27:l = 4m. Л = 3,14d= 1mm = 10-3mρ = 1,7. 10-8 Ω m R = ?

Lêi gi¶i :TiÕt diÖn trßn cña d©y lµ:S= Л .r2 = Л.d2/4 =3,14. 10-6/4¸p dông c«ng thøc tÝnh §iÖn trë ta cã R = ρ.l/S = ρ.l.4/ Л.d2

=1,7. 10-8.4.4/3,14. 10-6

32

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký- §iÖn trë cña d©y ®îc tÝnh theo CT nµo?

R= 0,087 Ω §¸p sè: R = 0,087Ω

33


TiÕt 10: BiÕn trë - §iÖn trë dïng trong kü thuËtA. Môc tiªu:

1. KiÕn thøc:

Nªu ®îc biÕn trë lµ g× vµ nªu ®îc nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña biÕn trë. M¾c

®îc biÕn trë vµo m¹ch ®iÖn ®Ó ®iÒu chØnh Cêng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua

m¹ch. NhËn ra ®îc çc §iÖn trë dïng trong kÜ thuËt (kh«ng yªu cÇu x¸c ®Þnh

trÞ sè cña §iÖn trë theo çc vßng mÇu).

2. KÜ n¨ng:

M¾c vµ vÏ s¬ ®å m¹ch ®iÖn cã sö dông biÕn trë.

3. Th¸i ®é:

Ham hiÓu biÕt; Sö dông an toµn ®iÖn. Trung thùc; CÈn thËn; yªu thÝch m«n

häc; Hîp t¸c nhãm.

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn1 BiÕn trë con ch¹y ,1 BiÕn trë than: Cã ®iÖn trë lín nhÊt 20(Ω) vµ chùu ®îc dßng ®iÖn cã cêng ®é lín nhÊt lµ 2A; 1Nguån ®iÖn, 1 kho¸, 1bãng ®Ìn 2,5V-1W, 7 ®o¹n d©y nèi; 3 §iÖn trë kÜ thuËt lo¹i cã ghi trÞ sè; 3 §iÖn trë kÜ thuËt lo¹i cã çc vßng mÇu.

1BiÕn trë tay quay cã ®iÖn trë lín nhÊt 20(Ω) vµ chùu ®îc dßng ®iÖn cã cêng ®é lín nhÊt lµ 2A.


Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng1. Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò - §Æt vÊn ®Ò bµi míi:+ Tr¶ lêi c©u hái cña GV:

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái:- §iÖn trë cña d©y dÉn phô thuéc vµo nh÷ng yÕu tè nµo?- ViÕt c«ng thøc tÝnh

34

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký+ Gi¶i BT C5 Sgk-27 §iÖn trë d©y dÉn ?

+ Yªu cÇu HS lµm C 5 Sgk-27:

2. Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu cÊu t¹o vµ h¹t ®éng cña biÕn trë:+ Thùc hiÖn C1 Sgk-28:

NhËn d¹ng çc lo¹i biÕn trë.

+ Thùc hiÖn C2, C3 Sgk-29: T×m hiÓu cÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña biÕn trë con ch¹y.+ Thùc hiÖn C4 Sgk-29: NhËn d¹ng ký hiÖu s¬ ®å cña biÕn trë

+ Yªu cÇu HS thùc hiÖn C1 Sgk §èi chiÕu TbÞ víi H10 Sgk-28 ®Ó chØ ra çc lo¹i biÕn trë?.

+ Híng dÉn HS quan s¸t biÕn trë con ch¹y, m« t¶ cÊu t¹o, nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña chóng. Thùc hiÖn C2, C3 Sgk-29 ?

+ §Ò nghÞ HS vÏ l¹i s¬ ®å çc biÕn trë H10.2 Sgk - 29 . Thùc hiÖn C4 Sgk - 29

I. BiÕn trë:1. T×m hiÓu cÊu t¹o vµ h¹t ®éng cña biÕn trë:+ Çc lo¹i biÕn trë: BiÕn trë con

ch¹y; BiÕn trë tay quay; BiÕn trë than.+ CÊu t¹o: Con ch¹y, hoÆc tay quay C. QuËn d©y b»ng hîp kim cã §iÖn trë suÊt lín (Nikªlin, Nicr«m) ®îc quÊn trªn mét lâi b»ng sø.+ Çch m¾c biÕn trë vµo m¹ch ®iÖn: M¾c biÕn trë nèi tiÕp vµo m¹ch ®iÖn bëi hai ®iÓm A vµ N (hoÆc A vµ M; B vµ N; B vµ M).+ Nguyªn t¾c ho¹t ®éng:- Khi m¾c biÕn trë vµo m¹ch ®iÖn bëi 2 chèt A vµ N. NÕu C di chuyÓn l¹i gÇn A th× l gi¶m => R gi¶m; nÕu C di chuyÓn ra xa A th× l t¨ng => R t¨ng.

35

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký3. Ho¹t ®éng 3: Sö dông biÕn trë ®Ó ®iÒu chØnh Cêng ®é dßng ®iÖn: + Tõng HS thùc hiÖn C5+ Nhãm HS thùc hiÖn C6:- Chó ý: khi ®Èy con ch¹y C vÒ ®iÓm N ®Ó biÕn trë cã §iÖn trë lín nhÊt tríc khi m¾c nã vµo m¹ch ®iÖn hoÆc tríc khi ®ãng K; Còng nh ph¶i dÞch chuyÓn con ch¹y nhÑ nhµng ®Ó tr¸nh bÞ mßn háng chç tiÕp xóc gi÷a cän ch¹y vµ cuËn d©y cña biÕn trë.+ Tr¶ lêi c©u hái cña GV:

+ Theo dâi HS vÏ s¬ ®å m¹ch ®iÖn H 10.3 Sgk vµ HDHS cã khã kh¨n.+ Quan s¸t vµ HDHS thùc hiÖn C6. §Æc biÖt lu ý HS khi ®Èy con ch¹y C vÒ ®iÓm N ®Ó biÕn trë cã §iÖn trë lín nhÊt tríc khi m¾c nã vµo m¹ch ®iÖn hoÆc tríc khi ®ãng K; Còng nh ph¶i dÞch chuyÓn con ch¹y nhÑ nhµng ®Ó tr¸nh bÞ mßn háng chç tiÕp xóc gi÷a cän ch¹y vµ cuËn d©y cña biÕn trë.+ Sau khi çc nhãm HS thùc hiÖn xong, ®Ò nghÞ ®¹i diÖn Tr¶ lêi C6.+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái:-BiÕn trë lµ g×? cã thÓ ®îc dïng ®Ó lµm g×?

2. Sö dông biÕn trë ®Ó ®iÒu chØnh Cêng ®é dßng ®iÖn:+ S¬ ®å m¹ch ®iÖn:

+ §iÒu chØnh biÕn trë:- DÞch chuyÓn con ch¹y C ®Ó ®Ìn s¸ng :- §Ìn s¸ng m¹nh nhÊt khi C ë vÞ trÝ nµo?3. KÕt luËn: BiÕn trë cã thÓ dïng ®Ó ®iÒu chØnh cêng ®é dßng ®iÖn trong m¹ch khi thay ®æi trÞ sè §iÖn trë cña nã.

4. Ho¹t ®éng 4: NhËn d¹ng hai lo¹i ®iÖn trë dïng trong kÜ thuËt:+ Tr¶ lêi c©u hái C7: vµ thùc hiÖn theo Y/c cña GV.

+ Tr¶ lêi c©u hái C8: nhËn biÕt hai lo¹i §iÖn trë KT theo çch ghi trÞ sè cña

chóng.

+ Cho HS quan s¸t mét sè §iÖn trë dïng trong KT.+ Yªu cÇu HS lµm C7 Sgk-30:- Híng dÉn HS: NÕu líp than hay líp kim lo¹i dïng ®Ó chÕ t¹o §TKT mµ rÊt máng th× çc líp nµy cã tiÕt diÖn nhá hay lín?. Khi ®ã çc líp nµy cã thÓ cã trÞ sè §iÖn trë nhá hay lín?+ Yªu cÇu HS ®äc trÞ sè cña mét

sè §iÖn trë KT:+ Cho HS quan s¸t §iÖn trë cã çc vßng mµu: NhËn biÕt çc mµu cña çc vßng trªn tõ ®ã cã thÓ tÝnh ®îc trÞ sè cña

II. Çc lo¹i ®iÖn trë dïng trong kÜ thuËt:1. CÊu t¹o:- Lµ mét líp than (Kim lo¹i) máng phñ ngoµi mét lâi çch ®iÖn (sø) 2. Ph©n lo¹i:- §iÖn trë cã ghi trÞ sè.- §iÖn trë cã çc vßng mµu:

36

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký§iÖn trë

5.Ho¹t ®éng 5: VËn dông-Cñng cè-Híng dÉn vÒ nhµ:+ Tr¶ lêi c©u hái C10:Tõ c«ng thøc: R = ρ.

=>l=

l= 9,091 m

N =

+ HDHS Tr¶ lêi c©u hái C10:- Tõ c«ng thøc: R = ρ.=>l=?- ChiÒu dµi cña 1 vßng d©y trªn lâi sø: l1=?- VËy sè vßng d©y: N = ?+ Yªu cÇu HS lµm bµi tËp 10.2; 10.3; 10.4 SBT

III. vËn dông:+ C10 Sgk-30:RM = 20 ; S = 0,5mm2 = = 0,5.10-6m2

= 1,1.10-6 md = 2cm = 0,02m.N =?

Lêi gi¶i :Tõ c«ng thøc: R = ρ.

=>l =

l= 9,091 mSè vßng d©y cña biÕn trë lµ;

N = (vßng)

TiÕt 11: Bµi tËp vËn dông §Þnh luËt «m vµ

c«ng thøc tÝnh §iÖn trë cña d©y dÉn

A. Môc tiªu:

1. KiÕn thøc:

VËn dông çc kiÕn thøc ®· häc: §Þnh luËt ¤m, c«ng thøc tÝnh §iÖn trë ®Ó

tÝnh çc ®¹i lîng cã liªn quan ®èi víi ®o¹n m¹ch gåm nhiÒu nh¸t ba §iÖn trë

m¾c nèi tiÕp, song song, hoÆc hçn hîp. ¸p dông gi¶i çc bµi tËp ®¬n gi¶n

vÒ ®o¹n m¹ch gåm nhiÒu nhÊt ba ®iÖn trë.

2.KÜ n¨ng:

Ph©n tÝch tæng hîp çc kiÕn thøc vÒ §Þnh luËt ¤m, c«ng thøc tÝnh §iÖn trë

3.Th¸i ®é:37

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ KýTrung thùc; Kiªn tr×

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn+Çc c«ng thøc: §Þnh luËt «m, C«ng thøc tÝnh ®iÖn trë

+Çc bµi tËp thÝch hîp


Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng1. Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò - §Æt vÊn ®Ò bµi míi:+ Tr¶ lêi c©u hái cña GV:- Cêng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn tØ lÖ thuËn víi H§T gi÷a hai ®Çu d©y dÉn, tØ lÖ nghÞch víi §iÖn trë cña d©y.- §iÖn trë d©y dÉn tØ lÖ thuËn víi chiÒu dµi, tØ lÖ nghÞch víi tiÕt diÖn vµ phô thuéc vµo chÊt liÖu lµm d©y dÉn.

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái:- Ph¸t biÓu vµ viÕt biÓu thøc cña §Þnh luËt ¤m?- §iÖn trë cña d©y dÉn phô thuéc nh÷ng g×? ViÕt c«ng thøc tÝnh ®iÖn trë cña d©y dÉn theo chiÒu dµi, tiÕt diÖn?

+ C«ng thøc §Þnh luËt ¤m:

I = + C«ng thøc tÝnh §iÖn trë :

R = ρ.

2. Ho¹t ®éng 2: Gi¶i BT1+ T×m hiÓu vµ ph©n tÝch ®Çu bµi ®Ó tõ ®ã x¸c ®Þnh ®îc çc bíc gi¶i bµi tËp + TÝnh §iÖn trë cña d©y dÉn. ¸p dông c«ng thøc R=ρ. =>R=1,1.10-6.

R=110

+ Yªu cÇu HS lµm bµi tËp 1:- Nªu râ tõ nh÷ng d÷ kiÖn ®· cho, ®Ó tÝnh ®-îc Cêng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn cÇn tÝnh ®¹i lîng nµo?

- ¸p dông c«ng thøc hay §Þnh luËt nµo ®Ó tÝnh ®îc §iÖn trë d©y dÉn?

1. Bµi tËp 1:l= 30m; =1,1.10-6 m; U= 220VS= 0,3 mm2=0,3.10-6 m2. I = ?

Lêi gi¶i:¸p dông c«ng thøc R = ρ.

=> §iÖn trë cña d©y dÉn lµ:R = 1,1.10-6. =110¸p dông §Þnh luËt ¤m ta cã Cêng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn lµ:I =

38

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký+ TÝnh Cêng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn:I = (A)

(A)

3. Ho¹t ®éng 3:Gi¶i bµi 2+ T×m hiÓu vµ ph©n tÝch

®Çu bµi ®Ó tõ ®ã x¸c ®Þnh ®îc çc bíc gi¶i bµi tËp+ T×m çch gi¶i c©u a:§Ó ®Ìn s¸ng b×nh thêng th× Cêng ®é dßng ®iÖn qua ®Ìn I=0,6A=> §iÖn trë m¹ch:

R= V× § n.t R2=> R= R1+R2=> R2=R -R1= 20-7,5

R2=12,5+ Nªu çch gi¶i c©u b:Tõ c«ng thøc R= ρ.=> L = = =75 (m)

§¸p sè: a.12,5b. 75m

+ Yªu cÇu HS ®äc kü ®Ò bµi nªu çch gi¶i bµi tËp HDHS:

- §Ìn vµ biÕn trë ®îc m¾c víi nhau nh thÕ nµo ?- §Ó ®Ìn s¸ng b×nh thêng th× dßng ®iÖn qua ®Ìn vµ biÕn trë cã cêng ®é b»ng bao nhiªu?- Khi ®ã ph¶i ¸p dông §Þnh luËt nµo ®Ó tÝnh ®îc HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu biÕn trë U2?- ¸p dông c«ng thøc nµo ®Ó tÝnh ®îc §iÖn trë R2?Çch 2:- §Ó ®Ìn s¸ng b×nh thêng th× dßng ®iÖn qua ®Ìn vµ biÕn trë cã cêng ®é b»ng bao nhiªu?Khi ®ã H§T gi÷a hai ®Çu ®Ìn b»ng bao nhiªu? => H§T gi÷a hai ®Çu biÕn trë ? ¸p dông c«ng thøc nµo ®Ó tÝnh ®îc §iÖn trë R2?+ R = ρ. => l= ?

2. Bµi tËp 2:R1= 7,5 ; I = 0,6 A

U = 12Va. R2=? (§Ìn s¸ng b×nh thêng)b. Rb= 30 ; S = 1mm2= 10-6m2. = 0,4.10-6 m; l = ?

Lêi gi¶i:a. §Ó ®Ìn s¸ng b×nh th-êng th× Cêng ®é dßng ®iÖn qua ®Ìn I = 0,6A => U® = I.R1 U® = 0,6.7,5= 4,5

(V)V× § n.t R2 => U2= U- U®; I2=I

U2=12 -4,5 = 7,5 (V).¸p dông §Þnh luËt ¤m ta cã §iÖn trë R2 cña biÕn trë lµ:

R2=

b. Tõ c«ng thøc R= ρ.=>

l= = =75 (m)

4. Ho¹t ®éng 4:Gi¶i bµi 3+ T×m hiÓu vµ ph©n tÝch ®Çu bµi ®Ó tõ ®ã x¸c ®Þnh ®îc çc bíc gi¶i bµi tËp+ Tõng HS tù lùc nghiªn cøu gi¶i c©u

+ Yªu cÇu HS ®äc kü ®Ò bµi nªu çch gi¶i bµi tËp.+ Híng dÉn HS:- V× §1//§2=> R12= ?- §iÖn trë cña d©y dÉn : Rd = ?- V× R12 n.t Rd => RMN= ?+ Híng dÉn HS gi¶i c©u b:

2. Bµi tËp 2:R1 = 600 ; R2 = 900 ; UMN =220Vl = 200 m; S = 0,2 mm2

a. RMN=? b. U1= ?; U2=?Gi¶i:a. V× §1//§2=>

39

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Kýa:V× §1 // §2 =>R12 =R12 = 360§iÖn trë cña d©y dÉn :Rd = 1,7.10-8.

= 17V× R12 n.t Rd => RMN = R12+ RdRMN = 360 +17 = 377 ( )

- Cêng ®é dßng ®iÖn qua m¹ch chÝnh: I = ?- V× R12 n.t Rd => I12 = Id = I =?=> UAB = ?- V× §1//§2=> U1=U2= ?+ NhËn xÐt, söa ch÷a nh÷ng sai sãt cña HS:

R12=§iÖn trë cña d©y dÉn :Rd = 1,7.10-8. = 17V× R12 n.t Rd => RMN= R12+ RdRMN= 360 +17 = 377 ( )

b. Cêng ®é dßng ®iÖn qua m¹ch chÝnh: I =

(A).V× R12 n.t Rd =>I12= Id= I = 0,583A=>UAB=I12.R12=0,58.360 = 210VV× §1 // §2=> U1=U2=UAB=210V


+ Yªu cÇu HS nªu çch gi¶i çc bµi tËp trªn: Çc c«ng thøc , §Þnh luËt ®· ¸p dông

+ Híng dÉn vÒ nhµ: Gi¶i çc BT 11.1;11.2

..............................................................................................

TiÕt 12: C«ng suÊt ®iÖnA. Môc tiªu:

1. KiÕn thøc:

Nªu ®îc ý nghÜa cña sè o¸t ghi trªn çc dông cô ®iÖn. VËn dông c«ng thøc

P = U.I ®Ó tÝnh mét ®¹i lîng khi biÕt çc ®¹i lîng cßn l¹i.

2. KÜ n¨ng:

Thu thËp th«ng tin

3.Th¸i ®é:

40

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ KýTrung thùc; CÈn thËn; yªu thÝch m«n häc.

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn1 ®Ìn 12V-3W (hoÆc 6V-3W); 1 ®Ìn 12V-6W (hoÆc 6V-6W)1 ®Ìn 12V-10W (hoÆc 6V-8W); 1 bé ®æi nguån 220V--6-12V1 kho¸; d©y dÉn; 1biÕn trë; 1Ampe kÕ; 1v«n kÕ

1 ®Ìn 220V-100W (hoÆc 6V-3W).

1 ®Ìn 220V-25W (hoÆc 12V-10W)


Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng1. Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò - §Æt vÊn ®Ò bµi míi:- NhËn xÐt: Hai ®Ìn ®îc sö dông ë cïng H§T 220V, nhng ®é s¸ng cña hai ®Ìn kh¸c nhau

+ BËt hai ®Ìn 220V-100W; 220V-25W. Yªu cÇu HS nhËn xÐt ®é s¸ng cña hai ®Ìn.+ Çc dông cô ®iÖn kh¸c còng cã thÓ ho¹t ®éng m¹nh yÕu kh¸c nhau. VËy c¨n cø vµo ®©u ®Ó x¸c ®Þnh møc ®é m¹nh yÕu kh¸c nhau nµy.

2. H§ 2: T×m hiÓu c«ng suÊt ®Þnh møc cña çc dông cô ®iÖn:+ Tõng HS thùc hiÖn çc ho¹t ®éng sau:a. T×m hiÓu sè v«n vµ sè o¸t trªn çc dông cô ®iÖn:- Quan s¸t, ®äc sè v«n vµ sè o¸t ghi trªn çc dông cô ®iÖn.- Quan s¸t TN cña GV NX møc ®é s¸ng (sù ho¹t ®éng m¹nh yÕu) - Thùc hiÖn C1 Sgk-34:Qua çc TN: Víi cïng

+ Cho HS quan s¸t çc lo¹i ®Ìn kh¸c nhau cã ghi sè v«n vµ sè o¸t.+ TiÕn hµnh TN Cho HS quan s¸t cho NX møc ®é s¸ng (sù ho¹t ®éng m¹nh yÕu) cña mét sè ®å dïng ®iÖn cã cïng sè v«n nhng sè o¸t kh¸c nhau.+ Yªu cÇu HS lµm C 1 Sgk-34:Víi cïng mét H§T ®Ìn nµo cã sè o¸t lín h¬n th× s¸ng m¹nh h¬n (hay yÕu h¬n), ®Ìn nµo cã sè o¸t nhá h¬n th× s¸ng yÕu h¬n(hay m¹nh h¬n)?.+ Híng dÉn HS VËn dông çc kiÕn thøc cña VL8 ®Ó

I. C«ng suÊt ®Þnh møc cña çc dông cô ®iÖn:1. Sè v«n vµ sè o¸t trªn çc dông cô ®iÖn:

2. ý nghÜa cña sè o¸t ghi trªn mçi dông cô ®iÖn:- Mçi dông cô ®iÖn khi ®îc sö dông víi H§T b»ng H§T ®Þnh møc, th× tiªu thô c«ng suÊt ®iÖn (gäi t¾t lµ c«ng suÊt)b»ng sè o¸t ghi trªn dông cô ®ã vµ ®îc gäi lµ c«ng suÊt ®Þnh møc .

41

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Kýmét H§T ®Ìn nµo cã sè o¸t lín h¬n th× s¸ng m¹nh h¬n, ®Ìn nµo cã sè o¸t nhá h¬n th× s¸ng yÕu h¬n.- VËn dông çc kiÕn thøc cña VL8 ®Ó Tr¶ lêi C2: O¸t lµ ®¬n vÞ ®o c«ng suÊt: 1W =

b. T×m hiÓu ý nghÜa sã o¸t ghi trªn çc dông cô ®iÖn:- Tr¶ lêi c©u hái cña GV - Tr¶ lêi c©u hái C3:

Tr¶ lêi C2 Sgk-34:O¸t lµ ®¬n vÞ ®o c«ng suÊt: 1W =?

+ Yªu cÇu HS kh«ng ®äc SGK suy nghÜ nªu ý nghÜa sã o¸t ghi trªn çc dông cô ®iÖn:-HDHS: §äc môc 2: Nªu ý nghÜa sã o¸t ghi trªn çc dông cô ®iÖn:

- C«ng suÊt ®Þnh møc cña mçi dông cô ®iÖn cho biÕt c«ng suÊt mµ dông cô ®ã tiªu thô khi ho¹t ®éng b×nh thêng.

3. Ho¹t ®éng 3: T×m c«ng thøc tÝnh c«ng suÊt ®iÖn:+ Tõng HS thùc hiÖn çc ho¹t ®éng sau:- §äc phÇn ®Çu cña môc II nªu môc tiªu cña TN:- T×m hiÓu s¬ ®å bè trÝ TN theo H 12.2 Sgk-35 vµ tiÕn hµnh çc bíc TN.§ãng K ®iÒu chØnh biÕn trë sao cho sè chØ cña V«n kÕ b»ng ®óng sè v«n ghi trªn ®Ìn.- §äc vµ ghi l¹i sè chØ cña Ampe kÕ khi ®ã - TÝnh tÝch U.I

- Tr¶ lêi c©u hái C4Sgk-35

+ Yªu cÇu HS:- Nªu môc tiªu thÝ nghiÖm ?- Nªu çc bíc tiÕn hµnh TN víi s¬ ®å H12.2 Sgk-35 ?+ Theo dâi, HDHS tiÕn hµnh TN theo çc bíc:- L¾p m¹ch ®iÖn theo s¬ ®å H12.2 Sgk-35.- §ãng K ®iÒu chØnh biÕn trë sao cho sè chØ cña V«n kÕ b»ng ®óng sè v«n ghi trªn ®Ìn.- §äc vµ ghi l¹i sè chØ cña Ampe kÕ khi ®ã - TÝnh tÝch U.I- So s¸nh tÝch U.I víi sè o¸t ghi trªn ®Ìn=> NhËn xÐt


II. C«ng thøc tÝnh c«ng suÊt ®iÖn:1. ThÝ nghiÖm:+ Dông cô:+ TiÕn hµnh:- L¾p m¹ch ®iÖn theo s¬ ®å H12.2 Sgk-35.- §ãng K ®iÒu chØnh biÕn trë sao cho sè chØ cña V«n kÕ b»ng ®óng sè v«n ghi trªn ®Ìn.- §äc vµ ghi l¹i sè chØ cña Ampe kÕ khi ®ã - TÝnh tÝch U.I- So s¸nh tÝch U.I víi sè o¸t ghi trªn ®Ìn:

LÇn TN

Sè ghi trªn ®Ìn I

(A) U.IP(W)

U(V)

§1§2

42

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký+NhËn xÐt:-TÝch U.I b»ng sè o¸t ghi trªn çc ®Ìn

-Tr¶ lêi c©u hái C5Sgk-36Tõ c«ng thøc §L ¤m: U=I.R=> p = I.I.R=I2.R p = =

+Yªu cÇu HS Nªu çch tÝnh c«ng suÊt ®iÖn cña ®o¹n m¹ch?

+HDHS tõ c«ng thøc p = U.I => çc c«ng thøc cÇn cã?Tõ c«ng thøc: U=I.R=> p =?=> p =?

+ NhËn xÐt:- TÝch U.I b»ng sè o¸t ghi trªn çc ®Ìn2. C«ng thøc tÝnh c«ng suÊt ®iÖn:+ C«ng suÊt tiªu thô cña mét dông cô ®iÖn( hoÆc cña mét ®o¹n m¹ch ®iÖn) b»ng tÝch cña HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu dông cô ®ã (®o¹n m¹ch ®ã) vµ Cêng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua nã:+ C«ng thøc tÝnh c«ng suÊt ®iÖn:

p = U.IP : §o b»ng o¸t (W)U: §o b»ng v«n (V) 1W =

1V. 1AI: §o b»ng am pe (A)+Tõ c«ng thøc §L ¤m: U=I.R=> p = I.I.R=I2.R = =

5. Ho¹t ®éng 5: VËn dông - Cñng cè - Híng

dÉn vÒ nhµ:+ Tr¶ lêi c©u hái C6, C7.+ Tr¶ lêi c©u hái cña GV:+ VN: Häc vµ gi¶ çc bµi tËp C8 Sgk-36; 12.1,12.2,12.3 SBT

+ Yªu cÇu HS lµm C 6, C7 Sgk-36:

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái:- Trªn mét dông cô ®iÖn cã ghi 220V - 1000W. Cho biÕt ý nghÜa çc con sè ®ã.- Nªu çch tÝnh c«ng suÊt ®iÖn cña mét ®o¹n m¹ch?+ Híng dÉn vÒ nhµ: Yªu cÇu HS lµm C8 SGK

III. VËn dông:C6 SGK-36:

I 0,341 A; R = 645 Cã thÓ dïng cÇu ch× lo¹i 0,5A cho ®Ìn nµyC7 Sgk-36:P = 48W; R = 30

TiÕt13: §iÖn n¨ng - C«ng cña dßng ®iÖn

43

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ KýA. Môc tiªu:

1. KiÕn thøc:

Nªu ®îc vÝ dô chøng tá dßng ®iÖn cã n¨ng lîng. Nªu ®îc dông cô ®o ®iÖn

n¨ng tiªu thô lµ cång t¬ ®iÖn vµ mçi sè ®Õm cña c«ng t¬ ®iÖn lµ mét

kil«oat giê (kW.h). ChØ ra ®îc sù chuyÓn ho¸ çc d¹ng n¨ng lîngtrong ho¹t

®éng cña çc dông cô ®iÖn: §Ìn ®iÖn, bµn lµ, qu¹t ®iÖn...

2. KÜ n¨ng:

VËn dông c«ng thøc A = P.t = U.I.t ®Ó tÝnh mét ®¹i lîng khi biÕt çc ®¹i lîng

kia.

3. Th¸i ®é:


B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn 1 c«ng t¬ ®iÖn 1 c«ng t¬ ®iÖn


Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng1. Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò - §Æt vÊn ®Ò bµi míi:Bµi 12.2 SBT:

a) Bãng ®Ìn ghi 12V-6W cã nghÜa lµ ®Ìn ®îc dïng ë H§T ®Þnh møc lµ 12V, khi ®ã ®Ìn tiªu thô c«ng suÊt ®Þnh møc lµ 6W

+ Yªu cÇu HS gi¶i bµi 12.2 SBT

+ Khi nµo mét vËt cã n¨ng

lîng? Dßng ®iÖn cã mang n¨ng lîng kh«ng?

Bµi 12.2 SBT:b) ¸p dông c«ng thøc: P=U.I=>

c) §iÖn trë cña ®Ìn khi s¸ng b×nh thêng:

2. Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu n¨ng l-


I. §iÖn n¨ng:1. Dßng ®iÖn cã mang

44

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Kýîng cña dßng ®iÖn:+ Tr¶ lêi c©u hái C1 Sgk:- Dßng ®iÖn thùc hiÖn c«ng c¬ häc trong çc ho¹t ®éng cña M¸y khoan, m¸y b¬m níc.- Dßng ®iÖn cung cÊp nhiÖt lîng trßn çc ho¹t ®éng cña Má hµn ®iÖn, nåi c¬m ®iÖn vµ bµn lµ ®iÖn.+ Tr¶ lêi c©u hái cña GV:

- Dßng ®iÖn thùc hiÖn c«ng c¬ häc trong çc ho¹t ®éng cña nh÷ng dông cô ®iÖn nµo?§iÒu g× chøng tá c«ng c¬ häc ®îc thùc hiÖn trong ho¹t ®éng cña çc dông cô nµy?- Dßng ®iÖn cung cÊp nhiÖt lîng trßn çc ho¹t ®éng cña nh÷ng dông cô ®iÖn nµo? ?§iÒu g× chøng tá nhiÖt lîng ®îc cung cÊp trong ho¹t ®éng cña çc dông cô nµy?+ Nªu KÕt luËn dßng ®iÖn cã n¨ng lîng, th«ng b¸o KN §iÖn n¨ng

n¨ng lînga.VÝ dô:b. NhËn xÐt:- Dßng ®iÖn cã mang n¨ng lîng v× nã cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn c«ng, còng nh cã thÓ lµm biÕn ®æi nhiÖt n¨ng cña vËt. N¨ng lîng ®ã gäi lµ §iÖn n¨ng.

3. Ho¹t ®éng 3: T×m hiÓu sù chuyÓn ho¸ ®iÖn n¨ng thµnh çc d¹ng n¨ng lîng kh¸c:+ Çc nhãn Tr¶ lêi C2:+ Ç nh©n Tr¶ lêi C3:+ Nªu KÕt luËn vµ nh¾c l¹i KN HiÖu suÊt ®· ®îc ho¹ ë líp 8:

+ Yªu cÇu HS lµm viÖc theo nhãm, th¶o luËn ®Ó chØ ra vµ ®iÒn vµo b¶ng 1 Sgk-37 çc d¹ng n¨ng l-îng ®îc biÕn ®æi tõ §iÖn n¨ng.+ Yªu cÇu HS lµm C 3 Sgk-38:+ Nªu nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ c©u tr¶ lêi cña HS.+ Yªu cÇu HS nªu KN HiÖu suÊt ®· ®îc häc L8 vµ vËn dông cho çc tr-êng hîp C3:

2. Sù chuyÓn ho¸ ®iÖn n¨ng thµnh çc d¹ng n¨ng lîng kh¸c:a. VÝ dô:§iÖn n¨ng NhiÖt n¨ng vµ NLAS(§Ìn d©y tãc, §Ìn èng, §Ìn LED.)§iÖn n¨ng NhiÖt n¨ng (Nåi c¬m ®iÖn, bµn lµ ®iÖn....)§iÖn n¨ng NhiÖt n¨ng , C¬ n¨ng(M¸y b¬m níc, qu¹t ®iÖn....)b. NhËn xÐt:3. KÕt luËn:

4. Ho¹t ®éng 4: T×m hiÓu c«ng cña dßng ®iÖn, c«ng thøc tÝnh vµ dông cô ®o c«ng cña dßng ®iÖn:+ Tr¶ lêi c©u hái C4:P= => A = P.t

+ Th«ng b¸o vÒ c«ng cña dßng ®iÖn.+ Yªu cÇu HS nªu mph gi÷a c«ng A vµ c«ng suÊt P?

+ §Ò nghÞ HS nªu çch tÝnh c«ng cña dßng

II. C«ng cña dßng ®iÖn:1. C«ng cña dßng ®iÖn:C«ng cña dßng ®iÖn s¶n ra trong mét ®o¹n m¹ch lµ sè ®o lîng ®iÖn n¨ng mµ ®o¹n m¹ch ®ã tiªu thô ®Ó chuyÓn ho¸ thµnh çc d¹ng n¨ng lîng

45

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký- C«ng suÊt ®Æc tr-ng cho tèc ®é sinh c«ng ®îc tÝnh

b»ng c«ng thùc hiÖn ®îc trong mét ®¬n vÞ thêi gian+ Tr¶ lêi c©u hái C5:P= => A = P.tMÆt kh¸c P = U.I=> C«ng cña dßng ®iÖn:A = P.t = U.I.t

+ §äc phÇn giíi thiÖu vÒ c«ng t¬ ®iÖn Sgk; Tr¶ lêi c©u hái C6- Mçi sè ®Õm cña c«ng t¬ ®iÖn: 1kWh

®iÖn? Nªu ®¬n vÞ tÝnh çc ®¹i lîng trong c«ng

thøc ?

+ Yªu cÇu HS lµm C6: Cho biÕt mçi sè ®Õm cña c«ng t¬ ®iÖn trong mçi trêng hîp øng víi lîng ®iÖn n¨ng tiªu thô lµ bao nhiªu?

kh¸c:2. C«ng thøc tÝnh c«ng cña

dßng ®iÖnTa cã: P = => A = P.tMÆt kh¸c P = U.I=> C«ng cña dßng ®iÖn ®îc tÝnh theo c«ng thøc :

A = P.t = U.I.tp : §o b»ng o¸t (W)U: §o b»ng v«n (V) I: §o b»ng am pe (A)t: ®o b»ng gi©y (s)A: ®o b»ng Jun (J)

1J = 1W.1s = 1V.1A.1s1kWh = 1000W.3600s = 3,6.106J3. §o c«ng cña dßng ®iÖn:-Dông cô ®o c«ng cña dßng ®iÖn lµ C«ng t¬ ®iÖn;Mçi sè ®Õm cña c«ng t¬ ®iÖn: 1kWh

5. Ho¹t ®éng 5:VËn dông - Cñng cè - Híng dÉn vÒ nhµ:+ Tr¶ lêi c©u hái C7:V× ®Ìn ®îc sö dông ë H§T U= 220V = U®Nªn c«ng suÊt tiªu thô P =P® = 5W= 0,075 kWhLîng ®iÖn n¨ng ®Ìn sö dông:

A=P.t = 0,075. 4=0,3 kWh

Khi ®ã sè ®Õm cña c«ng t¬ ®iÖn lµ 0,3 sè.+ Tr¶ lêi c©u hái C8:VÒ nhµ:

+ Yªu cÇu HS lµm C7; C8; Híng dÉn HS:C7: §Ìn sö dông lîng ®iÖn n¨ng:

A = P.t = ?Khi ®ã sè ®Õm cña c«ng t¬ ®iÖn lµ bao nhiªu sè?C8: Lîng ®iÖn n¨ng mµ bÕp sö dông :

A = 1,5 kWh = ?JC«ng suÊt cña bÕp ®iÖn lµ:

P = kW= ?WCêng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua bÕp

I= = ?

III. VËn dông:C7 Sgk-39: V× ®Ìn ®îc sö dông ë H§T

U= 220V = U®Nªn c«ng suÊt tiªu thô

P = P®= 75W = 0,075 kWh

Lîng ®iÖn n¨ng ®Ìn sö dông:A = P.t = 0,075 . 4 = 0,3

kWhKhi ®ã sè ®Õm cña c«ng t¬ ®iÖn lµ 0,3 sè.C8 Sgk-39:Lîng ®iÖn n¨ng mµ bÕp sö dông :

A = 1,5 kWh = 5,4. 106JC«ng suÊt cña bÕp ®iÖn lµ:

46

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ KýP = kW= 0,75 kW =

750WCêng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua bÕp

I= = 3,41 A

TiÕt14: Bµi tËp vÒ c«ng suÊt vµ ®iÖn n¨ng sñ dông

A. Môc tiªu:

1. KiÕn thøc:

Gi¶i ®îc çc bµi tËp tÝnh c«ng suÊt ®iÖn vµ ®iÖn n¨ng tiªu thô ®èi víi çc

dông cô ®iÖn m¾c nèi tiÕp vµ m¾c song song.

2. KÜ n¨ng:

Ph©n tÝch, tæng hîp kiÕn thøc; Gi¶i çc bµi tËp ®Þnh lîng.

3. Th¸i ®é:


B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn¤n tËp çc kiÕn thøc: §Þnh luËt ¤m; C«ng suÊt ®iÖn n¨ng tiªu thô

-Çc bµi tËp thÝch hîp

C. Çc ho¹t ®éng d¹y - häc:


47

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký1. Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò - §Æt vÊn ®Ò bµi míi:+ Tr¶ lêi c©u hái cña GV:+ BT §Þnh luËt ¤m:I = => U = I.R; R =

+ BT tÝnh c«ng suÊt:P = U.I = I2.R= .

+ BT tÝnh ®iÖn n¨ng tiªu thô:A = P.t = U.I.t == I2.R.t= .t.

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái:- Ph¸t biÓu vµ viÕt biÓu thøc cña §Þnh luËt ¤m?- ViÕt c«ng thøc tÝnh c«ng cña dßng ®iÖn?- ViÕt c«ng thøc tÝnh c«ng suÊt tiªu thô cña çc ®å dïng ®iÖn- Nªu ®Æc ®iÓm cña ®o¹n m¹ch nèi tiÕp; song song ?

+ BT §Þnh luËt ¤m:I = => U = I.R; R =

+ BT tÝnh c«ng suÊt:P = U.I = I2.R= .

+BT tÝnh ®iÖn n¨ng tiªu thô:

A = P.t = U.I.t = I2.R.t= .t.

R1nt R2 R1//R2I1=I2= I

U1+U2= U

R1+ R2= R

I1+ I2 = IU1= U2= U

2. Ho¹t ®éng 2:Gi¶i bµi 1+ T×m hiÓu vµ ph©n tÝch ®Çu bµi ®Ó tõ ®ã x¸c ®Þnh ®îc çc bíc gi¶i bµi tËp:a. ¸p dông §Þnh luËt ¤m ta cã §iÖn trë cña ®Ìn: R = = 645

¸p dông c«ng thøc P = U.I = 220.341.10-3=75W.b. ¸p dông c«ng thøc A = P.t => §iÖn n¨ng ®Ìn ®· tiªu thô: A=75.120.3600=324. 105 JA = 75.10-3.120 = 9 kWh

+ Híng dÉn HS gi¶i Bµi tËp 1:+ Bµi to¸n cho biÕt g×? Ph¶i t×m g×?.a. ¸p dông §Þnh luËt ¤m ta cã §iÖn trë cña ®Ìn:

R = ? ¸p dông c«ng thøc P = ?=>P = ?.b. ¸p dông c«ng thøc A = P.t=> §iÖn n¨ng ®Ìn ®· tiªu thô: A = ? JA = ? kWh

1. Bµi tËp 1:U = 220V; I = 341mAa. R=?; P = ?b. t= 4.30 = 120h; A = ? (J); (kWh)

Lêi gi¶ia. ¸p dông §Þnh luËt ¤m ta cã §iÖn trë cña ®Ìn:

R = = 645 ¸p dông c«ng thøc P = U.I=>

P = 220.341.10-3=75W.b. ¸p dông c«ng thøc A = P.t=> §iÖn n¨ng ®Ìn ®· tiªu thô:

A = 75.120.3600= 324. 105 J

A = 75.10-3.120 = 9 kWh

3. Ho¹t ®éng 3:Gi¶i bµi 2+T×m hiÓu vµ ph©n

+ Híng dÉn HS gi¶i bµi tËp 2:a. K ®ãng ®Ìn s¸ng b×nh

2. Bµi tËp 2:§ n.t Rx ;U®=6V; P®=4,5W; U = 9V

48

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ KýtÝch ®Çu bµi ®Ó tõ ®ã x¸c ®Þnh ®îc çc bíc gi¶i bµi tËp+ K ®ãng ®Ìn s¸ng b×nh thêng nªn H§T gi÷a hai ®Çu cña ®Ìn: U = U® = 6V vµ c«ng suÊt tiªu thô cña ®Ìn P = P® = 4,5W => I = = 0,75A.

thêng nªn H§T gi÷a hai ®Çu cña ®Ìn: U = U® = 6V vµ c«ng suÊt tiªu thô cña ®Ìn P = P® = 4,5W => C§D§ qua ®Ìn :I = ?b. V× Rx n.t § => Ix= I= 0,75A§iÖn trë cña ®Ìn: R®=?§.trë toµn m¹ch:R = ?§.trë cña biÕn trë:Rx=?C«ng suÊt tiªu thô ®iÖn n¨ng cña biÕn trë Px = Ux.Ix=?c. C«ng cña dßng ®iÖn s¶n ra ë biÕn trë : Ax= ?C«ng cña dßng ®iÖn s¶n ra ë toµn m¹ch: A = ?

a. I = ? b. Rx=?; Px=?c. t = 10phót; Ax=? A= ?

Lêi gi¶i:a. K ®ãng ®Ìn s¸ng b×nh thêng nªn H§T gi÷a hai ®Çu cña ®Ìn: U=U®= 6V vµ c«ng suÊt tiªu thô cña ®Ìn P= P®= 4,5W=> C§D§ qua ®Ìn :I= = 0,75A.b.V× Rx n.t § => Ix= I= 0,75A§iÖn trë cña ®Ìn: R®=

=8§.trë toµn m¹ch:R =

= 12§.trë cña biÕn trë:Rx=12-8 = 4C«ng suÊt tiªu thô ®iÖn n¨ng cña biÕn trë Px = Ux.Ix=Ix2.Rx= 2,25 Wc. C«ng cña dßng ®iÖn s¶n ra ë biÕn trë : Ax= Px.t = 1350 (J)C«ng cña dßng ®iÖn s¶n ra ë toµn m¹ch: A = P.t =

U.I.t = 4 050 (J)

4. Ho¹t ®éng 4:Gi¶i bµi 3+ T×m hiÓu vµ ph©n tÝch ®Çu bµi ®Ó tõ ®ã x¸c ®Þnh ®îc çc bíc gi¶i bµi tËp.+ Tù lùc gi¶i phÇn aR1= R2=

R =

+ Híng dÉn HS Tr¶ lêi bµi tËp 3 Sgk - 41:§ // BL: U1=U2 =U = 220V nªn c«ng suÊt tiªu thô thùc tÕ cña çc thiÕt bÞ ®Òu b»ng c«ng suÊt ®Þnh møc. Khi ®ã ®iÖn trë cña:§Ìn: R1=?Bµn lµ: R2= ?§Ìn m¾c nh thÕ nµo víi bµn lµ? => §iÖn trë toµn m¹ch: R =?+.§iÖn n¨ng tiªu thô trong

3. Bµi tËp 3:§: U1= 220V; P1= 100WBL:U2= 220V; P2=1 000WU = 220V.a. VÏ s¬ ®å m¹ch ®iÖn; R = ? b. t = 1giê; A = ? (J); (kWh).

Lêi gi¶i:

a. R1=

R2=

49


A = U.I.t===1,1.36.106= 396.104 J

1 giê:A = ? =>R =

b.§iÖn n¨ng tiªu thô trong 1 giê:A = U.I.t=

A= 1,1.36.106= 396.104 J5. Ho¹t ®éng 5: VËn dông-Cñng cè-VÒ nhµ:

+¤n tËp çc kiÕn thøc cã liªn quan ®Ó gi¶i çc bµi tËp trªn. ¸p dông gi¶i çc bµi tËp trong SBT

TiÕt15: Thùc hµnh x¸c ®Þnh c«ng suÊt vµ ®iÖn n¨ng cña çc dông cô ®iÖn

A. Môc tiªu:

1. KiÕn thøc:

X¸c ®Þnh ®îc c«ng suÊt cña çc dông cô ®iÖn b»ng V«n kÕ vµ ampe kÕ

2. KÜ n¨ng:

M¾c m¹ch ®iÖn, sö dông çc dông cô ®o ®iÖn: Ampe kÕ, V«n kÕ; Lµm vµ

viÕt b¸o ço thùc hµnh.

3. Th¸i ®é:


B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn-1 Bé ®æi nguån; 1 kho¸; 9 ®o¹n d©y nèi; 1 ampe kÕ; 1v«n kÕ; 1 bãng ®Ìn pin 2,5V-1W; 1 qu¹t ®iÖn nhá 2,5V; 1 biÕn trë-1B¸o ço thùc hµnh

Dông cô cho çc nhãm HS


50


Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng1. Ho¹t ®éng 1: Tr×nh bµy viÖc chuÈn bÞ b¸o ço TH; Tr¶ lêi c©u hái lÝ thuyÕt cña bµi TH:+ Tr¶ lêi c©u hái chuÈn bÞ+ C«ng suÊt P cña mçi dông cô ®iÖn hoÆc cña mét ®o¹n m¹ch: P= U.I+ §o H§T b»ng V«n kÕ; M¾c V«n kÕ song song víi m¹ch cÇn ®o, sao cho chèt (+) cña V«n kÕ m¾c vÒ phÝa cùc + nguån ®iÖn+ §o C§D§ b»ng Ampe kÕ; M¾c Ampe kÕ nèi tiÕp víi m¹ch cÇn ®o , sao cho chèt (+) cña Ampe kÕ m¾c vÒ phÝa cùc + cña nguån ®iÖn

+ Lµm viÖc c¶ líp ®Ó KiÓm tra phÇn chuÈn bÞ lÝ thuyÕt cña HS cho bµi TH.+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái nªu ra ë phÇn I SGK.+ KiÓm tra viÖc chuÈn bÞ mÉu b¸o ço TH.

1. Tr¶ lêi c©u hái:+ C«ng suÊt P cña mçi dông cô ®iÖn hoÆc cña mét ®o¹n m¹ch:

P= U.I+ §o HiÖu ®iÖn thÕ b»ng V«n kÕ; M¾c V«n kÕ song song víi m¹ch cÇn ®o, sao cho chèt (+) cña Von kÕ m¾c vÒ phÝa cùc + cña nguån ®iÖn+ §o Cêng ®é dßng ®iÖn b»ng Ampe kÕ; M¾c Ampe kÕ nèi tiÕp víi m¹ch cÇn ®o Cêng ®é dßng ®iÖn, sao cho chèt (+) cña Ampe kÕ m¾c vÒ phÝa cùc + cña nguån ®iÖn

2. Ho¹t ®éng 2: TH X¸c ®Þnh c«ng suÊt cña ®Ìn:+ Tõng nhãm HS th¶o luËn ®Ó nªu çch tiÕn hµnh TN X¸c ®Þnh c«ng suÊt cña ®Ìn ®iÖn:+ Tõng nhãm HS thùc hiÖn çc bíc nh ®· HD trong môc 1 phÇn II Sgk

+ §Ò nghÞ HS nªu çch tiÕn hµnh TN ®Ó x¸c ®Þnh c«ng suÊt cña bãng ®Ìn:+ KiÓm tra, híng dÉn çc nhãm HS m¾c ®óng Ampe kÕ vµ V«n kÕ, còng nh ®iÒu chØnh biÕn trë ®Ó cã ®îc HiÖu ®iÖn thÕ ®Æt vµo hai ®Çu bãng ®Ìn ®óng nhyªu cÇu ghi trong b¶ng 1 Sgk-43 cña mÉu b¸o ço.

2. X¸c ®Þnh c«ng suÊt cña bãng ®Ìn pin:+ M¾c m¹ch ®iÖn theo s¬ ®å H 15.1 §iÒu chØnh biÕn trë ë g.trÞ lín nhÊt.+ §ãng K ®iÒu chØnh biÕn trë theo çc gi¸ trÞ HiÖu ®iÖn thÕ ®· cho trong b¶ng+ §äc, ghi l¹i sè chØ cña Ampe kÕ.+ TÝnh c«ng suÊt tiªu thô cña ®Ìn+ Ghi kÕt qu¶ vµo b¶ng 1:

H§T(V)

I (A) CS (W)

51

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký1. U1=1,0 I1= P1=2. U2=1,5 I2= P2=3. U3=2,0 I3= P3=

3. Ho¹t ®éng 3: TH X¸c ®Þnh c«ng suÊt cña qu¹t+ Tõng nhãm HS thùc hiÖn çc bíc nh ®· HD trong môc 2 phÇn II Sgk

+KiÓm tra, híng dÉn çc nhãm HS m¾c ®óng Ampe kÕ vµ V«n kÕ, còng nh ®iÒu chØnh biÕn trë ®Ó cã ®îc HiÖu ®iÖn thÕ ®Æt vµo hai ®Çu qu¹t ®iÖn ®óng nh yªu cÇu ghi trong b¶ng 2 Sgk-43 cña mÉu b¸o ço.

3.X¸c ®Þnh c«ng suÊt cña qu¹t ®iÖn:+M¾c m¹ch ®iÖn theo s¬ ®å H 15.1 §iÒu chØnh biÕn trë ë g.trÞ lín nhÊt.+§ãng K ®iÒu chØnh biÕn trë theo çc gi¸ trÞ HiÖu ®iÖn thÕ ®· cho trong b¶ng 2; +§äc, ghi l¹i sè chØ cña Ampe kÕ.+TÝnh c«ng suÊt tiªu thô cña ®Ìn+Ghi kÕt qu¶ vµo b¶ng 2:LÇnT

NH§T(V

) I (A) CS (W)

1. U1=2,5 I1= P1=2. U2=2,5 I2= P2=3. U3=2,5 I3= P3=

4. Ho¹t ®éng 4: Hoµn chØnh b¸o ço TH VÒ nhµ:+ ¤n tËp çc kiÕn thøc, ¸p dông gi¶i çc bµi tËp trong SBT.

+ NhËn xÐt ý thøc, th¸i ®é vµ t¸c phong lµm viÖc cña çc nhãm.

MÉu b¸o ço thùc hµnh1. Tr¶ lêi c©u hái:a. C«ng suÊt P cña mét dông cô ®iÖn hoÆc cña mét ®o¹n m¹ch ®iÖn liÖn hÖ víi H§T U vµ C§D§ I b»ng hÖ thøc: ..........c. §o H§T b»ng dông cô g×? M¾c dông cô nµy nh thÕ nµo vµo m¹ch ®iÖn cÇn ®o?......................................................................................................................................................b. §o C§D§ b»ng dông cô g×? M¾c dông cô nµy nh thÕ nµo vµo m¹ch ®iÖn cÇn ®o?............................................................................................................................................................2. X¸c ®Þnh c«ng suÊt cña bãng ®Ìn pin:

52

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ KýLÇnT

N H§T(V) I (A) C«ng suÊt P (W)1. U1=1,0 I1= P1=2. U2=1,5 I2= P2=3. U3=2,0 I3= P3=

+ NhËn xÐt:............................................................................................................................................................3. X¸c ®Þnh c«ng suÊt cña qu¹t ®iÖn:LÇnT

N H§T(V) I (A) C«ng suÊt P (W)

1. U1=2,5 I1= P1=2. U2=2,5 I2= P2=3. U3=2,5 I3= P3=

+ NhËn xÐt:

TiÕt16: §Þnh luËt Jun - Len-X¬A. Môc tiªu:

+ Nªu ®îc t¸c dông cña dßng ®iÖn: Khi cã dßng ®iÖn ch¹y qua vËt dÉn

th«ng thêng th× mét phÇn hay toµn bé ®iÖn n¨ng ®îc biÕn ®æi thµnh

nhiÖt n¨ng.

+ Ph¸t biÓu ®îc §Þnh luËt Jun-Lenx¬ vµ vËn dông ®îc §Þnh luËt nµy ®Ó gi¶i

çc bµi tËp vÒ t¸c dông nhiÖt cña dßng ®iÖn.

B. ChuÈn bÞ:


Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng1. Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò - §Æt vÊn ®Ò bµi míi:

- KÓ tªn ba dông cô biÕn ®æi ®iÖn n¨ng thµnh nhiÖt n¨ng vµ quang n¨ng: ba dông cô biÕn ®æi ®iÖn n¨ng thµnh nhiÖt n¨ng vµ c¬ n¨ng:

2. Ho¹t ®éng 2: + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u I. Trêng hîp ®iÖn n¨ng

53

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ KýT×m hiÓu sù biÕn ®æi ®iÖn n¨ng thµnh nhiÖt n¨ng:+ KÓ tªn ba dông cô biÕn ®æi ®iÖn n¨ng thµnh nhiÖt n¨ng vµ quang n¨ng:+ KÓ tªn ba dông cô biÕn ®æi ®iÖn n¨ng thµnh nhiÖt n¨ng vµ c¬ n¨ng:+ KÓ tªn ba dông cô biÕn ®æi toµn bé ®iÖn n¨ng thµnh nhiÖt n¨ng:+ Tr¶ lêi c©u hái cña GV:Bé phËn chÝnh lµ d©y dÉn b»ng hîp kim cã ®iÖn trë suÊt lín (Nikªli, Constantan)

hái:- KÓ tªn ba dông cô biÕn ®æi ®iÖn n¨ng thµnh nhiÖt n¨ng vµ quang n¨ng:- KÓ tªn ba dông cô biÕn ®æi ®iÖn n¨ng thµnh nhiÖt n¨ng vµ c¬ n¨ng:

- KÓ tªn ba dông cô biÕn ®æi toµn bé ®iÖn n¨ng thµnh nhiÖt n¨ng:- CÊu t¹o chung cña çc thiÕt bÞ ®iÖn biÕn ®æi toµn bé ®iÖn n¨ng thµnh nhiÖt n¨ng cã ®Æc ®iÓm g×?

biÕn ®æi thµnh nhiÖt n¨ng:1. Mét phÇn ®iÖn n¨ng biÕn ®æi thµnh nhiÖt n¨ng:+ Ba dông cô biÕn ®æi ®iÖn n¨ng thµnh nhiÖt n¨ng vµ quang n¨ng:- §Ìn LED; §Ìn sîi ®èt; §Ìn èng+ Ba dông cô biÕn ®æi ®iÖn n¨ng thµnh nhiÖt n¨ng vµ c¬ n¨ng:- Qu¹t ®iÖn, M¸y b¬m n-íc,.2. Toµn bé ®iÖn n¨ng biÕn ®æi thµnh nhiÖt n¨ng:+ Ba dông cô biÕn ®æi toµn bé ®iÖn n¨ng thµnh nhiÖt n¨ng:- Bµn lµ ®iÖn; BÕp ®iÖn; Má hµn + Bé phËn chÝnh lµ d©y dÉn b»ng hîp kim cã ®iÖn trë suÊt lín (Nikªli, Constantan)

3. Ho¹t ®éng 3: X©y dùng hÖ thøc biÓu thÞ §Þnh luËt Jun-Lenx¬:- Ta cã: A = I2.R.tmÆt kh¸c A = Q

=> Q = I2.R.t

+ Híng dÉn HS x©y dùng hÖ thøc biÓu thÞ §Þnh luËt:- XÐt trêng hîp toµn bé ®iÖn n¨ng biÕn ®æi hoµn toµn thµnh nhiÖt n¨ng:- §iÖn n¨ng tiªu thô ®îc tÝnh nh thÕ nµo ?- ¸p dông §Þnh luËt b¶o toµn vµ chuyÓn ho¸ n¨ng lîng tÝnh Q=?

II. §Þnh luËt Jun - Len-x¬:1. HÖ thøc cña ®Þnh luËt:+ Trong trêng hîp toµn bé ®iÖn n¨ng biÕn ®æi hoµn toµn thµnh nhiÖt n¨ng: Q = I2.R.tQ: NhiÖt lîng (J)I: Cêng ®é dßng ®iÖn (A)R: §iÖn trë ( )t: Thêi gian dßng ®iÖn ch¹y qua (s)

4. Ho¹t ®éng 4: Xö lÝ kÕt qu¶ thÝ nghiÖm KiÓm tra hÖ thøc biÓu thÞ §Þnh luËt Jun -

+ Yªu cÇu HS ®äc Sgk-44.

+ Yªu cÇu HS tÝnh ®iÖn n¨ng tiªu thô A = ?

2. Xö lÝ kÕt qu¶ thÝ nghiÖm kiÓm tra: m1=200g; m2= 78g; I = 2,4 A; R = 5 ; t = 300s; t0=

54

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ KýLen-x¬:§iÖn n¨ng tiªu thô: A = I2Rt= (2,4)2.5.300 = 8 640 JNhiÖt lîng mµ níc nhËn ®îc: Q1= c1m1t0== 4 200. 0,2.9,5 = 7 980 JNhiÖt lîng mµ b×nh nhËn ®îc: Q2= c2m2t0== 880.0,078.9,5= 652,08JQ = Q1+ Q2= 8 632,08 J=> Q A- NÕu tÝnh c¶ phÇn nhiÖt lîng truyÒn ra m«i trêng th× Q = A

+ Yªu cÇu HS tÝnh:NhiÖt lîng níc nhËn ®îc

Q1=?;NhiÖt lîng b×nh nh«m nhËn ®îc

Q2=?Tõ ®ã tÝnh Q = Q1+ Q2.So s¸nh Q vµ A => NhËn xÐt.

9,50Cc1= 4 200J/kg.K; c2= 800J/kg.KTa cã: §iÖn n¨ng tiªu thô: A = I2Rt= (2,4)2.5.300 = 8 640 JNhiÖt lîng mµ níc nhËn ®îc:

Q1= c1m1 t0== 4 200. 0,2.9,5 = 7 980 JNhiÖt lîng mµ b×nh nhËn ®îc:

Q2= c2m2 t0== 880. 0,078.9,5 = 652,08 JQ = Q1+ Q2= 8 632,08 J

=> Q A- NÕu tÝnh c¶ phÇn nhiÖt lîng truyÒn ra m«i trêng th× Q = A

5. Ho¹t ®éng 5: Ph¸t biÓu §Þnh luËt:NhiÖt lîng táa ra ë d©y dÉn khi cã dßng ®iÖn ch¹y qua tØ lÖ thuËn víi b×nh ph-¬ng cêng ®é dßng ®iÖn, víi ®iÖn trë cña d©y vµ thêi gian dßng ®iÖn truyÒn qua.

+ Th«ng b¸o mph mµ §Þnh luËt Jun - Len-x¬ ®Ò cËp tíi vµ ®Ò nghÞ HS ph¸t biÓu néi dung §Þnh luËt nµy?

+ Yªu cÇu HS nªu tªn, ®¬n vÞ cña tõng ®¹i lîng trong biÓu thøc cña §Þnh luËt

3. Ph¸t biÓu §Þnh luËt:NhiÖt lîng táa ra ë d©y dÉn khi cã dßng ®iÖn ch¹y qua tØ lÖ thuËn víi b×nh ph¬ng cêng ®é dßng ®iÖn, víi ®iÖn trë cña d©y vµ thêi gian dßng ®iÖn truyÒn qua.BiÓu thøc §Þnh luËt:

Q = I2.R.tChó ý: NÕu tÝnh theo ®¬n vÞ Calo th×: Q = 0,24. I2Rt

6. Ho¹t ®éng 6:+ VËn dông Cñng cè:- Gi¶i C4 Sgk-45:

Qdt= I2.Rdt.t; Qdd= I2.Rdd.tV× Rdt>>Rdd=> Qdt>> Qdd

+ Híng dÉn HS Tr¶ lêi c©u hái C4:-Tõ hÖ thøc cña §Þnh luËt Jun-

Lenx¬, h·y suy luËn xem nhiÖt lîng táa ra ë d©y tãc cña bãng ®Ìn vµ ë d©y nèi kh¸c nhau do

III. VËn dông:+ C4 Sgk-45:

Ta cã Qdt= I2.Rdt.t; Qdd= I2.Rdd.tV× Rdt>>Rdd=> Qdt>> Qdd=> D©y tãc cña ®Ìn nãng ®Õn ph¸t s¸ng, cßn d©y dÉn ®iÖn ®Õn bãng

55

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký- Gi¶i C5 Sgk-45:Theo §Þnh luËt b¶o toµn n¨ng lîng: A = Q hay P.t = cm(to

2-to1)

=> Tgian ®un s«i n-íc lµ:t= t= 672 s- Nªu§Þnh luËt Jun-Lenx¬+ Híng dÉn vÒ nhµ:Gi¶i çc bµi tËp SBT; ChuÈn bÞ tiÕt 17

yÕu tè nµo?

+ Híng dÉn HS Tr¶ lêi c©u hái C5:A = Q hay P.t = cm(to

2-to1)

=> Thêi gian ®un s«i níc lµ: t = ?

hÇu nh kh«ng nãng. + C5 Sgk-45:- Theo §Þnh luËt b¶o toµn n¨ng lîng:

A = Q Hay P.t = cm(to

2-to1)

=> Thêi gian ®un s«i níc lµ:t = = 672 s

§¸p sè : 672s

TiÕt17: Bµi tËp vËn dông ®Þnh luËt Jun - Len-X¬A. Môc tiªu:

+ Cñng cè n¾m v÷ng §Þnh luËt Jun - Len-x¬ .

+ VËn dông ®îc §Þnh luËt nµy ®Ó gi¶i çc bµi tËp vÒ t¸c dông nhiÖt cña

dßng ®iÖn.

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn- ¤n tËp çc kiÕn thøc: §Þnh luËt Jun-Lenx¬ - Bµi tËp ¸p dông


Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng1. Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò:+ Tr¶ lêi c©u hái cña GV:

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái:- Ph¸t biÓu vµ viÕt biÓu thøc §Þnh luËt Jun-Lenx¬

Q = I2.R.t

2. Ho¹t ®éng 2:Gi¶i bµi 1+ Tõng HS suy nghÜ gi¶i bµi tËp 1:NhiÖt lîng mµ bÕp

+ Yªu cÇu HS ®äc kü ®Ò bµi: T×m hiÓu çc ®¹i lîng ®· cho, ®¹i lîng ph¶i t×m ?

1. Bµi tËp 1:R = 80 ; I = 2,5A.a. Q = ? ( t= 1s)b.m = 1,5 kg; t1o= 25oC; t = 20 phót

56

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Kýtáa ra trong 1s:Q = 2,52.80.1=500J

Hay c«ng suÊt táa nhiÖt cña bÕp lµ P= 500W= 0,5 kW.

b.NhiÖt lîng cÇn cung cÊp ®Ó ®un s«i 2,5 l níc:

Q1= c.m. to== 4 200.1,5.75 = 472

500JNhiÖt lîng mµ bÕp táa ra trong 20phót: Q = 2,52.80.20.60=

= 600 000JVËy hiÖu suÊt cña bÕp:

H = %H= .100%=78,7

5%

A = P.t = 0,5.90 = 45kWhTiÒn ®iÖn ph¶i tr¶:

T = A.T1= 45. 700= 31 500®

+ HDHS gi¶i bµi tËp 1 Sgk-47: - ViÕt c«ng thøc tÝnh nhiÖt lîng mµ bÕp táa ra trong thêi gian t=1s?

- TÝnh nhiÖt lîng mµ bÕp táa ra trong thêi gian 20 phót?

- ViÕt c«ng thøc tÝnh nhiÖt lîng cÇn cung cÊp ®Ó ®un s«i 2,5l níc?

=> HiÖu suÊt cña bÕp: H =?

- ViÕt c«ng thøc tÝnh ®iÖn n¨ng mµ bÕp ®· tiªu thô trong 30 ngµy: A=?=> TÝnh sè tiÒn ph¶i tr¶ cho lîng ®iÖn n¨ng ®· tiªu thô trªn?

c= 4 200J/kg.K; H =?

c.t=3. 30=90 giê; 1kWh--T1= 700®T=? Lêi gi¶i:a. ¸p dông c«ng thøc Q = I2.R.t=>NhiÖt lîng mµ bÕp táa ra trong 1s:

Q = 2,52.80.1=500JHay c«ng suÊt táa nhiÖt cña bÕp lµ

P= 500W= 0,5 kW.b.TÝnh hiÖu suÊt cña bÕp:NhiÖt lîng cÇn cung cÊp ®Ó ®un s«i 2,5 l níc:

Q1= c.m. to= 4 200.1,5.75

Q1 = 472 500JNhiÖt lîng mµ bÕp táa ra trong 20phót: Q=2,52.80.20.60=600 000JVËy hiÖu suÊt cña bÕp:

H= %=.100%=78,75%

c.§iÖn n¨ng mµ bÕp tiªu thô trong 30 ngµy: A = P.t = 0,5.90 = 45kWhTiÒn ®iÖn ph¶i tr¶:

T = A.T1= 45. 700= 31 500®

§¸p sè: a. 500J= 0,5kJ b. 78,75%

c. 31 500 ®

3. Ho¹t ®éng 3:+ Tõng HS suy nghÜ gi¶i bµi tËp 2 Sgk-48:a. NhiÖt lîng cÇn ®Ó ®un s«i 2 kg níc: Q1 = c.m. to= 4200.2.80

= 672 000J


2. Bµi tËp 2:U®=220V; P®= 1000W; U= 220Vm= 2kg; t1o= 20oC; H = 90%c= 4 200J/kg.Ka. Q1= ?b. Q = ?

57

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Kýb. NhiÖt lîng mµ Êm ®iÖn táa ra:Q = .100%=

100%= 746 700J

c. Thêi gian ®un s«i lîng níc trªn: t = = 767s

+ HDHS gi¶i bµi tËp 2 Sgk-48: - ViÕt c«ng thøc tÝnh: NhiÖt lîng cÇn ®Ó ®un s«i 2 kg níc: Q1 =?

- ViÕt c«ng thøc tÝnh: NhiÖt lîng mµ Êm ®iÖn táa ra:Q =?Tõ c«ng thøc H=%=>

Q=? - ViÕt c«ng thøc tÝnh: Thêi gian ®un s«i lîng n-íc trªn: t =?Tõ c«ng thøc Q = P.t=> t=?

c. t =?Lêi gi¶i:

a. NhiÖt lîng cÇn ®Ó ®un s«i 2 kg níc: Q1 = c.m. to= 4200.2.80

= 672 000Jb. NhiÖt lîng mµ Êm ®iÖn táa ra:

Q = .100%= 100%

= 746 700Jc. Thêi gian ®un s«i lîng n-

íc trªn: t = = 767s

4. Ho¹t ®éng 4:+ Tõng HS suy nghÜ gi¶i bµi tËp 3 Sgk-48:

a. §iÖn trë cña d©y dÉn:

R =

b. Cêng ®é dßng ®iÖn ch¹y trong d©y dÉn :

I =

c. NhiÖt lîng táa ra trong d©y dÉn:Q = I2.R.t== 0,752.1,36.3.30.10-3== 0,06885 0,07kWh


+ HDHS gi¶i bµi tËp 3 Sgk-48:- ViÕt c«ng thøc tÝnh: §iÖn trë cña d©y dÉn:R =

- ViÕt c«ng thøc tÝnh: C-êng ®é dßng ®iÖn ch¹y trong d©y dÉn: I =?Tõ c«ng thøc P = U.I => I=?

- ViÕt c«ng thøc tÝnh: NhiÖt lîng táa ra trong d©y dÉn: Q =?

3. Bµi tËp 3:l= 40m; S = 0,5mm2= 0,5.10-6m2

U = 220V; P = 165W; t1 =3 giê

a. R=?b. I =?c. Q=? (T= 30ngµy)

Lêi gi¶i:a. §iÖn trë cña d©y dÉn:

R = b. Cêng ®é dßng ®iÖn ch¹y trong d©y dÉn : I =

c. NhiÖt lîng táa ra trong d©y dÉn

Q = I2.R.t= 0,752.1,36.3.30.10-3== 0,06885 0,07kWh

§¸p sè : a. 1,36

b.

58

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký0,75A

c. 0,07kWh

5. Ho¹t ®éng 5: Cñng cè:+Nªu l¹i çc kiÕn thøc cã liªn quan khi gi¶i çc bµi tËp trªnHíng dÉn vÒ nhµ:

+ Yªu cÇu HS Nªu l¹i çc kiÕn thøc cã liªn quan khi gi¶i çc bµi tËp trªn+ ¸p dông gi¶i çc bµi tËp 17.4; 17.5; 17.6 SBT

TiÕt18: ¤n tËpA. Môc tiªu:

+ Cñng cè, «n tËp çc kiÕn thøc cña ch¬ng I: §iÖn häc: N¾m v÷ng çc §Þnh

luËt: §Þnh luËt ¤m, §Þnh luËt Jun-Lenx¬; Çc c«ng thøc tÝnh §iÖn trë, Cêng

®é dßng ®iÖn, HiÖu ®iÖn thÕ, C«ng cña dßng ®iÖn, C«ng suÊt cña dßng

®iÖn trong çc m¹ch ®iÖn nèi tiÕp vµ song song.

+ VËn dông gi¶i çc bµi tËp, chuÈn bÞ KiÓm tra 1 tiÕt.

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn+ Çc c©u hái bµi tËp phÇn «n tËp - C©u hái; Bµi tËp thÝch hîp



59

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký1. Ho¹t ®éng 1: Tr×nh bµy vµ trao ®æi kÕt qu¶ ®· chuÈn bÞ:+ Çc nhãm b¸o ço kÕt qu¶ ®· chuÈn bÞ ë nhµ.

+ Tr×nh bµy çc c©u hái phÇn tù kiÓm tra.

+ Yªu cÇu HS b¸o ço kÕt qu¶ ®· chuÈn bÞ ë nhµ.

+ Yªu cÇu HS Tr×nh bµy çc c©u hái phÇn tù kiÓm tra.

+ NhËn xÐt cho ®iÓm.

+ Lu ý çc c«ng thøc:

I.Çc c«ng thøc cÇn «n tËp:

2. Ho¹t ®éng 2: VËn dông:+ Tr¶ lêi c©u hái tr¾c nghiÖm tõ c©u 12 ®Õn c©u

16.+ Gi¶i bµi tËp 17:

Tõ (1),(2)=>

=>R1=30 ; R2=10HoÆc R1=10 ; R2=30

+ Yªu cÇu HS gi¶i çc c©u hái tr¾c nghiÖm tõ c©u 12 ®Õn c©u 16.

+ Yªu cÇu HS gi¶i bµi tËp 17:+ HDHS gi¶i bµi tËp 17:- Bµi to¸n cho biÕt g×? Ph¶i t×m g×?- R1nt R2: I = 0,3A=> §iÖn trë toµn m¹ch ®îc tÝnh theo c«ng thøc nµo- R1// R2: I’ = 1,6A=> §iÖn trë t¬ng ®¬ng ®îc tÝnh theo c«ng thøc nµo- Tõ (1), (2)=> => R1=? ; R2=?

II. VËn dông:1. Tr¾c nghiÖm:C©u

12 13 14 15 16

§A C B D A D

2. Tù luËn:Bµi 17 Sgk-:U = 12V; R1nt R2: I = 0,3A R1=?; R2=? R1// R2: I’ = 1,6A

Bµi gi¶i:

Tõ (1), (2)=> =>R1=30 ; R2=10HoÆc R1=10 ; R2=30

+ Gi¶i bµi tËp 18:b. Khi Êm ho¹t ®éng b×nh thêng th× H§T U= 220V vµ c«ng suÊt tiªu thô lµ:P = 1000W=> §iÖn trë cña Êm khi ®ã:

+ Yªu cÇu HS gi¶i bµi tËp 18.+ HDHS gi¶i bµi tËp 18:

Bµi 18 Sgk-b. Khi Êm ho¹t ®éng b×nh thêng th× H§T U= 220V vµ c«ng suÊt tiªu thô lµ: P = 1000W=> §iÖn trë cña Êm khi ®ã:

c. Tõ c«ng thøc tÝnh 60

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Kýc. Tõ C.thøc tÝnh ®iÖn trë:

(1)

MÆt kh¸c (2)Tõ (1), (2) ta cã:

®iÖn trë : (1)

MÆt kh¸c (2)Tõ (1), (2) ta cã:

Thay sè ta cã:

3. Ho¹t ®éng 3: + VÒ nhµ:- ¤n tËp çc kiÕn thøc ch¬ng I.- Gi¶i bµi tËp 19; 20:- ChuÈn bÞ TiÕt 19 KiÓm tra

+ Yªu cÇu HS ¤n tËp çc kiÕn thøc ch¬ng I.+ HDHS gi¶i bµi tËp 19; 20:- C«ng thøc ¸p dông:- Lu ý sö dông ®¬n vÞ ®o:Bµi 19 Sgk-a. Thêi gian ®un s«i níc:-NhiÖt lîng cÇn thiÕt ®Ó ®un s«i

níc lµ: Qi= cm( )=NhiÖt lîng mµ bÕp to¶ ra:Q= - Thêi gian ®un s«i níc lµ: t = b.TiÒn ®iÖn ph¶i tr¶: - §iÖn n¨ng tiªu thô trong 1 th¸ng:A=Q.2.30= 44470590J=12,35kWh- TiÒn ®iÖn ph¶i tr¶:T = ®.c. Khi ®ã ®iÖn trë cña bÕp gi¶m 4 lÇn vµ c«ng suÊt cña bÕp t¨ng ? lÇn => Thêi gian ®un níc gi¶m ? lÇn

Bµi 19 Sgk-a. Thêi gian ®un s«i níc:- NhiÖt lîng cÇn thiÕt ®Ó ®un s«i níc lµ: Qi= cm(

)= 630000J- NhiÖt lîng mµ bÕp to¶ ra:Q=

- Thêi gian ®un s«i níc lµ:t = 741s = 12phót 21gi©y.b. TiÒn ®iÖn ph¶i tr¶:- §iÖn n¨ng tiªu thô trong 1 th¸ng:A=Q.2.30= 44470590J=12,35kWh- TiÒn ®iÖn ph¶i tr¶:T = 12,35.700= 8645 ®.c. Khi ®ã ®iÖn trë cña bÕp gi¶m 4 lÇn vµ c«ng suÊt cña bÕp t¨ng 4 lÇn => Thêi gian ®un níc gi¶m 4 lÇn

3phót 5s

61


TiÕt 19: KiÓm tra 1TiÕtA. Môc tiªu:

+ KiÓm tra, ®¸nh gi¸ nhËn thøc cña häc sinh trong viÖc häc tËp, vËn dông

çc kiÕn thøc cña ch¬ng I: §iÖn häc. RÌn kü n¨ng gi¶i bµi tËp vËt lÝ. TÝnh

trung thùc khi KiÓm tra.

+ Ma trËn ra ®Ò:

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn- ¤n tËp çc kiÕn thøc ch¬ng chuÈn bÞ KT

- Ra ®Ò, ®¸p ¸n, thang ®iÓm

C. Çc ho¹t ®éng d¹y häc:62


§Ò bµi:I. Khoanh trßn ch÷ çi ®øng tríc ph¬ng ¸n ®óng:

C©u1: Khi HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu d©y dÉn t¨ng th×:

A. Cêng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn kh«ng thay ®æi.

B. Cêng ®é dßng ®iÖn cã lóc t¨ng, cã lóc gi¶m.

C. Cêng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn gi¶m.

D. Cêng ®é dßng ®iÖn t¨ng tØ lÖ thuËn víi HiÖu ®iÖn thÕ .

C©u 2: §èi víi mçi d©y dÉn, th¬ng sè cã trÞ sè:A. TØ lÖ thuËn víi HiÖu ®iÖn thÕ B. TØ lÖ nghÞch víi Cêng

®é dßng ®iÖn .C. Kh«ng ®æi D. T¨ng khi HiÖu ®iÖn thÕ

t¨ng.C©u 3: §o¹n m¹ch gåm hai §iÖn trë R1 vµ R2 m¾c song song cã §iÖn trë t¬ng ®¬ng lµ:

A. R1 + R2 B. C. D. + C©u 4: C«ng thøc tÝnh §iÖn trë theo chiÒu dµi, tiÕt diÖn vµ ®iÖn trë suÊt lµ:

A. R = B. R = C. R = D. R =C©u 5: C«ng cña dßng ®iÖn kh«ng tÝnh theo c«ng thøc:

A. A= U.I.t B. A = U2. C. A = I2.R.tD. A = I.R.t.

C©u 6: NhiÖt lîng Q to¶ ra trªn d©y dÉn ®îc tÝnh theo c«ng thøc : A. Q=I.R.t B. Q=I2.R.t C. A=I.R2.t D.

Q=I.R.t2.

II. Chän tõ hay côm tõ ®iÒn vµo chç trèng:

C©u 7: C«ng cña dßng ®iÖn lµ sè ®o...............................................................................C©u 8: BiÕn trë lµ ..............................................................................................................C©u 9: Çc dông cô ®iÖn cã ghi sè O¸t khi ho¹t ®éng ®Òu biÕn ®æi ..................... thµnh çc d¹ng n¨ng lîng kh¸c.

C©u 10: C«ng t¬ ®iÖn lµ thiÕt bÞ ®iÖn dïng ®Ó ®o.......................Mçi sè trªn c«ng t¬ lµ 1..........

III.ViÕt c©u tr¶ lêi hoÆc lêi gi¶i cho çc c©u sau:

63

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ KýC©u 11: Ph¸t biÓu vµ viÕt hÖ thøc cña ®Þnh luËt Jun-Len x¬.(Ghi râ ý

nghÜa vµ ®¬n vÞ çc ®¹i lîng trong hÖ thøc).

C©u 12: Cho 3 §iÖn trë cã gi¸ trÞ lÇn lît lµ 6Ω; 12Ω; vµ 16 Ω m¾c song song

vµo m¹ch ®iÖn cã HiÖu ®iÖn thÕ 2,4V. a.TÝnh ®iÖn trë t¬ng ®¬ng cña

®o¹n m¹ch trªn.

b.Cêng ®é dßng ®iÖn m¹ch chÝnh.

C©u 13: Mét bÕp ®iÖn cã ghi 220V-1000W ®îc sö dông ë HiÖu ®iÖn thÕ

220V ®Ó ®un s«i 2,5l níc cã nhiÖt ®é ban ®Çu lµ 20oC th× mÊt thêi gian

14 phót 35 gi©y. BiÕt nhiÖt dung riªng cña níc lµ 4200J/kg.K. TÝnh

a. HiÖu suÊt cña bÕp.

b. Mçi ngµy ®un s«i 5l níc víi çc ®iÒu kiÖn nh trªn. Th× trong 1 th¸ng

(30 ngµy) sÏ ph¶i tr¶ bao nhiªu tÒn ®iÖn, biÕt mçi kWh cã gi¸ 800,®00.

§¸p ¸n-Thang ®iÓm:

C©u 1. 2. 3. 4. 5. 6.§¸p ¸n D C B D D B§iÓm

C©u

§¸p ¸n Thang ®iÓm

7 … phÇn ®iÖn n¨ng biÕn ®æi thµnh çc d¹ng n¨ng l-îng kh¸c…

8 … mét ®iÖn trë cã thÓ thay ®æi ®îc gi¸ trÞ ®iÖn trë cña nã

9 … ®iÖn n¨ng …10 … c«ng cña dßng ®iÖn. …. 1kW.h11 +Ph¸t biÓu:

+HÖ thøc: Q=I2.R.t trong ®ã: Q: nhiÖt lîng táa ra trªn d©y dÉn (J); I: Cêng ®é dßng ®iÖn (A); R: §iÖn trë d©y

64

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ KýdÉn( ); t: Thêi gian D.®iÖn truyÒn qua (s)

12

a.§iÖn trë t¬ng ®¬ng cña ®o¹n m¹ch: V× R1//R2//R3=> => Rtd= 3,2b.¸p dông ®Þnh luËt ¤m: Ta cã:Cêng ®é dßng ®iÖn qua m¹ch chÝnh:

13

a.NhiÖt lîng cÇn ®Ó ®un s«i 2,5l níc: Qi=c.m(t2-t1)=4200.2,5.80=840000JNhiÖt lîng mµ bÕp to¶ ra: Qtp= I2R.t= P.t=1000.(14.60+35)=845000J.HiÖu suÊt cña bÕp: b.§iÖn n¨ng tiªu thô trong 1 th¸ng: A = P.t

Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng5. Ho¹t ®éng 5: Häc tËp ë nhµ:- Gi¶i l¹i çc bµi tËp phÇn kiÓm tra.- ChuÈn bÞ T20: Thùc hµnh:

+ HDHS häc tËp ë nhµ.- Gi¶i l¹i çc bµi tËp phÇn kiÓm tra.- ChuÈn bÞ T20: Thùc hµnh:

TiÕt20: Thùc hµnh: KiÓm nghiÖm mèi quan hÖ Q ~ I2 trong ®Þnh luËt Jun - Len-X¬

A. Môc tiªu:

+ VÏ ®îc s¬ ®å m¹ch ®iÖn cña TN kiÓm nghiÖm §Þnh luËt Jun-Lenx¬.

+ L¾p r¸p, tiÕn hµnh TN kiÓm nghiÖm mèi quan hÖ Q ~ I2 trong §Þnh luËt

Jun-Lenx¬.

+ Cã t¸c phong cÈn thËn, kiªn tr×, chÝnh x¸c vµ trung thùc trong qu¸ tr×nh

thùc hiÖn çc phÐp ®o vµ ghi l¹i çc kÕt qu¶ ®o cña TN.

B. ChuÈn bÞ:

65

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn

1bé ®æi nguån 12V-2A; 1Ampe kÕ; 1 biÕn trë 1NhiÖt lîng kÕ ; 1 nhiÖt kÕ170ml níc ; 1 ®ång hå bÊm gi©y;5 ®o¹n d©y nèi.-B¸o ço TH (theo mÉu Sgk-50)

+ThiÕt bÞ cho çc nhãm TH

C. çc ho¹t ®éng d¹y häc:

Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng1. Ho¹t ®éng 1: Tr×nh bµy viÖc chuÈn bÞ b¸o ço TH, bao gåm pjhÇn Tr¶ lêi c©u hái vÒ c¬ së lÝ thuyÕt cña bµi TH:

+ Lµm viÖc víi c¶ líp ®Ó KiÓm tra phÇn chuÈn bÞ lÝ thuyÕt cña HS cho bµi TH. Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái nªu ra ë phÇn 1 cña mÉu b¸o ço trong Sgk vµ hoµn chØnh çc c©u tr¶ lêi ®ã.+ KiÓm tra viÖc chuÈn bÞ b¸o ço TH cña çc nhãm HS.

2. Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu yªu cÇu vµ néi dung thùc hµnh:

+ Tõng HS ®äc kü çc môc tõ 1 ®Õn 5 cña phÇn II Sgk vÒ néi dung TH vµ tr×nh bµy çc néi dung mµ GV yªu cÇu

+ Chia nhãm HS ®Ó tiÕn hµnh TH, ChØ ®Þnh çc nhãm trëng: Cã nhiÖm vô ph©n c«ng c«ng viÖc vµ ®iÒu hµnh çc ho¹t ®éng cña nhãm.

+ Yªu cÇu çc nhãm ®äc kü çc môc tõ 1 ®Õn 5 cña phÇn II Sgk vÒ néi dung TH vµ tr×nh bµy çc néi dung sau:- Môc tiªu TH?- T¸c dông cña tõng thiÕt bÞ ®îc sö dông vµ çch l¾p r¸p çc thiÕt bÞ ®ã theo s¬ ®å TN?- C«ng viÖc ph¶i lµm trong mét lÇn ®o vµ kÕt qu¶ cÇn cã?

66

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký3. Ho¹t ®éng 3: L¾p r¸p çc thiÕt bÞ TN:+ Tõng nhãm ph©n c«ng c«ng viÖc ®Ó thùc hiÖn çc môc 1,2,3 vµ 4 cña néi dung TH Sgk - 49

+ HD çc nhãm HS L¾p r¸p çc thiÕt bÞ TN:- Thùc hiÖn çc môc 1,2,3 vµ 4 cña néi dung thùc hµnh Sgk-49

4. Ho¹t ®éng 4: TiÕn hµnh TN vµ thùc hiÖn lÇn ®o thø nhÊt: Tõng nhãm ph©n c«ng c«ng viÖc ®Ó thùc hiÖn çc c«ng viÖc sau:- Mét ngêi ®iÒu chØnh biÕn trë ®Ó ®¶m b¶o Cêng ®é dßng ®iÖn lu«n cã trÞ sè I1=0,6A- Mét ngêi dïng que khuÊy níc nhÑ nhµng vµ thêng xuyªn- Mét ngêi ®äc nhiÖt ®é

t1o ngay khi bÊm

®ång hå bÊm gi©y vµ ®äc nhiÖt ®é t2

o

ngay sau 7 phót ®ôn níc . Sau ®ã ng¾t m¹ch.- Mét ngêi ghi kÕt qu¶ ®o ®îc vµo b¶ng 1 trong b¸o ço thùc hµnh.

+ KiÓm tra viÖc ph©n c«ng c«ng viÖc cña çc nhãm.+ Theo dâi çc nhãm tiÕn hnhf ®o lÇn thø nhÊt:- ViÖc ®iÒu chØnh vµ duy tr× Cêng ®é dßng ®iÖn I1= 0,6A.- ViÖc ®äc, ghi nhiÖt ®é ®o ®îc vµo b¶ng 1 cña b¸o ço TH

5. Ho¹t ®éng 5: Thùc hiÖn lÇn ®o thø hai:- Çc nhãm tiÕn hµnh TN nh ho¹t ®éng 4 vµ híng dÉn cña môc 6 phÇn II Sgk - 49

Theo dâi vµ HDHS nh H§ 4

67

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký6. Ho¹t ®éng 6: Thùc hiÖn lÇn ®o thø ba:- Çc nhãm tiÕn hµnh TN nh ho¹t ®éng 4 vµ híng dÉn cña môc 7 phÇn II

Theo dâi vµ HDHS nh H§ 4

7. Ho¹t ®éng 7: Hoµn thµnh b¸o ço thùc hµnh - VÒ nhµ:- TÝnh gi¸ trÞ to t-¬ng øng cña b¶ng BCTN- Hoµn thµnh BC- ChuÈn bÞ T21

NhËn xÐt tinh thÇn, th¸i ®é, t¸c phong vµ kÜ n¨ng cña HS vµ çc nhãm khi tiÕn hµnh TN+ HDVN: Häc vµ gi¶i çc BT SBT; ChuÈn bÞ T21: Sö dông an toµn vµ tiÕt kiÖm ®iÖn

68


TiÕt 21: Sö Dông an toµn vµ tiÕt kiÖm ®iÖn

A. Môc tiªu:

+ Nªu vµ thùc hiÖn ®îc çc quy t¾c an toµn khi sö dông ®iÖn.

+ Gi¶i thÝch ®îc c¬ së vËt lÝ cña çc quy t¾c an toµn khi sö dông ®iÖn.

+ Nªu vµ thùc hiÖn ®îc çc biÖn ph¸p sö dông tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng.

B. ChuÈn bÞ:


Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn

Ghi b¶ng

1. Ho¹t ®éng 1: T×m hiÓu vµ thùc hiÖn çc quy t¾c an toµn khi sö dông ®iÖn:+ ¤n tËp çc quy t¾c an toµn khi sö dông ®iÖn ®· häc ë líp 7:- Tõng HS Tr¶ lêi C1, C2,C3, C4: ChØ lµm thÝ nghiÖm víi çc nguån ®iÖn cã HiÖu ®iÖn thÕ lµ 40V, v× khi ®ã Cêng ®é dßng ®iÖn qua c¬ thÓ nhá kh«ng g©y nguy hiÓm.- Ph¶i sö dông çc d©y dÉn cã vá bäc ®óng tiªu chuÈn quy ®Þnh: Vá bäc çch ®iÖn nµy ph¶i chùu ®îc dßng ®iÖn ®Þnh møc quy ®Þnh cho mçi dông cô ®iÖn.- M¾c cÇu ch× cã c-

+ Yªu cÇu HS lµm C 1,C2,C3,C4:- Cho Häc sinh th¶o luËn ®Ó ®a ra c©u tr¶ lêi ®ónh nhÊt.- ChØ lµm thÝ nghiÖm víi çc nguån ®iÖn cã HiÖu ®iÖn thÕ lµ ?V, v× sao?- Ph¶i sö dông çc d©y dÉn cã ®Æc ®iÓm g×?

+ Yªu cÇu HS lµm C 5, C6:

I. An toµn khi sö dông ®iÖn:1. Çc quy t¾c an toµn khi sö dông ®iÖn ®· häc ë líp 7:- ChØ lµm thÝ nghiÖm víi çc nguån ®iÖn cã HiÖu ®iÖn thÕ lµ 40V, v× khi ®ã Cêng ®é dßng ®iÖn qua c¬ thÓ nhá kh«ng g©y nguy hiÓm.- Ph¶i sö dông çc d©y dÉn cã vá bäc ®óng tiªu chuÈn quy ®Þnh: Vá bäc çch ®iÖn nµy ph¶i chùu ®îc dßng ®iÖn ®Þnh møc quy ®Þnh cho mçi dông cô ®iÖn.- M¾c cÇu ch× cã cêng ®é ®Þnh møc phï hîp víi dông cô hay thiÕt bÞ ®iÖn ®Ó ®¶m b¶o khi cã sù cè ®iÖn s¶y ra.- Khi tiÕp xóc víi m¹ng ®iÖn gia ®×nh cÇn chó ý: Ph¶i rÊt cÈn thËn v× H§T m¹ng lín 220V; CÇn

69

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Kýêng ®é ®Þnh møc phï hîp víi dông cô hay thiÕt bÞ ®iÖn ®Ó ®¶m b¶o khi cã sù cè ®iÖn s¶y ra.- Khi tiÕp xóc víi m¹ng ®iÖn gia ®×nh cÇn chó ý:

Ph¶i rÊt cÈn thËn v× H§T m¹ng lín 220V; CÇn ph¶i sö dông thiÕt bÞ çch ®iÖn ®óng tiªu chuÈn ®èi víi çc bé phËn cña thiÕt bÞ víi c¬ thÓ ngêi nãi chung (tay cÇm, d©y nèi, phÝch c¾m.)+ T×m hiÓu thªm mét sè quy t¾c an toµn kh¸c khi sö dông ®iÖn:- Tõng HS Tr¶ lêi C6- Nhãm HS th¶o luËn ®Ó ®a ra lêi gi¶i thÝch hîp nh phÇn 2 c©u C6

ph¶i sö dông thiÕt bÞ çch ®iÖn ®óng tiªu chuÈn ®èi víi çc bé phËn cña thiÕt bÞ víi c¬ thÓ ngêi nãi chung (tay cÇm, d©y nèi, phÝch c¾m....)

2. Mét sè quy t¾c an toµn kh¸c khi sö dông ®iÖn:- CÇn ph¶i th¸o cÇu ch×, ng¾t c«ng t¾c, hay rót phÝch ®iÖn khi thay th¸o, söa ch÷a ®å dïng ®iÖn-Nèi ®Êt cho vá kim lo¹i cña çc dông cô ®iÖn

3. Ho¹t ®éng 3: T×m hiÓu ý nghÜa vµ çc biÖn ph¸p sö dông tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng:+ Tõng HS ®äc phÇn ®Çu vµ Tr¶ lêi c©u hái C7 ®Ó t×m hiÎu ý nghÜa kinh tÕ vµ x· héi cña viÖc tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng: Gi¶m chi tiªu cho gia ®×nh. Çc dông cô, thiÕt bÞ ®iÖn ®îc sö dông l©u bÒn h¬n. Gi¶m bít çc sù cè ®iÖn do hÖ thèng

+ §Ò nghÞ HS nªu çc lîi Ých cña viÖc sö dông tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng- Tr¶ lêi c©u hái C7 Sgk-52:- HDHS: BiÖn ph¸p ng¾t ®iÖn ngay sau khi ra khái nhµ, ngo×a c«ng dông tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng cßn tr¸nh ®îc nh÷ng hiÓm häa nµo?- PhÇn ®iÖn n¨ng tiÕt kiÖm ®îc ngoµi viÖc dµnh cho s¶n xuÊt cßn cã t¸c dông g× ®èi víi quèc gia?- NÕu tiÕt kiÖm ®îc ®iÖn n¨ng th× cã thÓ gi¶m bít

II. Sö dông tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng:1. CÇn ph¶i sö dông tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng:+ Çc lîi Ých cña viÖc sö dông tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng:- Gi¶m chi tiªu cho gia ®×nh.- Çc dông cô, thiÕt bÞ ®iÖn ®îc sö dông l©u bÒn h¬n.- Gi¶m bít çc sù cè ®iÖn do hÖ thèng ®iÖn bÞ qu¸ t¶i, ®Æc biÖt trong çc giê cao ®iÓm.- Dµnh phÇn ®iÖn n¨ng

70

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký®iÖn bÞ qu¸ t¶i, ®Æc biÖt trong çc giê cao ®iÓm.- Dµnh phÇn ®iÖn n¨ng tiÕt kiÖm ®îc cho s¶n xuÊt- Gi¶m bít viÖc x©y dùng çc nhµ m¸y ®iÖn, gãp phÇn gi¶m « nhiÔm m«i tr-êng+ Tõng HS Tr¶ lêi C8, C9: C«ng thøc tÝnh ®iÖn n¨ng tiªu thô: A = P.t=>BiÖn ph¸p tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng: Sö dông çc dông cô, thiÕt bÞ ®iÖn cã c«ng suÊt P hîp lÝ: Kh«ng qu¸ lín, kh«ng qu¸ nhá. Gi¶m thêi gian tiªu thô ®iÖn v« Ých:

viÖc x©y dông çc nhµ m¸y ®iÖn kh«ng? Do ®ã cßn gãp phÇn nhá trong viÖc g× ®èi víi t¸c ®éng ®Õn m«i trêng?

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái C8: ViÕt c«ng thøc tÝnh ®iÖn n¨ng tiªu thô A =?+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái C9:Tõ c«ng thøc tÝnh iÖn n¨ng tiªu thô A = P.t => Muèn gi¶m A cÇn ph¶i lµm g×?

tiÕt kiÖm ®îc cho s¶n xuÊt- Gi¶m bít viÖc x©y dùng çc nhµ m¸y ®iÖn, gãp phÇn gi¶m « nhiÔm m«i trêng2. Çc biÖn ph¸p sö dông tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng:+ C«ng thøc tÝnh ®iÖn n¨ng tiªu thô:

A = P.t+ BiÖn ph¸p tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng:- Sö dông çc dông cô, thiÕt bÞ ®iÖn cã c«ng suÊt P hîp lÝ: Kh«ng qu¸ lín, kh«ng qu¸ nhá.- Gi¶m thêi gian tiªu thô ®iÖn v« Ých:

4. Ho¹t ®éng 4: + VËn dông:- Tõng HS Tr¶ lêi C10, C11,C12+ Cñng cè:- Nªu l¹i çc biÖn ph¸p sö dông an toµn vµ tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng- ý nghÜa cña viÖc sö dông an toµn vµ tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng+ VÒ nhµ:- VËn dông çc kiÕn thøc ®· häc ®Ó sö dông an toµn vµ tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng- ChuÈn bÞ T22

+ Yªu cÇu HS lµm C 10, C11, C12 Sgk-53:+ §Ò nghÞ ®¹i diÖn nhãm Tr¶ lêi c©u hái C10, C11.+ HDHS gi¶i bµi tËp 12 Sgk-53:+ §iÖn n¨ng tiªu thô cña mçi lo¹i bãng ®iÖn trong 8 000 giê lµ:- §Ìn d©y tãc:A1=P1.t=?- §Ìn Compac:A2=P2.t=?+ Chi phÝ cho viÖc sö dông mçi lo¹i ®Ìn trong 8 000 giê lµ:- §Ìn d©y tãc: T1= ?- §Ìn Compac: T2= ?VËy dïng ®Ìn nµo cã lîi h¬n v× sao?+ HDHS häc tËp ë nhµ- VËn dông çc kiÕn thøc ®· häc ®Ó sö dông an

III. VËn dông:C12 Sgk-53:+ §iÖn n¨ng tiªu thô cña mçi lo¹i bãng ®iÖn trong 8 000 giê lµ:- §Ìn d©y tãc:A1=P1.t=75.10-3.8.103

A1= 600 kWh= 2 160.106J- §Ìn Compac:A2=P2.t=15.10-3.8.103

A2= 120 kWh= 432.106J+ Chi phÝ cho viÖc sö dông mçi lo¹i ®Ìn trong 8 000 giê lµ:-§Ìn d©y tãc: T1= 8.3500+600.700

T1= 448 000®.-§Ìn Compac: T2= 60000+120.700

T2= 144 000®71

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Kýtoµn vµ tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng- ChuÈn bÞ T22: ¤n tËp ch¬ng I

VËy dïng ®Ìn Comp¨c cã lîi h¬n v×:- Gi¶m ®îc chi phÝ: 304.000® cho 8 000 giê sö dông ®iÖn.- Sö dông ë c«ng suÊt nhá nªn gãp phÇn ®iÖn n¨ng cho çc vïng thiÕu ®iÖn hoÆc cho s¶n xuÊt.- Gi¶m bít çc sù cè ®iÖn

TiÕt 22: ¤n tËp ch¬ng I: §iÖn häcA. Môc tiªu:

+ Tù «n tËp vµ tù kiÓm tra ®îc nh÷ng yªu cÇu vÒ kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng cña

ch¬ng I.

+ VËn dông ®îc nh÷ng kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng ®Ó gi¶i çc bµi tËp trong ch-

¬ng I.

B. ChuÈn bÞ:72

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ KýC. Çc ho¹t ®éng d¹y häc:


73

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký1. Ho¹t ®éng 1: Tr×nh bµy trao ®æi kÕt qu¶ ®· chuÈn bÞ:+ Tõng HS tr×nh bµy c©u tr¶ lêi ®· chuÈn bÞ ®èi víi mçi c©u cña phÇn tù kiÓm tra theo yªu cÇu cña GV

+ Ph¸t biÓu, trao ®æi, th¶o luËn c¶ líp ®Ó cã c©u Tr¶ lêi cÇn ®¹t ®îc ®èi víi mçi c©u cña phÇn tù kiÓm tra:1. C§D§ I ch¹y qua mét d©y dÉn tØ lÖ thuËn víi H§T U gi÷a hai ®Çu d©y dÉn ®ã.2. Th¬ng sè lµ gt cña §.trë R ®Æc trng cho d©y dÉn. Khi thay ®æi H§T U th× gt nµy kh«ng thay ®æi v× khi U t¨ng (gi¶m) bao nhiªu lÇn th× C§D§ I ch¹y qua d©y dÉn ®ã còng t¨ng (gi¶m) bÊy nhiªu lÇn.5. R t¨ng lªn 3 lÇn th× l t¨ng 3 lÇn. R gi¶m 4 lÇn th× S t¨ng 4 lÇn. §ång dÉn ®iÖn tèt h¬n nh«m v× ®iÖn trë suÊt cña ®ång nhá h¬n cña nh«m

+ KiÓm tra viÖc chuÈn bÞ Tr¶ lêi c©u hái phÇn tù KT ®Ó ph¸t hiÖn nh÷ng kiÕn thøc vµ kü n¨ng mµ HS cha v÷ng.

+ §Ò nghÞ HS tr×nh bµy c©u Tr¶ lêi ®· chuÈn bÞ cña phÇn tù kiÓm tra.

6. a......Cã thÓ thay ®æi ®îc trÞ sè... .......thay ®æi, ®iÒu chØnh C§D§.b.... nhá..... ghi s½n..... vßng mµu7a. Sè o¸t ghi trªn mçi dông cô ®iÖn cho biÕt c«ng suÊt ®Þnh møc cña çc dông cô ®ã-C«ng suÊt tiªu thô ®iÖn n¨ng khi nã ®îc sö dông víi H§T b»ng H§T ®Þnh møc .

8b. Çc dông cô ®iÖn cã t¸c dông biÕn ®æi, chuyÓn hãa ®iÖn n¨ng thµnh çc d¹ng n¨ng lîng kh¸c VÝ dô:

I. Tù KiÓm tra:R=

3. S¬ ®å m¹ch ®iÖn ®Ò x¸c ®Þnh §.trë cña mét d©y dÉn:

+ C«ng thøc tÝnh ®iÖn trë cña:- §o¹n m¹ch R1ntR2: Rt® = R1 + R2- §o¹n m¹ch R1// R2:

<=> Rt® =

+ C«ng thøc tÝnh §iÖn trë theo chiÒu dµi, tiÕt diÖn : R = + C«ng suÊt tiªu thô ®iÖnn¨ng cña mét ®o¹n m¹ch: P = U.I

+ C«ng thøc tÝnh ®Þªn n¨ng tiªu thô cña mét dông cô ®iÖn:

A= P.t= UIt+ HÖ thøc §Þnh luËt Jun-Lenx¬:

Q = I2R.t

2. Ho¹t ®éng 2: Tr¶ lêi c©u hái - Bµi tËp phÇn vËn

+ Yªu cÇu HS lµm C12, C13, C14,C15, C16 Sgk-55:

II. VËn dông:Bµi 18 Sgk-55b: U® = 220 V; P®= 1

74

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Kýdông:+ Tr¶ lêi c©u hái C12, C13, C14,C15, C16 Bµi 17 Sgk-55:R1+R2= (1)

==>R1.R2 = 300 (2)=> R1 = 30 ; R2 = 10

R1 = 10 ; R2 = 30

Bµi 19 Sgk-56:a. NL cÇn ®Ó ®un s«i níc Q1= cm to Q1= 4200.2.75= 63.104JNL mµ bÕp táa ra Q=Q=741176,5JThêi gian ®un s«i n-íc:

b. Trong mét th¸ng tiªu thô lîng ®iÖn n¨ng: A = 2.30.Q=44470590JA = 12,35 kWhVËy tiÒn ®iÖn ph¶i tr¶: T= 12,35.700 = 8 645 ®c. R' = =

Thêi gian ®un s«i níct' =

12C, 13B, 14D, 15A, 16D, + §Ò nhÞ, HDHS gi¶i çc bµi tËp 17, 18, 19, 20 Sgk-55,56Bµi 17 Sgk-55:R1ntR2: U = 12V; I = 0,3 AR1//R2: U= 12V; I' = 1,6 AR1= ? R2= ?

Bµi 19 Sgk-56:U® = 220V; P®= 1000W; U = 220Vm = 2kg; =25oC ; H = 85%c = 4 200J/kg.Ka. t=?a. nhiÖt lîng cÇn ®Ó ®un s«i níc:Q1=?NhiÖt lîng mµ bÕp táa ra: Q=?=> Thêi gian ®un s«i n-íc: t =?b. Trong mét th¸ng tiªu thô lîng ®iÖn n¨ng: A =?VËy tiÒn ®iÖn ph¶i tr¶: T=c. NÕu gÊp ®«i d©y ®iÖn trë=> §iÖn trë R' =? (R)=> P'=? (P) => Thêi gian ®un s«i níc: t' =? (t) =?

000W; R = ?§iÖn trë cña Êm khi nã ho¹t ®éng b×nh thêng:R=

c: l= 2m; = 1,1. 10-6 m; d =?

TiÕt diÖn cña d©y ®iÖn trë nµy lµ:S =m2

§êng kÝnh tiÕt diÖn: d= 2r=2.

.Bµi 19 Sgk-56:a. nhiÖt lîng cÇn ®Ó ®un s«i níc:Q1= cm to = 4200.2.75= 63.104JNhiÖt lîng mµ bÕp táa ra:Q= =741176,5JThêi gian ®un s«i níc:

b. Trong mét th¸ng tiªu thô lîng ®iÖn n¨ng: A = 2.30.Q=44470590JA = 12,35 kWhVËy tiÒn ®iÖn ph¶i tr¶: T= 12,35.700 = 8 645 ®c. NÕu gÊp ®«i d©y ®iÖn trë=> §iÖn trë R' = =>P'= =>Thêi gian ®un s«i níct' =

75


3. Ho¹t ®éng 3: + VËn dông-Cñng cè:+ VÒ nhµ:- Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái - BT:- ChuÈn bÞ T23:

+ HD HS lµm C 20:Sgk-56+ HDVN:- Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái-BT:- ChuÈn bÞ T23:Nam ch©m vÜnh cöu.

Bµi 20:- TÝnh C§D§ ch¹y qua d©y dÉn: I =? => H§T trªn d©y dÉn Ud =?=> H§T gi÷a hai ®Çu d©y cña tr¹m biÕn thÕ: U = ?- TÝnh ®iÖn n¨ng tiªu thô cña khu trong 1 th¸ng: A = ? => TiÒn ®iÖn ph¶i tr¶ T =?- §iÖnn¨ng hao phÝ trªn ®êng d©y t¶i ®iÖn: Ahp= ?

Ch¬ng II: §iÖn tõ häc

TiÕt 23: Nam ch©m vÜnh cöuA. Môc tiªu:

+ M« t¶ ®îc tõ tÝnh cña nam ch©m. BiÕt çch x¸c ®Þnh cùc tõ B¾c, Nam

cña nam ch©m vÜnh cöu.

+ BiÕt ®îc çc tõ cùc lo¹i nµo th× hót nhau, lo¹i nµo th× ®Èy nhau. M« t¶ ®-

îc cÊu t¹o vµ gi¶i thÝch ®îc ho¹t ®éng cña La bµn

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn2 thanh NC th¼ng (1thanh mÊt mµu s¬n); Vun s¾t, Nh«m, §ång, Gç; 1Thanh NC ch÷ U; 1Kim NC; 1 gi¸ TN

+ Çc TBTN cho çc nhãm HS

76


Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng1. Ho¹t ®éng 1: Nhí l¹i kiÕn thøc L5, L7 vÒ tõ tÝnh cña Nam ch©m:+ Trao ®æi nhãm ®Ó nhí l¹i tõ tÝnh cña NC thÓ hiÖn nhthÕ nµo. §Ò xuÊt ph-êng ¸n TNKT mét thanh KL cã ph¶i lµ NC hay kh«ng?+ Trao ®æi ë líp vÒ çc ph¬ng ¸n TNKT mµ çc nhãm ®Ò xuÊt.+ Tõng nhãm thùc hiÖn TNKT trong C1 Sgk-58

+ Tæ chøc t×nh huèng häc tËp Sgk-58.+ Tæ chøc cho HS trao ®æi nhãm ®Ó nhí l¹i tõ tÝnh cña NC thÓ hiÖn nhthÕ nµo.+ Yªu cÇu çc nhãm HS ®Ò xuÊt phêng ¸n TNKT mét thanh KL cã ph¶i lµ NC hay kh«ng + Trao ®æi ë líp vÒ çc ph¬ng ¸n TNKT mµ çc nhãm ®Ò xuÊt chän ph-¬ng ¸n ®óng.+ Yªu cÇu nhãm HS tiÕn hµnh TNKT

I. Tõ tÝnh cña Nam ch©m:1. ThÝ nghiÖm:a. ThÝ nghiÖm 1:+ Dông cô: 1Thanh kim lo¹i; Vôn S¾t, Nh«m, §ång, Gç+ TiÕn hµnh: §a thanh kim lo¹i l¹i gÇn çc vôn S¾t, Nh«m, §ång, Gç+ NhËn xÐt:- Thanh kim lo¹i hót ®îc çc vôn s¾t, kh«ng hót ®îc vôn Nh«m, §ång, Gç => §ã lµ Nam ch©m .- Thanh kim lo¹i, kh«ng hót ®îc vôn s¾t => §ã kh«ng lµ Nam ch©m

2. Ho¹t ®éng 2: Ph¸t hiÖn thªm tÝnh chÊt tõ cña Nam ch©m:+ Nhãm HS thùc hiÖn tõng

néi dung cña C2 Sgk-58. Ghi KQ TN vµo vë+ Rót ra KÕt luËn vÒ TC tõ cña Nam ch©m + Nghiªn cøu Sgk-59 ghi nhí:- Quy íc çch ®Æt tªn, ®¸nh dÊu b»ng s¬ mµu çc cùc cña NC- Tªn çc vËt liÖu tõ+ Quan s¸t ®Ó nhËn biÕt çc NC thêng gÆp

+ Yªu cÇu HS lµm viÖc víi Sgk-58 ®Ó n¾m v÷ng nhiÖm vô cña C2.+ Giao dông cô cho nhãm HS.

Yªu cÇu HS lµm TN- Ghi KQTN.+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái:- Nam ch©m ®øng tù do lóc c©n b»ng chØ híng nµo?- B×nh thêng, cã thÓ t×m ®îc mét Nam ch©m kh«ng chØ theo ph¬ng B¾c-Nam §L kh«ng?- Cã KL g× vÒ tõ tÝnh cña Nam ch©m ?+ Yªu cÇu HS ®äc Sgk timg hiÓu:- Quy íc çch ®Æt tªn, ®¸nh dÊu b»ng s¬ mµu çc cùc cña NC

b. ThÝ nghiÖm 2:+ Dông cô: 1Kim NC; 1 gi¸ nhän+ TiÕn hµnh:

- Khi ®Ó kim NC c©n b»ng=> Kim NC ®Þnh theo ph¬ng B¾c-Nam §L - Quay cho kim NC lÖch khái ph¬ng B¾c-Nam §L, khi c©n b»ng trë l¹i Kim NC ®Þnh theo ph¬ng B¾c-Nam §L+ NhËn xÐt: Kim NC lu«n ®Þnh theo ph¬ng B¾c-Nam ®Þa lÝ.2. KÕt luËn: Nam ch©m cã 2cùc:- §Çu chØ ph¬ng B¾c §L-Cùc tõ B¾c cña NC: Ký hiÖu-N mµu ®á.- §Çu chØ ph¬ng Nam §L-Cùc tõ Nam cña NC: Ký hiÖu-S mµu xanh

77

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký- Tªn çc vËt liÖu tõ

3. Ho¹t ®éng 3: T×m hiÓu sù t¬ng t¸c gi÷a hai Nam ch©m:+ Ho¹t ®éng nhãm ®Ó thùc hiÖn çc TN ®îc m« t¶ trªn H21.3 Sgk-59 vµ çc yªu cÇu nªu trong C3, C4 Sgk - 59:- Cùc tõ B¾c cña thanh NC hót cùc tõ Nam, ®Èy cùc tõ B¾c cña kim NC.- Cùc tõ Nam cña thanh NC hót cùc tõ B¾c, ®Èy cùc tõ Nam cña kim NC

+ Rót ra KÕt luËn vÒ quy luËt t¬ng t¸c gi÷a çc cùc cña hai nam ch©m: Khi ®a cùc tõ cña hai Nam ch©m l¹i gÇn nhau th× chóng hót nhau nÕu çc cùc kh¸c tªn, ®Èy nhau nÕu çc cùc cïng tªn.

+ Yªu cÇu HS lµm C 3, C4 Sgk-59:- §Ò nghÞ HS cho biÕt Y/c cña C3, C4 Sgk-59

+ Theo dâi, giòp ®ì HS tiÕn hµnh TN, ®Æc biÖt trong trêng hîp hai cùc cïng tªn: CÇn ph¶i quan s¸t nhanh hiÖn tîng. Ghi l¹i KQ TN.- Cùc tõ B¾c cña thanh NC hót cùc tõ Nam, ®Èy cùc tõ B¾c cña kim NC.- Cùc tõ Nam cña thanh NC hót cùc tõ B¾c, ®Èy cùc tõ Nam cña kim NC

+ Yªu cÇu HS tr×nh bµy KQTN. Nªu KÕt luËn vÒ quy luËt t¬ng t¸c gi÷a çc cùc cña hai nam ch©m

II. T¬ng t¸c gi÷a hai Nam ch©m:1. ThÝ nghiÖm: + Dông cô: - 1Thanh NC; 1 kim NC+ TiÕn hµnh: - §a thanh NC l¹i gÇn kim NC ®îc ®Æt trªn gi¸ nhän.+ NhËn xÐt:- Cùc tõ B¾c cña thanh NC hót cùc tõ Nam, ®Èy cùc tõ B¾c cña kim NC.- Cùc tõ Nam cña thanh NC hót cùc tõ B¾c, ®Èy cùc tõ Nam cña kim NC

2. KÕt luËn:Khi ®a cùc tõ cña hai Nam ch©m l¹i gÇn nhau th× chóng hót nhau nÕu çc cùc kh¸c tªn, ®Èy nhau nÕu çc cùc cïng tªn.

4. Ho¹t ®éng 4:+ VËn dông-Cñng cè:- M« t¶ ®Çy ®ñ tõ tÝnh cña Nam ch©m:

- Tr¶ lêi c©u hái C5, C6, C7, C8: Sgk-59, 60.

- §äc phÇn cã thÓ em

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái:- M« t¶ ®Çy ®ñ tõ tÝnh cña Nam ch©m:

+ Yªu cÇu HS lµm C5, C6, C7, C8: Sgk-59, 60.

+ §Ò nghÞ HS ®äc phÇn Cã thÓ em cha biÕt. Néi dung ghi nhí Sgk - 60.

III.VËn dông:

78

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Kýcha biÕt. Néi dung ghi nhí Sgk - 60.

+ VÒ nhµ:- Häc kü néi dung ghi nhí Sgk - 60.- T×m hiÕu çc lo¹i Nam ch©m trong thùc tÕ.- ChuÈn bÞ T24: T¸c dông tõ cña dßng ®iÖn - Tõ trêng.

+ Híng dÉn vÒ nhµ:- Häc kü néi dung ghi nhí Sgk-60.- T×m hiÕu çc lo¹i Nam ch©m trong thùc tÕ.- ChuÈn bÞ T24: T¸c dông tõ cña dßng ®iÖn - Tõ trêng.

TiÕt 24: T¸c dông tõ cña dßng ®iÖn- Tõ trêngA. Môc tiªu:

+ M« t¶ ®îc thÝ nghiÖm vÒ t¸c dông tõ cña dßng ®iÖn.

+ Tr¶ lêi ®îc c©u hái: Tõ trêng tån t¹i ë ®©u?.

+ BiÕt çch nhËn biÕt Tõ trêng.

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn2 gi¸ TN; 1 bé ®æi nguån; 1 kim NC ®îc ®Æt trªn gi¸ nhän; 1 khãa; 1 ®o¹n d©y constantan; 5 ®o¹n d©u nèi; 1 biÕn trë; 1 ampe kÕ

Çc thiÕt bÞ cho nhãm Häc sinh


79

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ KýHo¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng

1. Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò - §Æt vÊn ®Ò bµi míi:+ Tr¶ lêi c©u hái cña GV:

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái:- M« t¶ ®Çy®ñ T/c tõ cña NC?- Hai nam ch©m t¬ng t¸c víi nhau nh thÕ nµo?

2. Ho¹t ®éng 2: Ph¸t hiÖn tÝnh chÊt tõ cña dßng ®iÖn:+ NhËn thøc vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt trong bµi häc.

+ Lµm TN ph¸t hiÖn T/c tõ cña dßng ®iÖn.- Bè trÝ vµ tiÕn hµnh TN nh m« t¶ H 22.1 Sgk-61. Thùc hiÖn C1 Sgk-61.- Cö ®¹i diÖn nhãm b¸o ço KQTN vµ tr×nh bµy NX: Khi d©y dÉn AB cã dßng ®iÖn ch¹y qua=> XuÊt hiÖn lùc TD lªn kim NC lµm cho kim NC kh«ng song song víi d©y dÉn AB.- Rót ra kÕt luËn vÒ t¸c dông tõ cña dßng ®iÖn. Dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn g©y ra lùc (lùc tõ) t¸c dông lªn kim NC ®Æt gÇn nã. Ta nãi r»ng dßng ®iÖn cã t¸c dông tõ

+ Tæ chøc t×nh huèng häc tËp-Nªu V§: Gi÷a ®iÖn vµ tõ cã g× liªn quan ®Õn nhau kh«ng? (Sgk-61)

+ Yªu cÇu HS:- Nghiªn cøu çch bè trÝ TN H22.1; Trao ®æi vÒ môc ®Ých cña TN.-Bè trÝ vµ tiÕn hµnh TN theo nhãm, trao ®æi c©u Tr¶ lêi C1 Sgk-61

+ Chó ý: Lóc ®Çu d©y dÉn AB // víi kim NC ®øng th¨ng b»ng.

+ HDHS: TiÕn hµnh TN, quan s¸t hiÖn tîng.

+Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: Trong TN trªn, hiÖn t-îng x¶y ra ®èi víi kim NC chøng tá ®iÒu g×?

I. Lùc tõ1. ThÝ nghiÖm:+ Dông cô:1 d©y dÉn AB ®Æt song song kim NC ®øng th¨ng b»ng trªn gi¸ nhän; 1bé ®æi nguån; 1 khãa; 1 am pe kÕ+ TiÕn hµnh-HiÖn tîng:- L¾p m¹ch ®iÖn H22.1 Sgk-61- §ãng khãa K=>Kim NC kh«ng song song víi d©y dÉn AB+ NhËn xÐt:- Khi d©y dÉn AB cã dßng ®iÖn ch¹y qua => XuÊt hiÖn lùc TD lªn kim NC lµm cho kim NC kh«ng song song víi d©y dÉn AB.2. KÕt luËn:Dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn g©y ra lùc (lùc tõ) t¸c dông lªn kim nam ch©m ®Æt gÇn nã. Ta nãi r»ng dßng ®iÖn cã t¸c dông tõ

80


3. Ho¹t ®éng 3:T×m hiÓu Tõ tr-êng :+ Trao ®æi vÊn ®Ò mµ GV ®a ra, ®Ò xuÊt ph¬ng ¸n TN KiÓm tra + TiÕn hµnh TNKT theo nhãm, Tr¶ lêi C2,C3 Sgk: - C2: Kim NC lÖch khái híng B¾c-Nam ®Þa lÝ- C3: Sau khi c©n b»ng trë l¹i kim NC lu«n chØ 1 híng x¸c ®Þnh+ Rót ra kÕt luËn vÒ kh«ng gian xung quanh dßng ®iÖn, xung quanh NC: Kh«ng gian xung quanh dßng ®iÖn, xung quanh NC cã kh¶ n¨ng t¸c dông lùc tõ lªn kim NC ®Æt trong nã. Ta nãi kh«ng gian ®ã cã Tõ trêng .

+ Nªu vÊn ®Ò: Trong thÝ nghiÖm trªn, kim NC ®îc ®¹t díi d©y dÉn th× chùu t¸c dông cña lùc tõ. Cã ph¶i chØ ë vÞ trÝ ®ã míi cã lùc tõ t¸c dông lªn kim NC hay kh«ng? Lµm thÕ nµo ®Ó tr¶ lêi ®îc c©u hái nµy? Yªu cÇu HS nªu ph¬ng ¸n TNKT?+ Ph¸t cho mçi nhãm thªn 1 thanh NC; Yªu cÇu HS tiÕn hµnh TN theo çc ph-¬ng ¸n ®· ®Ò ra+ HDHS Tr¶ lêi c©u hái C2, C3 Sgk-61+ HDHS rót ra kÕt luËn vÒ kh«ng gian xung quanh dßng ®iÖn, xung quanh NC: HiÖn tîng x¶y ra ®èi víi kim NC trßn çc TN trªn chøng tá kh«ng gian xung quanh dßng ®iÖn, xung quanh NC cã g× ®Æc biÖt+ Yªu cÇu HS ®äc kü KÕt luËn Sgk-61; Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: Tõ trêng tån t¹i ë ®©u?

I. Tõ trêng:1. ThÝ nghiÖm:+ Dông cô: 1 d©y dÉn AB; 1kim NC ®øng th¨ng b»ng trªn gi¸ nhän chØ h-íng B¾c-Nam ®Þa lÝ ; 1thanh NC 1bé ®æi nguån; 1 khãa; 1 am pe kÕ. + TiÕn hµnh-HiÖn tîng:- §Æt kim NC t¹i çc vÞ trÝ kh¸c nhau xung quanh d©y dÉn cã dßng ®iÖn; Xung quanh thanh NC=> Kim NC lÖch khái híng B¾c-Nam- ë mçi vÞ trÝ ®ã sau khi kÐo kim NC lÖc khái vÞ trÝ th¨ng b»ng, sau khi c©n b»ng trë l¹i kim NC lu«n chØ 1 híng x¸c ®Þnh+ NhËn xÐt:- Xung quanh dßng ®iÖn, Xung quanh NC ®Òu g©y lùc tõ t¸c dông lªn kim NC.2. KÕt luËn:Kh«ng gian xung quanh dßng ®iÖn, xung quanh NC cã kh¶ n¨ng t¸c dông lùc tõ lªn kim NC ®Æt trong nã. Ta nãi kh«ng gian ®ã cã Tõ trêng .

81

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký4. Ho¹t ®éng 4: T×m hiÓu çch nhËn biÕt Tõ trêng :+ M« t¶ ®îc çch dïng kim NC ®Ó ph¸t hiÖ lùc tõ vµ nhê ®ã ph¸t hiÖn ra Tõ trêng .+ Rót ra ®îc KÕt luËn vÒ çch nhËn biÕt Tõ trêng.

+ HDHS: Nhí l¹i çc TN ®· tiÕn hµnh ®èi víi nam ch©m gîi cho ta ph¬ng ph¸p ®Ó ph¸t hiÖn ra Tõ trêng?+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái:- C¨n cø vµo ®Æc tÝnh nµo cña Tõ trêng ®Ó ta ph¸t hiÖn ra nã?- Cã thÓ nhËn biÕt TT b»ng çc gi¸c quan kh«ng? Th«ng thêng, dïng dông cô nµo ®Ó nhËn biÕt T trêng?

3. Çch nhËn biÕt Tõ trêng:+ Kh«ng thÓ nhËn biÕt Tõ trêng b»ng çc gi¸c quan mµ b»ng çc dông cô riªng: Kim nam ch©m...+ N¬i nµo cã lùc tõ t¸c dông lªn kim nam ch©m th× n¬i ®ã cã Tõ trêng .

5. Ho¹t ®éng 5: + VËn dông - Cñng cè:- Nªu l¹i TN ph¸t hiÖn t¸c dông tõ cña dßng ®iÖn trong d©y dÉn th¼ng- Tr¶ lêi C4, C5, C6 Sgk+ VÒ nhµ:- Häc, n¾m v÷ng néi dông

cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái-SBT:- ChuÈn bÞ T25:

+ Yªu cÇu HS lµm C4, C5, C6 Sgk+ Yªu cÇu HS ®äc néi dung ghi nhí-Cã thÓ em cha biÕt Sgk-64+ HDVN:- Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái 22.1; 22.2; 22.3 22.4- SBT:

- ChuÈn bÞ T 25: Tõ phæ- §êng søc tõ

III. VËn dông:

TiÕt 26: Tõ trêng cña èng d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua

A. Môc tiªu:

+ So s¸nh ®îc tõ phæ cña èng d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua víi tõ phæ cña

thanh nam ch©m th¼ng.

+ VÏ ®îc ®êng søc tõ biÓu diÔn tõ trêng cña èng d©y.

82

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký+ VËn dông quy t¾c n¾m tay ph¶i ®Ó x¸c ®Þnh chiÒu ®êng søc tõ cña èng

d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua khi biÕt chiÒu dßng ®iÖn.

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn1 tÊm nhùa cã s½n çc vßng d©y cña mét èng d©y; 1 bé ®æi nguån; 3 khãa, 3 ®o¹n d©y dÉn; 1bót d¹

Dông cô cho çc nhãm


Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng1. Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò - §Æt vÊn ®Ò bµi míi:+ Tr¶ lêi c©u hái cña GV:+ Gi¶i çc bµi tËp : 23.1; 23.2 SBT

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái:- Nªu çch t¹o ra tõ phæ vµ ®Æc ®iÓm tõ phæ cña thanh NC th¼ng?- Nªu quy íc ®êng c¶m øng tõ?- VÏ vµ x¸c ®Þnh chiÒu ®êng søc tõ biÓu diÔn Tõ trêng cña NC th¼ng?+ Yªu cÇu HS lµm BT 23.1; 23.2 SBT+ §¸nh gi¸, nhËn xÐt, cho ®iÓm + §V§: Sgk-65

83


2. Ho¹t ®éng 2: T¹o ra vµ quan s¸t tõ phæ cña èng d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua:- Nªu çch t¹o ra ®Ó quan s¸t tõ phæ cña mét èng d©y cã dßng ®iÖn: Cho dßng ®iÖn ch¹y qua èng d©y, gâ nhÑ b¶ng nhùa, quan s¸t sù s¾p xÕp cña çc m¹t s¾t. - TiÕn hµnh thÝ nghiÖm theo nhãm; Quan s¸t tõ phæ bªn trong vµ bªn ngoµi èng d©y ®Ó Tr¶ lêi c©u hái C1- Thùc hiÖn c©u hái C2- Lµm C3 theo nhãm vµ th¶o luËn nhãm,- Rót ra KÕt luËn

+ Yªu cÇu HS nªu çch t¹o ra ®Ó quan s¸t tõ phæ cña mét èng d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua víi nh÷ng dông cô ®· cã?+ Yªu cÇu HS lµm thÝ nghiÖm t¹o ra tõ phæ cña mét èng d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua? Quan s¸t tõ phæ bªn trong vµ bªn ngoµi èng d©y ®Ó Tr¶ lêi c©u hái C1?+ HDHS Tr¶ lêi c©u hái C1:+ Yªu cÇu nhãm HS gi¬ cao b¶ng nhùa ®· vÏ mét vµi ®êng søc tõ cña èng d©y? Yªu cÇu HS nhãm kh¸c nhËn xÐt?+ Yªu cÇu HS lµm C 2+ T¬ng tù C1, Yªu cÇu HS lµm C3 theo nhãm vµ HDHS th¶o luËn nhãm, rót ra KÕt luËn ? + Nªu ND phÇn th«ng b¸o kiÕn thøc SGK - 66

I. Tõ phæ - ®êng søc tõ cña èng d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua:1. ThÝ nghiÖm:+ Dông cô: + TiÕn hµnh - HiÖn tîng: - Cho dßng ®iÖn ch¹y qua èng d©y, gâ nhÑ b¶ng nhùa, quan s¸t sù s¾p xÕp cña çc m¹t s¾t. - Dïng bót d¹ vÏ theo sù s¾p xÕp cña çc m¹t s¾t.- §Æt çc kim NC nèi tiÕp nhau trªn mét ®êng søc tõ+ NhËn xÐt:- PhÇn tõ phæ ë bªn ngoµi èng d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua gièng tõ phæ cña thanh NC th¼ng. Bªn trong èng d©y cã çc ®êng m¹t s¾t ®îc s¾p xÕp gÇn nhsong song.2. KÕt luËn: Sgk - 66

84


3. Ho¹t ®éng 3: T×m hiÓu quy t¾c n¾m tay ph¶i:+ Nªu dù ®o¸n vµ çch KT sù phô thuéc cña chiÒu ®êng søc tõ vµo chiÒu dßng ®iÖn: §æi chiÒu dßng ®iÖn trong èng d©y, KT sù ®Þnh h-íng cña çc kim NC trªn ®êng søc tõ+ Nªu Quy t¾c:- N¾m bµn tay ph¶i, råi ®¾t sao cho bèn ngãn tay híng theo chiÒu dßng ®iÖn ch¹y qua çc vßng d©y th× ngãn tay çi cho·i ra chØ chiÒu ®êng søc tõ trong lßng èng d©y.

+ ¸p dông: Dïng n¾m tay ph¶i x¸c ®Þnh chiÒu ®êng søc tõ trong èng d©y trong TN H24.3 Sgk - 66

+ §V§: Tõ trêng do dßng ®iÖn sÞnh ra, vËy chiÒu cña ®êng søc tõ cã phô thuéc vµo chiÒu dßng ®iÖn hay kh«ng? Lµm thÕ nµo ®Ó KiÓm tra ®îc ®iÒu ®ã?+ Tæ chøc cho HS tiÕn hµnh thÝ nghiÖm kiÓm tra dù ®o¸n theo nhãm vµ HDHS th¶o luËn nhãm kÕt qu¶ cña TN => Rót ra KL:+ §V§: §Ó x¸c ®Þnh chiÒu ®êng søc tõc¶u èng d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua kh«ng ph¶i lóc nµo còng cÇn cã kim NC thö, tiÕn hµnh TN nh trªn mµ ta dïng mét quy t¾c: Quy t¾c n¾m tay ph¶i:- Yªu cÇu HS nghiªn cøu, ph¸t biÓu quy t¾c n¾m tay ph¶i Sgk-66.+ Quy t¾c n¾m tay ph¶i gióp ta x¸c ®Þnh ®îc chiÒu ®êng søc tõ ë trong lßng èng d©y hay bªn ngoµi èng d©y? ChiÒu ®êng søc tõ bªn trong vµ bªn ngoµi èng d©y cã g× kh¸c nhau?+ Yªu cÇu HS dïng n¾m tay ph¶i x¸c ®Þnh chiÒu ®êng søc tõ trong èng d©y trong TN H24.3 Sgk-66

II. quy t¾c n¾m tay ph¶i:1. ChiÒu ®êng søc tõ cña èng d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua phô thuéc vµo yÕu tã nµo?+ Dù ®o¸n: ChiÒu ®êng søc tõ cña èng d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua phô thuéc vµo chiÒu dßng ®iÖn.+ ThÝ nghiÖm: §æi chiÒu dßng ®iÖn trong èng d©y- HiÖn tîng: Çc kim NC trªn ®êng søc tõ ®¶o l¹i chiÒu+ KÕt luËn: ChiÒu ®êng søc tõ cña èng d©y phô thuéc vµo chiÒu dßng ®iÖn ch¹y qua çc vßng d©y.2. Quy t¾c n¾m tay ph¶i:a. Quy t¾c:N¾m bµn tay ph¶i, råi ®¾t sao cho bèn ngãn tay híng theo chiÒu dßng ®iÖn ch¹y qua çc vßng d©y th× ngãn tay çi cho·i ra chØ chiÒu ®êng søc tõ trong lßng èng d©y.b. ¸p dông:- X¸c ®Þnh chiÒu ®êng søc tõ H24.3 Sgk-66

4. Ho¹t ®éng 4: + VËn dông - Cñng cè:- C4: Muèn x¸c ®Þnh tªn tõ cùc cña èng d©y cÇn biÕt chiÒu ®êng søc tõ X¸c

+ Yªu cÇu HS lµm C 4, C5, C6 Sgk-66:- HDHS Tr¶ lêi c©u hái C4: Muèn x¸c ®Þnh tªn tõ cùc cña èng d©y cÇn biÕt ®iÒu g×? X¸c ®Þnh b»ng çch nµo?

C4 Sgk-67:- VÏ ®êng søc tõ qua kim NC - ¸p dông quy íc chiÒu ®-êng søc tõ: Lµ chiÒu ®i tõ cùc Nam xang cùc B¾c cña kim NC thö ®Æt trªn

85

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký®Þnh b»ng çch vÏ ®êng søc tõ qua kim NC ¸p dông chiÒu quy íc ®Ó x¸c ®Þnh chiÒu cña ®êng søc tõ võa vÏ => Cùc tõ cña èng d©y.+ VÒ nhµ:- Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái - BT 24 SBT- ChuÈn bÞ T27:

- HDHS Tr¶ lêi c©u hái C5: Muèn x¸c ®Þnh chiÒu dßng ®iÖn trong çc vßng d©y cÇn biÕt ®iÒu g×? VËn dông quy t¾c n¾m tay ph¶i trong trêng hîp nµy nh thÕ nµo ? + Yªu cÇu HS ®äc néi dung ghi nhí: Quy t¾c n¾m tay ph¶i-Cã thÓ em cha biÕt Sgk-+ HDVN:- Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái-BT:24 SBT- ChuÈn bÞ T27: Sù nhiÔm tõ cña s¾t, thÐp - Nam ch©m ®iÖn

®êng søc tõ ®ã=> §êng søc tõ däc theo trôc cña èng d©y cã chiÒu tõ A -> B. VËy ®Çu A: ®êng søc tõ ®i vµo: Cùc tõ Nam cña èng d©y. §Çu B ®-êng søc tõ ®i ra: Cùc tõ B¾c cña èng d©y.C5 Sgk - 67:

TiÕt 27: Sù nhiÔm tõ cña S¾t, ThÐp - Nam ch©m ®iÖn

A. Môc tiªu:

+ M« t¶ ®îc thÝ nghiÖm vÒ sù nhiÔm tõ cña s¾t, thÐp.

+ Gi¶i thÝch ®îc v× sao ngêi ta dïng lâi s¾t non ®Ó chÕ t¹o nam ch©m

®iÖn.

+ Nªu ®îc hai çch lµm t¨ng lùc tõ cña nam ch©m ®iÖn t¸c dông lªn mét

vËt.

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn1 èng d©y 500-700 vßng; 1 la bµn, kim NC; 1 gi¸ TN; 1 biÕn trë; 1 bé ®æi nguån; 1 AmpekÕ; 1 khãa; 5 ®o¹n d©y dÉn; 1 lâi s¾t; 1 lâi thÐp; §inh gim

Dông cô thÝ nghiÖm cho çc nhãm

C. Çc ho¹t ®éng d¹y häc:86


Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng1. Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò - §Æt vÊn ®Ò bµi míi:+ Tr¶ lêi c©u hái cña GV:- Dßng ®iÖn g©y ra lùc tõ t¸c dông lªn kim NC ®Æt gÇn nã. Ta nãi dßng ®iÖn cã t¸c dông tõ.

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái:- T¸c dông tõ cña dßng ®iÖn ®îc biÓu hiÖn nh thÕ nµo ?- Nªu cÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña Nam ch©m ®iÖn ®· häc ë líp 7?- Trong thùc tÕ Nam ch©m ®iÖn ®îc dïng ®Ó lµm g×?+ NhËn xÐt, ®¸nh gi¸ cho ®iÓm.+ §V§: Chóng ta ®· biÕt: S¾t vµ thÐp ®Òu lµ nh÷ng vËt liÖu tõ, vËy s¾t vµ thÐp nhiÔm tõ cã gièng nhau kh«ng? T¹i sao lâi cña Nam ch©m ®iÖn lµ s¾t non mµ kh«ng ph¶i lµ thÐp?

- Nam ch©m ®iÖn gåm: 1 èng d©y dÉn trong cã lâi s¾t non. Khi cho dßng ®iÖn ch¹y qua èng d©y lâi s¾t bÞ nhiÔm tõ vµ trë thµnh mét NC.. Khi ng¾t dßng ®iÖn lâi s¾t mÊt tõ tÝnh. - Trong thùc tÕ nam ch©m ®iÖn dïng ®Ó lµm bé phËn chÝnh cña r¬le ®iÖn tõ; CÇn cÈu ®iÖn; Chu«ng ®iÖn...

87


2. Ho¹t ®éng 2: Lµm thÝ nghiÖm vÒ sù nhiÔm tõ cña s¾t vµ thÐp:+ Quan s¸t H25.1, ®äc Sgk môc 1. T×m hiÓu môc ®Ých thÝ nghiÖm, dông cô thÝ nghiÖm, çch tiÕn hµnh thÝ nghiÖm.+ Lµm thÝ nghiÖm theo nhãm.+ Nªu kÕt qu¶ TN

+ Yªu cÇu HS quan s¸t H25.1, ®äc Sgk môc 1. T×m hiÓu môc ®Ých thÝ nghiÖm , dông cô thÝ nghiÖm, çch tiÕn hµnh thÝ nghiÖm.+ Yªu cÇu HS lµm thÝ nghiÖm theo nhãm. Lu ý HS: Khi bè trÝ TN ®Ó cho kim NC ®øng th¨ng b»ng råi míi ®Æt cuËn d©y sao cho trôc cña kim NC song song víi mÆt cña èng d©y sau ®ã míi ®ãng m¹ch ®iÖn.+ Yªu cÇu HS nªu kÕt qu¶ TN

I. Sù nhiiÔm tõ cña s¾t-ThÐp1. ThÝ nghiÖm:a. TN1: H25.1 Sgk-68:+ Dông cô: H25.1 Sgk-68+ TiÕn hµnh - HiÖn tîng:- §ãng khãa K cho dßng ®iÖn qua èng d©y. Kim NC lÖch so víi ph¬ng ban ®Çu (O1).- §Æt lâi s¾t non vµo trong lßng èng d©y Kim NC lÖch so víi ph¬ng ban ®Çu (O2): Ta cã O2 > O1- §Æt lâi thÐp vµo trong lßng èng d©y. Kim NC lÖch so víi ph¬ng ban ®Çu (O3): Ta cã O1 < O3 < O2+ NhËn xÐt: Lâi s¾t (hoÆc thÐp) lµm t¨ng t¸c dông tõ cña dßng ®iÖn.

88

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký3. H§3: Lµm thÝ nghiÖm t×m hiÓu sù kh¸c nhau vÒ sù nhiÔm tõ cña s¾t vµ thÐp:- èng d©y cã lâi s¾t non ®ang hót ®inh s¾t. Ng¾t khãa K, lâi s¾t kh«ng hót çc ®inh s¾t, ®inh r¬i ra.- èng d©y cã lâi thÐp ®ang hót ®inh s¾t. Ng¾t khãa K, lâi thÐp vÉn tiÕp tôc hót çc ®inh s¾t, ®inh kh«ng r¬i ra.+ NhËn xÐt: Khi ng¾t dßng ®iÖn lâi s¾t nom mÊt hÕt tõ tÝnh, cßn lâi thÐp vÉn gi÷ ®îc tõ tÝnh2. KÕt luËn:- Lâi s¾t (hoÆc thÐp) lµm t¨ng td tõ cña dßng ®iÖn.- Khi ng¾t dßng ®iÖn lâi s¾t non mÊt hÕt tõ tÝnh, cßn lâi thÐp vÉn gi÷ ®îc tõ tÝnh

+ HDHS Lµm thÝ nghiÖm t×m hiÓu sù kh¸c nhau vÒ sù nhiÔm tõ cña s¾t vµ thÐp:- èng d©y cã lâi s¾t non ®ang hót ®inh s¾t. Ng¾t khãa K, lâi s¾t cßn hót çc ®inh s¾t kh«ng? - èng d©y cã lâi thÐp ®ang hót ®inh s¾t. Ng¾t khãa K, lâi thÐp vÉn tiÕp tôc hót çc ®inh s¾t, ®=> NhËn xÐt: Sù kh¸c nhau vÒ sù nhiÔm tõ cña s¾t vµ thÐp.

+ Nªu kÕt luËn sù kh¸c nhau vÒ sù nhiÔm tõ cña s¾t vµ thÐp:

b. TN2: H25.2 Sgk-68:+ Dông cô: H25.2 Sgk-68+ TiÕn hµnh - HiÖn tîng:- èng d©y cã lâi s¾t non ®ang hót ®inh s¾t. Ng¾t khãa K, lâi s¾t kh«ng hót çc ®inh s¾t, ®inh r¬i ra.- èng d©y cã lâi thÐp ®ang hót ®inh s¾t. Ng¾t khãa K, lâi thÐp vÉn tiÕp tôc hót çc ®inh s¾t, ®inh kh«ng r¬i ra.+ NhËn xÐt: Khi ng¾t dßng ®iÖn lâi s¾t nom mÊt hÕt tõ tÝnh, cßn lâi thÐp vÉn gi÷ ®îc tõ tÝnh2. KÕt luËn:- Lâi s¾t (hoÆc thÐp) lµm t¨ng t¸c dông tõ cña dßng ®iÖn.- Khi ng¾t dßng ®iÖn lâi s¾t non mÊt hÕt tõ tÝnh, cßn lâi thÐp vÉn gi÷ ®îc tõ tÝnh.

89


4. Ho¹t ®éng 4: T×m hiÓu Nam ch©m ®iÖn:+ Nghiªn cøu Sgk-69, quan s¸t çc Nam ch©m ®iÖn; Tr¶ lêi c©u hái GV:- NC ®iÖn ho¹t ®éng dùa trªn sù nhiÔm tõ cña s¾t.- CÊu t¹o:Mét èng d©y dÉn Mét lâi s¾t non- NC ®iÖn H25.3 Sgk-69 cã ®iÖn trë lµ 22Ω; Cêng ®é dßng ®iÖn ®Þnh møc lµ 1A; Sè vßng d©y t¬ng øng 2 chèt: 1000 vµ 1500 - Cã thÓ t¨ng lùc tõ cña NC ®iÖn b»ng T¨ng cêng ®é dßng ®iÖn qua çc vßng d©y.T¨ng sè vßng cña èng d©y+ Tr¶ lêi c©u hái C3 Sgk

+ Yªu cÇu HS t×m hiÓu Nam ch©m ®iÖn theo çc th«ng tin Sgk - 69 Tr¶ lêi c©u hái:- Nam ch©m ®iÖn ho¹t ®éng ®îc dùa trªn nguyªn t¾c nµo ?.

- Nªu cÊu t¹o cña Nam ch©m ®iÖn?

- Quan s¸t Nam ch©m H25.3 Sgk tr¶ lêi C2?

- Cã thÓ t¨ng lùc tõ cña NC ®iÖn b»ng nh÷ng çch nµo? Quan s¸t çc Nam ch©m H25.4 Sgk Tr¶ lêi c©u hái C3?

II. Nam ch©m ®iÖn:1. NTH§: Nam ch©m ®iÖn ho¹t ®éng dùa trªn sù nhiÔm tõ cña s¾t.2. CÊu t¹o: Hai bé ph¹n chÝnh:- Mét èng d©y dÉn; Mét lâi s¾t non.+ VD: H25.3 Sgk-69: NC ®iÖn cã ®iÖn trë lµ 22Ω; Cêng ®é dßng ®iÖn ®Þnh møc lµ 1A; Sè vßng d©y t¬ng øng 2 chèt: 1000 vµ 1500 vßng3. Çch lµm t¨ng lùc tõ cña nam ch©m ®iÖn:- T¨ng cêng ®é dßng ®iÖn qua çc vßng d©y.- T¨ng sè vßng cña èng d©y (n).+ VD: H25.4 Sgk-69:Ia = Ib = 1A; na < nb => NC b m¹nh h¬n NC aIc< Id; nc= nd=300=> NC d m¹nh h¬n NC c

5. Ho¹t ®éng 5: + VËn dông - Cñng cè:Tr¶ lêi C 4, C5, C6 Sgk§äc néi dung ghi nhí-Cã thÓ em cha biÕt Sgk+ VÒ nhµ:- BT25.2 SBT- ChuÈn bÞ T28:

+ Yªu cÇu HS lµm C 4, C5, C6 Sgk+ Yªu cÇu HS ®äc néi dung ghi nhí - Cã thÓ em cha biÕt Sgk-69+ HDVN:- Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái-BT 25.2:- ChuÈn bÞ T28:

III. VËn dông:

TiÕt 28: øng dông cña nam ch©m90

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ KýA. Môc tiªu:

+Nªu ®îc nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña Loa ®iÖn; T¸c dông cña nam ch©m

®iÖn trong R¬le ®iÖn tõ, chu«ng b¸o ®éng.KÓ tªn ®îc mét sè øng dông cña

nam ch©m trong ®êi sèng vµ kÜ thuËt.

+ RÌn kü n¨ng ph©n tÝch; Tæng hîp kiÕn thøc: Gi¶i thÝch ®îc ho¹t ®éng cña

nam ch©m ®iÖn.

+

HiÓu râ vai trß cña Nam ch©m ®iÖn nãi riªng vµ cña m«m vËt lÝ nãi chung

®Ó tõ ®ã cã ý thøc häc tËp vµ yªu thÝch m«n häc.

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn1èng d©y ®iÖn 100 vßng- §êng kÝnh 3cm. 1gi¸ TN; 1bé ®æi nguån; 1khãa; 1ampekÕ; 1NC ch÷ U; 5 ®o¹n d©y nèi; 1loa ®iÖn

H×nh 26.2; 25.3; 26.4 Sgk; Dông cô cho çc nhãm Häc sinh


Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng1. Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò - §Æt vÊn ®Ò bµi míi:+ Tr¶ lêi c©u hái cña GV:

+ Gi¶i çc bµi tËp 25.1; 25.2; 25.3 SBT

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái:- M« t¶ thÝ nghiÖm vÒ sù nhiÔm tõ cña s¾t vµ thÐp. Gi¶i thÝch v× sao ngêi ta dïng lâi s¾t non ®Ó chÕ t¹o Nam ch©m ®iÖn? Gi¶i bµi tËp 25.3 SBT-- Nªu çch lµm t¨ng lùc tõ cña Nam ch©m ®iÖn t¸c dông lªn mét vËt? Ch÷a bµi tËp 25.1; 25.2 SBT-+ NhËn xÐt ®¸nh gi¸ - Cho ®iÓm. + §V§: Sgk-70

91


2. Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu NTCT - H§ cña loa ®iÖn:- Nghe th«ng b¸o cña GV vÒ môc ®Ých thÝ nghiÖm.- §äc phÇn a nghiªn cøu dông cô TN çch tiÕn hµnh TN- TiÕn hµnh TN theo çc nhãm díi sù HD cña GV- Quan x¸t hiÖn tîng nªu nhËn xÐt trong tõng trêng hîp: Khi cã dßng ®iÖn ch¹y qua èng d©y; Khi C-êng ®é dßng ®iÖn thay ®æi.+Th¶o luËn rót ra KÕt luËn:

+ Th«ng b¸o mét trong nh÷ng øng dông cña NC ®iÖn pahØ kÓ ®Õn lµ loa ®iÖn. Loa ®iÖn h¹ot ®éng dùa trªn nguyªn t¾c nµo. Ta cïng timg hiÓu th«ng qua TN sau:+ Yªu cÇu HS ®äc phÇn a Sgk-70 -> tiÕn hµnh thÝ nghiÖm .- HDHS khi treo èng d©y cÇn chó ý ph¶i lång vµo mét cùc cña NC ch÷ U sao cho gi¸ treo ph¶i di chuyÓn linh ho¹t khi cã t¸c dông lùc; Khi di chuyÓn con ch¹y cña biÕn trë ph¶i nhanh vµ døt kho¸t.+ Yªu cÇu HS quan s¸t hiÖn tîng vµ cho biÕt cã hiÖn tîng g× x¶y ra ®èi víi èng d©y trong hai TH?+ HDHS th¶o luËn nhãm => KL?

I. Loa ®iÖn:1. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña loa ®iÖn:a. ThÝ nghiÖm:+ Dông cô: H26.1 Sgk-70:+ TiÕn hµnh - HiÖn tîng:- TH1: §ãng K cho dßng ®iÖn ch¹y qua èng d©y -> èng d©y chuyÓn ®éng - TH2: §ãng K di chuyÓn con ch¹y cña biÕn trë ®Ó t¨ng (gi¶m) I qua èng d©y->èng d©y dÞch chuyÓn däc theo khe hë gi÷a hai cùc cña NCb. KÕt luËn :- Khi cã dßng ®iÖn ch¹y qua, èng d©y chuyÓn ®éng.- Khi cêng ®é dßng ®iÖn thay ®æi, èng d©y dÞch chuyÓn däc theo khe hë gi÷a hai cùc cña NC

+ Quan s¸t nªu cÊu t¹o cña loa ®iÖn: -1èng d©y L ®îc ®Æt trong tõ trêng cña mét NC E ; Mét ®Çu cña èng d©y ®îc g¾n trÆt víi mµng loa M; èng d©y cã thÓ dao ®éng däc theo khe nhá gi÷a hai cùc tõ cña NC.

+ Yªu cÇu HS t×m hiÓu cÊu t¹o cña loa ®iÖn Sgk-71 môc 2; cïng loa ®iÖn trong TBTN

+ Treo H26.2; Yªu cÇu HS ®iÒn çc bé phËn chÝnh cña loa ®iÖn.

2. CÊu t¹o cña loa ®iÖn:- 1 èng d©y L ®îc ®Æt trong tõ trêng cña mét NC E ; Mét ®Çu cña èng d©y ®îc g¾n trÆt víi mµng loa M; èng d©y cã thÓ dao ®éng däc theo khe nhá gi÷a hai cùc tõ cña NC.+ NTH§: Sgk-71:

92


4. Ho¹t ®éng 4: T×m hiÓu cÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña R¬le ®iÖn tõ:+ §äc phÇn 1 môc II Sgk-71: T×m hiÓu cÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña r¬le ®iÖn tõ:+ Quan s¸t, chØ râ çc bé ph¹n chÝnh cña r¬le ®iÖn tõ trªn H 26.3.+ Tr¶ lêi c©u hái C1 Sgk-71: Khi ®ãng khãa K, cã dßng ®iÖn ch¹y qua m¹ch 1, Nam ch©m ®iÖn hót s¾t vµ ®ãng m¹ch ®iÖn 2-> §éng c¬ ho¹t ®éng.+ Quan s¸t m« h×nh m¹ch chu«ng b¸o ®éng. T×m hiÓu cÊu t¹o - NTH§ cña m¹ch chu«ng b¸o ®éng vµ Tr¶ lêi c©u hái C2 Sgk-71

+ Yªu cÇu HS ®äc phÇn 1 môc II Sgk-71: T×m hiÓu cÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña r¬le ®iÖn tõ.+ Cho HS quan s¸t H26.3 Sgk-71. Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái:- R¬le ®iÖn tõ lµ g×? Quan s¸t vµ chØ ra çc bé phËn chÝnh-T¸c dông cña tõng bé phËn cña r¬le ®iÖn tõ.+ Yªu cÇu HS lµm C 1 Sgk-71 ®Ó hiÓu râ h¬n NTH§ cña r¬le ®iÖn tõ+ §V§: R¬le ®iÖn tõ ®îc øng dông nhiÒu trong thùc tÕ vµ kÜ thuËt, mét trong nh÷ng øng dông cña r¬le ®iÖn tõ lµ chu«ng b¸o ®éng. Ta cïng t×m hiÓu mét trong nh÷ng chu«ng b¸o ®éng thiÕt kÕ cho gia ®×nh H26.4 Sgk-71. Cho HS quan s¸t m« h×nh m¹ch chu«ng b¸o ®éng, Yªu cÇu HS t×m hiÓu cÊu t¹o-NTH§ cña m¹ch chu«ng b¸o ®éng vµ Tr¶ lêi c©u hái C2 Sgk-71

II. R¬le ®iÖn tõ:1. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña R¬le ®iÖn tõ:+ C«ng dông cña R¬le ®iÖn tõ: Lµ thiÕt bÞ tù ®éng ®ãng, ng¾t m¹ch ®iÖn, b¶o vÖ vµ ®iÒu khiÓn sù lµm viÖc cña m¹ch ®iÖn.+ CÊu t¹o: Gåm mét Nam ch©m ®iÖn vµ mét thanh s¾t non.+ NTH§: Khi ®ãng khãa K, cã dßng ®iÖn ch¹y qua m¹ch 1, Nam ch©m ®iÖn hót s¾t vµ ®ãng m¹ch ®iÖn 2 -> §éng c¬ ho¹t ®éng.2. VÝ dô vÒ øng dông cña r¬le ®iÖn tõ: Chu«ng b¸o ®éng:+ CÊu t¹o:+ NTH§:

5. Ho¹t ®éng 5: + VËn dông - Cñng cè:- Tr¶ lêi c©u hái C3; C4 Sgk-72.- §äc néi dung ghi nhí-Cã thÓ em cha biÕt Sgk-72+ VÒ nhµ:- Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái - BT 26 SBT

+ Yªu cÇu HS lµm C 3, C4 Sgk-72:- HDHS th¶o luËn nhãm -> c©u tr¶ lêi chung nhÊt.+ Yªu cÇu HS ®äc néi dung ghi nhí - Cã thÓ em cha biÕt Sgk-72+ HDVN:- Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái-BT 26 SBT- ChuÈn bÞ T29: Lùc ®iÖn tõ

III. VËn dông:

93

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký- ChuÈn bÞ T 29: Lùc ®iÖn tõ

TiÕt 29: Lùc ®iÖn tõ A. Môc tiªu:

1. KiÕn thøc: M« t¶ ®îc thÝ nghiÖm chøng tá t¸c dông cña lùc ®iÖn tõ

lªn ®o¹n d©y dÉn th¼ng cã dßng ®iÖn ch¹y qua ®Æt trong tõ têng. VËn

dông ®îc quy t¾c bµn tay tr¸i biÓu diÔn lùc ®iÖn tõ t¸c dông lªn dßng ®iÖn

th¼ng ®Æt v«ng gãc víi ®êng søc tõ, khi biÕt chiÒu ®êng søc tõ vµ chiÒu

dßng ®iÖn.

2. Kü n¨ng: M¾c m¹ch ®iÖn theo s¬ ®å; Sö dông biÕn trë vµ çc dông

cô ®iÖn; VÏ vµ x¸c ®Þnh chiÒu ®êng søc tõ cña nam ch©m

3. Th¸i ®é: CÈn thËn, trung thùc vµ yªu thÝch m«n häc.

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn1 NC ch÷ U; 1 nguån ®iÖn 6V; 1 ®o¹n d©y dÉn dµi 10cm; 1 biÕn trë ; 1 khãa; 1 gi¸ TN; 1 ampe kÕ

H×nh 27.1; 27.2 sgk - 73,74. H×nh vÏ, b¶ng phô cho C2, C3, C4



94

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký1. Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò+ Tr¶ lêi c©u hái cña GV:Nªu thÝ nghiÖm ¥cxtÐt chøng tá dßng ®iÖn cã t¸c dông tõ+ Nªu dù ®o¸n.

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái:-Nªu thÝ nghiÖm ¥cxtÐt chøng tá dßng ®iÖn cã t¸c dông tõ?+ §V§: Dßng ®iÖn t¸c dông lùc tõ lªn kim NC, ngîc l¹i kim NC cã t¸c dông lùc tõ lªn dßng ®iÖn hay kh«ng? Yªu cÇu HS nªu dù ®o¸n

2. Ho¹t ®éng 2: ThÝ nghiÖm vÒ t¸c dông cña tõ trêng lªn d©y dÉn cã dßng ®iÖn:- Nghiªn cøu môc I Sgk: Nªu çc dông cô cÇn thiÕt ®Ó tiÕn hµnh thÝ nghiÖm theo H 27.1 Sgk-73- NhËn dông cô TN; tiÕn hµnh TN theo nhãm: C¶ nhãm quan s¸t hiÖn tîng x¶y ra khi ®ãng khãa K.- §¹i diÖn nhãm b¸o ço kÕt qu¶ thÝ nghiÖm vµ so s¸nh víi dù ®o¸n ban ®Çu: Khi ®ãng khãa K, ®o¹n d©y dÉn AB bÞ hót vµo trong lßng NC (hoÆc bÞ ®Èy ra ngoµi NC). Nh vËy Tõ trêng t¸c dông lùc tõ lªn d©y dÉn AB cã dßng ®iÖn ch¹y qua.

+ Yªu cÇu HS nghiªn cøu TN H27.1 Sgk-73:- Cho HS quan s¸t H 27.1; Yªu cÇu HS nªu çc dông cô TN?- Giao dông cô TN cho HS; Yªu cÇu HS lµm TN theo nhãm.- Lu ý HS çch bè trÝ TN: §o¹n d©y dÉn AB ph¶i ®Æt s©u trong lßng NC ch÷ U, kh«ng ®Ó d©y dÉn ch¹m vµo NC.

- Yªu cÇu HS lµm C 1 Sgk-73; So s¸nh víi dù ®o¸n ban ®Çu ®Ó rót ra KÕt luËn

I. t¸c dông cña Tõ trêng lªn d©y dÉn cã dßng ®iÖn:1. ThÝ nghiÖm:+ Dông cô:+ TiÕn hµnh - HiÖn tîng:- Khi ®ãng khãa K, ®o¹n d©y dÉn AB bÞ hót vµo trong lßng NC (hoÆc bÞ ®Èy ra ngoµi NC). +NhËn xÐt: Nh vËy Tõ tr-êng t¸c dông lùc tõ lªn d©y dÉn AB cã dßng ®iÖn ch¹y qua. 2. KÕt luËn:Tõ trêng t¸c dông lùc lªn ®o¹n d©y dÉn AB cã dßng ®iÖn ch¹y qua ®Æt trong tõ trêng. Lùc ®ã gäi lµ lùc ®iÖn tõ .

95


3. Ho¹t ®éng 3: T×m hiÓu chiÒu cña lùc ®iÖn tõ:+ Nªu dù ®o¸n: ChiÒu cña lùc ®iÖn tõ cã thÓ phô thuéc vµo chiÒu dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn vµ çch ®Æt nam ch©m (chiÒu cña ®êng søc tõ).+ Nªu çch thÝ nghiÖm kiÓm tra:+ TiÕn hµnh TN theo nhãm: §æi chiÒu dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn AB, ®ãng K qua s¸t hiÖn tîng ®Ó rót ra kÕt luËn: Khi ®æi chiÒu dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn AB th× chiÒu lùc ®iÖn tõ thay ®æi.+ TiÕn hµnh TN theo nhãm: §æi chiÒu ®-êng søc tõ , ®ãng K qua s¸t hiÖn tîng ®Ó rót ra kÕt luËn: Khi ®æi chiÒu ®êng søc tõ th× chiÒu lùc ®iÖn tõ thay ®æi.+ Nªu kÕt luËn chung cho 2 TN trªn: ChiÒu cña lùc ®iÖn tõ t¸c dông lªn d©y dÉn AB phô thuéc vµo chiÒu dßng ®iÖn ch¹y trong d©y dÉn vµ chiÒu cña ®-êng søc tõ+ T×m hiÓu quy t¾c bµn tray tr¸i: VËn dông quy t¾c ®Ó ®èi chiÕu víi chiÒu

+ Tõ kÕt qu¶ çc nhãm ta thÊy d©y dÉn AB bÞ hót hay ®Èy ra ngoµi hai cùc cña nam ch©m tøc lµ chiÒu cña lùc tõ trong TN cña çc nhãm kh¸c nhau. VËy chiÒu cña lùc ®iÖn tõ phô thuéc vµo yÕu tè nµo?+ CÇn lµm thÝ nghiÖm nh thÕ nµo ®Ó kiÓm tra ®îc ®iÒu ®ã?.+ HDHS th¶o luËn çch thÝ nghiÖm kiÓm tra:+ Yªu cÇu HS tiÕn hµnh TN 1: KiÓm tra sù phô thuéc cña chiÒu lùc ®iÖn tõ vµo chiÒu dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn AB+ Yªu cÇu HS tiÕn hµnh TN 2: KiÓm tra sù phô thuéc cña chiÒu lùc ®iÖn tõ vµo chiÒu cña lùc ®iÖn tõ b»ng çch ®æi vÞ trÝ çc cùc cña nam ch©m ch÷ U.+ Qua 2 TN trªn ta rót ra ®îc kÕt luËn g×?+ VËy lµm thÕ nµo ®Ó x¸c ®Þnh chiÒu cña lùc ®iÖn tõ khi biÕt chiÒu dßng ®iÖn vµ chiÒu cña ®êng søc tõ?- Yªu cÇu HS nªu Quy t¾c bµn tay tr¸i Sgk-74- Cho HS qua s¸t H27.2 hiÓu râ h¬n quy t¾c bµn tay tr¸i. VËn dông quy t¾c ®Ó ®èi chiÕu víi chiÒu chuyÓn ®éng cña d©y dÉn AB trong thÝ nghiÖm ®· quan s¸t ®îc ë trªn.

II. chiÒu cña lùc ®iÖn tõ. Quy t¾c bµn tay tr¸i:1. ChiÒu cña lùc ®iÖn tõ phô thuéc vµo nh÷ng yÕu tè nµo?a. ThÝ nghiÖm 1:+ Dông cô:+ TiÕn hµnh - HiÖn tîng:- Khi ®ãng khãa K, ®o¹n d©y dÉn AB bÞ hót vµo trong lßng NC (hoÆc bÞ ®Èy ra ngoµi NC). - §æi chiÒu dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn AB chiÒu lùc ®iÖn tõ thay ®æi.+ NhËn xÐt: Nh vËy Tõ tr-êng t¸c dông lùc tõ lªn d©y dÉn AB cã dßng ®iÖn ch¹y qua. Khi ®æi chiÒu dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn AB th× chiÒu lùc ®iÖn tõ thay ®æib. ThÝ nghiÖm 2:+ Dông cô:+ TiÕn hµnh - HiÖn tîng:- §æi chiÒu ®êng søc tõ , ®ãng K chiÒu lùc ®iÖn tõ thay ®æi.+ NhËn xÐt: - ChiÒu cña lùc ®iÖn tõ t¸c dông lªn d©y dÉn AB phô thuéc vµo chiÒu®-êng søc tõc. KÕt luËn:- ChiÒu cña lùc ®iÖn tõ t¸c dông lªn d©y dÉn AB phô thuéc vµo chiÒu dßng ®iÖn ch¹y trong d©y dÉn vµ chiÒu cña ®-êng søc tõ2. Quy t¾c bµn tay tr¸i:

96

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ KýchuyÓn ®éng cña d©y dÉn AB trong thÝ nghiÖm ®· quan s¸t ®îc ë trªn.

§Æt bµn tay tr¸i sao cho çc ®êng søc tõ híng vµo lßng bµn tay, chiÒu tõ cæ tay ®Õn ngãn tay gi÷a h-íng theo chiÒu dßng ®iÖnth× ngãn tay tr¸i cho·i ra 900chØ chiÒu cña lùc ®iÖn tõ

4. Ho¹t ®éng 4: + VËn dông - Cñng cè:- Tr¶ lêi c©u hái cña GV:+ VÒ nhµ:- Häc, n¾m v÷ng néi dung

cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái C2; C3; C4-Sgk-BT27 nSBT:- ChuÈn bÞ T30: §éng c¬ ®iÖn mét chiÒu.

+ Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái: ChiÒu cña lùc ®iÖn tõ t¸c dông lªn d©y dÉn AB phô thuéc vµo nh÷ng yÕu tè nµo? Ph¸t biÓu qt¾c bµn tay tr¸i?

+ HDVN:- Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái C2; C3; C4-Sgk-BT27 SBT:- ChuÈn bÞ T30: §éng c¬ ®iÖn mét chiÒu

III. VËn dông:

TiÕt 30: §éng c¬ ®iÖn mét chiÒuA. Môc tiªu:

1. KiÕn thøc:

-M« t¶ ®îc çc bé phËn chÝnh, gi¶i thÝch ®îc ho¹t ®éng cña ®éng c¬

®iÖn mét chiÒu.

-Nªu ®îc t¸c dông cña mçi bé phËn chÝnh trong ®éng c¬ ®iÖn.

-Ph¸t hiÖn sù biÕn ®æi ®iÖn n¨ng thµnh c¬ n¨ng trong khi ®éng c¬

®iÖn ®ang ho¹t ®éng.

2. Kü n¨ng:

97

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký-VËn dông quy t¾c bµn tay tr¸i x¸c ®Þnh chiÒu lùc ®iÖn tõ, biÓu diÔn

lùc ®iÖn tõ.

-Gi¶i thÝch ®îc nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu

3. Th¸i ®é: Ham hiÓu biÕt, yªu thÝch m«n häc.

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn1 M« h×nh ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu 6V; 1 bé ®æi nguån

- Tranh H 28.2; Dông cô cho çc nhãm


Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng1. Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò - §Æt vÊn ®Ò bµi míi:+ Tr¶ lêi c©u hái cña GV:- Ph¸t biÓu quy t¾c bµn tay tr¸i?+ Gi¶i bµi tËp 27.3 SBT

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái:- Ph¸t biÓu quy t¾c bµn tay tr¸i?- Gi¶i bµi tËp 27.3 SBT+ §V§: NÕu ®a liªn tôc dßng ®iÖn vµo trong khung d©y th× khung d©y sÏ liªn tôc chuyÓn ®éng quay trong tõ trêng cña nam ch©m, nh vËy ta cã mét ®éng c¬ ®iÖn

98

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký2. Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu nguyªn t¾c cÊu t¹o cña ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu:+ Quan s¸t m« h×nh; §äc phÇn 1 Sgk -76: ChØ ra çc bé phËn chÝnh cña ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu. - Khung d©y dÉn- Nam ch©m.- Cæ gãp ®iÖn.+ Nªu t¸c dông cña çc bé phËn chÝnh:

+ Ph¸t m« h×nh ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu cho çc nhãm HS.+ Yªu cÇu HS quan s¸t m« h×nh; §äc phÇn 1 Sgk-76: ChØ ra çc bé phËn chÝnh cña ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu.+ VÏ m« h×nh cÊu t¹o ®¬n gi¶n lªn b¶ng.+ Yªu cÇu HS nªu t¸c dông cña çc bé phËn chÝnh?

I. Nguyªn t¾c cÊu t¹o cña ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu:1. Çc bé phËn chÝnh cña ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu:- Khung d©y dÉn: - Nam ch©m: T¹o ra tõ tr-êng- Cæ gãp ®iÖn: §¶o chiÒu dßng ®iÖn trong khung

3. H§3: T×m hiÓu NTH§ ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu:+ §äc Sgk nªu NTH§ cña ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu: Dùa trªn t¸c dông cña tõ trêng lªn khung d©y dÉn cã dßng ®iÖn ch¹y qua ®Æt trong tõ t-êng.

+ Yªu cÇu HS ®äc Sgk, nªu NTH§ cña ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu?+ Yªu cÇu HS tr¶ lêi C1:+ HDHS th¶o luËn nhãm kÕt qu¶ c©u C1. GV gîi ý: CÆp lùc võa vÏ ®îc cã t¸c dông g× ®èi víi khung d©y ?

2. Ho¹t ®éng cña ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu:- Dùa trªn t¸c dông cña tõ trêng lªn khung d©y dÉn cã dßng ®iÖn ch¹y qua ®Æt trong tõ têng.

+ Tr¶ lêi c©u C1: VËn dông QT bµn tay tr¸i, x¸c ®Þnh cÆp lùc tõ t¸c dông lªn 2 c¹nh AB, CD cña khung d©y+ Tr¶ lêi C2: Nªu dù ®o¸n hiÖn tîng x¶y ra víi khung d©y + TiÕn hµnh TN KT dù ®o¸n (C3). Quan s¸t , so s¸nh víi dù ®o¸n rót ra kÕt luËn: NTH§ cña ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu

+ Yªu cÇu HS tiÕn hµnh TNKT dù ®o¸n (C3)

+ Qua phÇn 1, h·y nªu l¹i: §éng c¬ ®iÖn mét chiÒu cã çc bé phËn chÝnh lµ g×? Nã ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c nµo?

- Khi cho dßng ®iÖn vµo khung d©y, díi t¸c dông cña tõ trêng xuÊt hiÖn cÆp lùc t¸c dông lªn 2 c¹nh AB, CD cña khung lµm cho khung quay quanh OO’3. KÕt luËn: Sgk-77

99


4. H§ 4: T×m hiÓu ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu trong kü thuËt:+ Quan s¸t H 28.2 Sgk chØ ra çc bé phËn chÝnh cña ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu trong kü thuËt.+ NhËn xÐt sù kh¸c nhau cña hai bé phËn chÝnh cña quan s¸t H 28.2 Sgk chØ ra çc bé phËn chÝnh cña ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu trong kü thuËt so víi m« h×nh ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu qu gîi ý cña GV.+ Nªu KL vÒ ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu trong kü thuËt

+ Yªu cÇu HS quan s¸t H 28.2 Sgk chØ ra çc bé phËn chÝnh cña ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu trong kü thuËt?+ §éng c¬ ®iÖn mét chiÒu trong kü thuËt, bé phËn t¹o ra tõ trêng cã ph¶i lµ NC vÜnh cöu kh«ng? Bé phËn quay cña ®éng c¬ cã ®¬n gi¶n chØ lµ mét khung d©y hay kh«ng?+ Th«ng b¸o: Trong ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu trong kü thuËt, bé phËn chuyÓn ®éng gäi lµ Ro to, bé phËn ®øng yªn gäi lµ Stato+ Yªu cÇu HS nªu KL vÒ ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu trong kü thuËt.+ Th«ng b¸o: Ngoµi ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu cßn cã nªu KL vÒ ®éng c¬ ®iÖn xoay chiÒu; §iÖn kÕ - Bé phËn chÝnh cña Ampe kÕ, V«n kÕ

II. ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu trong kü thuËt:1. CÊu t¹o cña ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu trong kü thuËt:- Stato lµ mét nam ch©m ®iÖn- R«to lµ çc cuËn d©y2. KÕt luËn:Trong ®éng c¬ ®iÖn kü thuËt, bé phËn t¹o ra tõ trêng lµ nam ch©m ®iÖn. Bé phËn quay cña ®éng c¬ kh«ng ®¬n gi¶n lµ mét khung d©y dÉn mµ gßm nhiÒu cuËn d©y lÖch nhau vµ song song víi trôc cña khèi trô lµm b»ng çc l¸ thÐp kÜ thuËt gÐp l¹i+ Chó ý: Ngoµi ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu cßn cã ®éng c¬ ®iÖn xoay chiÒu.

5. H§ 5: Ph¸t hiÖn sù biÕn ®æi n¨ng lîng trong ®éng c¬ ®iÖn:+ Nªu nhËn xÐt vÒ sù chuyÓn ho¸ n¨ng lîng trong ®éng c¬ ®iÖn .- Khi ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu ho¹t ®éng, ®iÖn n¨ng ®-îc chuyÓn hãa thµnh c¬ n¨ng

+ Khi ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu ho¹t ®éng, ®éng c¬ chuyÓn hãa n¨ng lîng tõ d¹ng nµo sang d¹ng nµo?

+ HDHS nªu nhËn xÐt: Khi cã dßng ®iÖn ch¹y qua, ®éng c¬ quay. VËy n¨ng lîng ®· ®îc chuyÓn hãa tõ d¹ng nµo sang d¹ng nµo?

III. sù biÕn ®æi n¨ng lîng trong ®éng c¬ ®iÖn:- Khi ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu ho¹t ®éng, ®iÖn n¨ng ®îc chuyÓn hãa thµnh c¬ n¨ng

6. Ho¹t ®éng 6: + VËn dông - Cñng cè:

+ Yªu cÇu HS lµm C5, C6, C7 :

IV. VËn dông:C5 Sgk-78: Khung d©y trong H28.3 quay ngîc

100

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký- Tr¶ lêi C5, C6, C7- §äc néi dung ghi nhí-Cã thÓ em cha biÕt+ VÒ nhµ:- Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái-BT28 SBT- ChuÈn bÞ T 31: KÎ mÉu b¸o ço thùc hµnh; vµ tr¶ lêi phÇn 1 Sgk - 81

+ Yªu cÇu HS ®äc néi dung ghi nhí-Cã thÓ em cha biÕt Sgk-

+ HDVN:- Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái-BT 28 SBT- ChuÈn bÞ T 31: KÎ mÉu b¸o ço thùc hµnh; vµ tr¶ lêi phÇn 1 Sgk - 81

chiÒu kim ®ång håC6 Sgk-78: §Ó chÕ t¹o ®éng c¬ ®Ön cã c«ng suÊt lín, kh«ng dïng nam ch©m vÜnh cöu mµ dïng nam ch©m ®iÖn v× nam ch©m ®iÖn t¹o ra tõ tr-êng lín h¬n nam ch©m vÜnh cöu.C7 Sgk - 78

TiÕt 31: Thùc hµnh vµ kiÓm tra thùc hµnh: ChÕ t¹o nam ch©m vÜnh cöu nghiÖm l¹i tõ tÝnh cña

èng d©y cã dßng ®iÖnA. Môc tiªu:

- ChÕ t¹o ®îc mét ®o¹n d©y thÐp thµnh nam ch©m, biÕt çch nhËn

biÕt mét vËt cã ph¶i lµ nam ch©m hay kh«ng. BiÕt dïng kim nam ch©m ®Ó

x¸c ®Þnh tªn tõ cùc cña èng d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua vµ chiÒu dßng

®iÖn trong èng d©y.

- BiÕt lµm viÖc tù lùc ®Ó tiÕn hµnh cã kÕt qu¶ c«ng viÖc thùc hµnh,

biÕt xö lÝ vµ b¸o ço kÕt qu¶ thùc hµnh theo mÉu; Cã tinh thÇn hîp t¸c

nhãm.

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn

101

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký- 1 Bé ®æi nguån; 2 ®o¹n d©y mét b»ng ®ång, mét b»ng thÐp; èng d©y A 200 vßng; B 300 vßng; 2 ®o¹n nilon máng dµi 15cm; 1 khãa; 1 gi¸ thÝ nghiÖm ; 1 bót d¹- Mçi HS mét b¸o ço thÝ nghiÖm

- Çc dông cô thÝ nghiÖm cho çc nhãm.


Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng1. Ho¹t ®éng 1: ChuÈn bÞ thùc hµnh:+ Tr¶ lêi c©u hái trong mÉu b¸o ço thùc hµnh:+ NhËn dông cô thùc hµnh theo nhãm:

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái trong mÉu b¸o ço thùc hµnh:+ Ph¸t dông cô thùc hµnh theo nhãm:+ Nªu tãm t¾t Yªu cÇu cña bµi thùc hµnh, nh¾c nhë HS vÒ tinh thÇn häc tËp vµ th¸i ®é hîp t¸c nhãm.

102


2. Ho¹t ®éng 2: ChÕ t¹o Nam ch©m vÜnh cöu:+ Lµm viÖc ç nh©n, nghiªn cøu SGK ®Ó n¾m v÷ng néi dung thùc hµnh.+ Lµm viÖc theo nhãm:- M¾c m¹ch ®iÖn vµo èng d©y A, tiÕn hµnh chÕ t¹o NC tõ hai ®o¹n d©y thÐp vµ ®ång.- Thö tõ tÝnh ®Ó KiÓm tra xem ®o¹n d©y kim lo¹i nµo trë thµnh Nam ch©m - X¸c ®Þnh cùc tõ cña NC võa ®îc chÕ t¹o.- Ghi chÐp kÕt qu¶ thùc hµnh vµo b¶ng 1 cña b¸o ço nh÷ng sè liÖu vµ KÕt luËn thu ®îc.

+ Yªu cÇu HS nghiªn cøu PhÇn 1 Sgk - 80. ChÕ t¹o nam ch©m vÜnh cöu

+ Yªu cÇu HS nªu tãm t¾t çc bíc thùc hµnh.

+ Yªu cÇu HS thùc hµnh theo çc bíc. Theo dâi nh¾c nhë, uÊn n¾n ho¹t ®éng cña HS çc nhãm.

+ Dµnh thêi gian cho HS ghi chÐp kÕt qña vµo b¸o ço thùc hµnh.

I. ChÕ t¹o Nam ch©m vÜnh cöu:+ Çc bíc tiÕn hµnh:- Nèi hai ®Çu èng d©y A víi nguån ®iÖn 3V.- §Æt ®ång thêi ®o¹n d©y thÐp vµ ®ång däc trong lßng cña èng d©y, ®ãng m¹ch ®iÖn (kho¶ng 2 phót).- Më c«ng t¾c, lÊy hai ®o¹n d©y kim lo¹i ra khái èng d©y.- Thö tõ tÝnh ®Ó kiÓm tra, x¸c ®Þnh ®o¹n kim lo¹i nµo ®· trë thµnh nam ch©m.- X¸c ®Þnh cùc tõ cña nam ch©m võa t×m ®îc

103

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký3. Ho¹t ®éng 3: NghiÖm l¹i tõ tÝnh cña èng d©y cã dßng ®iÖn:+ Lµm viÖc ç nh©n, nghiªn cøu SGK ®Ó n¾m v÷ng néi dung thùc hµnh.+ Lµm viÖc theo nhãm:- §Æt èng d©y B n»m ngang, luån qua lç trßn ®Ó treo nam ch©m võa chÕ t¹o ë phÇn 1. Xoay èng d©y sao chon am ch©m n»m song song víi mÆt ph¼ng cña çc vßng d©y.- §ãng m¹ch ®iÖn.- Quan s¸t hiÖn tîng, nhËn xÐt.- KiÓm tra kÕt qu¶ thu ®îc. Ghi chÐp kÕt qu¶ thùc hµnh vµo b¶ng 1 cña b¸o ço nh÷ng sè liÖu vµ KÕt luËn thu ®îc.

+ Yªu cÇu HS nghiªn cøu PhÇn 2 Sgk - 80. NghiÖm l¹i tõ tÝnh cña èng d©y cã dßng ®iÖn:

+ Yªu cÇu HS nªu tãm t¾t çc bíc thùc hµnh.

+ Yªu cÇu HS thùc hµnh theo çc bíc. Theo dâi nh¾c nhë, uÊn n¾n ho¹t ®éng cña HS çc nhãm.

+ Dµnh thêi gian cho HS ghi chÐp kÕt qña vµo b¸o ço thùc hµnh.

II. NghiÖm l¹i tõ tÝnh cña èng d©y cã dßng ®iÖn:+ Çc bíc tiÕn hµnh:- §Æt èng d©y B n»m ngang, luån qua lç trßn ®Ó treo nam ch©m võa chÕ t¹o ë phÇn 1. Xoay èng d©y sao cho nam ch©m n»m song song víi mÆt ph¼ng cña çc vßng d©y.- §ãng m¹ch ®iÖn.- Quan s¸t hiÖn tîng, nhËn xÐt.- KiÓm tra kÕt qu¶ thu ®-îc.

4. Ho¹t ®éng 4: Tæng kÕt thùc hµnh:+ Thu dän dông cô thùc hµnh, lµm vÖ sinh líp häc.+ Hoµn thiÖn b¸o ço thùc hµnh.+ Nép b¸o ço.

+ Yªu cÇu HS Thu dän dông cô thùc hµnh, lµm vÖ sinh líp häc. Hoµn thiÖn b¸o ço thùc hµnh.+ Thu b¸o ço thùc hµnh.+ NhËn xÐt tiÕt thùc hµnh vÒ çc mÆt cña çc nhãm:- Th¸i ®é häc tËp:- KÕt qu¶ thùc hµnh:-Nh÷ng sai sãt khi thùc hµnh:-Rót kinh nghiÖm cho çc bµi thùc hµnh sau:

5. Ho¹t ®éng 5: + Yªu cÇu HS lµm C :104

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký+ VÒ nhµ:- Häc, n¾m v÷ng néi dông: Quy t¾c n¾m tay ph¶i vµ quy t¾c bµn tay tr¸i.- ChuÈn bÞ T32: Bµi tËp vËn dông quy t¾c n¾m tay ph¶i vµ quy t¾c bµn tay tr¸i

+ Yªu cÇu HS ®äc néi dung ghi nhí - Cã thÓ em cha biÕt (Sgk)+ HDVN:- Häc, n¾m v÷ng néi dông Quy t¾c n¾m tay ph¶i vµ quy t¾c bµn tay tr¸i.- ChuÈn bÞ T32: Bµi tËp vËn dông quy t¾c n¾m tay ph¶i vµ quy t¾c bµn tay tr¸i

TiÕt 32: Bµi tËp vËn dông quy t¾c n¾m tay ph¶ivµ quy t¾c bµn tay tr¸i

A. Môc tiªu:

+ VËn dông ®îc quy t¾c n¾m tay ph¶i x¸c ®Þnh chiÒu ®êng søc tõ cña èng

d©y khi biÕt chiÒu dßng ®iÖn vµ ngîc l¹i.

+ VËn dông ®îc quy t¾c bµn tay tr¸i x¸c ®Þnh chiÒu lùc ®iÖn tõ t¸c dông

lªn d©y dÉn th¼ng cã dßng ®iÖn ch¹y qua ®Æt vu«ng gãc víi ®êng søc tõ

hoÆc chiÒu ®êng søc tõ (hoÆc chiÒu dßng ®iÖn) khi biÕt hai trong ba yÕu

tè trªn.

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn- 1 èng d©y (500 - 700 vßng); 1 thanh NC; 1 sîi d©y 20cm; 1 gi¸ TN; 1 nguån ®iÖn 6V; 1 kho¸; d©y nèi.

- M« h×nh khung d©y trong tõ trêng cña NC; PhiÕu bµi tËp.



105

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký1. Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò - §Æt vÊn ®Ò bµi míi:+ Tr¶ lêi c©u hái cña GV:- Nªu néi dung quy t¾c n¾m tay ph¶i - Nªu néi dung quy t¾c bµn tay tr¸i.

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái:- Quy t¾c n¾m tay ph¶i dïng ®Ó lµm g×? Nªu néi dung quy t¾c?- Quy t¾c bµn tay tr¸i dïng ®Ó lµm g×? Nªu néi dung quy t¾c?+ §V§: §Ó cñng cè, n¾m v÷ng hai quy t¾c trªn vµ vËn dông vµo gi¶i çc bµi tËp => T32

2. H§ 2: Gi¶i bµi 1+ §äc ®Ò bµi nªu çch gi¶ia. Dïng QT n¾m tay ph¶i x¸c ®Þnh chiÒu ®êng søc tõ trong lßng èng d©y.- X¸c ®Þnh ®îc tªn tõ cùc cña èng d©y.- XÐt t¬ng t¸c gi÷a èng d©y vµ nam ch©m=> HiÖn tîng.b. Khi ®æi chiÒu dßng ®iÖn Dïng QT n¾m tay ph¶i x¸c ®Þnh chiÒu ®êng søc tõ trong lßng èng d©y- X¸c ®Þnh ®îc tªn tõ cùc cña èng d©y.- XÐt t¬ng t¸c gi÷a èng d©y vµ nam ch©m=> HiÖn tîng.

+ Yªu cÇu HS gi¶i bµi tËp 1:

- Yªu cÇu HS nªu ®Ò bµi, nghiªn cøu nªu çc bíc gi¶i bµi tËp 1.

- §Ó gi¶i bµi tËp 1 cÇn ¸p dông quy t¾c nµo?.

- HDHS tham kh¶o gîi ý çch gi¶i SGK-

- Hoµn thiÖn bµi gi¶i vµo phiÕu häc tËp.

- Yªu cÇu nhãm HS lµm thÝ nghiÖm kiÓm tra.

Bµi 1: a. Lóc ®Çu nam ch©m bÞ hót vµo èng d©y.b. Lóc ®Çu nam ch©m bÞ ®Èy ra xa, sau ®ã nã xoay ®i vµ khi cùc b¾c cña nam ch©m híng vÒ phÝa ®Çu B cña èng d©y th× nam ch©m bÞ hót vµo èng d©y.

106


3. H§ 3: Gi¶i bµi tËp 2:+ §äc ®Ò bµi nªu çch gi¶i+ VÏ h×nh vµo vë. ¸p dông quy t¾c bµn tay tr¸i ®Ó gi¶i bµi tËp. BiÓu diÔn kÕt qu¶ trªn h×nh vÏ+ HS gi¶i lÇn lît çc phÇn a, b,c. Th¶o lu¹n nhãm ®Ó ®i ®Õn KQ ®óng.+ Qua bµi tËp HS nhËn ®îc : VËn dông quy t¾c bµn tay tr¸i x¸c ®Þnh ®îc chiÒu lùc ®iÖn tõ t¸c dông lªn d©y dÉn th¼ng cã dßng ®iÖn ch¹y qua ®Æt trong tõ tr-êng (vu«ng gãc víi ®êng søc tõ; HoÆc x¸c ®Þnh chiÒu dßng ®iÖn, chiÒu ®-êng søc tõ khi biÕt 2 trong 3 yÕu tè.

+ Yªu cÇu HS gi¶i bµi tËp 2.

+ Nªu l¹i quy íc ký hiÖu +; cho biÕt ®iÒu g×. LuyÖn çch ®Æt bµn tay tr¸i theo quy t¾c phï hîp víi mçi h×nh vÏ ®Ó t×m lêi gi¶i cho bµi tËp 2.

+ Yªu cÇu HS tr×nh bµy bµi gi¶i: BiÓu diÔn kÕt qu¶ trªn h×nh vÏ ®ång thêi gi¶i thÝch çc bíc thùc hiÖn t¬ng øng víi çc phÇn a,b,c cña bµi 2.

+ NhËn xÐt chung, nh¾c nhë nh÷ng sai sãt cña HS thêng m¾c khi ¸p dông quy t¾c bµn tay tr¸i..

Bµi tËp 2:a.

b.

c.

4. H§ 4: Gi¶i bµi tËp 3.+ §äc ®Ò bµi nªu çch gi¶i+ VÏ h×nh vµo vë. ¸p dông quy t¾c bµn tay tr¸i ®Ó gi¶i bµi tËp. BiÓu diÔn kÕt qu¶ trªn h×nh vÏ

+ Yªu cÇu HS gi¶i bµi tËp 3.+ Yªu cÇu HS tr×nh bµy bµi gi¶i: BiÓu diÔn kÕt qu¶ trªn h×nh vÏ ®ång thêi gi¶i thÝch çc bíc thùc hiÖn.+ NhËn xÐt chung, nh¾c nhë nh÷ng sai sãt cña HS thêng m¾c.

Bµi tËp 3:a. Lùc vµ ®îc biÓu diÔn

b. Khi lùc vµ cã chiÒu ngîc l¹i. Muèn vËy ph¶i ®æi chiÒu dßng ®iÖn trong khung d©y hoÆc chiÒu tõ trêng

107


5. H§ 5: Rót ra çc bíc gi¶i bµi tËp - HDVN:+ Trao ®æi, nhËn xÐt ®Ó ®a ra çc b-íc chung khi gi¶i bµi tËp vËn dông quy t¾c n¾m tay ph¶i; Quy t¾c bµn tay tr¸i.+ VÒ nhµ:- Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái - BT30.2; 30.3 SBT- ChuÈn bÞ T33: HiÖn tîng c¶m øng ®iÖn tõ

+ HDHS trao ®æi, nhËn xÐt ®Ó ®a ra çc bíc chung khi gi¶i bµi tËp vËn dông quy t¾c n¾m tay ph¶i; Quy t¾c bµn tay tr¸i.+ HDVN: Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái-BT 30.2; 30.3 SBT:- HDHS gi¶i bµi 30.2: §Ó x¸c ®Þnh chiÒu lùc ®iÖn tõ cÇn biÕt yÕu tè nµo?Trong trêng hîp nµy chiÒu ®êng søc tõ ®îc x¸c ®Þnh nh thÕ nµo?- ChuÈn bÞ T 33: HiÖn t-îng c¶m øng ®iÖn tõ

TiÕt 33: HiÖn tîng c¶m øng ®iÖn tõA. Môc tiªu:

1. KiÕn thøc:

- Lµm ®îc thÝ nghiÖm dïng nam ch©m vÜnh cöu hoÆc nam ch©m ®iÖn ®Ó

t¹o ra dßng ®iÖn c¶m øng.

- M« t¶ ®îc çch lµm xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng trong cuËn d©y dÉn kÝn

b»ng nam ch©m vÜnh cöu hoÆc nam ch©m ®iÖn.

- Sö dông ®îc thuËt ng÷ míi: Dßng ®iÖn c¶m øng; HiÖn tîng c¶m øng ®iÖn

tõ.

2. Kü n¨ng: Quan s¸t vµ m« t¶ chÝnh x¸c hiÖn tîng x¶y ra.

3. Th¸i ®é: Nghiªm tóc, trung thùc trong häc tËp.

B. ChuÈn bÞ:

108

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ KýCHUÈN BÞ cña HäC SINH CHUÈN BÞ cña gI¸O VI£N

- 1 Cuén d©y cã g¾n ®Ìn LED; 1 thanh nam ch©m cã trôc quay vu«ng gãc víi thanh- 1 Nam ch©m ®iÖn; 2 pÞn 1,5V

1 §inam« xe ®¹p cã g¾n ®Ìn;1 §inam« xe ®¹p ®· bãc vá nh×n râ lâi


Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng1. Ho¹t ®éng 1: Ph¸t hiÖn ra çch kh¸c ®Ó t¹o ra dßng ®iÖn ngoµi çch dïng pin hay ¸c quy:+ Tr¶ lêi c©u hái §V§ cña GV: (Cã thÓ kÓ tªn mét sè lo¹i m¸y ph¸t ®iÖn trong thùc tÕ)+ Nªu çc ý kiÕn kh¸c nhau vÒ ho¹t ®éng cña ®inam« xe ®¹p

+ §V§: Ta ®· biÕt muèn t¹o ra dßng ®iÖn, ph¶i dïng nguån ®iÖn lµ pin hoÆc ¸cquy. VËy nÕu kh«ng dïng pin hay ¸cquy cã thÓ t¹o ra ®îc dßng ®iÖn kh«ng?- VD chiÕc xe ®¹p kh«ng dïng pin hay ¸cquy, vËy bé phËn nµo lµm cho ®Ìn cña xe cã thÓ ph¸t s¸ng?- ThiÕt bÞ ®ã lµ ®inam«: Lµ mét m¸y ph¸t ®iÖn nhá. Chóng cã cÊu t¹o, NTH§ ra sao => T33: HiÖn tîng c¶m øng ®iÖn tõ

2. Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu cÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña ®inam« xe ®¹p:+ Quan s¸t H31.1 Sgk vµ quan s¸t ®inam« xe ®¹p ®· th¸o vá ®Ó chØ ra çc bé phËn chÝnh cña ®inam«.

+ Yªu cÇu HS quan s¸t H31.1 Sgk vµ quan s¸t ®inam« xe ®¹p ®· th¸o vá ®Ó chØ ra çc bé phËn chÝnh cña ®inam«.+ Yªu cÇu HS nªu çc bé phËn chÝnh cña ®inam«.+ Yªu cÇu HS dù ®o¸n xem ®inam« ho¹t ®éng nh thÕ nµo ®Ó t¹o ra dßng ®iÖn? Tõ ®ã GV §V§ nghiªn cøu phÇn II

I.cÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña ®inam« xe ®¹p:1.CÊu t¹o: Bé phËn chÝnh:-1 nam ch©m.-1 cuËn d©y cã thÓ quay quanh trôc2.Ho¹t ®éng:-Khi b¸nh xe quay => Trôc cña ®inam« quay theo => Nam ch©m quay => Dßng ®iÖn

109

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký3. H§ 3: T×m hiÓu çch dïng NCVC ®Ó t¹o ra dßng ®iÖn; X¸c ®Þnh trong trêng hîp nµo th× NCVC cã thÓ t¹o ra ®îc D.®iÖn:

+ Yªu cÇu HS nghiªn cøu c©u C1; Nªu dông cô cÇn thiÕt ®Ó tiÕn hµnh thÝ nghiÖm vµ çc bíc tiÕn hµnh.+ Giao dông cô TN cho çc nhãm;

I. Dïng Nam ch©m ®Ó t¹o ra dßng ®iÖn:1. Dïng Nam ch©m vÜnh cöu:ThÝ nghiÖm 1:

+ Nghiªn cøu c©u C1; Nªu dông cô cÇn thiÕt ®Ó tiÕn hµnh thÝ nghiÖm vµ çc b-íc tiÕn hµnh.+ Nªu dù ®o¸n vµ lµm TN KT dù ®o¸n theo y/c C2+ Rót ra nhËn xÐt: Trong cuËn d©y dÉn xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng khi: Di chuyÓn nam ch©m l¹i gÇn (ra xa) cuËn d©y

+ Yªu cÇu HS tiÕn hµnh lµm TN c©u C1 theo nhãm. Th¶o luËn nhãm tr¶ lêi c©u hái.+ HDHS çc thao t¸c TN:- CuËn d©y dÉn ph¶i ®îc nèi kÝn.- §éng t¸c nhanh, døt kho¸t+ Gäi ®¹i diÖn nhãm m« t¶ trong tõng TH TN t¬ng øng Y/c cña C1.+ Yªu cÇu HS ®äc c©u C2, nªu dù ®o¸n vµ lµm TNKTdù ®o¸n .+ Yªu cÇu HS rót ra nhËn xÐt qua TN C1, C2.

+ Dông cô:1 NC th¼ng; 1cuËn d©y+ TiÕn hµnh - HiÖn tîng:- Di chuyÓn NC l¹i gÇn cuËn d©y.- §Æt NC ®øng yªn tríc cuËn d©y.- §Æt NC n»m yªn trong cuËn d©y.- Di chuyÓn NC ra xa cuËn d©y.+ NhËn xÐt 1:- Trong cuËn d©y dÉn xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng khi: Di chuyÓn nam ch©m l¹i gÇn (ra xa) cuén d©y

110

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký4. Ho¹t ®éng 4: T×m hiÓu çch dïng NC ®iÖn ®Ó t¹o ra dßng ®iÖn; X¸c ®Þnh trong tr-êng hîp nµo th× NC ®iÖn cã thÓ t¹o ra ®îc dßng ®iÖn:+ T×m hiÓu çc bíc tiÕn hµnh TN2. TH TN nªu râ hiÖn tîng:- Trong khi ®ãng m¹ch ®iÖn cña NC th× ®Ìn 1 s¸ng. Trong khi ng¾t m¹ch ®iÖn cña NC th× ®Ìn 2 s¸ng.

+ Nam ch©m ®iÖn cã thÓ t¹o ra dßng ®iÖn hay kh«ng?+ Yªu cÇu HS nghiªn cøu vµ tiÕn hµnh TN2; M« t¶ çc bíc tiÕn hµnh – HiÖn tîng TN2?+ Khi ®ãng m¹ch (hay ng¾t m¹ch ®iÖn) cña NC ®iÖn th× dßng ®iÖn cã cêng ®é thay ®æi nhthÕ nµo? Tõ trêng cña NC ®iÖn thay ®æi nh thÕ nµo?+ Tãm l¹i: Dßng ®iÖn xuÊt hiÖn trong khi ®ãng m¹ch ®iÖn (ng¾t m¹ch ®iÖn) cña NC ®iÖn cã nghÜa lµ trong thêi gian tõ trêng cña NC ®iÖn biÕn thiªn

2. Dïng Nam ch©m ®iÖn:ThÝ nghiÖm 2:+ Dông cô: 1 NC ®iÖn; 1 cuén d©y+ TiÕn hµnh - HiÖn tîng:- Trong khi ®ãng m¹ch ®iÖn cña NC – Khi dßng ®iÖn ®· æn ®Þnh.- Trong khi ng¾t m¹ch ®iÖn cña NC – Sau khi ng¾t m¹ch ®iÖn+ NhËn xÐt 2:- Dßng ®iÖn xuÊt hiÖn trong khi ®ãng m¹ch ®iÖn (ng¾t m¹ch ®iÖn) cña nam ch©m ®iÖn

5. Ho¹t ®éng 5: T×m hiÓu thuËt ng÷ míi : Dßng ®iÖn c¶m øng - HiÖn tîng c¶m øng ®iÖn tõ:+ Nªu phÇn th«ng b¸o Sgk vÒ thuËt ng÷ dßng ®iÖn c¶m øng, hiÖn tîng c¶m øng ®iÖn tõ.+ Tr¶ lêi c©u hái cña GV

+ Yªu cÇu HS nªu phÇn th«ng b¸o Sgk vÒ thuËt ng÷ dßng ®iÖn c¶m øng, hiÖn tîng c¶m øng ®iÖn tõ.

+ §V§: Trong TN1,2 cho biÕt khi nµo xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng?

III. HiÖn tîng c¶m øng ®iÖn tõ+ Dßng ®iÖn xuÊt hiÖn nh trªn gäi lµ dßng ®iÖn c¶m øng. HiÖn tîng xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng gäi lµ hiÖn tîng c¶m øng ®iÖn tõ

111


6. Ho¹t ®éng 6:+ VËn dông - Cñng cè:- Tr¶ lêi C4, C5 Sgk-86; §äc “cã thÓ em cha biÕt "+ VÒ nhµ:- Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái-BT30 SBT- ChuÈn bÞ T34:

+ Yªu cÇu HS lµm C4, C5 :+ Yªu cÇu HS ®äc néi dung ghi nhí - Cã thÓ em cha biÕt Sgk-86+ HDVN:- Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái-BT30 SBT- ChuÈn bÞ T34: §iÒu kiÖn xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng

IV. VËn dông:C4 Sgk-86: Khi cho nam ch©m quay quanh mét trôc th¼ng ®øng th× ®Ìn LED s¸ng, trong cuËn d©y kÝn xuÊt hiÖn dßng ®iÖnC5 Sgk-86:

112


TiÕt 34: §iÒu kiÖn xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øngA. Môc tiªu:

1. KiÕn thøc:

- X¸c ®Þnh ®îc cã sù biÕn ®æi (t¨ng hay gi¶m cña sè ®êng søc tõ

xuyªn qua tiÕt diÖn S cña cuËn d©y dÉn kÝn khi lµm thÝ nghiÖm víi nam

ch©m vÜnh cöu hay nam ch©m ®iÖn. Dùa trªn viÖc quan s¸t TN, x¸c lËp ®-

îc mqh gi÷a sù xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng vµ sù biÕn ®æi cña sè ®êng

søc tõ xuyªn qua tiÕt diÖn S cña cuËn d©y dÉn kÝn.

- Ph¸t biÓu ®îc §K xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng.

- VËn dông ®îc §K xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng ®Ó gi¶i thÝch vµ dù

®o¸n nh÷ng trêng hîp xuÊt hiÖn hay kh«ng xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng

2. Kü n¨ng: Quan s¸t vµ m« t¶ chÝnh x¸c hiÖn tîng x¶y ra; Tæng hîp

kiÕn thøc cò.

3. Th¸i ®é: Nghiªm tóc, trung thùc trong häc tËp. Yªu thÝch m«n häc.

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn- M« h×nh cuén d©y dÉn vµ ®êng søc tõ cña NC; B¶ng 1 Sgk-88; 1 cuén d©y dÉn cã g¾n ®Ìn LED; 1NC quay quanh trôc

- Dông cô TN cho çc nhãm; PhiÕu häc tËp


113


Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng1. Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò - §Æt vÊn ®Ò bµi míi:+ Tr¶ lêi c©u hái cña GV:- Dù ®o¸n trêng hîp mµ NC chuyÓn ®éng so víi cuËn d©y mµ trong cuËn d©y kÝn kh«ng xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái:- Nªu çch dïng NC ®Ó t¹o ra dßng ®iÖn trong cuËn d©y dÉn kÝn?- Trong trêng hîp nµo mµ NC chuyÓn ®éng so víi cuËn d©y mµ trong cuËn d©y kÝn kh«ng xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng? + §V§: Më bµi Sgk-87

2. H§2: Kh¶o s¸t sù biÕn ®æi cña ®-êng søc tõ xuyªn qua tiÕt diÖn S cña cuËn d©y dÉn kÝn khi mét cùc cña NC l¹i gÇn hay ra xa cuËn d©y trong TN t¹o ra dßng ®iÖn c¶m øng b»ng NC vÜnh cöu:+ Quan x¸t m« h×nh vµ ®Õm sè ®êng søc tõ xuyªn qua tiÕt diÖn S cña cuËn d©y khi NC ë xa vµ khi l¹i gÇn èng d©y ®Ó tr¶ lêi C1.+ Rót ra nhËn xÐt:

+ GV th«ng b¸o: Xung quanh NC cã tõ trêng. Çc nhµ b¸c häc cho r»ng chÝnh tõ trêng g©y ra dßng ®iÖn c¶m øng trong cuËn d©y dÉn kÝn. Tõ trêng ®îc biÓu diÔn b»ng ®êng søc tõ. VËy h·y xÐt xem trong çc TN trªn, sè ®êng søc tõ xuyªn qua tiÕt diÖn S cña cuËn d©y cã biÕn ®æi kh«ng?

+ HDHS quan x¸t m« h×nh vµ ®Õm sè ®êng søc tõ xuyªn qua tiÕt diÖn S cña cuËn d©y khi NC ë xa vµ khi l¹i gÇn èng d©y ®Ó tr¶ lêi C1.+ HDHS th¶o luËn chung C1

I. Sù biÕn ®æi cña ®êng søc tõ xuyªn qua tiÕt diÖn cña cuËn d©y dÉn:+ Xung quanh NC cã tõ trêng. Çc nhµ b¸c häc cho r»ng chÝnh tõ trêng g©y ra dßng ®iÖn c¶m øng trong cuËn d©y dÉn kÝn.- Khi ®a NC l¹i gÇn cuËn d©y theo ph¬ng vu«ng gãc víi tiÕt diÖn S- §Æt NC ®øng yªn trong cuan¹ d©y- Khi ®a NC ra xa cuËn d©y theo ph¬ng vu«ng gãc víi tiÕt diÖn S.- §Ó NC ®øng yªn, cho cuËn d©y chuyÓn ®éng l¹i gÇn NC+ NhËn xÐt: Sgk-87

3. Ho¹t ®éng 3: T×m hiÓu mèi quan hÖ gi÷a sù

+ Yªu cÇu HS tr¶ lêi C2: Hoµn thµnh b¶ng 1 Sgk-88.

II. §iÒu kiÖn xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng:1. B¶ng 1:

114

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Kýt¨ng hay gi¶m cña sè ®êng søc xuyªn qua tiÕt diÖn S cña cuËn d©y víi sù suÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng => §iÒu kiÖn xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng:- Hoµn thµnh b¶ng 1 Sgk- Th¶o luËn ®Ó t×m ra ®iÒu kiÖn xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng.- Qua b¶ng 1: NX: Dßng ®iÖn c¶m øng xuÊt hiÖn trong cuËn d©y kÝn ®Æt

trong tõ trêng cña mét nam ch©m khi sè ®êng søc tõ xuyªn qua tiÕt diÖn S cña cuËn d©y biÕn thiªn-Tr¶ lêi C4: Ph©n tÝch râ tõng trêng hîp-Tõ çc nhËn xÐt trªn. Nªu KL vÒ ®iÒu kiÖn xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng

+ HDHS ®èi chiÕu, t×m ®iÒu kiÖn xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng => NhËn xÐt 1?+ GV yªu cÇu ç nh©n vËn dông NX ®Ó tr¶ lêi C4.+ HDHS: Khi ®ãng (ng¾t) m¹ch ®iÖn th× dßng ®iÖn qua NC ®iÖn t¨ng hay gi¶m? Tõ ®ã suy ra sù biÕn ®æi cña sè ®êng søc tõ xuyªn qua tiÕt diÖn S cña cuËn d©ybiÕn thiªn t¨ng hay gi¶m+HDHS Th¶o luËn C4 NhËn xÐt 2

+Tõ NX 1; NX2 ta cã thÓ ®a ra KL chung vÒ ®iÒu kiÖn xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng lµ g×?

Lµm TN

Cã dßng ®iÖn c¶m øng hay

kh«ng

Sè ®-êng

søc tõ xuyªn qua S

cã biÕn thiªn hay

kh«ng§a NC l¹i gÇn cuËn d©y

§Ó NC n»m yªn

§a NC ra xa cuËn d©y

2. NhËn xÐt 2 :Dßng ®iÖn c¶m øng xuÊt hiÖn trong cuËn d©y kÝn ®Æt trong tõ trêng cña mét nam ch©m khi sè ®-êng søc tõ xuªn qua tiÕt diÖn S cña cuËn d©y biÕn thiªn+ Gi¶i thÝch: (C4 Sgk-88):

3. KÕt luËn :Trong trêng hîp sè ®-êng søc tõ xuªn qua tiÕt diÖn S cña cuËn d©y kÝn biÕn thiªn th× trong cuËn d©y xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng

4. Ho¹t ®éng 4: + VËn dông - Cñng cè:- Nªu ®iÒu kiÖn xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng:

+ Yªu cÇu HS nªu ®iÒu kiÖn xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng:- VËn dông gi¶i thÝch c©n C5, C6 Sgk-89

III. VËn dông:C5 Sgk-89:- Khi quay nóm cña ®inam« xe ®¹p nam ch©m quay theo. Khi mét cùc cña NC l¹i gÇn cuËn

115

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ KýTrong trêng hîp sè ®êng søc tõ xuªn qua tiÕt diÖn S cña cuËn d©y kÝn biÕn thiªn th× trong cuËn d©y xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng

- VËn dông gi¶i thÝch c©u C5, C6 Sgk - 89+ VÒ nhµ:- Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái-BT32 SBT:

- ChuÈn bÞ T35 : KiÓm tra häc kú I

+ Yªu cÇu HS ®äc néi dung ghi nhí - Cã thÓ em cha biÕt Sgk-89

+ HDVN:- Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái-BT 32 SBT:- ChuÈn bÞ T 35 : KiÓm tra häc kú I

d©y , sè ®êng søc xuyªn qua tiÕt diÖn S cña cu¹n d©y t¨ng, lóc ®ã xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng. Khi cùc ®ã cña NC ra xa cu¹n d©y th× sè ®-êng søc tõ xuyªn qua tiÕt diÖn S cña cuËn d©y gi¶m, lóc ®ã còng xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng.C6 Sgk-89:- Khi cho NC quay theo trôc quay trïng víi trôc cña NC vµ cuËn d©y th× sè ®êng søc tõ xuyªn qua tiÕt diÖn S cña cuËn d©y kh«ng biÕn thiªn, do ®ã kh«ng xuÊt hiÑn dßng ®iÖn c¶m øng.

116


TiÕt 35: KiÓm tra häc kú IA.Môc tiªu:

+KiÓm tra ®¸nh gÝa nhËn thøc cña HS trong viÖc häc, nhËn thøc çc kiÕn

thøc cña HKI.

+RÌn kü n¨ng gi¶i bµi tËp vµ tr×nh bµy bµi gi¶i khi KiÓm tra.

+KiÓm tra tÝnh trung thùc, kh¶ n¨ng tr¶ lêi çc c©u hái bµi tËp vËt lÝ.

B.ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn-¤n tËp çc kiÕn thøc HKI -Ra ®Ò, ®¸p ¸n-Thang ®iÓm

ThiÕt lËp ma trËn

C.Çc ho¹t ®éng d¹y häc:§Ò bµi:

117

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ KýI.PhÇn tr¾c nghiÖm:

Bµi 1: (§iÒn vµo chç ..... ®Ó ®îc kh¼ng ®Þnh ®óng):

C©u 1: ChiÒu quy íc cña ®êng søc tõ lµ chiÒu ............. cña kim nam ch©m

®Æt trªn ®êng søc tõ ®ã.

C©u 2: S¾t , thÐp ®Æt trong tõ trêng , ®Òu bÞ.......................... Sau khi ®·

bÞ nhiÔm tõ, s¾t non.............. gi÷ ®îc tõ tÝnh l©u dµi, cßn thÐp

th×.............................................................

C©u 3: Cã thÓ lµm t¨ng lùc tõ cña nam ch©m ®iÖn t¸c dông lªn mét vËt

b»ng çch .............................

C©u 4:Quy t¾c bµn tay tr¸i dïng ®Ó x¸c

®Þnh ........................................................... ®Æt trong tõ trêng

Bµi 2: (Khoanh trßn ch÷ çi ®íng tríc ph¬ng ¸n ®óng)

C©u 5:Trong thÝ nghiÖm ph¸t hiÖn t¸c dông tõ cña dßng ®iÖn (TN ¬cxtÐt),

d©y dÉn AB ®îc bè trÝ :

A. T¹o víi kim nam ch©m mét gãc bÊt k×. B. Song song víi kim nam

ch©m.

C. Vu«ng gãc víi kim nam ch©m. D. T¹o víi kim nam ch©m

mét gãc nhän.

C©u 6: Tõ trêng kh«ng tån t¹i ë :

A. Xung quanh nam ch©m. B. Xung quanh dßng

®iÖn.

C. Xung quanh ®iÖn tÝch ®øng yªn. D. Xung quanh tr¸i ®Êt.118

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ KýC©u 7:Theo quy t¾c bµn tay tr¸i th× chiÒu tõ cæ tay ®Õn ngãn tay gi÷a

chØ chiÒu cña :

A.§êng søc tõ B.Dßng ®iÖn C. Lùc ®iÖn tõ. D. Cùc

Nam, B¾c ®Þa lÝ.

C©u 8:Çc ®êng søc tõ cña mét èng d©y cã dßng ®iÖn mét chiÒu kh«ng

®æi ch¹y qua cã chiÒu:

A.Tõ cùc Nam ®Õn cùc B¾c ë ngoµi èng d©y. B.Tõ cùc B¾c ®Õn

cùc Nam ë trong èng d©y.

C.Tõ cùc B¾c ®Õn cùc Nam ë ngoµi èng d©y. D.Tõ cùc Nam ®Õn

cùc B¾c ®Þa lÝ.

119


II. PhÇn tù luËn:

C©u 9: BiÕt chiÒu çc ®êng søc tõ cña nam ch©m nh h×nh vÏ, h·y cho biÕt tªn çc cùc tõ cña nam ch©m?

C©u 10: Mét èng d©y ®Æt gÇn mét thanh nam ch©m nh h×nh vÏ. BiÕt thanh nam ch©m bÞ ®Èy ra xa. H·y cho biÕt tªn çc cùc tõ cña nam ch©m? C©u 11: Trªn hai ®Ìn d©y tãc cã ghi: §1: 220V-100W; §2: 220V- 40W.

a.So s¸nh ®iÖn trë cña hai ®Ìn khi chóng ho¹t ®éng b×nh thêng.b.M¾c nèi tiÕp hai ®Ìn vµo HiÖu ®iÖn thÕ 220V. §Ìn nµo s¸ng h¬n?

V× sao? TÝnh ®iÖn n¨ng mµ m¹ch ®iÖn nµy sö dông trong 1 giê.

C©u 12: Mét d©y dÉn ®Æt trong tõ trêng cña mét thanh nam ch©m nh h×nh vÏ. a.X¸c ®Þnh chiÒu lùc tõ t¸c dông lªn d©y

dÉn AB

b.X¸c ®Þnh chiÒu dßng ®iÖn trong

d©y dÉn AB

c.X¸c ®Þnh cùc tõ cña thanh nam

ch©m

§¸p ¸n thang ®iÓm:I.PhÇn tr¾c nghiÖm: 8 c©u, mçi c©u tr¶ lêi ®óng 0,5 ®iÓm

C©u 1: …tõ cùc nam xang cùc b¾c… C©u 2: nhiÔm tõ…. kh«ng… gi÷ ®îc tõ tÝnh l©u dµi

C©u 3: …t¨ng cêng ®é dßng ®iÖn hoÆc t¨ng sè vßng d©y cña nam ch©m ®iÖn….

C©u 4:…. chiÒu lùc ®iÖn tõ t¸c dông lªn d©y dÉn mang dßng ®iÖn….C©u 5: B C©u 6: C C©u 7: B C©u 8:C

II.PhÇn tù luËn:C©u 9 : 1 ®iÓm C©u 10: 1®iÓm

C©u 11: 2,5 ®iÓmU®1= U®2= 220V a. Tõ c«ng thøc ta cã:

120

A B

N S N S

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ KýP®1 =100WP®2 = 40WU= 220V

a. R1= ?; R2= ?

b. U1= ?;U2= ?

A= ? (t= 1h)

b. Ta cã : R1nt R2 => R = R1+R2= 484+1210 = 1694

=> I1= I2 = 0,13A=> U1= I1.R1 = 0,13.484=62,92V U2= U-U1= 220-62,92=157,08VA= U.I.t= 220.0,13.3600=102960J

C©u 12: 1,5 ®iÓm

121

N S N S


TiÕt 36: ¤n tËpA. Môc tiªu:

1. KiÕn thøc:

+ Tù «n tËp vµ tù KiÓm tra ®îc nh÷ng yªu cÇu vÒ kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng cña

häc kú I

+ VËn dông ®îc nh÷ng kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng ®· nhËn thøc ®îc ®Ó gi¶i çc

bµi tËp trong ch¬ng tr×nh cña häc kú I

2. Kü n¨ng:

+ RÌn kh¶ n¨ng tæng hîp, kh¸i qu¸t kiÕn thøc ®· häc

3. Th¸i ®é:

+ KhÈn tr¬ng, tù ®¸nh gi¸ ®îc kh¶ n¨ng tiÕp thu kiÕn thøc ®· häc.

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn- ChuÈn bÞ çc c©u hái tù kiÓm tra Sgk-105 - C©u hái, bµi tËp thÝch hîp

122



Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng1. Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò - §Æt vÊn ®Ò bµi míi:+ Tr¶ lêi c©u hái cña GV:C©u 1: ChiÒu quy íc cña ®êng søc tõ lµ chiÒu tõ cùc nam xang cùc b¾c cña kim nam ch©m ®Æt trªn ®êng søc tõ ®ã.C©u 2: S¾t, thÐp ®Æt trong tõ trêng, ®Òu bÞnhiÔm tõ. Sau khi ®· bÞ nhiÔm tõ, s¾t non kh«ng gi÷ ®îc tõ tÝnh l©u dµi, cßn thÐp th× gi÷ ®îc tõ tÝnh l©u dµi C©u 3: Cã thÓ lµm t¨ng lùc tõ cña nam ch©m ®iÖn t¸c dông lªn mét vËt b»ng çch t¨ng cêng ®é dßng ®iÖn hoÆc t¨ng sè vßng d©y cña nam ch©m ®iÖnC©u 4: Quy t¾c bµn tay tr¸i dïng ®Ó x¸c ®Þnh chiÒu lùc ®iÖn tõ t¸c dông lªn d©y dÉn ®Æt trong tõ trêng

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái:Bµi 1: (§iÒn vµo chç ..... ®Ó ®îc kh¼ng ®Þnh ®óng):C©u 1: ChiÒu quy íc cña ®êng søc tõ lµ chiÒu ............. cña kim nam ch©m ®Æt trªn ®-êng søc tõ ®ã.C©u 2: S¾t , thÐp ®Æt trong tõ trêng, ®Òu bÞ.......................... Sau khi ®· bÞ nhiÔm tõ, s¾t non.............. gi÷ ®îc tõ tÝnh l©u dµi, cßn thÐp th×..................................................C©u 3: Cã thÓ lµm t¨ng lùc tõ cña nam ch©m ®iÖn t¸c dông lªn mét vËt b»ng çch .............................C©u 4:Quy t¾c bµn tay tr¸i dïng ®Ó x¸c ®Þnh .................................... ®Æt trong tõ trêngC©u 5:Trong thÝ nghiÖm ph¸t hiÖn t¸c dông tõ cña dßng ®iÖn (TN ¬cxtÐt), d©y dÉn AB ®îc bè trÝ :A. T¹o víi kim nam ch©m mét gãc bÊt k×.B. Song song víi kim nam ch©m.C. Vu«ng gãc víi kim nam ch©m.D. T¹o víi kim nam ch©m mét gãc nhän.

Bµi 1: (§iÒn vµo chç ..... ®Ó ®îc kh¼ng ®Þnh ®óng):C©u 1: ChiÒu quy íc cña ®êng søc tõ lµ chiÒu tõ cùc nam xang cùc b¾c cña kim nam ch©m ®Æt trªn ®êng søc tõ ®ã.C©u 2: S¾t , thÐp ®Æt trong tõ trêng , ®Òu bÞ nhiÔm tõ. Sau khi ®· bÞ nhiÔm tõ, s¾t non kh«ng gi÷ ®îc tõ tÝnh l©u dµi, cßn thÐp th× gi÷ ®îc tõ tÝnh l©u dµi C©u 3: Cã thÓ lµm t¨ng lùc tõ cña nam ch©m ®iÖn t¸c dông lªn mét vËt b»ng çch t¨ng cêng ®é dßng ®iÖn hoÆc t¨ng sè vßng d©y cña nam ch©m ®iÖnC©u 4: Quy t¾c bµn tay tr¸i dïng ®Ó x¸c ®Þnh chiÒu lùc ®iÖn tõ t¸c dông lªn d©y dÉn mang dßng ®iÖn ®Æt trong tõ trêngC©u 5: Trong thÝ nghiÖm ph¸t hiÖn t¸c dông tõ cña dßng ®iÖn (TN ¬cxtÐt), d©y dÉn AB ®îc bè trÝ :Song song víi kim nam ch©m.

123


2. Ho¹t ®éng 2:C©u 6: Tõ trêng kh«ng tån t¹i ë :Xung quanh ®iÖn tÝch ®øng yªn.

C©u 7: Theo quy t¾c bµn tay tr¸i th× chiÒu tõ cæ tay ®Õn ngãn tay gi÷a chØ chiÒu cña: Dßng ®iÖn

C©u 8: Çc ®êng søc tõ cña mét èng d©y cã dßng ®iÖn mét chiÒu kh«ng ®æi ch¹y qua cã chiÒu:Tõ cùc B¾c ®Õn cùc Nam ë ngoµi èng d©y.

C©u 9:

C©u 10:

C©u 6: Tõ trêng kh«ng tån t¹i ë :A. Xung quanh nam ch©m. B. Xung quanh dßng ®iÖn.C. Xung quanh ®iÖn tÝch ®øng yªn.D. Xung quanh tr¸i ®Êt.C©u 7: Theo quy t¾c bµn tay tr¸i th× chiÒu tõ cæ tay ®Õn ngãn tay gi÷a chØ chiÒu cña :A. §êng søc tõB. Dßng ®iÖnC. Lùc ®iÖn tõ.D. Cùc Nam, B¾c ®Þa lÝ.C©u 8: Çc ®êng søc tõ cña mét èng d©y cã dßng ®iÖn mét chiÒu kh«ng ®æi ch¹y qua cã chiÒu:A. Tõ cùc Nam ®Õn cùc B¾c ë ngoµi èng d©y.B. Tõ cùc B¾c ®Õn cùc Nam ë trong èng d©y.C. Tõ cùc B¾c ®Õn cùc Nam ë ngoµi èng d©y.D. Tõ cùc Nam ®Õn cùc B¾c ®Þa lÝ.C©u 9: BiÕt chiÒu çc ®êng søc tõ cña nam ch©m nh h×nh vÏ, h·y cho biÕt tªn çc cùc tõ cña nam ch©m?C©u 10: Mét èng d©y ®Æt gÇn mét thanh nam ch©m nh h×nh vÏ. BiÕt thanh nam ch©m bÞ ®Èy ra xa. H·y cho biÕt tªn çc cùc tõ cña nam ch©m?

C©u 6: Tõ trêng kh«ng tån t¹i ë :Xung quanh ®iÖn tÝch ®øng yªn.

C©u 7: Theo quy t¾c bµn tay tr¸i th× chiÒu tõ cæ tay ®Õn ngãn tay gi÷a chØ chiÒu cña: Dßng ®iÖn.

C©u 8: Çc ®êng søc tõ cña mét èng d©y cã dßng ®iÖn mét chiÒu kh«ng ®æi ch¹y qua cã chiÒu:Tõ cùc B¾c ®Õn cùc Nam ë ngoµi èng d©y.

C©u 9:

C©u 10

3. Ho¹t ®éng 3: + VËn dông - Cñng cè:

C©u 11: Trªn hai ®Ìn d©y tãc cã ghi: §1: 220V-100W; §2: 220V- 40W.

C©u11:U®1 = U®2 = 220VP®1 =100W

124

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký+ VÒ nhµ:- Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái-BT Sgk-105,106- ChuÈn bÞ T37: Dßng ®iÖn xoay chiÒu

a. So s¸nh ®iÖn trë cña hai ®Ìn khi chóng ho¹t ®éng b×nh thêng.

b. M¾c nèi tiÕp hai ®Ìn vµo HiÖu ®iÖn thÕ 220V. §Ìn nµo s¸ng h¬n? V× sao? TÝnh ®iÖn n¨ng mµ m¹ch ®iÖn nµy sö dông trong 1 giê. + HDVN:

- Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái-BT:- ChuÈn bÞ T 37: Dßng ®iÖn xoay chiÒu

P®2 = 40W U = 220V

c. R1 = ?; R2 = ?d. U1 = ?;U2 = ?

A= ? (t = 1h)Bµi gi¶i :

a. Tõ c«ng thøc ta cã

....................................................................................................

TiÕt 37: Dßng ®iÖn xoay chiÒuA. Môc tiªu:

1. KiÕn thøc: Nªu ®îc sù phô thuéc cña chiÒu D.§ c¶m øng vµo sù biÕn

®æi sè ®êng søc tõ xuyªn qua tiÕt diÖn S cña cuËn d©y. Ph¸t biÓu ®îc

®Æc ®iÓm cña D.§XC lµ dßng ®iÖn c¶m øng cã chiÒu lu©n phiªn thay ®æi.

Bè trÝ ®îc TN t¹o ra D.§XC trong cuËn d©y kÝn theo 2 çch: Cho nam ch©m

quay, hoÆc cho cuËn d©y quay. Dïng ®Ìn LED ®Ó ph¸t hiÖn sù ®æi chiÒu

cña D.§. Dùa vµo quan s¸t TN ®Ó rót ra ®iÒu kiÖn chung lµm xuÊt hiÖn D.§

c¶m øng xoay chiÒu.

2. Kü n¨ng: Quan s¸t vµ m« t¶ chÝnh x¸c hiÖn tîng x¶y ra; Tæng hîp kiÕn

thøc cò.


125

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ KýB. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn1 cuËn d©y kÝn cã 2 ®Ìn LED ®Êu song song ngîc chiÒu; 1 NC; 1 m« h×nh cuËn d©y quay trong tõ trêng.

-1 Bé TN cuËn d©y kÝn cã 2 ®Ìn LED (®Êu // ngîc chiÒu) quay trong tõ tr-êng .



126

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký1. Ho¹t ®éng 1: Ph¸t hiÖn vÊn ®Ò míi cÇn nghiªn cøu: Cã 1 dßng ®iÖn kh¸c víi dßng ®iÖn mét chiÒu kh«ng ®æi do pin vµ ¸c quy t¹o ra:- Quan s¸t GV lµm TN. Tr¶ lêi c©u hái cña GV.- Ph¸t hiÖn dßng ®iÖn trªn líi ®iÖn trong nhµ kh«ng ph¶i lµ dßng ®iÖn mét chiÒu

+ §a ra cho HS quan s¸t 1 bé pin hay ¸c quy 3V vµ mét nguån ®iÖn lÊy tõ líi ®iÖn sinh ho¹t 3V. L¾p mét bãng ®Ìn vµo çc nguån ®iÖn trªn, ®Ìn ®Òu s¸ng, chøng tá hai nguån ®Òu cho dßng ®iÖn.- M¾c (V) 1 chiÒu vµo hai cùc pin, kim v«n kÕ quay. VËy nÕu m¾c (V) nµy vµo nguån ®iÖn lÊy tõ líi ®iÖn trong nhµ, kim (V) cã quay kh«ng? (kim (V) kh«ng quay). T¹i sao kim (V) kh«ng quay mÆc dï vÉn cã dßng ®iÖn? Hai dßng ®iÖn cã gièng nhau kh«ng? Dßng ®iÖn lÊy tõ m¹ng ®iÖn trong nhµ cã ph¶i lµ dßng ®iÖn 1 chiÒu kh«ng? Giíi thiÖu dßng ®iÖn míi: Dßng ®iÖn xc

2. Ho¹t ®éng 2: Ph¸t hiÖn D§ c¶m øng cã thÓ ®æi chiÒu? Trong TH nµo th× ®æi chiÒu:- Lµm TN theo nhãm. Th¶o luËn => NX; KL Khi sè ®êng søc tõ xuyªn qua tiÕt diÖn S cña cuËn d©y t¨ng th× dßng ®iÖn c¶m øng trong cuËn d©y cã chiÒu ngîc víi chiÒu dßng ®iÖn c¶m øng khi sè ®-êng søc tõ xuyªn qua tiÕt diÖn ®ã gi¶m.

+ HDHS tiÕn hµnh TN: - §éng t¸c ®a N/c vµo èng d©y, rót N/c ra khái èng d©y nhanh vµ døt kho¸t. Cã ph¶i cø m¾c ®Ìn LED vµo nguån ®iÖn lµ nã ph¸t s¸ng hay kh«ng? V× sao trong TN l¹i m¾c 2 ®Ìn LED song song vµ ng-îc chiÒu?+ Yªu cÇu HS tr×nh bÇy lËp luËn, kÕt hîp hai nhËn xÐt vÒ sù t¨ng hay gi¶m cña sè dêng søc tõ qua tiÕt diÕn cña cuËn d©y vµ sù lu©n phiªn bËt s¸ng cña 2 ®Ìn LED ®Ó rót ra KL

I. ChiÒu cña dßng ®iÖn c¶m øng1. ThÝ nghiÖm:+ Dông cô: 1 cuËn d©y, 2 ®Çu ®îc nèi víi 2 ®Ìn LED ®Êu song song ngîc chiÒu; 1thanh nam ch©m .+ TiÕn hµnh - HiÖn tîng:- §a N/c tõ ngoµi vµo trong cuËn d©y. §Ìn xanh s¸ng- KÐo N/c tõ trong ra ngoµi cuËn d©y. §Ìn vµng s¸ng.+ NhËn xÐt: D§ c¶m øng xuÊt hiÖn trong 2 trêng hîp trªn cã chiÒu ngîc nhau. 2. KÕt luËn: Sgk-90

127

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký3. Ho¹t ®éng 3: T×m hiÓu kh¸i niÖm míi: Dßng ®iÖn xoay chiÒu.- Ç nh©n ®äc môc 3 Sgk-90. - Tr¶ lêi c©u hái cña GV

+ Dßng ®iÖn xoay chiÒu cã chiÒu biÕn ®æi nhthÕ nµo ?

3. Dßng ®iÖn xoay chiÒu:- Khi liªn tôc lÇn lît ®a N/c vµo vµ kÐo N/c ra khái cuËn d©y kÝn th× trong cuËn d©y suÊt hiÖn dßng ®iÖn lu©n phiªn ®æi chiÒu: Dßng ®iÖn xoay chiÒu.

4. Ho¹t ®éng 4: T×m hiÓu hai çch t¹o ra dßng ®iÖn xoay chiÒu:- Th¶o luËn nhãm vµ nªu dù ®o¸n: Khi cho N/c quay th× dßng ®iÖn c¶m øng trong cuËn d©y cã chiÒu biÕn ®æi nh thÕ nµo? v× sao? TiÕn hµnh TN kiÓm tra. H33.2+ Quan s¸t TN H33.3 Sgk-91. Th¶o luËn nhãm, ph©n tÝch xem sè ®êng søc tõ xuyªn qua tiÕt diÖn S cña cuËn d©y biÕn ®æi ntn khi cuËn d©y quay trong TT. Tõ ®ã nªu lªn dù ®o¸n vÒ chiÒu cña dßng ®iÖn c¶m øng trong cuËn d©y- Quan s¸t GV tiªn hµnh TN so s¸nh víi dù ®o¸n.- Rót ra KL nh÷ng çch t¹o ra dßng ®iÖn x. chiÒu?

+ Yªu cÇu HS tr×nh bÇy lËp luËn. Nªu dù ®o¸n Khi cho N/c quay th× dßng ®iÖn c¶m øng trong cuËn d©y cã chiÒu biÕn ®æi nh thÕ nµo? v× sao?.+ HDHS tiÕn hµnh TN KiÓm tra H33.2 Sgk-91.

+ TiÕn hµnh TN H33.3 Sgk-91: Yªu cÇu HS tr×nh bÇy ®iÒu quan s¸t ®îc (Hai ®Ìn v¹ch ra hai nöa vßng trßn s¸ng khi cho cuËn d©y quay trong tõ trêng).- HiÖn tîng ®ã chøng tá ®iÒu g×? (dßng ®iÖn trong cu©n d©y lu©n phiªn ®æi chiÒu)- TN cã phï hîp víi dù ®o¸n kh«ng?

+ Yªu cÇu HS tr×nh bÇy kÕt luËn vµ gi¶i thÝch l¹i v× sao khi cho N/c quay hoÆc cho cuËn d©y quay th× trong cuËn d©y l¹i xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng xoay chiÒu ?

II. Çch t¹o ra dßng ®iÖn xoay chiÒu:1. Cho nam ch©m quay tríc cuËn d©y dÉn kÝn:+ Dông cô: 1 cuËn d©y, 2 ®Çu ®îc nèi víi 2 ®Ìn LED ®Êu song song ngîc chiÒu; 1thanh nam ch©m cã thÓ quay quanh 1 trôc .+ Dù ®o¸n:+ ThÝ nghiÖm kiÓm tra:2. Cho cuËn d©y dÉn quay trong tõ trêng:+ Dông cô: 1 cuËn d©y cã thÓ quay quanh 1 trôc ., 2 ®Çu ®îc nèi víi 2 ®Ìn LED ®Êu song song ngîc chiÒu; 1thanh nam ch©m + Dù ®o¸n:+ ThÝ nghiÖm kiÓm tra:3. KÕt luËn:Trong cuén d©y dÉn kÝn, dßng ®iÖn c¶m øng xoay chiÒu xuÊt hiÖn khi: Cho nam ch©m quay tríc cuËn d©y hay cho cuËn d©y dÉn quay trong tõ tr-êng.

128

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký5. Ho¹t ®éng 5:+ VËn dông- Tr¶ lêi c©u hái cña GV.

+ Cñng cè:- Häc bµi n¾m v÷ng KL cña bµi.+ Híng dÉn vÒ nhµ:ChuÈn bÞ tiÕt 38

+ Nªu c©u hái cñng cè:- Trêng hîp nµo th× trong cuËn d©y kÝn xuÊt hiÖn dßng ®iÖn xoay chiÒu? - V× sao khi cho N/c quay hoÆc cho cuËn d©y quay th× trong cuËn d©y l¹i xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng xoay chiÒu ?+ Yªu cÇu HS nªu phÇn cã thÓ em cha biÕt vµ ghi nhí Sgk+ ¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT; ChuÈn bÞ T38: M¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu

III. VËn dông:

TiÕt 38: M¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒuA. Môc tiªu:

1. KiÕn thøc :NhËn biÕt ®îc hai bé phËn chÝnh cña mét m¸y ph¸t

®iÖn xoay chiÒu, chØ ra ®îc R«to vµ Stato cña mçi lo¹i m¸y.

Tr×nh bµy ®îc nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu.

Nªu ®îc çch lµm cho m¸y ph¸t ®iÖn cã thÓ ph¸t ®iÖn liªn tôc.


kiÕn thøc cò.


B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªnM« h×nh m¸y ph¸t

129

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký®iÖn XC


Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng1. Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò - §Æt vÊn ®Ò bµi míi:HS tr¶ lêi çc c©u hái cña GV:- Nªu ®iÒu kiÖn xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng.- Nªu çch t¹o ra dßng ®iÖn c¶m øng

Yªu cÇu HS tr¶ lêi çc c©u hái:+ Dßng ®iÖn c¶m øng xoay chiÒu xuÊt hiÖn khi nµo? Nªu çch t¹o ra dßng ®iÖn xoay chiÒu?+ Dßng ®iÖn dïng cho sinh ho¹t lµ do çc nhµ m¸y ph¸t ®iÖn rÊt lín t¹o ra, dßng ®iÖn dïng ®Ó th¾p s¸ng ®Ìn xe ®¹p l¹i do §inam« t¹o ra. VËy §inam« xe ®¹p vµ MP§ khæng lå trong çc nhµ m¸y cã g× gièng vµ kh¸c nhau?

130


2. H§ 2: T×m hiÓu çc bé phËn chÝnh cña MP§ xoay chiÒu vµ ho¹t ®éng cña chóng khi ph¸t ®iÖn:a. Quan s¸t hai lo¹i MP§ tr¶ lêi C1, C2 Sgk-93.b. Th¶o luËn chung c¶ líp:- Nªu ®îc sù gièng nhau cña hai lo¹i m¸y: CÊu t¹o gån 2 bé phËn chÝnh: lµ N/c vµ cuén d©y. Kh¸c nhau: 1 m¸y R«to lµ cuËn d©y, 1 m¸y R«to lµ nam ch©m.c. Rót ra KL vÒ cÊt t¹o. NTH§ cña MP§ xoay chiÒu ?Çc m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu cã hai bé phËn chÝnh lµ nam ch©m vµ cuén d©y dÉn.

+ Yªu cÇu HS quan s¸t H 34.1 vµ H34.2 Sgk-93.- Quan s¸t MP§ xoay chiÒu nªu tªn çc bé phËn chÝnh vµ ho¹t ®éng cña MP§ xoay chiÒu ?

+ Tæ chøc cho HS th¶o luËn:- V× sao kh«ng coi bé gãp ®iÖn lµ bé phËn chÝnh?

- V× sao çc cuËn d©y cña MP§ l¹i ®îc cuÊn quanh lâi s¾t?

- Hai lo¹i MP§ cã cÊu t¹o vµ ho¹t ®éng gièng nhau (kh¸c nhau) nh thÕ nµo ?

I. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu:1. Quan s¸t:a. CÊu t¹o:- Cã 2 bé phËn chÝnh lµ nam ch©m vµ cuËn d©y dÉn.b. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu: Khi cho N/c (hoÆc cuËn d©y) quay th× sè ®êng søc tõ suyªn qua tiÕt diÖn S cña cuËn d©y biÕn thiªn => NÕu nèi hai ®Çu cña cuËn d©y dÉn víi çc thiÕt bÞ tiªu thô ®iÖn t¹o thµnh m¹ch kÝn th× trong m¹ch xuÊt hiÖn dßng ®iÖn xoay chiÒu2. KÕt luËn:

131

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký3. Ho¹t ®éng 3: T×m hiÓu mét sè ®Æc ®iÓm cña MP§ trong kü thuËt vµ trong s¶n xuÊt:a. Lµm viÖc ç nh©n tr¶ lêi c©u hái cña GV.b. Tù ®äc môc II Sgk-94 ®Ó t×m hiÓu mét sè ®Æc ®iÓm kü thuËt :- Cêng ®é dßng ®iÖn: I- HiÖu ®iÖn thÕ: U- KÝch thíc cña m¸y- Stato: Çc cuËn d©y Roto: nam ch©m ®iÖn.- TÇn sè: f = 50Hz.- Çch lµm quay m¸y ph¸t ®iÖn

+ Yªu cÇu HS nghiªn cøu môc II Sgk-94. Nªu mét sè ®Æc ®iÓm kü thuËt cña MP§ xoay chiÒu :

- Cêng ®é dßng ®iÖn: I?- HiÖu ®iÖn thÕ: U?- KÝch thíc cña m¸y?- Stato: ? Roto: ?.- TÇn sè: ?- Çch lµm quay m¸y ph¸t ®iÖn?

II. m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu trong kü thuËt:1. §Æc tÝnh kÜ thuËt:- Cêng ®é dßng ®iÖn: I= 2000A.- HiÖu ®iÖn thÕ: U = 25.000V.- §êng kÝnh tiÕt diÖn ngang:d= 4m- ChiÒu dµi cña m¸y: l = 20m.- Çc cuËn d©y lµ Stato. Roto lµ nam ch©m ®iÖn.- TÇn sè: f = 50Hz.

2. Çch lµm quay m¸y ph¸t ®iÖn:- Dïng ®éng c¬ næ- Dïng tuabin níc.- Dïng çnh qu¹t giã.

132


4. Ho¹t ®éng 4: + VËn dông: - Lµm viÖc ç nh©n tr¶ lêi C3 Sgk-94.- Th¶o luËn chung c¶ líp

Cñng cè:- Tù ®äc phÇn ghi nhí Sgk-94. - Tr¶ lêi c©u hái cña GV

+ VÒ nhµ:- ¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT.- ChuÈn bÞ T39: Çc t¸c dông cña dßng ®iÖn xoay chiÒu. §o Cêng ®é dßng ®iÖn vµ HiÖu ®iÖn thÕ xoay chiÒu

+ Yªu cÇu HS ®èi chiÕu tõng bé phËn cña §inam« xe ®¹p víi çc bé phËn t-¬ng øng cña MP§ trong kü thuËt, çc th«ng sè kÜ thuËt t¬ng øng?+ Yªu cÇu HS tr¶ lêi çc c©u hái cñng cè:- Trong 2 lo¹i MP§ xoay chiÒu lo¹i nµo cÇn cã cæ gãp ®iÖn? Nªu vai trß cña nã?- Trong mçi lo¹i MP§ xoay chiÒu R«to lµ bé phËn nµo? Stato lµ bé phËn nµo?- V× sao b¾t buéc ph¶i cã mét bé phËn quay th× m¸y míi ph¸t ®iÖn ®îc ?- T¹i sao m¸y l¹i ph¸t ra dßng ®iÖn xoay chiÒu ?+ ¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT.ChuÈn bÞ T39: Çc t¸c dông cña dßng ®iÖn xoay chiÒu. §o Cêng ®é dßng ®iÖn vµ HiÖu ®iÖn thÕ xoay chiÒu

III. VËn dông:C3 Sgk- 94:

TiÕt 39: Çc t¸c dông cña dßng ®iÖn xoay chiÒu®o Cêng ®é dßng ®iÖn vµ HiÖu ®iÖn thÕ xoay

chiÒuA. Môc tiªu:

+ NhËn biÕt ®îc çc t¸c dông nhiÖt, quang, tõ cña dßng ®iÖn xoay chiÒu.

133

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký+ Bè trÝ ®îc thÝ nghiÖm chøng tá lùc tõ ®æi chiÒu khi cã dßng ®iÖn ®æi

chiÒu

+ NhËn biÕt ®îc kÝ hiÖu Ampe kÕ vµ V«n kÕ xoay chiÒu, sö dông ®îc chóng

®Ó ®o Cêng ®é dßng ®iÖn vµ HiÖu ®iÖn thÕ hiÖu dông cña dßng ®iÖn

xoay chiÒu.

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn- 1 N/c ®iÖn; 1 N/c vÜnh cöu; 1 bé ®æi nguån

1 Bé ®æi nguån; 1(A), 1(V) xoay chiÒu ; 1 ®Ìn 3V; 1 khãa; 8 sîi d©y nèi


Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng1. Ho¹t ®éng 1: Ph¸t hiÖn dßng ®iÖn xoay chiÒu cã c¶ t¸c dông gièng vµ t¸c dông kh¸c víi dßng ®iÖn mét chÒu:- Ç nh©n suy nghÜ tr¶ lêi c©u hái cña GV. Nªu l¹i çc t¸c dông cña dßng ®iÖn mét chiÒu vµ nªu çc TD cña dßng ®iÖn xoay chiÒu

+ Trong çc bµi häc tríc ®· biÕt mét sè T/c cña dßng ®iÖn mét chiÒu vµ dßng ®iÖn xoay chiÒu, h·y nªu nh÷ng t¸c dông gièng nhau, kh¸c nhau cña hai dßng ®iÖn trªn?

134

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký2. Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu nh÷ng t¸c dông cña dßng ®iÖn xoay chiÒu :- Quan s¸t GV tiÕn hµnh 3 TN Tr¶ lêi c©u hái cña GV vµ C1 Sgk- Nªu lªn nh÷ng th«ng tin biÕt ®îc vÒ hiÖn tîng bÞ ®iÖn giËt khi sö dông ®iÖn sinh ho¹t.- Nghe th«ng b¸o cña GV

+ LÇn lît biÓu diÔn 3 TN:- TN1: §Ìn 220V s¸ng khi cho dßng ®iÖn xoay chiÒu ë m¹ng sinh ho¹t ch¹y qua.- TN2: Dïng bót thö ®iÖn kiÓm tra m¹ng ®iÖn sinh ho¹t.- TN3: Cho dßng ®iÖn xoay chiÒu ch¹y qua mét cuËn d©y cã lâi s¾t.+ Yªu cÇu HS quan s¸t vµ nªu mçi Tn chøng tá dßng ®iÖn xoay chiÒu cã nh÷ng TD g×?+ Ngoµi 3 TD trªn nh ta ®· biÕt dßng ®iÖn mét chiÒu cã TD sinh lÝ, vËy dßng ®iÖn xoay chiÒu cã TD sinh lÝ kh«ng? Nªu th«ng b¸o vÒ sù nguy hiÓm cña dßng ®iÖn xoay chiÒu ë m¹ng ®iÖn sinh ho¹t: G©y giËt, cã thÓ dÉn ®Õn chÕt ngêi.

I. t¸c dông cña dßng ®iÖn xoay chiÒu:- T¸c dông nhiÖt: Khi cho dßng ®iÖn xoay chiÒu ch¹y qua sîi ®èt cña ®Ìn th× sîi ®èt nãng ®Õn ph¸t s¸ng.- T¸c dông quang: Khi dßng ®iÖn xoay chiÒu phãng gi÷a hai cùc cña ®Ìn bót thö ®iÖn => §Ìn s¸ng- T¸c dông tõ:

135

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký 3. Ho¹t ®éng 3: T×m hiÓu TD tõ cña dßng ®iÖn xoay chiÒu . + Lµm viÖc theo nhãm:- C¨n cø vµo nh÷ng kiÕn thøc ®· häc nªu dù ®o¸n.- Khi ®æi chiÒu dßng ®iÖn th× lùc tõ cña D§ TD lªn N/c cã thay ®æi?+ Tù ®Ò xuÊt ph¬ng ¸n TN H35.3 Sgk. Rót ra KL vÒ sù phô thuéc cña lùc tõ vµo chiÒu dßng ®iÖn.+ Lµm viÖc theo nhãm: Nªu dù ®o¸n vµ lµm TN kiÓm tra H35.3 Sgk.

+ ë TN trªn, khi cho D§ xc vµo N/c ®iÖn th× N/c ®iÖn còng hót ®inh s¾t gièng nh klhi cho D§ mét chiÒu vµo N/c. VËy cã ph¶i t¸c dông tõ cña D§ xc gièng nh D§ mét chiÒu kh«ng? H·y nªu dù ®o¸n? (H·y QS TN H24.4 Sgk, khi ta ®æi chiÒu dßng ®iÖn vµo èng d©y th× kim N/c cã chiÒu nh thÕ nµo ?- H·y bè trÝ TN ®Ó chøng tá khi D§ ®æi chiÒu th× lùc tõ còng ®æi chiÒu? (H35.3 Sgk)+ VËy HT g× sÏ s¶y ra khi cho dßng ®iÖn xc ch¹y qua cuËn d©y cña N/c ®iÖn?. H·y nªu dù ®o¸n, tiÕn hµnh TN KT.

II. t¸c dông tõ cña dßng ®iÖn xoay chiÒu1. ThÝ nghiÖm:+ Dông cô:+ TiÕn hµnh:

2. KÕt luËn:Khi dßng ®iÖn ®æi chiÒu th× lùc tõ t¸c dông lªn nam ch©m còng ®æi chiÒu.

136

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký4. Ho¹t ®éng 4: T×m hiÓu çc dông cô ®o, çch ®o C-êng ®é dßng ®iÖn vµ HiÖu ®iÖn thÕ xoay chiÒu:+ Lµm viÖc ç nh©n, tr¶ lêi c©u hái cña GV. Nªu dù ®o¸n, khi cho dßng ®iÖn ®æi chiÒu th× kim cña ®iÖn kÕ sÏ thÕ nµo?+ Quan s¸t GV tiÕn hµnh TN, rót ra NX sem cã phï hîp víi dù ®o¸n kh«ng?

- §o C§D§ vµ H§T mét chiÒu b»ng Ampe kÕ vµ V«n kÕ mét chiÒu (DC). Cã thÓ dïng çc dông cô nµy ®Ó ®o C§D§ vµ H§T cña m¹ch ®iÖn xoay chiÒu ®îc kh«ng? NÕu dïng th× sÏ cã hiÖn tîng g× x¶y ra víi kim cña çc dông cô ®ã?+ BiÓu diÔn TN, m¾c V«n kÕ mét chiÒu vµo chèt lÊy ®iÖn xoay chiÒu. Yªu cÇu HS quan s¸t rót ra NX sem cã phï hîp víi dù ®o¸n kh«ng+ GT mét lo¹i V kh¸c AC (~).- Kim cña v«n kÕ chØ bao nhiªu khi m¾c vµo chèt lÊy ®iÖn xoay chiÒu 6V. NÕu ®æi chiÒu c¾m vµo chèt lÊy ®iÖn th× kim cña v«n kÕ cã quay nîc l¹i kh«ng? Sè chØ? + Çch m¾c V«n kÕ, Ampe kÕ xoay chiÒu vµo m¹ch ®iÖn cã g× kh¸c víi çch m¾c V, A mét chiÒu?

III. §o Cêng ®é dßng ®iÖn vµ HiÖu ®iÖn thÕ cña m¹ch ®iÖn xoay chiÒu:1. Quan s¸t thÝ nghiÖm:+ Dông cô:+ TiÕn hµnh:2. KÕt luËn:- §o Cêng ®é dßng ®iÖn vµ HiÖu ®iÖn thÕ b»ng Ampe kÕ vµ V«n kÕ xoay chiÒu (ký hiÖu AC hoÆc ~)- KÕt qu¶ ®o kh«ng thay ®æi khi ta ®æi chç hai chèt cña phÝch c¾m vµo æ lÊy ®iÖn.- Çc gi¸ trÞ ®o nµy chØ : Gi¸ trÞ hiÖu dông cña HiÖu ®iÖn thÕ vµ Cêng ®é dßng ®iÖn xoay chiÒu.- Cêng ®é dßng ®iÖn vµ HiÖu ®iÖn thÕ cña dßng ®iÖn xoay chiÒu gäi t¾t lµ Cêng ®é dßng ®iÖn vµ HiÖu ®iÖn thÕ cña dßng ®iÖn xoay chiÒu.

137


5. Ho¹t ®éng 5:+ VËn dông - Cñng cè:- Tr¶ lêi c©u hái C3Sgk-96- Tr¶ lêi c©u hái C4Sgk-97- Nªu kÕt luËn cña bµi; PhÇn cã thÓ em cha biÕt+ VÒ nhµ:¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT.ChuÈn bÞ T40: TruyÒn t¶i ®iÖn n¨ng ®i xa

+ Yªu cÇu HS lµm C 3; C4 Sgk-96-97.

+ Yªu cÇu HS nªu kÕt luËn cña bµi; PhÇn cã thÓ em cha biÕt.+ HDVN: ¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT.

ChuÈn bÞ T40: TruyÒn t¶i ®iÖn n¨ng ®i xa

IV. VËn dông:C3 Sgk-96: - §é s¸ng cña ®Ìn nh nhau v× H§T HiÖu dông cña dßng ®iÖn xoay chiÒu t-¬ng ®¬ng H§T cña dßng ®iÖn mét chiÒu.

TiÕt 40: TruyÒn t¶i ®iÖn n¨ng ®i xaA. Môc tiªu:

1. KiÕn thøc:LËp ®îc c«ng thøc tÝnh n¨ng lîng hao phÝ do to¶ nhiÖt

trªn ®êng d©y t¶i ®iÖn.Nªu ®îc hai çch lµm gi¶m hao phÝ trªn ®êng d©y

t¶i ®iÖn vµ gi¶i thÝch ®îc t¹i sao l¹i chän çch lµm t¨ng HiÖu ®iÖn thÕ ë hai

®Çu ®êng d©y.


kiÕn thøc cò.


B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn- ¤n tËp c«ng thøc vÒ c«ng suÊt, §iÖn trë d©y dÉn

138



Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng1. Ho¹t ®éng 1: NhËn biÕt sù cÇn thiÕt ph¶i cã m¸y biÕn thÕ ®Ó truyÒn t¶i ®iÖn n¨ng, ®Æt trong tr¹m biÕn thÕ ë khu d©n c:- Ç nh©n suy nghÜ tr¶ lêi c©u hái cña GV.- Dù ®o¸n ®îc ch¾c ch¾n ph¶i cã lîi Ých to lín cña çc tr¹m biÕn thÕ (cha chØ râ ®îc lîi Ých nh thÕ nµo ).

- §Ó vËn chuyÓn ®iÖn n¨ng tõ nhµ m¸y ®iÖn ®Õn n¬i tiªu thô ngêi ta sö dông çc ph¬ng tiÖn g× ? (§êng d©y t¶i ®iÖn....). Ngoµi ®êng d©y ®iÖn, ë mçi khu d©n c cßn cã çc tr¹m ph©n phèi ®iÖn: Tr¹m biÕn thÕ .- Trong mçi tr¹m biÕn thÕ ®Òu cã c¶nh b¸o nguy hiÓm. §iÖn ¸p ®a vµo tr¹m rÊt lín (hµng chôc ngh×n v«n). Lµm nh thÕ võa nguy hiÓm, võa tèn kÐm, vËy çc tr¹m biÕn thÕ cã lîi g×?.

I. Sù hao phÝ ®iÖn n¨ng trªn ®êng d©y truyÒn t¶i ®iÖn:* NhËn xÐt:- TruyÒn t¶i ®iÖn n¨ng tõ nhµ m¸y ph¸t ®iÖn ®Õn n¬i tiªu thô b»ng: D©y dÉn ®iÖn; Tr¹m biÕn thÕ;......- TruyÒn t¶i ®iÖn n¨ng b»ng d©y dÉn thuËn tiÖn h¬n so víi viÖc vËn chuyÓn çc nhiªn liÖu dù tr÷: Than ®¸, dÇu háa...- Tuy nhiªn khi truyÒn t¶i ®iÖn n¨ng b»ng d©y dÉn cã mét phÇn ®iÖn n¨ng => NhiÖt trªn d©y dÉn (Hao phÝ trªn ®êng d©y t¶i ®iÖn).

139

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký2. Ho¹t ®éng 2: Ph¸t hiÖn sù hao phÝ ®iÖn n¨ng v× táa nhiÖt trªn ®-êng d©y t¶i ®iÖn. LËp c«ng thøc tÝnh c«ng suÊt hao phÝ Php khi truyÒn t¶i mét c«ng suÊt ®iÖn P b»ng mét ®êng d©y cã §iÖn trë R mµ HiÖu ®iÖn thÕ ®Æt vµo hai ®Çu ®êng d©y lµ U:- Lµm viÖc theo nhãm th¶o luËn ®Ó t×m ra c«ng thøc tÝnh cån suÊt hao phÝ- Th¶o luËn toµn líp t×m ra c«ng thøc tÝnh Php

- TruyÒn t¶i ®iÖn n¨ng b»ng d©y dÉn cã thuËn tiÖn g× h¬n so víi vËn chuyÓn çc nhiªn liÖu dù tr÷ n¨ng lîng kh¸c nh than ®¸, dÇu löa?- LiÖu truyÒn t¶i ®iÖn b»ng d©y dÉn nh thÕ cã bÞ hao hôt, mÊt m¸t n¨ng lîng ®iÖn kh«ng?.- Yªu cÇu HS ®äc môc 1 SGK-98.- Tæ chøc HS ho¹t ®éng theo nhãm.- §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy qu¸ tr×nh lËp luËn ®Ó t×m c«ng thøc tÝnh c«ng suÊt hao phÝ.

- Tæ chøc HS th¶o luËn t×m ra c«ng thøc tÝnh c«ng suÊt hao phÝ:

1. TÝnh ®iÖn n¨ng hao phÝ trªn ®êng d©y t¶i ®iÖn:- Gi¶ sö truyÒn t¶i ®iÖn n¨ng:C«ng suÊt ®iÖn: P §êng d©y cã §iÖn trë: R.HiÖu ®iÖn thÕ ®Æt vµo 2 ®Çu d©y: U C«ng suÊt hao phÝ: Php

Ta cã:C«ng suÊt cña dßng ®iÖn: P = U.IC«ng suÊt táa nhiÖt : Php=I2.R.VËy c«ng suÊt hao phÝ do táa nhiÖt lµ: Php =

140


3. Ho¹t ®éng 3: C¨n cø vµo c«ng thøc tÝnh c«ng suÊt hao phÝ do táa nhiÖt, ®Ò suÊt çc biÖn ph¸p lµm gi¶m c«ng suÊt hao phÝ vµ lùa chän çch nµo cã lîi nhÊt:- Lµm viÖc theo nhãm tr¶ lêi çc c©u hái C1,C2,C3.

+ §¹i diÖn nhãm tr×nh bÇy KQ lµm viÖc cña nhãm.

- Th¶o luËn chung c¶ líp. Rót ra KL: Lùa chän çch lµm gi¶m hao phÝ trªn ®êng d©y t¶i ®iÖn

+ HD HS :- H·y dùa vµo c«ng thøc tÝnh §iÖn trë ®Ó t×m xem muèn gi¶m §iÖn trë cña d©y dÉn th× ph¶i lµm g×? Vµ lµm nh vËy cã khã kh¨n g×?

- So s¸nh hai çch lµm gi¶m hao phÝ trªn ®êng d©y t¶i ®iÖn (Gi¶n R, t¨ng U) çch nµo cã thÓ lµm gi¶m nhiÒu h¬n?:Tõ c«ng thøc: R = . VËy ®Ó gi¶m §iÖn trë cÇn lµm g×? => çch nµy cã hiÖu qu¶ kh«ng?

2. Çch lµm gi¶m hao phÝ:- Tõ c«ng thøc: Php =

=> Khi truyÒn t¶i mét c«ng suÊt ®iÖn P x¸c ®Þnh mµ muèn gi¶m hao phÝ do táa nhiÖt trªn ®-êng d©y cã 2 çch:a. Gi¶m ®iÖn trë cña d©y dÉn:Tõ c«ng thøc: R= . VËy ®Ó gi¶m §iÖn trë cÇn thay b»ng d©y cã ®iÖn trë suÊt nhá (B¹c); HoÆc t¨ng tiÕt diÖn cña d©y=> Tèn kÐm, kh«ng hiÖu qu¶.b. T¨ng H§T gi÷a hai ®Çu d©y dÉn. V× Php tØ lÖ víi b×nh ph-¬ng H§T nªn cã thÓ lµm gi¶m hao phÝ nhiÒu h¬n çch lµm gi¶m ®iÖn trë cña d©y. VËy cÇn ph¶i chÕ t¹o m¸y t¨ng H§T: RÔ thùc hiÖn, hiÖu qu¶ cao.* KÕt luËn:- §Ó gi¶m hao phÝ ®iÖn n¨ng do táa nhiÖt trªn ®êng d©y t¶i ®iÖn th× çch tèt nhÊt lµ t¨ng hiÖu ®iÖn thÕ ®Æt vµo hai ®Çu d©y dÉn

141

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký4. Ho¹t ®éng 4: a. VËn dông:+ Tr¶ lêi c©u hái cña GV:- ¸p dông gi¶i C4 Sgk-99.

b. Cñng cè:+ Nªu kÕt luËn cña bµi:

c. Híng dÉn vÒ nhµ:- Häc bµi chuÈn bÞ tiÕt 41

- V× sao cã sù hao phÝ trªn ®êng d©y t¶i ®iÖn?

- Nªu c«ng thøc tÝnh ®iÖn n¨ng hao phÝ trªn ®êng d©y t¶i ®iÖn?.

- Sö dông biÖn ph¸p nµo cã lîi nhÊt ®Ó gi¶m c«ng suÊt hao phÝ trªn ®êng d©y t¶i ®iÖn? V× sao

- ¸p dông gi¶i C4 Sgk-99.Php1 =? Php2=?=> ?+ ¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT.- ChuÈn bÞ tiÕt 41: M¸y biÕn thÕ

II. VËn dông:C4 Sgk-99:U1 = 500.000V; U2 = 100.000VSo s¸nh: Php1 vµ Php2

Ta cã =>Php2 = 25 Php1

VËy khi dïng ë H§T 500000V th× hao phÝ gi¶m 25 lÇn so víi dïng ë H§T 100000V.

TiÕt 41: M¸y biÕn thÕA. Môc tiªu:

- Nªu ®îc çc bé phËn chÝnh cña m¸y biÕn thÕ: Gåm 2 cuËn d©y dÉn cã sè

vßng kh¸c nhau ®îc cuÊn quanh mét lâi s¾t chung. Nªu ®îc c«ng dông

chÝnh cña MBT lµ lµm t¨ng hay gi¶m HiÖu ®iÖn thÕ hiÖu dông theo c«ng

thøc . Gi¶i thÝch ®îc v× sao MBT l¹i ho¹t ®éng ®îc víi dßng ®iÖn xoay

chiÒu mµ kh«ng ho¹t ®éng ®îc víi dßng ®iÖn mét chiÒu

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn-1 M¸y biÕn thÕ, 1 nguån xoay chiÒu, 1 v«n kÕ xoay chiÒu , d©y nèi

142


Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng1. Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò - §Æt vÊn ®Ò bµi míi: T×m hiÓu vai trß cña MBT trªn hÖ thèng truyÒn t¶i ®iÖn:- Tr¶ lêi c©u hái cña GV- Nªu ®îc ph¶i t¨ng H§T ®Ó lµm gi¶m hao phÝ, råi l¹i gi¶m H§T ë n¬i tiªu thô. Tõ ®ã nªu ®îc lo¹i m¸y lµm ®îc hai nhiÖm vô trªn lµ m¸y biÕn thÕ.

- Muèn lµm gi¶m hao phÝ trªn ®êng d©y t¶i ®iÖn, ta lµm nh thÕ nµo th× cã lîi nhÊt? NÕu t¨ng HiÖu ®iÖn thÕ lªn cao hµng chôc ngh×n v«n th× cã thÓ th¾p ®Ìn, ch¹y m¸y ®îc kh«ng? Ph¶i lµm nh thÕ nµo ®Ó ®iÖn ¸p ë n¬i tiªu thô chØ cã 220V mµ l¹i tr¸nh ®îc hao phÝ trªn ®êng d©y t¶i ®iÖn?. Cã lo¹i m¸y nµo cã thÓ thùc hiÖn ®îc hai ®iÒu ®ã?

2. Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu cÊu t¹o cña MBT:- Lµm viÖc ç nh©n: §äcH 37.1 Sgk -100. §èi chiÕu víi MBT lo¹i nhá ®Ó nhËn ra hai cuËn d©y cã sè vßng kh¸c nhau vµ ®îc cuÊn quanh mét lâi s¾t chung

- Yªu cÇu HS ®äc sgk, xem H 37.1 Sgk -100. §èi chiÕu víi MBT lo¹i nhá ®Ó nhËn biÕt cÊu t¹o çc bé phËn chÝnh cña MBT. Quan s¸t 2 cu©n d©y dÉn cho biÕt sè vßng d©y cã b»ng nhau kh«ng?- Dßng ®iÖn cã thÓ ch¹y tõ cuËn nµy sang cuËn kia hay kh«ng?

I. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña M¸y biÕn thÕ:1. CÊu t¹o:- 2 cuén d©y cã sè vßng d©y kh¸c nhau, ®Æt çch ®iÖn víi nhau; Mét lâi s¾t (thÐp) pha silic chung cho c¶ hai cuËn d©y

3. Ho¹t ®éng 3: T×m hiÓu NTH§ cña MBT:- HS tr¶ lêi CH cña GV. VËn dông çc kiÕn thøc vÒ ®iÒu kiÖn suÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng ®Ó dù ®o¸n hiÖn tîng x¶y ra ë cuËn thø cÊp kÝn khi cho dßng ®iÖn xoay chiÒu ch¹y qua cuËn s¬ cÊp : - Tr¶ lêi C2 Sgk -100. Nªu râ lËp luËn kh¼ng ®Þnh ë hai ®Çu cuËn thø cÊp cã mét H§T xoay chiÒu.

- NÕu ®Æt vµo hai ®Çu cña cuËn d©y s¬ cÊp mét H§T xoay chiÒu th× ë hai ®Çu cuËn thø cÊp cã xuÊt hiÖn mét H§T xoay chiÒu kh«ng? T¹i sao?

- TiÕn hµnh TN biÓu diÔn: §o H§T ë hai ®Çu cuËn thø cÊp trong 2 trêng hîp: M¹ch thø cÊp kÝn vµ m¹ch thø cÊp hë.

2. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng:- NÕu ®Æt vµo hai ®Çu cña cuËn d©y s¬ cÊp mét H§T xoay chiÒu th× bãng ®Ìn m¾c ë hai ®Çu cuËn d©y kia (cuén thø cÊp) s¸ng lªn. Hai ®Çu cuËn thø cÊp cã mét H§T xoay chiÒu. 3. KÕt luËn: Sgk-100

143

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký4. Ho¹t ®éng 4: T×m hiÓu t¸c dông lµm biÕn ®æi H§T cña MBT:+ Quan s¸t GV lµm TN. Ghi l¹i sè liÖu thu ®îc.+ LËp c«ng thøc liªn hÖ gi÷a U1, U2 vµ n1, n2.- Th¶o luËn chung c¶ líp, thiÕt lËp c«ng thøc: U1/ U2 = n1/ n2. ph¸t biÓu b»ng lêi: HiÖu ®iÖn thÕ ë hai ®Çu mçi cuËn d©y tØ lÖ víi sè vßng d©y cña mçi cuËn+ Tr¶ lêi CH cña GV- Nªu dù ®o¸n, Quan s¸t GV lµm TN KT dù ®o¸n

- Th¶o luËn chung c¶ líp Rót ra nhËn xÐt -KL.

- NÕu ®Æt vµo hai ®Çu cña cuËn d©y s¬ cÊp mét H§T xoay chiÒuU1 th× ë hai ®Çu cuËn thø cÊp còng xuÊt hiÖn mét H§T xoay chiÒu U2, mÆt kh¸c ta cã sè vßng cña hai cuËn d©y n1, n2 kh¸c nhau. VËy H§T ë hai ®Çu mçi cuËn d©y cã mèi quan hÖ nhthÕ nµo víi os vßng d©y cña mçi cuËn?- Yªu cÇu HS quan s¸t TN ghi l¹i çc sè liÖu vµo b¶ng 1. C¨n cø vµo b¶ng 1 nªu nhËn xÐt -KL - BiÓu diÔn TN trong TH n1>n2LÊy n1= 750 vßng; n2 = 1500 vßng

Khi U1= 3V x¸c ®Þnh U2Khi U1= 2,5V x¸c ®Þnh U2- Khi nµo MBT cã t¸c dông lµm t¨ng H§T; Khi nµo MBT cã t¸c dông lµm gi¶m H§T-Khi H§T ë cuËn s¬ cÊp lín h¬n H§T U1> U2 ta cã m¸y h¹ thÕ; Cßn khi U1< U2 ta cã m¸y t¨ng thÕ.

II. T¸c dông lµm biÕn ®æi H§T cña m¸y biÕn thÕ:1. Quan s¸t:+ TN: §o H§T ë hai ®Çu cuËn s¬ cÊp (n1)vµ cuËn thø cÊp (n2): U1, U2 cña MBT, KÕt qu¶ TN:LTN

U1 U2 n1 n2

1 3V 200

400

2 6V 200

400

3 9V 200

400

+ NhËn xÐt:3. KÕt luËn: - HiÖu ®iÖn thÕ ë hai ®Çu mçi cuËn d©y tØ lÖ víi sè vßng d©y cña mçi cuËn: U1/ U2 = n1/ n2.

5. Ho¹t ®éng 5: T×m hiÓu çch l¾p ®Æt MBT ë hai ®Çu ®êng d©y t¶i ®iÖn:- Tr¶ lêi CH cña GV- ChØ ra ®îc ë ®Çu nµo ®Æt m¸y t¨ng thÕ, ë ®Çu nµo ®Æt m¸y h¹ thÕ

- Môc ®Ých cña viÖc dïng MBT lµ ph¶i t¨ng H§T lªn hµng ngh×n v«n ®Ó lµm gi¶m hao phÝ trªn ®êng d©y t¶i ®iÖn, nhng m¹ng ®iÖn sinh ho¹t chØ cã H§T 220V-380V. VËy ph¶i lµm thÕ nµo ®Ó võa gi¶m ®îc hao phÝ trªn ®êng d©y t¶i ®iÖn, võa ®¶m b¶o phï hîp víi çc dông cô tiªu thô ®iÖn?

III. L¾p ®Æt MBT ë hai ®Çu ®êng d©y t¶i ®iÖn:- §Ó lµm gi¶m hao phÝ trªn ®êng d©y t¶i ®iÖn cÇn ph¶i t¨ng H§T ë nhµ m¸y ®iÖn: §Æt m¸y t¨ng thÕ. Cßn ë n¬i tiªu thô cÇn ph¶i gi¶m H§T trªn ®êng d©y cao thÕ xuèng ®iÖn ¸p thÝch hîp (thêng 220V-380V): §Æt m¸y h¹ thÕ

144

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký6. Ho¹t ®éng 6: + VËn dông: - Lµm viÖc ç nh©n, tr¶ lêi C4 Sgk-102. Tr×nh bµy kÕt qu¶: n2= ? n2'= ?+ Cñng cè:- §äc phÇn G.nhí Sgk-102 Tr¶ lêi CH cña GV:+ Híng dÉn vÒ nhµ:- Häc bµi vµ chuÈn bÞ T42

+ Nªu c©u hái cñng cè:- V× sao khi ®Æt vµo hai ®Çu cuËn s¬ cÊp mét H§T xoay chiÒu th× ë hai ®Çu cuËn thø cÊp còng xuÊt hiÖn mét H§T xoay chiÒu ?- HiÖu ®iÖn thÕ ë hai ®Çu çc cuËn d©y cña m¸y biÕn thÕ liªn hÖ víi sè vßng d©y cña mçi cuËn nh thÕ nµo?+ ¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT.- ChuÈn bÞ tiÕt 42: thùc hµnh vËn hµnh m¸y ph¸t ®iÖn vµ M¸y biÕn thÕ

IV. VËn dông:C4 (SGK -102):U1 = 220V U2 = 6V U2' = 3V n1 = 4000 vßngn2 = ?n2' = ?

Bµi gi¶i:

Tõ CT : . ta cã n2

= => n2 = 4000.6/220 =109 vßng n2' = 4000.3/220 = 54 vßng

TiÕt 42: thùc hµnh vËn hµnh m¸y ph¸t ®iÖn vµ M¸y biÕn thÕ

A. Môc tiªu:

+ LuyÖn tËp vËn hµnh MP§ xoay chiÒu: NhËn biÕt lo¹i m¸y (Nam ch©m quay

hay cuËn d©y quay), çc bé phËn chÝnh cña m¸y; Cho m¸y ho¹t ®éng, nhËn

biÕt hiÖu qu¶ t¸c dông cña dßng ®iÖn do m¸y ph¸t ra kh«ng phô thuéc vµo

chiÒu quay; Cµng quay nhanh th× H§T hai ®Çu cuËn d©y cµng cao.

+ LuyÖn tËp vËn hµnh m¸y BT: NghiÖm l¹i c«ng thøc MBT: . T×m

hiÓu : H§T ë hai ®Çu cuén thø cÊp khi m¹ch hë; T¸c dông cña lâi s¾t.

145

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ KýB. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn- 1 MP§ xoay chiÒu ; 1 MBT; 1 ®Ìn; 1 V«n kÕ xoay chiÒu ; 1 bé ®æi nguån; 6 d©y nèi

- Phßng thùc hµnh, dông cô TH cho HS


Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng1. Ho¹t ®éng 1: ¤n l¹i cÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña MP§ xoay chiÒu vµ MBT:- Tr¶ lêi CH cña GV

- Nghe GV th«ng b¸o môc tiªu cña bµi TH

- Nªu cÊu t¹o -NTH§ cña m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu?- Nªu cÊu t¹o -NTH§ cña MBT?.- Nªu môc tiªu cña bµi TH: NhËn biÕt lo¹i m¸y (Nam ch©m quay hay cuËn d©y quay); Cho m¸y ho¹t ®éng, nhËn biÕt hiÖu qu¶ t¸c dông cña dßng ®iÖn do m¸y ph¸t ra . VËn hµnh MBT: NghiÖm l¹i c«ng thøc MBT: .

2. Ho¹t ®éng 2: VËn hµnh MP§ XC. T×m hiÓu thªm mét sè T/c cña MP§ XC: + Ç nh©n vËn hµnh MP§, tr¶ lêi C1, C2. Ghi KQTH- Quay cµng nhanh: Quan s¸t ®é s¸ng cña ®Ìn, sè chØ cña v«n kÕ - Tr¶ lêi C1- §æi chiÒu quay cña m¸y ph¸t ®iÌn: Quan s¸t ®é s¸ng cña ®Ìn, sè chØ cña v«n kÕ- Tr¶ lêi C2

- Ph¸t m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu vµ çc phô kiÖn cho çc nhãm: Bãng ®Ìn, d©y dÉn, V«n kÕ.

- Theo giâi, gióp ®ì çc nhãm khi TH

1. VËn hµnh m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu:

- M¾c bãng ®Ìn vµo hai ®Çu lÊy ®iÖn cña m¸y ph¸t ®iÖn. M¾c V«n kÕ xoay chiÒu song song víi bãng ®Ìn.

- §iÒu khiÓn tay quay cho cuËn d©y cña MP§ quay ®Òu ®Æn. Quan s¸t ®é s¸ng cña bãng ®Ìn vµ sè chØ cña v«n kÕ.

146

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký3. Ho¹t ®éng 3: VËn hµnh MBT:- TiÕn hµnh TH theo çc lÇn TN mµ GV ®· híng dÉn. Dïng v«n kÕ xoay chiÒu ®o HiÖu ®iÖn thÕ U1; U2. Ghi kÕt qu¶ vµo b¶ng 1 Sgk - 104

- Ph¸t m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu vµ çc phô kiÖn cho çc nhãm: V«n kÕ xoay chiÒu, d©y nèi, Nguån xoay chiÒu - Híng dÉn, KiÓm tra viÖc lÊy ®iÖn vµo nguån ®iÖn xoay chiÒu cña tõng nhãm tríc khi cho HS sö dông.- Lu ý khi lÊy ®iÖn vµo MBT tõ bé ®æi nguån víi HiÖu ®iÖn thÕ 3V - 6V. TuyÖt ®èi kh«ng lÊy ®iÖn trong phßng TN 220V vµo m¸y biÕn thÕ.

2. VËn hµnh m¸y biÕn thÕ:+ LÇn 1:n1 = 500 vßng. n2 = 1000 vßng.U1= 6V. §o H§T U2=?

+ LÇn 2:n1 = 1000 vßng. n2 = 500 vßng.U1= 6V. §o H§T U2=?

+ LÇn 3:n1 = 1500 vßng. n2 = 500 vßng.U1= 6V. §o H§T U2=?

4. Ho¹t ®éng 4: Ç nh©n hoµn chØnh b¸o ço vµ nép bµi cho GV

- Thu b¸o ço thùc hµnh cña HS.- NhËn xÐt giê thùc hµnh:+ ¦u ®iÓm cña çc nhãm:

+ Nhîc ®iÓm:

* NhËn xÐt giê thùc hµnh:+ ¦u ®iÓm cña çc nhãm:+ Nhîc ®iÓm:

147


5. Ho¹t ®éng 5: + VËn dông:- T×m hiÓu cÊu t¹o, NTH§ cña çc lo¹i m¸y ph¸t ®iÖn, m¸y biÕn thÕ trong thùc tÕ.+ Híng dÉn vÒ nhµ:- Tr¶ lêi 9 c©u hái phÇn tù KT Sgk - 105- Tr¶ lêi 4 c©u hái, bµi tËp phÇn vËn dông Sgk-106

+ Híng dÉn HS t×m hiÓu cÊu t¹o, NTH§ cña çc lo¹i m¸y ph¸t ®iÖn, m¸y biÕn thÕ trong thùc tÕ.

+ ChuÈn bÞ ®Ò c¬ng «n tËp ch¬ng II: ®iÖn tõ häc:- Tr¶ lêi 9 c©u hái phÇn tù KT Sgk-105- Tr¶ lêi 4 c©u hái, bµi tËp phÇn vËn dông Sgk-106.

.................................................................................................................

TiÕt 43: Tæng kÕt ch¬ng II: §iÖn tõ häcA. Môc tiªu:

- ¤n tËp vµ hÖ thèng ho¸ çc kiÕn thøc vÒ nam ch©m, tõ trêng, lùc tõ, ®éng

c¬ ®iÖn, dßng ®iÖn c¶m øng, dßng ®iÖn xoay chiÒu, m¸y ph¸t ®iÖn xoay

chiÒu, m¸y biÕn thÕ

- LuyÖn tËp thªm vÒ vËn dông çc kiÕn thøc vµo mét sè trêng hîp cô thÓ

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn- HS tr¶ lêi çc c©u hái tù KiÓm tra Sgk- 105-106.


148


Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn

Ghi b¶ng

149

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký1. Ho¹t ®éng 1: B¸o ço tríc líp vµ trao ®æi kÕt qu¶ tù KiÓm tra :- Tr¶ lêi C1: - Tr¶ lêi C2:- Tr¶ lêi C3:- Tr¶ lêi C4:- Tr¶ lêi C5- Tr¶ lêi C6- Tr¶ lêi C7- Tr¶ lêi C8- Tr¶ lêi C9

+ Yªu cÇu HS tr¶ lêi çc c©u hái tù KiÓm tra. HS kh¸c nhËn xÐt, bæ xung :C©u 1: ... Lùc ®iÖn tõ... kim NC..C©u 2: CC©u 3:...tr¸i...®êng søc tõ....ngãn tay gi÷a... ngãn tay tr¸i cho·i ra 90o...C©u 4: DC©u 5:.....c¶m øng xoay chiÒu ...sè ®êng søc tõ xuyªn qua tiÕt diÖn cña cu©n d©y biÕn thiªn.C©u 6: Treo thanh nam ch©m b»ng mét sîi chØ mÒm ë chÝnh gi÷a ®Ó cho thanh nam ch©m n»m ngang. §Çu quay vÒ híng B¾c ®Þa lÝ: Cùc tõ b¾c cña thanh nam ch©m.C©u 7: a. Quy t¾c Sgk-66.b. §êng søc tõ bªn trong èng d©y cã chiÒu tõ tr¸i qua ph¶i.C©u 8: - Gièng nhau: Cã hai bé ph©n chÝnh lµ nam ch©m vµ cuËn d©y. - Kh¸c nhau: Mét lo¹i cã Roto lµ cuËn d©y; Mét lo¹i R«to lµ NC.C©u 9: Hai bé phËn chÝnh lµ nam ch©m vµ khung d©y..Khung d©y quay ®îc v× khi ta cho dßng ®iÖnvµo khung d©y th× tõ trêng cña nam ch©m sÏ t¸c dông lªn khung d©y nh÷ng lùc ®iÖn tõ lµm cho kung quay.

I. Tù KiÓm tra: C©u 1: ... Lùc ®iÖn tõ... kim NC..C©u 2: CC©u 3:...tr¸i...®êng søc tõ....ngãn tay gi÷a... ngãn tay tr¸i cho·i ra 90o...C©u 4: DC©u 5: .....c¶m øng xoay chiÒu ... sè ®êng søc tõ xuyªn qua tiÕt diÖn cña cu©n d©y biÕn thiªn.C©u 6: Treo thanh nam ch©m b»ng mét sîi chØ mÒm ë chÝnh gi÷a ®Ó cho thanh nam ch©m n»m ngang. §Çu quay vÒ híng B¾c ®Þa lÝ: Cùc tõ b¾c cña thanh nam ch©m.C©u 7: a. Quy t¾c Sgk-66.b.§êng søc tõ bªn trong èng d©y cã chiÒu tõ tr¸i qua ph¶i.C©u 8: - Gièng nhau: Cã hai bé ph©n chÝnh lµ nam ch©m vµ cuén d©y.- Kh¸c nhau: Mét lo¹i cã Roto lµ cuén d©y; Mét lo¹i R«to lµ NCC©u 9: Hai bé phËn chÝnh lµ nam ch©m vµ khung d©y.- Khung d©y quay ®îc v× khi ta cho dßng ®iÖnvµo khung d©y th× tõ trêng cña nam ch©m sÏ t¸c dông lªn khung d©y nh÷ng lùc ®iÖn tõ lµm cho kung quay.

150


2. Ho¹t ®éng 2: HÖ thèng hãa mét sè kiÕn thøc.

+ So s¸nh lùc tõ cña nam ch©m vµ lùc tõ cña dßng ®iÖn trong mét sè trêng hîp:

+ HD HS tæng kÕt ch-¬ng II: Tr¶ lêi çc c©u hái:- Nam ch©m ®iÖn cã ®Æc ®iÓm g× gièng vµ kh¸c nam ch©m vÜnh cöu?- Tõ trêng tån t¹i ë ®©u? Lµm thÕ nµo ®Ó nhËn biÕt tõ trêng? BiÓu diÔn tõ trêng b»ng h×nh vÏ nh thÕ nµo ?- Lùc ®iÖn tõ do tõ trêng t¸c dông lªn dßng ®iÖnch¹y qua d©y dÉn th¼ng cã ®Æc ®iÓm g×?- Trong ®iÒu kiÖn nµo th× xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng?- V× sao ë hai ®Çu ®êng d©y t¶i ®iÖn ph¶i ®Æt MBT?

- Nam ch©m ®iÖn cã ®Æc ®iÓm g× gièng vµ kh¸c nam ch©m vÜnh cöu?- Tõ trêng tån t¹i ë ®©u? Lµm thÕ nµo ®Ó nhËn biÕt tõ trêng? BiÓu diÔn tõ trêng b»ng h×nh vÏ nh thÕ nµo ?- Lùc ®iÖn tõ do tõ trêng t¸c dông lªn dßng ®iÖnch¹y qua d©y dÉn th¼ng cã ®Æc ®iÓm g×?- Trong ®iÒu kiÖn nµo th× xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng?- V× sao ë hai ®Çu ®êng d©y t¶i ®iÖn ph¶i ®Æt MBT?

151

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký3. Ho¹t ®éng 3: LuyÖn tËp - VËn dông mét sè kiÕn thøc c¬ b¶n:- Ç nh©n lÇn lît tr¶ lêi çc c©u hái tõ c©u 10 ®Õn c©u 13 Sgk - 106.- Tr¶ lêi C10: - Tr¶ lêi C11:- Tr¶ lêi C12:- Tr¶ lêi C13

+ Yªu cÇu HS tr¶ lêi çc c©u hái vËn dông. HS kh¸c nhËn xÐt, bæ xung :C©u 10: §êng sø tõ do cuËn d©y cña nam ch©m ®iÖn t¹o ra t¹i N híng tõ tr¸i qua ph¶i. ¸p dông QT bµn tay tr¸i, lùc tõ híng tõ ngoµi vµo trong vµ vu«ng gãc víi mÆt ph¼ng h×nh vÏC©u 11: a. Dïng MBT ®Ó lµm gi¶m hao phÝ trªn ®-êng d©y t¶i ®iÖn.b. Dïng MBT ®Ó t¨ng H§T ë hai ®Çu ®êng d©y t¶i ®iÖn lªn 100 lÇn th× Php v× táa nhiÖt trªn ®êng d©y gi¶m 1002 = 10.000 lÇn.C©u 12: Dßng ®iÖn kh«ng ®æi kh«ng t¹o ra tõ trêng biÕn thiªn, sè ®-êng søc tõ xuyªn qua tiÕt diÖn S cña cu©n d©y thø cÊp kh«ng biÕn ®æi nªn trong cu©n d©y nµy kh«ng xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng.

II. VËn dông:C©u 10: §êng sø tõ do cuËn d©y cña nam ch©m ®iÖn t¹o ra t¹i N híng tõ tr¸i qua ph¶i. ¸p dông QT bµn tay tr¸i, lùc tõ híng tõ ngoµi vµo trong vµ vu«ng gãc víi mÆt ph¼ng h×nh vÏC©u 11: a. Dïng MBT ®Ó lµm gi¶m hao phÝ trªn ®êng d©y t¶i ®iÖn.b. Dïng MBT ®Ó t¨ng H§T ë hai ®Çu ®êng d©y t¶i ®iÖn lªn 100 lÇn th× Php v× táa nhiÖt trªn ®êng d©y gi¶m 1002 = 10.000 lÇn.

C©u 12: Dßng ®iÖn kh«ng ®æi kh«ng t¹o ra tõ trêng biÕn thiªn, sè ®êng søc tõ xuyªn qua tiÕt diÖn S cña cu©n d©y thø cÊp kh«ng biÕn ®æi nªn trong cu©n d©y nµy kh«ng xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng.

4. Ho¹t ®éng 4: VËn dông- Cñng cè - Híng dÉn vÒ nhµ:+ LËp ®Ò c¬ng «n tËp-tæng kÕt ch¬ng II: + ChuÈn bÞ tiÕt 44

+ HD HS LËp ®Ò c¬ng «n tËp-tæng kÕt ch¬ng II: §iÖn tõ häc

+ ChuÈn bÞ tiÕt 44: HiÖn tîng khóc x¹ ¸nh s¸nG

152


Ch¬ng III: Quang häc

TiÕt 44: HiÖn tîng khóc x¹ ¸nh s¸ngA. Môc tiªu:

- NhËnbiÕt ®îc hiÖn tîng khóc x¹ ¸nh s¸ng. M« t¶ ®îc TN quan s¸t ®êng

truyÒn cña tia s¸ng tõ kh«ng khÝ sang níc vµ ngîc l¹i. Ph©n biÖt ®îc hiÖn t-

îng khóc x¹ víi hiÖn tîng ph¶n x¹ ¸nh s¸ng. VËn dông ®îc kiÕn thøc ®· häc

®Ó gi¶i thÝch mét sè hiÖn tîng ®¬n gi¶n do sù ®æi híng cña tia s¸ng khi

truyÒn qua mÆt ph©n çch gi÷a hai m«i trêng g©y nªn.

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn-1 b×nh nhùa trong; 1 b×nh chøa níc s¹ch-1miÕng gç mÒm; 3 chiÕc ®inh gim

-1 b×nh nhùa trong; 1 b×nh chøa níc s¹ch-1miÕng gç mÒm; 1nguån s¸ng (bót Laze)


Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng1. H§1: ¤n l¹i nh÷ng kiÕn thøc cã liªn quan ®Õn bµi míi. T×m hiÓu h×nh 40.1 Sgk -108: - Tõng HS chuÈn bÞ tr¶ lêi çc c©u hái cña GV.- Quan s¸t TN ®Ó tr¶ lêi CH phÇn më bµi.

+ Yªu cÇu HS tr¶ lêi çc c©u hái:- §Þnh luËt truyÒn th¼ng cña ¸nh s¸ng ®îc ph¸t biÓu ntn?- Cã thÓ nhËn biÕt ®îc ®êng truyÒn cña tia s¸ng b»ng nh÷ng çch nµo?

+ TiÕn hµnh TN H40.1Sgk-108.

+ Tæ chøc cho HS tr¶ lêi CH më bµi

153


2. Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu sù khóc x¹ ¸nh s¸ng tõ kh«ng khÝ sang n-íc:

+ Tõng HS quan s¸t H40.2 ®Ó rót ra NX.+ Nªu ®îc KL vÒ hiÖn tîng khóc x¹ ¸nh s¸ng.+ Tõng HS ®äc phÇn Mét vµi kh¸i niÖm.

.

+ Yªu cÇu HS thùc hiÖn môc 1 PhÇn I Sgk-108:- ¸nh s¸ng truyÒn trong kh«ng khÝ vµ trong níc tu©n theo §Þnh luËt nµo?- HiÖn tîng ¸nh s¸ng truyÒn tõ kh«ng khÝ sang níc cã tu©n theo §Þnh luËt truyÒn th¼ng cña ¸nh s¸ng kh«ng?- HiÖn tîng khóc x¹ ¸ng s¸ng lµ g×?- Yªu cÇu HS ®äc môc 3 PhÇn I Sgk -109I: §iÓm tíi; SI lµ tia tíi; IK lµ tia khóc x¹; NN' vu«ng gãc víi mÆt ph©n çch: Ph¸p tuyÕn t¹i ®iÓm tíi; SIN: Gãc tíi (i); KIN': Gãc khóc x¹ (r); Mp chøa tia tíi SI vµ ph¸p tuyÕn NN': MÆt ph¼ng tíi

I. HiÖn tîng khóc x¹ ¸nh s¸ng:1. Quan s¸t:+ ChiÕu mét tia s¸ng hÑp S tõ kh«ng khÝ vµo níc:+ NhËn xÐt: §êng truyÒn cña tia s¸ng: - Tõ S ®Õn I: §êng th¼ng. - Tõ I ®Õn K: §êng th¼ng - Tõ S ®Õn K: §êng gÊp khóc t¹i bÒ mÆt ph©n çch 2. KÕt luËn: Tia s¸ng truyÒn tõ kh«ng khÝ sang níc (tõ mt trong suèt nµy sang mt trong suèt kh¸c) bÞ g·y khóc t¹i bÒ mÆt ph©n çch gi÷a hai mt. HiÖn tîng ®ã gäi lµ: HiÖn tîng khóc x¹ ¸nh s¸ng.3. Mét vµi kh¸i niÖm: Sgk-109

+ Quan s¸t GV lµm TN th¶o luËn nhãm ®Ó tr¶ lêi C1, C2 Sgk-109.+ Tõng HS tr¶ lêi c©u hái cña GV ®Ó rót ra kÕt luËn + Tr¶ lêi C3 Sgk-109Khi tia s¸ng truyÒn tõ kh«ng khÝ sang n-íc th×:- Tia khóc x¹ n»m trong mp tíi.- Gãc tíi lín h¬n gãc khóc x¹:

+ TiÕn hµnh TN H40.2 Sgk-109. Yªu cÇu HS tr¶ lêi C1, C2 Sgk-109

+ Yªu cÇu HS tr¶ lêi çc c©u hái:- Khi tia s¸ng truyÒn tõ KK sang níc, tia khóc x¹ n»m trong mp nµo? - So s¸nh gãc tíi vµ gãc khóc x¹?

4. ThÝ nghiÖm:+ Dông cô: 1 hép nhùa trong ®ùng níc; 1 nguån s¸ng hÑp; 1 tÊm gç+ TiÕn hµnh: ChiÕu tia s¸ng lµ lµ trªn mÆt tÊm gç tíi mÆt ph©n çch PQ t¹i ®iÓm tíi I.+ NhËn xÐt: 5. KÕt luËn:Khi tia s¸ng truyÒn tõ kh«ng khÝ sang níc th×:- Tia khóc x¹ n»m trong mp tíi.- Gãc tíi lín h¬n gãc khóc x¹:

154


3. Ho¹t ®éng 3: T×m hiÓu sù khóc x¹ cña tia s¸ng tõ níc sang kh«ng khÝ:+ Tõng HS tr¶ lêi C4 sgk: - §Ó nguån s¸ng trong níc, chiÕu ¸nh s¸ng tõ ®¸y b×nh lªn.- §Ó nguån s¸ng ë ngoµi , chiÕu ¸nh s¸ng qua ®¸y b×nh lªn qua níc råi ra kh«ng khÝ.- Dïng ph¬ng ph¸p che khuÊt:+ Nhãm HS bè trÝ TN H40.3 Sgk-110

+ TiÕn hµnh TN theo çc bíc. Tr¶ lêi c©u hái cña GV:+ Tr¶ lêi C5, C6 Sgk-110Khi tia s¸ng truyÒn tõ níc sang kh«ng khÝ th×:- Tia khóc x¹ n»m trong mp tíi.- Gãc tíi nhá h¬n gãc khóc x¹:

Yªu cÇu HS tr¶ lêi C4 Sgk-109. Gîi ý HS ph©n tÝch tÝnh kh¶ thi cña tõng ph-¬ng ¸n ®· nªu ra:- §Ó nguån s¸ng trong níc, chiÕu ¸nh s¸ng tõ ®¸y b×nh lªn.- §Ó nguån s¸ng ë ngoµi , chiÕu ¸nh s¸ng qua ®¸y b×nh lªn qua níc råi ra kh«ng khÝ.- Dïng ph¬ng ph¸p che khuÊt:+ Híng dÉn HS tiÕn hµnh TN:Bíc 1: - C¾m hai ®inh gim A vµ B trªn miÕng gç phÇn ngËp trong níc (B t¹i bÒ mÆt ph©n çch).Chó ý çch c¾m ®inh gim A ®Ó tr¸nh hiÖn tîng ph¶n x¹ toµn phÇnBíc 2: - T×m vÞ trÝ ®Æt m¾t ®Ó thÊy ®inh gim B che khuÊt ®inh gim A.- §a ®inh gim C tíi vÞ trÝ sao cho nã che khuÊt ®ång thêi c¶ A vµ B.Bíc 3: - NhÊc miÕng gç ra khái níc, dïng bót nèi 3 ®inh gim+ Yªu cÇu HS tr¶ lêi C5, C6 Sgk-110- Tia khóc x¹ n»m trong mp nµo? - So s¸nh gãc tíi vµ gãc khóc x¹?=> KÕt luËn:

II. Sù khóc x¹ cña tia s¸ng khi truyÒn tõ níc sang kh«ng khÝ:1. Dù ®o¸n:Khi tia s¸ng truyÒn tõ níc sang kh«ng khÝ th×:- Tia khóc x¹ n»m trong mp tíi?.- Gãc tíi lín h¬n gãc khóc x¹?.2. ThÝ nghiÖm kiÓm tra:+ Dông cô: 1 hép nhùa trong ®ùng níc; 1 tÊm gç; 3 ®inh gim:+ TiÕn hµnh:- C¾m hai ®inh gim A vµ B trªn miÕng gç phÇn ngËp trong níc (B t¹i bÒ mÆt ph©n çch).- T×m vÞ trÝ ®Æt m¾t ®Ó thÊy ®inh gim B che khuÊt ®inh gim A.- §a ®inh gim C tíi vÞ trÝ sao cho nã che khuÊt ®ång thêi c¶ A vµ B.+ Ta cã:- §êng nèi çc vÞ trÝ ba ®inh gim A,B,C lµ ®êng truyÒn cña tia s¸ng tõ ®inh gim A ®Õn m¾t.3. KÕt luËn:Khi tia s¸ng truyÒn tõ níc sang kh«ng khÝ th×:- Tia khóc x¹ n»m trong mp tíi.- Gãc tíi nhá h¬n gãc khóc x¹:

155

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký4. Ho¹t ®éng 4: + VËn dông - Cñng cè:-Tr¶ lêi c©u hái C7, C8+ VÒ nhµ:¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT.- ChuÈn bÞ tiÕt 45

- HiÖn tîng khóc x¹ AS lµ g×?. Nªu KL vÒ hiÖn tîng KXAS: Khi AS truyÒn tõ KKvµo níc vµ ngîc l¹i+ ¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT.- ChuÈn bÞ tiÕt 45: Quan hÖ gi÷a gãc tíi vµ gãc khóc x¹

III. VËn dông:C7 Sgk-110.C8 Sgk-110

TiÕt 45: Quan hÖ gi÷a gãc tíi vµ gãc khóc x¹

A. Môc tiªu:

- M« t¶ ®îc sù thay ®æi cña gãc khóc x¹ khi gãc tíi t¨ng hoÆc gi¶m trong HT

khóc x¹ ¸nh s¸ng.

- M« t¶ ®îc TN thÓ hiÖn mèi quan hÖ gi÷a gãc tíi vµ gãc khóc x¹.

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn-1 miÕng thñy tinh h×nh b¸n nguyÖt



156

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký1. Ho¹t ®éng 1: ¤n tËp nh÷ng kiÕn thøc cã liªn quan ®Õn bµi míi:+ Tõng HS tr¶ lêi CH cña GV

- HiÖn tîng khóc s¹ ¸nh s¸ng lµ g×? Nªu KL vÒ sù khóc x¹ ¸nh s¸ng khi ¸nh s¸ng truyÒn tõ kh«ng khÝ vµo níc vµ ngîc l¹i- Khi gãc tíi t¨ng, gãc khóc x¹ cã thay ®æi g× kh«ng? Tr×nh bµy ph¬ng ¸n TN ®Ó quan s¸t HT ®ã?

2. Ho¹t ®éng 2: NhËn biÕt sù thay ®æi cña gãc khóc x¹ theo gãc tíi:+ Çc nhãm bè trÝ thÝ nghiÖm H 41.1 Sgk-111.

+ Çc nhãm tiÕn hµnh TN theo çc b-íc:

+ TiÕn hµnh ®o gãc tíi i vµ gãc khóc x¹ r; Ghi kÕt qu¶ vµo b¶ng 1 Sgk-111

+ HDHS tiÕn hµnh TN:a. Khi gãc tíi b»ng 60o. - C¾m ®inh ghim t¹i ®iÓm A víi gãc NIA = 60o. - §Æt m¾t ë phÝa cong cña miÕng Thñy tinh sao cho nh×n qua khe I thÊy A. - §a ®inh ghim ®Õn ®iÓm A' sao cho nã che khuÊt ®ång thêi c¶ khe I vµ ®inh A.- V× sao ®êng nèi A,I,A' lµ ®êng truyÒn cña tia s¸ng tõ A ®Õn m¾t?- Tia s¸ng truyÒn tõ kh«ng khÝ vµo thñy tinh cã ®Æc ®iÓm g×? (bÞ g·y khóc t¹i bÒ mÆt ph©n çch).- Tia tíi? ( AI).- Tia khóc x¹? (IA')

b. Khi gãc tíi b»ng 45o; 30o; 0o

I. sù thay ®æi cña gãc khóc x¹ theo gãc tíi:1. ThÝ nghiÖm:+ Dông cô: 1 miÕng thñy tinh h×nh b¸n nguyÖt; 3 ®inh ghim; 1 b¶ng+ TiÕn hµnh:.a. Khi gãc tíi b»ng 60o. C¾m ®inh ghim t¹i ®iÓm A víi gãc NIA = 60o. §Æt m¾t ë phÝa cong cña miÕng Thñy tinh sao cho nh×n qua khe I thÊy A. §a ®inh ghim ®Õn ®iÓm A' sao cho nã che khuÊt ®ång thêi c¶ khe I vµ ®inh A.+ NhËn xÐt:- §êng nèi A,I,A' lµ ®êng truyÒn cña tia s¸ng tõ A ®Õn m¾t.- Tia s¸ng truyÒn tõ kh«ng khÝ vµo thñy tinh bÞ g·y khóc t¹i bÒ mÆt ph©n çch. Tia tíi AI, tia K. x¹ IA'b. Khi gãc tíi b»ng 45o; 30o; 0o LÇn ®o

Gãc tíi i

Gãc KX r

1 60o

2 45o

3 30o

157

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký4 0o

+ Nªu KL vÒ hiÖn tîng khóc x¹ ¸nh s¸ng khi chiÕu tia s¸ng tõ kh«ng khÝ vµo thñy tinh: Khi ¸nh s¸ng truyÒn tõ kh«ng khÝ vµo thñy tinh:- Gãc khóc x¹ nhá h¬n gãc tíi.

- Gãc tíi t¨ng(gi¶m) gãc khóc x¹ còng t¨ng(gi¶m).+ Nghe GV th«ng b¸o phÇn më réng Sgk-112:

+ Yªu cÇu HS nªu KL vÒ hiÖn tîng khóc x¹ ¸nh s¸ng khi chiÕu tia s¸ng tõ kh«ng khÝ vµo thñy tinh:

+ GV th«ng b¸o phÇn më réng Sgk-112:- Lµm TN t¬ng tù vÒ hiÖn tîng khóc x¹ ¸nh s¸ng. Khi chiÕu tia s¸ng tõ kh«ng khÝ sang çc m«i trêng trong suèt r¾n, láng kh¸c nhau nh Th¹ch Anh, Níc ®¸, Rîu; DÇu... th× kÕt luËn trªn vÉn ®óng.

2. KÕt luËn: Khi ¸nh s¸ng truyÒn tõ kh«ng khÝ vµo thñy tinh:- Gãc khóc x¹ nhá h¬n gãc tíi.Gãc tíi t¨ng(gi¶m) gãc khóc x¹ còng t¨ng(gi¶m).

3. Më réng: Sgk-112- Lµm TN t¬ng tù vÒ hiÖn tîng khóc x¹ ¸nh s¸ng. Khi chiÕu tia s¸ng tõ kh«ng khÝ sang çc m«i trêng trong suèt r¾n, láng kh¸c nhau nh Th¹ch Anh, Níc ®¸, Rîu; DÇu... th× kÕt luËn trªn vÉn ®óng.

3. Ho¹t ®éng 3: VËn dông - Cñng cè - H-íng dÉn vÒ nhµ:a. VËn dông:+ Tõng HS tr¶ lêi CH cña GV+ Tõng HS tr¶ lêi CH C3, C4 Sgk -112.

b. Cñng cè:+ Nªu phÇn tæng kÕt cuèi bµic. VÒ nhµ:+ ¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT.- ChuÈn bÞ tiÕt 46

+ Yªu cÇu HS lµm C 3; C4 Sgk112

+ Nªu néi dung cña bµi:Khi ¸nh s¸ng truyÒn tõ kh«ng khÝ vµo thñy tinh:- Gãc khóc x¹ nhá h¬n gãc tíi.- Gãc tíi t¨ng(gi¶m) gãc khóc x¹ còng t¨ng(gi¶m).- Khi gãc tíi b»ng 0o th× gãc khóc x¹ b»ng 0o: Tia s¸ng kh«ng bÞ g·y khóc t¹i bÒ mÆt ph©n çch khi truyÒn qua hai m«i trêng + ¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT.- ChuÈn bÞ tiÕt 46: ThÊu kÝnh héi tô

II. VËn dông:C3 Sgk-112:- Nèi B víi M c¾t PQ t¹i I.- Nèi I víi A ta cã ®êng truyÒn cña tia s¸ng tõ A ®Õn m¾t:

C4 Sgk-112:

IG lµ ®êng biÓu diÔn tia khóc x¹ cña tia tíi SI

158

P Q


TiÕt 46: ThÊu kÝnh héi tôA. Môc tiªu:

- NhËn d¹ng ®îc thÊu kÝnh héi tô. M« t¶ ®îc s]h khóc x¹ cña çc lia s¸ng ®Æc

biÖt (tia tíi quang t©m, tia song song víi trôc chÝnh, tia cã ph¬ng qua tiªu

®iÓm) qua thÊu kÝnh héi tô.

- VËn dông çc kiÕn thøc ®· häc ®Ó gi¶i çc bµi tËp ®¬n gi¶nvÒ thÊu kÝnh

héi tô vµ gi¶i thÝch ®îc mét sè hiÖn tîng thêng gÆp trong thùc tÕ.

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi GV-1 ThÊu kÝnh héi tô cã f = 12 cm; 1 gi¸ quang häc; 1 mµn høng; 1 nguån ph¸t s¸ng t¹o ra chïm s¸ng song song

-B¶ng phô; PhiÕu häc tËp


Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng1. Ho¹t ®éng 1: ¤n tËp nh÷ng kiÕn thøc cã liªn quan ®Õn bµi míi:+ Tõng HS thùc hiÖn çc yªu cÇu cña GV:

+ GV vÏ tia khóc x¹ trong hai trêng hîp: Tia s¸ng truyÒn tõ kh«ng khÝ sang thñy tinh; Tia s¸ng truyÒn tõ níc sang kh«ng khÝ.Yªu cÇ HS vÏ tiÕp tia khóc x¹.

159


2. Ho¹t ®éng 2: NhËn biÕt ®Æc ®iÓm cña thÊu kÝnh héi tô:+ Çc nhãm HS bè trÝ vµ tiÕn hµnh TN nh h×nh 42.2 Sgk -113.

+ Tõng HS suy nghÜ tr¶ lêi C1 Sgk -113

+ Ç nh©n ®äc th«ng b¸o vÒ tia lã.

+ Tõng HS suy nghÜ tr¶ lêi C2 Sgk -113

+ HD HS tiÕn hµnh TN:- Quan s¸t, HD HS l¸p ®Æt çc thiÕt bÞ, tiÕn hµnh TN.

+ Yªu cÇu HS tr¶ lêi çc c©u hái C1 Sgk-113; Th«ng b¸o vÒ tia lã.

+ Yªu cÇu HS tr¶ lêi çc c©u hái C2 Sgk -113

I. ®Æc ®iÓm cña thÊu kÝnh héi tô:1. ThÝ nghiÖm:+ Dông cô: 1 ThÊu kÝnh héi tô cã tiªu cù f = 12 cm; 1 gi¸ quang häc; 1 mµn høng; 1 nguån ph¸t s¸ng t¹o ra chïm s¸ng song song+ TiÕn hµnh: ChiÕu mét chïm s¸ng tíi song song theo ph¬ng vu«ng gãc víi mÆt mét TKHT.+ HiÖn tîng:- Chïm tia khóc x¹ ra khái thÊu kÝnh lµ chïm héi tô.=> ThÊu kÝnh cã ®Æc ®iÓm nh vËy gäi lµ TK héi tô.+ Tia s¸ng ®i tíi TK: Tia tíi; Tia khóc x¹ ra khái TK: Tia lã.

3. Ho¹t ®éng 3: NhËn biÕt h×nh d¹ng cña thÊu kÝnh héi tô:- Tõng HS tr¶ lêi C3 Sgk-114: + Ç nh©n ®äc th«ng b¸o vÒ thÊu kÝnh héi tô

+ Yªu cÇu HS tr¶ lêi çc c©u hái C3 Sgk -114

2. H×nh d¹ng cña T.kÝnh héi tô:- PhÇn r×a cña TKHT máng h¬n phÇn gi÷a cña nã.- TK ®îc lµm b»ng vËt liÖu trong suèt (thñy tinh, nhùa).- KÝ hiÖu TKHT:

160


4. Ho¹t ®éng 4: T×m hiÓu çc KN: Trôc chÝnh, Quang t©m,Tiªu ®iÓm, Tiªu cù cña TKHT:a. T×m hiÓu KN Trôc chÝnh:- Çc nhãm thùc hiÖn l¹i TN H42.2. Th¶o luËn nhãm tr¶ lêi C4 Sgk-114.- §äc phÇn th«ng b¸o vÒ trôc chÝnh Sgk-114

+ Yªu cÇu HS tr¶ lêi çc c©u hái C4 Sgk -114:- HD HS quan s¸t TN, ®a ra dù ®o¸n.- Yªu cÇu HS t×m çch kiÓm tra dù ®o¸n.- Th«ng b¸o vÒ KN trôc chÝnh cña TKHT.

+ Th«ng b¸o vÒ KN quang t©m. GV lµm TN: Khi chiÕu tia s¸ng bÊt kú qua quang t©m th× nã tiÕp tôc truyÒn th¼ng, kh«ng ®æi híng.

+ HD HS t×m hiÓu KN tiªu ®iÓm:- Yªu cÇu HS quan s¸t TN ®Ó tr¶ lêi C5, C6 Sgk-114.- Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái: Tiªu ®iÓm cña TKHT lµ g×? Mçi TKHT cã mÊy tiªu ®iÓm? VÞ trÝ cña chóng cã ®Æc ®iÓm g×?

+ Th«ng b¸o KN tiªu cù.

+ GV lµm TN ®èi víi tia tíi qua tiªu ®iÓm.

II. Trôc chÝnh, Quang t©m, Tiªu ®iÓm, Tiªu cù cña TKHT:1. Trôc chÝnh:- NhËn xÐt: Trong TN trªn tia s¸ng ë gi÷a truyÒn th¼ng, kh«ng bÞ ®æi h-íng. Cã thÓ dïng thíc th¼ng ®Ó KT ®êng truyÒn cña tia s¸ng nµy.- Kh¸i niÖm: Trong 3 tia s¸ng vu«ng gãc víi mÆt TK cã 1 tia lã truyÒn th¼ng kh«ng bÞ ®æi h-íng. Tia nµy trïng víi mét ®êng th¼ng gäi lµ trôc chÝnh ( ) cña TK.2. Quang t©m:- Trôc chÝnh cña TKHT ®i qua mét ®iÓm O trong TK mµ mäi tia s¸ng ®i qua ®iÓm nµy ®Òu truyÒn th¼ng kh«ng bÞ ®æi híng. §iÓm O giä lµ Quang t©m cña TK.3. Tiªu ®iÓm:- NhËn xÐt: Trong TN trªn ®iÓm héi tô F cña chïm tia lã n»m trªn trôc chÝnh cña TK. NÕu chiÕu chïm tia tíi ë mÆt bªn kia cña TKHT th× iÓm héi tô F ' cña chïm tia lã n»m trªn trôc chÝnh cña TK-§iÓm F; F ': Tiªu ®iÓm cña TK4. Tiªu cù:- Kho¶ng çch: OF= OF '= f: Tiªu cù cña TKHT.- NÕu tia tíi ®i qua tiªu ®iÓm cña TK th× tia lã // víi trôc chÝnh

161


5. Ho¹t ®éng 5: VËn dông - Cñng cè:+ Tõng HS suy nghÜ tr¶ lêi c©u hái cña GV:+ Tõng HS suy nghÜ tr¶ lêi C7; C8 Sgk-115

+ ¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT.-ChuÈn bÞ tiÕt 47

- Nªu çch nhËn biÕt TKHT?. - Nªu ®Æc ®iÓm ®êng truyÒn cña mét sè tia s¸ng ®Æc biÖt qua TKHT? Tia qua O; Tia // trôc chÝnh; Tia ®i qua tiªu ®iÓm F)

+ Yªu cÇu HS tr¶ lêi C7; C8 Sgk-115 + ¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT.- ChuÈn bÞ tiÕt 47: ¶nh cña mét vËt t¹o bëi ThÊu kÝnh héi tô

III. VËn dông:C7 Sgk-115:

C8 Sgk-115:

TiÕt 47: ¶nh cña mét vËt t¹o bëi ThÊu kÝnh héi tô

A. Môc tiªu:

- Nªu ®îc trong trêng hîp nµo thÊu kÝnh héi tô cho ¶nh thËt vµ cho ¶nh ¶o

cña mét vËt vµ chØ ra chØ ra ®îc ®Æc ®iÓm cña çc ¶nh nµy.

- Dïng çc tia s¸ng ®Æc biÖt dùng ®îc ¶nh thËt vµ ¶nh ¶o cña mét vËt qua

thÊu kÝnh héi tô.

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn1TKHT cã f=12cm; 1 gi¸ quang häc; 1c©y nÕn;1 mµn høng ¶nh


162


Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng1. Ho¹t ®éng 1: ¤n nh÷ng kiÕn thøc cã liªn quan ®Õn bµi míi:- Tõng HS Tr¶ lêi c©u hái cña GV

- Nªu çch nhËn biÕt TKHT?KÓ tªn vµ biÓu diÔn trªn h×nh vÏ, ®êng truyÒn cña 3 tia s¸ng qua TKHT?+ §V§: H×nh ¶nh mµ ta qua s¸t ®îc qua TKHT H 43.1 SGK lµ h×nh ¶nh cña dßng ch÷ t¹o bëi TKHT - ¶nh ®ã cïng chiÒu víi vËt. VËy cã khi nµo ¶nh cña vËt t¹o bëi TKHT ngîc chiÒu víi vËt?

2. Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu ®Æc ®iÓm ®èi víi ¶nh cña mét vËt t¹o bëi TKHT:+ Çc nhãm bè trÝ TN, ®Æt vËt ngoµi kho¶ng tiªu cù, thùc hiÖn C1, C2. Ghi ®Æc ®iÓm cña ¶nh vµo b¶ng 1+ Çc nhãm bè trÝ TN, ®Æt vËt trong kho¶ng tiªu cù, th¶o luËn tr¶ lêi C3. Ghi ®Æc ®iÓm cña ¶nh vµo b¶ng 1

+ HDHS lµm TN- Th¶o luËn ghi nhËn xÐt vµo b¶ng:a. §Æt vËt ë ngoµi tiªu cù:- DÞch chuyÓn mµn ra xa TK khi xuÊt hiÖn ¶nh râ nÐt trªn mµn. ¶nh ®ã lµ ¶nh thËt, ngîc chiÒu víi vËt.- DÞch vËt vµo gÇn TK h¬n: VÉn thu ®îc ¶nh thËt ngîc chiÒu víi vËt.b. §Æt vËt ë trong kho¶ng tiªu cù:- Mµn ë s¸t TK. Tõ tõ dÞch chuyÓn mµn ra TK, kh«ng høng ®îc ¶nh trªn mµn. §Æt m¾t trªn ®êng truyÒn cña trïm tia lã ta quan s¸t thÊy ¶nh cïng chiÒu lín h¬n vËt. §ã lµ

I. ®Æc ®iÓm ¶nh cña mét vËt t¹o bëi TKHT:1. ThÝ nghiÖm:+ Dông cô: 1TKHT;1c©y nÕn;1 gi¸ quang häc; 1 mµn høng ¶nh+ TiÕn hµnh: a. §Æt vËt ë ngoµi tiªu cù:- DÞch chuyÓn mµn ra xa TK. Thu ®îc ¶nh thËt ngîc chiÒu víi vËt- DÞch vËt vµo gÇn TK h¬n. VÉn thu ®îc ¶nh thËt ngîc chiÒu víi vËt.b. §Æt vËt ë trong kho¶ng tiªu cù:- Kh«ng høng ®îc ¶nh trªn mµn. §ã lµ ¶nh ¶o2. B¶ng nhËn xÐt:L K/c tõ

vËt §Æc ®iÓm cña

¶nh

163

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký¶nh ¶o kh«ng høng ®îc trªn mµn.

TN

®Õn TK (d)

ThËt

(¶o)

Cïng

chiÒu (Ngîc chiÒu)

Lín h¬n

(nhá

h¬n) vËt

1 d rÊt lín

ThËt

NC Nhá

2 d>2f ThËt

NC Nhá

3 f<d<2f

4 d<f ¶o CC

3. Ho¹t ®éng 3: Dùng ¶nh cña mét vËt t¹o bëi TKHT:1. Dùng ¶nh cña ®iÓm s¸ng S t¹o bëi TKHT:+ Tõng HS thùc hiÖn C4 Sgk -117: Dùng ¶nh cña ®iÓm s¸ng S t¹o bëi TKHT- Chó ý nghe HD cña GV:

2. Dùng ¶nh cña mét vËt s¸ng AB t¹o bëi TKHT:

+ Tõng HS thùc hiÖn C5 Sgk-117:- Chó ý nghe HD cña GV:

+ HDHS HS thùc hiÖn C4 Sgk-117:- Chïm tia tíi xuÊt ph¸t tõ S ®i qua TKHT cho chïm tia lã ®ång quy t¹i S'. VËy S' lµ g× cña S?

- CÇn sö dông mÊy tia s¸ng xuÊt ph¸t tõ S ®Ó x¸c ®Þnh S' ?.

- Th«ng b¸o KN ¶nh cña ®iÓm s¸ng S qua TKHT.

- Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái C4 Sgk -117.

+ HDHS thùc hiÖn C5 Sgk-117:- Dùng ¶nh B' cña ®iÓm B nh trªn.

- H¹ B'A' , A' lµ ¶nh cña A qua TKHT vµ A'B' lµ ¶nh cña AB.

II. Çch dùng ¶nh :1. Dùng ¶nh cña ®iÓm s¸ng S t¹o bëi TKHT:- S lµ mét ®iÓm s¸ng ®Æt tríc TKHT; S' lµ ¶nh cña S.- VÏ ®êng truyÒn cña 2 trong 3 tia tõ S qua TKHT: 2. Dùng ¶nh cña mét vËt s¸ng AB t¹o bëi TKHT:Cho AB (chôc chÝnh) cña TKHT cã f = 12cm. Dùng ¶nh A'B' cña AB: - Dùng ¶nh B' cña ®iÓm B.- H¹ B'A' , A' lµ ¶nh cña A qua TKHT vµ A'B' lµ ¶nh cña AB.+ TH1: d = 36cm:- NhËn xÐt: Khi vËt ®îc ®Æt ngoµi kho¶ng tiªu cù. A'B' lµ ¶nh thËt ngîc chiÒu víi AB.+ TH2: d = 8cm:- NhËn xÐt: Khi vËt ®îc ®Æt trong kho¶ng tiªu cù. A'B' lµ ¶nh ¶o cïng chiÒu vµ lín h¬n vËt AB.

164

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký4. Ho¹t ®éng 4: VËn dông - Cñng cè - Híng dÉn vÒ nhµ:- Tr¶ lêi c©u hái cña GV:- §äc phÇn ghi nhí Sgk-118 - Tr¶ lêi c©u hái C6,C7 Sgk - 118+ ¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT.- ChuÈn bÞ tiÕt 48

+ §Ò nghÞ HS Tr¶ lêi c©u hái:- H·y nªu ®Æc ®iÓm cña ¶nh cña mét vËt t¹o bëi TKHT.- Nªu çch dùng ¶nh cña mét vËt qua TKHT.-HDHS Tr¶ lêi c©u hái C6 Sgk-118

+ ¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT.- ChuÈn bÞ tiÕt 48: ThÊu kÝnh ph©n kú

III. VËn dông:C7 - Sgk - 118:

165


TiÕt 48: ThÊu kÝnh ph©n kúA. Môc tiªu:

- NhËn d¹ng ®îc thÊu kÝnh ph©n k×. VÏ ®îc ®êng truyÒn cña hai tia s¸ng

®Æc biÖt ( tia tíi quang t©m vµ tia tíi song song víi trôc chÝnh) qua thÊu

kÝnh ph©n k×.

- VËn dông ®îc çc kiÕn thøc ®· häc ®Ó gi¶i thÝch ®îc mét vµi hiÖn tîng th-

êng gÆp trong thùc tÕ.

B.ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn-1 TKPK cã f= 12cm; 1 gi¸ quang häc; 1 nguån s¸ng; 1 mµn høng quan s¸t ®êng truyÒn cña tia s¸ng.


Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng1. Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò - §Æt vÊn ®Ò bµi míi:- Tõng HS Tr¶ lêi c©u hái cña GV :

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái:- Nªu ®Æc ®iÓm cña ¶nh t¹o bëi TKHT. - VÏ ¶nh cña mét ®iÓm s¸ng ®Æt tríc TKHT?- VÏ ¶nh cña mét vËt s¸ng ®Æt tríc TKHT?- Cã nh÷ng çch nµo ®Ó nhËn biÕt TKHT?

166


2. Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu §Æc ®iÓm cña TKPK:+ Tõng HS thùc hiÖn C1 Sgk -119.

+ Tõng HS thùc hiÖn C2 Sgk -119.

+ Çc nhãm bè trÝ TN H44.1 Sgk-119:- Quan s¸t, th¶o luËn: Tr¶ lêi c©u hái C3 Sgk-119.

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái C1: Th«ng b¸o vÒ TKPK.- So s¸nh h×nh d¹ng cña TKPK víi TKHT?

+ HDHS tiÕn hµnh thÝ nghiÖm H44.1 Sgk-119.- Theo giâi, HDHS.- Yªu cÇu HS cho NX vÒ ®Æc ®iÓm cña chïm tia lã?

+ Th«ng b¸o h×nh d¹ng mÆt c¾t vµ kÝ hiÖu cña TKPK.

I. §Æc ®iÓm cña Tk ph©n kú:1. Quan s¸t vµ t×m çch nhËn biÕt+ Çch nhËn biÕt TKHT:- §é dÇy phÇn r×a nhá h¬n phÇn gi÷a+ ThÊu kÝnh ph©n kú:- Cã ®é dÇy phÇn r×a lín h¬n phÇn gi÷a, ngîc h¼n víi TKHT2. ThÝ nghiÖm:+ Dông cô: 1 TKPK cã f= 12cm; 1 gi¸ quang häc; 1 nguån s¸ng; 1 mµn høng+ TiÕn hµnh: ChiÕu 1 chïm s¸ng song song theo ph¬ng vu«ng gãc víi mÆt cña 1 TKPK. + NhËn xÐt:- Chïm tia tíi song song cho chïm tia lã lµ chïm ph©n kú. Nªn ta gäi TK ®ã lµ TKPK.+ TiÕt diÖn mÆt c¾t cña TKPK H44.2 a, b,c Sgk-119+ Ký hiÖu TKPK H44.2 d Sgk-119.

167


3. Ho¹t ®éng 3: T×m hiÓu Trôc chÝnh, Quang t©m, Tiªu ®iÓm, Tiªu cù cña TKPK:+ T×m hiÓu KN Trôc chÝnh- Çc nhãm thùc hiÖn l¹i TN. Quan s¸t-Th¶o luËn Tr¶ lêi c©u hái C4 Sgk-120: §äc th«ng b¸o vÒ trôc chÝnh cña TKPK Tr¶ lêi c©u hái cña GV .+ T×m hiÓu KN Quang t©m: §äc th«ng b¸o vÒ quang t©m. Tr¶ lêi c©u hái cña GV.+ T×m hiÓu KN Tiªu ®iÓm: - Çc nhãm thùc hiÖn l¹i TN. Quan s¸t-Th¶o luËn Tr¶ lêi c©u hái C5 Sgk-120: §äc th«ng b¸o vÒ KN tiªu ®iÓm cña TKPK Tr¶ lêi c©u hái cña GV .

+ T×m hiÓu KN Tiªu cù:- §äc th«ng b¸o vÒ KN tiªu ®iÓm cña TKPK Tr¶ lêi c©u hái cña GV .

+ Yªu cÇu HS tiÕn hµnh l¹i TN H44.1 Sgk-119.- Theo dâi, HD HS thùc hiÖn TN tr¶ lêi C4 Sgk-120.- Dù ®o¸n xem tia nµo ®i th¼ng. T×m çch KT dù ®o¸n (dïng bót ®¸nh dÊu ®êng truyÒn trªn hai mµn høng - Dïng thíc th¼ng KT ®êng truyÒn ®ã).+ Yªu cÇu ®¹i diÖn nhãm Tr¶ lêi c©u hái C4.+Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: Trôc chÝnh cña TKPK cã ®Æc ®iÓm g×?- Nªu KN Trôc chÝnh cña TKPK: + Yªu cÇu HS ®äc Sgk-120. Tr¶ lêi c©u hái: Quang t©m cña TKPK cã ®Æc ®iÓm g×?+ Yªu cÇu HS tiÕn hµnh l¹i TN H44.1 Sgk-119.- Theo dâi, HD HS thùc hiÖn TN tr¶ lêi C5 Sgk-120: Dù ®o¸n xem nÕu kÐo dµi çc tia lã th× chóng cã gÆp nhau t¹i mét ®iÓm hay kh«ng? T×m çch KT dù ®o¸n (dïng bót ®¸nh dÊu ®êng truyÒn trªn hai mµn høng-Dïng thíc th¼ng nèi çc ®êng truyÒn ®ã).+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái C6+ Yªu cÇu HS nªu KN tiªu ®iÓm cña TKPK?+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: Tiªu cù cña TK lµ g×?

II. Trôc chÝnh, Quang t©m, Tiªu ®iÓm, Tiªu cù cña TKPK:1. Trôc chÝnh:+ NhËn xÐt:+ Trong çc tia s¸ng vu«ng gãc víi mÆt TK, cã mét tia cho tia lã truyÒn th¼ng, kh«ng ®æi híng. Tia nµy trïng víi mét ®-êng th¼ng: Trôc chÝnh cña TKPK ( )2. Quang t©m:+ Trôc chÝnh cña TKPK ®i qua mét ®iÓm O trong TK, mµ mäi tia s¸ng tíi ®iÓm nµy ®Òu truyÒn th¼ng, kh«ng ®æi híng. §iÓm O gäi lµ quang t©m cña TKPK. 3. Tiªu ®iÓm:+ Chïm tia tíi song song víi trôc chÝnh cña TKPK cho çc tia lã kÐo dµi c¾t nhau t¹i mét ®iÓm F trªn trôc chÝnh. §iÓm ®ã gäi lµ tiªu ®iÓm cña TKPK vµ n»m cóng phÝa víi chïm tia tíi. Mçi TKPK cã hai tiªu ®iÓm F, F' çch ®Òu Q.t©m O 4. Tiªu cù:+ Kho¶ng çch tõ quang t©m O ®Õn hai tiªu ®iÓm F, F': lµ OF = OF' = f Gäi lµ tiªu cù cña TKPK

168


4. Ho¹t ®éng 4:+ VËn dông+ Tõng HS Tr¶ lêi c©u hái C7, C8, C9 Sgk-121+ Cñng cè:

+ VÒ nhµ:+ ¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT.- ChuÈn bÞ tiÕt 49

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái C7, C8, C9 Sgk-121:- Theo giâi- K.tra HS thùc hiÖn C7- Th¶o luËn c¶ líp C8- HS ph¸t biÓu t¶ lêi C9.

+¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT.- ChuÈn bÞ tiÕt 49: ¶nh cña mét vËt t¹o bëi ThÊu kÝnh ph©n kú

III. VËn dông:C7 Sgk-121:- Tia lã cña tia tíi 1 kÐo dµi ®i qua tiªu ®iÓm F. Tia lã cña tia tíi 2 ®i qua quang t©m O, truyÒn th¼ng kh«ng ®æi híng.

C8 Sgk-121:- KÝnh cËn lµ TKPK v×: PhÇn r×a cña TK nµy rÇy h¬n phÇn gi÷a (hoÆc ®Æt Tk nµy gÇn dßng ch÷ thÊy ¶nh cña dßng ch÷ nhá h¬n khi nh× trùc tiÕp dßng ch÷ ®ã)

TiÕt 49: ¶nh cña mét vËt t¹o bëi ThÊu kÝnh ph©n kú

A. Môc tiªu:

- Nªu ®îc ¶nh cña mét vËt t¹o bëi thÊu kÝnh ph©n k× lu«n lµ ¶nh ¶o. M« t¶

®îc nh÷ng ®Æc ®iÓm c¶u ¶nh ¶o c¶u mét vËt t¹o bëi thÊu kÝnh ph©n k×.

Ph©n biÖt ®îc ¶nh ¶o ®îc t¹o bëi thÊu kÝnh héi tô vµ thÊu kÝnh ph©n k×.

- Dïng hai tia s¸ng ®Æc biÖt (tia tíi quang t©m vµ tia tíi song song víi trôc

chÝnh) dùng ®îc ¶nh cña mét vËt t¹o bëi thÊu kÝnh ph©n k×.

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn- 1 TKPK cã f = 12cm; 1 gi¸ quang häc; 1 nguån s¸ng; 1 mµn ®Ó høng ¶nh; 1 c©y nÕn cao kho¶ng 5cm

169




+ Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái:- Nªu çch nhËn biÕt TKPK? TKPK cã ®Æc ®iÓm g× kh¸c víi TKHT?- VÏ ®õng truyÒn cña hai tia s¸ng qua TKPK?

2. Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu ®Æc ®iÓm cña ¶nh cña mét vËt t¹o bëi TKPK:- Tõng HS chuÈn bÞ tr¶ lêi c©u hái cña GV.- Çc nhãm bè trÝ TN nh H 45.1 Sgk-122.

+ Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái:- Muèn quan s¸t ¶nh cña mét vËt t¹o bëi TKPK cÇn cã nh÷ng dông cô g×?. Nªu çch bè trÝ TN?- §Æt mµ s¸t TK. §Æt vËt ë vÞ trÝ bÊt kú trªn trôc chÝnh cña TK vµ vu«ng gãc víi trôc chÝnh.- Tõ tõ dÞch chuyÓn mµn ra xa TK. Quan s¸t trªn mµn xem cã ¶nh cña vËt trªn mµn hay kh«ng?- TiÕp tôc lµm nh vËy khi thay ®æi vÞ trÝ cña vËt trªn trôc chÝnh.- Qua TKPK ta lu«n nh×n thÊy ¶nh cña mét vËt ®Æt tríc TK nhng kh«ng høng ®îc ¶nh ®ã trªn mµn. VËy ®ã lµ ¶nh thËt hay ¶nh ¶o?

I. §Æc ®iÓm cña ¶nh cña mét vËt t¹o bëi TK ph©n kú:1. ThÝ nghiÖm:+ Dông cô: - 1 gi¸ TN; 1 vËt s¸ng; 1 TKPK cã tiªu cù f = 12cm.+ TiÕn hµnh:- Quan s¸t ¶nh cña mét vËt t¹o bëi TKPK. - §Æt mµ s¸t TK. §Æt vËt ë vÞ trÝ bÊt kú trªn trôc chÝnh cña TK vµ vu«ng gãc víi trôc chÝnh.- Tõ tõ dÞch chuyÓn mµn ra xa TK.+ NhËn xÐt: - Qua TKPK ta lu«n nh×n thÊy ¶nh cña mét vËt ®Æt tríc TK nhng kh«ng høng ®îc ¶nh ®ã trªn mµn. ¶nh ®ã lµ ¶nh ¶o, cïng chiÒu víi vËt2. KÕt luËn:-VËt s¸ng ®Æt tríc TKPK lu«n cho ¶nh ¶o, cïng chiÒu víi vËt.

170


3. Ho¹t ®éng 3: Dùng ¶nh cña mét vËt s¸ng AB t¹o bëi thÊu kÝnh ph©n kú:- Tõng HS tr¶ lêi C3, C4 Sgk -122 - Thùc hiÖn C3 Sgk-122: Dùa vµo hai tia s¸ng ®Æc biÖt ( tia tíi quang t©m vµ tia tíi song song víi trôc chÝnh) dùng ®îc ¶nh cña mét vËt t¹o bëi thÊu kÝnh ph©n k×.- VÏ ¶nh cña AB qua TKPK:- Qua ¶nh võa vÏ ®îc rót ra nhËn xÐt:

+ Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái C3, C4 Sgk -122:- Muèn dùng ¶nh cña mét ®iÓm s¸ng lµm nh thÕ nµo?- Muèn dùng ¶nh cña mét vËt s¸ng lµm nh thÕ nµo?

- Khi dÞch chuyÓn vËt AB vµo gÇn hay ra xa TK th× híng cña tia khóc x¹ cña tia tíi BI cã thay ®æi kh«ng?( kh«ng thay ®æi)

- ¶nh B' cña ®iÓm B lµ giao ®iÓm cña nh÷ng tia nµo? (tia BO vµ tia IK kÐo dµi)Do ®ã tia BO lu«n c¾t tia IK kÐo dµi t¹i B' n»m trong ®o¹n FI. V× vËy ¶nh A'B' t¹o bëi TKPK cã dÆc ®iÓm g×? (lu«n n»m trong kho¶ng tiªu cù)

II. Çch dùng ¶nh:1. Çch dùng ¶nh cña mét vËt t¹o bëi TKPK:- Dùa vµo hai tia s¸ng ®Æc biÖt ( tia tíi quang t©m vµ tia tíi song song víi trôc chÝnh) dùng ®îc ¶nh cña mét vËt t¹o bëi thÊu kÝnh ph©n k×.2. ¸p dông:VÏ ¶nh cña vËt AB cña TKPK cã f = 12cm. A , OA = 24cm.

+ NhËn xÐt:- Khi dÞch chuyÓn vËt AB vµo gÇn hay ra xa TKPK th× híng cña tia khóc x¹ cña tia tíi BI kh«ng thay ®æi. Do ®ã tia BO lu«n c¾t tia IK kÐo dµi t¹i B' n»m trong ®o¹n FI. V× vËy ¶nh A'B' lu«n n»m trong kho¶ng tiªu cù

171

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký4. Ho¹t ®éng 4: So s¸nh ®é lín cña ¶nh t¹o bëi TKPK vµ TKHT b»ng çch vÏ:- Tõng HS dùng ¶nh cña mét vËt ®Æt trong kho¶ng tiªu cù ®èi víi c¶ hai lo¹i TKHT vµ TKPK.- So s¸ng ®é lín cña hai ¶nh võa dùng ®-îc

+ HD HS dùng ¶nh cña mét vËt ®Æt trong kho¶ng tiªu cù ®èi víi c¶ hai lo¹i TKHT vµ TKPK.

- HDHS So s¸ng ®é lín cña hai ¶nh võa dùng ®-îc: NhËn xÐt ®Æc ®iÓm cña ¶nh ¶o t¹o bëi hai lo¹i TK?

III. ®é lín cña ¶nh t¹o bëi çc thÊu kÝnh:VÏ ¶nh cña vËt AB cña TK cã f = 12cm. A , OA = d = 8cm.a. TKHT:

b. TKPK:

+ NhËn xÐt: ¶nh cña vËt AB t¹o bëi TKHT lín h¬n vËt. ¶nh cña vËt AB t¹o bëi TKPK nhá h¬n vËt

5. Ho¹t ®éng 5: VËn dông - Cñng cè+Ç nh©n suy nghÜ Tr¶ lêi c©u hái C6, C7, C8

VÒ nhµ:+ ¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT.- ChuÈn bÞ tiÕt 50

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u C6 Sgk+ HD Häc sinh Tr¶ lêi C7 Sgk-123- XÐt cÆp T/g ®ång d¹ng. Trong tõng T. hîp tÝnh:

+ ¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT.- ChuÈn bÞ tiÕt 50: Thùc hµnh vµ KiÓm tra thùc hµnh ®o tiªu cù cña ThÊu kÝnh héi tô

IV. VËn dông:C6: Sgk-123.C7: Sgk-123

TiÕt 50: Thùc hµnh vµ KiÓm tra thùc hµnh®o tiªu cù cña ThÊu kÝnh héi tô

A. Môc tiªu:

- Tr×nh bµy ®îc ph¬ng ph¸p ®o tiªu cù cña thÊu kÝnh héi tô.

- §o ®îc tiªu cù cña thÊu kÝnh héi tô theo ph¬ng ph¸p nªu trªn.

B. ChuÈn bÞ:

172

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn

- Mét TKHT cã tiªu cù cÇn ®o; - Mét vËt s¸ng cã d¹ng h×nh ch÷ F; - Mét mµn ¶nh; 1 gi¸ quang häc; 1 rhíc th¼ng.



173

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký1. Ho¹t ®éng 1: Tr×nh bµy viÖc chuÈn bÞ b¸o ço TH :- Tr¶ lêi çc c©u hái theo yªu cÇu cña GV:- Hoµn thµnh phÇn 1 cña b¸o ço.- Tãm t¾t çch tiÕn hµnh ®o tiªu cù cña TKHT:+ Bíc 1: .§o chiÒu cao cña vËt:+ Bíc 2:.DÞch chuyÓn vËt vµ mµn ¶nh ra xa dÇn TK nh-ng kho¶ng çch tõ vËt ®Õn TK b»ng kho¶ng çch tõ mµn ¶nh ®Õn TK ®Õn khi thu ®îc ¶nh râ nÐt.+ Bíc 3: .Khi ®· thu ®îc ¶nh râ nÐt trªn mµn. KiÓm tra l¹i ®iÒu kiÖn:

d = d'; h= h'.+ Bíc 4: .NÕu hai §K trªn ®· tháa m·n th× ®o d vµ d' råi tÝnh tiªu cù cña TKHT theo c«ng thøc :

f =

+ Lµm viÖc c¶ líp ®Ó KiÓm tra phÇn chuÈn bÞ cña HS cho bµi TH. Yªu cÇu mçi HS tr×nh bµy c©u tr¶ lêi cho çc c©u hái:- Dùng ¶nh cña mét vËt ®Æt çch TKHT mét kho¶ng b»ng 2f nh thÕ nµo ? VÏ h×nh trong trêng hîp nµy?- Dùa vµo h×nh vÏ CMR trong trêng hîp nµy th× kho¶ng çch tõ vËt vµ tõ ¶nh ®Õn TKHT lµ b»ng nhau?- ¶nh nµy cã kÝch thíc nh thÕ nµo so víi vËt?- LËp c«ng thøc tÝnh tiªu cù f trong trêng hîp nµy?

+ Tãm t¾t çch tiÕn hµnh ®o tiªu cù cña TKHT theo ph¬ng ph¸p nµy?

I. c¬ së cña viÖc ®o tiªu cù cña TKHT:- Dùng ¶nh cña mét vËt ®Æt çch TKHT mét kho¶ng b»ng 2f..

- Ta cã kho¶ng çch tõ vËt vµ tõ ¶nh ®Õn TKHT lµ b»ng nhau:

d = d'- ¶nh nµy cã kÝch thíc b»ng vËt:

h = h'- LËp c«ng thøc tÝnh tiªu cù f:

f =

174


2. Ho¹t ®éng 2: Thùc hµnh ®o tiªu cù cña THHT:+ Tõng nhãm thùc hiÖn çc bíc sau:a. §o chiÒu cao cña vËt:b. DÞch chuyÓn vËt vµ mµn ¶nh ra xa dÇn TK nhng kho¶ng çch tõ vËt ®Õn TK ph¶i lu«n b»ng kho¶ng çch tõ mµn ¶nh ®Õn TK ®Õn khi thu ®îc ¶nh râ nÐt.c. Khi ®· thu ®îc ¶nh râ nÐt trªn mµn. KiÓm tra l¹i ®iÒu kiÖn:

d = d'; h= h'.d. NÕu hai §K trªn ®· tháa m·n th× ®o d vµ d' råi tÝnh tiªu cù cña TKHT theo c«ng thøc :

f =

+ §Ò nghÞ çc nhãm nhËn biÕt: H×nh d¹ng vËt s¸ng, çch chiÕu ®Ó t¹o ra vËt s¸ng, çch x¸c ®Þnh vÞ trÝ cña TK, cña vËt, cña mµn ¶nh.

+ Lu ý HS:- Lóc ®Çu ®Æt TK ë gi÷a gi¸ quang häc, råi ®Æt vËt vµ mµn ë kh¸ gÇn TK, çch ®Òu TK. CÇn ®o kho¶ng çch nµy ®Ó ®¶m b¶o: d0 = d0'

- Sau ®ã dÞch chuyÓn ®ång thêi vËt vµ mµn nh-ng kho¶ng çch ra xa dÇn , ®¶m b¶o d = d'

- Khi ¶nh hiÖn trªn mµn gÇn râ nÐt th× dÞch chuyÓn v¹t vµ mµn nh÷ng kho¶ng çch nhá b»ng nhau cho tíi khi ®îc ¶nh râ nÐt trªn mµn. KiÓm tra ®iÒu kiÖn h = h'

II. Thùc hµnh: §o tiªu cù cña TKHT:1. L¾p r¸p thÝ nghiÖm:- VËt ®îc chiÕu s¸ng b»ng mét ngän ®Ìn.- ThÊu kÝnh ®Æt ®óng gi÷a gi¸ quang häc.2. TiÕn hµnh TN:a. §o chiÒu cao cña vËt:b. DÞch chuyÓn vËt vµ mµn ¶nh ra xa dÇn TK nh-ng kho¶ng çch tõ vËt ®Õn TK ph¶i lu«n b»ng kho¶ng çch tõ mµn ¶nh ®Õn TK ®Õn khi thu ®îc ¶nh râ nÐt.c.Khi ®· thu ®îc ¶nh râ nÐt trªn mµn. KiÓm tra l¹i ®iÒu kiÖn:

d = d'; h= h'.d.NÕu hai §K trªn ®· tháa m·n th× ®o d vµ d' råi tÝnh tiªu cù cña TKHT theo c«ng thøc :

f = 3. KÕt qu¶ ®o:

LÇn ®o d(cm) d'(cm) h(cm) h'(cm) f(cm)1.2.3.4.

175

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký3. Ho¹t ®éng 3: Hoµn thµnh b¸o ço thùc hµnh + Tõng nhãm hoµn thµnh b¸o ço TH .

VÒ nhµ:

+ ChuÈn bÞ TiÕt 51: Sù t¹o ¶nh trªn phim trong m¸y ¶nh

+ Thu b¸o ço TH. NhËn xÐt giê TH cña HS.- ¦u ®iÓm:

- Nhîc ®iÓm:

+ ChuÈn bÞ TiÕt 51: Sù t¹o ¶nh trªn phim trong m¸y ¶nh

TiÕt 51: Sù t¹o ¶nh trªn phim trong m¸y ¶nhA. Môc tiªu:

- Nªu vµ chØ ra ®îc hai bé phËn chÝnh cña m¸y ¶nh lµ vËt kÝnh vµ buång

tèi.

- Nªu vµ gi¶i thÝch ®îc çc ®Æc ®iÓm cña ¶nh hiÖn trªn phim cña m¸y ¶nh.

- Dùng ®îc ¶nh cña mét vËt ®îc t¹o ra trong m¸y ¶n

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn- 1 m« h×nh m¸y ¶nh; 1 sè ¶nh ®· chôp



176

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký1. Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò - §Æt vÊn ®Ò bµi míi:+ Tr¶ lêi c©u hái cña GV:

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái:- Nªu ®Æc ®iÓm cña TKHT.- Nªu ®Æc ®iÓm cña TKPK.- Nªu çch vÏ ¶nh cña mét vËt AB t¹o bëi TKHT.- Nªu çch vÏ ¶nh cña mét vËt AB t¹o bëi TKPK.+ §V§ Sgk-

2. Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu m¸y ¶nh:- Lµm viÖc theo nhãm ®Ó t×m hiÓu mét sè m¸y ¶nh qua m« h×nh.- Tõng HS chØ râ ®©u lµ vËt kÝnh, buång tèi vµ chç ®Æt phÞm cña m¸y ¶nh

- Yªu cÇu HS ®äc môc I Sgk-126.- §¸nh gi¸ sù nhËn biÕt cña HS vÒ cÊu t¹o cña m¸y ¶nh.

I. CÊu t¹o cña m¸y ¶nh:- VËt kÝnh: Lµ mét TKHT.- Buång tèi:- Phim.+ Quan s¸t ¶nh cña vËt s¸ng ¶nh trªn phim:

3. Ho¹t ®éng 3: T×m hiÓu çch t¹o ¶nh cña vËt trªn phim cña m¸y ¶nh:+ Tõng nhãm HS t×m çch thu ®îc ¶nh cña vËt trªn tÊm kÝnh mê hay tÊm nhùa trong ®Æt ë vÞ trÝ cña phim trong m« h×nh vµ quan s¸t ¶nh nµy, Tr¶ lêi c©u hái C1, C2 Sgk - 126.

+ HD HS çch thu ®îc ¶nh cña vËt trªn tÊm kÝnh mê hay tÊm nhùa trong ®Æt ë vÞ trÝ cña phim trong m« h×nh vµ quan s¸t ¶nh nµy:- Híng vËt kÝnh cña m¸y ¶nh vÒ phÝa vËt ngoµi s©n trêng. §Æt m¾t phÝ sau tÊm kÝnh mê ®Ó quan s¸t ¶nh cña vËt- Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái C1, C2

II. ¶nh cña mét vËt trªn phim:1. Tr¶ lêi çc c©u hái:- ¶nh cña vËt trªn tÊm kÝnh mê (phim) lµ ¶nh thËt, ngîc chiÒu víi vËt vµ nhá h¬n vËt.- HiÖn tîng thu ®îc ¶nh thËt cña vËt thËt chøng tá vËt kÝnh lµ TKHT

177

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký+ Tõng HS Tr¶ lêi C3:- Sö dông tia qua quang t©m ®Ó x¸c ®Þnh ¶nh B' cña B hiÖn trªn phim PQ qua TKHT. Vµ ¶nh A'B' cña AB.- Tõ ®ã vÏ tia lã khái vËt kÝnh ®èi víi tia s¸ng tõ B tíi vËt kÝnh vµ song song víi trôc chÝnh- X¸c ®Þnh tiªu ®iÓm F cña vËt kÝnh.

+ Tõng HS Tr¶ lêi C4:

+ Rót ra NX : §Æc ®iÓm cña ¶nh trªn phim trong m¸y ¶nh: Lµ ¶nh thËt, ngîc chiÒu víi vËt vµ nhá h¬n vËt.

+ HD HS Tr¶ lêi c©u hái C3:- Sö dông tia qua quang t©m ®Ó x¸c ®Þnh ¶nh B' cña B hiÖn trªn phim PQ qua TKHT. Vµ ¶nh A'B' cña AB.

- Tõ ®ã vÏ tia lã khái vËt kÝnh ®èi víi tia s¸ng tõ B tíi vËt kÝnh vµ song song víi trôc chÝnh

- X¸c ®Þnh tiªu ®iÓm F cña vËt kÝnh.

+ Yªu cÇu HS xÐt hai t©m gi¸ ®ång d¹ng: OAB vµ OA'B' ®Ó t×m tØ sè

cña c©u hái C4 Sgk-127.

+ Yªu cÇu HS nªu NX vÒ ®Æc ®iÓm cña ¶nh trªn phim trong m¸y ¶nh:

2. VÏ ¶nh cña mét vËt trªn phim:- VÏ ¶nh cña vËt AB trªn phim PQ:

- TÝnh tØ sè gi÷a chiÒu cao cña ¶nh vµ chiÒu cao cña vËt: ?Ta cã : OAB OA'B' => = 3. KÕt luËn:- ¶nh cña vËt trªn phim lµ ¶nh thËt, ngîc chiÒu víi vËt vµ nhá h¬n vËt.

4. Ho¹t ®éng 4: - VËn dông:Tõng HS tr¶ lêi C6 Sgk- Cñng cè:Nªu KÕt luËn cña bµi Sgk- VÒ nhµ:Häc bµi t×m hiÓu çc lo¹i m¸y ¶nh- Çch t¹o ¶nh cña vËt trªn phim cña m¸y ¶nh+ ¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT.- ChuÈn bÞ tiÕt 52

+ HDHS Tr¶ lêi c©u hái C6 Sgk-¸p dông kÕt qu¶ C4:

= => A'B' = AB.

- Híng dÉn vÒ nhµ:+ ¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT.- ChuÈn bÞ TiÕt 52: ¤n tËp

III. VËn dông:C6 Sgk¸p dông kÕt qu¶ C4

= =>A'B' = AB.

178

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký...............................................................................

TiÕt 52: ¤n tËp

A. Môc tiªu:

- Cñng cè, «n tËp çc kiÕn thøc ch¬ng III: Quang häc .

- VËn dông çc kiÕn thøc ®· häc ®Ó gi¶i mét sè bµi tËp , gi¶i thÝch ®îc mét

sè hiÖn tîng thêng gÆp trong thùc tÕ.

- ChuÈn bÞ çc kiÕn thøc cho bµi KiÓm tra 1 tiÕt.

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn- ¤n tËp çc kiÕn thøc ch¬ng III: Quang häc- Çch vÏ ¶nh cña mét vËt t¹o bëi TKHT; TKPK



179

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký1. Ho¹t ®éng 1: Tr¶ lêi c©u hái tù KiÓm tra Sgk:- Tr×nh bµy c©u tr¶ lêi cho çc c©u hái tù KiÓm tra

C3: Tia lã qua tiªu ®iÓm chÝnh cña thÊu kÝnh.C4: Dïng hai tia s¸ng ®Æc biÖt ph¸t ra tõ ®iÓm B: Tia qua qoang t©m O vµ tia song song víi trôc chÝnh cña thÊu kÝnhC5: ThÊu kÝnh cã phÇn gi÷a máng h¬n phµn r×a lµ TKPKC6: NÕu ¶nh cña tÊt c¶ çc vËt ®Æt tríc thÊu kÝnh ®Òu lµ ¶nh ¶o th× thÊu kÝnh ®ã lµ TKPK C7: VËt kÝnh cña m¸y ¶nh lµ TKHT. ¶nh cña vËt cÇn chôp hiÖn trªn phim. §ã lµ ¶nh thËt , ngîc chiÒu vµ nhá h¬n vËt.

I. C©u hái «n tËp:C1: a. Tia s¸ng bÞ gÉy khóc t¹i mÆt ph©n çch gi÷a níc vµ kh«ng khÝ . §ã lµ hiÖn tîng khóc x¹ ¸nh s¸ng.b. Gãc tíi b»ng 90o-30o = 60o. Gãc khóc x¹ nhá h¬n 60o.C2: §Æc ®iÓm thø nhÊt: TKHT cã t¸c dông héi tô chïm tia tíi song song t¹i mét ®iÓm; HoÆc TKHT cho ¶nh thËt cña mét vËt ë rÊt xa t¹i tiªu ®iÓm cña nã.§Æc ®iÓm thø hai: TKHT cã phÇn r×a máng h¬n phÇn ë gi÷a

2. Ho¹t ®éng 2: Tr¶ lêi çc c©u hái tr¾c nghiÖm:

C©u 1: HiÖn tîng khóc x¹ ¸nh s¸ng lµ hiÖn tîng:

A. Tia s¸ng truyÒn tõ m«i trêng nµy sang m«i trêng kh¸c.

B. Tia s¸ng bÞ gÉy khóc khi truyÒn tõ m«i trêng trong suèt nµy sang m«i tr-

êng trßn suèt kh¸c.

C. Tia s¸ng truyÒn tõ m«i trêng trong suèt nµy sang m«i trêng trong suèt

kh¸c.

D. C¶ A, B, C ®Òu sai.

C©u 2: Trong hiÖn tîng khóc x¹ ¸nh s¸ng, ph¸t biÓu nµo sau

®©y kh«ng ®óng

A. Khi gãc tíi t¨ng th× gãc khóc x¹ còng t¨ng. B. Khi gãc tíi gi¶m th× gãc

khóc x¹ còng gi¶m.

180

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ KýC. Khi gãc tíi t¨ng (gi¶m) th× gãc khóc x¹ còng gi¶m (t¨ng). D.C¶ A, B ®Òu

®óng.

C©u 3: H·y cho biÕt tÝnh chÊt nµo sau ®©y lµ sai khi nãi vÒ

tÝnh chÊt cña thÊu kÝnh héi tô

A. Tia tíi qua quang t©m th× tia lã truyÒn th¼ng. B. Tia tíi ®i qua tiªu ®iÓm

th× tia lã truyÒn th¼ng.

C. Tia tíi ®i qua tiªu ®iÓm th× tia lã truyÒn song song víi trôc chÝnh.

D. Tia tíi song song víi trôc chÝnh th× tia lã ®i qua tiªu ®iÓm

C©u 4:Tríc mét ThÊu kÝnh héi tô, ta ®Æt vËt AB sao cho AB

n»m ngoµi kho¶ng tiªu cù cña thÊu kÝnh. H·y cho biÕt tÝnh chÊt ¶nh

cho bëi thÊu kÝnh:

A. Lµ ¶nh thËt, cïng chiÒu víi vËt. B. Lµ ¶nh ¶o, ngîc chiÒu víi vËt.

C. Lµ ¶nh ¶o, cïng chiÒu víi vËt. D. Lµ ¶nh thËt, ngîc chiÒu víi vËt.

C©u 5: ChiÕu mét chïm tia s¸ng song song víi trôc chÝnh cña

mét thÊu kÝnh ph©n k× th× chïm tia lã cã tÝnh chÊt:

A. Chïm tia lã héi tô. B. Chïm tia lã ph©n k×.

C. Chïm tia lã song song .D. C¶A, B, C ®Òu sai.

C©u 6: Tríc mét ThÊu kÝnh ph©n kú, ta ®Æt vËt s¸ng AB. H·y

cho biÕt tÝnh chÊt ¶nh cho bëi thÊu kÝnh:

A. Lµ ¶nh thËt, cïng chiÒu víi vËt, lín h¬n vËt. B. Lµ ¶nh ¶o, ngîc chiÒu víi

vËt, nhá h¬n vËt.

181

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ KýC. Lµ ¶nh ¶o, cïng chiÒu víi vËt, nhá h¬n vËt. D. Lµ ¶nh thËt, ngîc chiÒu víi


C©u 7: ¶nh trªn phim cña m¸y ¶nh cã tÝnh chÊt:

A. Nhá h¬n vËt, lµ ¶nh thËt, ngîc chiÒu víi vËt. B. Nhá h¬n vËt, lµ ¶nh

thËt, cïng chiÒu víi vËt.

C. Nhá h¬n vËt, lµ ¶nh ¶o, cïng chiÒu víi vËt. D. Nhá h¬n vËt, lµ ¶nh ¶o,

ngîc chiÒu víi vËt.

C©u 8: M¸y ¶nh gåm cã çc bé phËn:

A. Buång tèi; KÝnh mê; ThÞ kÝnh. B. Buång tèi; VËt kÝnh; Chç ®Æt

phim.

C. VËt kÝnh; ThÞ kÝnh; KÝnh mê; chç ®Æt phim. D. Buång tèi; Chç ®Æt

phim.; KÝnh mê; vËt kÝnh

C©u 9: VËt kÝnh cña m¸y ¶nh lµ dông cô:

A. ThÊu kÝnh héi tô B.ThÊu kÝnh ph©n k×.

C. G¬ng ph¼ng. D. C¶ A, B, C ®Òu sai

C©u 10: Dùa vµo tÝnh chÊt nµo mµ m¸y ¶nh cho phÐp lu ¶nh

trªn phim:

A. TÝnh chÊt thÊu kÝnh héi tô cho ¶nh thËt trªn phim. C. C¶ A, B ®Òu

®óng.

B. TÝnh chÊt thÊu kÝnh ph©n k× cho ¶nh thËt trªn phim. D. C¶ A, B

®Òu sai.

3. Ho¹t ®éng 3: Gi¶i bµi tËp182

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ KýC©u 11: §Æt vËt s¸ng AB vu«ng gãc víi trôc chÝnh cña thÊu

kÝnh héi tô, vµ çch thÊu kÝnh

d = OA = 24 cm. Thu ®îc ¶nh râ nÐt trªn mµn çch thÊu kÝnh d'

= OA' = 24 cm, vµ cã ®é cao A'B' = AB.

a. VÏ ¶nh A'B' cña AB t¹o bëi thÊu kÝnh. B I

F A'

A F' O B'

b. TÝnh tiªu cù cña thÊu kÝnh? Ta cã tø gi¸c ABIO lµ h×nh ch÷ nhËt => OI = AB.Ta cã OIF A'B'F => => OF = A'FTa cã ABO A'B'O => Mµ OF + A'F = OA'=> OF = OA' VËy tiªu cù cña thÊu kÝnh lµ f = 12 cm.


+ NhËn xÐt giê «n tËp:

+ HDHS lËp ®Ò c¬ng «n tËp, chuÈn bÞ KiÓm tra 1 tiÕt.

TiÕt 53: KiÓm tra A. Môc tiªu:

183

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký- KiÓm tra ®¸nh gi¸ nhËn thøc cña häc sinh vÒ viÖc häc, hiÓu çc kiÕn thøc

cña ch¬ng III.

- RÌn çc kÜ n¨ng gi¶i bµi tËp, tr×nh bµy bµi gi¶i. TÝnh cÈn thËn, trung thùc

khi KiÓm tra .

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn- ¤n tËp çc kiÕn thøc cña ch¬ng - Ra ®Ò d¸p ¸n - Thang ®iÓm

ThiÕt lËp ma trËn


§Ò bµi:I. PhÇn tr¾c nghiÖm: (Khoanh trßn ch÷ çi ®íng tríc ph¬ng ¸n ®óng)

C©u 1: HiÖn tîng khóc x¹ ¸nh s¸ng lµ hiÖn tîng:

184

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ KýA. Tia s¸ng truyÒn tõ m«i trêng nµy sang m«i trêng kh¸c.

B. Tia s¸ng bÞ gÉy khóc khi truyÒn tõ m«i trêng trong suèt nµy sang m«i tr-

êng trßn suèt kh¸c.

C. Tia s¸ng truyÒn tõ m«i trêng trong suèt nµy sang m«i trêng trong suèt

kh¸c.

D. C¶ A, B, C ®Òu sai.

C©u 2: Trong hiÖn tîng khóc x¹ ¸nh s¸ng, ph¸t biÓu nµo sau ®©y

kh«ng ®óng

A. Khi gãc tíi t¨ng th× gãc khóc x¹ còng t¨ng. B. Khi gãc tíi gi¶m th× gãc

khóc x¹ còng gi¶m.

C. Khi gãc tíi t¨ng (gi¶m) th× gãc khóc x¹ còng gi¶m (t¨ng). D.C¶

A, B ®Òu ®óng.

C©u 3: H·y cho biÕt tÝnh chÊt nµo sau ®©y lµ sai khi nãi vÒ tÝnh

chÊt cña thÊu kÝnh héi tô

A. Tia tíi qua quang t©m th× tia lã truyÒn th¼ng.

B. Tia tíi ®i qua tiªu ®iÓm th× tia lã truyÒn th¼ng.

C. Tia tíi ®i qua tiªu ®iÓm th× tia lã truyÒn song song víi trôc

chÝnh.

D. Tia tíi song song víi trôc chÝnh th× tia lã ®i qua tiªu ®iÓm

185

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ KýC©u 4: Tríc mét ThÊu kÝnh héi tô, ta ®Æt vËt AB sao cho AB n»m

ngoµi kho¶ng tiªu cù cña thÊu kÝnh. H·y cho biÕt tÝnh chÊt ¶nh cho

bëi thÊu kÝnh:

A. Lµ ¶nh thËt, cïng chiÒu víi vËt. B. Lµ ¶nh ¶o, ngîc chiÒu

víi vËt.

C. Lµ ¶nh ¶o, cïng chiÒu víi vËt. D. Lµ ¶nh thËt, ngîc

chiÒu víi vËt.

C©u 5: ChiÕu mét chïm tia s¸ng song song víi trôc chÝnh cña mét

thÊu kÝnh ph©n k× th× chïm tia lã cã tÝnh chÊt:

A. Chïm tia lã héi tô. B. Chïm tia lã ph©n k×.

C. Chïm tia lã song song . D. C¶A, B, C ®Òu sai.

C©u 6: Tríc mét ThÊu kÝnh ph©n kú, ta ®Æt vËt s¸ng AB. H·y cho

biÕt tÝnh chÊt ¶nh cho bëi thÊu kÝnh:

A. Lµ ¶nh thËt, cïng chiÒu víi vËt, lín h¬n vËt. B. Lµ ¶nh ¶o, ngîc chiÒu víi


C. Lµ ¶nh ¶o, cïng chiÒu víi vËt, nhá h¬n vËt. D. Lµ ¶nh thËt, ngîc chiÒu víi


C©u 7: ¶nh trªn phim cña m¸y ¶nh cã tÝnh chÊt:

A. Nhá h¬n vËt, lµ ¶nh thËt, ngîc chiÒu víi vËt. B. Nhá h¬n vËt, lµ ¶nh thËt,

cïng chiÒu víi vËt.

186

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ KýC. Nhá h¬n vËt, lµ ¶nh ¶o, cïng chiÒu víi vËt. D. Nhá h¬n vËt, lµ ¶nh ¶o,

ngîc chiÒu víi vËt.

C©u 8: M¸y ¶nh gåm cã çc bé phËn:

A. Buång tèi; KÝnh mê; ThÞ kÝnh. B. Buång tèi; VËt kÝnh; Chç

®Æt phim.

C. VËt kÝnh; ThÞ kÝnh; KÝnh mê; chç ®Æt phim. D. Buång tèi; Chç ®Æt

phim.; KÝnh mê; vËt kÝnh

C©u 9: VËt kÝnh cña m¸y ¶nh lµ dông cô:

A. ThÊu kÝnh héi tô B. ThÊu kÝnh ph©n k×. C. G¬ng ph¼ng. D. C¶ A, B,

C ®Òu sai

C©u 10: Dùa vµo tÝnh chÊt nµo mµ m¸y ¶nh cho phÐp lu ¶nh trªn

phim:

A. TÝnh chÊt thÊu kÝnh héi tô cho ¶nh thËt trªn phim. C. C¶ A, B ®Òu

®óng.

B. TÝnh chÊt thÊu kÝnh ph©n k× cho ¶nh thËt trªn phim. D. C¶ A, B

®Òu sai.

II.ViÕt c©u tr¶ lêi hoÆc lêi gi¶i cho çc c©u sau:

C©u 11: §Æt vËt s¸ng AB vu«ng gãc víi trôc chÝnh cña thÊu

kÝnh héi tô, vµ çch thÊu kÝnh d = OA = 24 cm. Thu ®îc ¶nh râ nÐt

trªn mµn çch thÊu kÝnh d' = OA' = 24 cm, vµ cã ®é cao A'B' = AB.

a. VÏ ¶nh A'B' cña AB t¹o bëi thÊu kÝnh.

b. TÝnh tiªu cù cña thÊu kÝnh?

187


§¸p ¸n - Thang ®iÓmI. PhÇn tr¾c nghiÖm:C©u A B C D §iÓ

m1. X 0.52. X 0.53. X 0.54. X 0.55. X 0.56. X 0.57. X 0.58. X 0.59. X 0.5

10. X 0.5II.ViÕt c©u tr¶ lêi hoÆc lêi gi¶i cho çc c©u sau:

Bµi gi¶i:a. VÏ ¶nh A'B' cña AB t¹o bëi thÊu kÝnh.

B I F A'

A F' O B'

b. TÝnh tiªu cù cña thÊu kÝnh? Ta cã tø gi¸c ABIO lµ h×nh ch÷ nhËt =>

OI = AB.Ta cã OIF A'B'F => => OF = A'F Mµ OF + A'F = OA'Ta cã ABO A'B'O => => OF = OA' VËy tiªu cù cña thÊu kÝnh lµ f = 12 cm.

.................................................................................................TiÕt 54: M¾t

A. Môc tiªu:

188

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký- Mªu vµ chØ ra ®îc trªn h×nh vÏ (m« h×nh) hai bé phËn quan träng nhÊt cña

m¾t lµ thuû tinh thÓ vµ mµng líi. Nªu ®îc chøc n¨ng cña thuû tinh thÓ vµ

mµng líi, so s¸nh ®îc chóng víi çc bé phËn t¬ng øng cña m¸y ¶nh.

- Tr×nh bµy ®îc kh¸i niÖm s¬ lîc vÒ sù ®iÒu tiÕt cña m¾t, ®iÓm cùc cËn vµ

®iÓm cùc viÔn. BiÕt çch thö m¾t.

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn-1 kÝnh cËn-1 kÝnh l·o.-Çch dùng ¶nh cña mét vËt t¹o bëi TKHT, TKPK

-Tranh vÏ cÊu t¹o m¾t



+ Nªu cÊu t¹o cña m¸y ¶nh.- Vai trß cña tõng bé phËn trong m¸y ¶nh.+ VËt kÝnh cña m¸y ¶nh lµ TK g×?+ ¶nh trªn phim trong m¸y ¶nh cã ®Æc ®iÓm g×?+ Gi¶i C6 SGK-127.

189

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký2. Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu cÊu t¹o cña m¾t:- Tõng HS ®äc môc 1 PhÇn I SGK vÒ cÊu t¹o cña m¾t vµ Tr¶ lêi c©u hái cña GV .- So s¸nh vÒ cÊu t¹o cña m¾t vµ m¸y ¶nh. Tõng HS Tr¶ lêi c©u hái C1 Sgk

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái ®Ó KiÓm tra kh¶ n¨ng ®äc hiÓu:- Tªn hai bé phËn quan träng nhÊt cña m¾t lµ g×?- Bé phËn nµo cña m¾t lµ TKHT? Tiªu cù cña nã cã thÓ thay ®æi ®îc kh«ng, b»ng çch nµo?- ¶nh cña vËt mµ m¾t nh×n thÊy hiÖn ë ®©u?

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái C1

I. CÊu t¹o cña m¾t:1. CÊu t¹o:+ Thñy tinh thÓ: Lµ mét TKHT b»ng chÊt trong suèt, mÒm. Nã cã thÓ thay ®æi tiªu cù b»ng çch phång lªn hoÆc dÑt xuèng nhê sù co bãp cña c¬ vßng( C¬ thÓ mi).+ Mµng líi: Lµ mét mµng ë ®¸y m¾t, t¹i ®ã ¶nh cña vËt mµ ta nh×n thÊy sÏ hiÖn lªn râ nÐt.2. So s¸nh m¾t vµ m¸y ¶nh:+ ThÓ thñy tinh ®ãng vai trß lµ vËt kÝnh trong m¸y ¶nh.+ Phim trong m¸y ¶nh ®ãng vai trß nh mµng líi trong con m¾t.

190


3. Ho¹t ®éng 3: t×m hiÓu vÒ sù ®iÒu tiÕt cña m¾t:- §äc phÇn II Sgk- Thùc hiÖn C2 Sgk: Dùng ¶nh cña cïng mét vËt t¹o bëi thÓ thñy tinh khi vËt ë xa vµ khi vËt ë gÇn. Tõ ®ã rót ra NX vÒ kÝch thíc cña ¶nh trªn mµng líi vµ tiªu cù cña thÓ thñy tinh trong hai trêng hîp khi vËt ë xa vµ khi vËt ë gÇn

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái:- M¾t ph¶i thùc hiÖn qu¸ tr×nh g× míi nh×n râ çc vËt?- Trong qu¸ tr×nh nµy, cã sù thay ®æi g× ë thÓ thñy tinh?+ HDHS dùng ¶nh cña vËt t¹o bëi thÓ thñy tinh khi vËt ë xa, khi vËt ë gÇn:- §Ò nghÞ HS c¨n cø vµo tia qua O ®Ó rót ra NX vÒ kÝch thíc cña ¶nh trªn mµng líi khi m¸t nh×n cïng mét vËt ë gÇn vµ ë xa m¾t.- C¨n cø vµo tia // ®Ó rót ra NX vÒ tiªu cù cña thÓ thñy tinh

II. Sù ®iÒu tiÕt:+ §Ó nh×n râ vËt th× ¶nh cña vËt ®ã ph¶i hiÖn râ nÐt trªn mµng líi. Lóc ®ã c¬ vßng ®ì thÓ thñy tinh co gi·n lµm thay ®æi tiªu cù cña thÓ thñy tinh sao cho ¶nh hiÖn râ nÐt trªn mµng líi. Qu¸ tr×nh ®ã gäi lµ sù ®iÒu tiÕt cña m¾t.- Sù ®iÒu tiÕt cñ m¾t s¶y ra hoµn toµn tù nhiªn.+ NhËn xÐt:- Khi vËt cµng xa thÊu kÝnh HT th× ¶nh cña vËt nµm cµng gÇn tiªu ®iÓm cña thÊu kÝnh.- Khi nh×n çc vËt ë xa thÓ thñy tinh cã tiªu cù dµi.- Khi nh×n çc vËt ë gÇn thÓ thñy tinh cã tiªu cù ng¾n.

191

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký4. Ho¹t ®éng 4: T×m hiÓu ®iÓm cùc cËn vµ ®iÓm cù viÔn:

+ §äc th«ng tin vÒ ®iÓm cùc viÔn. Tr¶ lêi c©u hái cña GV vµ lµm C3 Sgk-

+ §äc th«ng tin vÒ ®iÓm cùc cËn. Tr¶ lêi c©u hái cña GV vµ lµm C4 Sgk-

+ KiÓm tra sù hiÓu biÕt cña HS vÒ ®iÓm cù viÔn:- §iÓm cùc viÔn lµ ®iÓm nµo?- §iÓm cùc viÔn cña m¾t tèt n»m ë ®©u?- M¾t cã tr¹ng th¸i nh thÕ nµo khi nh×n mét vËt ë §iÓm cùc viÔn?- Kho¶ng çch tõ m¾t ®Õn §iÓm cùc viÔn ®îc gäi lµ g×?+ KiÓm tra sù hiÓu biÕt cña HS vÒ ®iÓm cùc cËn:- §iÓm cùc cËn lµ ®iÓm nµo?- M¾t cã tr¹ng th¸i nh thÕ nµo khi nh×n mét vËt ë §iÓm cùc cËn?-Kho¶ng çch tõ m¾t ®Õn §iÓm cùc cËn ®îc gäi lµ g×?

III. §iÓm cù cËn vµ ®iÓm cù viÔn:1. §iÓm cù viÔn:- §iÓm xa m¾t nhÊt mµ khi cã vËt ë ®ã m¾t kh«ng ®iÒu tiÕt cã thÓ nh×n râ ®îc gäi lµ ®iÓm cùc viÔn: CV.- Kho¶ng çch tõ m¾t ®Õn ®iÓm cù viÔn: Kho¶ng cùc viÔn.- Ngêi cã m¾t tèt cã thÓ nh×n râ çc vËt ë rÊt xa. Khi nh×n çc vËt ë xa m¾t kh«ng ph¶i ®iÒu tiÕt, nªn nh×n rÊt tho¶i m¸i.2. §iÓm cù cËn:- §iÓm gÇn m¾t nhÊt mµ khi cã vËt ë ®ã m¾t cã thÓ nh×n râ ®îc gäi lµ ®iÓm cùc cËn: CC.- Kho¶ng çch tõ m¾t ®Õn ®iÓm cùc cËn: Kho¶ng cùc cËn.- Çch x¸c ®Þnh ®iÓm cùc cËn:

5. Ho¹t ®éng 5:+ VËn dông - Cñng cè:Tr¶ lêi c©u hái C5; C6 Sgk-130.+ VÒ nhµ:+ ¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT.- ChuÈn bÞ tiÕt 55

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái C5; C6 Sgk-130.+ HDHS häc tËp ë nhµ:- ¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT.- ChuÈn bÞ tiÕt 55: M¾t cËn thÞ vµ m¾t l·o

IV. VËn dông:C5 SGK-130:C6 SGK-130:

192


TiÕt 55: M¾t cËn thÞ vµ m¾t l·oA. Môc tiªu:

- Nªu ®îc ®Æc ®iÓm chÝnh cña m¾t cËn lµ kh«ng nh×n ®îc çc vËt ë xa

m¾t vµ çch kh¾c phôc tËt cËn thÞ lµ ph¶i ®eo kÝnh ph©n k×. Nªu ®îc

®Æc ®iÓm chÝnh cña m¾t l·o lµ kh«ng nh×n ®îc çc vËt ë gÇn m¾t vµ

çch kh¾c phôc tËt cËn thÞ lµ ph¶i ®eo kÝnh héi tô. Gi¶i thÝch ®îc çch

kh¾c phôc tËt cËn thÞ vµ tËt m¾t l·o. BiÕt çch thö m¾t b»ng thö thÞ lùc

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn-1 KÝnh cËn; 1 kÝnh l·o- Çch dùng ¶nh cña vËt qua TKHT; TKPK


193

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ KýHo¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng

1. Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò - §Æt vÊn ®Ò bµi míi:

+ Nªu cÊu t¹o cña m¾t so s¸nh víi m¸y ¶nh?+ Nªu KN ®iÓm CC; ®iÓm CV

2. Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu m¾t cËn:+ Tõng HS lµm C1, C2, C3.- Tham gia th¶o luËn nhãm çc c©u tr¶ lêi.

+ Tõng HS tr¶ lêi C4 Sgk- Tr¶ lêi c©u hái cña GV

+ Nªu KÕt luËn vÒ biÓu hiÖn cña m¾t cËn vµ lo¹i kÝnh ph¶i ®eo ®Ó kh¾c phôc tËt cËn thÞ

+ §Ò nghÞ HS- VËn dông nh÷ng hiÓu biÕt ®· cã trong cuéc sèng tr¶ lêi C1 Sgk.- VËn dông kÕt qu¶ C1 vµ çc kiÕn thøc ®· cã vÒ ®iÓm cù viÔn ®Ó tr¶ lêi C2 Sgk- VËn dông kiÕn thøc vÒ nhËn d¹ng thÊu kÝnh ph©n kú ®Ó lµm C3+ VÏ m¾t cho vÞ trÝ ®iÓm CV vÏ vËt AB ®îc ®Æt xa m¾t h¬n ®iÓm cùc viÔn. Nªu c©u hái: M¾t cã nh×n râ vËt AB kh«ng? V× sao?+ VÏ thªm kÝnh cËnlµ TKPK cã tiªu ®iÓm F CV. Nªu c©u hái: M¾t cã nh×n râ ¶nh A'B' cña AB kh«ng? V× sao?. M¾t nh×n thÊy ¶nh nµy lín h¬n hau nhá h¬n vËt?+ HDHS nªu kÕt luËn:- Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái:M¾t cËn kh«ng nh×n râ çc vËt ë xa hay ë gÇn? KÝnh cËn lµ TK lo¹i g×? KÝnh phï hîp cã tiªu ®iÓm F n»m ë ®iÓm nµo cña m¾t?

I. M¾t cËn:1. Nh÷ng biÓu hiÖn cña m¾t cËn:- Khi ®äc s¸ch ph¶i dÆt s¸nh gÇn m¾t h¬n b×nh thêng.- Ngåi díi líp, nh×n ch÷ viÕt tren b¶ng thÊy mê- Ngåi trong líp kh«ng nh×n râ çc vËt ë ngoµi s©n trêng.+ M¾t cËn kh«ng nh×n râ çc vËt ë xa m¾t. §iÓm cùc viÔn cña m¾t gÇn m¾t h¬n b×nh thêng.2. Çch kh¾c phôc:+ §eo kÝnh: §ã lµ TKPK.+ T¸c dông cña kÝnh cËn:- Khi kh«ng ®eo kÝnh: diÓm cùc viÔn cña m¾t ë CV m¾t kh«ng nh×n râ vËt AB.+ Khi ®eo kÝnh, ¶nh A'B' hiÖn lªn trong kho¶ng OCV v× kÝnh cËn lµ TKPK.+ KÕt luËn:- KÝnh cËn lµ TKPK. Ngêi cËn thÞ ph¶i ®eo kÝnh ®Ó cã thÓ nh×n râ çc vËt ë xa m¾t. KÝnh cËn thÝch hîp lµ kÝnh cã F trïng víi ®iÓm CV cña m¾t

194


3. Ho¹t ®éng 3: T×m hiÓu m¾t l·o:+ §äc môc 1 phÇn II Sgk ®Ó t×m hiÓu ®Æc ®iÓm cña m¾t l·o

+ Tr¶ lêi C5 Sgk

+ Tr¶ lëi C6 Sgk

+ Nªu KÕt luËn vÒ biÓu hiÖn cña m¾t l·o vµ lo¹i kÝnh ph¶i ®eo ®Ó kh¾c phôc tËt m¾t l·o

+ Nªu c©u hái KT viÖc ®äc hiÓu cña HS:- M¾t l·o nh×n râ çc vËt ë xa hay ë gÇn m¾t?- So víi m¾t b×nh thêng th× ®iÓm cùc cËn cña m¾t l·o ë xa hay ë gÇn m¾t?+ §Ò nghÞ HS:- VËn dông çch nhËn d¹ng TKHT vµ TKPK ®Ò nhËn d¹ng kÝnh l·o.- Quan s¸t ¶nh cña dßng ch÷ t¹o bëi TK khi ®Æt TK s¸t dßng ch÷ råi dÞch chuyÓn xa dÇn: NÕu ¶nh nµy to dÇn ®ã lµ TKHT, nÕu ¶nh nhá dÇn th× ®ã lµ TKPK.+ Yªu cÇu HS vÏ m¾t, cho vÞ trÝ ®iÓm CC vÏ vËt AB ®îc ®Æt gÇm m¾t h¬n so víi ®iÓm Cc. Nªu c©u hái: M¾t cã nh×n râ vËt AB kh«ng? V× sao?+ Yªu cÇu HS vÏ thªm kÝnh l·o (lµ TKHT) ®Æt s¸t m¾t. VÏ ¶nh A'B' cña AB t¹o bëi TKHT. Nªu c©u hái: M¾t nh×n râ ¶nh A'B' cña AB kh«ng? V× sao? M¾t nh×n thÊy ¶nh nµy lín h¬n hay nhá h¬n vËt?- KÝnh l·o lµ thÊu kÝnh lo¹i g×?+ HDHS nªu KÕt luËn :- M¾t kl·o kh«ng nh×n râ nh÷ng vËt ë xa hay ë gÇn m¾t?- KÝnh l·o lµ thÊu kÝnh lo¹i g×?

II. M¾t l·o:1. Nh÷ng biÓu hiÖn cña m¾t l·o:- M¾t l·o lµ m¾t cña ngêi giµ, kh¶ n¨ng ®iÒu tiÕt c¶u m¾t kÐm.- M¾t l·o nh×n râ nh÷ng vËt ë xa, nhng kh«ng nh×n râ çc vËt ë gÇn.- §iÓm cùc cËn cña m¾t l·o xa h¬n b×nh thêng2. Çch kh¾c phôc tËt m¾t l·o:+ §eo kÝnh l·o: Lµ mét TKHT.+ T¸c dông cña kÝnh l·o:- Khi kh«ng ®eo kÝnh l·o, ®iÓm CC ë qu¸ xa m¾t. M¾t kh«ng nh×n râ vËt AB.- Khi ®eo kÝnh l·o ¶nh A'B' cña AB hiÖn lªn trong trong kho¶ng nh×n râ cña m¾t.

+ KÕt luËn: - KÝnh l·o lµ mét TKHT. M¾t l·o ®eo kÝnh l·o ®Ó cãa thÓ nh×n râ çc vËt ë gÇn m¾t nhb×nh thêng.

195


4. Ho¹t ®éng 4: + VËn dông - Cñng cè: - Nªu biÓu hiÖn cña m¾t cËn vµ lo¹i kÝnh ph¶i ®eo ®Ó kh¾c phôc tËt cËn thÞ- Nªu biÓu hiÖn cña m¾t l·o vµ lo¹i kÝnh ph¶i ®eo ®Ó kh¾c phôc tËt m¾t l·o- Tr¶ lêi c©u hái C7 Sgk- Tr¶ lêi c©u hái C8 Sgk+VÒ nhµ:¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT.- ChuÈn bÞ tiÕt 56

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái:- Nªu biÓu hiÖn cña m¾t cËn vµ lo¹i kÝnh ph¶i ®eo ®Ó kh¾c phôc tËt cËn thÞ- Nªu biÓu hiÖn cña m¾t l·o vµ lo¹i kÝnh ph¶i ®eo ®Ó kh¾c phôc tËt m¾t l·o

+ Yªu cÇu HS lµm C 7; C8 Sgk-132

Híng dÉn vÒ nhµ:+ ¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT.- ChuÈn bÞ tiÕt 56: KÝnh lóp

III. VËn dông:C7 Sgk-132:

C8 Sgk-132:

196


TiÕt 56: KÝnh lópA. Môc tiªu:

- Tr¶ lêi ®îc c©u hái: KÝnh lóp dïng ®Ó lµm g×?. Nªu ®îc ®Æc ®iÓm cña

kÝnh lóp ( kÝnh lóp lµ thÊu kÝnh héi tô cã tiªu cù ng¾n).

- Nªu ®îc ý nghÜa cña sè béi gi¸c cña kÝnh lóp

- Sö dông ®îc kÝnh lóp ®Ó quan s¸t mét vËt nhá.

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn-3 kÝnh lóp cã sè bäi g¸c ®· biÕt.; 3Thíc nhá; 3VËt nhá


Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng1. Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò - §Æt vÊn ®Ò bµi míi:- Nªu çch vÏ ¶nh c¶u mét vËt qua TKHT.- NÕu ®Æt vËt trong kho¶ng tiªu cù cña TKHT th× ¶nh thu ®-îc cã ®Æc ®iÓm

+ Nªu çch vÏ ¶nh c¶u mét vËt qua TKHT. NÕu ®Æt vËt trong kho¶ng tiªu cù cña TKHT th× ¶nh thu ®îc cã ®Æc ®iÓm g×?

197


2. Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu cÊu t¹o vµ ®Æc ®iÓm cña kÝnh lóp:+ Quan s¸t çc kÝnh lóp ®· ®îc trang bÞ- NhËn biÕt kÝnh lóp lµ TKHT+ §äc môc 1 phµn I Sgk t×m hiÓu çc th«ng tin vÒ tiªu cù vµ sè béi gi¸c cña kÝnh lóp.+ VËn dông çc hiÓu biÕt ®Ó thùc hiÖn C1, C2 Sgk+ Rót ra kÕt luËn vÒ c«ng thøc vµ ý nghÜa cña sè béi gi¸c cña kÝnh lóp

+ Yªu cÇu HS nªu çch nhËn biÕt kÝnh lóp lµ TKHT.+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái:- KÝnh lóp lµ TKHT cã tiªu cù nh thÕ nµo ?- Dïng kÝnh lóp ®Ó lµm g×?- Sè béi gi¸c cña kÝnh lóp ®îc kÝ hiÖu nh thÕ nµo ? vµ liÖn hÖ víi tiªu cù f cña kÝnh nh thÕ nµo ?+ HD nhãm HS dïng kÝnh lóp quan s¸t çc vËt nhá. §Ò nghÞ ®aij diÖn nhãm x¾p xÕp çc kÝnh lóp cã tiªu cù tõ nhá ®Õn lín. ®èi chiÕu víi sè béi gi¸c cña çc kÝnh?+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái C1, C2 Sgk-133.+ Yªu cÇu HS Rót ra kÕt luËn vÒ c«ng thøc vµ ý nghÜa cña sè béi gi¸c cña kÝnh lóp

I. KÝnh lóp lµ g×? 1. KÝnh lóp:- Lµ mét TKHT cã tiªu cù ng¾n. Dïng ®Ó qaun s¸t çc vËt nhá.- Mçi kÝnh lóp cã Sè béi gi¸c: GKÝnh lóp cã sè béi gi¸c cµng lín th× khi quan s¸t çc vËt sÏ thÊy ¶nh cµng lín.- Mèi quan hÖ gi÷a G vµ f: G = 2. VËn dông:+ Dïng kÝnh lóp quan s¸t çc vËt- TÝnh tiªu cù cña kÝnh lóp: f = + NhËn xÐt: - LÝnh lóp cã sè béi gi¸c cµng lín th× cã tiªu cù cµng nhá.- Sè béi gi¸c cña kÝnh lóp lµ 1,5x. VËy tiªu cù dµi nhÊt cña kÝnh lóp lµ: f =

=3. KÕt luËn:Sgk-133.

198


3. Ho¹t ®éng 3: T×m hiÓu çch quan s¸t mét vËt nhá qua kÝnh lóp:+ Quan s¸t çc vËt nhá qua mét kÝnh lóp cã tiªu cù ®· biÕt ®Ó:- §o kho¶ng çch tõ vËt ®Õn kÝnh vµ so s¸nh kho¶ng çch nµy víi tiªu cù cña kÝnh.- VÏ ¶nh cña vËt qua kÝnh lóp.+ Tr¶ lêi C3 C4 Sgk-134+ Rót ra KÕt luËn vÒ vÞ trÝ ®Æt vËt cÇn quan s¸t b»ng kÝnh lóp vµ ®Æc ®iÓm cña ¶nh t¹o bëi kÝnh lóp khi ®ã

+ HD HS quan s¸t vËt nhá qua kÝnh lóp. §o kho¶ng çch tõ vËt ®Õn kÝnh vµ so s¸nh kho¶ng çch nµy víi tiªu cù cña kÝnh. VÏ ¶nh cña vËt qua kÝnh lóp.+ Tõ kÕt qu¶ trªn Yªu cÇu HS vÏ ¶nh cña ¶nh qua kÝnh lóp.- VËt ®Æt trong kho¶ng tiªu cù.- Dïng hai tia s¸ng ®Æc biÖt+ Yªu cÇu HS tr¶ lêi C3 C4 sgk-134+ Yªu cÇu HS Rót ra KÕt luËn vÒ vÞ trÝ ®Æt vËt cÇn quan s¸t b»ng kÝnh lóp vµ ®Æc ®iÓm cña ¶nh t¹o bëi kÝnh lóp khi ®ã

II. Çch quan s¸t mét vËt nhá qua kÝnh lóp:1. Quan s¸t:- Qua kÝnh lóp quan s¸t mét vËt. - §o kho¶ng çch tõ vËt ®Ðn kÝnh

d = - So s¸nh víi f cña kÝnh.

d f- VÏ ¶nh cña vËt qua kÝnh lóp.

+ NhËn xÐt:- Qua kÝnh sÏ cã ¶nh ¶o, lín h¬n vËt- VËy ph¶i ®Æt vËt trong kho¶ng tiªu cù tríc kÝnh.2. KÕt luËn:- Khi quan s¸t vËt nhá qua kÝnh lóp, ta ph¶i ®Æt vËt trong kho¶ng tiªu cù cña kÝnh sao cho thu ®îc ¶nh ¶o lín h¬n vËt. - M¾t nh×n thÊy ¶nh ¶o ®ã.

199

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký4. Ho¹t ®éng 4: + VËn dông - Cñng cè:- Tr¶ lêi c©u hái cña GV- Nªu phÇn ghi nhí:- §äc phÇn cã thÓ em cha biÕt.- Tr¶ lêi c©u hái C5 Sgk:+ Sö sông kÝnh lóp khi: Quan s¸t çc vËt nhá: Söa ch÷a ®ång hå; Thî kim hoµn; §äc çc dßng ch÷ nhá; Quan s¸t çc ®éng vËt nhá: KiÕn; Quan s¸t thùc vËt: l¸ c©y, rÔ c©y...- Tr¶ lêi c©u hái C6 Sgk+ VÒ nhµ:¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT.- ChuÈn bÞ tiÕt 57

+ Nªu c©u hái cñng cè bµi häc. Yªu cÇu HS tr¶ lêi:- KÝnh lóp lµ TK lo¹i g×? Cã tiªu cù nh thÕ nµo? Dïng ®Ó lµm g×?- §Ó quan s¸t mét vËt qua kÝnh lóp th× vËt ph¶i ®îc ®Æt nh thÕ nµo so víi kÝnh?- Nªu ®Æc ®iÓm cña ¶nh quan s¸t ®îc qua kÝnh lóp?- Sè béi gi¸c cña kÝnh lóp cã ®Æc ®iÓm g×?+ Yªu cÇu HS tr¶t lêi C5, C6 Sgk -134Híng dÉn vÒ nhµ:¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT.- ChuÈn bÞ tiÕt 57: Bµi tËp quang h×nh

III. VËn dông:C5 Sgk-134:+ Sö sông kÝnh lóp khi:- Quan s¸t çc vËt nhá: Söa ch÷a ®ång hå; Thî kim hoµn- §äc çc dßng ch÷ nhá.- Quan s¸t çc ®éng vËt nhá: KiÕn..- Quan s¸t thùc vËt: l¸ c©y, rÔ c©y...C6 Sgk-134:

TiÕt 57: Bµi tËp quang h×nh häcA. Môc tiªu:

- VËn dông kiÕn thøc ®Ó gi¶i ®îc çc bµi tËp ®Þnh tÝnh vµ ®Þnh lîng vÒ

hiÖn tîng vÒ hiÖn tîng khóc x¹ ¸nh s¸ng , vÒ thÊu kÝnh vµ vÒ çc dông cô

quang häc ®¬n gi¶n (m¸y ¶nh, con m¾t, kÝnh cËn, kÝnh l·o, kÝnh lóp).

- Thùc hiÖn ®îc ®óng çc phÐp tÝnh vÒ h×nh quang häc.

- Gi¶i thÝch ®îc mét sè hiÖn tîng vµ mét sè øng dông vÒ quang h×nh häc

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn-¤n tËp tõ bµi 40-bµi 50 -Dông cô minh häa cho

200

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Kýbµi tËp 1 Sgk-135


Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng1. Ho¹t ®éng 1: §Æt vÊn ®Ò bµi míi:

+ ThÕ nµo lµ hiÖn tîng khóc x¹ ¸nh s¸ng?+ Nªu ®Æc ®iÓm cña TKHT; TKPK+ Çch vÏ ¶nh cña mét vËt qua TK

201


2. Ho¹t ®éng 2: Gi¶i BT1 Sgk- 135 :+ Tr¶ lêi c©u hái cña GV:- Tr¶ lêi c©u tr¾c nghiÖm: HiÖn tîng KXAS lµ hiÖn tîng tia s¸ng bÞ gÉy khóc khi truyÒn tõ mt trong suèt nµy sang mt trong suèt kh¸c. - Khi tia s¸ng truyÒn tõ níc sang kk gãc khóc x¹ lín h¬n gãc tíi.- Tríc khi ®æ níc m¾t kh«ng nh×n thÊy t©m O cña ®¸y b×nh. Khi ®æ níc vµo b×nh nh×n thÊy t©m O v× tia s¸ng xuÊt ph¸t tõ O bÞ gÉy khóc khi ra ngoµi kh«ng khÝ truyÒn ®Õn m¾t theo ph¬ng nh×n cña m¾t lóc ®Çu.+ §äc ®Ò bµi ghi nhí nh÷ng dù kiÖn ®· cho vµ çc yªu cÇu cña ®Ò bµi.+ TiÕn hµnh gi¶i BT nh HD Sgk-135.

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái:- HiÖn tîng khóc x¹ ¸nh s¸ng lµ g×? [BT Tr¾c nghiÖm: (B)]- Khi tia s¸ng truyÒn tõ n-íc sang kh«ng khÝ tia khóc x¹ cã ®Æc ®iÓm g×?+ Yªu cÇu HS nghiªn cøu BT 1 Sgk -135: Tr¶ lêi c©u hái:- Tríc khi ®æ níc m¾t cã nh×n thÊy t©m O cña ®¸y b×nh kh«ng?- T¹i sao khi ®æ níc vµo b×nh m¾t l¹i nh×n thÊy t©m O?.+ HDHS tiÕn hµnh TN+ HDHS TiÕn hµnh gi¶i BT nh HD Sgk-135.- Khi vÏ h×nh lu ý tØ lÖ: §¸y b×nh BC = 20cm; Thµnh b×nh AB=8cmMùc níc ®æ vµo b×nh BP = AB.- Lµm thÕ nµo ®Ó vÏ ®îc ®êng truyÒn ¸nh s¸ng tê O ®Õn m¾t? (¸nh s¸ng Tõ O truyÒn ®Õn mÆt ph©n çch gi÷a hai mt, sau ®ã cã 1 tia tia IM, v× vËy I lµ ®iÓm tíi.)+ Gi¶i thÝch t¹i sao ®êng truyÒn ¸nh s¸ng l¹i gÉy khóc t¹i O?

1. Bµi tËp 1: VÒ hiÖn tîng khóc x¹ ¸nh s¸ng:+ ThÝ nghiÖm:- Dông cô: B×nh h×nh trô: §êng kÝnh ®¸y 20cm; ChiÒu cao 8 cm- TiÕn hµnh: §Æt m¾t sao cho thµnh b×nh che khuÊt hÕt ®¸y b×nh. §æ níc kho¶ng 3/4 b×nh nh×n thÊy t©m O cña ®¸y b×nh.+ Gi¶i thÝch: Tríc khi ®æ níc m¾t kh«ng nh×n thÊy t©m O cña ®¸y b×nh v× ¸nh s¸ng tõ O bÞ thµnh b×nh che khuÊt. Khi ®æ níc vµo b×nh nh×n thÊy t©m O v× tia s¸ng xuÊt ph¸t tõ O bÞ gÉy khóc khi ra ngoµi kh«ng khÝ truyÒn ®Õn m¾t theo ph¬ng nh×n cña m¾t lóc ®Çu.+ VÏ tia s¸ng:

202


3. Ho¹t ®éng 3: Gi¶i BT2 Sgk-135:+ Tr¶ lêi c©u hái cña GV:- Tr¶ lêi c©u tr¾c nghiÖm: V× vËt AB n»m ngoµi kho¶ng tiªu cù 2f> d> f nªn ¶nh A'B' lµ ¶nh thËt, ngîc chiÒu víi vËt vµ lín h¬n vËt(C).+1 HS gi¶i BT 2; Çc nhãm th¶o luËn gi¶i BT2 ra giÊy.

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái:- VËt AB ®Æt tríc mét TKHT cã tiªu cù f = 12cm; 2f > d > f nªn ¶nh A'B' lµ ¶nh thËt, ngîc chiÒu víi vËt vµ lín h¬n vËt (C).+ Yªu cÇu HS nghiªn cøu BT2 Sgk - Yªu cÇu 1HS gi¶i BT 2; Çc nhãm th¶o luËn gi¶i BT2 ra giÊy.- HDHS khi vÏ h×nh cÇn chän tØ lÖ thÝch hîp: d = 16cm; f =12cm (4 3); §é cao cña vËt AB: h Z++ TÝnh to¸n:

OA'B' OAB=>

OIF' A'B'F' =>

tõ (1) Vµ (2) =>

<=> OA' = 48cm hay OA' = 3 OA=> A'B' = 3 AB.

2. Bµi tËp 2: vÒ viÖc dùng ¶nh cña mét vËt qua thÊu kÝnh héi tô:d = 16cmf =12cmTØ lÖ: 1 4cm.a. VÏ ¶nh A'B':- Dïng hai tia s¸ng ®Æc biÖt (tia qua O, tia // trôc chÝnh) vÏ ¶nh B' cña B qua TKHT.- Dùng B'A' t¹i A'. A'B' lµ ¶nh cña AB b. §o ®¹c:AB = h=.......A'B' = h' =.........+ LËp tØ sè: ..........+ TÝnh to¸n:VËy ¶nh cao gÊp 3 lÇn vËt

203

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký4. Ho¹t ®éng 4: Gi¶i BT3 Sgk - 136:+ §äc ®Ò bµi ghi nhí nh÷ng dù kiÖn ®· cho vµ çc yªu cÇu cña ®Ò bµi.+ TiÕn hµnh gi¶i BT nh HD Sgk-136.+ Tr¶ lêi c©u hái cña GV:

+ Nªu çc c©u hái gîi ý:- BiÓu hiÖn c¬ b¶n cña m¾t cËn lµ g×- M¾t kh«ng cËn vµ m¾t cËn th× m¾t nµo nh×n ®îc xa h¬n?- M¾t cËn nÆng h¬n th× nh×n ®îc çc vËt ë xa h¬n hay gÇn h¬n? Tõ ®ã suy ra Hßa vµ B×nh, ai cËn nÆng h¬n?- Kh¾c phôc tËt cËn thÞ b»ng çch nµo?- KÝnh thÝch hîp lµ kÝnh cã ®Æc ®iÓm g×?

3. Bµi tËp 3: VÒ tËt cËn thÞCVH = 40cm; CVB = 60 cma. Ta cã M¾t cËn th× ®iÓm CV gÇn h¬n b×nh thêng. M¾t cËn nÆng h¬n th× nh×n ®îc çc vËt ë gÇn h¬n, CVH < CVB vËy Hßa cËn h¬n B×nh.b. Çch kh¾c phôc:- §eo thÊu kÝnh ph©n kú ®Ó t¹o ¶nh cña vËt gÇn m¾t (Trong kho¶ng tiªu cù). KÝnh thÝch hîp lµ kÝnh cã F CVVËy kÝnh cña Hßa cã tiªu cù:fH = 40cm. KÝnh cña B×nh cã tiªu cù: fB = 60cm

5. Ho¹t ®éng 5:Cñng cè:Nªu çc d¹ng bµi tËp quang h×nh häc:- BT vÒ hiÖn tîng KXAS- BT vÒ TKHT, TKPK- BT vÒ m¸y ¶nh; M¾t- VÒ tËt cËn thÞ vµ m¾t l·o- Bµi tËp vÒ kÝnh lóp+ VÒ nhµ: Gi¶i çc BT 51.1;51.2 SBT

+ Nªu çc d¹ng bµi tËp quang h×nh häc:+ ¸p dông gi¶i çc BT 51.1;51.2 SBT

+ HDHS chuÈn bÞ tiÕt 58: ¸nh s¸ng tr¾ng vµ ¸nh s¸ng mÇu

+ Çc d¹ng bµi tËp quang h×nh:- Bµi tËp vÒ hiÖn tîng KXAS- Bµi tËp vÒ TKHT, TKPK- Bµi tËp vÒ m¸y ¶nh; M¾t- Bµi tËp vÒ tËt cËn thÞ vµ m¾t l·o- Bµi tËp vÒ kÝnh lóp

TiÕt 58: ¸nh s¸ng tr¾ng vµ ¸nh s¸ng mÇuA. Môc tiªu:

- Nªu ®îc vÝ dô vÒ viÖc t¹o ra ¸nh s¸ng tr¾ng vµ nguån ph¸t ¸nh s¸ng mµu.

- Nªu ®îc vÝ dô vÒ viÖc t¹o ra ¸nh s¸ng mÇu b»ng çc tÊm läc mÇu.

204

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký- Gi¶i thÝch ®îc sù t¹o ra ¸nh s¸ng mµu b»ng tÊm läc mÇu trong mét sè øng

dông thùc tÕ.

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn- Mét sè nguån ph¸t ra ¸nh s¸ng mµu: §Ìn LED, bót Laze. Mét sè ®Ìn ph¸t ra ¸nh s¸ng tr¾ng- Mét sè bé tÊm läc mµu- Mét bÓ nhá cã chøa níc mµu



205

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký1. Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò - §Æt vÊn ®Ò bµi míi:+ Tr¶ lêi c©u hái cña GV:- Nguån s¸ng lµ vËt tù nã ph¸t ra ¸nh s¸ng: MÆt trêi, ®Ìn cã d©y tãc ph¸t s¸ng, ®Ìn LED, ngän löa- VËt s¸ng gåm nguån s¸ng vµ nh÷ng vËt h¾t l¹i ¸nh s¸ng chiÕu vµo nã: MÆt tr¨ng, trang giÊy tr¾ng....

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái:- Nguån s¸ng lµ g×? VËt s¸ng lµ g×? Cho VD? NhËn xÐt

+ Cho HS quan s¸t mét sè nguån s¸ng: - §V§: Nh ta ®· biÕt: Nguån s¸ng lµ vËt tù nã ph¸t ra ¸nh s¸ng: MÆt trêi, ®Ìn cã d©y tãc ph¸t s¸ng, ®Ìn LED, ngän löa.... Nhng ¸nh s¸ng do chóng ph¸t ra cã gièng nhau kh«ng, nÕu kh¸c nhau th× kh¸c nhau ë ®iÓm nµo? Bµi h«m nay chóng ta ®îc nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy.

2. Ho¹t ®éng 2:T×m hiÓu çc nguån ph¸t ¸nh s¸ng tr¾ng, nguån ph¸t ¸nh s¸ng mµu:+ §äc tµi liÖu ®Ó cã KN vÒ çc nguån ph¸t ¸nh s¸ng tr¾ng vµ çc nguån ph¸t ¸nh s¸ng mµu.+ Xem çc TN minh häa ®Ó ®îc biÓu t-îng cÇn thiÕt vÒ ¸nh s¸ng tr¾ng vµ ¸nh s¸ng mµu

+ Giao nhiÖm vô cho HS: PhiÕu giao viÖc

+ HD HS ®äc tµi liÖu, quan s¸t TN.+ Lµm TN vÒ çc nguån ph¸t ¸nh s¸ng tr¾ng vµ çc nguån ph¸t ¸nh s¸ng mµu.

+ Yªu cÇu HS nªu çc VD vÒ nguån ph¸t ¸nh s¸ng tr¾ng vµ nguån ph¸t ra ¸nh s¸ng mµu?

I. nguån ph¸t ¸nh s¸ng tr¾ng, nguån ph¸t ¸nh s¸ng mµu:1. Çc nguån ph¸t ¸nh s¸ng tr¾ng:- MÆt trêi- Çc ®Ìn cã d©y tãc nãng s¸ng.2. Çc nguån ph¸t ¸nh s¸ng mµu:- Çc ®Ìn LED: Ph¸t ra ¸nh s¸ng mµu ®á, mµu vµng, mµu lôc.- Bót Laze: Thêng ph¸t ra ¸nh s¸ng mµu ®á.- Çc ®Ìn èng dïng trong qu¶ng ço.

206


3. Ho¹t ®éng 3:+ Lµm TN 1 vµ TN t¬ng tù.+ Dùa vµo KÕt qu¶ TN ®Ó tr¶ lêi C1 Sgk-137:+ ChiÕu ¸nh s¸ng tr¾ng qua tÊm läc mµu ta sÏ ®îc ¸nh s¸ng cã mµu cña tÊm läc+ ChiÕu ¸nh s¸ng mµu qua tÊm läc cïng mµu ta sÏ ®îc ¸nh s¸ng vÉn cã mµu ®ã.+ ChiÕu ¸nh s¸ng mµu qua tÊm läc kh¸c mµu ta sÏ kh«ng ®îc ¸nh s¸ng cã mµu ®ã n÷a.- VËy nÕu chiÕu ¸nh s¸ng tr¾ng hay ¸nh s¸ng mµu qua tÊm läc cïng mµu ta sÏ ®-îc ¸nh s¸ng cã mµu ®ã. ¸nh s¸ng mµu nµy khã truyÒn qua tÊm läc mµu kh¸c.- TÊm läc mµu nµo th× hÊp thô Ýt ¸nh s¸ng mµu ®ã, nhng hÊp thô nhiÒu ¸nh s¸ng cã mµu kh¸c.

+ §V§: Víi nguån s¸ng tr¾ng ta cã thÓ t¹o ra ®îc ¸nh s¸ng mµu hay kh«ng? §Ó tr¶ lêi c©u hái nµy ta cïng nghiªn cøu môc II:+ Tæ chøc cho HS lµm TN. §¸nh gi¸ c©u tr¶ lê cña HS.a. ChiÕu chïm s¸ng tr¾ng qua tÊm läc mµu ®á ta ®îc ¸nh s¸ng mµu ®áb. ChiÕu chïm s¸ng ®á qua tÊm läc mµu ®á ta ®îc ¸nh s¸ng mµu ®ác. ChiÕu chïm ¸nh s¸ng mµu ®á qua tÊm läc mµu xanh, ta kh«ng ®îc ¸nh s¸ng ®á mµ thÊy tèi

+ Tæ chøc hîp thøc hãa kÕt luËn:+ ChiÕu ¸nh s¸ng tr¾ng qua tÊm läc mµu ta sÏ ®îc ¸nh s¸ng cã mµu cña tÊm läc+ ChiÕu ¸nh s¸ng mµu qua tÊm läc cïng mµu ta sÏ ®îc ¸nh s¸ng vÉn cã mµu ®ã.+ ChiÕu ¸nh s¸ng mµu qua tÊm läc kh¸c mµu ta sÏ kh«ng ®îc ¸nh s¸ng cã mµu ®ã n÷a.- VËy nÕu chiÕu ¸nh s¸ng tr¾ng hay ¸nh s¸ng mµu qua tÊm läc cïng mµu ta sÏ ®îc ¸nh s¸ng cã mµu ®ã. ¸nh s¸ng mµu nµy khã truyÒn qua tÊm läc mµu kh¸c.- TÊm läc mµu nµo th× hÊp thô Ýt ¸nh s¸ng mµu ®ã, nhng hÊp thô nhiÒu

II. T¹o ra ¸nh s¸ng mµu b»ng tÊm läc mµu:+ TÊm läc mµu: TÊm kÝnh mµu; tÊm nhùa mµu; Mét líp níc mµu1. ThÝ nghiÖm:+ Quan s¸t ¸nh s¸ng phÝa sau tÊm läc mµu:a. ChiÕu chïm s¸ng tr¾ng qua tÊm läc mµu ®á ta ®îc ¸nh s¸ng mµu ®áb. ChiÕu chïm s¸ng ®á qua tÊm läc mµu ®á ta ®îc ¸nh s¸ng mµu ®ác. ChiÕu chïm ¸nh s¸ng mµu ®á qua tÊm läc mµu xanh, ta kh«ng ®îc ¸nh s¸ng ®á mµ thÊy tèi2. Çc thÝ nghiÖm t-¬ng tù:

3. KÕt luËn: Sgk-138.

4. Gi¶i thÝch çc thÝ nghiÖm trªn:Theo kÕt luËn trªn. §èi víi chïm s¸ng tr¾ng cã thÓ cã hai kh¶ n¨ng:- Chïm s¸ng tr¾ng rÔ bÞ nhuém mµu bëi çc tÊm läc mµu.- Chïm s¸ng tr¾ng cã chøa çc ¸nh s¸ng mµu, Çc tÊm läc mµu cho ¸nh s¸ng mµu ®ã ®i qua.+ TÊm läc mµu ®á kh«ng hÊp thô ¸nh s¸ng ®á, nªn chïm s¸ng ®á ®i qua ®îc tÊm läc mµu ®á.+ TÊm läc mµu xanh hÊp thô m¹nh çc ¸nh s¸ng kh«ng ph¶i lµ mµu xanh, nªn ¸nh s¸ng ®á khã ®i qua tÊm läc mµu xanh vµ ta thÊy kh«ng ®îc ¸nh 207


4. Ho¹t ®éng 4: + VËn dông:- Th¶o luËn nhãm: Tr¶ lêi C3; C4 vµ bµi tËp.

+ Cñng cè:- Nªu phÇn ghi nhí Sgk

+ Híng dÉn vÒ nhµ: Gi¶i çc BT:52.1; 52.2; 52.3 SBT.Nghiªn cøu T59

+ Tæ chøc cho HS th¶o luËn.NhËn xÐt, söa ch÷a çc c©u tr¶ lêi. Hîp thøc hãa çc kÕt luËn.+ Yªu cÇu HS nªu néi dung chÝnh cña bµi häc Sgk-138.

+ Giao viÖc ë nhµ:- T×m hiÓu çc nguån ph¸t ra ¸nh s¸ng tr¨ng, ¸nh s¸ng mµu. ¸p dông gi¶i çc BT:52.1; 52.2; 52.3 SBT.- Nghiªn cøu TiÕt 59

III. VËn dông:C3 Sgk-138: ¸nh s¸ng ®á, vµng ë çc ®Ìn sau vµ çc ®Ìn b¸o rÏ cña xe m¸y ®îc t¹o ra b»ng çch: ChiÕu ¸nh s¸ng tr¾ng qua çc tÊm läc mµu ®á, v¸ng

C4 Sgk-138: Mét bÓ níc nhá cã thµnh trong suèt bªn trong chøa níc pha mùc ®á (xanh......) cã thÓ dïng nh tÊm läc mµu

TiÕt 59: Sù ph©n tÝch ¸nh s¸ng tr¾ngA. Môc tiªu:

- Ph¸t biÓu ®îc kh¼ng ®Þnh: Trong chïm s¸ng tr¾ng cã chøa nhiÒu chïm

s¸ng mÇu kh¸c nhau.

- Tr×nh bµy vµ ph©n tÝch ®îc TN ph©n tÝch ¸nh s¸ng tr¾ng b»ng l¨ng kÝnh

®Ó rót ra kÕt luËn: Trong chïm s¸ng tr¾ng cã chøa nhiÒu chïm s¸ng mÇu.

- Tr×nh bµy vµ ph©n tÝch ®îc TN ph©n tÝch ¸nh s¸ng tr¾ng b»ng ®Üa CD .

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn-1 l¨ng kÝnh tam gi¸c ®Òu -1®Üa CD; 1 nguån s¸ng tr¾ng t¹o ra tÝa s¸ng hÑp; 1 bé tÊm läc mµu: §á, xanh, nöa ®á, nöa xanh



208

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký1. Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò:+ Cho VD vÒ çc nguån ph¸t ra ¸nh s¸ng tr¾ng; Çc nguån ph¸t ra ¸nh s¸ng mµu

+ Cho VD vÒ çc nguån ph¸t ra ¸nh s¸ng tr¾ng; Çc nguån ph¸t ra ¸nh s¸ng mµu

2. Ho¹t ®éng 2:+ §äc Sgk - tiÕn hµnh TN1+ HiÖn tîng: Quan s¸t thÊy mét d¶i nhiÒu mµu+ NhËn xÐt: D¶i mµu cã nhiÒu mµu n»m s¸t c¹nh nhau: ë bê nµy lµ mµu ®á råi ®Õn mµu da cam, vµng.. ë bê bªn kia lµ mµu tÝm.+ TiÕn hµnh TN2+ Tr¶ lêi c©u hái C2, C3, C4:- B¶n th©n l¨ng kÝnh lµ mét khèi trong suèt kh«ng mµu, nªn nã kh«ng thÓ ®ãng vai trß lµm tÊm läc mµu ®îc. NÕu l¨ng kÝnh cã t¸c dông nhuém mµu chuo chïm tia s¸ng th× t¹i sao chç nµy chØ nhuém mµu xanh, chç kia l¹i chØ mµu ®á. Trong khi ®ã çc vïng mµ çc tia s¸ng ®i qua trong l¨ng kÝnh cã tÝnh chÊt hoµn toµn nh nhau.

+ HDHS ®äc Sgk lµm TN 1:- Quan s¸t çch bã trÝ TN- Quan s¸t hiÖn tîng:- M« t¶ h×nh ¶nh quan s¸t ®îc :D¶i mµu cã nhiÒu mµu n»m s¸t c¹nh nhau: ë bê nµy lµ mµu ®á råi ®Õn mµu da cam, vµng.. ë bê bªn kia lµ mµu tÝm.+ HDHS tiÕn hµnh TN2:- §Æt l¨ng kÝnh sao cho c¹nh cña nã song song víi chïm s¸ng hÑp. §Æt m¾t sau l¨ng kÝnh; LÇn lît ®Æt çc tÊm läc mµu tríc l©ng kÝnh- Khi ch¾n khe s¸ng b»ng tÊm läc mµu ®á th× ta thÊy cã v¹ch mµu? (®á).- Khi ch¾n khe s¸ng b»ng tÊm läc mµu xanh th× ta thÊy cã v¹ch mµu? ( xanh).- Khi ch¾n khe s¸ng b»ng tÊm läc nöa mµu ®á, nöa mµu xanh th× ta thÊyhiÖn tîng g×? (cã 2 v¹ch: mµu ®á, mµu xanh n»m lÖch nhau).

I. Ph©n tÝch mét chïm ¸nh s¸ng tr¾ng b»ng l¨ng kÝnh:1. ThÝ nghiÖm 1:+ Dông cô: 1nguån s¸ng tr¾ng t¹o ra tia s¸ng hÑp; 1 l¨ng kÝnh+ TiÕn hµnh: §Æt l¨ng kÝnh sao cho c¹nh cña nã song song víi chïm s¸ng hÑp. §Æt m¾t sau l¨ng kÝnh+ HiÖn tîng: Quan s¸t thÊy mét d¶i nhiÒu mµu+ NhËn xÐt: 2. ThÝ nghiÖm 2:+ Dông cô: + TiÕn hµnh: + HiÖn tîng: + NhËn xÐt:- Nh vËy trong chïm s¸ng tr¾ng cã chøa çc ¸nh s¸ng mµu. L¨ng kÝnh cã TD t¸ch chïm s¸ng mµu ®ã ra, cho mçi chïm ®i theo mét ph¬ng vµo m¾t- TN1 lµ TN ph©n tÝch ¸nh s¸ng tr¾ng3. KÕt luËn: Sgk-140

209


3. Ho¹t ®éng 3: T×m hiÓu viÖc ph©n tÝch ¸nh s¸ng tr¾ng b»ng ®Üa CD:- TiÕn hµnh TN 3- Tr¶ lêi C5, C6 Sgk+ HiÖn tîng: Khi nh×n theo ph-¬ng nµy thÊy ¸nh s¸ng mµu nµy, nh×n theo ph¬ng kh¸c cã ¸nh s¸ng mµu kh¸c.+ NhËn xÐt: - ¸nh s¸ng chiÕu lªn ®Üa CD lµ ¸nh s¸ng tr¾ng- ¸nh s¸ng tõ ®Üa CD ®Õn mÊt ta tïy theo ph¬ng nh×n cã thÓ thÊy cã mµu nµy hay mµu kh¸c.- Tríc khi ®Õn ®Üa CD chóm s¸ng lµ chïm s¸ng tr¾ng. Sau khi ph¶n x¹ trªn mÆt ghi cña ®Üa CD ta thu ®îc nhiÒu chïm s¸ng mµu kh¸c nhau truyÒn theo çc ph¬ng kh¸c nhau. VËy TN víi ®Üa CD còng lµ TN ph©n tÝch ¸nh s¸ng tr¾ng+ Nªu KÕt luËn: Cã thÓ ph©n tÝch mét chïm s¸ng tr¾ng thµnh nh÷ng chïm s¸ng mµu b»ng çch cho nã ph¶n x¹ trªn mÆt ghi cña mét ®Üa CD

+ HDHS tiÕn hµnh TN 3 Sgk+ Giíi thiÖu t¸c dông ph©n tÝch ¸nh s¸ng cña mÆt ghi cña ®Üa CD vµ çch quan s¸t ¸nh s¸ng ®· ®îc ph©n tÝch + Yªu cÇu HS quan s¸t vµ Tr¶ lêi c©u hái C5, C6- ¸nh s¸ng chiÕu lªn ®Üa CD lµ ¸nh s¸ng g×? (tr¾ng)- ¸nh s¸ng tõ ®Üa CD ®Õn m¾t ta cã mµu g×? (tïy theo ph¬ng nh×n cã thÓ thÊy cã mµu nµy hay mµu kh¸c)- Tríc khi ®Õn ®Üa CD chóm s¸ng lµ chïm s¸ng g×? (tr¾ng). Sau khi ph¶n x¹ trªn mÆt ghi cña ®Üa CD ta thu ®îc g×? (nhiÒu chïm s¸ng mµu kh¸c nhau truyÒn theo çc ph¬ng kh¸c nhau). VËy TN víi ®Üa CD còng lµ TN ph©n tÝch ¸nh s¸ng tr¾ng

+ Tæ chøc hîp thøc hãa KÕt luËn:

II. Ph©n tÝch mét chïm ¸nh s¸ng tr¾ng b»ng sù ph¶n x¹ trªn ®Üa CD:1. ThÝ nghiÖm 3:+ Quan s¸t mÆt ghi cña ®Üa CD díi ¸nh s¸ng tr¾ng:+ HiÖn tîng: - Khi nh×n theo ph¬ng nµy thÊy ¸nh s¸ng mµu nµy, nh×n theo ph¬ng kh¸c cã ¸nh s¸ng mµu kh¸c.+ NhËn xÐt:- ¸nh s¸ng chiÕu lªn ®Üa CD lµ ¸nh s¸ng tr¾ng- ¸nh s¸ng tõ ®Üa CD ®Õn mÊt ta tïy theo ph-¬ng nh×n cã thÓ thÊy cã mµu nµy hay mµu kh¸c.- Tríc khi ®Õn ®Üa CD chóm s¸ng lµ chïm s¸ng tr¾ng. Sau khi ph¶n x¹ trªn mÆt ghi cña ®Üa CD ta thu ®îc nhiÒu chïm s¸ng mµu kh¸c nhau truyÒn theo çc ph¬ng kh¸c nhau. VËy TN víi ®Üa CD còng lµ TN ph©n tÝch ¸nh s¸ng tr¾ng

2. KÕt luËn: - Cã thÓ ph©n tÝch mét chïm s¸ng tr¾ng thµnh nh÷ng chïm s¸ng mµu b»ng çch cho nã ph¶n x¹ trªn mÆt ghi cña mét ®Üa CD

210

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký4. Ho¹t ®éng 4: + VËn dông - Cñng cè:- Tr¶ lêi c©u hái C7 Sgk- Tr¶ lêi c©u hái C8 Sgk+ VÒ nhµ:Gi¶i çc bµi tËp 53.1; 53.2 SBT. - ChuÈn bÞ TiÕt 60

+ Yªu cÇu HS ®äc môc III; PhÇn ghi nhí Sgk-141+ HDHS Tr¶ lêi c©u hái C7, C8 Sgk-141.+ HDHS häc tËp ë nhµ:- Gi¶i çc bµi tËp 53.1; 53.2 SBT. - ChuÈn bÞ TiÕt 60: Sù trén çc ¸nh s¸ng mµu

III. KÕt luËn chung: Cã thÓ ph©n tÝch mét chïm s¸ng tr¾ng thµnh nh÷ng chïm s¸ng mµu kh¸c nhau b»ng l¨ng kÝnh hoÆc çc tÊm läc mµu; §Üa CD

211


TiÕt 60: Sù trén çc ¸nh s¸ng mÇuA. Môc tiªu:

- Tr¶ lêi ®îc c©u hái: ThÕ nµo lµ chén hai hay nhiÒu ¸nh s¸ng mÇu víi nhau

- Tr×nh bµy vµ gi¶i thÝch ®îc TN trén çc ¸nh s¸ng mÇu. Dùa vµo sù quan

s¸t, cã thÓ m« t¶ ®îc mÇu cña ¸nh s¸ng mµ ta thu ®îc khi trén hai hay nhiÒu

¸nh s¸ng mÇu víi nhau.

- Tr¶ lêi ®îc c©u hái: Cã thÓ trén ®îc ¸nh s¸ng tr¾ng hay kh«ng; Cã thÓ trén

''¸nh s¸ng ®en'' hay kh«ng

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn-1 ®Ìn chiÕu cã 3 cña sæ vµ 2 g¬ng ph¼ng-1bé 3 tÊm läc mµu (®á, lôc, lam), -1 mµn ch¾n s¸ng ; 1 gi¸ quang häc; 1 mµn ¶nh


Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng1. Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò - §Æt vÊn ®Ò bµi míi:- Tr¶ lêi c©u hái cña GV

+ Nªu çch ph©n tÝch mét chïm s¸ng tr¾ng thµnh çc chïm ¸nh s¸ng mµu?+ Cã thÓ t¹o ra chïm s¸ng mµu b»ng çch nµo?

212


2. Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu vÒ sù trén çc ¸nh s¸ng mµu:+ §äc Sgk ®Ó t×m hiÓu KN vÒ sù tréng çc ¸nh s¸ng mµu+ Quan s¸t thiÕt bÞ dïng ®Ò trén çc ¸nh s¸ng mµu

+ HDHS ®äc Sgk; + Th«ng b¸o vÒ KN tréng çc ¸nh s¸ng mµu: Ta cã thÓ trén hai hay nhiÒu chïm s¸ng mµu víi nhau nÕu chiÕu çc chïm s¸ng ®ã vµo cïng mét chç trªn mét mµn ¶nh mµu tr¾ng. Mµu cña mµn ¶nh ë chç ®ã lµ mµu thu ®îc khi tréng çc chïm s¸ng mµu nãi trªn.+ HDHS quan s¸t thiÕt bÞ TN trén çc ¸nh s¸ng mµu: -Mét ®Ìn ph¸t ra s¸nh s¸ng tr¾ng.- 3 Cöa cµi çc tÊm läc.- 2 g¬ng ph¼ng - 1 gi¸ quang häc- 1 mµn ch¾n (mµn ¶nh mµu tr¾ng)

I. ThÕ nµo lµ trén çc ¸nh s¸ng mµu víi nhau:+ Ta cã thÓ trén hai hay nhiÒu chïm s¸ng mµu víi nhau nÕu chiÕu çc chïm s¸ng ®ã vµo cïng mét chç trªn mét mµn ¶nh mµu tr¾ng. Mµu cña mµn ¶nh ë chç ®ã lµ mµu thu ®îc khi tréng çc chïm s¸ng mµu nãi trªn.+ ThiÕt bÞ trén çc ¸nh s¸ng mµu:- Mét ®Ìn ph¸t ra s¸nh s¸ng tr¾ng.- 3 Cöa cµi çc tÊm läc.- 2 g¬ng ph¼ng - 1 gi¸ quang häc- 1 mµn ch¾n (mµn ¶nh mµu tr¾ng)

213

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký3. Ho¹t ®éng 3: T×m hiÓu sù trén 2 ¸nh s¸ng mµu víi nhau+ TiÕn hµnh TN 1- Trén ¸nh s¸ng mµu ®á víi ¸nh s¸ng mµu lôc thu ®îc ¸nh s¸ng mµu vµng- Trén ¸nh s¸ng mµu ®á víi ¸nh s¸ng mµu lam thu ®îc ¸nh s¸ng mµu hång nh¹t- Trén ¸nh s¸ng mµu lam víi ¸nh s¸ng mµu lôc thu ®îc ¸nh s¸ng mµu nân chuèi- Kh«ng cã çi gäi lµ "¸nh s¸ng mµu ®en". + NhËn xÐt: Bao giê trén hai ¸nh s¸ng mµu kh¸c nhau còng ra ¸nh s¸ng mµu kh¸c

+ Tæ chøc cho HS tiÕn hµnh TN1:+ HDHS quan s¸t hai chïm ¸ng trªn mµn: Khi chóng cha giao nhau; Khi chóng giao nhau.- NhËn xÐt vÒ mµu thu ®îc t¹i phÇn giao nhau gi÷a hai chïm s¸ng rót ra kÕt luËn:+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái C1:-Trén ¸nh s¸ng mµu ®á víi ¸nh s¸ng mµu lôc thu ®îc ¸nh s¸ng mµu? (vµng)- Trén ¸nh s¸ng mµu ®á víi ¸nh s¸ng mµu lam thu ®îc ¸nh s¸ng mµu? (hång nh¹t)- Trén ¸nh s¸ng mµu lam víi ¸nh s¸ng mµu lôc thu ®îc ¸nh s¸ng mµu? (nân chuèi)- Kh«ng cã çi gäi lµ "¸nh s¸ng mµu ®en". Bao giê trén hai ¸nh s¸ng mµu kh¸c nhau còng ra ¸nh s¸ng mµu kh¸c

II. Trén 2 ¸nh s¸ng mµu víi nhau:1. ThÝ nghiÖm1:+ Dông cô: T.bÞ trén ¸nh s¸ng mµu.+ TiÕn hµnh: Ch¾n hai cöa sæ b»ng hai tÊm läc mµu. §Æt mµn ¶nh vµo chç giao nhau gi÷a hai chïm s¸ng+ HiÖn tîng:- Trén ¸nh s¸ng mµu ®á víi ¸nh s¸ng mµu lôc thu ®îc ¸nh s¸ng mµu vµng- Trén ¸nh s¸ng mµu ®á víi ¸nh s¸ng mµu lam thu ®îc ¸nh s¸ng mµu hång nh¹t- Trén ¸nh s¸ng mµu lam víi ¸nh s¸ng mµu lôc thu ®îc ¸nh s¸ng mµu nân chuèi- Kh«ng cã çi gäi lµ "¸nh s¸ng mµu ®en". Bao giê trén hai ¸nh s¸ng mµu kh¸c nhau còng ra ¸nh s¸ng mµu kh¸c

214


4. Ho¹t ®éng 4: T×m hiÓu sù trén 3 ¸nh s¸ng mµu víi nhau ®Ó ®îc ¸nh s¸ng tr¾ng:+ TiÕn hµnh TN 2+ Rót ra nhËn xÐt Tr¶ lêi c©u hái C2 + VÏ ®êng ®i cña 3 tia s¸ng trong 3 chïm s¸ng mµu+ Th¶o luËn nhãm

+ HDHS tiÕn hµnh TN 2:- Cho 3 chïm s¸ng t¸ch biÖt nhau. LÇn lît cho 2 råi 3 chïm sn¸g mµu trén vµo nhau t¹i mét ®iÓm trªn mµn ch¾n- Quan s¸t hiÖn tîng.- ¸nh s¸ng thu ®îc t¹i chç giao nhau cña 3 chïm s¸ng ®á, lam, lôc thu ®îc ¸nh s¸ng mµu g×?+ Tæ chøc cho HS hîp thøc hãa KÕt luËn: Khi trén 3 ¸nh s¸ng mµu ®á, lôc, lam mét çch thÝch hîp ta ®îc ¸nh s¸ng tr¾ng.

III. Trén ba ¸nh s¸ng mµu víi nhau ®Ó ®îc ¸nh s¸ng tr¾ng:1. ThÝ nghiÖm 2:+ Dông cô:

+ TiÕn hµnh: ChiÕu 3 chïm s¸ng mµu §á, lôc, lam lªn 1 ®iÓm trªn mµn ch¾n+ HiÖn tîng: T¹i chç 3 chïm s¸ng gÆp nhau trªn mµn ch¾n thu ®îc ¸nh s¸ng tr¾ng2. KÕt luËn:- Khi trén 3 ¸nh s¸ng mµu ®á, lôc, lam mét çch thÝch hîp ta ®îc ¸nh s¸ng tr¾ng.

5. Ho¹t ®éng 5: VËn dông -Cñng cè - Híng dÉn vÒ nhµ:+ Häc phÇn ghi nhí Sgk-143.+ Tr¶ lêi c©u hái C3 Sgk-143

+ Yªu cÇu HS ®äc phÇn ghi nhí Sgk -143.+ HDHS Tr¶ lêi c©u hái C3 Sgk-143

IV. VËn dông:

............................................................................................................

TiÕt 61: MÇu s¾c çc vËt díi ¸nh s¸ng tr¾ng vµ díi ¸nh s¸ng mÇu

A. Môc tiªu:

- Tr¶ lêi ®îc c©u hái: Cã ¸nh s¸ng mÇu nµo vµo m¾t khi ta nh×n thÊy mét

vËt mµu ®á, mÇu xanh, mµu ®en.

- Gi¶i thÝch ®îc hiÖn tîng khi ®Æt çc vËt díi ¸nh s¸ng tr¾ng ta thÊy cã vËt

mÇu ®á, vËt mÇu xanh, vËt mÇu tr¾ng, vËt mÇu ®en,.. Gi¶i thÝch ®îc hiÖn

215

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Kýtîng: Khi ®Æt çc vËt díi ¸nh s¸ng ®á th× chØ çc vËt mÇu ®á míi gi÷

nguyªn mÇu, cßn çc vËt cã mÇu kh¸c sÏ thay ®æi

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn- 1 hép kÝn cã çc ®Ìn ph¸t ¸nh s¸ng Tr¾ng; §á vµ Lôc; çc ch÷ çi vµ vËt cã mÇu Tr¾ng; §á vµ Lôc ®Æt trong hép. 1 TÊm läc mÇu ®á vµ mét tÊm läc mÇu lôc; Vµi chiÕc ¶nh phong c¶nh cã mÇu xanh


Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng1. Ho¹t ®éng 1: Tr¶ lêi c©u hái cña GV

+ Khi nµo ta nhËn biÕt ¸nh s¸ng? ThÕ nµo lµ sù trén mÇu cña ¸nh s¸ng?+ H·y nªu ph¬ng ph¸p trén mÇu cña ¸nh s¸ng+ §V§: - ChiÕu çc ¸nh s¸ng kh¸c nhau trªn s©n khÊu th× cïng mét bé quÇn ¸o cña ngêi trªn s©n khÊu lóc th× mÇu nµy, lóc l¹i cã mÇu kh¸c, t¹i sao?

216

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký2. Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu vÒ mÇu s¾c ¸nh s¸ng truyÒn tõ çc vËt cã mÇu díi ¸nh s¸ng tr¾ng ®Õn m¾t:+ T×m hiÓu néi dung môc I Sgk -144+ Tr¶ lêi C1: Ph¸t biÓu NX cô thÓ vÒ mÇu s¾c cña ¸nh s¸ng truyÒn tõ çc vËt mÇu ®Õn m¾t

- Ta nh×n thÊy vËt khi nµo?+ Yªu cÇu HS ®äc môc I Sgk-144 tr¶ lêi C1.- §Æt çc vËt díi ¸nh s¸ng tr¾ng; NÕu thÊy çc vËy mÇu tr¾ng, vËt mÇu ®á, vËt mÇu xanh lôc th× cã ¸nh s¸ng mÇu nµo truyÒn tõ vËt vßa m¾t ta?.(Díi ¸nh s¸ng tr¾ng, vËt cã mÇu nµo th× cã ¸nh s¸ng mÇu ®ã truyÒn vµo m¾t ta) .- NÕu thÊy vËt mÇu ®en th× sao? (Th× kh«ng cã ¸nh s¸ng mÇu nµo truyÒn tõ vËt ®Õn m¾t. Ta nh×n thÊy vËt v× cã ¸nh s¸ng tõ çc vËt kh¸c bªn c¹nh ®Õn m¾t ta)

I. VËt mÇu Tr¾ng, VËt mÇu ®á, VËt mÇu xanh vµ VËt mÇu ®en díi ¸nh s¸ng tr¾ng:+ NhËn xÐt:- Ta nh×n thÊy vËt khi cã ¸nh s¸ng truyÒn tõ vËt vµo m¾t.- Díi ¸nh s¸ng tr¾ng, vËt cã mÇu nµo th× cã ¸nh s¸ng mÇu ®ã truyÒn vµo m¾t ta trõ vËt mÇu ®en. Ta gäi ®ã lµ mÇu cña vËt.

3. Ho¹t ®éng 3:T×m hiÓu kh¶ n¨ng t¸n x¹ ¸nh s¸ng mµu cña çc vËt b»ng thùc nghiÖm:+ Nªu môc ®Ých nghiªn cøu: + Lµm TN vµ quan s¸t çc vËt mÇu tr¾ng, ®á, lôc vµ ®en díi ¸nh s¸ng tr¾ng, ¸nh s¸ng ®á vµ AS lôc.+ Ç nh©n rót ra NX vµ tr¶ lêi C2, C3 Sgk-145+ Díi ¸nh s¸ng ®á:- VËt mÇu tr¾ng cã mÇu ®á. VËy vËt mÇu tr¾ng t¸n x¹ tèt ¸nh s¸ng ®á.

+ HDHS n¾m b¾t ®îc môc ®Ých nghiªn cøu: XuÊt ph¸t tõ viÖc quan s¸t mÇu s¾c çc vËt díi çc ¸nh s¸ng kh¸c nhau ®i ®Õn kÕt luËn vÒ kh¶ n¨ng t¸n x¹ ¸nh s¸ng mÇu cña chóng.+ HDHS lµm TN ; Quan s¸t vµ nhËn xÐt.+ Tæ chøc cho HS th¶o luËn, nhËn xÐt vµ rót ra KÕt luËn + §¸nh gi¸ çc nhËn xÐt, kÕt luËn

+Díi ¸nh s¸ng Xanh lôc:-VËt mÇu tr¾ng cã mÇu Xanh lôc. VËy vËt mÇu tr¾ng t¸n x¹ tèt ¸nh s¸ng ®á.

II. kh¶ n¨ng t¸n x¹ ¸nh s¸ng mµu cña çc vËt:1. ThÝ nghiÖm - Quan s¸t:+ Dông cô: Hép quan s¸t ¸nh s¸ng t¸n x¹ ë çc vËt mÇu.+ TiÕn hµnh: Quan s¸t mÇu cña çc vËt mÇu ®á, mÇu xanh lôc vµ mÇu ®en trªn nÒn tr¾ng khi chiÕu chóng b»ng:- ¸nh s¸ng tr¾ng- ¸nh s¸ng ®á- ¸nh s¸ng xanh lôc2. NhËn xÐt:

Mµu cña vËt díi AS tr¾ng

Mµu cña vËt

khi chiÕu

AS mÇu §á

Kh¼ n¨ng t¸n x¹

AS mµu ®á cña

vËt§á §á Tèt

217

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký- VËt mÇu §á cã mÇu ®á. VËy vËt mÇu §á t¸n x¹ tèt ¸nh s¸ng ®á.- VËt mÇu xanh lôc cã mÇu gÇn nh ®en. VËy vËt mÇu xanh lôc t¸n x¹ kÐm ¸nh s¸ng ®á. - VËt mÇu §en cã mÇu §en. VËy vËt mÇu §en kh«ng t¸n x¹ ¸nh s¸ng ®á.

- VËt mÇu §á cã mÇu Xanh. VËy vËt mÇu §á t¸n x¹ kÐm ¸nh s¸ng ®á.- VËt mÇu xanh lôc cã mÇu Xanh lôc. VËy vËt mÇu xanh lôc t¸n x¹ tèt ¸nh s¸ng ®á. - VËt mÇu §en cã mÇu §en. VËy vËt mÇu §en kh«ng t¸n x¹ ¸nh s¸ng Xanh lôc.

Tr¾ng §á TètXanh lôc

GÇn ®en

KÐm

§en §en K. t¸n x¹

Mµu cña vËt díi AS tr¾ng

Mµu cña vËt

khi chiÕu

AS mµu Xanh lôc

Kh¼ n¨ng t¸n x¹

AS mµu xanh

lôc cña vËt

§á §en TètTr¾ng Xanh TètXanh lôc

Xanh lôc

KÐm

§en §en K. t¸n x¹

4. Ho¹t ®éng 4: Rót ra KÕt luËn chung vÒ kh¶ n¨ng t¸n x¹ ¸nh s¸ng mÇu cña çc vËt:- VËt mÇu nµo th× t¸n x¹ tèt ¸nh s¸ng mÇu ®ã.- VËt mÇu tr¾ng t¸n x¹ tèt tÊt c¶ çc ¸nh s¸ng mÇu.- VËt mÇu ®en kh«ng cã kh¶ n¨ng t¸n x¹ çc ¸nh s¸ng mÇu.

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: - VËt mÇu nµo t¸n x¹ tèt tÊt c¶ çc ¸nh s¸ng mÇu? (VËt mÇu tr¾ng).- VËt mÇu nµo kh«ng cã kh¶ n¨ng t¸n x¹ çc ¸nh s¸ng mÇu? (VËt mÇu ®en)

III. KÕt luËn vÒ kh¶ n¨ng t¸n x¹ ¸nh s¸ng mÇu cña çc vËt:- VËt mÇu nµo th× t¸n x¹ tèt ¸nh s¸ng mÇu ®ã.- VËt mÇu tr¾ng t¸n x¹ tèt tÊt c¶ çc ¸nh s¸ng mÇu.- VËt mÇu ®en kh«ng cã kh¶ n¨ng t¸n x¹ çc ¸nh s¸ng mÇu.

5. Ho¹t ®éng 5: VËn dông - Cñng cè - Híng dÉn vÒ nhµ:+ §äc Sgk phÇn ghi nhí. Tr¶ lêi c©u hái cña GV

+ Yªu cÇu HS ®äc phÇn ghi nhí Sgk -145:- Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái:C4: Sgk- 145.C5: Sgk-145.

IV. VËn dôngC4: Sgk- 145.C5: Sgk-145.

218


TiÕt 62: Çc t¸c dông cña ¸nh s¸ngA. Môc tiªu:

- Tr¶ lêi ®îc c©u hái: T¸c dông cña ¸nh s¸ng lµ g×? VËn dông ®îc kiÕn thøc

vÒ t¸c dông nhiÖt cña ¸nh s¸ng trªn vËt mÇu tr¾ng vµ trªn vËt mÇu ®en ®Ó

gi¶i thÝch ®îc mét sè øng dông thùc tÕ.

- Tr¶ lêi ®îc c©u hái: T¸c dông sinh häc cña ¸nh s¸ng lµ g×? TD quang ®iÖn

cña ¸nh s¸ng lµ g×?

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn- 1 TÊm kim lo¹i, 1 mÆt s¬n tr¾ng, 1 mÆt s¬n ®en; 2 nhiÖt kÕ; 1 bãng ®Ìn 12V-25W; 1 chiÕc ®ång hå. Qu¹t ®iÖn, m¸y tÝnh

- B¶ng phô; PhiÕu häc tËp


Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng1. Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò - §Æt vÊn ®Ò bµi míi: Tr¶ lêi c©u hái cña GV

+ Trong thùc tÕ ngêi ta ®· sö dông ¸nh s¸ng vµo nh÷ng cong viÖc g×? VËy ¸nh s¸ng cã nh÷ng t¸c dông nµo?

219


2. Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu t¸c dông nhiÖt cña ¸nh s¸ng:+ §äc Sgk -146 Tr¶ lêi c©u hái C1, C2 Sgk -146.- Cho VD: HiÖn tîng ¸nh s¸ng chiÕu vµo çc vËt lµm çc vËt nãng lªn:- Ph©n tÝch sù trao ®æi n¨ng lîng trong TD nhiÖt cña AS ph¸t biÓu KN TD nhiÖt cña AS:+ Nªu môc ®Ých TN, t×m hiÓu çc dông cô TN Nghiªn cøu TD nhiÖt cña ¸nh s¸ng trªn vËt mÇu tr¾ng vµ vËt mÇu ®en:+ TiÕn hµnh TN:+ NX, C3 Sgk-147: Trong cïng mét kho¶ng thêi gian, víi cïng N§ ban ®Çu vµ cïng mét §K chiÕu s¸ng th× N§ cña tÊm kim lo¹i mÇu ®en t¨ng nhanh h¬n nhÖt ®é cña tÊm kim lo¹i mÇu tr¾ng.

+ Yªu cÇu HS lÊy VD HiÖn tîng ¸nh s¸ng chiÕu vµo çc vËt lµm çc vËt nãng lªn:- NX sù ®óng sai cña çc VD cña HS.- HD HS x©y dùng KN TD nhiÖt cña ¸nh s¸ng.

+ Tæ chøc cho HS t×m hiÓu môc ®Ých TN, t×m hiÓu çc dông cô TN+ HDHS tiÕn hµnh TN:+ NhËn xÐt c©u tr¶ lêi HS+ Tæ chøc líp rót ra KL: Trong cïng mét kho¶ng thêi gian, víi cïng N§ ban ®Çu vµ cïng mét §K chiÕu s¸ng th× N§ cña tÊm kim lo¹i mÇu? t¨ng nhanh h¬n nhÖt ®é cña tÊm kim lo¹i mÇu ?. - Trong cïng ®iÒu kiÖn th× vËt mÇu ®en, mÇu tÝm...(mÇu tèi) hÊp thô n¨ng lîng ¸nh s¸ng nhiÒu h¬n vËt mÇu tr¾ng, mÇu hång.. (mÇu s¸ng).

I. T¸c dông nhiÖt cña ¸nh s¸ng:1. T¸c dông nhiÖt cña ¸nh s¸ng lµ g×?+ VÝ dô: HiÖn tîng ¸nh s¸ng chiÕu vµo çc vËt lµm çc vËt nãng lªn:- Ph¬i çc vËt (QuÇn ¸o; Lóa...) ngoµi n¾ng th× çc vËt ®ã nãng lªn.- Ph¬i kh« çc vËt ngoµi n¾ng; Lµm muèi....+ ¸nh s¸ng chiÕu vµo çc vËt sÏ lµm chóng nãng lªn. Khi ®ã n¨ng lîng ¸nh s¸ng dÉ bÞ biÕn thµnh nhiÖt n¨ng. §ã lµ TD nhiÖt cña AS. 2. Nghiªn cøu t¸c dông nhiÖt cña ¸nh s¸ng trªn vËt mÇu tr¾ng vµ vËt mÇu ®en:a. ThÝ nghiÖm:+ Dông cô: + TiÕn hµnh: ®o nhiÖt ®é trªn mçi hép kim lo¹i sau 1, 2, 3 phót+ KÕt qu¶: B¶ng 1 Sgk-147+ NhËn xÐt: b. KÕt luËn:Sgk-147

220

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký3. Ho¹t ®éng 3: T×m hiÓu T¸c dông sinh häc cña ¸nh s¸ng:- Nghiªn cøu tµi liÖu: Ph¸t biÓu TD sinh häc cña AS.- Tr¶ lêi c©u hái C4, C5

- Yªu cÇu HS ®äc môc II Sgk-147 - Ph¸t biÓu TD sinh häc cña AS.- Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái C4, C5 Sgk-147.+ NhËn xÐt c©u tr¶ lêi cña HS:- C©y cèi thêng ng¶ hoÆc v¬n ra chç cã AS mÆt trêi.- Cho trÎ nhá t¾m n¾ng buæi s¸ng sím ®Ó th©n thÓ ®îc cøng çp

II. T¸c dông sinh häc cña ¸nh s¸ng:+ ¸nh s¸ng cã thÓ g©y ra mét sè biÕn ®æi nhÊt ®Þnh ë çc sinh vËt. §ã lµ t¸c dông sinh häc cña ¸nh s¸ng.+ VÝ dô: - C©y cèi thêng ng¶ hoÆc v¬n ra chç cã ¸nh s¸ng mÆt trêi.- Cho trÎ nhá t¾m n¾ng buæi s¸ng sím ®Ó th©n thÓ ®îc cøng çp.

221


4. Ho¹t ®éng 4: T×m hiÓu T¸c dông quang ®iÖn cña ¸nh s¸ng:- §äc môc III Sgk-147. Tr¶ lêi c©u hái cña GV:- Tr¶ lêi c©u hái C6, C7 Sgk -147 -148.- Pin mÆt trêi lµ nguån ®iÖn cã thÓ ph¸t ®iÖn khi cã ¸nh s¸ng chiÕu vµo nã.- Muèn cho pin ph¸t ®iÖn ph¶i cã ¸nh s¸ng chiÕu vµo nã. Khi pin ho¹t ®éng, nã hÇu nh kh«ng nãng (hoÆc nãng lªn rÊt Ýt). Nh vËy pin ho¹t ®éng kh«ng ph¶i do t¸c dông nhiÖt cña ¸nh s¸ng.- T¸c dông cña ¸nh s¸ng lªn pin quang ®iÖn gäi lµ TD quang ®iÖn.

+ Yªu cÇu HS ®äc môc III Sgk-147+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái:- ThÕ nµo lµ pin quang ®iÖn. + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái C6, C7 Sgk-147-148:- Nªu mét sè dông cô ch¹y b»ng Pin mÆt trêi.- Muèn cho pin ph¸t ®iÖn ph¶i cã ®iÒu kiÖn g×?- Khi pin ho¹t ®éng, nã cã nãng lªn kh«ng? Nh vËy pin ho¹t ®éng cã ph¶i do t¸c dông nhiÖt cña ¸nh s¸ng?.+ NhËn xÐt c©u tr¶ lêi cña HS:

III. T¸c dông quang ®iÖn cña AS: 1. Pin mÆt trêi:- VÝ dô: Mét sè dông cô ch¹y b»ng Pin mÆt trêi: §éng c¬ ®iÖn; M¸y tÝnh bá tói;...- Pin mÆt trêi lµ nguån ®iÖn cã thÓ ph¸t ®iÖn khi cã ¸nh s¸ng chiÕu vµo nã.- Muèn cho pin ph¸t ®iÖn ph¶i cã ¸nh s¸ng chiÕu vµo nã. Khi pin ho¹t ®éng, nã hÇu nh kh«ng nãng (hoÆc nãng lªn rÊt Ýt). Nh vËy pin ho¹t ®éng kh«ng ph¶i do t¸c dông nhiÖt cña ¸nh s¸ng.2. T¸c dông quang ®iÖn cña ¸nh s¸ng:- Trong KH, ta gäi pin mÆt trêi lµ pin Quang ®iÖn. Trong pin cã sù biÕn ®æi trùc tiÕp cña n¨ng lîng ¸nh s¸ng thµnh n¨ng lîng ®iÖn.- T¸c dông cña ¸nh s¸ng lªn pin quang ®iÖn gäi lµ TD quang ®iÖn.

222

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký5. Ho¹t ®éng 5: VËn dông - Cñng cè - Híng dÉn vÒ nhµ:- C9: VËt mÇu ®en, mÇu tÝm...(mÇu tèi) hÊp thô n¨ng lîng ¸nh s¸ng nhiÒu h¬n vËt mÇu tr¾ng, mÇu hång.. (mÇu s¸ng). Nªn vÒ mïa ®«ng mÆc quÇn ¸o mÇu tèi gióp c¬ thÓ ®îc sëi Êm cßn vÒ mïa hÌ mÆc quÇn ¸o mÇu s¸ng gi¶m ®îc sù nãng bøc cho c¬ thÓ+ Nªu KÕt luËn cña bµi.+ Gi¶i BT 56.1; 56.2 SBT

- C9: VËt mÇu ®en, mÇu tÝm... (mÇu tèi) hÊp thô n¨ng lîng ¸nh s¸ng nhiÒu h¬n vËt mÇu tr¾ng, mÇu hång.. (mÇu s¸ng). Nªn vÒ mïa ®«ng mÆc quÇn ¸o mÇu tèi gióp c¬ thÓ ®îc sëi Êm cßn vÒ mïa hÌ mÆc quÇn ¸o mÇu s¸ng gi¶m ®îc sù nãng bøc cho c¬ thÓ+ Yªu cÇu HS nªu KÕt luËn cña bµi.+ HDHS gi¶i BT 56.1; 56.2 SBT

IV. VËn dông:- C7: Ac-si-met ®· sö dông t¸c dông nhiÖt cña ¸nh s¸ng.- C8: ë ®©y ®· nãi ®Õn t¸c dông sinh häc cña ¸nh s¸ng.

TiÕt 63: Thùc hµnh nhËn biÕt ¸nh s¸ng ®¬n s¾c vµ

¸nh s¸ng kh«ng ®¬n s¾c b»ng ®Üa CDA. Môc tiªu:

1. KiÕn thøc:

- Tr¶ lêi ®îc c©u hái: ThÕ nµo lµ ¸nh s¸ng ®¬n s¾c vµ thÕ nµo lµ ¸nh s¸ng

kh«ng ®¬n s¾c.

- BiÕt çch dïng ®Üa CD ®Ó nhËn biÕt ¸nh s¸ng ®¬n s¾c vµ ¸nh s¸ng

kh«ng ®¬n s¾c.

2. KÜ n¨ng:

223

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký- BiÕt tiÕn hµnh thÝ nghiÖm ®Ó ph©n biÖt ®îc ¸nh s¸ng ®¬n s¾c vµ ¸nh

s¸ng kh«ng ®¬n s¾c.

3. Th¸i ®é:

- CÈn thËn, trung thùc; Phèi kÕt hîp tèt víi çc HS trong nhãm thùc hµnh.

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn- 1 §Ìn ph¸t ¸nh s¸ng tr¾ng; bé läc mµu; ®Üa CD- 1 Nguån; §Ìn LED; Hép çct«ng che tèi.

+ Dông cô thÝ nghiÖm cho çc nhãm



224

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký1. Ho¹t ®éng 1: T×m hiÓu kh¸i niÖm ¸nh s¸ng ®¬n s¾c, ¸nh s¸ng kh«ng ®¬n s¾c, çc dông cô TN vµ çch tiÕn hµnh TN+ §äc Sgk t×m hiÓu kh¸i niÖm míi vµ Tr¶ lêi c©u hái cña GV :- ¸nh s¸ng ®¬n s¾c lµ ¸nh s¸ng cã mét mµu nhÊt ®Þnh ¸nh s¸ng ®ã kh«ng ph©n tÝch ®îc - ¸nh s¸ng kh«ng ®¬n s¾c cã mµu; Cã thÓ ph©n tÝch ®îc. - ¸nh s¸ng tr¾ng cã thÓ ph©n tÝch ®îc b»ng: TÊm läc mµu; §Üa CD

+ Yªu cÇu HS ®äc çc phÇn I, II Sgk+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái- KiÓm tra sù hiÓu biÕt çc KN míi; KiÓm tra viÖc n¾m ®îc môc ®Ých TN; KiÓm tra sù hiÓu biÕt cña HS vÒ çch tiÕn hµnh TN :- ¸nh s¸ng ®¬n s¾c lµ g×? ¸nh s¸ng ®ã cã ®îc ph©n tÝch ®îc kh«ng?- ¸nh s¸ng kh«ng ®¬n s¾c cã mµu kh«ng? Cã ph©n tÝch ®îc kh«ng? Cã nh÷ng çch nµo ph©n tÝch ®îc ¸nh s¸ng tr¾ng? + HDHS:- T×m hiÓu môc ®Ých TN- T×m hiÓu çc dông cô TN- T×m hiÓu çch lµm TN vµ quan s¸t thö nhiÒu lÇn ®Ó thu thËp kinh nghiÖm

2. Ho¹t ®éng 2: ChuÈn bÞ dông cô:- NhËn dông cô thÝ nghiÖm- T×m hiÓu trªn ®Üa CD cã cÊu t¹o bÒ ngoµi.

+ Giao dông cô thùc hµnh cho çc nhãm.+ HDHS t×m hiÓu trªn ®Üa CD cã cÊu t¹o bÒ ngoµi.

225

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký3. Ho¹t ®éng 3: Lµm thÝ nghiÖm ph©n tÝch ¸nh s¸ng mµu do mét sè nguån ph¸t ¸nh s¸ng mµu:+ Dïng ®Üa CD ®Ó ph©n tÝch ¸nh s¸ng mµu do nh÷ng nguån s¸ng kh¸c nhau ph¸t ra.+ Quan s¸t mµu s¾c cña ¸nh s¸ng thu ®îc vµ ghi l¹i chÝnh x¸c nh÷ng nhËn xÐt ®ã.

+ HDHS quan s¸t + HDHS nhËn xÐt vµ ghi l¹i nhËn xÐt ®ã.

4. Ho¹t ®éng 4: Lµm b¸o ço thùc hµnh:+ Ghi çc c©u tr¶ lêi vµo b¸o ço.+ Ghi çc kÕt qu¶ quan s¸t ®îc vµo b¶ng 1 Sgk+ Ghi nhËn xÐt chung vÒ kÕt qu¶ thÝ nghiÖm

+ HDHS quan s¸t + HDHS nhËn xÐt vµ ghi l¹i nhËn xÐt ®ã.

5. Ho¹t ®éng 5: + VÒ nhµ:- Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái - BT phÇn tù kiÓm tra bµi tæng kÕt ch-¬ng III- ChuÈn bÞ T64: Tæng kÕt ch¬ng III

+ Yªu cÇu çc nhãm hoµn thiÖn b¸o ço thùc hµnh theo mÉu.+ Thu BCTH+ NhËn xÐt giê thùc hµnh:- ¦u ®iÓm:- Nhîc ®iÓm:+ HDVN:- Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái-BT phÇn tù kiÓm tra bµi tæng kÕt ch-¬ng III- ChuÈn bÞ T64: Tæng kÕt ch¬ng III

NhËn xÐt chung bµi thùc hµnh:

+ ¦u ®iÓm:- ChuÈn bÞ dông cô TH:- ý thøc kØ luËt:- Kü n¨ng thùc hµnh:

+ Nhîc ®iÓm:- ChuÈn bÞ dông cô TH:- ý thøc kØ luËt:- Kü n¨ng thùc hµnh:

226

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ KýB¸o ço thùc hµnh:Tæ:……… Líp:…….

§iÓm thùc hµnh:

Stt Hä vµ tªn§iÓm

chuÈn bÞ dông cô

2®

ý thøc kØ luËt 3®

Kü n¨ng TH 5®

Tæng ®iÓm

TiÕt 64: Tæng kÕt ch¬ng III: Quang häcA. Môc tiªu:

1. KiÕn thøc:

- Cñng cè n¾m v÷ng çc kiÕn thøc cña ch¬ng III: Quang häc.

- Tr¶ lêi ®îc nh÷ng c©u hái trong phÇn Tù KiÓm tra .

- VËn dông çc kiÕn thøc ®· häc ®Ó gi¶i thÝch vµ gi¶i çc bµi tËp trong

phÇn vËn dông.

2. KÜ n¨ng:

- HÖ thèng ®îc kiÕn thøc thu thËp vÒ phÇn Quang häc ®Ó gi¶i thÝch

®îc çc hiÖn tîng quang häc

227

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký- HÖ thèng ho¸ ®îc çc bµi tËp vÒ quang häc

3. Th¸i ®é:

- Nghiªm tóc; Chó ý

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn-Tr¶ lêi çc c©u hái phÇn tù kiÓm tra; VËn dông -Çc c©u hái , bµi tËp

thÝch hîp



228

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký1. Ho¹t ®éng 1: Tr¶ lêi c©u hái tù KiÓm tra Sgk- Tr×nh bµy c©u tr¶ lêi cho çc c©u hái tù KiÓm tra C1: a. Tia s¸ng bÞ gÉy khóc t¹i mÆt ph©n çch gi÷a níc vµ kh«ng khÝ . §ã lµ hiÖn tîng khóc x¹ ¸nh s¸ng.b. Gãc tíi b»ng 90o-30o = 60o. Gãc khóc x¹ nhá h¬n 60o.C2: §Æc ®iÓm thø nhÊt: TKHT cã t¸c dông héi tô chïm tia tíi song song t¹i mét ®iÓm; HoÆc TKHT cho ¶nh thËt cña mét vËt ë rÊt xa t¹i tiªu ®iÓm cña nã.§Æc ®iÓm thø hai: TKHT cã phÇn r×a máng h¬n phÇn ë gi÷aC3: Tia lã qua tiªu ®iÓm chÝnh cña thÊu kÝnh.C4: Dïng hai tia s¸ng ®Æc biÖt ph¸t ra tõ ®iÓm B: Tia qua qoang t©m O vµ tia song song víi trôc chÝnh cña thÊu kÝnhC5: ThÊu kÝnh cã phÇn gi÷a máng h¬n phµn r×a lµ TKPKC6: NÕu ¶nh cña tÊt c¶ çc vËt ®Æt tríc thÊu kÝnh ®Òu lµ ¶nh ¶o th× thÊu kÝnh ®ã lµ TKPK

+ Yªu cÇu HS tr¶ lêi çc c©u hái phÇn tù kiÓm tra.

+ NhËn xÐt çc c©u tr¶ lêi vµ sù chuÈn bÞ cña HS

I. C©u hái «n tËp:C1: a. Tia s¸ng bÞ gÉy khóc t¹i mÆt ph©n çch gi÷a níc vµ kh«ng khÝ . §ã lµ hiÖn tîng khóc x¹ ¸nh s¸ng.b. Gãc tíi b»ng 90o-30o = 60o. Gãc khóc x¹ nhá h¬n 60o.C2: §Æc ®iÓm thø nhÊt: TKHT cã t¸c dông héi tô chïm tia tíi song song t¹i mét ®iÓm; HoÆc TKHT cho ¶nh thËt cña mét vËt ë rÊt xa t¹i tiªu ®iÓm cña nã.§Æc ®iÓm thø hai: TKHT cã phÇn r×a máng h¬n phÇn ë gi÷aC3: Tia lã qua tiªu ®iÓm chÝnh cña thÊu kÝnh.C4: Dïng hai tia s¸ng ®Æc biÖt ph¸t ra tõ ®iÓm B: Tia qua qoang t©m O vµ tia song song víi trôc chÝnh cña thÊu kÝnhC5: ThÊu kÝnh cã phÇn gi÷a máng h¬n phµn r×a lµ TKPKC6: NÕu ¶nh cña tÊt c¶ çc vËt ®Æt tríc thÊu kÝnh ®Òu lµ ¶nh ¶o th× thÊu kÝnh ®ã lµ TKPK C7: VËt kÝnh cña m¸y ¶nh lµ TKHT. ¶nh cña vËt cÇn chôp hiÖn trªn phim. §ã lµ ¶nh thËt , ngîc chiÒu vµ nhá h¬n vËt.

229

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ KýC7: VËt kÝnh cña m¸y ¶nh lµ TKHT. ¶nh cña vËt cÇn chôp hiÖn trªn phim. §ã lµ ¶nh thËt , ngîc chiÒu vµ nhá h¬n vËt.

Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn 2. Ho¹t ®éng 2: ThiÕt kÕ cÊu tróc cña ch¬ng QH+ Tr¶ lêi çc c©u hái cña GV

+ Nªu çc c©u hái t¬ng øng thiÕt lËp cÊu tróc ch¬ng quang häc:

HiÖn tîng khóc x¹ ¸nh s¸ng HiÖn tîng khóc x¹ ¸nh s¸ng lµ g×?

Mèi quan hÖ gi÷a gãc tíi vµ gãc khóc x¹

Mèi quan hÖ gi÷a gãc tíi vµ gãc khóc x¹ cã gièng Mèi quan hÖ gi÷a

gãc tíi vµ gãc ph¶n x¹?

HiÖn tîng ¸nh s¸ng ®i qua thÊu kÝnh, tÝnh chÊt cña tia lã qua thÊu

kÝnh

¸nh s¸ng qua thÊu kÝnh, tia lã cã tÝnh chÊt g×? So s¸nh ¶nh cña vËt

qua TKHT; TKPK

TKHT TKPK-NÕu d>f: Cho ¶nh thËt; Ngîc chiÒu víi

vËt-NÕu d<f: Cho ¶nh ¶o cïng chiÒu vµ lín

h¬n vËt

-Lu«n cho ¶nh ¶o.

-Cïng chiÒu-Nhá h¬n vËt

VËn dông

M¸y ¶nh M¾t

230


So s¸nh cÊu t¹o vµ tÝnh chÊt ¶nh cña vËt cho bëi m¸y ¶nh vµ m¾t?

+ CÊu t¹o chÝnh:- VËt kÝnh: TKHT

- Buång tèi- Phim

+ §Æc ®iÓm ¶nh:

- ¶nh thËt, ngîc chiÒu, nhá h¬n vËt, høng trªn

phim

- ThÓ thuû tinh: TKHT cã f thay

®æi ®îc- Mµng líi

- ¶nh thËt, ngîc chiÒu, nhá h¬n vËt, høng trªn

mµng líi

Çc tËt cña m¾t M¾t cËn M¾t l·o

Nªu çc tËt cña m¾t, çch kh¾c phôc?

§Æc ®iÓm

- ChØ nh×n ®îc çc vËt ë gÇn, kh«ng nh×n ®îc xa

- ChØ nh×n ®îc çc vËt ë xa, kh«ng nh×n ®îc gÇn

Çch kh¾c phôc

- Dïng kÝnh ph©n kú t¹o ¶nh vÒ diÓm CV cña m¾t

- Dïng kÝnh héi tô t¹o ¶nh vÒ ®iÓm CC cña m¾t

KÝnh lóp-T¸c dông: Phãng to ¶nh cña çc vËt; Cho ¶nh ¶o cïng chiÒu lín h¬n vËt-Çch sö dông: §Æt vËt gÇn kÝnh: d <f

Nªu cÊu t¹o, t¸c dông cña kÝnh lóp?

¸nh s¸ng+¸nh s¸ng tr¾ng; ¸nh s¸ng mµu+Çc t¸c dông cña ¸nh s¸ng

ThÕ nµo lµ ¸nh s¸ng tr¾ng, ¸nh s¸ng mµu?Nªu çc t¸c dông cña ¸nh s¸ng?

3. Ho¹t ®éng 3: Tr¶ lêi çc c©u hái, bµi tËp vËn dông

4. Ho¹t ®éng 4: + VÒ nhµ:- Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái-BT:

+ HDVN:- Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái-BT:- ChuÈn bÞ TiÕt 65: N¨ng lîng vµ sù chuyÓn hãa n¨ng lîng

231


ch¬ng IV: Sù b¶o toµn vµ chuyÓn hãa n¨ng lîng

TiÕt 65: N¨ng lîng vµ sù chuyÓn hãa n¨ng lîngA. Môc tiªu:

1. KiÕn thøc:

- NhËn biÕt ®îc c¬ n¨ng vµ nhiÖt n¨ng dùa trªn nh÷ng dÊu hiÖu quan s¸t

trùc tiÕp ®îc. NhËn biÕt ®îc quang n¨ng, ho¸ n¨ng, ®iÖn n¨ng nhê chóng ®·

chuyÓn ho¸ thµnh c¬ n¨ng hay nhiÖt n¨ng.

- NhËn biÕt ®îc kh¶ n¨ng chuyÓn hãa qua l¹i gi÷a çc d¹ng n¨ng lîng, mäi sù

biÕn ®æi trong tù nhiªn ®Òu kÌm theo sù biÕn ®æi n¨ng lîng tõ d¹ng nµy

sang d¹ng kh¸c

2. KÜ n¨ng:NhËn biÕt ®îc çc d¹ng n¨ng lîng trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp

3. Th¸i ®é: Nghiªm tóc; Chó ý; Yªu thÝch m«n häc

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªnChuÈn bÞ thÝ nghiÖm chøng minh: M¸y sÊy tãc; Nguån ®iÖn; §Ìn

- Dông cô cho çc nhãm HS


Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng1. Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò - §Æt vÊn ®Ò bµi míi:+ Nghiªn cøu tµi liÖu Tr¶ lêi c©u hái:- N¨ng lîng gãp phÇn duy tr× çc ho¹t ®éng cña con ng-êi….

+ N¨ng lîng quan träng nh thÕ nµo ®èi víi ®êi sèng con ngêi?+ Em nhËn biÕt n¨ng lîng nh thÕ nµo?+ NÕu nh÷ng d¹ng n¨ng l-îng kh«ng nh×n thÊy trùc tiÕp th× ph¶i nhËn biÕt nh thÕ nµo?

232


2. H§2: ¤n tËp vÒ sù nhËn biÕt c¬ n¨ng vµ nhiÖt n¨ng:+ Tr¶ lêi c©u hái C1:- T¶ng ®¸ n»m yªn trªn mÆt ®Êt kh«ng cã n¨ng lîng vµ kh«ng cã kh¶ n¨ng sinh c«ng- T¶ng ®¸ ®îc n©ng lªn khái mÆt ®Êt cã n¨ng lîng ë d¹ng thÕ n¨ng- ChiÕc thuyÒn ch¹y trªn mÆt níc cã n¨ng lîng ë d¹ng ®éng n¨ng+ Tr¶ lêi c©u hái C2:- BiÓu hiÖn nhiÖt n¨ng trong trêng hîp : Lµm cho vËt nãng lªn+ KÕt luËn 1: Ta nhËn biÕt ®îc vËt cã n¨ng lîng khi nã thùc hiÖn c«ng hoÆc lµm nãng çc vËt kh¸c

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái C1 vµ gi¶i thÝch.

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái C2:- HDHS : NhiÖt n¨ng cã quan hÖ víi yÕu tè nµo?+ Yªu cÇu HS rót ra kÕt luËn:

1. C¬ n¨ng nhiÖt n¨ng:+ VÝ dô:+ KÕt luËn1:- Ta nhËn biÕt ®îc vËt cã n¨ng lîng khi nã thùc hiÖn c«ng hoÆc lµm nãng çc vËt kh¸c

233


3. Ho¹t ®éng 3: T×m hiÓu çc d¹ng n¨ng lîng vµ sù chuyÓn ho¸ gi÷a chóng:+ Tr¶ lêi c©u hái C3:ThiÕt bÞ A:(1): C¬ n¨ng => §iÖn n¨ng(2): §iÖn n¨ng => NhiÖt n¨ngThiÕt bÞ B:(1):§iÖn n¨ng => C¬ n¨ng(2)§éng n¨ng => §éng n¨ngThiÕt bÞ C:(1):NhiÖt n¨ng => NhiÖt n¨ng(2) NhiÖt n¨ng => C¬ n¨ngThiÕt bÞ D:(1):Ho¸ n¨ng => §iÖn n¨ng(2):§iÖn n¨ng => NhiÖt n¨ngThÝªt bÞ E:(1)Quang n¨ng => NhiÖt n¨ng+ Tr¶ lêi c©u hái C4:- NhËn biÕt ®îc ho¸ n¨ng trong thiÕt bÞ D: Ho¸ n¨ng => §iÖn n¨ng- NhËn biÕt ®îc quang n¨ng trong thiÕt bÞ E: Quang n¨ng => NhiÖt n¨ng- NhËn biÕt ®îc ®iÖn

+ Yªu cÇu HS nghiªn cøu vµ ®iÒn vµo chç trèng ra nh¸p

+ Yªu cÇu HS tr×nh bµy; NhËn xÐt + ChuÈn l¹i kiÕn thøc cho HS ghi vµo vë.

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái C4:Rót ra kÕt luËn: NhËn biÕt ho¸ n¨ng, quang n¨ng, ®iÖn n¨ng khi nµo?

2. Çc d¹ng n¨ng lîng vµ sù chuyÓn ho¸ gi÷a chóng:ThiÕt bÞ A:(1): C¬ n¨ng => §iÖn n¨ng(2): §iÖn n¨ng => NhiÖt n¨ngThiÕt bÞ B:(1): §iÖn n¨ng => C¬ n¨ng(2): §éng n¨ng => §éng n¨ngThiÕt bÞ C:(1): NhiÖt n¨ng => NhiÖt n¨ng(2): NhiÖt n¨ng => C¬ n¨ngThiÕt bÞ D:(1): Ho¸ n¨ng => §iÖn n¨ng(2): §iÖn n¨ng => NhiÖt n¨ngThÝªt bÞ E:(1) Quang n¨ng => NhiÖt n¨ng+ NhËn xÐt:- NhËn biÕt ®îc ho¸ n¨ng trong thiÕt bÞ D: Ho¸ n¨ng => §iÖn n¨ng- NhËn biÕt ®îc quang n¨ng trong thiÕt bÞ E: Quang n¨ng => NhiÖt n¨ng- NhËn biÕt ®îc ®iÖn n¨ng trong thiÕt bÞ B: §iÖn n¨ng => C¬ n¨ng+ KÕt luËn 2: - Muèn nhËn biÕt ho¸ n¨ng, quang n¨ng, ®iÖn n¨ng khi çc d¹ng n¨ng l-îng ®ã chuyÓn ho¸ thµnh çc d¹ng n¨ng lîng kh¸c.

234

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Kýn¨ng trong thiÕt bÞ B:§iÖn n¨ng => C¬ n¨ng+ KÕt luËn 2: Muèn nhËn biÕt ho¸ n¨ng, quang n¨ng, ®iÖn n¨ng khi çc d¹ng n¨ng lîng ®ã chuyÓn ho¸ thµnh çc d¹ng n¨ng lîng kh¸c.

4. Ho¹t ®éng 5: +VËn dông - Gi¶i c©u C5:V = 2l => m = 2kgt1 =200C; t2 = 800C

Cn = 4200J/kg.k§iÖn n¨ng=>NhiÖt n¨ng?Q Q = cm(t2—t1)= =200.2.60=504000J+ Cñng cè:- Tr¶ lêi c©u hái cña GV+ VÒ nhµ:- Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái - BT:

+ Yªu cÇu HS lµm C 5 :+ Yªu cÇu HS ®äc néi dung ghi nhí - Cã thÓ em cha biÕt Sgk Tr¶ lêi c©u hái cñng cè:

- NhËn biÕt ®îc vËt cã c¬ n¨ng khi nµo?- Trong çc qu¸ tr×nh biÕn ®æi vËt lÝ cã kÌm theo sù biÕn ®æi n¨ng l-îng kh«ng?

+ HDVN:- Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái-BT:- ChuÈn bÞ T66:§Þnh luËt b¶o toµn n¨ng lîng

C©u C5:Tãm t¾t:V = 2l => m = 2kgt1 =200C; t2 = 800C

Cn = 4200J/kg.k§iÖn n¨ng => NhiÖt n¨ng?Q =?Lîng nhiÖt n¨ng thu ®îc do phÇn ®iÖn n¨ng biÕn ®æi thµnh b»ng nhiÖt l-îng mµ níc thu ®îc:Q = c.m.(t2-t1) = 4200.2.60 = 504000 J

TiÕt 66: §Þnh luËt b¶o toµn N¨ng lîng A. Môc tiªu:

1. KiÕn thøc: Qua TN NhËn biÕt ®îc trong çc thiÕt bÞ lµm biÕn ®æi

NL, phÇn NL thu ®îc cuèi cïng bao giê còng nhá h¬n phÇn NL cung cÊp cho

thiÕt bÞ lóc ban ®Çu, NL kh«ng tù nhiªn sinh ra. Ph¸t hiÖn ®îc sù xuÊt hiÖn

mét d¹ng NL nµo ®ã bÞ gi¶m ®i. Thõa nhËn phÇn NL bÞ gi¶m ®i b»ng phÇn 235

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ KýNL míi thu vµo. Ph¸t biÓu ®îc §LBT NL vµ vËn dông §L ®Ó gi¶i thÝch sù biÕn

®æi cña mét sè hiÖn tîng.

2. KÜ n¨ng: RÌn kÜ n¨ng kh¸i qu¸t ho¸ vÒ sù biÕn ®æi n¨ng lîng ®Ò

thÊy ®îc sù b¶o toµn n¨ng lîng. RÌn KÜ n¨ng ph©n tÝch hiÖn tîng.

3. Th¸i ®é: Nghiªm tóc, hîp t¸c

B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn- Dung cô TN H60.1 Sgk-157; H 60.2 Sgk- 158; M« h×nh M¸y ph¸t ®iÖn, ®éng c¬ ®iÖn, qu¶ nÆng

- Dông cô cho çc nhãm HS.



236

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký1. Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò - §Æt vÊn ®Ò bµi míi:+ Tr¶ lêi c©u hái cña GV:- VËt cã n¨ng lîng khi nã thùc hiÖn c«ng hoÆc lµm nãng vËt kh¸c.- NhËn biÕt Ho¸ n¨ng, NhiÖt n¨ng, Quang n¨ng b»ng çch: NhËn biÕt sù biÕn ®æi chóng thµnh çc d¹ng n¨ng lîng kh¸c.

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái:- Khi nµo vËt cã n¨ng l-îng? Cã nh÷ng d¹ng n¨ng lîng nµo?- NhËn biÕt Ho¸ n¨ng,NhiÖt n¨ng, Quang n¨ng b»ng çch nµo?Cho VD+ Yªu cÇu HS gi¶i bµi 59.1 ; 59.2 + §V§: N¨ng lîng lu«n ®îc chuyÓn ho¸. Con ngêi ®· cã king nghiÖm biÕn ®æi n¨ng lîng s½n cã trong tù nhiªn ®Ó phôc vô cho lîi Ých cña con ngêi. Trong qu¸ tr×nh biÕn ®æi n¨ng lîng ®ã cã sù b¶o toµn kh«ng?

237

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký2. H§2: T×m hiÓu sù chuyÓn ho¸ n¨ng lîng trong çc hiÖn tîng c¬ nhiÖt ®iÖn:+ Bè trÝ vµ tiÕn hµnh thÝ nghiÖm; Quan s¸t hiÖn tîng ®¸nh dÊu vÞ trÝ viªn bi t¹i B- Tr¶ lêi c©u hái C1 Sgk-157 WtA W®C WtBvµ ngîc l¹i- §o ®é cao h1; h2; Tr¶ lêi c©u hái C2 Sgk-157: WtB < WtA.+ Tr¶ lêi c©u hái C3 Sgk-157- WtA cã bÞ hao hôt; WtA bÞ chuyÓn ho¸ thµnh nhiÖt n¨ng; N¨ng lîng cña viªn bi bÞ hao hôt chøng tá n¨ng lîng cña vËt kh«ng tù nhiªn sinh ra.W cã Ých nhá h¬n W ban ®Çu.

+ Yªu cÇu çc nhãm HS bè trÝ thÝ nghiÖm H60.1 Sgk-157: + Yªu cÇu HS tiÕn hµnh TN vµ Tr¶ lêi c©u hái C1 Sgk-157 + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái C2 Sgk-157:+ HDHS Tr¶ lêi c©u hái C2:- §Ó Tr¶ lêi c©u hái C2 cÇn nhËn xÐt çc yÕu tè nµo?- Cã NX g× vÒ vËn tèc vA; vB? §é cao h1; h2?+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái C3:- ThiÕt bÞ TN trªn cã lµm cho viªn bi cã thªm nhiÒu n¨ng lîng h¬n thÕ n¨ng mµ ta cung cÊp cho nã lóc ®Çu kh«ng?- WtA cã bÞ hao hôt kh«ng?

I. Sù chuyÓn ho¸ n¨ng l-îng trong çc hiÖn tîng c¬ nhiÖt ®iÖn:1. BiÕn ®æi thÕ n¨ng thµnh ®éng n¨ng vµ ngîc l¹i. Hao hôt c¬ n¨ng:a. ThÝ nghiÖm:+ Dông cô:+ TiÕn hµnh:+ HiÖn tîng:+NhËn xÐt:WtA W®C WtB vµ ngîc l¹iW=Wkh¸c+Whh.

; Wt W®

b. KÕt luËn 1: - C¬ n¨ng hao phÝ do chuyÓn ho¸ thµnh nhiÖt n¨ng.

238


W=Wkh¸c+Whh.

+ Kl1: C¬ n¨ng hao phÝ do chuyÓn ho¸ thµnh nhiÖt n¨ng.-Cã trêng hîp viªn bi chuyÓn ®éng ®Ó hB > hAWtB > WtB chØ x¶y ra khi ®Èy thªm hoÆc vËt nµo ®ã ®· truyÒn cho nã n¨ng lîng+ Tr¶ lêi c©u hái C4Sgk-158- Ho¹t ®éng: Qu¶ nÆng A r¬i dßng ®iÖn ch¹y sang ®éng c¬ lµm ®éng c¬ quay kÐo qu¶ nÆng BC¬ n¨ng cña qu¶ A§iÖn n¨ng C¬ n¨ng cña ®éng c¬ ®iÖnC¬ n¨ng cña B- KÕt qu¶: hAmax > hBmax =>WtA >WtB Sù hao hôt lµ do mét phÇn n¨ng lîng chuyÓn ho¸ thµnh nhiÖt+ KL2: Trong ®éng c¬ ®iÖn phÇn lín ®iÖn n¨ng chuyÓn ho¸ thµnh c¬ n¨ng. Trong m¸y ph¸t ®iÖn phÇn lín c¬ n¨ng chuyÓn ho¸ thµnh ®iÖn n¨ng. PhÇn n¨ng lîng h÷u Ých thu ®îc cuèi cïng bao giê còng nhá h¬n phÇn n¨ng lîng ban ®Çu cung cÊp cho m¸y. PhÇn n¨ng lîng hao hôt ®i ®· chuyÓn ho¸

- N¨ng lîng cña viªn bi bÞ hao hôt chøng tá n¨ng l-îng cña vËt kh«ng tù nhiªn sinh ra?

+ Yªu cÇu HS rót ra kÕt luËn?- Cã bao giê viªn bi chuyÓn ®éng ®Ó hB > hA ? NÕu cã lµ do nguyªn nh©n nµo? Cho vÝ dô?

+ Giíi thiÖu c¬ cÊu ho¹t ®éng cña bé thÝ nghiÖm:- Cho HS quan s¸t kÕt qu¶ thÝ nghiÖm + Yªu cÇu HS nªu sù biÕn ®æi n¨ng lîng trong mçi bé phËn vµ Tr¶ lêi c©u hái C4, C5 Sgk-158+ Yªu cÇu HS so s¸nh: WtA vµ WtB(HDHS so s¸nh hAmax vµ hBmax)

- NÕu c¬ n¨ng cña vËt t¨ng thªm so víi ban ®Çu th× phÇn t¨ng thªm lµ do d¹ng n¨ng lîng kh¸c chuyÓn ho¸ thµnh.

2. BiÕn ®æi c¬ n¨ng thµnh ®iÖn n¨ng vµ ngîc l¹i. Hao hôt c¬ n¨ng:a. ThÝ nghiÖm:+ Dông cô:+ TiÕn hµnh:+ HiÖn tîng:+ NhËn xÐt:- C¬ n¨ng cña qu¶ A§iÖn n¨ng C¬ n¨ng cña ®éng c¬ ®iÖn C¬ n¨ng cña B- KÕt qu¶: hAmax > hBmax => WtA >WtB. Sù hao hôt lµ do mét phÇn n¨ng lîng chuyÓn ho¸ thµnh nhiÖtb. KÕt luËn 2: Trong ®éng c¬ ®iÖn phÇn lín ®iÖn n¨ng chuyÓn ho¸ thµnh c¬ n¨ng. Trong m¸y ph¸t ®iÖn phÇn lín c¬ n¨ng chuyÓn ho¸ thµnh ®iÖn n¨ng. PhÇn n¨ng lîng h÷u Ých thu ®-îc cuèi cïng bao giê còng nhá h¬n phÇn n¨ng lîng ban ®Çu cung cÊp cho m¸y. PhÇn n¨ng lîng hao hôt ®i ®· chuyÓn ho¸ thµnh d¹ng n¨ng lîng kh¸c

239

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký3. Ho¹t ®éng 3: §Þnh luËt b¶o toµn n¨ng lîng .N¨ng lîng kh«ng tù nhiªn sinh ra hoÆc tù mÊt ®i mµ chØ chuyÓn ho¸ tõ d¹ng nµy sang d¹ng kh¸c hoÆc truyÒn tõ vËt nµy sang vËt kh¸c.

+ Qua çc thÝ nghiÖm trªn Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái:- N¨ng lîng cã d÷ nguyªn d¹ng kh«ng? NÕu gi÷ nguyªn d¹ng th× cã sù biÕn ®æi tù nhiªn kh«ng?- Rót ra ®Þnh luËt b¶o toµn n¨ng lîng ?

II. §Þnh luËt b¶o toµn n¨ng lîngN¨ng lîng kh«ng tù nhiªn sinh ra hoÆc tù mÊt ®i mµ chØ chuyÓn ho¸ tõ d¹ng nµy sang d¹ng kh¸c hoÆc truyÒn tõ vËt nµy sang vËt kh¸c.

4. Ho¹t ®éng 4: + VËn dông - Cñng cè:- Lµm c©u C6, C7 Sgk-158+ VÒ nhµ:- Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái - BT:- ChuÈn bÞ T67: S¶n xuÊt ®iÖn n¨ng - nhiÖt ®iÖn vµ thuû ®iÖn

+ Yªu cÇu HS lµm C6, C7 Sgk-158 + Yªu cÇu HS ®äc néi dung ghi nhí - Cã thÓ em cha biÕt Sgk-+ HDVN:- Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái-BT:- ChuÈn bÞ T67: S¶n xuÊt ®iÖn n¨ng - nhiÖt ®iÖn vµ thuû ®iÖn

III. VËn dông:

TiÕt 67: S¶n xuÊt ®iÖn n¨ng- nhiÖt ®iÖn vµ thuû ®iÖn

A. Môc tiªu:

1. KiÕn thøc: Nªu ®îc vai trß cña ®iÖn n¨ng trong ®êi sèng vµ s¶n

xuÊt, u ®iÓm cña viÖc sö dông ®iÖn n¨ng so víi çc d¹ng n¨ng lîng kh¸c.

ChØ ra ®îc çc bé phËn chÝnh trong nhµ m¸y thuû ®iÖn vµ nhiÖt ®iÖn. ChØ

ra ®îc çc qu¸ tr×nh biÕn ®æi n¨ng lîng trong nhµ m¸y thuû ®iÖn vµ nhiÖt

®iÖn.

240

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký2. KÜ n¨ng: RÌn kÜ n¨ng kh¸i qu¸t ho¸ vÒ sù biÕn ®æi n¨ng lîng ®Ò



B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn- Tranh vÏ s¬ ®å nhµ m¸y ph¸t ®iÖn: Thuû ®iÖn, NhiÖt ®iÖn


Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng1. Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò - §Æt vÊn ®Ò bµi míi:+ Tr¶ lêi c©u hái cña GV:-Nªu nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu+Nªu vai trß cña ®iÖn n¨ng:

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái:- Nªu nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu+ Trong ®êi sèng vµ kü thuËt, ®iÖn n¨ng cã vai trß nh thÕ nµo. §iÖn n¨ng kh«ng cã s½n trong tù nhiªn. VËy ph¶i lµm thÕ nµo ®Ó biÕn n¨ng lîng kh¸c thµnh ®iÖn n¨ng?

241

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký2. Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu vai trß cña ®iÖn n¨ng trong ®êi sèng vµ s¶n xuÊt:+ Tr¶ lêi c©u hái C1 Sgk-160- Trong ®êi sèng, ®iÖn n¨ng phôc vô: Th¾p s¸ng, qu¹t m¸t, xay s¸t.. Trong kü thuËt: quay ®éng c¬ …+ §iÖn n¨ng chuyÓn ho¸ thµnh çc d¹ng n¨ng lîng kh¸c:- §.c¬ ®iÖn: §N => C¬ n¨ng- BÕp ®iÖn: §N => nhiÖt n¨ng- §Ìn èng: §N => Quang n¨ng- N¹p ¸c quy: §N => Ho¸ n¨ng+ Tr¶ lêi c©u hái C3:- TruyÒn t¶i ®iÖn n¨ng tõ nhµ m¸y ®iÖn ®Õn n¬i tiªu thô b»ng d©y dÉn, kh«ng cÇn çc ph¬ng tiÖn giao th«ng vËn t¶i. Do vËy thuËn tiÖn h¬n vËn chuyÓn nguyªn liÖu

+ Yªu cÇu HS tr¶ lêi C1 Sgk-160- KL: §iÖn n¨ng cã vai trß to lín trong ®êi sèng vµ kÜ thuËt: Gãp phÇn gi¶m søc lao ®éng, n©ng cao d©n trÝ; Gi¶m bít kho¶ng çch gi÷a n«ng th«n vµ thµnh thÞ….+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi C2 Sgk-160:- §iÖn n¨ng chuyÓn ho¸ thµnh çc d¹ng n¨ng lîng? B»ng çc thiÕt bÞ nµo?

+ Yªu cÇu HS nghiªn cøu Tr¶ lêi C3:

I. Vai trß cña ®iÖn n¨ng trong ®êi sèng vµ s¶n xuÊt:a. Vai trß cña ®iÖn n¨ng:+ Trong ®êi sèng, ®iÖn n¨ng phôc vô: Th¾p s¸ng, qu¹t m¸t, xay s¸t…+ Trong kü thuËt: Quay ®éng c¬…

b. §iÖn n¨ng chuyÓn ho¸ thµnh çc d¹ng n¨ng lîng kh¸c:- §éng c¬ ®iÖn: §N => C¬ n¨ng- BÕp ®iÖn: §N => nhiÖt n¨ng- §Ìn èng: §N => Quang n¨ng- N¹p ¸c quy: §N =>Ho¸ n¨ng

c. TruyÒn t¶i ®iÖn n¨ng tõ nhµ m¸y ®iÖn ®Õn n¬i tiªu thô b»ng d©y dÉn, kh«ng cÇn çc ph-¬ng tiÖn giao th«ng vËn t¶i.

242


3. H§3: T×m hiÓu ho¹t ®éng cña nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn vµ qu¸ tr×nh biÕn ®æi n¨ng lîng trong çc bé phËn ®ã.+ Quan s¸t s¬ ®å nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn; Tr¶ lêi c©u hái cña GV+ Çc bé phËn chÝnh cña nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn: Lß ®èt than, nåi h¬i; Tua bin; M¸y ph¸t ®iÖn; èng khãi; Th¸p lµm l¹nh.+ Lß ®èt cã t¸c dông biÕn n¨ng lîng nguyªn liÖu => nhiÖt n¨ng.- Nåi h¬i: NhiÖt n¨ng => C¬ n¨ng cña h¬i níc- Tua bin: C¬ n¨ng cña h¬i => C¬ n¨ng cña tuabin- M¸y ph¸t ®iÖn: C¬ n¨ng tua bin => §iÖn n¨ngNguyªn t¾c ho¹t ®éng: Trong nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn: NhiÖt n¨ng chuyÓn ho¸ thµnh c¬ n¨ng vµ chuiyÓn ho¸ thµnh ®iÖn n¨ng.

+ Yªu cÇu HS quan s¸t s¬ ®å nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn; Tr¶ lêi c©u hái :- Nªu tªn çc bé phËn chÝnh cña nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn?- Nªu sù biÕn ®æi n¨ng l-îng trong çc bé phËn ®ã?

+ Tõ ®ã nªu NTH§ cña nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn?

II. NhiÖt ®iÖn:a. Bé phËn chÝnh:- Lß ®èt than, nåi h¬i; Tua bin; M¸y ph¸t ®iÖn; èng khãi; Th¸p lµm l¹nh.- Lß ®èt cã t¸c dông biÕn n¨ng lîng nguyªn liÖu =>nhiÖt n¨ng.- Nåi h¬i: NhiÖt n¨ng=> C¬ n¨ng cña h¬i níc- Tua bin: C¬ n¨ng cña h¬i=> C¬ n¨ng cña tuabin- M¸y ph¸t ®iÖn: C¬ n¨ng tua bin => §iÖn n¨ngb. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng:- Trong nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn: NhiÖt n¨ng chuyÓn ho¸ thµnh c¬ n¨ng vµ chuiyÓn ho¸ thµnh ®iÖn n¨ng.

243


4. H§4: T×m hiÓu ho¹t ®éng cña nhµ m¸y thuû ®iÖn:+ Nghiªn cøu Tr¶ lêi c©u hái C5: - Níc trªn hå cã d¹ng thÕ n¨ng- Níc ch¶y trong èng: Wt=>W®.- Tuabin: W® n-íc=>W® tuabin.+ Tr¶ lêi c©u hái C6: VÒ mïa kh«, Ýt níc Wt níc nhá => §iÖn n¨ng Ýt.Nguyªn t¾c ho¹t ®éng: Trong nhµ m¸y thuû ®iÖn: ThÕ n¨ng cña níc chuyÓn ho¸ thµnh ®éng n¨ng cña tuabin chuyÓn ho¸ thµnh ®iÖn n¨ng

+ Quan s¸t s¬ ®å nhµ m¸y thuû ®iÖnnªu tªn çc bé phËn chÝnh vµ sù biÕn ®æi n¨ng lîng qua chóng?

+ Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái C6

+ Tõ ®ã nªu NTH§ cña nhµ m¸y thuû ®iÖn?

III. Thuû ®iÖn:a. Bé phËn chÝnh:- Níc trªn hå cã d¹ng thÕ n¨ng- Níc ch¶y trong èng: Wt => W®.- Tuabin: W® níc => W® tuabin.b. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng:- Trong nhµ m¸y thuû ®iÖn: ThÕ n¨ng cña níc chuyÓn ho¸ thµnh ®éng n¨ng cña tuabin chuyÓn ho¸ thµnh ®iÖn n¨ng+ Chó ý: VÒ mïa kh«, Ýt níc Wt níc nhá => §iÖn n¨ng Ýt

5. Ho¹t ®éng 5: + VËn dông - Cñng cè:- Gi¶i c©u C7 Sgk-161:§iÖn n¨ng? A =?¸p dông c«ng thøc: A = P.h=> §iÖn n¨ngA = d.V.h = d.S.h1.h2A = 104.106.2.102= 2.1012J+ VÒ nhµ:- Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái - BT; ChuÈn bÞ T68

+ Yªu cÇu HS lµm C7 Sgk-161 :h1= 1m; S = 1km2= 106m2

h2= 200m = 2.102m§iÖn n¨ng:?A =?

+ Yªu cÇu HS ®äc néi dung ghi nhí - Cã thÓ em cha biÕt Sgk-+ HDVN:- Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái -BT:- ChuÈn bÞ T68: §iÖn giã - §iÖn mÆt trêi - §iÖn h¹t nh©n.

IV. VËn dông:C7 Sgk-161:h1 = 1m; S = 1km2= 106m2

h2 = 200m = 2.102m§iÖn n¨ng:?A =?¸p dông c«ng thøc: A = P.h=> §iÖn n¨ng A = d.V.h = d.S.h1.h2A= 104.106.2.102= 2.1012J

§¸p sè: 2.1012J

244


TiÕt 68: §iÖn giã- §iÖn mÆt trêi- §iÖn h¹t nh©nA. Môc tiªu:

1. KiÕn thøc: Nªu ®îc çc bé phËn chÝnh cña mét m¸y ph¸t ®iÖn giã,

pin mÆt trêi, nhµ m¸y ph¸t ®iÖn nguyªn tö. ChØ ra ®îc sù biÕn ®æi n¨ng l-

îng trong çc bé phËn chÝnh cña çc m¸y trªn. Nªu ®îc u ®iÓm, nhîc ®iÓm

cña viÖc s¶n xuÊt vµ sö dông ®iÖn giã, ®iÖn mÆt trêi, ®iÖn h¹t nh©n.

2. KÜ n¨ng: RÌn kÜ n¨ng kh¸i qu¸t ho¸ vÒ sù biÕn ®æi n¨ng lîng ®Ò



B. ChuÈn bÞ:

§èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn1 m¸y ph¸t ®iÖn giã, qu¹t giã; 1 pin mÆt trêi, bãng ®Ìn 220V-100W; 1 ®éng c¬ ®iÖn nhá; 1 ®Ìn LED cã gi¸; h×nh vÏ s¬ ®å nhµ m¸y ®iÖn nguyªn tö.

245



Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn 1. Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò - §Æt vÊn ®Ò bµi míi:a. Quan s¸t GV lµm thÝ nghiÖm.b. Tr¶ lêi c©u hái cña GV, ph¸t hiÖn ra n¨ng lîng giã vµ n¨ng lîng ¸nh s¸ng rÊt dåi dµo trong tù nhiªn vµ cã thÓ chuyÓn ho¸ thµnh ®iÖn n¨ng.

- Yªu cÇu HS nh¾c l¹i trong nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn vµ thuû ®iÖn, muèn cho m¸y ph¸t ®iÖn ho¹t ®éng ta ph¶i cung cÊp cho nã çi g×?- Nªu c©u hái: ë çc nhµ m¸y ph¸t ®iÖn ®ã, viÖc cung cÊp than ®¸ vµ níc kh¸ tèn kÐm vµ phøc t¹p. Cã çch nµo s¶n xuÊt ®iÖn n¨ng ®¬n gi¶n kh«ng cÇn dïng ®Õn nhiªn liÖu ®èt hay nguyªn liÖu rÊt nhiÒu nh níc hay kh«ng?- Lµm thÝ nghiÖm biÓu diÔn:+ Cho m¸y ph¸t ®iÖn giã ho¹t ®éng+ Cho pin mÆt trêi ho¹t ®éng.Nªu c©u hái: Trong çc thiÕt bÞ trªn, n¨ng l-îng nµo ®· ®îc chuyÓn ho¸ thµnh ®iÖn n¨ng? Nguån n¨ng lîng ®ã cã dÔ kiÕm vµ cã nhiÒu trong tù nhiªn kh«ng?

2. Ho¹t ®éng 2:T×m hiÓu cÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña m¸y ph¸t ®iÖn giã, qu¸ tr×nh biÕn ®æi n¨ng lîng trong m¸y ph¸t ®Þªn giã.Lµm viÖc theo nhãm.Quan s¸t h×nh 62.1 SGK, kÕt hîp víi m¸y ph¸t ®Þªn giã trªn bµn GV, chØ ra nh÷ng bé phËn chÝnh cña m¸y vµ sù biÕn ®æi n¨ng lîng qua çc bé phËn ®ã. Tr¶ lêi C1. Th¶o luËn chung ë líp.

- LÇn lît chuyÓn m¸y ph¸t ®iÖn giã cho çc nhãm quan s¸t.- Nªu c©u hái bæ sung: So víi nhiÖt ®iÖn vµ thuû ®iÖn th× viÖc s¶n xuÊt ®iÖn giã cã thuËn lîi vµ khã kh¨n g× h¬n?

246

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký3. Ho¹t ®éng 3: T×m hiÓu cÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña pin mÆt trêi.a. NhËn biÕt h×nh d¹ng tÊm pin mÆt trêi, hai cùc ©m vµ d¬ng cña pin.b. NhËn biÕt nguyªn t¾c ho¹t ®éng, khi chiÕu ¸nh s¸ng vµo bÒ mÆt tÊm pin th× xuÊt hiÖn dßng ®iÖn, kh«ng cÇn m¸y ph¸t ®Þªn.- NhËn biÕt ®îc pin mÆt trêi, quang n¨ng trùc tiÕp biÕn ®æi thµnh ®iÖn n¨ng, kh«ng cÇn mét c¬ cÊu trung gian nµo c¶.

- Giíi thiÖu cho HS tÊm pin mÆt trêi, hai cùc cña tÊm pin (gièng nh hai cùc cña tÊm pin th-êng dïng).- Dïng ®Ìn 220V - 100W chiÕu ¸nh s¸ng vµo bÒ mÆt tÊm pin, pin ph¸t ®iÖn. Lu ý HS ë ®©y kh«ng cÇn mét m¸y ph¸t ®iÖn. VËy qu¸ tr×nh biÕn ®æi n¨ng lîng trong pin mÆt trêi kh¸c víi m¸y ph¸t ®iÖn ë chç nµo?- Nªu c©u hái: Dßng ®iÖn cung cÊp cho pin mÆt trêi lµ dßng ®iÖn g×? (Mét chiÒu hay xoay chiÒu?) Dïng ®Ìn LED ®Ó kiÓm tra l¹i.- ViÖc s¶n xuÊt ®iÖn mÆt trêi cã g× thuËn lîi vµ khã kh¨n?

4. Ho¹t ®éng 4: NhËn biÕt mét sè tÝnh n¨ng kü thuËt cña pin mÆt trêi (c«ng suÊt, hiÖu suÊt) ®Ó øng dông vµo thùc tÕ.Ç nh©n lµm viÖc, tr¶ lêi C2.Th¶o luËn chung ë líp vÒ lêi gi¶i.

- Th«ng b¸o cho HS hai th«ng sè kü thuËt cña pin mÆt trêi thêng dïng.- Yªu cÇu HS quan s¸t h×nh 62.2 SGK ®Ó chØ ra çch l¾p ®Æt pin mÆt trêi.

5. Ho¹t ®éng 5: T×m hiÓu çc bé phËn chÝnh cña nhµ m¸y ®iÖn nguyªn tö vµ çc qu¸ tr×nh biÕn ®æi n¨ng lîng trong çc bé phËn ®ã.- Lµm viÖc ç nh©n.- Quan s¸t h×nh 61.1 vµ 62.3 SGK, tr¶ lêi c©u hái cña GV, th¶o luËn chung ë líp.

- Nªu c©u hái:+ H·y quan s¸t h×nh 61.1 vµ 62.3 SGK ®Ó chØ ra hai nhµ m¸y (nhiÖt ®iÖn vµ ®iÖn nguyªn tö) cã bé phËn chÝnh nµo gièng nhau, kh¸c nhau?+ Bé phËn lß h¬i vµ lß ph¶n øng tuy kh¸c nhau nhng cã nhiÖm vô g× gièng nhau?- Th«ng b¸o u ®iÓm cña nhµ m¸y ®iÖn nguyªn tö (c«ng suÊt rÊt lín) vµ biÖn ph¸p ®¶m b¶o an toµn.

6. Ho¹t ®éng 6: T×m hiÓu nguyªn t¾c chung cña viÖc sö dông ®iÖn n¨ng vµ çc biÖn ph¸p tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng.a. Lµm viÖc ç nh©n. Th¶o luËn chung ë líp, tr¶ lêi C3.b. Tù ®äc th«ng b¸o trong SGK ®Ó nªu lªn biÖn ph¸p tiÕt kiÖm ®iÖn. Tr¶ lêi c©u

- Tæ chøc cho HS th¶o luËn chung ë líp ®Ó tr¶ lêi C3, C4.- Nªu c©u hái: V× sao biÖn ph¸p tiÕt kiÖm ®iÖn chñ yÕu lµ h¹n chÕ sö dông ®iÖn trong giê cao ®iÓm (buæi tèi, nhiÒu nhµ cïng sö dông ®iÖn)?

247

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Kýhái cña GV.c. Tù ®äc b¶ng 1 SGK ®Ó tr¶ lêi C4.7. Ho¹t ®éng 7: Cñng cè:- Tù ®äc phÇn ghi nhí. Tr¶ lêi c©u hái cñng cè cña GV.- Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái - BT

- Nªu c©u hái cñng cè:+ Nªu nh÷ng u ®iÓm vµ nhîc ®iÓm cña viÖc s¶n xuÊt vµ sö dông ®iÖn giã, ®iÖn mÆt trêi.+ Nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn vµ nhµ m¸y ®iÖn nguyªn tö cã bé phËn chÝnh nµo gièng nhau, kh¸c nhau?

TiÕt 69: KiÓm tra häc kú IIA. Môc tiªu:

KiÓm tra ®¸nh gi¸ nhËn thøc cña HS trong viÖc häc, n¾m v÷ng çc kiÕn

thøc cña häc k× II.

- RÌn çc kÜ n¨ng: Gi¶i bµi tËp , tr×nh bÇy bµi gi¶i ; TÝnh trung thùc khi kiÓm

tra.

B. ChuÈn bÞ:



i. PhÇn tr¾c nghiÖm:

A. Khoanh trßn ch÷ çi ®íng tríc ph¬ng ¸n ®óng §

248

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ KýC©u 1: Mét b¹n vÏ ®êng truyÒn cña 4 tia s¸ng tõ mét ®Ìn pin ®Æt t¹i ®iÓm § vµo mét bÓ n-íc. §êng truyÒn nµo cã thÓ lµ ®óng?

A. §êng 1 B. §êng 2C. §êng 3 D. §êng 4

1

2 3 4

C©u 2: §Æt mét vËt tríc mét thÊu kÝnh ph©n k×, ta sÏ thu ®îc :

A.Mét ¶nh thËt, n»m trong kho¶ng tiªu cù cña thÊu kÝnh.

B. Mét ¶nh ¶o, n»m ngoµi kho¶ng tiªu cù cña thÊu kÝnh.

C. Mét ¶nh thËt, n»m ngoµi kho¶ng tiªu cù cña thÊu kÝnh.

D. Mét ¶nh ¶o, n»m trong kho¶ng tiªu cù cña thÊu kÝnh.

C©u 3: Nh÷ng kÕt luËn nµo díi ®©y lµ ®óng?

A. M¾t l·o nh×n râ vËt ë gÇn, kh«ng nh×n râ nh÷ng vËt ë xa.

B. M¾t l·o nh×n râ vËt ë xa, kh«ng nh×n râ nh÷ng vËt ë gÇn

C. M¾t tèt nh×n râ vËt ë gÇn, kh«ng nh×n râ nh÷ng vËt ë xa.

D.M¾t tèt nh×n râ vËt ë xa, kh«ng nh×n râ nh÷ng vËt ë gÇn.


A. ¶nh cña mét vËt nh×n qua kÝnh lóp lµ ¶nh ¶o, lín h¬n vËt

B. ¶nh trªn phim trong m¸y ¶nh lµ ¶nh ¶o, nhá h¬n vËt.

C. ¶nh cña mét vËt nh×n qua kÝnh lóp lµ ¶nh ¶o, nhá h¬n vËt.

D. ¶nh trªn phim trong m¸y ¶nh lµ ¶nh ¶o, lín h¬n vËt.


A. ChiÕu mét tia s¸ng ®¬n s¾c ®á vµo mÆt ghi cña mét ®Üa CD, ta cã thÓ

thu ®îc ¸nh s¸ng tr¾ng.

249

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ KýB. ChiÕu mét tia s¸ng ®¬n s¾c ®á vµo mÆt ghi cña mét ®Üa CD, ta cã thÓ

thu ®îc ¸nh s¸ng xanh.

C. ChiÕu mét tia s¸ng tr¾ng vµo mÆt ghi cña mét ®Üa CD, ta cã thÓ thu ®-

îc ¸nh s¸ng tr¾ng.

D. ChiÕu mét tia s¸ng tr¾ng vµo mÆt ghi cña mét ®Üa CD, ta cã thÓ thu ®-

îc ¸nh s¸ng xanh.

C©u 6: T¸c dông sinh häc cña ¸nh s¸ng ®îc thÓ hiÖn ë hiÖn tîng nµo

díi ®©y?

A. ¸nh s¸ng mÆt trêi chiÕu vµo c¬ thÓ sÏ lµm cho c¬ thÓ nãng lªn.

B. ¸nh s¸ng chiÕu vµo mét hçn hîp khÝ Clo vµ Hy®r« ®ùng trong èng

nghiÖm cã thÓ g©y ra sù næ

C. ¸nh s¸ng mÆt trêi lóc s¸ng sím chiÕu vµo c¬ thÓ trÎ em sÏ chèng ®îc bÖnh

cßi s¬ng.

D. ¸nh s¸ng chiÕu vµo mét pin quang ®iÖn sÏ lµm cho nã cã thÓ ph¸t ®iÖn.

B. §iÒn tõ hay côm tõ thÝch hîp vµo chç chèng trong çc c©u sau:

C©u 7: HiÖn tîng khóc x¹ cña mét tia s¸ng

lµ: ........................................................................

C©u 8: Tia s¸ng qua quang t©m O cña mét thÊu kÝnh th×

sÏ .........................................................

C©u 9: M¸y ¶nh lµ dông cô dïng

®Ó .............................................................................................250

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký....................... Hai bé phËn quan träng cña m¸y ¶nh

lµ ...............................................................

C©u 10: Dïng mét ®Üa CD ta cã thÓ thu ®îc nhiÒu chïm ¸nh s¸ng mµu kh¸c

nhau khi............

II. PhÇn tù luËn: Tr¶ lêi c©u hái vµ gi¶i çc bµi tËp sau:

C©u 11: Em hiÓu thÕ nµo lµ t¸c dông nhiÖt cña ¸nh s¸ng? T¸c dông

nhiÖt cña ¸nh s¸ng trªn çc vËt cã mµu s¾c kh¸c nhau th× kh¸c nhau nh thÕ

nµo ?

C©u 12: Lµm thÕ nµo ®Ó trén hai ¸nh s¸ng mµu víi nhau?. Trén ba ¸nh

s¸ng mµu ®á, lôc, lam víi nhau mét çch thÝch hîp ta sÏ ®îc ¸nh s¸ng mµu

g×?

C©u 13: Mét ngêi chØ nh×n râ nh÷ng vËt çch m¾t trong kho¶ng tõ

15 cm ®Õn 50 cm. M¾t ngêi ®ã bÞ tËt g×? §Ó kh¾c phôc, ngêi Êy ph¶i ®eo

thÊu kÝnh lo¹i g×?. Khi ®eo kÝnh thÝch hîp th× ngêi ®ã sÏ nh×n râ vËt xa

nhÊt çch m¾t bao nhiªu?

C©u 14 §Æt vËt s¸ng AB cã d¹ng mòi tªn, vu«ng gãc víi trôc chÝnh cña

thÊu kÝnh héi tô, vµ çch thÊu kÝnh OA = 24 cm. Thu ®îc ¶nh râ nÐt trªn

mµn çch thÊu kÝnh 24 cm, vµ cã ®é cao A'B' = AB.a. VÏ ¶nh A'B' cña AB t¹o

bëi thÊu kÝnh. b. TÝnh tiªu cù cña thÊu kÝnh?

§¸p ¸n - Thang ®iÓm

I. PhÇn tr¾c nghiÖm: 5 ®iÓm

251

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ KýA.Tõ c©u 1 ®Õn c©u 6: Mçi c©u ®óng : 0.5 ®iÓm (Tæng: 3

®iÓm)

C©u 1 2 3 4 5 6§¸p ¸n C D B A D C

B Tõ c©u 7 ®Õn c©u 10: Mçi c©u tr¶ lêi ®óng : 0.5 ®iÓm.

(Tæng: 2 ®iÓm)

C©u 7: HiÖn tîng khóc x¹ cña mét tia s¸ng lµ: hiÖn tîng ®êng truyÒn cña

¸nh s¸ng bÞ gÉy khóc t¹i mÆt ph©n çch gi÷a hai m«i trêng trong suèt khi

nã truyÒn tõ m«i trêng trong suèt nµy sang m«i trêng trong suèt kh¸c.

C©u 8: Tia s¸ng qua quang t©m O cña mét thÊu kÝnh th× sÏ truyÒn th¼ng.

C©u 9: M¸y ¶nh lµ dông cô dïng ®Ó t¹o ra ¶nh thËt cña mét vËt mµ ta muèn

ghi l¹i trªn phim ¶nh, ¶nh nµy nhá h¬n vËt. Hai bé phËn quan träng cña m¸y

¶nh lµ vËt kÝnh vµ buång tèi.

C©u 10: Dïng mét ®Üa CD ta cã thÓ thu ®îc nhiÒu chïm ¸nh s¸ng mµu kh¸c

nhau khi chiÕu mét chïm ¸nh s¸ng tr¾ng vµo mÆt ghi cña ®Üa CD ®ã.

II.PhÇn tù luËn: (Tæng: 5 ®iÓm)

C.Tõ c©u 11 ®Õn c©u 13: Mçi c©u tr¶ lêi ®óng 1 ®iÓm;

C©u 14: Mçi phÇn a, b tr¶ lêi ®óng 1 ®iÓm

a. VÏ ¶nh A'B' cña AB t¹o bëi thÊu kÝnh.

B I F A'

A F' O

B'

252

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Kýb. TÝnh tiªu cù cña thÊu kÝnh? Ta cã tø gi¸c ABIO lµ h×nh ch÷ nhËt =>

OI = AB.Ta cã OIF A'B'F => => OF = A'F => OF + OF = OA'Ta cã ABO A'B'O => Mµ OF + A'F = OA' =>2OF = OA'=> OF = VËy tiªu cù cña thÊu kÝnh lµ f = 12 cm.

TiÕt 70: ¤n tËpA. Môc tiªu:

- Cñng cè, n¾m v÷ng çc kiÕn thøc cña ch¬ng tr×nh vËt lÝ (ch¬ng III, ch-

¬ng IV).

- HÖ thèng hãa çc kiÕn thøc vËt lÝ líp 9.

- Híng dÉn HS lËp ®Ò c¬ng «n tËp ch¬ng tr×nh vËt lÝ THCS.

B. ChuÈn bÞ:



Ho¹t ®éng cña hS Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ghi b¶ng1. Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò - §Æt vÊn ®Ò bµi míi:Tr¶ lêi çc c©u hái cña GV

§Æt c©u hái «n tËp theo SGK.

2. Ho¹t ®éng 2:Tr¶ lêi çc c©u hái theo yªu cÇu cña SGK

Cho HS tù tr¶ lêi çc c©u hái

253

Trêng THCS xu©n viªn - Gi¸o ¸n VËt LÝ 9 - Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Ký3. Ho¹t ®éng 3:Lµm bµi tËp mµ GV ®Ò ra.

Cho HS lµm çc bµi tËp «n tËp

254

Documents

TiÕt:i.vietnamdoc.net/.../2015/Thang04/22/giao_an_vat_ly9.doc · Web viewTiÕt 1: Sù phô thuéc cña c êng ®é dßng ®iÖn vµo hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu d©y dÉn A