Embed Size (px)
Citation preview
DIỄN ĐÀN GIÁO DỤC VÀ TRIỂN LÃM HỌC ĐƯỜNG 4.0 (Edu4.0)
HÀ NỘI, NGÀY 21/11/2020
TÀI NGUYÊN MỞ VÀ
VÀI KHÍA CẠNH LIÊN QUAN TỚI DỮ LIỆU MỞ
LÊ TRUNG NGHĨA
BAN TƯ VẤN PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC MỞ
HIỆP HỘI CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC, CAO ĐẲNG VIỆT NAM
Email: [email protected]: http://vnfoss.blogspot.com/
http://letrungnghia.mangvn.org/Trang web CLB PMTDNM Việt Nam:
http://vfossa.vn/vi/
https://giaoducmo.avnuc.vn/
http://avnuc.vn/
Nội dung
1. Tài nguyên mở là gì? Nguồn gốc
2. Số lượng các tài nguyên mở ngày nay
3. Hệ thống giấy phép của các tài nguyên mở
4. Mã nhận diện các tài nguyên số & Lược đồ tiêu chuẩn 5
sao cho dữ liệu mở liên kết của Tim Berners - Lee
5. Ví dụ các thuộc tính tài nguyên số trên cổng dữ liệu
6. Yêu cầu về nền tảng hạ tầng cho tài nguyên số mở
7. Kết luận và gợi ý
Tài nguyên Mở là gì? Nguồn gốc
- Đầu 1980: Free Software
Foundation, phong trào
phần mềm tự do, PMTD
- Năm 1998: Open Source
Initiative, phong trào phần
mềm nguồn mở, PMNM
- Đầu thế kỷ 21: các khái niệm mới của mở dựa vào triết lý của PMTDNM
Số lượng các tài nguyên mở ngày nay
- Theo Software Heritage, tới đầu
tháng 09/2020 có hơn 9 tỷ tệp mã
nguồn phần mềm được chia sẻ trong
hơn 140 triệu dự án.
- Theo tổ chức Creative Commons, tới
hết năm 2017 có hơn 1,4 tỷ tài nguyên
đã được cấp phép Creative Commons.
Hệ thống giấy phép của các tài nguyên mở
Hệ thống giấy phép của PMTDNM -1
Các giấy phép dễ dãi (Permissive)
1. Đưa 4 quyền tự do tới lập trình viên → lập trình viên có quyền cấp phép đóng hoặc mở cho các mã của tác phẩm phái sinh của mình!
2. Nổi bật nhất trong họ này là BSD
3. Sản phẩm thường mang giấy phép BSD khi được cấp vốn từ nhà nước → tiền của người đóng thuế trả về dịch vụ cho người đóng thuế!
4. Nhiều giấy phép khác trong họ này: Apache, MIT, Zope Public license...
Các giấy phép Copyleft
1. Đưa 4 quyền tự do tới tận NSD → lập trình viên phải cấp phép mở cho các mã của tác phẩm phái sinh của mình → phần mềm luôn là mở!
2. Nổi bật nhất trong họ này là GPL
3. Là các giấy phép của dự án GNU (GNU is Not Unix) → ám chỉ GNU là dự án hệ điều hành tự do, không giống như UNIX không tự do.
4. Các giấy phép copyleft: GPL, GFDL, LGPL, AGPL, MPL v1.1, ...
4 quyền tự do của PMTD:
(1) Tự do sử dụng; (2) Tự do phân phối; (3) Tự do sửa đổi; (4) Tự do phân phối lại bản được sửa đổi; Có 2 họ giấy phép của PMTDNM:
Với 2 giấy phép PMNM không tương thích nhau, thì việc sao chép mã nguồn của chương trình này sang chương trình khác sẽ vi phạm ít nhất 1 trong 2 giấy phép đó! Xem thêm: http://www.gnu.org/licenses/license-list.html
KHÔNG TƯƠNG THÍCH
▼
GIẤY PHÉP CỦA KOHA: GPLv3
TÍNH TƯƠNG THÍCH CỦA 2 GIẤY PHÉP
Hệ thống giấy phép của PMTDNM -2
Hệ thống giấy phép của tài liệu mở -1
Hệ thống giấy phép Creative Commons
Tính tương thích các giấy phép của tư liệu mở khi kết hợp tài nguyên
Các giấy phép cho Dữ liệu Mở
Hệ thống giấy phép của tư liệu mở –2
- Mã nhận diện các tài nguyên truyền thống: Sách - ISBN; Tạp chí – ISSN
- Mã nhận diện các tài nguyên số – nhiều: DOI, ORCID, DataCite, URI, .v.v.
- Với Web Dữ liệu: URI thay cho URL
- URI nhận diện bất kỳ đối tượng/khái niệm số hóa nào để máy hiểu được
Mã nhận diện & Web dữ liệu -1
Mã nhận diện & Web dữ liệu -2
Lược đồ tiêu chuẩn 5 sao cho dữ liệu mở liên kết
- Dễ bị kẹt ở 3 sao: khu vực nhà nước và giáo dục ít/không dùng chuẩn mở!
- Không/chưa có tài liệu URI quốc gia và ngành → chỉ dùng đồ nhập ngoại?
- AI cần dữ liệu lớn, dữ liệu sạch, dữ liệu theo tiêu chuẩn và máy đọc được!
Ví dụ các thuộc tính tài nguyên số -1
Màn hình tùy chỉnh trang tìm kiếm của Zenodo của EU
Hàng chục ngàn tập hợp dữ liệu mở: lọc, tìm kiếm, sắp xếp theo nhiều cách.
Ví dụ các thuộc tính tài nguyên số -2
Quản lý bằng DOI, phiên bản DOI, giấy phép mở, cách trích dẫn, các chuẩn mở...
Yêu cầu về hạ tầng cho tài nguyên mở
CKAN - Mạng Lưu trữ Tri thức Toàn diện(Comprehensive Knowledge Archive Network)
Giấy phép mở của CKAN: AGPL v.3.0
CKANNền tảng
Cổng dữ liệunguồn mở
hàng đầu thế giới!
Kết luận và gợi ý
1. Tài nguyên số cần đi với cấp phép mở và mã nhận diện 2. Dữ liệu Mở nên đi theo lược đồ tiêu chuẩn 5 sao của dữ liệu mở liên kết của Tim Berners – Lee theo Web Dữ liệu. 3. Cổng dữ liệu mở nên xây dựng từ PMTDNM, như CKAN...4. Các thuộc tính của từng bản ghi tài nguyên mở nên là đầy đủ, được quản lý bằng DOI và phiên bản DOI, như Zenodo...
5. Quan trọng là chính phủ cần có chính sách Truy cập Mở!
Cảm ơn!
https://www.facebook.com/groups/OER.VN/
Hỏi đáp
LÊ TRUNG NGHĨA
Email: [email protected]: http://vnfoss.blogspot.com/
http://letrungnghia.mangvn.org/Trang web CLB PMTDNM Việt Nam: http://vfossa.vn/vi/
http://avnuc.vn/
https://giaoducmo.avnuc.vn/
