Tµi liÖu Héi th¶o Giao rõng tù nhiªn vµ Qu¶n lý rõng …...Héi th o vÒ Giao rõng tù nhiªn vµ Qu n lý rõng céng ®ång Hµ néi, 22/5/ 2003 3 Ph−¬ng ph¸p theo

Hµ Néi, 22/5/2003

Giao rõng tù nhiªn vµ Qu¶n lý rõng Céng ®ång

Tµi liÖu

Héi th¶o

Héi th¶o vÒ Giao rõng tù nhiªn vµ Qu¶n lý rõng céng ®ång Hµ néi, 22/5/ 2003

2

Môc lôc

Lêi nãi ®Çu ...................................................................................................

3

Nh÷ng tõ viÕt t¾t ..........................................................................................

5

Bµi ph¸t biÓu khai m¹c héi th¶o TiÕn sü NguyÔn Hång Qu©n, Côc phã Côc Ph¸t triÓn L©m nghiÖp Chñ tÞch Tæ c«ng t¸c Quèc gia vÒ Qu¶n lý rõng céng ®ång........................

6

Lêi ph¸t biÓu cña ®¹i diÖn ch−¬ng tr×nh/ dù ¸n hç trî quèc tÕ t¹i ViÖt nam Ernst Kuester - Cè vÊn tr−ëng Dù ¸n Khu vùc l©m nghiÖp ADB (FSP/ADB) Thµnh viªn nhãm chñ chèt thuéc Tæ c«ng t¸c Quèc gia vÒ Qu¶n lý rõng céng ®ång ....................................................................................................

9

KÕt qu¶ vµ nh÷ng kinh nghiÖm trong giao ®Êt L©m nghiÖp vµ giao rõng t¹i tØnh S¬n la. Vò §øc ThuËn - Chi Côc KiÓm L©m S¬n la..................................................

12

Kinh nghiÖm giao rõng tù nhiªn t¹i tØnh §¾c L¾c NguyÔn V¨n Xu©n, Chi côc tr−ëng Chi côc PTLN §¾c L¾c................. .......

22

B¸o ço çc m« h×nh thö nghiÖm qu¶n lý rõng dùa vµo céng ®ång d©n c− trªn ®Þa bµn tØnh Thõa Thiªn HuÕ NguyÔn H÷u Banh - Chi côc tr−ëng Chi Côc PTLN tØnh Thõa Thiªn HuÕ................................................................................................................

35


3

Ph−¬ng ph¸p theo dâi, ®¸nh gi¸ qui −íc b¶o vÖ rõng dùa vµo trªn céng ®ång th«n b¶n - kinh nghiÖm cña tØnh Lai Ch©u. NguyÔn V¨n ¸i, Chi côc phã Chi Côc KiÓm l©m Lai Ch©u..........................

48

C«ng t¸c giao ®Êt giao rõng kho¸n rõng vµ qu¶n lý rõng céng ®ång th«n b¶n ë tØnh Hoµ B×nh Bïi V¨n Chóc, Chi côc tr−ëng Chi Côc PTLN Hoµ B×nh............................

58

§¸nh gi¸ hiÖu qu¶ qu¶n lý rõng th«n b¶n t¹i tØnh Cao B»ng Vò Long, thµnh viªn Tæ c«ng t¸c Quèc gia vÒ Qu¶n lý rõng céng ®ång .....

66

B¸o ço kh¶o s¸t t×nh h×nh vËn dông chÝnh s¸ch giao rõng tù nhiªn vµ h−ëng lîi ë tØnh S¬n la. Ph¹m Xu©n Ph−¬ng, Chuyªn viªn Vô ChÝnh s¸ch - Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t trØÓn n«ng th«n.....................................................................................

80

B¸o ço vÒ qu¶n lý rõng céng ®ång ë tØnh Gia Lai NguyÔn V¨n Phong, Phã Gi¸m ®èc Së NN vµ PTNT tØnh Gia Lai..............

90

Ma trËn LËp kÕ ho¹ch qu¶n lý rõng céng ®ång giai ®o¹n 2003-2004 Ernst Kuester vµ NguyÔn Kim H¶i- Dù ¸n Khu vùc L©m nghiÖp ADB (FSP/ADB) ....................................................................................................

103

Th¶o luËn ......................................................................................................

107

KÕt luËn héi th¶o...........................................................................................

111

Ch−¬ng tr×nh héi th¶o ..................................................................................

114

Danh s¸ch ®¹i biÓu ......................................................................................

116

Danh s¸ch nhãm cèt lâi Tæ c«ng t¸c quèc gia vÒ qu¶n lý rõng céng ®ång... 118


4


5

Lêi nãi ®Çu

Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ë nhiÒu n¬i ®Êt l©m nghiÖp ®· ®−îc giao cho céng ®ång th«n b¶n çc nhãm hé ®Ó sö dông bÒn v÷ng l©u dµi vµo môc ®Ých l©m nghiÖp. §Æc biÖt, mét sè tØnh ®· m¹nh d¹n giao rõng tù nhiªn cho çc hé gia ®×nh vµ céng ®ång nh»m t¨ng c−êng kh¶ n¨ng qu¶n lý vµ sö dông theo h−íng bÒn v÷ng, hµi hoµ gi÷a lîi Ých cña Nhµ n−íc víi lîi Ých cña çc céng ®éng ®Þa ph−¬ng. Qua ®¸nh gi¸ b−íc ®Çu cho thÊy nh×n chung qu¶n lý rõng víi sù tham gia cña céng ®ång ®· tá ra lµ mét ph−¬ng thøc qu¶n lý cã hiÖu qu¶ v× cã tÝnh kh¶ thi vÒ mÆt kinh tÕ - x· héi, bÒn v÷ng vÒ sinh th¸i vµ phï hîp víi çc tËp tôc truyÒn thèng vµ ph−¬ng thøc s¶n xuÊt cña nhiÒu d©n téc thiÓu sè ViÖt nam. Song, do ®ang trong qu¸ tr×nh thÝ ®iÓm nªn ë mçi ®Þa ph−¬ng, viÖc giao rõng tù nhiªn ®−îc tiÕn hµnh theo çc ph−¬ng ph¸p vµ qui tr×nh kh¸c nhau vµ ë mét sè n¬i rõng tù nhiªn sau khi giao vÉn bÞ chÆt ph¸ do nhiÒu nguyªn nh©n trong ®ã næi cém nhÊt lµ viÖc bè trÝ céng ®ång sau khi giao ®Ó hä cã ®Çy ®ñ n¨ng lùc, quyÒn lùc vµ tr¸ch nhiÖm qu¶n lý, b¶o vÖ, x©y dùng vµ sö dông rõng cã hiÖu qu¶. Qua çc b¸o ço cña çc ®Þa ph−¬ng, chóng ta thÊy cßn nhiÒu vÊn ®Ò vÒ kü thuËt, vÒ tæ chøc, thÓ chÕ, ph¸p lý, vµ chÝnh s¸ch cÇn tiÕp tôc xem xÐt ®Ó thóc ®Èy viÖc giao rõng tù nhiªn cho céng ®ång qu¶n lý b¶o vÖ. §Æc biÖt lµ cßn thiÕu nh÷ng m« h×nh QLRC§ mang tÝnh toµn diÖn vµ ®ång bé çc b−íc tiÕn hµnh, tõ çc thñ tôc giao ®Õn viÖc triÓn khai tæ chøc thùc hiÖn qu¶n lý. §Ó tr¶ lêi nh÷ng c©u hái trªn ®ång thêi ®Þnh h−íng cho çc ho¹t ®éng liªn quan ®Õn QLRC§ cho thêi gian tíi, cÇn ph¶i nghiªn cøu, thu thËp ý kiÕn cña çc tæ chøc, çc chuyªn gia cã kinh nghiÖm trong vµ ngoµi n−íc. Héi th¶o quèc gia vÒ giao rõng tù nhiªn vµ qu¶n lý rõng céng ®ång ®−îc tæ chøc t¹i Hµ néi ngµy 22/5/2003 ®· cè g¾ng lµm râ çc vÊn ®Ò nªu trªn.


6

Cuèn tµi liÖu héi th¶o nµy tr×nh bµy kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ ban ®Çu vÒ giao rõng tù nhiªn vµ ph©n tÝch çc chÝnh s¸ch liªn quan nh»m thóc ®Èy qu¶n lý rõng céng ®ång do çc thµnh viªn cña Tæ c«ng t¸c Quèc gia vÒ Qu¶n lý rõng céng ®ång tiÕn hµnh. §ång thêi tµi liÖu héi th¶o còng kh¸i qu¸t qui tr×nh thiÕt lËp qu¶n lý rõng céng ®ång thÝ ®iÓm dù kiÕn sÏ ®−îc thùc hiÖn ë ViÖt nam trong nh÷ng n¨m tíi. Hy väng cuèn s¸ch sÏ gióp çc cÊp l·nh ®¹o, çc nhµ qu¶n lý vµ çc nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch vÒ qu¶n lý rõng céng ®ång ë ViÖt nam thÊy ®−îc vÞ trÝ quan träng cña qu¶n lý rõng céng ®ång trong hÖ thèng qu¶n lý rõng ë n−íc ta hiÖn nay vµ lµ c¬ së ®Ó çc nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch vµ chiÕn l−îc xem xÐt çc vÊn ®Ò vÒ chÝnh s¸ch liªn quan nh»m thøc ®Èy vµ më réng qu¶n lý rõng céng ®ång ë ViÖt nam. Côc L©m nghiÖp, Tæ c«ng t¸c Quèc gia vÒ Qu¶n lý rõng céng ®ång xin giíi thiÖu Kû yÕu cña héi th¶o cïng b¹n ®äc. Nh©n dÞp nµy chóng t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù tham gia gióp ®ì cña tÊt c¶ çc c¬ quan, dù ¸n, çc nhµ tµi trî vµ c¶m ¬n tÊt c¶ çc quÝ vÞ ®¹i biÓu ®· dµnh thêi gian ®Ó ®Õn tham dù vµ ®ãng gãp ý kiÕn cho héi th¶o. Trong qu¸ tr×nh biªn so¹n tµi liÖu ch¾c ch¾n cßn nhiÒu thiÕu xãt chóng t«i mong nhËn ®−îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp.

Ngµy 15 th¸ng 11 n¨m 2003 Côc L©m nghiÖp

Tæ c«ng t¸c Quèc gia vÒ Qu¶n lý rõng céng ®ång


7

Nh÷ng tõ viÕt t¾t ADB Ng©n hµng Ph¸t triÓn Ch©u ¸ BQLRPH Ban qu¶n lý rõng phßng hé BVR B¶o vÖ rõng C§DC Céng ®ång d©n c− FSP/ADB Dù ¸n Khu vùc L©m nghiÖp/Ng©n hµng Ph¸t triÓn Ch©u ¸ FSSP Ch−¬ng tr×nh hç trî ngµnh l©m nghiÖp ETSP Dù ¸n hç trî phæ cËp ®µo t¹o phôc vô n«ng l©m nghiÖp vïng cao G§LN-GR Giao ®Êt l©m nghiÖp - giao rõng G§GR Giao ®Êt giao rõng HTX Hîp t¸c x· LNC§ L©m nghiÖp céng ®ång LTQD L©m tr−êng quèc doanh NWG CFM Tæ c«ng t¸c Quèc gia vÒ Qu¶n lý Rõng Céng ®ång PROFOR Ch−¬ng tr×nh L©m nghiÖp QLBVR Qu¶n lý B¶o vÖ rõng QLLNC§ Qu¶n lý l©m nghiÖp céng ®ång QLR Qu¶n lý rõng QLRC§ Qu¶n lý rõng céng ®ång Q¦BVR Qui −íc b¶o vÖ rõng UBND Uû ban nh©n d©n SFDP Dù ¸n Ph¸t triÓn L©m nghiÖp X· héi S«ng §µ SNV Tæ chøc Ph¸t triÓn Hµ lan


8

Bµi ph¸t biÓu khai m¹c héi th¶o

TS. NguyÔn Hång Qu©n Phã Côc tr−ëng Côc Ph¸t triÓn L©m nghiÖp

Chñ tÞch Tæ C«ng T¸c Quèc Gia vÒ Qu¶n Lý Rõng Céng §ång

Th−a çc quÝ vÞ ®¹i biÓu Th−a çc quÝ «ng, quÝ bµ. Thay mÆt Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n, Tæ C«ng T¸c Quèc Gia vÒ Qu¶n Lý Rõng Céng §ång vµ çc dù ¸n, t«i nhiÖt liÖt chµo mõng çc vÞ ®¹i biÓu ®¹i diÖn cho çc Tæ chøc quèc tÕ, çc tæ chøc Phi chÝnh phñ, çc Ch−¬ng tr×nh, çc Dù ¸n, çc vÞ ®¹i biÓu tõ ®Þa ph−¬ng vµ çc c¬ quan trung −¬ng ®· vÒ dù Héi th¶o víi chñ ®Ò ' Giao rõng tù nhiªn vµ qu¶n lý rõng céng ®ång'. Th−a çc quÝ vÞ ®¹i biÓu, Trong nh÷ng n¨m qua ngµnh l©m nghiÖp ®ang thùc hiÖn nh÷ng ®æi míi quan träng mang tÝnh chiÕn l−îc, chuyÓn tõ l©m nghiÖp Nhµ n−íc sang L©m nghiÖp nh©n d©n vµ tõng b−íc thùc hiÖn ph©n cÊp qu¶n lý rõng. ChÝnh trong qu¸ tr×nh ®æi míi nµy ®· xuÊt hiÖn nhiÒu h×nh thøc qu¶n lý tµi nguyªn rõng nh− çc doanh nghiÖp t− nh©n, hé gia ®×nh, çc céng ®ång ®Þa ph−¬ng. Mçi h×nh thøc qu¶n lý rõng nµy ®Òu cã nh÷ng −u ®iÓm vµ h¹n chÕ cÇn ®−îc tæng kÕt vµ ®¸nh gi¸ ph¸t triÓn nã mét çch hîp lý vµ hiÖu qu¶.

ë ViÖt nam, qu¶n lý rõng céng ®ång ®· tån t¹i tõ l©u ®êi g¾n liÒn víi sù tån t¹i cña céng ®ång vµ ®êi sèng v¨n ho¸ cña hä. Víi −íc tÝnh ban ®Çu hiÖn nay céng ®ång ®ang tham gia qu¶n lý kho¶ng 2,5 triÖu ha ®Êt l©m nghiÖp (®Êt cã rõng vµ kh«ng cã rõng) chiÕm gÇn 14% diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp cña c¶ n−íc trªn ph¹m vi 1203 x·, 146 huyÖn vµ 24 tØnh. Thùc tÕ ®· chøng minh r»ng qu¶n lý rõng céng ®ång thùc sù lµ mét h×nh thøc qu¶n lý cã hiÖu qu¶, Ýt tèn kÐm vµ vÒ ®−îc ng−êi d©n öng hé.


9

Tuy nhiªn, vÒ mÆt ph¸p lý céng ®ång ch−a ®−îc c«ng nhËn lµ mét chñ thÓ cã t− çch ph¸p nh©n, nªn tuy ®−îc nhËn ®Êt nh¹n rõng nh−ng kh«ng ®−îc nhËn giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt, kh«ng ®−îc vay vèn nh− çc hé gia ®×nh vµ çc tæ chøc kh¸c.

MÆc dï vËy, mét sè tØnh ®· m¹nh d¹n giao ®Êt giao rõng cho céng ®ång vµ ®Ò nghÞ Nhµ n−íc lµm cho lµm thÝ ®iÓm giao rõng tù nhiªn ®Õn çc hé gia ®×nh vµ céng ®ång. §i tiªn phong lµ tØnh S¬n La ®· giao 105.000 ha rõng tù nhiªn, §¾c L¾c 8.000 ha cho çc tæ chøc, hé gia ®×nh. Cã thÓ nãi viÖc giao rõng tù nhiªn cho çc céng ®ång th«n b¶n ®· ®−îc ng−êi d©n ñng hé v× ®· tõng b−íc g¾n lîi Ých cña hä víi rõng vµ hµi hoµ gi÷a lîi Ých cña Nhµ n−íc víi lîi Ých cña céng ®éng. ë mét sè n¬i rõng tù nhiªn sau khi giao ®· ®−îc céng ®ång th«n b¶n vµ hé gia ®×nh b¶o vÖ vµ qu¶n lý cã hiÖu qu¶ th«ng qua nh÷ng qui −íc b¶o vÖ vµ nh÷ng chÝnh s¸ch h−ëng lîi hîp lý ®−îc çc cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng h−íng dÉn céng ®ång x©y dùng vµ phª duyÖt.

MÆt kh¸c, hiÖn nay cã nhiÒu v¨n b¶n d−íi luËt, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho céng ®ång ho¹t ®éng. §ång thêi Quèc héi, §¶ng vµ ChÝnh phñ còng ®ang xem xÐt l¹i vÊn ®Ò nµy theo chiÒu h−íng cã lîi cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña céng ®ång nãi chung vµ qu¶n lý rõng céng ®ång.

§Ó ®ãn ®Çu nh÷ng ®æi míi cña Nhµ n−íc, chóng ta ph¶i ®i tr−íc mét b−íc nh»m gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i, bëi cã mét thùc tÕ lµ giao rõng tù nhiªn vµ qu¶n lý rõng céng ®ång ®ang trong qu¸ tr×nh thÝ ®iÓm, thêi gian triÓn khai cßn qu¸ ng¾n, cßn nhiÒu vÊn ®Ò vÒ kü thuËt, vÒ tæ chøc vµ c¬ chÕ chÝnh s¸ch cÇn ph¶i nghiªn cøu, thÝ ®iÓm ®Ó hoµn thiÖn.

ChÝnh v× vËy, Côc PTLN phèi hîp víi Tæ c«ng t¸c Quèc gia vÒ qu¶n lý rõng céng ®ång, Dù ¸n Ph¸t triÓn LNXH S«ng §µ, Dù ¸n Khu vùc L©m nghiÖp ADB vµ mét sè dù ¸n kh¸c tæ chøc cuéc héi th¶o vÒ Giao rõng tù nhiªn vµ qu¶n lý rõng th«n b¶n.

Héi th¶o lÇn nµy lµ b−íc tiÕp theo cña hai cuéc héi th¶o quèc gia ®−îc tæ chøc vµo n¨m 2000 vµ 2001 víi môc tiªu:


10

� §¸nh gi¸ b−íc ®Çu vÒ giao rõng tù nhiªn vµ Qu¶n lý rõng céng ®ång tiÕn hµnh thÝ ®iÓm t¹i mét sè tØnh d−íi sù hç trî cña çc dù ¸n quèc tÕ vµ mét sè kÕt qu¶ nghiªn cøu cña Tæ c«ng t¸c Quèc gia vÒ QLRC§.

� Giíi thiÖu ch−¬ng tr×nh thiÕt lËp Qu¶n lý rõng céng ®ång thÝ ®iÓm trong

n¨m 2003 -2004. � Th¶o luËn çc b−íc tiÕp theo cÇn tiÕn hµnh ®Ó thùc thi ch−¬ng tr×nh Qu¶n

lý rõng céng ®ång t¹i mét sè vïng thÝ ®iÓm.

Chóng t«i hy väng t¹i cuéc héi th¶o nµy sÏ nhËn ®−îc nhiÒu ý kiÕn ®ãng gãp cña çc quÝ vÞ ®¹i biÓu tõ trung −¬ng ®Õn ®Þa ph−¬ng, çc tæ chøc quèc tÕ còng nh− sù gióp ®ì chia sÎ kinh nghiÖm cña çc ch−¬ng tr×nh dù ¸n trong thêi gian tíi, gãp phÇn thóc ®Èy ph¸t triÓn l©m nghiÖp céng ®ång ë ViÖt nam, thùc hiÖn ®−îc ch−¬ng tr×nh 5 triÖu ha rõng. Cuèi cïng t«i xin chóc çc vÞ ®¹i biÓu m¹nh khoÎ vµ chóc héi th¶o thµnh c«ng tèt ®Ñp. Xin c¶m ¬n sù theo dâi cña çc quÝ vÞ.


11

Lêi ph¸t biÓu cña ®¹i diÖn çc ch−¬ng tr×nh/ dù ¸n hç trî quèc tÕ t¹i viÖt nam

Ernst kuester

Cè vÊn tr−ëng Dù ¸n Khu vùc L©m nghiÖp ADB (FSP/ADB) Thµnh viªn cña nhãm chñ chèt thuéc

Tæ c«ng t¸c Quèc gia vÒ Qu¶n lý rõng Céng ®ång

KÝnh th−a TiÕn sÜ Qu©n, Çc vÞ kh¸ch quÝ, Çc quÝ Bµ vµ çc quÝ ¤ng, Cho phÐp t«i nãi lêi c¶m ¬n ®Æc biÖt tíi ®¹i diÖn çc chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng vµ çc dù ¸n ho¹t ®éng trong khu vùc n«ng th«n ViÖt Nam ®· dµnh thêi gian tham gia héi th¶o nµy. Chóng t«i biÕt çc vÞ ®· v−ît qua chÆng ®−êng dµi vµ chóng t«i hy väng r»ng kÕt qu¶ cña héi th¶o sÏ bï ®¾p phÇn nµo nh÷ng cè g¾ng vµ thêi gian mµ çc vÞ ®· dµnh cho héi th¶o nµy. Nh− TiÕn sÜ Qu©n ®· nªu trong ph¸t biÓu khai m¹c, ngµnh l©m nghiÖp ViÖt Nam ®ang cã nh÷ng chuyÓn biÕn quan träng tõ l©m nghiÖp tËp trung, do nhµ n−íc kiÓm so¸t sang l©m nghiÖp phi tËp trung nhiÒu h¬n vµ do d©n qu¶n lÝ. Sù ph¸t triÓn hiÖn nay vÒ chÝnh s¸ch cho thÊy qu¸ tr×nh phi tËp trung ho¸ vµ c¶i çch hµnh chÝnh c«ng sÏ tiÕp tôc cã thªm ®éng lùc, víi qu¶n lÝ rõng céng ®ång (CFM) nh− lµ mét ph−¬ng thøc cÇn ®−îc quan t©m, tr−íc khi c¬ cÊu l¹i ngµnh l©m nghiÖp. Theo nh− çc cuéc th¶o luËn gÇn ®©y liªn quan ®Õn viÖc söa ®æi luËt ®Êt ®ai, trong t−¬ng lai kh«ng chØ çc hé gia ®×nh mµ c¶ çc céng ®ång th«n b¶n còng cã thÓ nhËn sæ ®á ®èi víi ®Êt l©m nghiÖp. ViÖc nµy sÏ më ra mét ch−¬ng míi cho ph¸t triÓn ch−¬ng tr×nh CFM ë ViÖt Nam, còng nh− cho phÐp çc ch−¬ng tr×nh CFM víi ng−êi d©n lµ trung t©m, phi tËp trung vµ dùa vµo truyÒn thèng vµ nguån lùc ®Þa ph−¬ng. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y qu¸ tr×nh ph¸t triÓn chÝnh s¸ch ®−îc nhãm c«ng t¸c quèc gia vÒ qu¶n lÝ rõng céng ®ång hç trî th«ng qua mét lo¹t çc nghiªn cøu, héi


12

th¶o, vµ ®ãng gãp ®Çu vµo cho qu¸ tr×nh hiÖn t¹i trong x©y dùng luËt vµ v¨n b¶n d−íi luËt liªn quan ®Õn l©m nghiÖp céng ®ång. Trong ®ã nhãm c«ng t¸c cã thÓ sö dông çc kinh nghiÖm phï hîp cã ®−îc tõ hiÖn tr−êng cña çc dù ¸n ngµy cµng t¨ng ë ViÖt Nam. Do cßn thiÕu khung ho¹t ®éng thèng nhÊt vµ mang tÝnh ph¸p lÝ cho çc mÆt kh¸c nhau vÒ tæ chøc vµ kÜ thuËt cña CFM, bëi vËy nhãm c«ng t¸c tËp trung vµo çc vÊn ®Ò quyÒn sö dông ®Êt, nh− lµ qui ho¹ch sö dông ®Êt vµ giao ®Êt. Tuy vËy, víi sù ph¸t triÓn gÇn ®©y nhÊt vÒ chÝnh s¸ch, ®©y lµ thêi ®iÓm ®Ó chóng ta ®Ò cËp toµn diÖn çc mÆt vÒ kÜ thuËt vµ tæ chøc cña ch−¬ng tr×nh l©m nghiÖp céng ®ång vÒ mÆt sinh th¸i, kinh tÕ vµ x· héi. Víi lÞch sö phong phó vµ ®a d¹ng vÒ l©m nghiÖp céng ®ång nh− TiÕn sÜ Qu©n ®· chØ ra, nhiÖm vô cña chóng ta kh«ng ph¶i giíi thiÖu lÇn ®Çu vÒ CFM tíi çc céng ®ång n«ng th«n, mµ lµ g¾n kÕt hÖ thèng CFM truyÒn thèng víi hÖ thèng hç trî trªn gãc ®é gi¶m nghÌo vµ qu¶n lÝ tµi nguyªn rõng bÒn v÷ng ë nh÷ng n¬i cÇn thiÕt. NhiÖm vô chÝnh cña héi th¶o nµy lµ lµm râ nguyªn t¾c chung vµ néi dung chÝnh cña nh÷ng hÖ thèng nh− vËy. Th−a çc quÝ bµ vµ çc quÝ «ng,

TiÕn sÜ Qu©n ®· ®Ò cËp ®Õn môc tiªu ®Çu tiªn cña héi th¶o nµy "®Ó s¬ bé ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ giao ®Êt l©m nghiÖp vµ çc chÝnh s¸ch thóc ®Èy CFM trªn c¬ së mét sè ®iÓn cøu gÇn ®©y do nhãm c«ng t¸c quèc gia vÒ qu¶n lÝ rõng céng ®ång tæ chøc t¹i ViÖt Nam”. Môc tiªu nµy sÏ ®−îc ®Ò cËp ®Õn trong buæi lµm viÖc s¸ng nay khi mµ ®¹i diÖn çc vïng sÏ tr×nh bµy çc kinh nghiÖm cña hä víi çc khÝa c¹nh kh¸c nhau vÒ rõng, ®Êt ®ai vµ con ng−êi liªn quan tíi CFM. Trong khi mét sè bµi tr×nh bµy tËp trung vµo çc néi dung cô thÓ nh− giao ®Êt, th× mét sè kh¸c ®i vµo th¶o luËn çc chñ ®Ò réng h¬n liªn quan tíi hÖ thèng CFM mét çch tæng hîp h¬n.

Trong buæi lµm viÖc chiÒu chóng ta sÏ ®Ò cËp ®Õn 2 môc tiªu kh¸c cña héi th¶o nµy:

� Giíi thiÖu mét tr×nh tù/ thñ tôc thiÕt lËp ch−¬ng tr×nh thö nghiÖm CFM do Nhãm c«ng t¸c quèc gia vÒ CFM chuÈn bÞ,

� Th¶o luËn çc b−íc tiÕp theo nh»m ¸p dông thñ tôc/tr×nh tù t¹i çc x· thö nghiÖm.


13

Tr×nh tù do nhãm c«ng t¸c chuÈn bÞ ®−a ra gåm 4 b−íc ®Ó thiÕt lËp ch−¬ng tr×nh CFM, ®ã lµ:

1. Xin phÐp qu¶n lÝ rõng céng ®ång (CFM) dµi h¹n

2. Giai ®o¹n thiÕt lËp (tíi 5 n¨m)

3. §¸nh gi¸

4. Giai ®o¹n thùc hiÖn.

Nhãm c«ng t¸c ®· chuyÓn tíi çc ®¹i biÓu tµi liÖu th«ng tin chi tiÕt vÒ tr×nh tù ®· ®Ò xuÊt. Trong khi Tæ c«ng t¸c Quèc gia hiÓu r»ng viÖc ph¸t triÓn qu¶n lÝ l©m nghiÖp céng ®ång cÇn ®−a ra nhiÒu ph−¬ng thøc vÒ kÜ thuËt vµ tæ chøc sao cho phï hîp víi çc ®iÒu kiÖn thay ®æi cña çc ®Þa ph−¬ng, mÆt kh¸c l¹i cã nhu cÇu râ rµng lµ lµm sao hµi hoµ vµ tiªu chuÈn ho¸ çc hÖ thèng hç trî trong çc dù ¸n ®ang triÓn khai, khi mµ chóng ta gióp cho viÖc ®Þnh h×nh çc hÖ thèng hç trî sau nµy cña ChÝnh phñ mµ ®ã còng lµ kÕt qu¶ cña nh÷ng thay ®æi vÒ chÝnh s¸ch. Trªn gãc ®é nµy, chóng t«i hy väng çc cuéc th¶o luËn nhãm chiÒu nay sÏ gióp lµm hoµn chØnh çc nÐt chÝnh vÒ thñ tôc/tr×nh tù, vµ cã thÓ ®¹t ®−îc c¶ nh÷ng cam kÕt cña çc bªn kh¸c nhau tham gia thö nghiÖm çc néi dung ®−îc lùa chän kh¸c nhau vÒ kÜ thuËt vµ/hoÆc tæ chøc d−íi ®iÒu kiÖn thùc tÕ ngoµi hiÖn tr−êng t¹i çc dù ¸n hiÖn ®ang triÓn khai. Hy väng r»ng çc kinh nghiÖm ban ®Çu cña çc thö nghiÖm hiÖn tr−êng sÏ cã ®−îc vµo cuèi n¨m nay, kÞp thêi ®Ó tr×nh çc ý kiÕn cã gi¸ trÞ lªn ChÝnh phñ phôc vô cho viÖc chuÈn bÞ çc qui ®Þnh vµ h−íng dÉn nh»m thùc hiÖn luËt ®Êt ®ai ®· ®−îc söa ®æi. T«i xin chóc tÊt c¶ chóng ta mét héi th¶o thµnh c«ng, vµ cã ®−îc thêi gian tho¶ m¸i trong trao ®æi vµ häc tËp lÉn nhau. C¶m ¬n sù chó ý cña çc quÝ vÞ.


KÕt qu¶ vµ nh÷ng kinh nghiÖm trong giao ®Êt l©m nghiÖp vµ giao rõng TØnh

S¬n La

Vò §øc ThuËn

Chi côc KiÓm L©m S¬n La

Lêi giíi thiÖu

S¬n La lµ mét tØnh miÒn nói n»m phÝa T©y B¾c ViÖt Nam cã diÖn tÝch tù nhiªn lµ 1.421.000 ha. DiÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp 1.034.110 ha trong ®ã rõng tù nhiÖn hiÖn cßn lµ 310.000 ha, ®Êt n«ng nghiÖp 147.360 ha, ®Êt kh¸c vµ nói ®¸ chiÕm 293.530 ha. S¬n La cã 9 huyÖn vµ 01 thÞ x· víi 201 x· ph−êng vµ kho¶ng 3.000 b¶n.

Víi ®Þa h×nh chia c¾t, rõng nói hiÓm trë chiÕm 80% lµ nói ®¸ v«i, toµn tØnh cã 80% diÖn tÝch cã ®é cao trªn 600 m, trªn 80% diÖn tÝch cã ®é dèc trªn 25c, ®©y lµ nh÷ng c¶n trë trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña S¬n La. MÆt kh¸c, lµ mét trong nh÷ng tØnh n»m trong l−u vùc hai con s«ng lín: S«ng §µ vµ S«ng M·. DiÖn tÝch rõng ®Æc dông, rõng phßng hé ®Çu nguån chiÕm phÇn lín diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp. Mét nhiÖm vô ®Æc biÖt quan träng ®èi víi tØnh lµ b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn diÖn tÝch rõng hiÖn cßn vµ trång míi ®Ó thùc hiÖn tèt Ch−¬ng tr×nh n¨m triÖu ha rõng cña Nhµ n−íc, phôc vô cho phßng hé ®Çu nguån vµ b¶o vÖ sinh th¸i cho thuû ®iÖn S¬n La ®ang x©y dùng.

Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay khi mµ tµi nguyªn rõng ®· c¹n kiÖt, nÒn n«ng nghiÖp ®ang ®øng tr−íc nh÷ng thö th¸ch míi, S¬n La thùc hiÖn chñ tr−¬ng giao ®Êt, kho¸n ®Êt l©m nghiÖp, gi·n d©n, gi·n b¶n, t¸ch hé lµm v−ên, lµm kinh tÕ trang tr¹i vµ ®Çu t− ph¸t triÓn n«ng l©m nghiÖp. NghÒ rõng cña S¬n La ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn h−íng tõ l©m nghiÖp Nhµ n−íc sang l©m nghiÖp x· héi víi nhiÖm vô b¶o vÖ vµ x©y dùng hÖ thèng rõng ®Æc dông, rõng phßng hé vµ rõng s¶n xuÊt theo ph−¬ng thøc n«ng l©m kÕt hîp.


15

Nh÷ng n¨m qua, S¬n La ®· cã rÊt nhiÒu çc ch−¬ng tr×nh nghiªn cøu víi sù hç trî cña çc Dù ¸n trong n−íc vµ n−íc ngoµi, rÊt nhiÒu m« h×nh nghiªn cøu thµnh c«ng vµ ®−îc triÓn khai ¸p dông cho toµn tØnh, ®iÓn h×nh nh− Quy ho¹ch sö dông ®Êt vµ giao ®Êt n«ng l©m nghiÖp cã sù tham gia cña ng−êi d©n n¨m 1996 - 1998, X©y dùng quy −íc qu¶n lý b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng t¹i céng ®ång th«n b¶n n¨m 1999 - 2000, c¾m mèc n−¬ng rÉy ph©n ®Þnh ranh giíi gi÷a ®Êt n«ng nghiÖp vµ ®Êt l©m nghiÖp n¨m 1999, vµ ®iÓn h×nh nhÊt ®ã lµ Ch−¬ng tr×nh giao ®Êt l©m nghiÖp, giao rõng ®Õn hé gia ®×nh, ç nh©n, tæ chøc vµ céng ®ång qu¶n lý vµ sö dông æn ®Þnh l©u dµi.

Giao ®Êt l©m nghiÖp, giao rõng ®Õn hé gia ®×nh, céng ®ång b¶n lµ mét ch−¬ng tr×nh lín cña tØnh thùc hiÖn trong 3 n¨m vµ sÏ hoµn thµnh vµo cuèi n¨m 2003. Trong qu¸ tr×nh tæ chøc thùc hiÖn ®· cho mét kÕt qu¶ rÊt kh¶ quan vµ phï hîp víi nguyÖn väng cña ®ång bµo d©n téc T©y B¾c vµ ®· ®óc rót ®−îc mét sè kinh nghiÖm xin ®−îc tr×nh bµy d−íi ®©y:

1. Chñ tr−¬ng, ®Þnh h−íng cña tØnh S¬n La trong giao ®Êt l©m nghiÖp vµ giao rõng

XuÊt ph¸t tõ ®Þnh h−íng chuyÓn ®æi ph−¬ng thøc qu¶n lý l©m nghiÖp Nhµ n−íc sang l©m nghiÖp x· héi, tØnh S¬n La ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, kÕ ho¹ch hµnh ®éng cô thÓ cho Ch−¬ng tr×nh giao ®Êt l©m nghiÖp – giao rõng (G§LN-GR) ®Õn hé gia ®×nh, ç nh©n, tæ chøc vµ céng ®ång b¶n:

(i) Giao ®Êt l©m nghiÖp gåm: §Êt rõng tù nhiªn, rõng trång vµ ®Êt trèng träc ®Õn çc çc hé gia ®×nh, nhãm hé, céng ®ång, çc tæ chøc, çc ban qu¶n lý rõng ®Æc dông, phßng hé vµ cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt l©m nghiÖp cho çc chñ sö dông trong thêi h¹n 50 n¨m.

(ii) Rõng tù nhiªn hiÖn cßn cã diÖn tÝch tËp trung tõ 1.000 ha trë lªn sÏ thµnh lËp çc ban vµ giao cho çc ban trùc tiÕp qu¶n lý rõng ®Æc dông, rõng phßng hé


16

(iii) §Êt trèng träc, rõng tù nhiªn, rõng trång ph©n t¸n nhá lÎ trong çc céng ®ång b¶n th× giao ®Õn hé gia ®×nh, ç nh©n, céng ®ång, çc tæ chøc ®oµn thÓ trong céng ®ång vµ çc tæ chøc, ®¬n vÞ tr¹m tr¹i qu¶n lý

(iv) X©y dùng ph−¬ng ¸n, chÝnh s¸ch, kÕ ho¹ch giao ®Êt l©m nghiÖp, ®Êt rõng tù nhiªn, trªn toµn tØnh trong n¨m 2000 - 2003

(v) Tham quan häc hái kinh nghiÖp giao ®Êt l©m nghiÖp, giao rõng cña tØnh §¾c L¾c, ®Ó ¸p dông triÓn khai t¹i tØnh.

(vi) TriÓn khai ®iÓm viÖc G§LN-GR t¹i huyÖn Mai S¬n tõ ®ã ®¸nh gi¸ ®óc rót kinh nghiÖm triÓn khai diÖn réng trªn toµn tØnh.

(vii) KÕ thõa kÕt qu¶ G§LN-GR ®Ó ®Çu t− ph¸t triÓn rõng, cËp nhËt, theo dâi diÔn biÕn rõng vµ ®Êt l©m nghiÖp lµm c¬ së cho ®¸nh gi¸ ph¸t triÓn rõng trong nh÷ng n¨m tíi.

(viii) Trong G§LN-GR tØnh S¬n La ®· qu¶n lý b¶n ®å thµnh qu¶; xö lý sè liÖu, qu¶n lý hå s¬ ®Þa chÝnh trªn m¸y tÝnh gãp phÇn vµo viÖc ph¸t triÓn øng dông c«ng nghÖ tin häc vµo ch−¬ng tr×nh qu¶n lý l©m nghiÖp.

(ix) Sö dông nguån häc sinh, sinh viªn ngµnh n«ng nghiªp, l©m nghiÖp, ®Þa chÝnh míi ra tr−êng ch−a cã viÖc lµm vµo hîp ®ång giao ®Êt, giao rõng trong 2 n¨m, nh»m gi¶i quyÕt viÖc lµm cho nguån Lao ®éng d− trong tØnh.

2. KÕt qu¶ thùc hiÖn

2.1. KÕt qu¶ triÓn khai thÝ ®iÓm

KÕt qu¶ triÓn khai thÝ ®iÓm t¹i tiÓu khu 6 – x· H¸t lãt – huyÖn Mai S¬n tõ th¸ng 3 ®Õn th¸ng 7 n¨m 2000: ®· giao vµ cÊp giÊy chøng nhËn cho 86 chñ sö dông víi 193 ha rõng t¸i sinh tr¹ng th¸i Ib, Ic vµ IIa

TØnh S¬n La ®· tæ chøc héi th¶o ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ triÓn khai thÝ ®iÓm G§LN-GR, ng−êi d©n rÊt phÊn khëi khi ®−îc nhËn ®Êt l©m nghiÖp, nhËn rõng ®Ó qu¶n lý vµ hä ®· cã nh÷ng ho¹t ®éng, t¸c ®éng tÝch cùc vµo diÖn tÝch rõng ®· ®−îc giao (ph¸t


17

cá trång tra dÆm nh÷ng c©y cã hiÖu qu¶ kinh tÕ nh− tre m¨ng §µi Loan, c©y ¨n qu¶ …)

XuÊt ph¸t tõ kÕt qu¶ trªn, UBND tØnh ®· quyÕt ®Þnh triÓn khai giao ®Êt l©m nghiÖp- giao rõng trªn diÖn réng toµn tØnh S¬n La víi kÕ ho¹ch thêi gian b¾t ®Çu n¨m 2000 vµ hoµn thµnh vµo cuèi n¨m 2003.

Ch−¬ng tr×nh G§LN-GR ®· thùc hiÖn cho ®Õn nay ®−îc h¬n 2 n¨m, kÕt qu¶ ®· hoµn thµnh c¬ b¶n ®−îc 159 x·, cßn l¹i 41 x· ®ang triÓn khai vµ sÏ hoµn tÊt cuèi n¨m 2003 chñ yÕu lµ çc x· n»m trong kÕ ho¹ch giao cho Ban qu¶n lý rõng ®Æc dông, Ban qu¶n lý rõng phßng hé, vïng däc biªn giíi giao cho çc ®¬n vÞ Qu©n ®éi. Qua b¸o ço cña çc ®¬n vÞ thi c«ng (çc h¹t kiÓm l©m, phßng ®Þa chÝnh huyÖn) vµ kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ cña çc ®oµn kiÓm tra cho thÊy viÖc giao ®Êt t¹i çc x·, b¶n cã ®Æc thï chung nh− sau:

(i) DiÖn tÝch giao cho hé gia ®×nh chñ yÕu lµ rõng phßng hé xung yÕu vµ Ýt xung yÕu, rõng s¶n xuÊt víi tr¹ng th¸i ®Êt trèng träc Ia, Ib; rõng t¸i sinh Ic, rõng non IIa, IIb hoÆc rõng nghÌo IIIa1, diÖn tÝch rõng giµu cã tr÷ l−îng, cã kh¶ n¨ng cung cÊp gç lµm nhµ, hÇu nh− kh«ng giao ®Õn hé gia ®×nh mµ chñ yÕu giao cho céng ®ång, tæ chøc ®oµn thÓ trong b¶n hoÆc nhãm hé qu¶n lý.

(ii) DiÖn tÝch rõng ma, rõng thiªng, rõng ®Çu nguån mã n−íc (rõng céng ®ång) hoµn toµn giao cho céng ®ång qu¶n lý ngoµi ra kh«ng giao cho mét ®èi t−îng nµo kh¸c.

(iii) DiÖn tÝch rõng tËp trung ë gÇn x· b¶n chñ yÕu giao cho nhãm hé gia ®×nh qu¶n lý, ng−êi d©n cho r»ng nh÷ng diÖn tÝch rõng n»m xa b¶n chØ cã nhãm hé míi cã kh¶ n¨ng qu¶n lý, b¶o vÖ ®−îc.

(iv) Çc hé gia ®×nh ç nh©n t¹i çc x· ë gÇn huyÖn lþ cã nhu cÇu nhËn rõng cao h¬n so víi çc hé ë çc x· vïng s©u, vïng xa. NhËn thøc cña ng−êi d©n vÒ quyÒn lîi tõ rõng cña çc x· vïng l©n cËn huyÖn lþ còng cao h¬n ë çc x· vïng s©u, vïng xa, mÆc dï ë ®ã cã diÖn tÝch rõng cã gi¸ trÞ cßn t−¬ng ®èi lín vµ tËp trung. MÆt kh¸c ë vïng s©u vïng xa ch−a cã thÞ


18

tr−êng l©m ®Æc s¶n do vËy ng−êi d©n vµ céng ®ång d−êng nh− ch−a nhËn thøc ®−îc gi¸ trÞ vÒ rõng, vÒ quyÒn lîi sau khi nhËn rõng.

(v) Tû lÖ giao rõng ®Õn hé gia ®×nh, céng ®ång, nhãm hé cßn phô thuéc vµo nhãm d©n téc, tËp qu¸n canh t¸c cña tõng d©n téc: nh− ®èi víi d©n téc Th¸i, ®èi t−îng nhËn rõng lµ hé gia ®×nh cao h¬n so víi d©n téc H.M«ng chñ yÕu lµ giao céng ®ång vµ nhãm hé.

(vi) TØnh S¬n La ®· thµnh lËp ®−îc 4 Ban qu¶n lý rõng ®Æc dông (Tµ Xïa – huyÖn Phï B¾c Yªn; Xu©n Nha – huyÖn Méc Ch©u; Sèp Cép – huyÖn S«ng M·; CoPia – huyÖn ThuËn Ch©u) diÖn tÝch cña 4 khu vµo kho¶ng 100.000 ha, cho ®Õn nay ®· h×nh thµnh ®−îc çc ban qu¶n lý vµ ®ang tiÕn hµnh giao ®Êt cho çc Ban qu¶n lý b¶o vÖ. Tuy nhiªn viÖc h×nh thµnh çc Ban qu¶n lý ®Æc dông vµ phßng hé ®ßi hái rÊt nhiÒu thñ tôc, qua rÊt nhiÒu cÊp, nhiÒu ngµnh míi h×nh thµnh ®−îc, chÝnh v× lý do nµy nªn còng ¶nh h−ëng ®¸ng kÓ ®Õn tiÕn ®é thùc thi G§LN-GR.

(vii) Theo kÕ ho¹ch 10 Ban qu¶n lý rõng phßng hé, ®Æc dông sÏ ®−îc thµnh lËp. Tuy nhiªn cho ®Õn nay ch−a cã quyÕt ®Þnh phª duyÖt, nªn toµn bé diÖn tÝch rõng kho¶ng 100.000 ha nµy t¹m giao cho çc L©m tr−êng ®ãng trªn ®Þa bµn çc huyÖn qu¶n lý.

2.2. Thµnh qu¶

Ch−¬ng tr×nh G§LN-GR cña tØnh S¬n La ®· thu ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ sau:

• Ng−êi d©n chÊp nhËn, ñng hé chñ tr−¬ng chÝnh s¸ch G§LN-GR cña tØnh v× nh÷ng chÝnh s¸ch nµy phï hîp víi chÝnh s¸ch chung cña Nhµ n−íc còng nh− ®iÒu kiÖn cña ®Þa ph−¬ng.

• ViÖc m¹nh d¹n giao ®Êt l©m nghiÖp, ®Æc biÖt lµ giao rõng tù nhiªn ®Õn hé gia ®×nh, ç nh©n, nhãm hé gia ®×nh vµ céng ®ång ®Ó ®¶m b¶o rõng cã chñ qu¶n lý thùc sù lµ gi¶i ph¸p quan träng, gãp phÇn qu¶n lý cã hiÖu qu¶ tµi nguyªn rõng vµ phï hîp víi qu¸ tr×nh x· héi hãa nghÒ rõng.

• Theo kÕt qu¶ cña Nhãm ®¸nh gi¸ n¨m 2001, rõng giao cho hé gia ®×nh, nhãm hé, céng ®ång vµ çc tæ chøc trong céng ®ång ®−îc b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn tèt. DiÖn tÝch rõng bÞ x©m chiÕm tr¸i phÐp gi¶m râ rÖt. NhËn thøc cña


19

ng−êi d©n vÒ rõng ®· ®−îc n©ng lªn vµ hä cã ý thøc qu¶n lý b¶o vÖ vµ ch¨m sãc rõng tèt h¬n khi ®−îc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt l©m nghiÖp vµ ®−îc quyÒn chñ ®éng qu¶n lý, ®Çu t− nguån lùc ®Ó ph¸t triÓn nh−: trång rõng, trång c©y ¨n qu¶ trªn m¶nh ®Êt ®−îc giao.

• Hå s¬ vµ b¶n ®å trong thµnh qu¶ giao ®Êt ®· ®−îc qu¶n lý trªn çc phÇn mÒm m¸y tÝnh. §©y lµ mét thµnh c«ng trong viÖc c«ng nghÖ ho¸ trong qu¶n lý l©m nghiÖp t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho hÖ thèng qu¶n lý l©m nghiÖp vµ cËp nhËt diÔn biÕn tµi nguyÖn rõng vµ ®Êt l©m nghiÖp còng nh− lµ c¨n cø ®Ó lËp kÕ ho¹ch dµi h¹n vÒ ph¸t triÓn l©m nghiÖp cña tØnh.

• Ch−¬ng tr×nh giao ®Êt l©m nghiÖp, giao rõng cña tØnh S¬n La ®· kÕ thõa, øng dông kÕt qu¶ gi¶i ®o¸n ¶nh m¸y bay vµ kÕt hîp víi b¶n ®å ®Þa chÝnh ®Êt l©m nghiÖp cña Tæng côc §Þa chÝnh thùc hiÖn n¨m 2000 – 2001 ®Ó thùc hiÖn G§LN-GR vµ ®· rót ng¾n thêi gian, chi phÝ tµi chÝnh thùc hiÖn G§LN-GR ë thùc ®Þa.

3. Nh÷ng kinh nghiÖm vµ tån t¹i

Ch−¬ng tr×nh giao ®Êt – giao rõng tØnh S¬n La ®ang cßn ®ang ë giai ®o¹n hoµn chØnh hå s¬ cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt l©m nghiÖp cho çc chñ rõng. Nh÷ng kinh nghiÖm b−íc ®Çu chØ giíi h¹n trong qu¸ tr×nh tæ chøc tuyªn truyÒn chÝnh s¸ch, tæ chøc giao ®Êt ngoµi thùc ®Þa vµ nhòng kinh nghiÖm trong viÖc chØ ®¹o vµ tæ chøc thùc hiÖn. TÝnh hiÖu qu¶ cña chÝnh s¸ch giao l©m nghiÖp, giao rõng ®Õn hé gia ®×nh ch−a ®ñ thêi gian ®Ó ®¸nh gi¸ nªn ch−a ®−a ra kÕt luËn cô thÓ.

3.1. VÒ hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p quy vµ tæ chøc thùc hiÖn.

§Ó thùc hiÖn tèt ch−¬ng tr×nh giao ®Êt l©m nghiÖp, giao rõng UBND tØnh S¬n La ®· ban hµnh 11 lo¹i v¨n b¶n cho c«ng t¸c chØ ®¹o thùc hiÖn: ph−¬ng ¸n giao ®Êt l©m nghiÖp giao rõng tù nhiªn; chÝnh s¸ch; ®Þnh møc kinh tÕ; h−íng dÉn kü thuËt; chØ thÞ; quyÕt ®Þnh giao tr¸ch nhiÖm cho çc cÊp, çc ngµnh; quyÕt ®Þnh thµnh lËp b¶n chØ ®¹o tØnh, huyÖn, tæ t− vÊn v.v...


20

TØnh S¬n La giao tr¸ch nhiÖm cho Chi côc KiÓm l©m vµ Së §Þa chÝnh chÞu tr¸ch nhiÖm chÝnh phèi hîp víi çc së ban ngµnh liªn quan, ban chØ ®¹o G§LN-GR çc huyÖn chØ ®¹o thùc hiÖn.

Ph−¬ng ph¸p tæ chøc vµ phèi kÕt hîp chØ ®¹o thùc hiÖn gi÷a çc ban ngµnh, huyÖn thÞ trong tØnh ®Ó triÓn khai kÕ ho¹ch giao ®Êt, giao rõng t−¬ng ®èi ®ång bé vµ ®¹t kÕt qu¶ tèt cïng víi hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p quy phôc vô cho viÖc chØ ®¹o vµ h−íng dÉn thùc hiÖn t−¬ng ®èi ®Çy ®ñ.

3.2. VÒ chÝnh s¸ch theo quyÕt ®Þnh 3011 cña tØnh.

TØnh S¬n La ®· c¨n cø vµo NghÞ ®Þnh 163 cña ChÝnh phñ lµm c¬ së vµ kÕt hîp víi mét sè kinh nghiÖm giao rõng cña tØnh §¾c L¾k ®Ó so¹n th¶o QuyÕt ®Þnh 3011. Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh tæ chøc thùc hiÖn cßn cã mét sè h¹n chÕ:

• ChÝnh s¸ch giao ®Êt l©m nghiÖp, giao rõng cña tØnh S¬n La ®−îc ban hµnh thùc hiÖn tr−íc chÝnh s¸ch 178 cña ChØnh phñ ban hµnh, nh−ng c¬ b¶n chÝnh s¸ch 3011 ®Òu phï hîp víi chÝnh s¸ch 178 cña ChÝnh phñ, riªng cã quyÒn h−ëng lîi sau khai th¸c thÊp h¬n so víi 178.

• ChÝnh s¸ch quy ®Þnh møc h¹n ®iÒn tèi thiÓu giao cho hé gia ®×nh lµ 0,5 ha, nh−ng trong thùc tÕ ®Êt rõng trång cña çc Dù ¸n 219, 327 tr−íc kia ®· giao b×a xanh cho çc hé gia ®×nh víi diÖn tÝch rÊt nhá vµ manh món khã thµnh rõng vµ rÊt khã qu¶n lý b¶o vÖ.

• Møc quy ®Þnh h¹n ®iÒn giao cho céng ®ång lµ tõ 30 ha ®Õn 500 ha, nh−ng thùc tÕ ë S¬n La cã n¬i giao nhá h¬n 30 ha vµ cã n¬i ph¶i giao trªn 500 ha.

• Trong chÝnh s¸ch 3011 ch−a cô thÓ ho¸ quyÒn h−ëng lîi ®èi víi tr¹ng th¸i rõng IIIa2 trë lªn (rõng trung b×nh vµ rõng giÇu)

• ChÝnh s¸ch giao ®Êt rõng trång cã nguån ®Çu t− cña Nhµ n−íc hoÆc çc dù ¸n n−íc ngoµi ch−a ®−îc cô thÓ ho¸ vÒ quyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÖm hoµn tr¶ nguån kinh phÝ. Tuy nhiªn tØnh S¬n La vÉn giao diÖn tÝch nµy cho çc hé gia ®×nh ®Ó qu¶n lý vµ b¶o vÖ.


21

• UBND tØnh ®· bæ sung thªm quyÒn h−ëng lîi ®èi víi çc chñ rõng lµ céng ®ång; tæ chøc kh«ng ®−îc mua b¸n, chuyÓn nh−îng ®Êt.

3.3. Tuyªn truyÒn phæ biÕn chÝnh s¸ch

§Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho çn bé thùc ®Þa giao ®Êt, giao rõng t¹i x·, b¶n thùc hiÖn tèt vai trß cña m×nh trong kh©u tuyªn truyÒn phæ biÕn chÝnh s¸ch giao ®Êt l©m nghiÖp cña Nhµ n−íc vµ cña tØnh còng nh− kü thuËt t¸c nghiÖp, tØnh S¬n La ®· tæ chøc çc líp tËp huÊn tõ cÊp tØnh ®Õn cÊp huyÖn víi sù hç trî vÒ kinh phÝ vµ ph−¬ng ph¸p luËn cña Dù ¸n PTLNXH S«ng §µ nh− ®µo t¹o chuyªn s©u vÒ çc b−íc kü thuËt t¸c nghiÖp cô thÓ G§LN-GR, kü n¨ng tiÕp cËn ng−êi d©n vµ kü n¨ng häp b¶n ®Ó khuyÕn khÝch ng−êi d©n tham gia.

Thùc hiÖn quyÒn d©n chñ trong G§LN-GR c«ng t¸c quy ho¹ch sö dông ®Êt vµ sö dông rõng, ng−êi d©n tù th¶o luËn vµ ®−a ra ý kiÕn biÓu quyÕt trong cuéc häp ®Ó thèng nhÊt quy ho¹ch sö dông ®Êt vµ cô thÓ ho¸ ph−¬ng ¸n giao ®Êt rõng. Çn bé huyÖn chØ ®ãng vai trß lµ ng−êi hç trî. Qu¸ tr×nh nµy n©ng cao tÝnh d©n chñ trong qu¶n lý b¶o vÖ rõng.

3.4. C«ng t¸c ngo¹i nghiÖp.

Khoanh vÏ diÖn tÝch ngoµi thùc ®Þa ®−îc ¸p dông theo ph−¬ng ph¸p khoanh l« theo dèc ®èi diÖn. ViÖc sö dông b¶n ®å ¶nh VN 2000 (tØ lÖ: 1: 10.000) ®· ®−îc gi¶i ®o¸n cho c«ng t¸c ®o vÏ cho kÕt qu¶ chÝnh x¸c do b¶n ®å VN2000 thÓ hiÖn ®Çy ®ñ vÞ trÝ l«, thöa, diÖn tÝch vµ tr¹ng th¸i ®Êt rõng cña n¨m 2000. C«ng viÖc cña çn bé thùc ®Þa lµ xem xÐt vµ ®iÒu chØnh cho phï hîp tr¹ng th¸i rõng hiÖn t¹i vµ ph©n ranh giíi gi÷a çc chñ sö dông.

§o ®Õm tr÷ l−îng rõng, x¸c ®Þnh tr¹ng th¸i ¸p dông ph−¬ng ph¸p ®o ®Õm ®¬n gi¶n: tÝnh chiÒu cao sö dông th−íc PumLay; tÝnh tiÕt diÖn sö dông th−íc Pitecnich. Tuy nhiªn do ®Þa h×nh chia c¾t, rõng nói hiÓm trë vµ tr¹ng th¸i rõng chiÕm ®a phÇn lµ rõng t¸i sinh vµ rõng nghÌo nªn viÖc ®o ®Õm tr÷ l−îng vµ x¸c


22

®Þnh tr¹ng th¸i rõng lµ mét c«ng viÖc khã kh¨n vµ mÊt nhiÒu thêi gian c«ng søc, dÉn ®Õn ®é chÝnh x¸c kh«ng cao.

Ban qu¶n lý b¶n chñ ®éng tæ chøc ®o giao vµ ph©n ®Þnh ranh giíi gi÷a çc chñ sö dông ë thùc ®Þa. §©y lµ mét h×nh thøc tæ chøc cã hiÖu qu¶ nhÊt v× b¶n th©n çc chñ rõng tù ph©n ®Þnh ranh giíi víi nhau ngoµi thùc ®Þa nh»m tr¸nh ®Ó x¶y ra x©m lÊn vµ m©u thuÉn ranh giíi gi÷a çc chñ sö dông.

X¸c ®Þnh tr÷ l−îng b»ng ph−¬ng ph¸p to¸n häc g©y rÊt nhiÒu nghi ngê cho çc chñ rõng v× hä kh«ng tin vµo ph−¬ng ph¸p cña çn bé thùc ®Þa.

3.5. C«ng t¸c néi nghiÖp (hå s¬ ®Þa chÝnh, thµnh qu¶)

HÖ thèng biÓu mÉu hå s¬ ®Þa chÝnh ®Êt l©m nghiÖp cña S¬n La gåm 16 lo¹i. Trong thêi gian ®Çu hÖ thèng nµy ®−îc lµm b»ng ph−¬ng ph¸p thñ c«ng vµ sau nµy ®−îc ¸p dông c«ng nghÖ tin häc cho viÖc xö lý sè liÖu néi nghiÖp. Tuy vËy, vÉn cßn nhiÒu v−íng m¾c trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn:

• Do ngµnh L©m nghiÖp vµ §Þa chÝnh cã hÖ thèng ký hiÖu kh¸c nhau, ph−¬ng ph¸p ®¸nh l«, thöa kh¸c nhau nªn toµn bé hÖ thèng biÓu mÉu, b¶n ®å thµnh qu¶ ®Òu ph¶i thÓ hiÖn c¶ hai hÖ thèng.

• Do lång ghÐp hai ngån vèn ®Çu t− (vèn cña tØnh vµ nguån vèn cña Dù ¸n vÒ X©y dùng b¶n ®å ®Þa chÝnh cña Tæng côc §Þa chÝnh) nªn cÇn 2 hå s¬ thµnh qu¶ cña hai ngµnh: b¶n ®å thµnh qu¶, hÖ thèng biÓu mÉu.

• HÖ thèng b¶n ®å thµnh qu¶ gåm: B¶n ®å hiÖn tr¹ng vµ quy ho¹ch rõng; B¶n ®å giao ®Êt l©m nghiÖp, giao rõng (ngµnh l©m nghiÖp); B¶n ®å ®Þa chÝnh ®Êt l©m nghiÖp (ngµnh ®Þa chÝnh)

• Mét trong nh÷ng khã kh¨n trong c«ng t¸c néi nghiÖp lµ thèng nhÊt ghi çc néi dung cña GiÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt l©m nghiÖp (ch−a cã mÉu riªng) v× diÖn tÝch çc lo¹i ®Êt rõng vµ rõng, tr¹ng th¸i vµ tr÷ l−îng rõng cÇn ph¶i ®−îc thÓ hiÖn râ trªn giÊy chøng nhËn.


23

4. KiÕn nghÞ, ®Ò xuÊt

Ch−¬ng tr×nh giao ®Êt l©m nghiÖp, giao rõng cña tØnh S¬n La ®· ®¹t ®−îc nh−ng kÕt qu¶ b−íc ®Çu: quyÒn vµ nghÜa vô ®−îc cô thÓ ho¸, ®−îc nh©n d©n ®ång t×nh ñng hé. C«ng t¸c G§LN-GR thùc sù cã hiÖu qu¶ vµ lµ tiÒn ®Ò cho qu¶n lý rõng bÒn v÷ng.

4.1. KiÕn nghÞ

Sau khi nh©n ®Êt, nhËn rõng çc chñ rõng rÊt cÇn kinh phÝ cho viÖc ®Çu t− kinh doanh rõng ®Ó thóc ®Èy çc chñ rõng qu¶n lý b¶o vÖ rõng vµ ®Çu t− vµo t¸i t¹o, ph¸t triÓn rõng. Giao ®Êt l©m nghiÖp chØ lµ b−íc khëi ®Çu cho qu¶n lý rõng bÒn v÷ng. ViÖc x©y dùng chÝnh s¸ch h−ëng lîi cho phï hîp víi tõng vïng, tõng céng ®ång d©n téc lµ hÕt søc quan träng.

Tæ chøc çc líp tËp huÊn, h−íng dÉn kü thuËt cho çc hé gia ®×nh nhËn ®Êt l©m nghiÖp vµ rõng tù nhiªn lµ rÊt cÇn thiÕt. Ngoµi ra, nh÷ng th«ng tin vÒ gi¸ c¶, thÞ tr−êng lµ hÕt søc quan träng ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho ng−êi d©n cã thÓ x¸c ®Þnh trång c©y g× vµ trång vµo thêi gian nµo ®Ó qu¶n lý rõng ®−îc giao ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt.

§Æc thï cña tØnh S¬n La lµ diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp chiÕm chñ yÕu lµ ®Êt dèc, nói ®¸, giao th«ng ®i l¹i rÊt khã kh¨n. H¬n n÷a, chøc n¨ng chñ yÕu cña rõng lµ phßng hé ®Çu nguån v× vËy viÖc s¶n xuÊt vµ kinh doanh rõng sÏ rÊt nhiÒu h¹n chÕ.

4.2. §Ò xuÊt

§Ó G§LN-GR hiÖu qu¶ thùc sù cÇn ph¶i cã h×nh thøc phæ biÕn tuyªn truyÒn s©u réng vµ râ rµng tíi çc hé gia ®×nh b»ng tiÕng ®Þa ph−¬ng vÒ quyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÖm khi nhËn ®Êt, nhËn rõng theo nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt (luËt ®Êt ®ai, chÝnh s¸ch 178 v. v...)


24

Nhµ n−íc ph¶i ®Çu t− cho çc hé gia ®×nh nhËn ®Êt, nhËn rõng vÒ kinh phÝ trång rõng vµ khoanh nu«i b¶o vÖ nh÷ng n¨m ®Çu; ®ång thêi t¹o mét c¬ chÕ cho phÐp ng−êi d©n ®−îc b¸n çc s¶n phÈm l©m nghiÖp trªn thÞ tr−êng.

CÇn ph¶i cã ®éi ngò çn bé khuyÕn l©m ë cÊp x· ®Ó gióp ng−êi d©n trong qu¶n lý, b¶o vÖ vµ kinh doanh ph¸t triÓn rõng cña m×nh; tËp huÊn cho çn bé khuyÕn l©m x· cã ®ñ tr×nh ®é trong qu¶n lý, h−íng dÉn kinh doanh s¶n xuÊt rõng vµ gióp d©n gi¶i quyÕt çc vô viÖc tranh chÊp vi ph¹m h−¬ng −íc cña céng ®ång.

Bé NN&PTNT cÇn ®¸nh gi¸ çc m« h×nh G§LN-GR ë mét sè tØnh nh− S¬n La, §¨k L¨k vµ Thanh Ho¸ ®Ó tæng kÕt vµ rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm, ®Ò xuÊt, bæ xung vµ hoµn chØnh çc v¨n b¶n h−íng dÉn kü thuËt G§LN-GR còng nh− chÝnh s¸ch h−ëng lîi ®Ó cã thÓ ¸p dông më réng cho çc tØnh kh¸c cã ®iÒu kiÖn t−¬ng tù

Dù ¸n Ph¸t triÓn L©m nghiÖp X· héi S«ng §µ cã nhiÒu ®ãng gãp cho Ch−¬ng tr×nh G§LN-GR vµ cÇn tiÕp tôc phèi hîp víi çc Së ban ngµnh liªn quan ®¸nh gi¸ ¶nh h−ëng cña chÝnh s¸ch giao ®Êt, giao rõng vµ ®Ò xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p th¸o gì nh÷ng khã kh¨n cho tØnh S¬n La. §ång thêi Dù ¸n cÇn tiÕp tôc thö nghiÖm nh÷ng m« h×nh ®iÓm ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ trong qu¶n lý vµ kinh doanh rõng, l©m ®Æc s¶n vµ ®¸nh gi¸ rót kinh nghiÖm nh©n réng trong ph¹m vi toµn tØnh./.


25

kinh nghiÖm giao rõng tù nhiªn ë ®¾c l¾c

NguyÔn V¨n Xu©n Chi Côc tr−ëng Chi Côc PTLN §¾c L¾c

1. Giíi thiÖu chung: §¾c L¾c cã diÖn tÝch rõng lín, ph©n bè trªn diÖn réng ®· vµ ®ang ®ãng mét vai trß quan träng vÒ kinh tÕ, x· héi vµ m«i tr−êng trong vïng T©y nguyªn còng nh− çc tØnh ®ång b»ng vïng h¹ l−u. Theo kÕt qu¶ kiÓm kª rõng vµo th¸ng 12/2002 th× hiÖn nay Dak Lak cã 992.357,3 ha rõng, trong ®ã cã 981.627,2 ha lµ rõng tù nhiªn. Tuy nhiªn trong nh÷ng n¨m võa qua, diÖn tÝch vµ chÊt l−îng rõng t¹i Dak Lak ®· suy gi·m mét çch ®¸ng kÓ - ®Æc biÖt lµ trong kho¶ng thêi gian tõ n¨m 1996 ®Õn n¨m 2000 - d−íi t¸c ®éng cña nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau nh− ¸p lùc cña sù gia t¨ng d©n sè, hiÖn t−îng ph¸t n−¬ng lµm rÉy, viÖc ph¸ rõng ®Ó lÊy ®Êt trång c©y c«ng nghiÖp v.v… Nh»m ng¨n chÆn t×nh tr¹ng nµy, cïng víi nhiÒu gi¶i ph¸p kh¸c, UBND tØnh Dak Lak ®· khëi x−íng mét ch−¬ng tr×nh ph©n quyÒn qu¶n lý rõng vµ ®Êt rõng cho çc hé gia ®×nh, nhãm hé vµ çc céng ®ång t¹i ®Þa ph−¬ng vµ ®−îc gäi lµ Ch−¬ng tr×nh giao ®Êt giao rõng. ñy ban nh©n d©n tØnh Daklak ®· hç trî kinh phÝ vµ giao cho Së N«ng nghiÖp & Ph¸t triÓn n«ng th«n chñ tr× tæ chøc x©y dùng chÝnh s¸ch h−ëng lîi cho çc hé gia ®×nh, ç nh©n nhËn ®Êt nhËn rõng ®Ó qu¶n lý, sö dông æn ®Þnh l©u dµi vµo môc ®Ých l©m nghiÖp. Sau khi x©y dùng xong dù th¶o chÝnh s¸ch, Së N«ng nghiÖp & Ph¸t triÓn n«ng th«n ®· tæ chøc nhiÒu lÇn héi th¶o (trªn 5 lÇn) ®Ó lÊy ý kiÕn ®ãng gãp cña çc ngµnh tõ ®Þa ph−¬ng ®Õn trung −¬ng nh»m hoµn chØnh b¶n dù th¶o chÝnh s¸ch nµy vµ ®−a vµo sö dông. Ngoµi ra nhãm t− vÊn l©m nghiÖp vÒ giao ®Êt giao rõng vµ qu¶n lý rõng do Së thµnh lËp ®· viÕt tµi liÖu h−íng dÉn vÒø kü thuËt giao ®Êt l©m nghiÖp cã sù tham gia cña ng−êi d©n ®Ó ¸p dông trªn ®Þa bµn tØnh Daklak. Hµng n¨m ñy ban nh©n d©n tØnh còng ®· giao kÕ ho¹ch G§GR ®Ó çc ®¬n vÞ cã liªn quan trong tØnh tæ chøc thùc hiÖn.

2. Ph−¬ng ph¸p giao


26

2.1. H×nh thøc giao: ý t−ëng ban ®Çu cña thö nghiÖm G§GR trªn ®Þa bµn tØnh Daklak lµ giao theo hé gia ®×nh. Tuy nhiªn qua t×m hiÓu thùc tÕ chóng t«i nhËn thÊy r»ng çc tæ chøc céng ®ång truyÒn thèng nh− lµng b¶n, dßng hä, bé téc… lµ ®Æc thï cña hÇu hÕt çc ®ång bµo d©n téc thiÓu sè, do vËy lo¹i h×nh tæ chøc truyÒn thèng cã thÓ xem nh− lµ mét nh©n tè tiÒm n¨ng cho c«ng t¸c qu¶n lý tµi nguyªn rõng ë vïng cao. MÆc dï kh«ng ®−îc thõa nhËn nh− lµ tæ chøc x· héi, nh−ng lo¹i h×nh tæ chøc nµy vÉn h×nh thµnh vµ tån t¹i. Kh¸c víi çc tæ chøc kinh tÕ x· héi, çc tæ chøc truyÒn thèng ®· tõng tham gia qu¶n lý b¶o vÖ rõng tõ l©u ®êi. Çc thµnh viªn cña nã sinh sèng gÇn rõng, g¾n bã víi rõng qua nhiÒu thÕ hÖ vµ cã nhiÒu kinh nghiÖm trong viÖc qu¶n lý b¶o vÖ rõng. Trong khi çc tæ chøc nhµ n−íc cßn cã nh÷ng h¹n chÕ, tån t¹i nhÊt ®Þnh vÒ nguån nh©n lùc, kinh phÝ, c¬ chÕ chÝnh s¸ch …. trong c«ng t¸c qu¶n lý b¶o vÖ rõng- ®Æc biÖt lµ ë çc vïng s©u- th× viÖc n©ng cao vai trß cña çc tæ chøc céng ®ång truyÒn thèng lµ hÕt søc cÇn thiÕt. Giao ®Êt giao rõng cho céng ®ång lµ ®¸p øng nhu cÇu, nguyÖn väng cña çc hé ®ång bµo d©n téc thiÓu sè vïng cao. §Êt rõng vèn lµ n¬i canh t¸c chÝnh cña çc céng ®ång d©n téc thiÓu sè tai chç. Trong hoµn c·nh ®Êt ®ai cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ngµy cµng khan hiÕm th× viÖc giao ®Êt giao rõng lµ gi¶i ph¸p tèt cho nhu cÇu vÒ ®Êt s¶n xuÊt cña ng−êi d©n. Do çc hé ®· cïng sinh sèng víi nhau tõ l©u vµ hä th−êng cã quan hÖ hä hµng th©n thiÕt nªn tËp qu¸n sinh sèng vµ s¶n xuÊt theo nhãm hé ®· h×nh thµnh vµ tån t¹i tõ l©u ®êi.. Víi tËp qu¸n nãi trªn, çc hé d©n cã ®iÒu kiÖn gióp ®ì, b¶o vÖ lÉn nhau. V× vËy khi chóng t«i tæ chøc c«ng t¸c giao ®Êt giao rõng t¹i th«n 6, x· Dak R’Tih, huyÖn Dak R’L©p tØnh Dak Lak qua phiÕu th¨m dß th× cã 64/73 hé ®ång ý víi h×nh thøc giao cho nhãm hé. Mét tr−êng hîp kh¸c còng chøng minh cho sù cÇn thiÕt ph¶i giao ®Êt giao rõng cho céng ®ång. T¹i x· Dak Ph¬i. HuyÖn Lak tØnh Dak Lak chóng t«i ®· triÓn khai giao 2000 ha rõng vµ ®Êt rõng theo h×nh thøc giao cho mét sè ç nh©n vµ hé gia ®×nh ®ang sinh sèng t¹i 4 bu«n trong x·. §iÒu ®ã dÉn ®Õn lµ cã nhiÒu hé gia ®×nh kh«ng ®−îc nhËn ®Êt nhËn rõng. HÖ qu¶ lµ çc hé gia ®×nh ®−îc nhËn ®Êt nhËn rõng ®· chia l¹i cho çc hé kh¸c vµ h×nh thµnh nªn çc nhãm sö dông. Râ rµng lµ t¹i çc


27

vïng nµy, ng−êi d©n thuéc d©n téc M’n«ng vÉn muèn duy tr× h×nh thøc qu¶n lý kiÓu céng ®ång ë cÊp ®é dßng hä. V× vËy trong nh÷ng n¨m võa qua bªn c¹nh h×nh thøc giao theo hé, tØnh Daklak ®· m¹nh d¹n thÝ ®iÓm giao theo çc h×nh thøc nhãm hé vµ céng ®ång víi kÕt qu¶ cô thÓ nh− sau:

� Theo h×nh thøc hé gia ®×nh: §· giao 14.336,4 ha cho 3.243 hé gia ®×nh.

� Theo h×nh thøc nhãm hé: §· giao 1.542 ha cho 10 nhãm hé gia ®×nh (gåm 111 hé).

� Theo h×nh thøc céng ®ång: §· giao 9.007ha cho 24 céng ®ång th«n, bu«n ( bao gåm 1.065 hé gia ®×nh).

Qua thùc tiÓn triÓn khai c«ng t¸c giao ®Êt giao rõng t¹i Dak Lak chóng t«i cã mét sè nhËn ®Þnh b−íc ®Çu vÒ −u nh−îc ®iÓm cña h×nh thøc giao ®Êt l©m nghiÖp theo nhãm hé hay céng ®ång:

� T¹i Dak Lak hiÖn t−îng sang nh−îng ®Êt ®ai cña çc hé ®ång bµo d©n téc t¹i chç lµ rÊt phæ biÕn, v× vËy h×nh thøc ®ång sö dông rõng vµ ®Êt rõng tån t¹i dùa trªn qui −íc qu¶n lý rõng céng ®ång lµ yÕu tè rµng buéc viÖc sang nh−îng ®Êt ®ai d−íi bÊt cø h×nh thøc nµo.

� Phï hîp víi tËp qu¸n sinh sèng vµ s¶n xuÊt cña ®ång bµo v× nã trao quyÒn cho ng−êi d©n nh−ng kh«ng lµm thay ®æi truyÒn thèng qu¶n lý cña hä.

� Trong hoµn c·nh ®ang chÞu nhiÒu ¸p lùc ph¸ rõng tr¸i phÐp, cÇn thiÕt ph¶i cã çc tæ chøc qu¶n lý rõng ®ñ m¹nh nh− nhãm hé hay céng ®ång th«n bu«n ®Ó b¶o vÖ rõng ®−îc giao cã hiÖu qu¶.

� Tµi nguyªn rõng ph©n bè kh«ng ®Òu dÉn ®Õn khã kh¨n trong viÖc ph©n phèi c«ng b»ng ®Õn tõng hé gia ®×nh. ViÖc giao rõng theo nhãm hé lµ çch ®Ó ®iÒu hoµ lîi Ých gi÷a çc hé gia ®×nh.

� Giao ®Êt theo nhãm hé sÏ gi·m ®−îc chi phÝ , nh©n lùc vµ thêi gian.

� Ng−êi d©n tham gia vµo tiÕn tr×nh QHSD§ vµ G§GR t¹i mét sè céng ®ång cho kÕt qu¶ tèt.

� §· x¸c lËp ®−îc quyÒn sö dông tµi nguyªn rõng cña mét sè céng ®ång (sæ ®á).

� Çc céng ®ång d©n téc thiÓu sè sèng gÇn rõng th−êng thiÕu nh÷ng kiÕn thøc vÒ thÞ tr−êng, vÒ kü thuËt kinh doanh rõng.


28

� Ban l©m nghiÖp x·, phßng N«ng nghiÖp §Þa chÝnh huyÖn cßn thiÕu çn bé vÒ lØnh vùc l©m nghiÖp nªn viÖc t− vÊn cho céng ®ång vÒ qu¶n lý kinh doanh rõng cßn h¹n chÕ.

� Khã kh¨n trong viÖc vay vèn, v× céng ®ång ch−a ®−îc thõa nhËn lµ mét tæ chøc ®Ó vay vèn.

� Céng ®ång nhËn rõng ch−a cã kh¶ n¨ng ®Çu t− s¶n xuÊt l©m nghiÖp.

� ThiÕu sù hç trî cña c¬ quan chøc n¨ng trong b¶o vÖ rõng, xö lý vi ph¹m l©m luËt.

� DÞch vô khuyÕn l©m hÇu nh− ch−a cã ho¹t ®éng g×.

2.2. §èi t−îng giao Trªn ®Þa bµn tØnh Daklak cã nhiÒu d©n téc anh em cïng nhau sinh sèng bao gåm céng ®ång çc d©n téc thiÓu sè t¹i chç nh− ª §ª, M’n«ng, Ja Rai…., çc d©n téc thiÓu sè phÝa B¾c nh− Tµy, Nïng, Th¸i….vµ d©n téc Kinh. Çc nhãm d©n téc sèng ®an xen víi nhau nªn ho¹t ®éng G§GR còng ®−îc thùc hiÖn cho c¶ 3 nhãm d©n téc nªu trªn. Tuy nhiªn theo chñ tr−¬ng chung cña tØnh th× nhãm d©n téc thiÓu sè b¶n ®Þa cÇn ®−îc −u tiªn trong qu¸ tr×nh triÓn khai G§GR v× vËy tØ lÖ diÖn tÝch giao cho nhãm d©n téc b¶n ®Þa chiÕm kho¶ng 80% tæng diÖn tÝch giao. DiÖn tÝch cßn l¹i ®−îc giao cho ng−êi Kinh vµ nhãm d©n téc phÝa B¾c. 2.3. Qui m« giao

� Theo nhãm hé: Mçi nhãm hé ®−îc giao tõ 150 – 200 ha rõng vµ ®Êt rõng.

� Theo h×nh thøc hé gia ®×nh: B×nh qu©n hé gia ®×nh ®−îc giao kho¶ng tõ 5- 10 ha rõng vµ ®Êt rõng.

� Theo h×nh thøc céng ®ång: B×nh qu©n mçi céng ®ång ®−îc giao tõ 400 –500 ha rõng vµ ®Êt rõng.

2.4. Lo¹i rõng giao: Rõng ®−îc giao bao gåm c¶ rõng s¶n xuÊt vµ rõng phßng hé trong ®ã rõng s¶n xuÊt chiÕm kho¶ng 85%. VÒ tr¹ng th¸i rõng ®−îc giao bao gåm rõng giµu, rõng


29

trung b×nh, rõng nghÌo vµ c¶ rõng non. Ngoµi ra trong diÖn tÝch giao cã c¶ ®Êt ch−a cã rõng (kho¶ng 30% tæng diÖn tÝch ®· giao). 3. KÕt qu¶ giao ®Êt giao rõng vµ sù qu¶n lý sö dông rõng sau khi giao: 3.1. KÕt qu¶ Giao ®Êt giao rõng Tõ n¨m 1999 ®Õn nay tæng diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp ®· giao cho ng−êi d©n lµ 24.885,4 ha, bao gåm çc kiÓu tr¹ng th¸i tõ rõng non cho ®Õn rõng giµu vµ ®Êt ch−a cã rõng. DiÖn tÝch giao tõng n¨m cô thÓ nh− sau:

N¨m DiÖn tÝch Sè hé 1999 7067 514 2000 1175 78 2001 2355 400 2002 14288 3427 Tæng 24885,4 4419

Sè liÖu cô thÓ theo tõng n¨m ®−îc minh ho¹ ë phÇn phô biÓu. 3.2. ViÖc qu¶n lý b¶o vÖ vµ sö dông rõng sau khi giao: Mét nhËn xÐt chung lµ rõng sau khi giao cho çc hé gia ®×nh, nhãm hé vµ céng ®ång ®· ®−îc qu¶n lý b¶o vÖ tèt h¬n. Trong thêi gian võa qua, d−íi sù hç trî cña dù ¸n qu¶n lý tµi nguyªn h¹ l−u s«ng Mª K«ng chóng t«i ®· tæ chøc kiÓm tra, theo dâi ®Ó cã nh÷ng ®¸nh gi¸ b−íc ®Çu vÒ c«ng t¸c QLBVR sau khi giao cho hé gia ®×nh qu¶n lý t¹i x· Ea Sol, huyÖn Ea Hleo. B−íc ®Çu chóng t«i cã nh÷ng nhËn xÐt nh− sau:

� T¹i bu«n Cham çc hé d©n ®· tæ chøc thµnh çc tæ vµ çc tæ ®· ph©n c«ng nhãm tõ 2-3 hé thay phiªn nhau tuÇn tra rõng mét çch th−êng xuyªn. Hä kÕt hîp nhiÒu c«ng viÖc nh− canh t¸c, thu h¸i s¶n phÈm rõng, ch¨n nu«i bß vµ tuÇn tra b¶o vÖ rõng. Trong khi ®ã t¹i çc bu«n kh¸c nh− bu«n §iÕt, bu«n Ka Ry th× çc hé ®i tuÇn tra rõng mét çch tù ph¸t. Sè lÇn ®i tuÇn tra cña mçi hé trung b×nh tõ 4-5 lÇn/ th¸ng, nhiÒu nhÊt lµ 10 lÇn mçi th¸ng.


30

� Çc hé cho biÕt r»ng chñ yÕu lµ hä tuÇn tra vµo ban ngµy cho nªn nhiÒu vô ph¸ rõng vµo ban ®ªm th× hä kh«ng thÓ ph¸t hiÖn kÞp thêi.

� Çc tæ QLBVR kh«ng ®−îc h−íng dÉn, chØ ®¹o, hç trî, theo dâi vµ gi¸m s¸t tõ phÝa Ban LN x·, kh«ng cã kÕ ho¹ch hµnh ®éng cô thÓ. Ch−a cã sù phèi hîp gi÷a çc tæ víi çc céng ®ång th«n bu«n.

Nh×n chung c«ng t¸c QLBV&PTR vÉn cßn ®−îc tæ chøc theo h×nh thøc tù ph¸t, ®¬n lÎ tõng hé gia ®×nh. Cã nhiÒu hé d©n ph¸t hiÖn chÆt ph¸ rõng nh−ng kh«ng b¸o cho BLN x·. Cã nhiÒu lý do ®Ó gi¶i thÝch cho vÊn ®Ò nµy: hoÆc lµ hä sî bÞ khiÓn tr¸ch v× kh«ng hoµn thµnh nhiÖm vô; hoÆc lµ sau nhiÒu lÇn b¸o cho BLN x· nh−ng hä kh«ng nhËn ®−îc sù hç trî kÞp thêi. Tr−íc t×nh h×nh thiÕu l−¬ng thùc trong mÊy n¨m gÇn ®©y, nhiÒu hé d©n ®· trë l¹i h×nh thøc ®èt n−¬ng lµm rÉy. Mét sè hé nhËn rõng ®· canh t¸c trªn çc n−¬ng rÉy cò ®· bá ho¸ nhiÒu n¨m hoÆc phôc hoang ®Êt trèng, c©y bôi trªn diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp ®−îc giao vµ khai ph¸ ®Êt rõng nghÌo kiÖt. Tæng diÖn tÝch ®−a vµo canh t¸c lµ 35 ha, trong ®ã 22,6ha lµ diÖn tÝch çc hé nhËn rõng sö dông ®Êt rõng giao cho hä vµ 12,4ha lµ diÖn tÝch x©m canh. §©y lµ tr−êng hîp x·y ra ë bu«n Ka Ry. Mét sè hé d©n trong bu«n tr−íc ®©y ®· tõng canh t¸c n−¬ng rÉy trªn diÖn tÝch 150,1 ha ®Êt rõng nay ®· giao cho 10 hé gia ®×nh. N¨m qua, hä l¹i tiÕp tôc sö dông 10,4 ha ®Êt nµy ®Ó canh t¸c lóa c¹n vµ hoa mµu. §iÒu ®¸ng l−u ý lµ t×nh tr¹nh nµy cã thÓ g©y ra çc m©u thuÈn ®Êt ®ai trong t−¬ng lai. §èi víi rõng giao cho hé gia ®×nh, cã ®Õn 70 hé (chiÕm 59%) bÞ mÊt rõng mÊt c©y. Hé cã diÖn tÝch chÆt ph¸ lín nhÊt lµ 4 ha ë bu«n Ka Ry. Rõng cña nhiÒu hé kh¸c kh«ng bÞ chÆt ph¸ hoÆc lµ do ë xa ®−êng giao th«ng hoÆc lµ kh«ng cã c©y rõng ®ñ lín cho çc môc ®Ých sö dung.. H×nh thøc ph¸ rõng chñ yÕu lµ chÆt tØa nh÷ng c©y cã kh¶ n¨ng sö dông lµm trô tiªu vµ gç lµm nhµ. Do vËy, diÖn tÝch rõng bÞ chÆt tr¾ng lµ kh«ng nhiÒu, kho¶ng 16,4 ha (chiÕm 1% tæng diÖn tÝch cã rõng). Cã thÓ nãi ng−êi d©n ®· ý thøc ®−îc quyÒn lµm chñ cña hä trªn m·nh rõng ®−îc giao. Kh«ng cã biÓu hiÖn sù khai th¸c l¹m dông vµo ®Êt rõng nh− tr−íc ®©y ®Ó lµm n−¬ng rÉy. Kh«ng cßn t×nh tr¹ng x©m canh ®Êt rõng lÉn nhau gi÷a çc hé gia ®×nh trong mçi bu«n; gi÷a çc bu«n víi nhau.


31

Bªn c¹nh ®ã, d−íi sù chØ ®¹o cña UBND huyÖn, L©m tr−êng Ea Hleo ®· tæ chøc x©y dùng vµ thùc hiÖn m« h×nh thÝ ®iÓm s¶n xuÊt n«ng l©m nghiÖp sau G§GR cho 6 hé d©n ë bu«n §iªt vµ b−íc ®Çu cho kÕt qu¶ kh¶ quan. Mét vÊn ®Ò mµ chóng t«i quan t©m lµ lµm thÕ nµo ®Ó ®ång bµo cã ®−îc thu nhËp tõ rõng vµ tæ chøc çc gi¶i ph¸p l©m sinh ®Ó nu«i d−ëng rõng tèt h¬n. Trong n¨m 2002 d−íi sù gióp ®ì cña Dù ¸n l©m nghiÖp x· héi – §¹i häc T©y nguyªn, Ban tù qu¶n th«n 6- x· D¨k R’Tih ®· tæ chøc thiÕt kÕ nu«i d−ìng rõng tù nhiªn trªn diÖn tÝch 158,3 ha rõng nghÌo vµ rõng trung b×nh cho mét nhãm hé nhËn rõng t¹i th«n 6, x· D¨k R’Tih, huyÖn Dak R’L©p. §©y lµ lÇn ®Çu tiªn trong tØnh, ng−êi d©n chñ ®éng tham gia vµo viÖc thùc hiÖn gi¶i ph¸p nu«i d−ìng rõng vµ cã thu nhËp tõ rõng ®· nhËn. Th«ng qua ho¹t ®éng nµy sÏ hç trî cho céng ®ång vÒ qu¶n lý kinh doanh rõng, cã thu nhËp tõ rõng. ViÖc lµm nµy sÏ t¹o ra niÒm tin cho ng−êi d©n vµ khuyÕn khÝch hä ®Çu t− vµo c«ng t¸c b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng nh»m cã thÓ cã thu nhËp tèt h¬n trªn diÖn tÝch rõng vµ ®Êt rõng ®· nhËn. 4. Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm trong c«ng t¸c giao rõng tù nhiªn t¹i

D¨kL¨k ViÖc triÓn khai c«ng t¸c G§GR t¹i ®Þa ph−¬ng chØ lµ nh÷ng ho¹t ®éng mang tÝnh thö nghiÖm vµ cÇn ph¶i tr¶i qua mét thêi gian dµi míi cã thÓ ®¸nh gi¸ ®−îc tÝnh hiÖu qu¶ cña gi¶i ph¸p nµy, nh−ng ®iÒu quan träng lµ chóng t«i ®· cã ®−îc nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm b−íc ®Çu trong lØnh vùc G§GR vµ ®iÒu ®ã sÏ hæ trî rÊt nhiÒu cho ngµnh l©m nghiÖp tØnh nhµ trong c«ng t¸c qu¶n lý b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn vèn rõng t¹i ®Þa ph−¬ng. D−íi ®©y lµ mét sè bµi häc kinh nghiÖm mµ chóng t«i ®· ®óc kÕt ®−îc:

� Thùc hiÖn giao ®Êt giao rõng cÇn ph¶i cã qui ho¹ch sö dông ®Êt ®Ó ®¶m b¶o nhu cÇu ®Êt ®ai cho çc hé nhËn rõng, cho céng ®ång còng nh− ®¶m b¶o viÖc sö dông ®Êt bÒn v÷ng vµ æn ®Þnh.

� Giao ®Êt giao rõng cÇn ph¶i thÓ hiÖn tÝnh c«ng b»ng, cÇn quan t©m chó ý ®Õn c«ng t¸c xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. CÇn ph¶i cã sù bµn b¹c vµ thèng nhÊt víi céng ®ång vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng vÒ ®èi t−îng nhËn rõng.

§©y lµ mét vÊn ®Ò cùc kú quan träng cÇn ®−îc quan t©m trong qu¸ tr×nh triÓn khai. Do vËy viÖc tæ chøc çc cuéc häp d©n, x©y dùng çc tiªu chÝ ®Ó lùa chän hé theo


32

tr×nh tù −u tiªn cã sù tham gia cña ng−êi d©n lµ mét c«ng viÖc cÇn ®−îc chó träng.

� Thµnh qu¶ cña G§GR lµ ph¶i thiÕt lËp cho ®−îc hå s¬ qu¶n lý rõng cho tõng hé, nhãm hé hoÆc céng ®ång.

� Ph¶i cã ph−¬ng thøc phï hîp ®Ó tuyªn truyÒn chÝnh s¸ch G§GR, gióp ng−êi d©n hiÓu râ nghÜa vô vµ quyÒn lîi khi nhËn ®Êt nhËn rõng. CÇn t¹o ®iÒu kiÖn cho ng−êi d©n tham gia, gãp ý trong khi ta triÓn khai phæ biÕn çc chÝnh s¸ch vÒ G§GR ®Ó hä thùc sù lµ ng−êi trong cuéc ngay tõ nh÷ng b−íc ®i ®Çu tiªn.

� Nªn giao rõng vµ ®Êt rõng theo tõng khu vùc liÒn nhau. Tèt nhÊt lµ tÊt c¶ çc th«n bu«n trong mét x· ®−îc giao ®Êt l©m nghiÖp trong cïng mét ®ît, nh»m tr¸nh x¶y ra m©u thuÈn gi÷a çc th«n bu«n hoÆc tr¸nh hiÖn t−îng ng−êi d©n tËp trung khai th¸c l©m s¶n tr¸i phÐp vµo nh÷ng khu vùc ch−a ®−îc giao.

� DiÖn tÝch rõng çc khu d©n c− th−êng manh móm vµ bÞ t¸c ®éng m¹nh, chÊt l−îng kÐm v× vËy kh«ng nªn giao rõng cho céng ®ång qu¶n lý t¹i çc khu vùc nµy mµ nªn giao cho hé gia ®×nh qu¶n lý.

� Sù tham gia phèi hîp, hç trî cña çc c¬ quan cã liªn quan nh− chÝnh quyÒn çc cÊp, ngµnh l©m nghiÖp , ngµnh ®Þa chÝnh vµ sù tham gia cña ng−êi d©n trong qu¸ tr×nh G§GR lµ rÊt cÇn thiÕt ®Ó ®¶m b¶o cho sù thµnh c«ng cña tiÕn tr×nh.

� C«ng t¸c gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ tiÕn tr×nh sÏ gióp çc nhµ qu¶n lý vµ nh÷ng ng−êi thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh chñ ®éng trong c«ng t¸c, ®ång thêi sÏ gióp çc bªn ®iÒu chØnh kÞp thêi nh÷ng khiÕm khuyÕt n·y sinh trong qu¸ tr×nh triÓn khai.

� CÇn ph¶i cã sù hç trî cña chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng còng nh− cña çc c¬ quan chøc n¨ng nh− kiÓm l©m, c«ng an cho çc hé nhËn rõng trong c«ng t¸c QLBVR v× hé gia ®×nh th−êng kh«ng ®ñ n¨ng lùc ®Ó trÊn ¸p, khèng chÕ nh÷ng kÎ ph¸ rõng.

� Qui −íc QLBV&PTR ph¶i do ng−êi d©n tù x©y dùng. Tõng ®iÒu kho¶n trong qui −íc ®−îc th«ng qua sau khi biÓu quyÕt c«ng khai, d©n chñ. Çc çn bé cña x·, huyÖn, çn bé t− vÊn chØ cã vai trß thóc ®Èy trong qu¸ tr×nh x©y


33

dùng qui −íc. Cµng cã nhiÒu bªn tham gia trong qu¸ tr×nh x©y dùng qui −íc th× khi ¸p dông vµo thùc tÕ cµng Ýt gÆp trë ng¹i.

� Qui −íc cµng gÇn víi ®êi sèng cña ng−êi d©n th× cµng tá ra cã hiÖu lùc, nh÷ng qui ®Þnh mang tÝnh ¸p ®Æt th−êng khã ®−îc ng−êi d©n chÊp nhËn. Ng«n ng÷ cµng ®¬n gi¶n, cµng ng¾n gän th× ng−êi d©n sÏ dÔ nhí h¬n, cµng cô thÓ th× l¹i cµng dÔ ¸p dông vµ Ýt bÞ l¹m dông hoÆc ¸p dông sai.

� Qu¸ tr×nh x©y dùng qui −íc cÇn cã sù tham gia cña çn bé kiÓm l©m ®Ó tr¸nh nh÷ng sai lÖch vÒ mÆt ph¸p lý vµ thuËn lîi cho viÖc phèi hîp thùc hiÖn sau nµy.

� Trong mét sè tr−êng hîp, qui −íc cã thÓ ®−îc x©y dùng cho mét côm vµi bu«n ®Ó ph¸t huy vai trß hç trî lÉn nhau ®ång thêi ®Ó t¨ng c−êng hiÖu qu¶ thùc hiÖn qui −íc nªn tÝnh ®Õn sù phèi hîp thùc hiÖn cña çc céng ®ång xung quanh.

� Céng ®ång cµng ®ång nhÊt vÒ thµnh phÇn d©n téc, ®iÒu kiÖn kinh tÕ vµ qui −íc cµng ®¸p øng ®−îc mong muèn cña ®¹i ®a sè thµnh viªn th× tÝnh kh¶ thi cña qui −íc cµng cao. Nh÷ng n¬i mµ tæ chøc céng ®ång láng lÎo, kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng ®iÒu hµnh th× kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i tæ chøc Ban qu¶n lý céng ®ång mµ tèt nhÊt lµ nªn cñng cè çc tæ chøc s¼n cã trong céng ®ång nh− th«n, bu«n hoÆc héi n«ng d©n, héi phô n÷ v.v…

� Qui −íc QLBVR cÇn cã ®−îc sù phª duyÖt cña cÊp huyÖn, lµm c¬ së ®Ó ng−êi d©n thùc hiÖn.

5. Nh÷ng khuyÕn nghÞ vÒ chÝnh s¸ch liªn quan ®Õn giao rõng tù nhiªn vµ

qu¶n lý rõng VÒ mÆt chÝnh s¸ch hiÖn ch−a cã v¨n b¶n cô thÓ nµo qui ®Þnh viÖc giao ®Êt l©m nghiÖp cho nhãm hé hay céng ®ång. §iÒu nµy g©y ra kh«ng Ýt khã kh¨n trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn. Riªng víi h×nh thøc giao ®Êt l©m nghiÖp cho nhãm hé, tØnh Dak Lak ®· vËn dông çc v¨n b¶n hiÖn hµnh vµ ®· tiÕn hµnh cÊp sæ ®á cho çc hé trong nhãm ®Ó ®ång së h÷u vµ qu¶n lý diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp ®−îc giao. Víi h×nh thøc giao rõng cho céng ®ång, UBND tØnh Dak Lak b−íc ®Çu còng ®· vËn dông vµ cã nh÷ng quyÕt ®Þnh cô thÓ cho 24 céng ®ång th«n bu«n ®Ó qu¶n lý b¶o vÖ vµ h−ëng lîi tõ rõng. §Ó minh ho¹ cho ®iÒu nµy d−íi ®©y chóng t«i trÝch


34

mét quyÕt ®Þnh cña UBND tØnh Dak Lak vÒ viÖc phª duyÖt ph−¬ng ¸n giao ®Êt l©m nghiÖp cho 4 céng ®ång bu«n t¹i x· Yang Mao, huyÖn Kr«ng B«ng vµo ngµy 23/3/2002. Mét sè néi dung c¬ b¶n cña quyÕt ®Þnh nµy cô thÓ nh− sau:

� VÒ môc tiªu:

- T¨ng c−êng qu¶n lý rõng ë c¬ së th«ng qua tæ chøc céng ®ång bu«n trªn c¬ së ph¸t huy truyÒn thèng qu¶n lý sö dông rõng vµ ®Êt rõng cña ®ång bµo d©n téc t¹i chç.

- §−a çc hé gia ®×nh ë ®Þa ph−¬ng trùc tiÕp tham gia qu¶n lý b¶o vÖ rõng, kinh doanh nghÒ rõng, ng−êi d©n h−ëng lîi trùc tiÕp tõ çc ho¹t ®éng l©m nghiÖp cã tr¸ch nhiÖm b¶o vÖ vµ nu«i d−ìng rõng.

- Gãp phÇn gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng x©m canh, lÊn chiÕm ®Êt ®ai, chÆt ph¸ rõng tr¸i phÐp; duy tr× vµ n©ng cao t¸c dông phßng hé ®Çu nguån, b¶o vÖ m«i tr−êng trong khu vùc.

� VÒ quyÒn lîi:

- §èi víi rõng s¶n xuÊt:

+ §−îc trång xen çc c©y n«ng nghiÖp, c©y d−îc liÖu, ch¨n th¶ gia sóc, kinh doanh du lÞch, khai th¸c nguyªn vËt liÖu x©y dùng nh− çt, ®¸ phï hîp víi qui chÕ qu¶n lý rõng s¶n xuÊt.

+ §−îc phÐp khai th¸c çc lo¹i l©m s¶n ngoµi gç (trõ nh÷ng loµi ®éng thùc vËt quÝ hiÕm).

+ §−îc h−ëng çc s¶n phÈm tËn dông trong khi thùc hiÖn çc biÖn ph¸p kü thuËt l©m sinh.

+ NÕu hé gia ®×nh cã nhu cÇu vÒ gç lµm nhµ ë, ®−îc Ban QLBVR bu«n vµ UBND x· së t¹i x¸c nhËn th× ®−îc UBND huyÖn cÊp giÊy phÐp khai th¸c gç tõ diÖn tÝch rõng s¶n xuÊt ®· giao. H¹n møc tèi ®a lµ 10m3 gç trßn / hé. Hé gia ®×nh kh«ng ph¶i nép thuÕ tµi nguyªn cho sè gç nµy.

+ §−îc khai th¸c tre le khi lo¹i rõng nµy cã ®é che phñ trªn 70%, cã sè c©y giµ vµ c©y võa trªn 40% sè c©y ( trõ tr−êng hîp bÞ khuy) vµ h−ëng lîi 95% gi¸ trÞ s¶n phÈm khai th¸c sau khi nép thuÕ.


35

+ §−îc nhµ n−íc hç trî kinh phÝ ®Ó trång rõng. NÕu bu«n tù bá vèn ®Ó trång rõng th× ®−îc quyÒn quyÕt ®Þnh ph−¬ng thøc g©y trång rõng, lùa chän loµi c©y trång, khai th¸c vµ sö dông s¶n phÈm rõng nµy.

+ PhÇn h−ëng lîi cña bu«n vÒ gç cô thÓ nh− sau:

ChØ tiªu Khai th¸c lÇn 1 Khai th¸c lÇn 2

Giµu Trung b×nh

NghÌo Non Giµu Trung b×nh

NghÌo

Tr÷ l−îng ban ®Çu cña mçi lu©n kú KT (m3/ha)

210 170 100 70 136,6 120 89,4 Thêi gian nu«i d−ìng ( n¨m) 3 5 14 39 35 35 35 Tr÷ l−îng lóc khai th¸c (m3/ha)

223,9 188,7 130 130 241,7 212,4 158,3 C−êng ®é khai th¸c ( %) 30 28 24 24 30 30 25 S¶n l−îng gç Bu«n ®−îc h−ëng (m3/ha)

2,62 3,43 20,28 16,22 33,0 29 25,7 H−ëng lîi b×nh qu©n/n¨m (m3/ha)

0,87 0,69 1,45 0,42 0,94 0,83 0,74

- §èi víi rõng phßng hé:

+ §−îc nhµ n−íc cÊp kinh phÝ qu¶n lý b¶o vÖ, khoanh nu«i t¸i sinh rõng vµ trång rõng. Tr−êng hîp nhµ n−íc kh«ng cã kinh phÝ tr¶ c«ng QLBVR hµng n¨m th× bu«n ®−îc h−ëng 100% s¶n l−îng khai th¸c.

+ §−îc khai th¸c çc lo¹i l©m s¶n ngoµi gç (trõ nh÷ng loµi thùc vËt, ®éng vËt rõng quÝ hiÕm) vµ kh«ng ph¶i nép thuÕ tµi nguyªn cho çc s¶n phÈm nµy.

+ §−îc khai th¸c c©y gç chÕt kh«, c©y gÉy ®æ, c©y cong queo s©u bÖnh theo thiÕt kÕ khai th¸c ®−îc cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt.

+ §−îc khai th¸c tre nøa víi c−êng ®é khai th¸c tèi ®a 30% (trõ tr−êng hîp rõng bÞ khuy) khi rõng ®¹t ®é che phñ 80% vµ h−ëng toµn bé s¶n phÈm nµy sau khi nép thuÕ.

+ §−îc sö dông c©y n«ng nghiÖp l©u n¨m ®Ó trång rõng phßng hé hoÆc trång xen víi c©y rõng theo thiÕt kÕ ®· ®−îc phª duyÖt.


36

+ Bu«n tù ®Çu t− vèn ®Ó trång rõng th× ®−îc h−ëng 100% s¶n phÈm khai th¸c. Mçi n¨m ®−îc phÐp khai th¸c kh«ng qu¸ 10% diÖn tÝch do bu«n g©y trång rõng.

+ PhÇn h−ëng lîi cña Bu«n vÒ gç cô thÓ nh− sau:

ChØ tiªu Khai th¸c lÇn 1 Khai th¸c lÇn 2

Giµu Trung b×nh

NghÌo Non Giµu Trung b×nh

NghÌo

Tr÷ l−îng ban ®Çu cña mçi lu©n kú KT (m3/ha)

210 170 100 70 165,7 139,6 96,2 Thêi gian nu«i d−ìng (n¨m)

3 5 14 39 35 35 35 Tr÷ l−îng lóc khai th¸c (m3/ha)

223,9 188,7 130 130 293,3 247,2 170,3 C−êng ®é khai th¸c ( %) 20 20 20 20 20 20 20 S¶n l−îng gç Bu«n ®−îc h−ëng (m3/ha)

26,2 22,08 15,21 15,21 34,3 28,9 19,9 H−ëng lîi b×nh qu©n/n¨m (m3/ha)

8,73 4,42 1,09 0,39 0,98 0,83 0,57

Tr×nh tù thñ tôc thiÕt kÕ khai th¸c ®èi víi hai lo¹i rõng ph¶i tu©n thñ theo qui chÕ hiÖn hµnh.

- VÒ nghÜa vô:

1) Bu«n cã tr¸ch nhiÖm tæ chøc qu¶n lý b¶o vÖ tèt diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp vµ rõng ®−îc giao; kh«ng ®−îc ®Ó x¶y ra ch¸y rõng, ph¸ rõng lµm rÉy vµ khai th¸c l©m s¶n tr¸i phÐp. NÕu ®Ó mÊt rõng hoÆc mÊt gç, Ban QLBVR bu«n sÏ bÞ xö lý theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt.

2) Hµng quÝ, Ban QLBVR bu«n ph¶i b¸o ço víi Ban l©m nghiÖp x· t×nh h×nh qu¶n lý b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng cña bu«n m×nh. Tr−êng hîp ®ét xuÊt x¶y ra çc vô viÖc vi ph¹m ®Õn rõng, ph¶i b¸o ço kÞp thêi cho cÊp cã thÈm quyÒn xö lý.

3) Cã tr¸ch nhiÖm huy ®éng nh©n lùc, vèn ®Çu t− cho viÖc b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng.

4) Hoµn tr¶ vèn rõng ®−îc giao khi khÕ −íc ®· hÕt h¹n hoÆc khi bÞ chÊm døt khÕ −íc tr−íc thêi h¹n.


37

5) Nép thuÕ vµ çc nghÜa vô tµi chÝnh kh¸c theo qui ®Þnh.

6) Giao l¹i rõng vµ ®Êt rõng cho Nhµ n−íc khi cã quyÕt ®Þnh thu håi.

7) Thùc hiÖn çc nghÜa vô kh¸c theo khÕ −íc ®· ®−îc ký kÕt.

Qua thêi gian thùc hiÖn c«ng t¸c giao ®Êt giao rõng t¹i Dak Lak chóng t«i thÊy cßn cã mét sè vÊn ®Ò cÇn ph¶i ®−îc lµm râ vµ cñng cè thªm:

� Mét sè chÝnh s¸ch h−ëng lîi tõ ch−¬ng tr×nh giao ®Êt giao rõng nh− khai th¸c gç gia dông, khai th¸c l©m s¶n phô, vay tÝn dông ®Ó ®Çu t− ph¸t triÓn rõng, hç trî c«ng t¸c khuyÕn l©m …. cÇn ®−îc cô thÓ ho¸ h¬n cho phï hîp víi yªu cÇu vµ nguyÖn väng cña ng−êi d©n.

� CÇn bæ sung çc chÝnh s¸ch vÒ giao ®Êt giao rõng nh− cho phÐp giao rõng cho céng ®ång còng nh− c¬ chÕ h−ëng lîi cña ng−êi nhËn rõng.

� TiÕp cËn trong giao rõng g¾n víi çc truyÒn thèng vµ luËt tôc qu¶n lý ®Êt rõng cña çc céng ®ång d©n téc thiÓu sè.

� T¨ng kh¶ n¨ng tù chñ cña céng ®ång th«n bu«n trong tæ chøc qu¶n lý ®iÒu hµnh ph¸t triÓn s¶n xuÊt l©m nghiÖp (x©y dùng ph−¬ng ¸n s¶n xuÊt l©m nghiÖp, kÕ ho¹ch, thiÕt kÕ kü thuËt, xö lý vi ph¹m….).

� KÕt hîp kiÕn thøc b¶n ®Þa víi kü thuËt l©m sinh ®Ó x©y dùng çc gi¶i ph¸p kü thuËt qu¶n lý rõng.

� Phèi hîp çc nghiªn cøu ph¸t triÓn l©m nghiÖp céng ®ång víi viÖc ph¸t triÓn kü thuËt l©m nghiÖp cã sù tham gia cña céng ®ång sau khi ®Êt l©m nghiÖp ®· ®−îc giao.

� Çc ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra rõng nªn ®¬n gi¶n ®Ó céng ®ång cã thÓ ¸p dông ®−îc vµ ®¶m b¶o cho sù kiÓm tra gi¸m s¸t cña c¬ quan chøc n¨ng.

� X©y dùng çc chØ tiªu kü thuËt ®¬n gi¶n trong khai th¸c rõng, chÆt nu«i d−ìng.

� ¸p dông çc kü thuËt ®¬n gi¶n, th« s¬ trong khai th¸c, vËn chuyÓn vµ chÕ biÕn l©m s¶n ®Ó céng ®ång cã thÓ tù tæ chøc.

� Cã chÝnh s¸ch hç trî vèn, −u ®·i vÒ thuÕ. Çc chÝnh s¸ch −u ®·i cho ng−êi nhËn rõng ph¶i rá rµng, ®¬n gi¶n vµ dÔ thùc hiÖn.


38

� MÆc dï mét sè n¬i ®· ®−îc G§GR nh−ng t×nh tr¹ng ph¸ rõng tr¸i phÐp vÉn cßn x¶y ra.V× vËy cÇn ph¶i cã nh÷ng cam kÕt hay qui ®Þnh cña vïng hoÆc liªn vïng nh»m cã sù phèi hîp tèt gi÷a çc bªn cã liªn quan, cã sù gi¸m s¸t lÉn nhau, sù hç trî cña c¬ quan chøc n¨ng thi hµnh ph¸p luËt vµ sù thùc thi cña céng ®ång.

� CÇn ph¶i cã c¬ chÕ ®Ó ®¸nh thøc vai trß qu¶n lý vµ s¶n xuÊt l©m nghiÖp cña cÊp huyÖn vµ cÊp x· mµ trong mét thêi gian dµi ®· qua vai trß nµy ®· ®−îc giao phã cho çc doanh nghiÖp nhµ n−íc. Ho¹t ®éng qu¶n lý vµ s¶n xuÊt l©m nghiÖp cña çc cÊp, nhÊt lµ cÊp thi hµnh huyÖn vµ x· ph¶i trë thµnh mét cÊu phÇn trong kÕ ho¹ch qu¶n lý nhµ n−íc hµng n¨m. §èi víi çc lo¹i hå s¬ liªn quan ®Õn kinh doanh l©m nghiÖp, ng−êi d©n chØ cÇn trùc tiÕp mang hå s¬ ®Õn cÊp huyÖn sau ®ã phßng n«ng nghiÖp vµ ®Þa chÝnh huyÖn cã tr¸ch nhiÖm tr×nh cÊp tØnh. Vai trß qu¶n lý hµnh chÝnh cña UBND x· cÇn ®−îc n©ng cao, ph¶i theo dâi vµ gi¸m s¸t mét çch toµn diÖn mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt l©m nghiÖp.

� §Èy m¹nh ph¸t triÓn nguån nh©n lùc th«ng qua çc h×nh thøc nh− ®µo t¹o, tËp huÊn, tham quan, khuyÕn n«ng l©m, chñ yÕu tËp trung vµo çc ®èi t−îng lµ çc céng ®ång th«n bu«n, Ban l©m nghiÖp vµ çc c¬ quan chuyªn m«n ë huyÖn. ViÖn nghiªn cøu, tr−êng ®¹i häc vµ çc chuyªn gia ë cÊp tØnh nªn ®−îc huy ®éng, kÓ c¶ vËn dông ph−¬ng thøc n«ng d©n häc hái n«ng d©n.

� §èi víi çc céng ®ång víi tµi nguyªn rõng ®−îc giao lµ rõng nghÌo kiÖt, tr−íc m¾t hä ®ßi hái nguån hç trî tµi chÝnh tõ bªn ngoµi. §ã cã thÓ lµ çc nguån vèn vay −u ®·i, çc nguån kinh phÝ tõ çc dù ¸n hay ch−¬ng tr×nh dµnh cho çc x· ®Æc biÖt khã kh¨n nh− ch−¬ng tr×nh 135, ch−¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, hç trî cña çc tæ chøc phi chÝnh phñ, çc nguån ®Çu t− cã ®−îc tõ sù liªn doanh liªn kÕt víi çc doanh nghiÖp.

� ChØ khi nµo ng−êi d©n nhËn thøc ®−îc ®Çy ®ñ quyÒn lîi mµ hä ®−îc h−ëng, hä míi tÝch cùc tham gia x©y dùng vµ thùc hiÖn qui −íc. ChÝnh v× vËy cho nªn chÝnh s¸ch h−ëng lîi cña ng−êi nhËn rõng cÇn ph¶i râ rµng, ®Çy ®ñ, dÔ hiÓu, ®¶m b¶o cho ng−êi d©n ®−îc h−ëng lîi xøng ®¸ng víi nh÷ng g× hä ®Çu t− vµo rõng.

� Tr−êng hîp nhËn rõng vµ ®Êt rõng theo h×nh thøc céng ®ång th«n bu«n th× tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn lîi cña Ban qu¶n lý rõng th«n bu«n còng nh− cña tÊt c¶ mäi thµnh viªn trong th«n bu«n ®Òu ®−îc qui ®Þnh cô thÓ nh»m tr¸nh


39

nh÷ng r¾c rèi x¶y ra sau nµy. Nh÷ng ng−êi cã thµnh tÝch trong c«ng t¸c QLBV&PTR cÇn ®−îc khen th−ëng xøng ®¸ng vµ kÞp thêi.

� §Ó qui −íc cã hiÖu lùc cao th× trong néi bé céng ®ång ph¶i ®−îc trao quyÒn quyÕt ®Þnh ®Ó xö lý trong tr−êng hîp cã ng−êi vi ph¹m qui −íc. V× vËy cÇn m¹nh d¹n cho phÐp th«n bu«n ®−îc tù xö lý nh÷ng vô vi ph¹m ®Õn ®Êt l©m nghiÖp víi qui m« nhá. Tuy nhiªn cÇn tr¸nh çc tr−êng hîp “phÐp vua thua lÖ lµng” lµm c¶n trë s¶n xuÊt hoÆc lîi dông qui −íc QLBVR ®Ó khai th¸c tr¸i phÐp tµi nguyªn rõng.

Trªn ®©y lµ mét sè ghi nhËn b−íc ®Çu cña chóng t«i qua qu¸ tr×nh triÓn khai thö nghiÖm ch−¬ng tr×nh giao ®Êt giao rõng t¹i Dak Lak. Hy väng r»ng nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm mµ chóng t«i thu ®−îc sÏ gãp mét phÇn nhá bÐ vµo viÖc n©ng cao tÝnh hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c qu¶n lý b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn vèn rõng cña ngµnh l©m nghiÖp n−íc nhµ.


40

B¸o çoÇc m« h×nh thö nghiÖm Qu¶n Lý Rõng dùa vµo céng ®ång d©n c−

trªn ®Þa bµn TØnh Thõa Thiªn - HuÕ

TrÇn H÷u Banh Chi Côc tr−ëng Chi Côc PTLN Thõa Thiªn HuÕ

1. Bèi c¶nh Trong ph¹m vi b¸o ço nµy, chØ ®Ò cËp ®Õn ®èi t−îng qu¶n lý lµ rõng tù nhiªn víi sù tham gia cña céng ®ång d©n c− (C§DC).

ThËt vËy, nãi ®Õn qu¶n lý rõng (QLR) th× hÇu nh− tÊt c¶ nh÷ng ai quan t©m ®Òu h−íng sù chó ý ®Õn QLR tù nhiªn hiÖn cßn; xem b¶o vÖ rõng (BVR) tù nhiªn lµ hßn ®¸ t¶ng cña ho¹t ®éng l©m nghiÖp (LN). Trªn thùc tÕ, BVR tù nhiªn vÉn lµ bµi to¸n ch−a cã lêi gi¶i ®¸p trän vÑn.

HiÖn nay, hÇu hÕt rõng tù nhiªn ®Òu do thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n−íc n¾m gi÷, mét phÇn nhá ®−îc giao cho çc HTX qu¶n lý, vµ phÇn lín trong sè ®ã lµ rõng nghÌo vµ rõng phôc håi. Tuy nhiªn, c«ng t¸c QLBVR tù nhiªn vÉn ch−a mang l¹i hiÖu qu¶ nh− mong muèn. ChÝnh v× vËy, hé gia ®×nh, ç nh©n ®−îc xem lµ mét trong nh÷ng chñ thÓ quan träng tham gia trùc tiÕp vµo QLR tù nhiªn theo çc chÝnh s¸ch hiÖn hµnh.

ViÖc tæ chøc, qu¶n lý, BVR tù nhiªn ë n−íc ta hiÖn nay lµ mét vÊn ®Ò lín ®Æt ra cho ngµnh LN, cho chÝnh quyÒn çc cÊp.

MÆc dï ®· cã rÊt nhiÒu nç lùc vÒ chñ tr−¬ng vµ gi¶i ph¸p tæ chøc, tuy nhiªn ph¶i nh×n nhËn mét thùc tÕ lµ rõng tù nhiªn vÉn ®ang tiÕp tôc bÞ tµn ph¸ bëi nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau.

VËy th× ai ph¸ rõng? T¹i sao hä l¹i ph¸ rõng? T¹i sao hä l¹i kh«ng gãp phÇn ng¨n chÆn ng−êi kh¸c ph¸ rõng? C©u tr¶ lêi ®−îc sù thèng nhÊt cña ®a sè ng−êi lµ chñ yÕu do ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng ph¸ hoÆc bµng quan tr−íc hµnh vi ph¸ rõng cña ng−êi kh¸c v× nhiÒu lý do vÒ ®êi sèng, viÖc lµm, thu nhËp, søc Ðp cung cÇu l©m s¶n..., bÊt kÓ hä nhËn thøc hay kh«ng nhËn thøc ®−îc ý nghÜa vµ tÇm quan träng


41

cña viÖc BVR. Ng−êi d©n kh«ng thÊy ®−îc lîi Ých cña chÝnh hä vµ céng ®ång n¬i hä ®ang sinh sèng nªn tá ra bµng quan tr−íc sè phËn cña khu rõng.

Thèng nhÊt nhËn ®Þnh ®ã, nh÷ng ý t−ëng ®−îc nªu ra vµ nhanh chãng ®−îc Nhµ n−íc thÓ chÕ ho¸ b»ng chÝnh s¸ch ®−îc thùc hiÖn trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y lµ kho¸n rõng tù nhiªn cho hé gia ®×nh (lµ chñ yÕu) b¶o vÖ.

Tuy nhiªn, tån t¹i c¬ b¶n cña chÝnh s¸ch nµy lµ víi møc kho¸n 50.000®/ha trong kho¶ng thêi gian 5 n¨m, vËy th× sau thêi gian ®ã ai sÏ chÞu tr¸ch nhiÖm b¶o vÖ? Trong ®iÒu kiÖn ng©n s¸ch Nhµ n−íc cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, kinh phÝ ®©u ®Ó ®Çu t− b¶o vÖ toµn bé rõng tù nhiªn? MÆt kh¸c, nÕu ®èi t−îng giao kho¸n lµ hé gia ®×nh th× hä kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn ®Çy ®ñ çc quy ®Þnh vÒ BVR, do rõng tù nhiªn giao kho¸n lµ nh÷ng n¬i xa x«i, hÎo l¸nh, ®Þa h×nh phøc t¹p, diÖn tÝch lín; vµ th−êng dÔ dÉn ®Õn m©u thuÉn gi÷a hä víi C§DC, nÕu hä tÝch cùc b¶o vÖ. Thùc tÕ chÝnh s¸ch nµy vÉn ch−a thËt sù t¹o ®−îc ®éng lùc ®Ó thóc ®Èy ng−êi d©n tÝch cùc BVR, ng−êi nhËn kho¸n BVR thùc chÊt vÉn lµ ng−êi “lµm thuª”.

§Ó kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i cña chÝnh s¸ch kho¸n nãi trªn, ngµy 12/11/2001, Thñ t−íng ChÝnh phñ ®· ban hµnh QuyÕt ®Þnh 178/2001/Q§- TTg vÒ quyÒn h−ëng lîi, nghÜa vô cña hé gia ®×nh, ç nh©n ®−îc giao, ®−îc thuª, nhËn kho¸n rõng vµ ®Êt LN. §èi t−îng ®iÒu chØnh cña chÝnh s¸ch nµy chØ lµ hé gia ®×nh, ç nh©n. ChÝnh s¸ch míi nµy ®· thËt sù më ra triÓn väng t¹o ®−îc ®éng lùc kinh tÕ thóc ®Èy hé gia ®×nh, ç nh©n h¨ng h¸i nhËn ®Êt, nhËn rõng b»ng çc h×nh thøc giao, thuª hay kho¸n. MÆc dï vËy, chÝnh s¸ch míi nãi trªn chØ míi gi¶i quyÕt ®iÒu kiÖn cÇn; vµ nã cã ®−îc thùc hiÖn trªn thùc tÕ hay kh«ng cßn phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn ®ñ; ®ã lµ, n¨ng lùc cô thÓ cña tõng chñ thÓ (hé gia ®×nh, ç nh©n), vµ ®Æc ®iÓm ph©n bæ ®Êt ®ai, tµi nguyªn rõng cña tõng ®Þa ph−¬ng.

Rõng tù nhiªn hiÖn cßn ë n−íc ta nãi chung vµ TT- HuÕ nãi riªng th−êng ®−îc ph©n bè ë çc vïng s©u nhÊt, xa nhÊt, víi çc ®iÒu kiÖn ®Þa h×nh hÕt søc phøc t¹p, nói cao, dèc lín, rÊt khã cã thÓ ph©n ®Þnh r¹ch rßi cho tõng hé gia ®×nh, ç nh©n qu¶n lý. G¾n liÒn víi ®Æc ®iÓm ®Þa lý vµ ®Þa h×nh tù nhiªn lµ ®Æc ®iÓm vÒ x· héi, phÇn lín c− d©n trong ven vïng rõng tù nhiªn tr×nh ®é d©n trÝ thÊp, tr×nh ®é s¶n xuÊt cßn l¹c hËu, nhËn thøc vÒ qu¶n lý vµ sö dông bÒn v÷ng tµi nguyªn rõng cßn rÊt h¹n chÕ, nhiÒu ho¹t ®éng ph¶i dùa vµo céng ®ång. ViÖc ph©n chia rõng tù


42

nhiªn cho hé gia ®×nh, ç nh©n hÇu nh− lµ mét viÖc hÕt søc khã thùc hiÖn trªn thùc tÕ.

VËy th×, vÊn ®Ò ®Æt ra ë ®©y lµ ë nh÷ng khu rõng tù nhiªn (bÊt kÓ lµ nã lo¹i rõng g×, chÊt l−îng ra sao) mµ çc ban QLR, çc LTQD, çc hé gia ®×nh, ç nh©n, çc thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c kh«ng muèn qu¶n lý hoÆc kh«ng thÓ qu¶n lý cã hiÖu qu¶ th× chñ thÓ nµo cã thÓ ®¶m ®−¬ng vai trß qu¶n lý khu rõng tù nhiªn ®ã, nh»m ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý vµ sö dông rõng tù nhiªn bÒn v÷ng?

XuÊt ph¸t tõ vÊn ®Ò do thùc tiÔn ®Æt ra nãi trªn, chóng t«i ®· tæ chøc çc cuéc ®iÒu tra x· héi häc víi quy m« nhá ®Ó tham kh¶o ý kiÕn cña nh©n d©n sinh sèng ven çc khu rõng tù nhiªn víi chñ ®Ò trung t©m lµ "Ai cã thÓ QLR tù nhiªn cã hiÖu qu¶". KÕt qu¶ ®iÒu tra cho thÊy, hÇu nh− tÊt c¶ nh÷ng ng−êi ®−îc hái ý kiÕn ®Òu ®Ò xuÊt:'Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, Nhµ n−íc nªn giao hoÆc kho¸n æn ®Þnh l©u dµi viÖc BVR tù nhiªn cho C§DC th«n cã sù tham gia cña tÊt c¶ ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng víi chÝnh s¸ch h−ëng lîi l©u dµi cña hä vµ cña céng ®ång g¾n liÒn víi thµnh qu¶ BVR".

Kh¸i niÖm céng ®ång ë ®©y ®−îc hiÓu nh− lµ mét quÇn thÓ (quÇn x·) d©n c− sinh sèng cè kÕt víi nhau trong mét b¶n/ lµng, mét th«n.

§ång t×nh víi ®Ò xuÊt nãi trªn, ®−îc sù gióp ®ì cña dù ¸n PROFOR (Bé N«ng nghiÖp vµ PTNT), tõ n¨m 2000, Së N«ng nghiÖp vµ PTNT ®· phèi hîp víi Chi côc KL tØnh TT-HuÕ, UBND HuyÖn Phó Léc chØ ®¹o Chi côc PTLN, H¹t KiÓm L©m Phó léc, UBND çc x· liªn quan nghiªn cøu vµ triÓn khai x©y dùng çc m« h×nh thö nghiÖm giao rõng tù nhiªn cho C§DC th«n QLBVR vµ h−ëng lîi.

2. TiÕn tr×nh triÓn khai çc m« h×nh

N¨m 2000, tØnh Thõa Thiªn HuÕ chän Th«n Thuû Yªn Th−îng, x· Léc Thuû, huyÖn Phó Léc ®Ó lµm thÝ ®iÓm. Thµnh c«ng b−íc ®Çu cña m« h×nh Thuû Yªn Th−îng ®· lµm cho çc th«n/ x· l©n cËn ®Òu ®Ò xuÊt víi huyÖn xin tiÕp tôc ®−îc giao rõng tù nhiªn nh− Thuû Yªn Th−îng. N¨m 2001, çc Th«n Phó H¶i 2 (X· Léc VÜnh), Th«n Thuû D−¬ng (X· Léc TiÕn) thuéc HuyÖn Phó Léc ®−îc lùa chän tiÕp tôc x©y dùng m« h×nh thö nghiÖm. Thµnh c«ng cña çc m« h×nh ë Phó Léc lan ra, çc huyÖn kh¸c trong tØnh ®Ò xuÊt më réng m« h×nh thÝ ®iÓm. N¨m 2002,


43

®−îc sù gióp ®ì cña Ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn n«ng th«n PhÇn Lan, Së N«ng nghiÖp vµ PTNT ®· vµ ®ang phèi hîp víi Së KÕ ho¹ch vµ §Çu t−, UBND HuyÖn Phong §iÒn chØ ®¹o m« h×nh giao rõng tù nhiªn cho C§DC çc th«n thuéc X· Phong S¬n, HuyÖn Phong §iÒn.

Çc m« h×nh thö nghiÖm nãi trªn ®−îc x©y dùng theo h−íng m« h×nh sau tiÕp tôc kÕ thõa thµnh qu¶ vµ kinh nghiÖm cña m« h×nh tr−íc ®Ó bæ sung vµ hoµn thiÖn. Çc th«n lùa chän tham gia m« h×nh lµ çc th«n nghÌo ë s¸t khu rõng ®−îc giao. Tr−íc khi giao ®· hái ý kiÕn çc thµnh phÇn kinh tÕ liªn quan, nhÊt lµ çc LTQD, BQL, çc HTX, çc hé gia ®×nh liÖu kh¶ n¨ng hä cã thÓ qu¶n lý tèt khu rõng dù kiÕn giao cho C§DC hay kh«ng. C©u tr¶ lêi chung lµ hä kh«ng thÓ qu¶n lý nçi vµ nªn giao cho chñ thÓ kh¸c.

KÕt qu¶ ®· giao cho çc th«n theo b¶ng sau:

Th«n X·/ HuyÖn Sè d©n (ng−êi)

Sè hé (hé)

DiÖn tÝch

tù nhiªn (ha)

DiÖn tÝch ®Êt LN (ha)

DiÖn tÝch rõng giao (ha)

Thêi gian giao

Thuû Yªn Th−îng

Léc Thuû, P. Léc 1.860 331 2.975 2.508 405 2000

Thuû D−¬ng

Léc TiÕn, P. Léc 890 170 2.399 2.073 512 2001

Phó H¶i Léc VÜnh, P. Léc

233 40 690 636 253 2001

Tæng céng

2.983 541 6.064 5.217 1.170

B×nh qu©n mçi hé gia ®×nh trong çc th«n nãi trªn ®−îc giao 2,16 ha rõng tù nhiªn.


44

3. X¸c ®Þnh môc ®Ých giao rõng tù nhiªn cho C§DC

- Gãp phÇn b¶o vÖ cã hiÖu qu¶ diÖn tÝch rõng tù nhiªn gç lín hiÖn cßn nh»m ph¸t huy tÝnh n¨ng vµ t¸c dông nhiÒu mÆt cña khu rõng, phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi, an ninh- quèc phßng vµ v¨n ho¸ du lÞch trªn ®Þa bµn.

- Lµm cho rõng cã chñ thËt sù; c¶ céng ®ång lÉn tõng ng−êi d©n g¾n bã víi khu rõng trªn nÒn t¶ng lîi Ých cña viÖc b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn khu rõng g¾n liÒn cô thÓ, s¸t s−ên víi lîi Ých cña chÝnh hä. Tõ ®ã, t¹o ®éng lùc thóc ®Èy m¹nh mÏ viÖc BV&PTR trªn toµn vïng.

- Gãp phÇn vµo viÖc tæ chøc l¹i s¶n xuÊt LN, gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt, tinh thÇn cho céng ®ång, kh«ng chØ nh»m xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo mµ tiÕn tíi C§DC cã thÓ lµm giµu tõ rõng.

4. X¸c ®Þnh ®èi t−îng rõng, thêi h¹n vµ thÈm quyÒn giao.

4.1. §èi t−îng rõng, quy m« diÖn tÝch vµ chÊt l−îng rõng tr−íc khi giao

§øng tr−íc hai sù lùa chän: Mét lµ, rõng tù nhiªn chØ kho¸n cho hé gia ®×nh BVR theo chÝnh s¸ch hiÖn hµnh vµ tiÕp tôc chÊp nhËn nguy c¬ ph¸ rõng lu«n lu«n ®e däa. Hai lµ, m¹nh d¹n thö nghiÖm giao lo¹i rõng nµy cho C§DC b¶o vÖ kÌm theo chÝnh s¸ch h−ëng lîi trùc tiÕp tõ rõng cña ng−êi d©n dùa trªn nÒn t¶ng BV&PTR bÒn v÷ng. Chóng t«i ®· chän çch lµm thø hai.

Çc khu rõng tù nhiªn nµy, nÕu tÝch cùc b¶o vÖ cã hiÖu qu¶ th× ch¾c ch¾n diÔn thÕ rõng ph¸t triÓn ngµy cµng cã lîi, ph¸t huy ®−îc tÝnh n¨ng phßng hé, phôc vô tèt s¶n xuÊt vµ ®êi sèng cña c− d©n trªn ®Þa bµn mµ tr−íc hÕt lµ C§DC ®−îc giao QLR.

4.2. Thêi h¹n giao

Trong thêi gian theo dâi thö nghiÖm ch−a x¸c ®Þnh cô thÓ sè n¨m, song h−íng giao lµ æn ®Þnh l©u dµi. NÕu C§DC b¶o vÖ tèt vµ th«ng qua s¬ kÕt rót kinh nghiÖm sau 3 n¨m thùc hiÖn m« h×nh sÏ ®Ò nghÞ UBND tØnh tr×nh ChÝnh phñ ban hµnh


45

chÝnh s¸ch chung vµ thùc hiÖn x¸c ®Þnh thêi h¹n giao theo quy ®Þnh hiÖn hµnh lµ 50 n¨m, giao rõng kÌm theo cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt. Trong tr−êng hîp nµy, chóng t«i ®Ò xuÊt víi UBND tØnh ¸p dông nguyªn t¾c “Håi tè theo h−íng cã lîi cho chñ thÓ ®−îc giao rõng”. Tr−êng hîp, ChÝnh phñ ch−a cã chÝnh s¸ch sÏ vËn dông giao cho tÊt c¶ çc hé gia ®×nh trong th«n trªn diÖn tÝch ®Êt kh«ng thÓ ph©n chia ( kho¶n 3, ®iÒu 36 LuËt ®Êt ®ai).

4.3. ThÈm quyÒn giao §©y lµ m« h×nh thö nghiÖm v× vËy Së ®· tham m−u vµ ®−îc çc ngµnh cÊp tØnh, chÝnh quyÒn cÊp huyÖn thèng nhÊt ®ång tr×nh UBND tØnh quyÕt ®Þnh phª duyÖt ph−¬ng ¸n vµ ra quyÕt ®Þnh giao rõng tù nhiªn cho C§DC qu¶n lý vµ h−ëng lîi 5. Tr¸ch nhiÖm, quyÒn h¹n, nghÜa vô vµ quyÒn lîi cña th«n

51. Tr¸ch nhiÖm

C§DC vµ tõng ng−êi d©n trong th«n ph¶i tù tæ chøc vµ tham gia tÝch cùc vµo viÖc BVR theo ®óng ph−¬ng ¸n giao rõng tù nhiªn (QLBVR) ®· ®−îc c¬ quan cã thÈm quyÒn phª duyÖt vµ thùc hiÖn ®óng vai trß chñ rõng theo luËt ®Þnh.

5.2. QuyÒn h¹n Th«n cã quyÒn h¹n cña 1 chñ rõng thËt sù, thùc hiÖn qu¶n lý tµi s¶n rõng, sö dông rõng vµ ®Êt rõng theo luËt ®Þnh, ®−îc quyÒn së h÷u phÇn gi¸ trÞ tµi s¶n rõng mµ nhµ n−íc quy ®Þnh cho th«n h−ëng lîi. Mäi tr−êng hîp t¸c ®éng vµo khu rõng ®Òu ph¶i cã ý kiÕn cña th«n. Mäi tr−êng hîp vi ph¹m bÞ ph¸t hiÖn th«n cã quyÒn lËp biªn b¶n t¹m gi÷ tang vËt vµ yªu cÇu c¬ quan cã thÈm quyÒn xö lý theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Th«n ®−îc quyÒn lËp quü tõ çc nguån nh©n d©n ®ãng gãp, çc nguån kinh phÝ th−ëng, nhµ n−íc hç trî vµ nguån thu lîi tõ rõng theo quy ®Þnh cña ph−¬ng ¸n. ViÖc thu, chi quü thùc hiÖn ®óng theo ph−¬ng ¸n QLBVR tù nhiªn, ®−îc quy ®Þnh cô thÓ trong h−¬ng −íc BVR vµ do nh©n d©n trong th«n quyÕt ®Þnh; ®ång thêi chÞu sù kiÓm tra, gi¸m s¸t cña UBND x·. 5.3. NghÜa vô


46

Tõng ng−êi d©n vµ C§DC ph¶i x©y dùng vµ thùc hiÖn ®óng h−¬ng −íc BVR phï hîp víi çc quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh, ®ãng gãp c«ng søc ®Ó lµm cho rõng ®−îc b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng. §ång thêi thùc hiÖn ®Çy ®ñ çc nghÜa vô cña chñ rõng theo luËt ®Þnh.

5.4. QuyÒn lîi

5.4.1. C¬ chÕ nguyªn t¾c h−ëng lîi:

Ngoµi nh÷ng quyÒn lîi theo chÝnh s¸ch giao, kho¸n rõng hiÖn hµnh, chóng t«i x©y dùng c¬ chÕ h−ëng lîi theo nguyªn t¾c sau: Mäi ng−êi d©n trong th«n tham gia vµo viÖc BVR ®Òu ®−îc h−ëng lîi trùc tiÕp tõ thµnh qu¶ BVR th«ng qua l−îng t¨ng tr−ëng cña rõng, b¶o ®¶m qu¶n lý rõng bÒn v÷ng.

� §èi víi tµi nguyªn rõng: C¨n cø hiÖu qu¶ BVR ®Ó x¸c ®Þnh tû lÖ h−ëng lîi phï hîp:

- NÕu l−îng t¨ng tr−ëng cña rõng ≥ 2%/n¨m th× th«n ®−îc quyÒn h−ëng 50% l−îng gç t¨ng tr−ëng cña rõng;

- NÕu l−îng t¨ng tr−ëng >1m3/ ha/n¨m, th«n ®−îc h−ëng 30% ;

- NÕu l−îng t¨ng tr−ëng cña rõng >0,5m3/ha/ n¨m, th«n ®−îc h−ëng 20%

- NÕu l−îng t¨ng tr−ëng cña rõng ≤0,5m3/ha/n¨m, th«n ®−îc h−ëng 10%,

- Rõng kh«ng t¨ng tr−ëng kh«ng ®−îc h−ëng vµ thu håi l¹i rõng.

Trong 10 n¨m ®Çu tiªn, ®−îc t¹m øng hµng n¨m khai th¸c tèi ®a 50m3 gç theo ph−¬ng thøc chÆt chän tØ mØ ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng nhu cÇu bøc xóc. Khi cã l« rõng ®Õn tuæi thµnh thôc cã thÓ khai th¸c th× th«n ®−îc phÐp khai th¸c ®ñ s¶n l−îng theo tû lÖ gç t¨ng tr−ëng cña rõng mµ m×nh ®−îc h−ëng. Ngoµi ra, th«n cßn ®−îc quyÒn tæ chøc khai th¸c çc l©m s¶n kh¸c, s¨n b¾t ®éng vËt rõng th«ng


47

th−êng theo sù h−íng dÉn cña c¬ quan KiÓm l©m vµ trªn nguyªn t¾c kh«ng lµm tæn h¹i ®Õn rõng. S¶n phÈm khai th¸c th«n ®−îc toµn quyÒn quyÕt ®Þnh viÖc sö dông vµ tiªu thô. Thêi gian b¾t ®Çu thùc hiÖn h−ëng lîi theo quy ®Þnh nãi trªn lµ sau 1 n¨m kÓ tõ ngµy cã quyÕt ®Þnh giao rõng.

� §èi víi çc nguån tµi nguyªn kh¸c Th«n ®−îc quyÒn khai th¸c, sö dông çc nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn trong khu vùc trªn nguyªn t¾c kh«ng g©y thiÖt h¹i ®Õn m«i tr−êng nh− khai th¸c ®¸, çt, sái, nguån n−íc, c¶nh quan m«i tr−êng thiªn nhiªn nh− khe suèi ®Ó ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i...

5.4.2. Tr×nh tù thñ tôc h−ëng lîi

� §èi víi gç: h»ng n¨m th«n lËp tê tr×nh x¸c ®Þnh kÕ ho¹ch khai th¸c gç tõ rõng

theo nguyªn t¾c h−ëng lîi nãi trªn cã UBND x· x¸c nhËn vµ KiÓm l©m së t¹i cïng th«n kiÓm tra t¹i rõng x¸c ®Þnh vÞ trÝ, sè l−îng c©y khai th¸c, ph−¬ng ph¸p khai th¸c vµ vËn xuÊt gç b¶o ®¶m Ýt tæn h¹i ®Õn tÝnh n¨ng phßng hé cña khu rõng, lËp biªn b¶n thèng nhÊt, mêi c¬ quan cã tr¸ch nhiÖm tiÕn hµnh ®ãng bóa bµi c©y vµ tr×nh UBND tØnh cÊp giÊy phÐp khai th¸c th«ng qua ®Ò nghÞ cña Së N«ng nghiÖp vµ PTNT tØnh. Khi khai th¸c th«n b¸o cho KiÓm l©m së t¹i nghiÖm thu ®ãng bóa KiÓm l©m tr−íc khi vËn chuyÓn sö dông vµ tiªu thô. §ång thêi, ph¶i hoµn thµnh çc nghÜa vô theo quy ®Þnh hiÖn hµnh cña Nhµ n−íc.

� §èi víi l©m s¶n kh¸c: th«ng qua h−íng dÉn kiÓm tra cña KiÓm l©m së t¹i th«n lËp trê tr×nh cã UBND x· x¸c nhËn tr×nh Së N«ng nghiÖp vµ PTNT cÊp giÊy phÐp khai th¸c. Riªng l©m s¶n thuéc nhãm IIA th× UBND tØnh cÊp giÊy phÐp theo ®Ò nghÞ cña Së NN&PTNT.

� §èi víi ®éng vËt rõng th«ng th−êng: nh− Heo rõng, Mang, Nai... ®−îc quyÒn s¨n b¾t. Th«n lËp tê tr×nh cã UBND x· x¸c nhËn, th«ng qua KiÓm l©m së t¹i ®Ó Chi côc KiÓm L©m tØnh cÊp giÊy phÐp s¨n b¾t vµ h−íng dÉn, kiÓm tra, theo dâi b¶o ®¶m ®éng vËt rõng sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn phï hîp víi m«i tr−êng.


48

� Çc nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn kh¸c th«n ®−îc chñ ®éng khai th¸c sö dông chØ cÇn th«ng qua UBND x·.

5.4.3. QuyÒn lîi kh¸c:

� Th«ng qua ho¹t ®éng BVR, nÕu th«n ph¸t hiÖn ®èi t−îng vi ph¹m vµ lËp biªn

b¶n th× tang vËt tÞch thu ®−îc giao l¹i cho th«n sö dông. Sau khi b¸n tang vËt tÞch thu, trõ çc kho¶n chi phÝ sè tiÒn cßn l¹i ®−îc chia nh− sau: 70% nép vµo quü chung cña th«n, 30% khen th−ëng vµ ph©n chia nh− sau: 10% cña tæng sè tiÒn th−ëng nép lªn UBND x· ®Ó lËp quü phôc vô BVR cña x·, 30% cña tæng sè tiÒn th−ëng ®−îc th−ëng cho nh÷ng ng−êi cã c«ng trong viÖc ph¸t hiÖn vµ tham gia gi¶i quyÕt vô viÖc, 60% cña tæng sè tiÒn th−ëng ®−îc lËp quü chèng chÆt ph¸ rõng cña th«n. Ngoµi ra, nÕu c¬ quan cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh xö ph¹t b»ng tiÒn ®èi víi ®−¬ng sù th× th«n ®−îc h−ëng 30% sè tiÒn ph¹t nãi trªn vµ ph©n chia theo nguyªn t¾c chia tiÒn th−ëng nãi trªn. §èi víi vô vi ph¹m kh«ng cã chñ thõa nhËn th× Nhµ n−íc thu håi tang vËt vµ th«n chØ ®−îc thanh to¸n çc kho¶n chi phÝ hîp lý, ®ång thêi trÝch th−ëng 30% nh− ®· nãi trªn.

C¬ chÕ vµ nguyªn t¾c, tr×nh tù thñ tôc h−ëng lîi nãi trªn ®· ®−îc ¸p dông cho Th«n Thuû Yªn Th−îng. Çc th«n kh¸c ®−îc giao rõng sau khi cã QuyÕt ®Þnh 178/2001/ Q§-TTg ra ®êi nªn chóng t«i vËn dông theo tinh thÇn chÝnh s¸ch míi nh− ®èi víi hé gia ®×nh, ç nh©n.

�� Nh÷ng ®iÓm t−¬ng ®ång phï hîp trong chÕ ®é h−ëng lîi:

TT S¶n phÈm h−ëng lîi Q§ 178 (rõng PH) vµ m« h×nh ë C§ DC TYT,TD,PH2

1 L©m s¶n phô 100%

2 C©y g·y ®æ, chÕt... 100%

3 C©y phï trî, trång xen 100%

4 Trång c©y NN l©u n¨m Cã 5 Khai th¸c chän khi l« rõng ®¹t

M >120m3/ha <20%

6 QL,BVR tèt/xÊu §−îc h−ëng nhiÒu/Ýt


49

7 Sö dông ®Êt ®Ó SXNN ≤20% �� Nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau nh−ng vËn dông:

TT

Néi dung Q§ 178/2001/TTg Th«n TYT, TD, PH2

1 §èi t−îng nhËn rõng HG§, ç nh©n C§DC Th«n ( nhiÒu HG§ gép l¹i)

2 TØ lÖ h−ëng lîi gç khi M >120m3

≤ 20% ≤20% vµ ≤50% cña l−îng t¨ng tr−ëng

rõng -Trong ®ã trÝch NS X· 10-15% Håi tè ®èi víi TYT -Rõng kh«ng t¨ng tr−ëng

-Rõng cã t¨ng tr−ëng nh−ng M< 120m3/ha

VÉn ®−îc h−ëng nÕu M >120m3/ha

Kh«ng ®−îc h−ëng

Thu håi

Cho t¹m øng

3 Hç trî kinh phÝ 50.00®/ha T¹m øng 50m3/n¨m/10n¨m

4 Sö dông ®Êt ®Ó SX n«ng, ng− nghiÖp

≤ 20% Kh«ng quy ®Þnh tû lÖ

5 Du lÞch sinh th¸i Kh«ng Cã 6 T. nguyªn kh¸c (çt, ®¸..) Kh«ng Cã 7 S.dông ®Êt ®Ó lµm nhµ ë 200m2 ChØ cã ë Phó H¶i 2 8 S¨n b¾t §VR th«ng th−êng Kh«ng §−îc, nÕu KL cho

phÐp

6. Thµnh qu¶ giao rõng tù nhiªn Thµnh qu¶ giao rõng tù nhiªn gåm:

(i) KÕt qu¶ ®iÒu tra tµi nguyªn rõng khu vùc giao kÌm theo b¶n ®å; (ii) Ph−¬ng ¸n QLBVR sau khi ®−îc giao rõng tù nhiªn cña th«n Thñy Yªn

Th−îng, kÌm theo b¶n ®å quy ho¹ch QLBVR tù nhiªn; (iii) QuyÕt ®Þnh phª duyÖt ph−¬ng ¸n cña UBND TØnh;


50

(iv) QuyÕt ®Þnh giao rõng tù nhiªn cho C§DC cña UBND TØnh; (v) Néi dung b¶n H−¬ng −íc BV&PTR cña th«n Thñy Yªn Th−îng; (vi) QuyÕt ®Þnh phª chuÈn néi dung H−¬ng −íc BV&PTR cña UBND

HuyÖn; (vii) Biªn b¶n bµn giao rõng.

7. KÕt qu¶ QLBVR sau khi giao

VÉn cßn sím ®Ó kh¼ng ®Þnh tÝnh hiÖu qu¶ vµ kh¶ n¨ng nh©n réng m« h×nh nµy, cÇn ph¶i tiÕp tôc theo dâi, bæ sung, tæng kÕt, vµ hoµn thiÖn tr−íc khi ®−a nh÷ng kÕt luËn cÇn thiÕt tr×nh c¬ quan cã thÈm quyÒn ban hµnh chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch çc C§DC h¨ng h¸i nhËn rõngtù nhiªn ®Ó qu¶n lý, b¶o vÖ vµ h−ëng lîi. Tuy nhiªn b−íc ®Çu cã thÓ kh¼ng ®Þnh çc kÕt qu¶ cô thÓ sau:

(i) TÊt c¶ hé gia ®×nh trong C§DC ®−îc giao rõng tù nhiªn ®Òu thËt sù

cã niÒm tin vµ ý thøc ®−îc ®ã sÏ lµ tµi s¶n cña chÝnh m×nh, do céng ®ång lµm chñ vµ cã kh¶ n¨ng h−ëng lîi, nÕu qu¶n lý vµ b¶o vÖ tèt. (Cè nhiªn, ®ã chØ lµ quyÒn sö dông rõng vµ ®Êt rõng).

(ii) Tõ ý thøc nãi trªn, vµ sù rµng buéc cña h−¬ng −íc BV&PTR do chÝnh hä x©y dùng ®· lµm cho ho¹t ®éng qu¶n lý vµ BVR b−íc ®Çu thËt sù cã hiÖu qu¶. HÇu nh− çc th«n ®−îc giao rõng ®Òu chÊm døt h½n hiÖn t−îng ng−êi d©n trong th«n vµo rõng khai th¸c tr¸i phÐp. Çc tr−êng hîp ç biÖt, do d©n ngoµi th«n vµo khai th¸c gç, l©m s¶n, s¨n b¾t, bÈy tr¸i phÐp thó rõng, C§DC ®· tÝch cùc, chñ ®éng phèi hîp cïng lùc l−îng KL së t¹i truy quÐt, ng¨n chÆn. ChÊm døt ®−îc hiÖn t−îng ng−êi d©n trong th«n bµng quan, ®øng ngoµi cuéc trong viÖc BVR trªn ®Þa bµn nh− tõng xÈy ra tr−íc ®©y. Çc th«n ®· chñ ®éng tæ chøc lùc l−îng BVR trùc tiÕp hoÆc phèi hîp víi lùc l−îng kiÓm l©m së t¹i tuÇn tra kiÓm tra rõng theo ®Þnh kú hoÆc ®ét xuÊt. ViÖc ph©n c«ng BVR thùc hiÖn lu©n phiªn theo hé gia ®×nh.

(iii) B−íc ®Çu, hä ®· nghØ ®Õn viÖc lµm giµu rõng. NhiÒu ý kiÕn ®Ò xuÊt tÝch cùc víi çc c¬ quan h÷u quan hç trî hä çc c¬ héi ®Çu t− vµ çc biÖn ph¸p lµm giµu rõng. Ph¸t huy tiÒm n¨ng vµ thÕ m¹nh cña rõng


51

dÓ t¹o viÖc lµm vµ thu nhËp cho C§DC còng ®· ®−îc hä chñ ®éng quan t©m vµ tÝch cùc ®Ò xuÊt nh− më mang du lÞch sinh th¸i, khai th¸c çc nguån lîi nh− ®¸, çt,...

(iv) ViÖc BVR ë çc th«n ®−îc çc c¬ quan kiÓm l©m, chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng tæ chøc kiÓm tra ®Þnh kú 6 th¸ng vµ h»ng n¨m ®· ®¸nh gi¸ tèt, cã hiÖu qu¶ thùc sù, nªn Th«n Thuû Yªn Th−îng lµ th«n ®Çu tiªn ®−îc giao rõng ®Õn thêi h¹n h−ëng lîi ®· cã tê tr×nh xin t¹m øng khai th¸c gç theo ph−¬ng ¸n ®−îc duyÖt, Së N«ng nghiÖp &PTNT ®ang xóc tiÕn çc thñ tôc ®Ó th«n ®−îc h−ëng lîi vÒ gç ngay trong n¨m 2003.

(v) ViÖc x©y dùng h−¬ng −íc BVR ph¶i trªn c¬ së rõng ®−îc giao cho C§DC th× míi phï hîp víi quy luËt cña cuéc sèng vµ thËt sù ph¸t huy t¸c dông (v× C§DC b¶o vÖ chÝnh tµi s¶n cña m×nh. Thö hái, C§DC ban hµnh h−¬ng −íc ®Ó b¶o vÖ tµi s¶n cña çc chñ thÓ kh¸c mµ kh«ng cã lîi Ých g× trùc tiÕp c¶ th× liÖu h−¬ng −íc ®ã cã kh¶ thi hay kh«ng!?)

8. Nh÷ng vÊn ®Ò rót ra tõ çc m« h×nh thö nghiÖm

8.1. X¸c ®Þnh çc ®iÒu kiÖn cÇn vµ ®ñ cña mét chñ thÓ ®−îc chän lµm m« h×nh thö nghiÖm

8.1.1 Nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn:

� Th«n ph¶i ®−îc chÝnh quyÒn x· quyÕt ®Þnh thµnh lËp vµ cã ban qu¶n lý th«n cã n¨ng lùc, ®−îc ng−êi d©n trong céng ®ång th«n tÝn nhiÖm. HÖ thèng tæ chøc qu¶n lý th«n râ rµng (chñ thÓ qu¶n lý m¹nh).

� Rõng tù nhiªn ë ®ã ®ang bÞ ph¸. ViÖc BVR ®· thËt sù lµ 1 yªu cÇu bøc xóc cña c¶ chÝnh quyÒn vµ nh©n d©n trªn ®Þa bµn, kh«ng thÓ tr× ho·n (kh¸ch thÓ cÇn b¶o vÖ ®ang bÞ x©m h¹i).

� TuyÖt ®¹i bé phËn ng−êi d©n trong th«n mong muèn ®−îc Nhµ n−íc giao rõng ®Ó b¶o vÖ vµ h−ëng lîi Ých (ý chÝ vµ nguyÖn väng cña d©n).


52

8.1.2 Nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ñ:

� - Lùc l−îng KiÓm l©m ®Þa bµn lµ nh÷ng çn bé cã n¨ng lùc nghiÖp vô, ®¹o

®øc, phÈm chÊt tèt, ®−îc chÝnh quyÒn vµ nh©n d©n tin cËy (c«ng cô ph¸p luËt vµ chç dùa cña chñ thÓ m¹nh).

� Th«n thuËn tiÖn vÒ giao th«ng vµ th«ng tin liªn l¹c ®Ó cã thÓ chØ ®¹o theo dâi th−êng xuyªn (c¬ héi tèt ®Ó thóc ®Èy quan hÖ phèi hîp vµ xö lý t×nh huèng).

� Cã çc dù ¸n ®Çu t− hç trî vµ çc c¬ héi ®Ó gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm tr−íc m¾t cho ng−êi d©n trong céng ®ång (viÖc lµm vµ thu nhËp).

� ViÖc BVR ®· thËt sù lµ mèi quan t©m cña cÊp uû ®¶ng, chÝnh quyÒn vµ çc ®oµn thÓ nh©n d©n. UBND x· thùc hiÖn ®−îc vai trß qu¶n lý nhµ n−íc vÒ rõng (hÖ thèng chÝnh trÞ ý thøc cao vÒ BVR).

8.2. X¸c ®Þnh ®èi t−îng rõng tù nhiªn cÇn ph¶i giao cho C§DC qu¶n lý b¶o vÖ vµ h−ëng lîi:

� Çc khu rõng tù nhiªn nhá, ë çc vÞ trÝ "®éc lËp" gÇn víi C§DC. Çc khu

rõng nµy ®· cã kinh nghiÖm qu¶n lý tõ xa x−a cña cha «ng ta. §ã lµ çc khu rõng lµng tõ vïng nói cho ®Õn gß ®åi vµ ®ång b»n ven biÓn mµ hiÖn nay nhiÒu n¬i vÉn cßn duy tr×. Çc khu rõng nµy do lµng (xãm) ®øng ra qu¶n lý v× lîi Ých céng ®ång mµ kh«ng giao cho hé nµo qu¶n lý c¶ vµ ®−îc c¶ céng ®ång chÊp nhËn.

� Çc khu rõng cã ý nghÜa vÒ phßng hé (c¶ rõng tù nhiªn vµ rõng trång) ë çc khu d©n c− mµ kh«ng thÓ giao cho hé gia ®×nh qu¶n lý xÐt trªn c¶ 3 ph−¬ng diÖn kinh tÕ, phßng hé vµ nh©n v¨n.

� Çc khu rõng ë vïng s©u, vïng xa g¾n liÒn víi sinh ho¹t vµ ®êi sèng cña çc b¶n/lµng, nhÊt lµ ®ång bµo vïng d©n téc; n¬i çc BQL, LTQD kh«ng thÓ qu¶n lý cã hiÖu qu¶ b»ng chÝnh ng−êi d©n trong céng ®ång.

9. Nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra cÇn tiÕp tôc th¸o gì vµ kiÕn nghÞ


53

(i) HiÖn nay, t− çch chñ thÓ cña th«n trong çc quan hÖ ph¸p luËt d©n sù ch−a ®−îc ghi nhËn trong bé luËt D©n sù. Vai trß cña th«n chØ míi ®−îc thõa nhËn trong quy chÕ d©n chñ ë c¬ së ban hµnh kÌm theo nghÞ ®Þnh 29/1998/N§-CP ngµy 11/5/1998 cña ChÝnh phñ, song vÉn ch−a cô thÓ vµ râ rµng. V× vËy, ®Ò nghÞ c¬ quan cã thÈm quyÒn xem xÐt bæ sung t− çch chñ thÓ cña céng ®ång d©n c− th«n t¹i Bé luËt D©n sù (h×nh thøc nhãm hé gia ®×nh hay héi nghÒ nghiÖp ch¼ng h¹n,...); vµ ChÝnh phñ sím cã v¨n b¶n ph¸p luËt x¸c ®Þnh vÞ trÝ, vai trß vµ nhiÖm vô cña Th«n mét çch cô thÓ h¬n. Tr−íc m¾t, cÇn vËn dông nh− giao cho tÊt c¶ hé gia ®×nh, ç nh©n QLR vµ ®Êt LN trªn m¶nh ®Êt kh«ng thÓ ph©n chia ®−îc, h×nh thµnh chÕ ®Þnh ®ång së h÷u trong quan hÖ QLR vµ ®Êt LN ®èi víi tÊt c¶ çc hé gia ®×nh trong th«n (vËn dông kho¶n 3, ®iÒu 36 LuËt ®Êt ®ai)

(ii) NÕu viÖc giao rõng tù nhiªn cho C§DC trong t−¬ng lai sÏ ®−îc ph¸p luËt nhµ n−íc quy ®Þnh th× vÊn ®Ò ®Æt ra cÇn tiÕp tôc gi¶i quyÕt lµ lµm râ chÕ ®Þnh vÒ së h÷u tµi s¶n rõng vµ quyÒn sö dông ®Êt, sö dông rõng trong nh÷ng tr−êng hîp nµy.

(iii) Trªn thùc tÕ, çc khu rõng cã kh¶ n¨ng khai th¸c gç th−êng do çc LTQD qu¶n lý. Çc khu rõng tù nhiªn, rõng phôc håi ch−a cã kh¶ n¨ng khai th¸c trong thêi gian dµi, hoÆc rõng tù nhiªn giµu nh−ng kh«ng thÓ tæ chøc khai th¸c gç th× míi ®Ò cËp giao cho çc chñ thÓ kh¸c qu¶n lý. Do ®ã, ch−a t¹o ®−îc ®éng lùc m¹nh mÏ h¬n n÷a ®Ó hé gia ®×nh, ç nh©n còng nh− C§DC h¨ng h¸i nhËn rõng tù nhiªn ®Ó qu¶n lý b¶o vÖ vµ h−ëng lîi. V× vËy, cÇn cã sù b×nh ®¼ng trong QLR ®èi víi tÊt c¶ çc chñ thÓ.

(iv) Thùc tiÔn QLR cña çc C§DC sau khi ®−îc Nhµ n−íc giao rõng cho thÊy, hä rÊt nhiÖt t×nh vµ cã tr¸ch nhiÖm, song hÇu nh− tÊt c¶ çc C§DC ®Òu thiÕu kiÕn thøc chuyªn m«n, kü thuËt ®Ó QLR cã hiÖu qu¶. V× vËy, hä cÇn sù gióp ®ì th−êng xuyªn cña çc çn bé LN, KL trong nh÷ng n¨m tr−íc m¾t. VÒ l©u dµi, cÇn cã ch−¬ng tr×nh hç trî t¨ng c−êng n¨ng lùc qu¶n lý l©m nghiÖp cho hä nh− ®µo t¹o nghiÖp vô qu¶n lý, kü thuËt LN cho çn bé th«n, n«ng d©n chñ chèt còng nh− ng−êi d©n trong céng ®ång ®Ó hä cã thÓ chñ ®éng QLR tèt h¬n.

(v) HiÖn nay, cÊp huyÖn vÉn ch−a cã çn bé phô tr¸ch m¶ng LN gióp cho UBND huyÖn qu¶n lý nhµ n−íc vÒ LN. §Ó trong t−¬ng lai cã thÓ


54

nh©n réng m« h×nh giao rõng tù nhiªn cho C§DC th«n, rÊt cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng hÖ thèng tæ chøc LN huyÖn æn ®Þnh vµ ®ñ n¨ng lùc tham m−u cho UBND HuyÖn ph¸t triÓn LN x· héi, LN céng ®ång.

Thùc hiÖn thö nghiÖm giao rõng tù nhiªn cho céng ®ång cã sù tham gia cña ng−êi d©n víi chÝnh s¸ch h−ëng lîi cô thÓ, râ rµng sÏ sím t¹o ®éng lùc m¹nh mÏ, th«i thóc sù quan t©m vµ tÝch cùc triÓn khai viÖc BVR cña céng ®ång th«n vµ tõng ng−êi d©n. Trªn c¬ së ®ã, chóng t«i sÏ tiÕn hµnh theo dâi, tæng kÕt rót kinh nghiÖm ®Ó më réng m« h×nh ¸p dông trªn toµn ®Þa bµn tØnh ë nh÷ng vïng rõng cã hoµn c¶nh t−¬ng tù vµ ®iÒu kiÖn phï hîp.

Giao rõng tù nhiªn cho C§DC b¶o vÖ vµ h−ëng lîi Ých tõ rõng lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc míi mÎ, Nhµ n−íc ch−a qui ®Þnh. Song ®Ó ®¸p øng nguyÖn väng cña ng−êi d©n, ®−îc sù ®ång t×nh ñng hé cao cña UBND TØnh, çc cÊp, çc ngµnh liªn quan trªn ®Þa bµn, chóng t«i m¹nh d¹n triÓn khai thùc hiÖn çc m« h×nh thö nghiÖm nãi trªn. §Ó m« h×nh giao rõng tù nhiªn cho C§DC ®¹t hiÖu qu¶ cao vµ tiÕp tôc ®−îc nh©n réng, kÝnh ®Ò nghÞ çc cÊp, çc ngµnh cã liªn quan vµ cÊp trªn t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì vÒ chñ tr−¬ng ®Þnh h−íng, chØ ®¹o nghiÖp vô vµ gi¶i quyÕt nh÷ng tån t¹i, v−íng m¾c nãi trªn ®Ó chóng t«i cã ®iÒu kiÖn gióp ®ì, chØ ®¹o kh«ng chØ ®èi víi çc C§DC nãi trªn triÓn khai thùc hiÖn tèt viÖc qu¶n lý BVR tù nhiªn mµ cßn ph¸t triÓn LN céng ®ång trªn ®Þa bµn.

NÕu m« h×nh giao rõng tù nhiªn cho C§DC ®−îc thÓ chÕ ho¸ b»ng chÝnh s¸ch chung cña ChÝnh phñ th× çc C§DC th«n/ b¶n sÏ cïng víi hé gia ®×nh, ç nh©n gãp phÇn gi¶i quyÕt bµi to¸n: NÕu rõng tù nhiªn çc LTQD, çc BQL rõng phßng hé, rõng ®Æc dông kh«ng gi÷ th× ai sÏ gi÷ cã hiÖu qu¶. §ång thêi gãp phÇn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò qu¶n lý rõng tù nhiªn nãi riªng vµ ®Êt LN nãi chung trong tiÕn tr×nh ®æi míi çc LTQD./.


55

Ph−¬ng ph¸p theo dâi, ®¸nh gi¸ quy −íc b¶o vÖ rõng

dùa trªn céng ®ång th«n b¶n- kinh nghiÖm tØnh lai ch©u

NguyÔn V¨n ¸i Phã Chi Côc tr−ëng Chi côc kiÓm l©m Lai ch©u

1 . T×nh h×nh x©y dùng vµ thùc hiÖn qui −íc b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng cÊp th«n, b¶n t¹i Lai Ch©u

Thùc hiÖn th«ng t− sè 56 ngµy 30 th¸ng 9 n¨m 1999, cña Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n, vÒ viÖc h−íng dÉn x©y dùng Quy −íc qu¶n lý, b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng trong céng ®ång th«n, b¶n, bu«n, lµng vµ Êp; Tõ n¨m 1999 chi côc KiÓm l©m Lai Ch©u ®· lùa chän 1 sè HuyÖn trong TØnh tæ chøc triÓn khai thÝ ®iÓm viÖc x©y dùng Qui −íc b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng cÊp th«n, b¶n(Q¦BVR) cô thÓ: HuyÖn Tña Chïa, TuÇn Gi¸o vµ §iÖn Biªn. Qua theo dâi ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn Q¦BVR cho thÊy hiÖu qu¶ c«ng t¸c b¶o vÖ rõng cña céng ®ång th«n b¶n ®−îc n©ng lªn râ rÖt, çc thµnh viªn trong th«n, b¶n tham gia tÝch cùc vµo c«ng t¸c b¶o vÖ rõng, Qui −íc qu¶n lý, b¶o vÖ rõng cÊp th«n, b¶n thùc sù phï hîp víi t©m t− vµ nguyÖn väng cña céng ®ång th«n, b¶n. §Ó më réng ph−¬ng ph¸p x©y dùng Q¦BVR trªn ®Þa bµn toµn TØnh, Chi côc KiÓm L©m phèi hîp víi çc Ngµnh liªn quan ®· tham m−u cho Uû ban Nh©n d©n TØnh ban hµnh B¶n h−íng dÉn x©y dùng qui −íc b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng ¸p dông trªn ®Þa bµn toµn TØnh. 2. Ph−¬ng ph¸p x©y dùng qui −íc b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng cã sù tham gia

cña ng−êi d©n

Qui −íc b¶o vÖ rõng tõ l©u, ®· ®−îc ngµnh L©m ghiÖp, lùc l−îng KiÓm L©m hÕt søc quan t©m, ë hÇu hÕt çc khu rõng ®Æc dông, phßng hé, çc khu rõng träng ®iÓm dÔ ch¸y ®Òu cã qui −íc b¶o vÖ, do lùc l−îng KiÓm l©m hoÆc çc ban qu¶n lý çc khu rõng x©y dùng vµ ®−a xuèng ®Ó ng−êi d©n thùc hiÖn. Qua thùc tÕ cho thÊy víi ph−¬ng ph¸p x©y dùng qui −íc tõ bªn ngoµi ®−a vµo ®Ó çc céng ®ång thùc hiÖn,


56

hiÖu qu¶ ch−a cao, hÇu nh− ng−êi d©n Ýt quan t©m thùc hiÖn: V× qui −íc kh«ng ph¶i do chÝnh hä x©y dùng nªn, hä ch−a hiÓu biÕt nghÜa vô vµ quyÒn lîi cña hä trong c«ng t¸c b¶o vÖ rõng, çc khu rõng cña céng ®ång ch−a ®−îc x¸c ®Þnh, mÆt kh¸c mét sè ®iÓm qui ®Þnh do KiÓm l©m ban hµnh ch−a phï hîp víi phong tôc, tËp qu¸n cña ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng, ch−a s¸t thùc víi ®ßi hái thùc tÕ t¹i ®Þa ph−¬ng trong lÜnh vùc qu¶n lý b¶o vÖ rõng. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng trªn sau khi cã Th«ng T− sè: 56 TT/NN- KL vÒ viÖc h−íng dÉn x©y dùng qui −íc qu¶n lý b¶o vÖ rõng ë cÊp th«n, b¶n; §−îc hç trî cña dù ¸n Ph¸t triÓn l©m nghiÖp x· héi s«ng §µ, chi côc KiÓm L©m Lai Ch©u ®· tiÕn hµnh thö nghiÖm ph−¬ng ph¸p x©y dùng qui −íc b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng cÊp th«n, b¶n cã sù tham gia cña ng−êi d©n.

2.1. Yªu cÇu cña qui −íc b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng cÊp th«n, b¶n

� Mçi th«n, b¶n ®Òu ph¶i tù x©y dùng qui −íc b¶o vÖ rõng riªng; � Qui −íc ph¶i do chÝnh ng−êi d©n cña th«n, b¶n trùc tiÕp tham gia th¶o

luËn x©y dùng, tù nguyÖn cïng nhau thùc hiÖn.; � Qui −íc ph¶i ng¾n gän dÔ hiÓu, phï hîp víi thùc tÕ c«ng t¸c qu¶n lý b¶o vÖ

rõng t¹i th«n b¶n; � Qui −íc b¶o vÖ rõng cña th«n, b¶n ph¶i phï hîp víi chñ tr−¬ng, ®−êng lèi

cña §¶ng vµ Nhµ N−íc. KÕ thõa, ph¸t huy phong tôc tËp qu¸n tèt cña ®Þa ph−¬ng.

2.2. Çc b−íc tiÕn hµnh x©y dùng qui −íc t¹i th«n, b¶n

B−íc 1: ChuÈn bÞ

Tr−íc khi triÓn khai x©y dùng qui −íc t¹i th«n, b¶n, çn bé KiÓm L©m c¾m X· ph¶i chuÈn bÞ tµi liÖu cã liªn quan tíi céng t¸c qu¶n lý b¶o vÖ r−ng, b¶n ®å cña tõng X·, b¶n, çc v¨n b¶n cña Nhµ N−íc qui ®Þnh trong lÜnh vùc qu¶n lý b¶o vÖ rõng…

B−íc 2: Häp d©n toµn th«n, b¶n.


57

Cuéc häp th«n, b¶n do giµ lµng, tr−ëng b¶n chñ tr×, çn bé KiÓm L©m c¾m X· hoÆc çn bé L©m nghiÖp X· hç trî.

Thµnh phÇn tham gia cuéc häp bao gåm mäi løa tuæi trong ®é tuæi lao ®éng, giµ, trÎ, nam , n÷, phô n÷ tham gia cµng ®«ng cµng tèt.

Néi dung cña cuéc häp d©n:

- Th¶o luËn t×nh h×nh qu¶n lý b¶o vÖ rõng cña céng ®ång; - VÏ s¬ ®å qu¶n lý rõng cña th«n, b¶n: S¬ ®å do ng−êi d©n tù th¶o luËn

vµ x©y dùng. Trªn s¬ ®å ®−îc thÓ hiÖn çc khu rõng b¶o vÖ, khu khai th¸c l©m s¶n gia dông, khu ch¨n th¶ vµ khu lµm n−¬ng rÉy… tuú ®Æc thï cña tõng th«n, b¶n mµ çc khu rõng do d©n tù th¶o luËn qui ho¹ch(PhÇn nµy trong qui −íc gäi lµ phÇn qui ho¹ch chung).

- Th«ng qua s¬ ®å qu¶n lý b¶o vÖ rõng cña th«n, b¶n t¹i cuéc häp x©y dùng néi dung qui −íc. Cuéc häp th«ng qua vµ biÓu quyÕt tõng néi dung cña qui −íc, nÕu néi dung nµo cuéc häp ch−a nhÊt trÝ cao ph¶i th¶o luËn l¹i(PhÇn nµy trong qui −íc gäi lµ phÇn qui ®Þnh cô thÓ).

- KÕt thóc cuéc häp chñ to¹ th«ng qua toµn bé néi dung cña b¶n qui −íc cho mäi ng−êi cïng nghe, çc thµnh viªn cïng ký vµo biªn b¶n cuéc häp.

B−íc 3: Hoµn thiÖn qui −íc: Sau khi qui −íc ®−îc céng ®ång th«n, b¶n x©y dùng vµ nhÊt trÝ th«ng qua t¹i cuéc häp, çn bé KiÓm L©m c¾m X· cïng víi çn bé L©m nghiÖp X· tËp hîp vµ chØnh söa c©u, tõ cho phï hîp vµ th«ng qua UBND X·; Uû ban nh©n d©n X· cã tr¸ch nhiÖm tr×nh qui −íc cña tõng th«n b¶n trong X· lªn cÊp HuyÖn thÈm ®Þnh vµ phª duyÖt.

B−íc 4: ThÈm ®Þnh vµ phª duyÖt qui −íc: Sau khi qui −íc ®−îc chØnh söa ë cÊp X·, Uû ban nh©n d©n X· tr×nh lªn cÊp HuyÖn ®Ó thÈm ®Þnh, phª duyÖt: T¹i b−íc nµy qui −íc do h¹t KiÓm L©m vµ phßng T− ph¸p thÈm ®Þnh vµ tr×nh UBND HuyÖn phª duyÖt.

B−íc 5: Ph¶n håi qui −íc:

Qui −íc cña th«n, b¶n sau khi ®−îc cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt, h¹t KiÓm L©m cã tr¸ch nhiÖm ph¶n håi qui −íc tíi tõng th«n, b¶n. Ph−¬ng ph¸p ph¶n håi:


58

Çn bé KiÓm L©m c¾m X· hç trî tr−ëng b¶n hoÆc giµ lµng tæ chøc cuéc häp, phæ biÕn néi dung qui −íc ®· ®−îc thÈm ®Þnh phª duyÖt cho mäi ng−êi cïng biÕt vµ cam kÕt thùc hiÖn; gi¶i thÝch cho d©n b¶n nh÷ng néi dung kh«ng ®−îc phÐp thùc hiÖn sau khi qua thÈm ®Þnh. Nh÷ng néi dung qui −íc ®· ®−îc UBND HuyÖn phª duyÖt ®−îc chuyÓn vÒ chi côc KiÓm l©m ®Ó tæ chøc in Ên trªn khæ giÊy 40 X 60 mm gåm 3 mµu sau ®ã ph¸t cho tõng hé gia ®×nh vµ b¶n qui −íc ®−îc treo ë vÞ trÝ trang träng trong nhµ.

B−íc 6: Theo dâi ®¸nh gi¸ qui −íc: Sau khi qui −íc ®−îc ph¶n håi ®Ðn th«n, b¶n h¹t KiÓm L©m ph¶i phèi hîp víi chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng cÊp X· vµ ban qu¶n lý th«n, b¶n ®Þnh kú theo dâi ®¸nh gi¸ qui −íc.

2.3. ¦u ®iÓm cña ph−¬ng ph¸p x©y dùng qui −íc cÊp th«n, b¶n cã sù tham gia cña ng−êi d©n

� Ng−êi d©n trùc tiÕp tham gia x©y dùng vµ th«ng qua qui −íc nªn qui −íc ph¶n ¸nh ®−îc, t©m t− nguyÖn väng cña ng−êi d©n trong lÜnh vùc qu¶n lý b¶o vÖ rõng cña th«n, b¶n.

� KÕ thõa vµ ph¸t huy b¶n s¾c d©n téc, kinh nghiÖm vèn cã cña ng−êi d©n trong c«ng t¸c qu¶n lý b¶o vÖ rõng.

� KÝch thÝch vµ t¹o ®éng lùc cho ng−êi d©n tham gia qu¶n lý b¶o vÖ rõng tËn gèc.

� Gãp phÇn thùc hiÖn qui chÕ d©n chñ ë c¬ së vµ tõng b−íc ®i vµo cuéc sèng nh©n d©n.

� N©ng cao tÝnh tù qu¶n cña céng ®ång, vai trß tr¸ch nhiÖm cña tõng th«n b¶n trong xö lý vi ph¹m qui −íc.

2.4. Nh−îc ®iÓm cña ph−¬ng ph¸p


59

� Ph−¬ng ph¸p x©y dùng qui −íc nãi trªn ph¶i tèn mÊt nhiÒu thêi gian ®Ó x©y dùng. C«ng t¸c tuyªn truyÒn, vËn ®éng nh©n d©n ph¶i cô thÓ, s¸t thùc, nhÊt lµ n¬i tr×nh ®é d©n trÝ thÊp;

� Ph¶i cã lùc l−îng çn bé ®−îc ®µo t¹o ®Ó triÓn khai trªn diÖn réng; � Ph¶i chi phÝ tµi chÝnh cho viÖc x©y dùng, in Ên qui −íc. � CÇn ph¶i cã b¶n lÜnh, cã n¨ng lùc l·nh ®¹o(Giµ lµng, tr−ëng b¶n) cã uy tÝn

víi ng−êi d©n.

3. KÕt qu¶ x©y dùng vµ thùc hiÖn qui −íc b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng t¹i Lai Ch©u

Sau gÇn 4 n¨m, víi sù phèi hîp cña çc Ngµnh liªn quan vµ sù gióp ®ì cña dù ¸n Ph¸t triÓn l©m nghiÖp x· héi s«ng §µ, lùc l−îng KiÓm l©m Lai ch©u, ®· hç trî 1.791 th«n, b¶n t¹i 145 X· víi kho¶ng 75.831 hé gia ®×nh trªn toµn TØnh ®· tham gia x©y dùng xong Qui −íc b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng. Cho ®Õn nay, chi côc KiÓm l©m ®· tæ chøc in vµ ph¸t ®−îc 36.000 tê qui −íc cho çc hé gia ®×nh. Qua theo dâi viÖc thùc hiÖn qui −íc b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng cho thÊy sè vô vi ph¹m hµnh chÝnh trong lÜnh vùc qu¶n lý b¶o vÖ rõng trªn toµn TØnh cã chiÒu h−íng gi¶m, nhÊt lµ çc vô vi ph¹m ph¸t, ®èt n−¬ng lµm rÉy g©y ch¸y rõng. Chi tiÕt biÓu xem biÓu d−íi ®©y.

BiÓu thèng kª sè vô ch¸y vµ møc ®é thiÖt h¹i trong 5 n¨m

STT N¨m Sè vô ch¸y

Møc ®é thiÖt h¹i (ha)

Tæng diÖn

tÝch Rõng TN

Th¶m t−¬i

Rõng trång

Lau l¸ch

1 1998

246 2.632,8 315 127,1 120,62 2.070,1

2 1999

68 318,4 281,35 37

3 2000 4 18,5 1,57 16,88


60

4

2001 72 436,7 0,99 62,57 25,89 347,3

5

2002 51 164,57 2,0 122,17 38,2 2,2

Tæng céng 470 3730,3 601,01 333,75 222,97 2572,8

HiÖu qu¶ cña viÖc thùc hiÖn qui −íc kh«ng chØ thÓ hiÖn qua sè vô vi ph¹m mµ cßn n©ng cao nhËn thøc trong lÜnh vùc qu¶n lý b¶o vÖ rõng trong céng ®ång. Thùc tÕ, qua kiÓm tra viÖc thùc hiÖn qui −íc ë mét sè th«n b¶n ®¹i diÖn cho çc vïng kh¸c nhau (vïng cao, vïng thÊp, d©n téc Th¸i, Hm«ng…) cho thÊy: Çc qui −íc ®−îc x©y dùng thùc hiÖn lµ kh¸ tèt, viÖc vi ph¹m qui −íc cã x¶y ra nh−ng ë møc ®é nhá, lÎ tÎ. Çc tr−ëng th«n b¶n dïng h×nh thøc nh¾c nhë çn ço gi¸o dôc lµ chñ yÕu. Mét sè n¬i sö dông h×nh thøc sö lý vi ph¹m c¨n cø vµo néi dung qui −íc kÕt hîp víi lÖ lµng n»ng h×nh thøc ph¹t tiÒn d−íi 20.000 ®ång hoÆc ph¹t r−îu, gµ, lîn, lao ®éng c«ng Ých cho th«n b¶n nh−: Söa ch÷a ®−êng n−íc cña b¶n… Mét sè n¬i ¸p dông biÖn ph¸p m¹nh h¬p ®ã lµ tr−ëng b¶n tæ chøc häp b¶n vµ khai trõ thµnh viªn nµo vi ph¹m qui −íc cña b¶n nhiÒu lÇn(3 lÇn). ViÖc thu nép tiÒn ph¹t vi ph¹m qui −íc tuy kh«ng lín nh−ng ®Ò ®−îc thÓ hiÖn trªn sæ s¸ch cña ban qu¶n lý th«n b¶n rÊt cô thÓ, râ rµng nh− ë b¶n Phiªng lîi, Nµ l¬i – X· Thanh Minh - §iÖn Biªn Phñ; Qua t×m hiÓu vµ thÞ s¸t ë mét sè n¬i, viÖc KiÓm l©m vµ çc Ban qu¶n lý rõng cã x©y dùng mét sè biÓn b¸o cÊm khai th¸c, ph¸t, ®èt rõng lµm n−¬ng rÉy nh−ng xem ra hiÖu qu¶ cña çc biÓn b¸o nµy ch−a cao mµ chØ phôc vô tèt cho c«ng t¸c tuyªn truyÒn. Ng−îc l¹i, ë mét sè n¬i nh− çc b¶n: Nµ l¬i(X· Thanh minh - §iÖn Biªn), Nµ Ðn, Nµ m−êi(X· Chµ të – HuyÖn M−êng nhÐ)… ng−êi d©n cho biÕt nh÷ng ng−êi ë n¬i kh¸c(kÓ c¶ lùc l−îng bé ®éi) muèn ®Õn khai th¸c gç, cñi, m¨ng mµ thÊy ghi: “ Rõng cña b¶n A cÊm chÆt ph¸, lÊy cñi, lÊy gç…” lµ hÇu nh− kh«ng ai d¸m vµo. mÆc dï nh÷ng biÓn b¸o ®ã chØ lµm b»ng mét tÊm gç nhá, viÕt bµng s¬n hoÆc than cñi nh−ng hiÖu qu¶ thùc tÕ l¹i kh¸ tèt, qui −íc ®−îc thùc hiÖn nghiªm tóc.


61

4. Ph−¬ng ph¸p theo dâi ®¸nh gi¸ qui −íc dùa trªn céng ®ång th«n, b¶n.

4.1. Sù cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng hÖ thèng theo dâi ®¸nh gi¸ quy −íc b¶o vÖ

rõng dùa trªn céng ®ång th«n b¶n trªn ®Þa bµn tØnh Lai Ch©u Ph−¬ng ph¸p x©y dùng qui −íc b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng cÊp th«n, b¶n cã sù tham gia cña ng−êi d©n, lµ ph−¬ng ph¸p míi ®−íc ¸p dông më réng trªn ®Þa bµn toµn TØnh; mÆt kh¸c qui −íc b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng cÊp th«n, b¶n lµ nh»m kÕt hîp kinh nghiÖm qu¶n lý b¶o vÖ rõng b¶n ®Þa cña çc céng ®ång víi yªu cÇu thùc tÕ cña c«ng t¸c qu¶n lý, b¶o vÖ rõng hiÖn nay. §Ó ®iÒu chØnh kÞp thêi qui −íc qu¶n lý, b¶o vÖ rõng cho phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ cña c«ng t¸c qu¶n lý, b¶o vÖ rõng theo sù ph¸t triÓn Kinh tÕ, X· héi cña céng ®ång, qui −íc cÇn ph¶i ®−îc theo dâi ®¸nh gi¸ theo ®Þnh kú nhÊt ®Þnh. Theo dâi, ®¸nh gi¸ quy −íc b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng, céng ®ång th«n b¶n lµ nh»m kh¾c phôc nh÷ng thiÕu sãt trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ thùc hiÖn qui −íc t¹i th«n, b¶n. Qua theo dâi ®¸nh gi¸ nh»m ph¸t huy nh÷ng néi dung phï hîp vµ ®iÒu chØnh, bæ sung nh÷ng thiÕu sãt cho phï hîp víi phong tôc tËp qu¸n cña céng ®ång th«n, b¶n vµ Ph¸p luËt hiÖn hµnh; mÆt kh¸c n©ng cao n¨ng lùc theo dâi ®¸nh gi¸ qui −íc cho çn bé KiÓm l©m ®Þa bµn vµ nhËn thøc vÒ quyÒn, nghÜa vô b¶o vÖ rõng cña céng ®ång. Tõ ®ã n©ng cao tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña tõng thµnh viªn cña céng ®ång tham gia vµo lÜnh vùc qu¶n lý, b¶o vÖ rõng cña th«n, b¶n.

4.2. Ph−¬ng ph¸p x©y dùng hÖ thèng theo dâi ®¸nh gi¸ quy −íc b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng cÊp th«n, b¶n t¹i tØnh Lai Ch©u.

(i) Thµnh lËp nhãm lµm viÖc, ph©n c«ng nhiÖm vô. (ii) X©y dùng ®Ò c−¬ng, biªn so¹n biÓu, sæ theo dâi vµ chuÈn bÞ çc

tiªu chÝ, c©u hái ®¸nh gi¸(Phô lôc Ia, Ib, Ic). (iii) ThiÕt lËp hÖ thèng tæ chøc theo dâi ®¸nh gi¸ quy −íc b¶o vÖ rõng tõ

h¹t KiÓm l©m huyÖn ®Õn x· (Phô lôc II - S¬ ®å tæ chøc). (iv) Chän lùa ®Þa ®iÓm, x¸c ®Þnh sè th«n b¶n ®Ó tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ thÝ

®iÓm.


62

4.2.1. Tæ chøc ®¸nh gi¸ Quy −íc b¶o vÖ rõng t¹i th«n, b¶n.

* Ph−¬ng ph¸p tiÕn hµnh: §Ó ®¶m b¶o cho çc nguån th«ng tin cã ®é tin cËy cao viÖc ®¸nh gi¸ qui −íc qu¶n lý, b¶o vÖ rõng cÊp th«n, b¶n ®−îc thùc hiÖn theo 2 ph−¬ng ph¸p: - Ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ tõ bªn trong do ban qu¶n lý th«n b¶n thùc hiÖn. - Ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ tõ bªn ngoµi do çn bé KiÓm L©m thùc hiÖn. * Ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸:

Cã thÓ thùc hiÖn theo 1 trong 3 ph−¬ng ph¸p sau: (i) Th«ng qua çc cuéc häp d©n; (ii) Tæ chøc pháng vÊn theo nhãm hé ®¹i diÖn; (iii) Pháng vÊn tõng hé.

ViÖc pháng vÊn sÏ sö dông hÖ thèng çc c©u hái ®· ®−îc chuÈn bÞ tr−íc (Phô lôc Ia, Ib) ®Ó ng−êi d©n th¶o luËn vµ tr¶ lêi.

* Néi dung ®¸nh gi¸ quy −íc. - §¸nh gi¸ qu¸ tr×nh x©y dùng quy −íc. Sö dông mét sè c©u hái trao ®æi theo ph−¬ng ph¸p hái ®¸p nh»m thu ®−îc çc th«ng tin trong qu¸ tr×nh x©y dùng quy −íc cña céng ®ång th«n b¶n (thµnh phÇn tham gia vµ ph−¬ng ph¸p x©y dùng qui −íc).

- §¸nh gi¸ qu¸ tr×nh thùc hiÖn quy −íc.

§¸nh gi¸ çch thøc tæ chøc thùc hiÖn qui −íc(Thµnh phÇn tham gia tæ chøc thùc hiÖn, theo dâi, xö lý çc vô vi ph¹m qui −íc). Nh÷ng khã kh¨n trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn qui −íc, nh÷ng thay ®æi cÇn thiÕt ®èi víi b¶n Qui −íc.


63

- §¸nh gi¸ møc ®é hiÓu biÕt cña ng−êi d©n vÒ qui −íc.

Nh»m ®¸nh gi¸ xem Qui −íc ®· phï hîp víi phong tôc, tËp qu¸n cña th«n b¶n ch−a? viÖc ph¸t hiÖn vµ gi¶i quyÕt nh÷ng vô vi ph¹m Qui −íc ®−îc ng−êi d©n t¹i th«n b¶n gi¶i quyÕt nh− thÕ nµo? CÇn ph¶i hç trî g× tõ bªn ngoµi ®Ó ng−êi d©n thùc hiÖn Qui −íc ®−îc tèt h¬n.

4.2.2. Tæng hîp vµ ph©n tÝch th«ng tin

Sau khi kÕt thóc viÖc ®¸nh gi¸ t¹i çc th«n b¶n, tÊt c¶ çc th«ng tin thu ®−îc tõ th«n b¶n ®−îc çn bé KiÓm l©m HuyÖn tæng hîp, ph©n tÝch theo tõng néi dung ®¸nh gi¸ nh−: Qu¸ tr×nh x©y dùng vµ thùc hiÖn qui −íc, møc ®é hiÓu biÕt cña ng−êi d©n vÒ qui −íc, nh÷ng ®Ò xuÊt cña ng−êi d©n trong viÖc ®iÒu chØnh ®Ó qui −íc hoµn thiÖn h¬n (Phô lôc III – BiÓu tæng hîp kÕt qu¶ ®¸nh gi¸). Qua ®¸nh gi¸ thùc tÕ t¹i 10 b¶n ë x· Thanh Lu«ng huyÖn §iÖn biªn chØ cã ng−êi d©n ë 1 b¶n duy nhÊt ®Ò xuÊt lµ cÇn ph¶i thay ®æi mét sè ®iÓm trong qui −íc nh−: Sè tiÒn båi th−êng thiÖt h¹i mµ th«n b¶n ®−îc phÐp thu cao h¬n, quyÒn h¹n cña tr−ëng b¶n cÇn ®−îc t¨ng thªm…

4.2. 3 Tæ chøc héi th¶o, hoµn thiÖn tµi liÖu theo dâi ®¸nh gi¸.

Sau khi thö nghiÖm viÖc ¸p dông ph−¬ng ph¸p theo dâi ®¸nh gi¸ vµ hoµn thiÖn çc tµi liÖu, b¸o ço liªn quan. Chi côc KiÓm L©m ®· tæ chøc héi th¶o ®Ó hoµn thiÖn 'Ph−¬ng ph¸p theo dâi ®¸nh gi¸ Qui −íc t¹i Lai Ch©u'.

Héi th¶o cã sù tham gia cña çc Ban, Ngµnh trong TØnh nh−: Së T− ph¸p, Së N«ng nghiÖp & Ph¸t triÓn n«ng th«n, çc h¹t KiÓm L©m. §Æc biÖt héi th¶o cã sù tham gia cña ®¹i diÖn vô ChÝnh s¸ch, Côc KiÓm L©m (Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n).

Héi th¶o tËp trung vµo viÖc th¶o luËn çc néi dung nh−: C¬ cÊu tæ chøc tham gia theo dâi ®¸nh gi¸, Ph−¬ng ph¸p theo dâi ®¸nh gi¸, çc tiªu chÝ ®¸nh gi¸, thêi gian ®¸nh gi¸ ®Þnh kú…


64

Sau khi héi th¶o kÕt thóc, chi côc KiÓm l©m ®· tiÕn hµnh tæng hîp toµn bé ý kiÕn ®· ®−îc thèng nhÊt trong héi th¶o ®Ó hoµn thiÖn bé tµi liÖu: “H−íng dÉn theo dâi ®¸nh gi¸ qui −íc qu¶n lý b¶o vÖ rõng cÊp th«n b¶n” ®Ó ¸p dông trªn ®Þa bµn tØnh Lai Ch©u.

Xin tham kh¶o tµi liÖu “H−íng dÉn theo dâi ®¸nh gi¸ quy −íc b¶o vÖ rõng cÊp th«n b¶n” t¹i V¨n phßng dù ¸n PTLNXH S«ng §µ, Hµ néi hoÆc t¹i Chi côc kiÓm l©m Lai ch©u.

5. KÕt luËn vµ ®Ò xuÊt

5.1. VÒ x©y dùng vµ thùc hiÖn quy −íc b¶o vÖ rõng

Qu¸ tr×nh x©y dùng quy −íc b¶o vÖ rõng cã ng−êi d©n tham gia lµ mét ph−¬ng ph¸p luËn míi vµ thùc tÕ ®· chøng minh phï hîp víi ®iÒu kiÖn th«n b¶n trong c«ng t¸c b¶o vÖ rõng.

� Quy −íc thÓ hiÖn ®−îc nguyÖn väng vµ mong muèn cña ng−êi d©n trong viÖc b¶o vÖ rõng.

� Quy −íc khÝch lÖ vµ ph¸t huy vai trß vµ tr¸ch nhiÖm cña mäi thµnh viªn trong céng ®ång tham gia b¶o vÖ rõng.

� Quy −íc ®· n©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c b¶o vÖ rõng t¹i ®Þa ph−¬ng.

5.2. VÒ theo dâi vµ ®¸nh gi¸ Quy −íc b¶o vÖ rõng dùa trªn céng ®ång

ThiÕt lËp hÖ thèng theo dâi ®¸nh gi¸ ®· gióp ®iÒu chØnh vµ söa ®æi quy −íc trong qu¸ tr×nh thùc thi. §ång thêi hÖ thèng còng gãp phÇn c¶i thiÖn c«ng t¸c b¶o vÖ vµ qu¶n rõng cÊp th«n b¶n. Mét hÖ thèng theo dâi vµ ®¸nh gi¸ ®· ®−îc thiÕt lËp ë Lai Ch©u. 5.3. §Ò xuÊt


65

ViÖc thÝ ®iÓm ph−¬ng ph¸p theo dâi vµ ®¸nh gi¸ quy −íc b¶o vÖ rõng míi ë ph¹m vi rÊt nhá (10 b¶n cña 1 X·) cho nªn th«ng tin cßn h¹n chÕ, tµi liÖu h−íng dÉn cßn ch−a ®−îc nh− mong muèn. V× vËy, ®Ó tõng b−íc hoµn thiÖn còng nh− më réng ph−¬ng ph¸p trªn, Chi côc KiÓm L©m tØnh Lai Ch©u ®Ò nghÞ Dù ¸n Ph¸t triÓn l©m nghiÖp x· héi s«ng §µ vµ çc ®èi t¸c tiÕp tôc t¨ng c−êng hîp t¸c trong viÖc phèi hîp thÝ ®iÓm, trao ®æi th«ng tin, n©ng cao n¨ng lùc cho çn bé vÒ viÖc ¸p dông ph−¬ng ph¸p theo dâi ®¸nh gi¸ qui −íc qu¶n lý, b¶o vÖ rõng phï hîp víi thùc tÕ cña çc céng ®ång cho toµn tØnh Lai Ch©u.

� Çn bé ë çc cÊp huyÖn, x· vµ th«n b¶n cÇn ®−îc n©ng cao n¨ng lùc khi ¸p dông ph−¬ng ph¸p nµy. Do vËy, chóng t«i ®Ò nghÞ Bé NN&PTNT cho phÐp çc dù ¸n vµ tæ chøc hç trî chóng t«i ®µo t¹o x©y dùng n©ng lùc çn bé khi më réng vµ ¸p dông hÖ thèng theo dâi vµ ®¸nh gi¸ cho nh÷ng vïng cã ®iÒu kiÖn t−¬ng tù nh− tØnh Lai Ch©u.

� §èi víi çn bé cña çc c¬ quan kiÓm l©m, cÇn cã mét hÖ thèng ®µo t¹o chuÈn vÒ ph−¬ng ph¸p khi lµm viÖc víi nhãm ®èi t−îng gióp hä hoµn thµnh tèt h¬n nhiÖm vô h−íng dÉn vµ khuyÕn khÝch ng−êi d©n tham gia b¶o vÖ rõng t¹i cÊp ®Þa ph−¬ng.

Héi th¶o vÒ Giao rõng tù nhiªn vµ Qu¶n lý rõng céng ®ång

Hµ néi, 22/5/ 2003

66

c«ng t¸c giao ®Êt kho¸n rõng vµ qu¶n lý rõng céng ®ång th«n b¶n ë tØnh hoµ b×nh

Bïi V¨n Chóc Chi côc tr−ëng Chi côc PTLN Hoµ B×nh

Hoµ B×nh lµ mét tØnh miÒn nói, cã 11 HuyÖn, ThÞ, 214 Ph−êng, X·, ThÞ TrÊn, cã 1.896 xãn b¶n víi 136.761 hé, 759.555 khÈu, víi 7 d©n téc anh em chung sèng lµ: M−êng, Kinh, Th¸i, Tµy, Dao, H′M«ng, Hoa. Trong ®ã: + M−êng: 60 % + Kinh: 31 % + Çc d©n téc kh¸c: 9 % Tæng diÖn tÝch tù nhiªn: - §Êt l©m nghiÖp ( Cã rõng ) : + Rõng tù nhiªn: + Rõng trång : - §Êt N«ng nghiÖp: - §Êt kh¸c (chuyªn dïng + thæ c− ): - §Êt ch−a sö dông: Trong ®ã: ®Êt b»ng cã kh¶ n¨ng n«ng nghiÖp : §Êt ®åi nói kh¶ n¨ng l©m nghiÖp: MÆt n−íc, s«ng suèi, nói ®¸:

466.252 ha 200.173 ha 146.470 ha 53.703 ha 66.759 ha 33.171 ha 166.149 ha 3.126 ha 129.144 ha 33.879 ha

1. T×nh h×nh giao ®Êt, kho¸n rõng

Sau khi thùc hiÖn nghÞ ®Þnh 02/CP cña chÝnh phñ vÒ giao ®Êt l©m nghiÖp cho tæ chøc, hé gia ®×nh, ç nh©n sö dông æn ®Þnh, l©u dµi vµo môc ®Ých l©m nghiÖp, tõ n¨m 1992 ®Õn nay tØnh Hoµ B×nh ®· giao (cÊp sæ ®á) ®−îc 237.259 ha rõng vµ ®Êt rõng cho 65.826 hé d©n vµ çc x· (ch−a kÓ nh÷ng diÖn tÝch thuéc quyÒn qu¶n lý cña çc l©m tr−êng vµ çc tæ chøc kh¸c). Trong ®ã diÖn tÝch rõng tù nhiªn 129.917 ha (diÖn tÝch giao çc hé 118765 ha, giao cho x·


Hµ néi, 22/5/ 2003

67

11.151 ha, diÖn tÝch rõng trång 7248 ha, diÖn tÝch ®Êt trèng, ®åi träc 100.093 ha). 2. Nh÷ng tån t¹i trong qu¸ tr×nh giao ®Êt, kho¸n rõng ë tØnh Hoµ B×nh. � ViÖc giao ®Êt, kho¸n rõng ®−îc tiÕn hµnh tr−íc khi quy ho¹ch sö dông ®Êt,

nªn sau khi quy ho¹ch 3 lo¹i rõng viÖc triÓn khai thùc hiÖn x©y dùng rõng theo quy ho¹ch gÆp nhiÒu khã kh¨n vµ phô thuéc rÊt lín vµo th¸i ®é cña ng−êi d©n.

� DiÖn tÝch ®Êt giao cho çc hé manh món, nhá lÎ mang tÝnh chÊt b×nh qu©n,

nªn khi triÓn khai c«ng t¸c qu¶n lý, b¶o vÖ, x©y dùng vµ ph¸t triÓn rõng rÊt khã kh¨n. Mét sè n¬i khi tiÕn hµnh giao thùc hiÖn ch−a theo quy tr×nh nªn ng−êi d©n ch−a nhËn thøc ®−îc vai trß nghÜa vô cña ng−êi nhËn ®Êt, rõng, kh«ng n¾m ®−îc diÖn tÝch, ranh giíi trªn thùc ®Þa nªn hä ch−a thùc sù g¾n bã víi rõng (®Æc biÖt lµ rõng tù nhiªn).

� PhÇn lín rõng tù nhiªn ë çc huyÖn, x· sau khi giao, c«ng t¸c b¶o vÖ rõng

lu©n ®ßi hái ph¶i cã tÝnh céng ®ång th«n b¶n, v× çc khu rõng tù nhiªn nµy ®Òu lµ rõng cña céng ®ång, mÆc dï c«ng t¸c giao ®Êt, kho¸n rõng ®· tiÕn hµnh ®Õn tõng hé.

� Çc tæ chøc nh− çc L©m tr−êng, Ban qu¶n lý Rõng phßng hé, Ban qu¶n lý

khu b¶o tån thiªn nhiªn (rõng ®Æc dông) c«ng t¸c giao ®Êt, kho¸n rõng ch−a ®−îc tiÕn hµnh (ch−a ®−îc cÊp sæ ®á).

3. Tæng kÕt, x©y dùng quy −íc qu¶n lý b¶o vÖ ph¸t triÓn tµi nguyªn rõng 3.1. Sù cÇn thiÕt ban hµnh quy −íc qu¶n lý b¶o vÖ ph¸t triÓn tµi nguyªn rõng

§· tõ l©u ®êi, lµng x· ViÖt Nam ®· h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn qua rÊt nhiÒu giai ®o¹n lÞch sö. §ã lµ mét tæ chøc kinh tÕ x· héi cã vai trß quan träng trong ®êi


Hµ néi, 22/5/ 2003

68

sèng nh©n d©n. Lµng x· kh«ng chØ lµ n¬i c− tró, sinh ho¹t cña nh©n d©n mµ cßn lµ ®¬n vÞ s¶n xuÊt, lµ tæ chøc x· héi mang tÝnh chÊt ®Æc thï vµ ®a d¹ng. Trong cuéc sèng ë th«n, x· tõ l©u ®· h×nh thµnh çc tho¶ thuËn, quy −íc mang tÝnh chÊt tù trÞ, nã gióp cho çc thµnh viªn cña céng ®ång sinh sèng trong mét khu«n khæ nhÊt ®Þnh. Çc tho¶ thuËn kh«ng mang tÝnh chÊt luËt ph¸p, gß bã nh−ng l¹i ®em l¹i hiÖu lùc rÊt cao, ®−îc h×nh thµnh tõ chÝnh çc thµnh viªn (cßn gäi lµ h−¬ng −íc, quy −íc). Trong lÜnh vùc n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý, sö dông vµ b¶o vÖ tµi nguyªn rõng, duy tr× sù ph¸t triÓn nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn, t¹o ra mét m«i tr−êng s¶n xuÊt vµ hÖ thèng chÝnh s¸ch hîp lý phï hîp víi ®iÒu kiÖn tõng ®Þa ph−¬ng ( th«n, b¶n, x·, khu vùc ...). V× vËy viÖc ®iÒu tra, tæng kÕt çc quy −íc truyÒn thèng vÒ qu¶n lý b¶o vÖ vµ sö dông tµi nguyªn rõng trong çc th«n b¶n lµ hÕt søc cÇn thiÕt. ViÖc x©y dùng nh÷ng quy −íc b¶o vÖ ph¸t triÓn rõng ®Õn tõng th«n b¶n cã ý nghÜa hÕt søc quan träng, võa ph¸t huy nh÷ng gi¸ trÞ truyÒn thèng vµ kiÕn thøc b¶n ®Þa cña tõng ®Þa ph−¬ng võa lµ c¬ së, ®éng lùc thóc ®Èy viÖc thùc hiÖn c«ng t¸c qu¶n lý b¶o vÖ rõng ngay tõ c¬ së. §Ó t¨ng c−êng hiÖu lùc qu¶n lý Nhµ n−íc vÒ l©m nghiÖp, nh»m n©ng cao tr¸ch nhiÖm vµ khuyÕn khÝch çc tæ chøc ç nh©n b¶o vÖ, ph¸t triÓn rõng, ph¸t huy t¸c dông cña rõng phôc vô sù nghiÖp x©y dùng vµ b¶o vÖ tæ quèc. §¶ng vµ Nhµ n−íc ®· cã hµng lo¹t çc v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ b¶o vÖ ph¸t triÓn rõng ®ã lµ:

- NghÞ ®Þnh sè: 174- H§BT, ngµy 17/01/1992 cña Héi ®ång bé tr−ëng vÒ thi hµnh luËt b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng.

- NghÞ ®Þnh sè: 02/CP cña Thñ t−íng chÝnh phñ quy ®Þnh vÒ viÖc giao ®Êt l©m nghiÖp cho çc tæ chøc, ç nh©n sö dông æn ®Þnh, l©u dµi vµ môc ®Ých l©m nghiÖp.

- NghÞ ®Þnh sè: 01/CP, ngµy 04/01/1995 cña chÝnh phñ vÒ viÖc giao kho¸n ®Êt l©m nghiÖp, n«ng nghiÖp trong çc doanh nghiÖp Nhµ n−íc.

- NghÞ ®Þnh sè: 163/CP/1999/N§-CP ngµy 16/11/1999 cña ChÝnh phñ V/v giao ®Êt, cho thuª ®Êt l©m nghiÖp cho çc tæ chøc hé gia ®×nh vµ ç nh©n sö dông æn ®Þnh l©u dµi vµo môc ®Ých l©m nghiÖp.

- QuyÕt ®Þnh sè: 245/Q§-TTg ngµy 21/12/1998 cña Thñ t−íng chÝnh phñ V/v thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm qu¶n lý Nhµ N−íc cña çc cÊp vÒ rõng vµ ®Êt rõng.


Hµ néi, 22/5/ 2003

69

- QuyÕt ®Þnh sè: 08/Q§-TTg ngµy 11/01/2001 c¶u Thñ t−íng chÝnh phñ V/v ban hµnh quy chÕ qu¶n lý rõng ®Æc dông, rõng phßng hé, rõng s¶n xuÊt vµ rõng tù nhiªn.

Çc cÊp, çc ngµnh ®· cã rÊt nhiÒu çc v¨n b¶n quy ®Þnh viÖc b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng vµ gÇn ®©y viÖc thùc hiÖn d©n chñ trong nh©n d©n, çc ®Þa ph−¬ng trong c¶ n−íc ®· thùc hiÖn hiÖn quy chÕ d©n chñ ë côm d©n c− trong ®ã ®· cã nh÷ng quy ®Þnh thùc hiÖn quy chÕ d©n chñ trong lÜnh vùc b¶o vÖ vµ ph¸t triªn rõng. Nh−ng trong thùc tiÔn viÖc ¸p dông çc v¨n b¶n ph¸p luËt cña Nhµ n−íc ch−a ®−îc triÖt ®Ó vµ nghiªm minh víi lý do:

- Sù nhËn thøc (ý thøc ph¸p luËt) tr×nh ®é d©n trÝ thÊp, ®êi sèng cßn nhiÒu khã kh¨n.

- Ph¸p luËt kh«ng thÓ ®iÒu chØnh hÕt çc hµnh vi hµng ngµy cña nh©n d©n ta .

Do vËy viÖc x©y dùng quy −íc b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng lµ cÇn thiÕt vµ rÊt quan träng, gãp phÇn hç trî kh«ng nhá trong viÖc thùc hiÖn ph¸p luËt cña Nhµ n−íc, ph¸t huy quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n. Lµ c«ng cô hç trî dÆc lùc cho çc cuéc vËn ®éng duy tr× an ninh, trËt tù, vÖ sinh, m«i tr−êng, gãp phÇn x©y dùng nÕp sèng v¨n minh, x©y dùng t×nh ®oµn kÕt xãm lµng t−¬ng th©n t−¬ng ¸i, b¶o vÖ tµi nguyªn quèc gia, gãp phÇn xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo, x©y dùng quª h−¬ng giµu ®Ñp.

Quy −íc b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng lµ v¨n b¶n ph¸p luËt ®−îc thÓ chÕ ho¸ cô thÓ gi÷ g×n vµ ph¸t huy b¶n s¾c, truyÒn thèng, phong tôc tËp qu¸n tèt ®Ñp cña nh©n d©n trong viÖc b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng ë ®Þa ph−¬ng. Néi dung c¬ b¶n ®−îc quy ®Þnh trong quy −íc lµ nh÷ng quy t¾c ®¹o ®øc míi (Quy ph¹m ®¹o ®øc) do çc thµnh viªn trong côm d©n c− tho¶ thuËn quy ®Þnh ®Ó b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng, phï hîp víi ph¸p luËt hiÖn hµnh vµ ®−îc c¬ quan nhµ n−íc cã thÈm quyÒn c«ng nhËn vµ cho phÐp thùc hiÖn. Quy −íc trë thµnh v¨n b¶n ph¸p lý nã d−îc quy ®Þnh cô thÓ, chi tiÕt cña tõng côm d©n c−, nªn nã cã t×nh cô thÓ vµ ®ù¬c thùc hiÖn cô thÓ vµ triÖt ®Ó.


Hµ néi, 22/5/ 2003

70

3. 2. Quy −íc qu¶n lý b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng

3.2.I. Nh÷ng quy ®Þnh chung

Quy −íc qu¶n lý b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng quy ®Þnh nh÷ng biÖn ph¸p qu¶n lý, b¶o vÖ, ph¸t triÓn rõng, tÊt c¶ mäi ng−êi, hé gia ®×nh ë çc ®Þa ph−¬ng ®Ò cã tr¸ch nhiÖm, nghÜa vô thùc hiÖn tèt nh÷ng quy ®Þnh trong quy −íc nµy. Quy −íc qu¶n lý b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng ®−îc ¸p dông cho viÖc thùc hiÖn qu¶n lý, b¶o vÖ, ph¸t triÓn rõng ë th«n... X· ... HuyÖn.....TØnh.... Mäi hµnh vi vi ph¹m nh÷ng quy ®Þnh t¹i quy −íc nµy ph¶i bÞ kiÓm ®iÓm, gi¸o dôc vµ xö lý theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Çc hé gia ®×nh, mäi ng−êi d©n ë ®Þa ph−¬ng chÊp hµnh tèt quy −íc qu¶n lý b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng sÏ ®−îc nh©n d©n, chÝnh quyÒn ®Ò nghÞ c¬ quan nhµ n−íc cã thÈm quyÒn khen th−ëng. 3.2.2. NghÜa vô, tr¸ch nhiÖm cña céng ®ång vµ nh©n d©n trªn ®Þa bµn

(i) ChÊp hµnh tèt çc chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ ph¸p luËt cña Nhµ n−íc, nghiªm chØnh thùc hiÖn çc quy ®Þnh cña Nhµ n−íc vÒ Qu¶n lý & B¶o vÖ rõng.

(ii) TÝch cùc tham gia b¶o vÖ rõng (rõng tù nhiªn, rõng trång) trong khu vùc cña xãm, x· qu¶n lý. Thùc hiÖn nghiªm tóc çc quy ®Þnh vÒ phßng chèng ch¸y rõng. Khi ph¸t hiÖn ch¸y rõng cÇn b¸o ngay cho xãm hoÆc tæ b¶o vÖ, KiÓm l©m ®ang ®ãng trªn ®Þa bµn hoÆc UBND x·, ®ång thêi tham gia ch÷a ch¸y rõng.

(iii) Tr−íc khi ®èt n−¬ng ®Ó trång Ng«, Lóa vµ çc lo¹i c©y dù ¸n ph¶i b¸o ço cho xãm hoÆc tæ b¶o vÖ rõng nhÊt trÝ cho ®èt th× çc hé míi ®−îc ®èt. ViÖc ®èt n−¬ng lµm rÉy ph¶i thùc hiÖn theo ®óng quy ho¹ch.

(iv) Thµnh lËp tæ b¶o vÖ rõng cña xãm, ph¶i ®−îc sù nhÊt trÝ tÝn nhiÖm cña nh©n d©n bÇu ra, ®Æt d−íi sù chØ ®¹o vµ ®iÒu hµnh cña tr−ëng xãm hoÆc nhãm tr−ëng.

(v) Ph¸t hiÖn, tè gi¸c cña ®èi t−îng khai th¸c, mua b¸n, vËn chuyÓn, tµng tr÷ l©m s¶n tr¸i phÐp, cè ý ph¸ ho¹i tµi nguyªn rõng, tham gia b¾t gi÷ çc ®èi t−îng nµy giao cho xãm, tæ b¶o vÖ vµ çc ngµnh chøc n¨ng xö lý.


Hµ néi, 22/5/ 2003

71

(vi) Kh«ng tuú tiÖn xö lý gi¶i quyÕt çc ®èi t−îng vi ph¹m mµ ph¶i ®−îc sù nhÊt trÝ cña xãm, x· vµ çc ngµnh liªn quan theo ®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËt.

(vii) Trong dÞp tÕt trång c©y, tr−ëng xãm tæ chøc ngµy ®Çu xu©n trång c©y, çc hé trong xãm ph¶i tham gia trång tõ 10 ÷ 15 c©y theo hai bªn ®−êng tõ ®Çu xãm ®Õn cuèi xãm.

3.2.3. Quy ®Þnh vÒ c«ng t¸c qu¶n lý, b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn tµi nguyªn rõng vµ

çc nguån tµi nguyªn kh¸c trªn ®Þa bµn th«n b¶n.

(i) CÊm khai th¸c, vËn chuyÓn mua b¸n, tµng tr÷, sö dông tr¸i phÐp gç vµ çc lo¹i l©m s¶n kh¸c.

(ii) CÊm s¨n b¾n, bÉy b¾t, sö dông tr¸i hÐp ®éng vËt hoang d·. (iii) CÊm ®èt ph¸ rõng lµm n−¬ng rÉy, ®èt than d−íi t¸n rõng d−íi

mäi h×nh thøc. Kh«ng dïng löa tuú tiÖn trong rõng (iv) CÊm ch¨n th¶ gia sóc ë nh÷ng n¬i rõng non míi trång, rõng

®ang t¸i sinh. (v) Kh«ng lÊn chiÕm tr¸i phÐp ®Êt rõng tù nhiªn hoÆc rõng trång,

x©m chiÕm ®Êt ®ai cña nhau ®Ó x¶y ra tranh chÊp. (vi) Kh«ng næ m×n, dïng xung kÝch ®iÖn, ho¸ chÊt ®¸nh b¾t ç,

thuû s¶n ë çc khe suèi, khu vùc s«ng. (vii) CÊm næ m×n khai th¸c ®¸, ®µo bíi ®Êt tuú tiÖn g©y s¹t lë lµm

huû ho¹i ®Êt ®ai, khi næ m×n, khai th¸c ®¸ ph¶i ®−îc cÊp cã thÈm quyÒn cho phÐp.

3.2.4. Nh÷ng quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña céng ®ång vµ nh©n d©n trong x·.

(i) §−îc h−ëng nh÷ng thµnh qu¶ lao ®éng do m×nh s¶n xuÊt lµm ra

tõ trång rõng, h−ëng nh÷ng s¶n phÈm trung gian qua nhËn kho¸n trång, b¶o vÖ rõng ®−îc tù do t×m thÞ tr−êng tiªu thô çc s¶n phÈm vµ h−ëng tiÒn thï lao tõ viÖc thùc hiÖn trång, b¶o vÖ rõng.

(ii) §−îc h−ëng çc chÝnh s¸ch −u ®·i cña Nhµ n−íc ®èi víi nh©n d©n ®ang sinh sèng vµ b¶o vÖ ph¸t triÓn rõng.

(iii) §−îc phÐp ®Ò nghÞ cÊp cã thÈm quyÒn xem xÐt, gi¶i quyÕt nh÷ng nhu cÇu vÒ gç, l©m s¶n phôc vô cho nh÷ng nhu cÇu thiÕt


Hµ néi, 22/5/ 2003

72

yÕu, ®−îc h−ëng quyÒn lîi vÒ rõng sau khi ®· thøc hiÖn ®Çy ®ñ çc chÕ ®é nghÜa vô cña m×nh vµ cam kÕt thùc hiÖn.

a) VÒ ®èi t−îng:

� ¦u tiªn cho çc c«ng tr×nh cña xãm, c«ng tr×nh phôc vô s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. X©y dùng söa ch÷a çc c«ng tr×nh phóc lîi c«ng céng cña th«n vµ çc hé gia ®×nh chÝnh s¸ch x· héi ®ang gÆp khã kh¨n vÒ nhµ ë vµ ®å dïng thiÕt yÕu b»ng gç.

� Hé gia ®×nh nghÌo khæ cã c«ng trong phong trµo b¶o vÖ rõng ®−îc nh©n d©n trong th«n bÇu chän. b) VÒ môc ®Ých sö dông:

� Gç lµm quan tµi � Gç phôc vô cho s¶n xuÊt, x©y dùng çc c«ng tr×nh cña xãm. � Gç lµm ®å gia dông. � Gç ®Ó lµm nhµ.

(iv) §−îc nhËn ®Êt ®Ó trång rõng, nhËn kho¸n b¶o vÖ rõng vµ tham gia çc ho¹t ®éng trång rõng, b¶o vÖ rõng do th«n x· tæ chøc.

(v) Ch¨n nu«i gia sóc, gia cÇm d−íi t¸n rõng ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ ®óng theo quy tr×nh, quy ®Þnh.

(vi) Ph¸t triÓn kinh tÕ hé gia ®×nh th«ng qua thùc hiÖn s¶n xuÊt n«ng l©m kÕt hîp.

(vii) øng dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt, ®Çu t− th©m canh ph¸t triÓn s¶n xuÊt, häc tËp rót kinh nghiÖm vµ x©y dùng çc m« h×nh s¶n xuÊt n«ng l©m nghiÖp.

(viii) Kh¶o s¸t, tæ chøc gieo −¬m, g©y trång çc loµi c©y b¶n ®Þa vµ kh¶o nghiÖm g©y trång çc loµi c©y nhËp néi cã gi¸ trÞ kinh tÕ vµ c©y quý hiÕm.

3.2.5. Tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô cña tr−ëng th«n. 3.2.5.1. Tr¸ch nhiÖm:

� H−íng dÉn, chØ ®¹o nh©n d©n thùc hiÖn çc néi dung quy −íc, thùc hiÖn tèt c«ng t¸c qu¶n lý b¶o vÖ rõng cña th«n.


Hµ néi, 22/5/ 2003

73

� Tæ chøc hoµ gi¶i, thuyÕt phôc çc tr−êng hîp tranh chÊp, çc ®èi t−îng vi ph¹m quy −íc qu¶n lý b¶o vÖ rõng.

� Cã tr¸ch nhiÖm ®«n ®èc tæ b¶o vÖ rõng kiÓm tra, gi¸m s¸t.

� Ph¸t hiÖn g−¬ng ng−êi tèt, viÖc tèt trong viÖc qu¶n lý b¶o vÖ rõng. ®Ó ®Ò nghÞ cÊp trªn khen th−ëng.

3.2.5.2. NghÜa vô

� X¸c nhËn çc ®èi t−îng hé gia ®×nh cã ®¬n xin khai th¸c ®Ó sö dông lµm nhµ

vµ çc c«ng tr×nh, ®å gia dông ®Ó tr×nh cÊp cã thÈm quyÒn.

� Tæ chøc ng¨n chÆn lËp biªn b¶n çc ®èi t−îng vi ph¹m çc quy ®Þnh vÒ qu¶n lý b¶o vÖ rõng, b¸o ço vµ ®Ò xuÊt çc c¬ quan cã thÈm quyÒn xö lý vi ph¹m.

� §Ò xuÊt thay ®æi thµnh viªn tæ b¶o vÖ rõng, khi m¾c sai ph¹m hay kh«ng nhiÖt t×nh trong c«ng t¸c.

� Tæ chøc çc cuéc häp ®Þnh kú mét lÇn hoÆc ®ét xuÊt ®Ó ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña tæ.

� Tæ chøc häp phª b×nh kiÓm ®iÓm nh÷ng ®èi t−îng, gia ®×nh vi ph¹m quy −íc cña th«n b¶n ®Ò ra.

4. Tæ chøc vµ hiÖu lùc thùc hiÖn. � Trong th«n, çc ®oµn thÓ, tæ b¶o vÖ rõng cã tr¸ch nhiÖm tæ chøc, thùc hiÖn

quy −íc, mäi ng−êi d©n trong th«n xãm ®Òu ph¶i thùc hiÖn quy −íc nµy. Qu¸ tr×nh thùc hiÖn quy −íc hé gia ®×nh hay ç nh©n nµo thùc hiÖn tèt sÏ ®−îc ®Ò nghÞ cã çc h×nh thøc khen th−ëng.

� Mäi thµnh viªn trong x·, xãm vi ph¹m quy −íc trªn tuú theo møc ®é sÏ bÞ sö ph¹t theo çc h×nh thøc do x· quyÕt ®Þnh.

� Quy −íc nµy cã hiÖu lùc hoÆc söa ®æi, bæ sung khi cã ®a sè nh©n d©n trong th«n x· biÓu quyÕt nhÊt trÝ t¹i héi nghÞ th«n, sau ®ã b¸o ço H§ND, UBND ph−êng, x· xem xÐt tr×nh Chñ tÞch UBND HuyÖn phª duyÖt míi cã hiÖu lùc thi hµnh.

� Quy −íc nµy cã hiÖu lùc kÓ tõ ngµy UBND huyÖn ký quyÕt ®Þnh ban hµnh.


Hµ néi, 22/5/ 2003

74


Hµ néi, 22/5/ 2003

75

§¸nh gi¸ hiÖu qu¶ qu¶n lý rõng th«n b¶n t¹i tØnh Cao B»ng

Vò Long Thµnh viªn Tæ c«ng t¸c Quèc gia vÒ QLRC§

Tãm t¾t néi dung

Th«n b¶n lµ tæ chøc x· héi c¬ b¶n trong n«ng th«n n−íc ta. Rõng th«n b¶n ®· ®−îc ®Ò cËp ®Õn trong NghÞ ®Þnh sè 17/HDBT, ngµy 17/1/1992 cña ChÝnh phñ vÒ thi hµnh LuËt b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng (1991). Nh−ng trong LuËt ®Êt ®ai (söa ®æi) vµ çc v¨n b¶n d−íi luËt h−íng dÉn thi hµnh giao ®Êt l©m nghiÖp (NghÞ ®Þnh 02/CP, NghÞ ®Þnh 163) ®· kh«ng ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò nµy. Nh−ng trong thùc tiÔn, ë rÊt nhiÒu tØnh phÝa B¾c, rõng lµng, rõng b¶n vÉn tån t¹i vµ cã xu h−íng ph¸t triÓn.

T¹i hai 2 cuéc Héi th¶o quèc gia vÒ vÊn ®Ò qu¶n lý rõng céng ®ång (2000, 2002), ®· cã nhiÒu b¸o nghiªn cøu vÒ çc m« h×nh qu¶n lý rõng céng ®ång cô thÓ, nh−ng ch−a cã nghiªn cøu nµo vÒ qu¶n lý rõng th«n b¶n trªn quy m« cÊp tØnh.

Nghiªn cøu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ qu¶n lý rõng th«n b¶n ë tØnh Cao bµng nhµm lµm râ thªm vÊn ®Ò qu¶n lý rõng th«n b¶n khi nh×n nhËn ë ph¹m vi réng h¬n. Nh÷ng kÕt luËn chÝnh rót ra tõ nghiªn cøu nµy lµ:

� Trªn thùc tÕ rõng th«n b¶n ®ang tån t¹i phæ biÕn ë tØnh Cao b»ng, nhÊt lµ ë

çc vïng ®ång bµo d©n téc Tµy vµ Nïng sinh sèng tËp trung, 50% sè xãm cã rõng th«n b¶n, diÖn tÝch rõng th«n b¶n qu¶n lý chiÕm kho¶ng 10,5% diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp cña tØnh.

� Çc lo¹i/ kiÓu rõng th«n b¶n phæ biÕn lµ: Rõng thiªng, rõng b¶o vÖ nguån n−íc, rõng phßng hé xãm lµng, rõng l©m s¶n gia dông.


Hµ néi, 22/5/ 2003

76

� Môc ®Ých cña rõng th«n b¶n lµ phôc vô çc lîi Ých chung cña céng ®ång, tr−íc hÕt lµ lîi Ých vÒ t©m linh, m«i tr−êng sinh th¸i, sö dông gç, l©m s¶n tù tóc trong céng ®ång,cßn rÊt h¹n chÕ.

� Rõng th«n b¶n còng ®−îc qu¶n lý b¶o vÖ t−¬ng ®èi tèt nh− rõng cña hé gia ®×nh. Cã quy −íc b¶o vÖ rõng th«n b¶n. Ch−a huy ®éng ®−îc c«ng søc cña céng ®ång ®Ó thóc ®Èy t¸i sinh hay trång rõng míi.

� §iÒu kiÖn quan träng ®Ó rõng th«n b¶n tån t¹i vµ ph¸t huy hiÖu qu¶ lµ ph¶i cã thñ lÜnh th«n b¶n m¹nh ( tr−ëng xãm, giµ lµng), cã h−¬ng −íc b¶o vÖ rõng phï hîp víi tËp qu¸n, tr×nh ®é vµ ®Æc ®iÓm cô thÓ cña tõng céng ®ång d©n téc.

� Çc huyÖn ®· giao rõng th«n b¶n cho xãm qu¶n lý, nh−ng míi cã mét sè huyÖn cÊp "sæ ®á" cho xãm, ch−a x¸c ®Þnh çc quyÒn cô thÓ.

1. Kh¸i qu¸t t×nh h×nh chung vÒ tØnh Cao b»ng 1) Cao b»ng lµ tØnh vïng cao biªn giíi thuéc çc tØnh miÒn nói phÝa B¾c ViÖt

nam, cã diÖn tÝch tù nhiªn 6.690.72 km2, víi d©n sè 494.724 ng−êi, mËt ®é d©n sè thuéc lo¹i trung b×nh so víi çc tØnh miÒn nói, 74 ng−êi/km2. Cã h¬n 10 d©n téc, trong ®ã Tµy chiÕm tû lÖ 42,58%, Nïng: 32,8%, Dao: 9,6%, H'M«ng: 8,4%, Kinh: 4,67% vµ mét sè d©n téc kh¸c. Çc d©n téc c− tró theo tõng vïng t−¬ng ®èi râ rÖt: D©n téc Tµy, Nïng, Kinh ph©n bè ë c¶ 11 huyÖn thÞ, tËp trung ®«ng nhÊt ë huyÖn Hoµ an, d©n téc Nïng ë huyÖn Qu¶ng uyªn vµ Phôc hoµ, d©n téc H'M«ng ë huyÖn B¶o l¹c vµ d©n téc Dao ë huyÖn Nguyªn b×nh.

2) DiÖn tÝch rõng hiÖn cã 208.586 ha, ®é che phñ rõng 31,2%. Trong ®ã, rõng tù

nhiªn 199.973ha, chiÕm tû lÖ 95,67% chñ yÕu lµ rõng non, rõng trång chØ cã 8913 ha, chiÕm tû lÖ 4,43%. DiÖn tÝch ®Êt ch−a sö dông vµ s«ng suèi, nói ®¸ 332,147 ha chiÕm tû lÖ 49,62% tæng diÖn tÝch tù nhiªn cña tØnh.

§Êt l©m nghiÖp ®−îc quy ho¹ch: 337.000, chiÕm tû lÖ 56,35 % diÖn tÝch toµn tØnh trong ®ã rõng phßng hé vµ ®Æc dông : 20,7%, rõng s¶n xuÊt 35,65%.

BiÓu 1- Quy ho¹ch 3 lo¹i rõng

Tæng Rõng phßng Rõng ®Æc dông Rõng s¶n


Hµ néi, 22/5/ 2003

77

hé xuÊt Tæng sè 337.000 129.500 10.100 197.400 Cã rõng 208.600 94.490 6.800 106.900 Kh«ng rõng

128.400 34.600 3.300 90.500

Tæng tr÷ l−îng rõng cßn 5,9 triÖu m3 vµ 2,3 triÖu c©y tre nøa. Rõng ®· bÞ khai th¸c ®Õn tµn kiÖt. Tuy lµ mét tØnh miÒn nói, vïng cao nh−ng vÊn ®Ò m«i tr−êng sinh th¸i còng cÇn ®−îc quan t©m, diÖn tÝch ®Êt bÞ sãi mßn tr¬ sái ®¸ chiÕm tíi 13,9% diÖn tÝch tù nhiªn toµn tØnh.

3) TØnh Cao b»ng ®· thùc hiÖn giao ®Êt giao rõng tõ n¨m 1990, ®Õn nay ®· giao

®−îc 319.345, 9 ha, chiÕm 94,7% diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp toµn tØnh. §èi t−îng giao ®Êt l©m nghiÖp chñ yÕu lµ hé gia ®×nh vµ "tËp thÓ". DiÖn tÝch giao cho " tËp thÓ" lµ 84.728 ha chiÕm tû lÖ 25, 54 % ®Êt l©m nghiÖp ®· giao. Theo gi¶i thÝch cña tØnh, ®¬n vÞ "tËp thÓ" gåm: Çc tæ chøc chÝnh trÞ x· héi çp th«n b¶n, nh− Héi Phô n÷, Héi Cùu chiÕn binh... çc tæ chøc tr−êng häc, lùc l−îng vò trang vµ th«n b¶n. Trong quyÕt ®Þnh giao ®Êt cña UBND huyÖn cho çc tËp thÓ xãm, ghi lµ : giao cho tËp thÓ xãm, theo nghÜa: giao cho céng ®ång d©n c− xãm. " TËp thÓ" kh«ng ®−îc hiÓu theo nghÜa lµ ®¬n vÞ kinh tÕ tËp thÓ, nh− HTX n«ng nghiÖp...

BiÓu 2- DiÖn tÝch rõng vµ ®Êt l©m nghiÖp do céng ®ång (tËp thÓ) tham gia qu¶n lý, b¶o vÖ §¬n vÞ tÝnh: Ha

TT Tªn huyÖn,

thÞ

Tæng diÖn tÝch ®Êt LN do céng ®ång qu¶n lý

Trong ®ã DiÖn tÝch ®−îc giao ®Êt, giao

rõng

DiÖn tÝch do céng ®ång qu¶n lý theo truyÒn

thèng

DiÖn tÝch ®−îc giao

kho¸n BVR

1 ThÞ x· 203,8 170 60,8 - 2 Hoµ An 8.540,3 1.233,2 - 7.037,1 3 Hµ Qu¶ng 3.131,5 2.623,4 - 508,1 4 Th«ng N«ng 23.433,0 5.071,15 18.361,96 - 5 Trµ LÜnh 13.898,3 - 1.139,6 12.758,7 6 Qu¶ng Hoµ 5.089,5 766,4 4.323,1 -


Hµ néi, 22/5/ 2003

78

7 Trïng Kh¸nh 20.25,78 2.008,78 17, - 8 Th¹ch An 1.251,1 959,3 255,8 - 9 B¶o L¹c 33.407,3 33.177,8 - 229,5

10 Baá L©m 302,5 187,6 - 114,9 11 Nguyªn B×nh 23.635,34 18.036,44 3.485,5 2.131,4 12 H¹ Lang 10272,0 2570,0 3.382,0 4.320,0

Toµn tØnh 125.199,51 66.804,09 31.025,76 27.369,7

Nguån: Chi côc KiÓm l©m Cao B»ng 7/2001

Theo b¶ng trªn, diÖn tÝch rõng do céng ®ång th«n b¶n qu¶n lý theo truyÒn thång lµ 31.025,76 ha, chiÕm 9,70% diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp ®· giao. 2. §¸nh gi¸, ph©n tÝch kÕt qu¶ qu¶n lý rõng th«n b¶n ë Cao B»ng 2.1. HiÖn tr¹ng rõng th«n b¶n tØnh Cao B»ng qua sè liÖu ®iÒu tra

Trªn c¬ së nh÷ng ®Æc ®iÓm nªu trªn, ®Ó ®¸nh gi¸ ®óng thùc tr¹ng rõng th«n b¶n cña Cao B»ng chóng t«i ®· lùa chän 3 huyÖn ®¹i diÖn (mÉu) ®Ó nghiªn cøu: Tªn huyÖn §Æc ®iÓm Th«ng N«ng Qu¶n Uyªn Nguyªn B×nh

TiÓu vïng nói ®¸, phÝa §«ng, d©n téc Tµy lµ chÝnh TiÓu vïng nói ®¸, phÝa T©y, d©n téc Nïng lµ chÝnh TiÓu vïng nói ®Êt phÝa T©y Nam, d©n téc Dao lµ

ë mçi huyÖn lÊy tõ 1- 2 x· kh¶o s¸t ®iÓn h×nh.

2.1.1. T×nh h×nh Rõng th«n b¶n ë huyÖn Th«ng N«ng BiÓu 3- KÕt qu¶ giao ®Êt l©m nghiÖp cña huyÖn Th«ng N«ng ( 7/2002)

TT Tªn x· DiÖn tÝch ®Êt LN ®· giao 1 §a Th«ng 3.135,95 2 Ngäc §éng 2.088,86


Hµ néi, 22/5/ 2003

79

3 L−¬ng Can 897,34 4 Yªn S¬n 1.467,04 5 CÇn Yªn 2.177,62 6 L−¬ng Th«ng 4.145,79 7 Thanh Long 560,60 8 B×nh L·ng 1.346,10 9 VÞ Quang 847,6 Tæng céng 16.666,90

Nguån: H¹t kiÓm l©m Th«ng N«ng, 8/2002 DiÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp ®· giao chiÕm 52,54% ®Êt l©m nghiÖp toµn huyÖn

BiÓu 4- T×nh h×nh giao ®Êt l©m nghiÖp cho çc th«n b¶n ë huyÖn Th«ng N«ng (7/2002)

TT Tªn x·

Tæng sè

xãm

Sè xãm cã

rõng th«n b¶n

% xãm cã

rõng th«n b¶n

DiÖn tÝch rõng th«n b¶n

DiÖn tÝch ®Êt

LN ®· giao

% diÖn tÝch rõng th«n b¶n

DiÖn tÝch rõng

cña tæ chøc ®−îc giao

% diÖn tÝch rõng th«n b¶n so víi tæ

chøc

Toµn huyÖn 164 74 45,00 3.855,44 16.666,90 23,0 359,88 11,6lÇn


Hµ néi, 22/5/ 2003

80

1 Ngäc §éng 16 8 50,00 678,96 3.135,95 21,6, 0

2 §a Th«ng 26 15 57,64 615.14 2.088,86 29,45 19,04 32,3

3 L−¬ng Can 12 5 41,00 132,02 897,34 15 217,66 0,60

4 Yªn S¬n 9 4 44,00 317,26 1.467,04 25,28 0 1,0

5 CÇn Yªn 29 17 58,60 1.088,62 2.177,62 50,00 90,48 12lÇn

6 L−¬ng Th«ng 32 9 28,00 553,26 4.145,79 12,34 32, 17,2lÇn

7 Thanh Long * 13 1 - 25,8 560,6 4,5 0

8 B×nh L·ng 15 10 66,60 217,3 1.346,1 32,2 0

9 VÞ Quang 12 6 50,00 253,35 847,6 59,79 0

(*) Míi b¾t ®Çu giao n¨m2000, cßn tiÕp tôc giao) BiÓu ®å: Tû lÖ xãm cã rõng th«n b¶n

1

2

BiÓu ®å: C¬ cÊu vÒ diÖn tÝch çc lo¹i chñ rõng NhËn xÐt:

(i) Tû lÖ sè xãm cã rõng th«n b¶n lµ 48,68%, diÖn tÝch rõng th«n b¶n lµ 3.855,44 ha, chiÕm 23% diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp ®· giao trong toµn huyÖn. DiÖn tÝch rõng th«n b¶n b×nh qu©n cña mét

1: xãm kh«ng cã rõng th«n b¶n 2: Xãm cã rõng th«n b¶n

1: Rõng hé gia ®×nh 2: Rõng th«n b¶n 3: Rõng tæ chøc kh¸c

1 2 3


Hµ néi, 22/5/ 2003

81

xãm lµ 52 ha, xãm cã diÖn tÝch lín nhÊt lµ176,56 ha (xãm Nµ Thin x· CÇu Yªn), xãm cã diÖn tÝch nhá nhÊt lµ 0,8 ha (xãm KÐo x· B×nh L·ng). So víi diÖn tÝch rõng giao cho çc tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi c¬ së vµ lùc l−îng vò trang th× diÖn tÝch rõng th«n b¶n lín h¬n gÊp nhiÒu lÇn (11,6 lÇn). Nh− vËy rõng th«n b¶n lín thø 2, sau rõng hé gia ®×nh vÒ diÖn tÝch.

(ii) §Êt l©m nghiÖp th«n b¶n chñ yÕu lµ rõng ë tr¹ng th¸i Ib,IIa,b,c , IIIc vµ nh÷ng chßm c©y cæ thô.

(iii) Rõng th«n b¶n th−êng bao gåm mét sè lo¹i chÝnh sau ®©y: + Rõng thiªng (tiÕng Tµy lµ ®«ng slÊn, cã nghÜa lµ rõng thÇn, rõng thê) + Rõng ma : nghÜa ®Þa cña xãm, th−êng lËp d−íi t¸n rõng giµ. + Rõng nguån n−íc ( cèc bã) + Rõng phßng hé xãm lµng. + Rõng l©m s¶n gia dông

2.1.2. T×nh h×nh rõng th«n b¶n ë huyÖn Qu¶ng Uyªn BiÓu 5- T×nh h×nh giao ®Êt l©m nghiÖp cho çc th«n b¶n ë huyÖn Qu¶ng Uyªn (12/2001)

TT

Tªn x· Tæng

sè xãm

Sè xãm cã rõng

th«n b¶n

% xãm cã rõng

th«n b¶n

DiÖn tÝch rõng th«n

b¶n

DiÖn tÝch ®Êt LN ®·

giao


Toµn huyÖn 197 182 92,4 2.905,68 17.884,7 16,2 1 Chi Th¶o 27 21 77 355,78 1.890,1 18,8 2 Hång §Þnh 17 12 70 161,20 1.025,7 15,7 3 §éc LËp 10 10 100 86,70 943,5 9,2 4 Tù Do 13 9 69,2 250,00 1.063,3 23,5 5 Çi Bé 14 14 100 426,90 1.687,3 25,3 6 Quèc D©n 10 10 100 37,20 782,4 4,7 7 Phi H¶i 26 26 100 351,30 3.917,4 8,9 8 Quèc Phong 10 10 100 258,60 962,4 26,8 9 Qu¶ng

H−ng 15 15 100 292,50 1.293,9 22,5

10 Hoµng H¶i 26 18 413,50 1.738,0 23,7 11 Hång

Quang 18 18 100 180,00 1.650,0 10,9

12 B×nh L¨ng 11 11 100 92,00 937,7 9,8


Hµ néi, 22/5/ 2003

82

§iÓm næi bËt ë huyÖn Qu¶ng uyªn lµ rõng th«n b¶n tån t¹i ë 92,4 % sè xãm, tuy diÖn tÝch chØ chiÕm 16,2% diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp ®−îc giao, diÖn tÝch b×nh qu©n rõng th«n b¶n mét xãm lµ 15,96 ha.

BiÓu ®å: Tû lÖ xãm cã rõng th«n b¶n

1

2

BiÓu ®å:C¬ cÊu vÒ diÖn çc lo¹i chñ rõng

1

2

2.1.3. T×nh h×nh rõng th«n b¶n ë huyÖn Nguyªn B×nh

1: Xãm cã rõng th«n b¶n 2: Xãm kh«ng cã rõng th«n b¶n

1: DiÖn tÝch rõng hé gia ®×nh 2: DiÖn tÝch rõng th«n b¶n


Hµ néi, 22/5/ 2003

83

BiÓu 6- KÕt qu¶ giao ®Êt l©m nghiÖp cho hé gia ®×nh vµ th«n b¶n (8/2002)

TT

Tªn x· Tæng

sè xãm

Sè xãm cã

rõng th«n b¶n

% xãm cã

rõng th«n b¶n

DiÖn tÝch rõng

th«n b¶n (ha)

DiÖn tÝch

®Êt LN ®· giao

(ha)


D©n téc

chiÕm tû lÖ>-50%

d©n sè

D©n téc chiÕn tû lÖ <50-

30% d©n sè

1 TT Nguyªn B×nh

14 2 14, 106,0 228 46,5 Tµy

2 Tam Kim 16 4 25, 163,8 2.316,0 7,0 Tµy- Dao 3 ThÞnh V−îng 4 0 0 0 3.839,9 0 Dao 4 Ca Thµnh 14 9 64,3 225,5 2.824,2 8,0 Dao 5 B¾c hîp 9 0 0 0 1.279,6 0 Tµy 6 Phan Thanh 14 1 7,1 4,3 3.675,4 - Dao 7 Quang Thµnh 16 0 0 0 3.390,4 0 Dao 8 TriÖu Nguyªn 10 0 0 0 2.163,0 0 Dao 9 Minh Thanh 7 0 0 0 1.356,9 0 Tµy

10 H−ng §¹o 9 3 33,3 73,7 2.022,4 3,6 Dao 11 TT TÜnh Tóc 6 2 33,3 142,5 996,86 14,3 Tµy Kinh 12 Vò N«ng 15 5 33,3 143,6 970,7 14,4 Dao 13 Minh T©m 12 0 0 0 416,8 0 Tµy 14 Th¸i Häc 13 0 0 0 1.008,5 Dao 15 Mai Long 16 0 0 0 3.391,7 0 Dao 16 Yªn L¹c 7 0 0 0 1.039,5 0 Dao 17 Hoa Th¸m 9 4 44,0 173,7 3.402,6 5,8 Dao 18 ThÓ Dôc 13 0 0 0 1.561,8 0 Dao Tµy 19 Lang M«n 7 0 0 0 950 0 Tµy 20 Thµnh C«ng 15 4 26,6 143,4 4.465,8 3,2 Dao

Toµn huyÖn 226 34 15,4 1.204, 41.299,8 2,91

ë huyÖn Nguyªn B×nh, tû lÖ d©n téc Dao lµ cao, tû lÖ xãm cã rõng th«n b¶n l¹i rÊt thÊp, chØ cã15,4%, nhiÒu xãm cña ng−êi Tµy còng kh«ng cßn rõng th«n b¶n. Khi t×m hiÓu, ®−îc biÕt tr−íc çc m¹ng xãm cã rõng thiªng ..., nh−ng vèn lµ vïng c¨n cø çch m¹ng, gi¸c ngé sím, coi cóng b¸i lµ mª tÝn dÞ ®oan, nªn ®· bá tËp qu¸n nµy. DiÖn tÝch rõng th«n b¶n chiÕm tû lÖ rÊt nhá: 2,91%, rõng b×nh qu©n 1 xãm lµ 35 ha, chñ yÕu lµ rõng non ( Ic, IIa,b,c). UBND huyÖn ®·


Hµ néi, 22/5/ 2003

84

cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt l©m nghiÖp cho xãm, trong sæ ®á ghi: "cÊp cho tËp thÓ xãm..."

BiÓu ®å: Xãm cã rõng th«n b¶n

1

2

BiÓu ®å: C¬ cÊu vÒ diÖn tÝch cña chñ rõng

1

2

2.1.4. Tæng hîp sè liªô rõng th«n b¶n cña 3 huyÖn: Th«ng N«ng, Qu¶ng Uyªn vµ Nguyªn B×nh

BiÓu7- Tæng hîp sè liªô rõng th«n b¶n cña 3 huyÖn

TT

HuyÖn Tæng

sè xãm

Sè xãm cã rõng

th«n b¶n

% xãm cã rõng

th«n b¶n

DiÖn tÝch rõng th«n

b¶n (ha)

DiÖn tÝch ®Êt

LN ®· giao (ha)


1 Th«ng N«ng 164 74 45,0 3.855,44 16.666,90 23,0 2 Qu¶ng Uyªn 197 182 92,4 2.905,68 17.884,7 16,2 3 Nguyªn B×nh 226 34 15,4 1.204,0 41.299,8 2,91 Tæng hîp 587 290 49,4 7.965,12 75.851,4 10,5

1: Xãm kh«ng cã rõng th«n b¶n 2: Xãm cã rõng th«n b¶n

1: Rõng th«n b¶n 2: Rõng hé gia ®×nh


Hµ néi, 22/5/ 2003

85

BiÓu ®å: Tû lÖ sè xãm cã rõng th«n b¶n

12

2.1.5 Tæng hîp kÕt qña pháng vÊn + Çn bé cÊp tØnh vµ huyÖn (15 phiÕu)

TT C©u hái pháng vÊn Kªt qu¶ tr¶ lêi 1 Sù tån t¹i cña rõng th«n b¶n Cã: 93,3%, kh«ng: 6,67% 2 Rõng th«n b¶n cã phæ biÕn

kh«ng Cã: 86,7% kh«ng: 13,3%

3 Cã ë nh÷ng nhãm d©n téc nµo Tµy: 93,3%,Nïng: 66,7%, Dao:53,3%, H'M«ng: 46,7%.

4 Çch thøc x¸c lËp quyÒn qu¶n lý . Theo tËp qu¸n:73,3% . §−îc giao : 53,3% . Kh¸c : 33,3%

5 Çc lo¹i rõng th«n b¶n phæ biÕn .Rõng thiªng : 80% . Rõng nguån n−íc,PH: 100% . Rõng gç cñi gia dông : 53,3%

6 Çc lo¹i ®Êt l©m nghiÖp cña rõng th«n b¶n

. Rõng tù nhiªn: 100%

. Rõng trång : 13,3%

. §TDT : 20% 7 Lý do tån t¹i rõng th«n b¶n . Theo tËp qu¸n: 80%

1: Xãm cã rõng th«n b¶n 2: Xãm kh«ng cã rõng th«n b¶n


Hµ néi, 22/5/ 2003

86

. Khã chia ®Òu : 33,3%

. Rõng ë s©u xa: 6,67% 8 Çch qu¶n lý khai th¸c sö dông

rõng th«n b¶n . Theo quy −íc cña th«n b¶n lµ hîp lý: 100%

9 Cã nªn c«ng nhËn sù tån t¹i cña rõng th«n b¶n kh«ng

. cã :100%, kh«ng : 0%

10 Cã nªn cÊp giÊy CNQSDD cho th«n b¶n

. Cã :80%, kh«ng 20%

. Trong giÊy CNQS§ ghi: giao cho xãm ( kh«ng ghi tªn tr−ëng xãm)

11 Giao cho th«n b¶n nh÷ng quyÒn g×

. Qu¶n lý sö dông æn ®Þnh,l©u dµi

. Kh«ng giao çc quyÒn: chuyÓn ®æi, chuyÓn nh−îng, thõa kÕ, thÕ chÊp, cho thuª, gãp vèn

12

Xu thÕ ph¸t triÓn rõng th«n b¶n . §· h×nh thµnh tõ tr−íc, kh«ng ph¸t triÓn réng (®Æc biÖt lµ rõng thiªng) . Cã thÓ më réng ë vïng rõng s©u, xa n¬i hé gia ®×nh kh«ng nhËn

+Çn bé cÊp x· (12 phiÕu)

TT C©u hái KÕt qu¶ pháng vÊn 1 Rõng th«n b¶n tån t¹i ë nh÷ng nhãm d©n

téc nµo . Tµy: 58,3%, Nïng: 83,3%, Dao vµ H'M«ng: 58,3%

2 Çc lo¹i ®Êt l©m nghiÖp cña rõng th«n b¶n

. Rõng tù nhiªn: 100%

. rõng trång: 8,33%

. §T§T : 25% 3 Çc lo¹i rõng th«n b¶n phæ biÕn . Rõng thiªng : 50%

. Rõng nguån n−íc, PH : 100%

. Gç cñi gia dông: 83,3% 4 Lý do tån t¹i rõng th«n b¶n . Theo tËp qu¸n: 41%

. Khã chia ®Òu : 25%

. Rõng ë s©u xa: 8,3% 5 Rõng th«n b¶n cã bÞ tranh chÊp . Cã : 16,7%

. Kh«ng: 83,3% 6 Th«n b¶n cã quy −íc BVR . Cã: 100% 7 X· cã th«ng qua quy −íc kh«ng . Cã :100% 8 Cã nªn c«ng nhËn sù tån t¹i cña rõng . Cã: 50%


Hµ néi, 22/5/ 2003

87

th«n b¶n kh«ng . Kh«ng: 50% 9 Cã nªn ph¸t triÓn rõng th«n b¶n kh«ng . Cã 91,7%

. Kh«ng: 8,3%

+ Çn bé th«n b¶n (8 phiÕu)

TT C©u hái KÕt qu¶ pháng vÊn 1 Cã tån t¹i rõng th«n b¶n kh«ng . Cã: 87,5%, kh«ng: 12,5% 2 Cã quy −íc b¶o vÖ rõng th«n b¶n

kh«ng . Cã 87%, kh«ng : 12,5%

3 Cã quy ®Þnh vÒ khai th¸c gç, l©m s¶n kh«ng

. Cã 50%, kh«ng : 50%

4 D©n cã chÊp hµnh quy −íc BVR th«n b¶n kh«ng

. cã 75%, kh«ng : 25%

5 Rõng th«n b¶n cã bÞ tranh chÊp kh«ng

. Cã: 62,5%, kh«ng: 37,5%

Tæng hîp kÕt qu¶ pháng vÊn cho thÊy còng trïng hîp víi kÕt luËn tõ kÕt qu¶ sè liÖu ®iÒu tra. 3. KÕt luËn vµ khuyÕn nghÞ

3.1. KÕt luËn

1) Trªn thùc tÕ rõng th«n b¶n ®ang tån t¹i phæ biÕn ë tØnh Cao B»ng, nhÊt lµ ë

çc vïng ®ång bµo d©n téc Tµy vµ Nïng sinh sèng tËp trung

§¸nh gi¸ tÝnh phæ biÕn th«ng qua çc chØ tiªu sau ®©y: • Tû lÖ sè xãm cã rõng th«n b¶n . ë 3 huyÖn ®iÒu tra ®iÓn h×nh 50% sè xãm cã

rõng th«n b¶n. HuyÖn cã tû lÖ cao nhÊt lµ 92,4% (Qu¶ng Uyªn), trung b×nh lµ Th«ng N«ng: 45%. ë 2 huyÖn nµy ®ång bµo Tµy vµ Nïng sinh sèng tËp trung, vµ thÊp nhÊt 15,4% (Nguyªn B×nh)- n¬i ®ång bµo Dao chiÕm tû lÖ cao. 93,3% ý kiÕn cña çn bé cÊp tØnh vµ huyÖn cho r»ng hiÖn nay ë ®Þa ph−¬ng tån t¹i rõng th«n b¶n.


Hµ néi, 22/5/ 2003

88

• Quy m« rõng th«n b¶n: tû lÖ diÖn tÝch rõng th«n b¶n so víi ®Êt l©m nghiÖp

®· giao lµ 10,5%, huyÖn cã tû lÖ cao nhÊt lµ Th«ng N«ng: 23,0%, trung b×nh 16,2%, thÊp nhÊt lµ Nguyªn B×nh 2,91%. ¦íc tÝnh diÖn tÝch rõng th«n b¶n qu¶n lý kho¶ng 22.000 ha, ph©n bè kh¾p trªn ®Þa bµn tØnh .

2) Rõng th«n b¶n qu¶n lý gåm phÇn lín diÖn tÝch lµ rõng tù nhiªn, chñ yÕu lµ

rõng non ®ang phôc håi vµ nh÷ng ®¸m rõng giµ hay chßm c©y cæ thô ®−îc b¶o vÖ chÆt chÏ cßn sãt l¹i (rõng ®èng lÊn, rõng b¶o vÖ mã n−íc).

3) Çc lo¹i/ kiÓu rõng th«n b¶n phæ biÕn, sau ®©y:

(i) Rõng thiªng. (ii) Rõng b¶o vÖ nguån n−íc. (iii) Khu rõng phßng hé xãm lµng. (iv) Khu rõng l©m s¶n gia dông,

Rõng thiªng, rõng ma, rõng phßng hé, nguån n−íc th−êng ph©n bè gÇn th«n b¶n vµ ®ång ruéng ®−îc x¸c ®Þnh theo tËp tôc cã l©u ®êi, cßn rõng gç cñi gia dông th−êng ë xa th«n b¶n (rõng gÇn th«n b¶n −u tiªn chia cho hé gia ®×nh, liÒn vïng víi ruéng hay n−¬ng r·y cña hé). 4) Môc ®Ých cña rõng th«n b¶n lµ phôc vô çc lîi Ých chung cña céng ®ång,

tr−íc hÕt lµ lîi Ých vÒ t©m linh, m«i tr−êng sinh th¸i ( b¶o vÖ nguån n−íc, phßng hé xãm lµng), trong ®iÒu kiÖn rõng hiÖn nay môc ®Ých sö dông gç, l©m s¶n cßn rÊt h¹n chÕ, lµ thø yÕu), kh«ng cã môc tiªu s¶n xuÊt l©m s¶n hµng ho¸, lîi nhuËn

5) Rõng th«n b¶n ®−îc qu¶n lý b¶o vÖ t−¬ng ®èi tèt so víi rõng cña hé gia ®×nh.

Rõng th«n b¶n ®−îc qu¶n lý theo quy −íc qu¶n lý rõng th«n b¶n do céng ®ång x©y dùng, tiÕp thu truyÒn thèng, cã bæ sung nh÷ng quy ®Þnh míi vÒ b¶o vÖ rõng. HiÖn nay cã 2 lo¹i quy −íc b¶o vÖ rõng song song tån t¹i:

- Quy −íc "chÝnh thèng", do KiÓm l©m h−íng dÉn x©y dùng theo th«ng t− 56 cña bé NN&PTNT, ®−îc UBND huyÖn phª duyÖt, ®¸nh m¸y vi tÝnh, Ðp


Hµ néi, 22/5/ 2003

89

bãng kÝnh ph¸t cho tõng xãm. Né dung quy −íc BVR ®Òu gièng nhau gi÷a çc xãm, phÇn lín lµ çc ®iÒu cÊm.

- Quy −íc viÕt tay hay quy ®Þnh kh«ng thµnh v¨n do chÝnh céng ®ång tõng xãm x©y dùng theo hoµn c¶nh cô thÓ vµ truyÒn thèng cña tõng th«n ( kh«ng cã ai phª duyÖt).

Chóng t«i c¶m nhËn r»ng, ng−êi d©n hiÓu, nhí vµ t«n träng quy −íc cña hä h¬n.

ViÖc sö dông l©m s¶n ë rõng th«n b¶n (khai th¸c gç, cñi, nøa) cña céng ®ång hay hé gia ®×nh ®Òu do céng ®ång xãm quyÕt ®Þnh, tuú theo kh¶ n¨ng cña rõng. Nh×n chung kh«ng cã hiÖn t−îng l¹m dông hay tµn ph¸ rõng. Mét nh−îc ®iÓm dÔ nhËn thÊy cña qu¶n lý rõng th«n b¶n lµ ch−a huy ®éng ®−îc c«ng søc cña céng ®ång ®Ó thóc ®Èy t¸i sinh hay trång rõng míi, qu¶n lý rõng theo kinh nghiÖm ç nh©n cña ng−êi l·nh ®¹o th«n xãm.

6) §iÒu kiÖn quan träng ®Ó rõng th«n b¶n tån t¹i vµ ph¸t huy hiÖu qu¶ lµ ph¶i

cã thñ lÜnh th«n b¶n m¹nh ( tr−ëng xãm, giµ lµng), cã h−¬ng −íc b¶o vÖ rõng phï hîp víi tËp qu¸n, tr×nh ®é vµ ®Æc ®iÓm cô thÓ cña tõng céng ®ång d©n téc.

XÐt vÒ mÆt b¶o tån b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc viÖc duy tr× rõng thiªng ( mét lo¹i cña rõng th«n b¶n) lµ b¶o tån mét l¹o h×nh v¨n ho¸ vËt thÓ rÊt quan träng ®Ó céng ®ång b¶o tån tÝn ng−ìng. MÊt rõng thiªng th× kh«ng cßn n¬i thê cóng, lÔ héi cña céng ®ång ë ngoµi rõng.

7) ChÝnh s¸ch cña ®Þa ph−¬ng vÒ rõng th«n b¶n. MÆc dï tØnh kh«ng ban

hµnh mét v¨n b¶n nµo vÒ giao ®Êt l©m nghiÖp cho th«n b¶n, nh−ng ë çc huyÖn ®Òu ®· giao rõng cho th«n b¶n ®ång thêi víi giao cho hé gia ®×nh. Cã huyÖn ®· cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt cho th«n b¶n. Th«n b¶n ®−îc giao ®Êt l©m nghiÖp víi nh÷ng quyÒn g×? ( cã çc quyÒn nh− hé gia ®×nh kh«ng?) th× ch−a cÊp chÝnh quyÒn nµo ®Ò cËp tíi, chÝnh çn bé th«n b¶n còng chØ biÕt qu¶n lý, sö dông theo truyÒn thèng.

3.2. KhuyÕn nghÞ


Hµ néi, 22/5/ 2003

90

1) UBND tØnh Cao b»ng cÇn ban hµnh mét v¨n b¶n h−íng dÉn çc huyÖn giao ®Êt l©m nghiÖp vµ cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt cho çc xãm cã rõng th«n b¶n. Cã thÓ t¹m thêi quy ®Þnh çc quyÒn cña céng ®ång víi rõng th«n b¶n lµ: quyÒn sö dông æn ®Þnh l©u dµi , kh«ng thêi h¹n, tù qu¶n lý vµ sö dông tµi nguyªn rõng theo quy −íc cña céng ®ång,( nh−ng kh«ng tr¸i víi LuËt BV&PTR) ®Ó phôc vô çc nhu cÇu cña chung vµ d©n c− trong céng ®ång.

2) KhuyÕn khÝch çc céng ®ång x©y dùng çc h−¬ng −íc b¶o vÖ rõng céng ®ång theo ®Æc ®iÓm vµ tËp qu¸n cña tõng céng ®ång, kh«ng nªn ¸p ®Æt nh÷ng nh÷ng quy ®Þnh b¶o vÖ rõng chung cho tÊt c¶ çc céng ®ång. T¨ng c−êng c«ng t¸c tuyªn truyÒn, gi¶i thÝch ph¸p luËt vÒ b¶o vÖ rõng trong çc céng ®ång d©n c−, ®Æc biÖt lµ ®éi ngò çn bé tr−ëng xãm, giµ lµng.

3) Khi thùc hiÖn çc Dù ¸n 5 triÖu ha rõng nªn −u tiªn giao kho¸n khoanh nu«i vµ trång rõng míi vµo rõng th«n b¶n ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho th«n b¶n cã lùc ®Ó x©y dùng rõng céng ®ång. Huy ®éng ng−êi d©n tham gia vµo qu¶n lý, x©y rùng rõng th«n b¶n cßn cã ý nghÜa cñng cè céng ®ång./.


Hµ néi, 22/5/ 2003

91

B¸o ço Kh¶o s¸t t×nh h×nh vËn dông chÝnh s¸ch giao rõng tù nhiªn vµ h−ëng lîi ë tØnh S¬n La

Ph¹m Xu©n Ph−¬ng Chuyªn viªn, Vô ChÝnh S¸ch N«ng nghiÖp vµ PTNT

1. Tãm t¾t

Bµi viÕt nµy kh¸i qu¸t t×nh h×nh triÓn khai giao rõng tù nhiªn ë mét sè x· thuéc tØnh S¬n La. §i s©u ph©n tÝch, so s¸nh gi÷a chÝnh s¸ch quèc gia vÒ giao rõng tù nhiªn vµ h−ëng lîi víi chÝnh s¸ch cña tØnh vµ thùc tÕ triÓn khai çc chÝnh s¸ch trªn t¹i ®iÓm nghiªn cøu; trªn c¬ së ®ã kh¸i qu¸t kÕt qu¶ ban ®Çu ®¹t ®−îc, tån t¹i, nh÷ng vÊn ®Ò n¶y sinh trong qu¸ tr×nh triÓn khai còng nh− sau khi giao rõng tù nhiªn cho hé gia ®×nh, ç nh©n vµ céng ®ång t¹i ®iÓm nghiªn cøu; lµm râ nh÷ng ®iÓm cÇn ®−îc nghiªn cøu nh»m hoµn thiÖn, bæ sung chÝnh s¸ch quèc gia vÒ giao ®Êt, giao rõng. Bµi viÕt cßn ®Ò cËp kÕt qu¶ kh¶o s¸t viÖc vËn dông chÝnh s¸ch h−ëng lîi tõ rõng ®èi víi hé gia ®×nh, ç nh©n vµ céng ®ång ®−îc giao rõng tù nhiªn; nhËn biÕt nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ®−îc tiÕp tôc nghiªn cøu nh»m hoµn thiÖn, bæ sung chÝnh s¸ch h−ëng lîi ®Ó phï hîp víi ®iÒu kiÖn cô thÓ cña ®Þa ph−¬ng.

2. Bèi c¶nh

XÐt vÒ khÝa c¹nh ph¸p lý, giao rõng tù nhiªn cho hé gia ®×nh, ç nh©n ®· ®−îc quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh sè 02/CP ngµy 15/1/1994 cña ChÝnh phñ vÒ viÖc giao ®Êt l©m nghiÖp cho tæ chøc, hé gia ®×nh, ç nh©n sö dông æn ®Þnh, l©u dµi vµo môc ®Ých l©m nghiÖp; NghÞ ®Þnh sè 163/1999/N§-CP ngµy 16/11/1999 cña ChÝnh phñ vÒ giao ®Êt, cho thuª ®Êt l©m nghiÖp cho tæ chøc, hé gia ®×nh vµ ç nh©n sö dông æn ®Þnh, l©u dµi vµo môc ®Ých l©m nghiÖp (Thay thÕ NghÞ ®Þnh sè 02/CP)

XÐt vÒ khÝa c¹nh thùc tiÔn, ®Õn nay vÉn tån t¹i 2 lo¹i ý kiÕn kh¸c nhau:


Hµ néi, 22/5/ 2003

92

ý kiÕn thø nhÊt cho r»ng, rõng tù nhiªn lµ do thiªn nhiªn t¹o ho¸ ra nªn thuéc tµi s¶n cña Quèc gia vµ Nhµ n−íc ph¶i ®éc quyÒn qu¶n lý, sö dông th«ng qua çc tæ chøc cña Nhµ n−íc.

ý kiÕn thø hai cho r»ng, mÆc dï rõng tù nhiªn lµ tµi s¶n cña Quèc gia nh−ng Nhµ n−íc vÉn cã thÓ giao cho hé gia ®×nh, ç nh©n ®Ó qu¶n lý, sö dông chø kh«ng nhÊt thiÕt chØ giao cho çc tæ chøc cña Nhµ n−íc, tuy nhiªn ph¶i cã chÕ ®Þnh râ rµng ®Ó rõng tù nhiªn giao cho d©n ®−îc b¶o toµn vµ ph¸t triÓn. ý kiÕn nµy cßn cho r»ng, thùc tiÔn nh÷ng n¨m qua cho thÊy, qu¶n lý rõng chØ th«ng qua tæ chøc cña Nhµ n−íc ®· tá ra kh«ng thµnh c«ng vµ kh«ng phï hîp víi qu¸ tr×nh chuyÓn h−íng chiÕn l−îc L©m nghiÖp tõ L©m nghiÖp Nhµ n−íc sang L©m nghiÖp X· héi vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ë ViÖt Nam.

ChÝnh v× cã nh÷ng ý kiÕn kh¸c nhau, cho ®Õn nay hÇu nh− rÊt Ýt tØnh triÓn khai giao rõng tù nhiªn cho hé gia ®×nh, ç nh©n. S¬n La lµ mét trong nh÷ng tØnh m¹nh d¹n thÝ ®iÓm giao rõng tù nhiªn cho hé gia ®×nh, ç nh©n vµ céng ®ång. §©y lµ vÊn ®Ò míi, cÇn ®−îc nghiªn cøu, tæng kÕt. Trong khu«n khæ hç trî cña Dù ¸n ph¸t triÓn L©m nghiÖp X· héi S«ng §µ, chóng t«i ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu, kh¶o s¸t viÖc vËn dông chÝnh s¸ch giao rõng tù nhiªn vµ h−ëng lîi t¹i 3 x· thuéc tØnh S¬n La (X· SÆp V¹t - HuyÖn Yªn Ch©u; X· ChiÒng Ly, ThuËn ch©u; x· ChiÒng NgÇn, thÞ x· S¬n La). Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu chÝnh lµ ¸p dông ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ nhanh cã sù tham gia cña ng−êi d©n (PRA) vµ ph−¬ng ph¸p chuyªn gia. Bµi viÕt nµy chØ lµ nh÷ng nhËn biÕt ban ®Çu vÒ t×nh h×nh triÓn khai giao rõng tù nhiªn vµ chÝnh s¸ch h−ëng lîi t¹i ®iÓm nghiªn cøu; trªn c¬ së ®ã ®Ò xuÊt mét sè ý kiÕn liªn quan ®Õn viÖc triÓn khai chÝnh s¸ch giao rõng tù nhiªn vµ h−ëng lîi t¹i ®Þa ph−¬ng.

3. KÕt qu¶ vËn dông chÝnh s¸ch giao ®Êt, giao rõng vµ h−ëng lîi t¹i ®iÓm nghiªn cøu

3.1. VÒ vËn dông chÝnh s¸ch giao ®Êt, giao rõng

- ChÝnh s¸ch Quèc gia vÒ giao ®Êt, giao rõng ®−îc quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh

sè 163/1999/N§-CP (1999) vµ Th«ng t− sè 62/2000/TTLT/BNN-TC§C cña Bé N«ng nghiÖp vµ PTNT vµ Tæng Côc §Þa chÝnh ( nay lµ Bé Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng), ngµy 06/6/2000 vÒ h−íng dÉn NghÞ ®Þnh 163.


Hµ néi, 22/5/ 2003

93

- Cô thÓ ho¸ chÝnh s¸ch giao ®Êt, giao rõng vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tØnh S¬n La ®−îc quy ®Þnh t¹i QuyÕt ®Þnh sè 3011/Q§-UB ngµy 12/12/2000 cña UBND tØnh S¬n La vÒ ban hµnh t¹m thêi chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p giao ®Êt l©m nghiÖp vµ giao rõng tù nhiªn cña TØnh.

- ViÖc nghiªn cøu, kh¶o s¸t nh»m tr¶ lêi 3 c©u hái: (1)- Giao rõng tù nhiªn cho ai?víi diÖn tÝch lµ bao nhiªu? Giao lo¹i rõng nµo? vµ giao nh− thÕ nµo?ng−êi ®−îc giao rõng ®· cã nh÷ng t¸c ®éng g× ®Õn rõng?nhËn thøc cña ng−êi d©n vÒ viÖc giao rõng tù nhiªn cho hé gia ®×nh, ç nh©n nh− thÕ nµo?

- KÕt qu¶ kh¶o s¸t t¹i ®iÓm nghiªn cøu ®−îc tãm t¾t ë biÓu sau:

H¹ng môc ChÝnh s¸ch quèc gia

(ChÝnh phñ, Bé quy ®Þnh)

ChÝnh s¸ch cña TØnh

QuyÕt ®Þnh sè 3011, 3010

Kh¶o s¸t thùc tÕ t¹i 3 x·

1.§èi −îng

giao rõng tù nhiªn

Hé gia ®×nh, ç nh©n Tæ chøc



Nhãm hé Nhãm hé Céng ®ång b¶n; çc tæ

chøc x· héi cÊp b¶n, x· Céng ®ång b¶n; tæ chøc x· héi cÊp b¶n, x·

2. H¹n møc

giao ®Êt l©m nghiÖp

Hé gia ®×nh: < 30ha

Hé gia ®×nh, nhãm hé: 0,5 - 30 ha

Hé gia ®×nh, nhãm hé: < 30 ha

Tæ chøc: Theo dù ¸n ®−îc duyÖt

Doanh nghiÖp nhµ n−íc (LTQD, Tr¹m, tr¹i: 5.000 ha - 15.000ha

Tæ chøc kh¸c (Céng ®ång b¶n...), çc hiÖp héi c¬ së (Thanh niªn, n«ng d©n..): 30 ha -500ha

Céng ®ång: < 30 ha

3. H¹n møc giao rõng

Kh«ng quy ®Þnh cô thÓ

Kh«ng quy ®Þnh cô thÓ


Hµ néi, 22/5/ 2003

94

4.Lo¹i rõng giao cho hé gia ®×nh, ç nh©n

-Rõng s¶n xuÊt -Rõng phßng hé (rÊt xung yÕu, xung yÕu) < 5.000ha -Rõng ®Æc dông <1000ha

- ¦u tiªn giao rõng tù nhiªn (rõng s¶n xuÊt; rõng phßng hé Ýt xung yÕu) thuéc lo¹i nghÌo, rõng non cã diÖn tÝch nhá, gÇn khu d©n c−. - Rõng trång thuéc nguån vèn tõ dù ¸n 327, 661, 747 n»m ngoµi diÖn tÝch quy ho¹ch rõng phßng hé rÊt xung yÕu hoÆc rõng ®Æc dông

Rõng s¶n xuÊt Rõng phßng hé (Kh«ng ph©n biÖt cÊp rõng phßng hé) Rõng trång thuéc nguån vèn tõ dù ¸n 327, 661, 747 n»m trong diÖn tÝch quy ho¹ch rõng phßng hé (Kh«ng ph©n biÖt cÊp rõng phßng hé)

5. Lo¹i rõng giao cho nhãm hé

Kh«ng quy ®Þnh râ

Uu tiªn giao rõng tù nhiªn (rõng s¶n xuÊt; rõng phßng hé Ýt xung yÕu) thuéc lo¹i rõng nghÌo, rõng non cã diÖn tÝch nhá, gÇn khu d©n c−.

6.Lo¹i rõng giao cho céng ®ång b¶n, çc hiÖp héi...)

Kh«ng quy ®Þnh

- Rõng phßng hé rÊt xung yÕu, xung yÕu, ®Æc dông cã diÖn tÝch nhá, ph©n t¸n (d−íi 1000 ha)

Rõng phßng hé (kh«ng ph©n biÖt rÊt xung yÕu, xung yÕu)

7. Tr¹ng th¸i rõng tù nhiªn giao cho hé gia ®×nh.

- Nhãm ch−a cã rõng (IC) - Rõng phôc håi (IIA,IIB), rõng nghÌo (IIIA1) - Rõng trung b×nh (IIIA2, IIIA3) -Rõng giµu (IIIB,IV)

- §Êt kh«ng cã rõng (IB,IC) -Rõng non phôc håi (IIA,IIB, IIIA1).

Ng−êi d©n quan niÖm: - §Êt trèng - Rõng khoanh nu«i, rõng non.

8.Tr¹ng th¸i rõng tù nhiªn giao cho nhãm hé, céng ®ång

Kh«ng quy ®Þnh

- §Êt kh«ng cã rõng (IB,IC) -Rõng non phôc håi (IIA,IIB, IIIA1).

Ng−êi d©n quan niÖm: - Rõng khoanh nu«i, rõng non - Rõng giµ


Hµ néi, 22/5/ 2003

95

9. Thêi gian giao

HG§: 50 n¨m HG§: 50 n¨m Nhãm hé: 50 n¨m Céng ®ång b¶n , çc hiÖp héi :50 n¨m

HG§: 50 n¨m Céng ®ång b¶n, çc hiÖp héi: 50 n¨m

10. ThÈm quyÒn giao ®Êt cho hé gia ®×nh

UBND huyÖn UBND huyÖn UBND huyÖn

11.ThÈm quyÒn giao ®Êt cho nhãm hé, céng ®ång b¶n, çc hiÖp héi cÊp x· b¶n

Kh«ng quy ®Þnh

UBND huyÖn UBND huyÖn

3.2. VÒ chÝnh s¸ch h−ëng lîi.

- ChÝnh s¸ch h−ëng lîi cña Quèc gia ®−îc quy ®Þnh t¹i QuyÕt ®Þnh sè

178/2001/Q§-TTg ngµy 12/11/2001 cña Thñ t−íng ChÝnh phñ vÒ quyÒn h−ëng lîi, nghÜa vô cña hé gia ®×nh, ç nh©n ®−îc giao, ®−îc thuª, nhËn kho¸n rõng vµ ®Êt l©m nghiÖp.

- VËn dông chÝnh s¸ch h−ëng lîi vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tØnh ®−îc quy ®Þnh t¹i QuyÕt ®Þnh sè 3011/Q§-UB ngµy 12/12/2000 cña UBND tØnh S¬n La vÒ ban hµnh t¹m thêi chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p giao ®Êt l©m nghiÖp vµ giao rõng tù nhiªn cña TØnh.

- KÕt qu¶ kh¶o s¸t chÝnh s¸ch h−ëng lîi ®èi víi hé gia ®×nh, ç nh©n ®−îc kh¸i qu¸t ë biÓu sau:

H¹ng môc Nhµ n−íc (ChÝnh phñ, Bé quy ®Þnh)

TØnh

QuyÕt ®Þnh sè 3011, 3010

Kh¶o s¸t thùc tÕ t¹i mét sè ®iÓm


Hµ néi, 22/5/ 2003

96

1. §èi t−îng h−ëng lîi

Hé gia ®×nh, ç nh©n ®−îc giao ®Êt, giao rõng

- Hé gia ®×nh ®−îc giao ®Êt, giao rõng. - Tæ chøc (Kh«ng râ cã bao gåm céng ®ång kh«ng)

- Hé gia ®×nh ®−îc giao ®Êt, giao rõng - Nhãm hé - Céng ®ång b¶n, çc tæ chøc x· héi cÊp b¶n x·

2. Quy ®Þnh møc h−ëng lîi ®èi víi çc tr¹ng th¸i rõng.

- Nhãm ch−a cã rõng (IC)

-Nhãm ch−a cã rõng (IB,IC)

- Tr¹ng th¸i rõng ®−îc ghi trong hå s¬ giao ®Êt nh−ng hé gia ®×nh kh«ng quan t©m v× kh«ng hiÓu ghi tr¹ng th¸i rõng ®Ó lµm g×.

-Rõng phôc håi (IIA,IIB),rõng nghÌo (IIIA1)

-Rõng phôc håi (IIA,IIB), rõng nghÌo (IIIA1)

- Rõng trung b×nh (IIIA2, IIIA3) -Rõng giµu (IIIB,IV)

Rõng trung b×nh: ch−a quy ®Þnh Rõng giµu: ch−a quy ®Þnh

3. Çc quyÒn h−ëng lîi tõ rõng ®èi víi hé gia ®×nh ®−îc giao ®Êt, giao rõng

-Gç lµm nhµ - Cñi -S¶n phÈm tØa th−a - LSNG - S¶n phÈm khai th¸c chÝnh -§−îc sö dông tèi ®a 20% ®Êt ch−a cã rõng quy ho¹ch rõng phßng hé ®Ó s¶n xuÊt n«ng, ng− nghiÖp

-Gç lµm nhµ - Cñi -S¶n phÈm tØa th−a - LSNG - S¶n phÈm khai th¸c chÝnh - §èi víi rõng phßng hé xung yÕu hai bªn lßng hå S«ng §µ ®· quy ho¹ch d©n c− ë vµ s¶n xuÊt n«ng l©m nghiÖp, hé gia ®×nh ®−îc sö dông 30% diÖn tÝch ®Ó lµm nhµ vµ s¶n xuÊt n«ng - ng−.

- Gç lµm nhµ - Cñi -S¶n phÈm tØa th−a -LSNG -Hé gia ®×nh kh«ng ®−îc trång c©y n«ng nghiÖp trªn ®Êt l©m nghiÖp ch−a cã rõng ®−îc giao.

4. Çc quyÒn h−ëng lîi tõ rõng ®èi víi céng ®ång ®−îc giao ®Êt, giao rõng

Kh«ng quy ®Þnh -Gç lµm nhµ - Cñi -S¶n phÈm tØa th−a - LSNG - S¶n phÈm khai th¸c chÝnh

- Gç lµm nhµ - Cñi - S¶n phÈm tØa th−a - LSNG

5. Quy ®Þnh tû lÖ s¶n phÈm khai th¸c chÝnh ®−îc h−ëng


Hµ néi, 22/5/ 2003

97

- Hé gia ®×nh ®−îc giao rõng tù nhiªn quy ho¹ch rõng s¶n xuÊt

-Rõng lo¹i IC: 100% (c−êng ®é khai th¸c tèi ®a 30%)

Rõng IB ®−îc h−ëng 100% gi¸ trÞ s¶n phÈm Rõng lo¹i IC (kh«ng ph¶i trång dÆm): 85%; Rõng lo¹i IC (ph¶i trång dÆm): 90%;

Ng−êi ®−îc giao ®Êt kh«ng biÕt ®−îc h−ëng s¶n phÈm khai th¸c chÝnh nh− thÕ nµo

-Rõng lo¹i IIA,IIB, IIIA1: 70%-80%

- Tõ 5-7n¨m: 30% - Tõ 7-10 n¨m: 50% - Trªn 10 n¨m: 70% bao gåm c¶ nhãm hé.

-Rõng lo¹i IIIA2, IIIA3, IIIB,IV: ®−îc h−ëng 2% s¶n phÈm khai th¸c sau khi nép thuÕ

Kh«ng quy ®Þnh quyÒn h−ëng lîi

- Hé gia ®×nh ®−îc giao rõng phßng hé Ýt xung yÕu

Kh«ng quy ®Þnh (t−¬ng tù nh− rõng s¶n xuÊt)

-Rõng IC (ph¶i trång bæ sung): §−îc h−ëng 90%- 95% -Rõng lo¹i IIA,IIB,IIIA1) Tõ 5-7n¨m: 35% gi¸ trÞ s¶n phÈm lÊy ra Tõ 7-10 n¨m: 55% Trªn 10 n¨m: 75%

e. ChÝnh s¸ch ®Çu t−, tÝn dông ®èi víi hé ®−îc giao ®Êt, giao rõng

- §−îc vay vèn víi l·i xuÊt −u ®·i 5,4%/n¨m, hoµn tr¶ tiÒn vay khi khaith¸c chÝnh - §−îc vay vèn d−íi 10 triÖu ®ång kh«ng ph¶i thÕ chÊp víi l·i xuÊt th«ng th−êng.

- §−îc vay vèn víi l·i xuÊt uu ®·i, hoµn tr¶ c¶ vèn vµ l·i khi cã s¶n phÈm khai th¸c chÝnh

- Kh«ng ®−îc vay vèn trùc tiÕp tõ ng©n hµng ®Ó trång rõng. - Kh«ng biÕt thñ tôc vay vèn tõ ng©n hµng

3.3. §¸nh gi¸ chung 3.3.1. Nh÷ng mÆt ®¹t ®−îc:

- VÒ c¬ b¶n, chÝnh s¸ch giao rõng tù nhiªn cña tØnh S¬n La phï hîp víi quy

®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh. TØnh S¬n La bæ sung thªm ®èi t−îng ®−îc


Hµ néi, 22/5/ 2003

98

giao rõng tù nhiªn lµ: Nhãm hé, céng ®ång b¶n, çc hiÖp héi cÊp x·, b¶n vµ quy ®Þnh cô thÓ h¹n møc giao ®Êt l©m nghiÖp cho tõng ®èi t−îng lµ phï hîp víi ®Æc thï cña tØnh S¬n La vµ thùc hiÖn môc tiªu rõng cã chñ thùc sù.

Nh÷ng diÖn tÝch rõng giao cho céng ®ång, nhãm hé, çc tæ chøc x· héi cÊp x· b¶n lµ nh÷ng diÖn tÝch rõng kh«ng giao ®−îc cho tõng hé gia ®×nh riªng lÎ; nh÷ng khu rõng gi¸p ranh çc x·, b¶n; n¬i ®ang cã tranh chÊp; hoÆc n¬i cã diÖn tÝch rõng nhá, ph©n t¸n kh«ng thÓ giao cho çc tæ chøc. NÕu kh«ng giao rõng cho çc ®èi t−îng trªn (b¶n, nhãm hé, çc tæ chøc x· héi) th× diÖn tÝch rõng nµy sÏ trë thµnh v« chñ.

- TØnh S¬n La chØ cã chñ tr−¬ng giao rõng tù nhiªn thuéc lo¹i rõng nghÌo kiÖt, rõng non, rõng ®ang phôc håi cho hé gia ®×nh, ç nh©n vµ céng ®ång. §©y lµ b−íc ®i thËn träng vµ mang tÝnh thö nghiÖm, tiÕn tíi sÏ giao rõng tù nhiªn thuéc çc tr¹ng th¸i cho hé gia ®×nh, ç nh©n.

- Ng−êi ®−îc giao rõng ®· thÊy râ m×nh lµ chñ rõng thùc sù, ®−îc Nhµ n−íc b¶o hé quyÒn lîi hîp ph¸p vµ cã tr¸ch nhiÖm b¶o vÖ rõng.

Cã ®Õn 90% hé gia ®×nh ®−îc hái ®Òu cho r»ng, diÖn tÝch rõng giao cho hé gia ®×nh lµ rõng cña chÝnh m×nh. ChØ cã hé gia ®×nh ®−îc giao rõng míi cã toµn quyÒn khai th¸c, sö dông nh÷ng diÖn tÝch rõng ®ã vµ cã tr¸ch nhiÖm t¸i t¹o rõng.

- Rõng giao cho hé gia ®×nh, ç nh©n ®−îc b¶o vÖ tèt, diÖn tÝch rõng bÞ chÆt ph¸ tr¸i phÐp gi¶m râ rÖt.

- Rõng giao cho céng ®ång ®· ®−îc b¶o vÖ tèt.

3.3.2. H¹n chÕ 3.3.2.1. VÒ giao ®Êt, giao rõng

- Giao ®Êt, giao rõng vµ viÖc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn SD§ cho çc ®èi t−îng

®−îc giao ®Êt ch−a tiÕn hµnh ®ång bé, diÖn tÝch ®Êt ®−îc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn SD§ míi chiÕm 30%- 40 % tæng diÖn tÝch ®· giao.

- Mét sè çn bé trùc tiÕp giao ®Êt, giao rõng cho d©n nh−ng ch−a n¾m v÷ng çch x¸c ®Þnh tr¹ng th¸i rõng ®óng víi quy ®Þnh hoÆc ®¬n gi¶n ho¸ viÖc x¸c ®Þnh tr¹ng th¸i rõng, nªn viÖc ph©n chia lîi Ých tõ rõng sau nµy ®èi víi hé gia ®×nh khã chÝnh x¸c vµ kh«ng kh¸ch quan.


Hµ néi, 22/5/ 2003

99

- Cã tíi 80% sè hé ®−îc hái ®Òu cho r»ng, hé gia ®×nh chØ d¬n thuÇn tuÇn tra

b¶o vÖ vÖ rõng, hÇu nh− kh«ng cã t¸c ®éng g× vÒ mÆt l©m sinh tíi rõng ®Ó lµm giµu rõng.

- ViÖc giao rõng cã tÝnh chÊt b×nh qu©n vµ cã ng−êi coi viÖc giao rõng tù

nhiªn cho hé gia ®×nh nh− ch−¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ®Ó t¹o thu nhËp cho ng−êi d©n trong lóc khã kh¨n.

b. VÒ quyÒn h−ëng lîi

- QuyÒn h−ëng lîi tõ rõng ®èi víi ng−êi ®−îc giao rõng tuú thuéc vµo tõng lo¹i

rõng, nh−ng viÖc ph©n ®Þnh ranh giíi gi÷a rõng s¶n xuÊt víi rõng phßng hé ë ®iÓm nghiªn cøu ch−a râ nªn viÖc x¸c ®Þnh quyÒn h−ëng lîi cña ng−êi nhËn rõng gÆp khã kh¨n, nhÊt lµ tr−êng hîp rõng ®−îc giao lµ rõng phßng hé rÊt xung yÕu, v× theo nguyªn t¾c, rõng phßng hé rÊt xung yÕu kh«ng ®−îc phÐp khai th¸c hoÆc chØ ®−îc khai th¸c víi c−êng ®é rÊt nhá, lîi Ých kinh tÕ thÊp, ¶nh h−ëng ®Õn thu nhËp cña hé gia ®×nh.

- QuyÒn h−ëng lîi tõ rõng ®èi víi ng−êi ®−îc giao rõng tuú thuéc vµo tr¹ng

th¸i rõng, nh−ng viÖc x¸c ®Þnh tr¹ng th¸i rõng trªn thùc ®Þa ë mét sè n¬i lµm cßn gi¶n ®¬n, chñ yÕu do çn bé kiÓm l©m ®Þa bµn tù x¸c ®Þnh vµ ghi vµo hå s¬ giao ®Êt, ng−êi d©n kh«ng biÕt vµ kh«ng quan t©m ®Õn, tõ ®ã sÏ g©y khã kh¨n khi quy ®Þnh quyÒn h−ëng lîi.

- Mét sè ng−êi d©n ch−a râ quyÒn h−ëng lîi tõ rõng:

• Cã tíi 30% sè hé ®−îc hái ®Òu cho r»ng, hé gia ®×nh cã toµn quyÒn khai th¸c vµ sö dông s¶n phÈm khai th¸c chÝnh, kh«ng biÕt m×nh ph¶i tr¶ l¹i mét tû lÖ s¶n phÈm khai th¸c chÝnh nhÊt ®Þnh cho ®Þa ph−¬ng tuú thuéc vµo t×nh tr¹ng rõng lóc giao.

• Cã 30% sè hé ®−îc hái chØ biÕt m×nh ®−îc quyÒn khai th¸c LSNG (cñi, m¨ng..), kh«ng biÕt m×nh cã quyÒn khai th¸c vµ ®−îc h−ëng mét phÇn s¶n phÈm khai th¸c chÝnh, nªn hä kh«ng quan t©m ®−îc giao rõng phßng hé hay rõng s¶n xuÊt.

- Mét sè n¬i quy ®Þnh kh«ng ®−îc canh t¸c c©y ng¾n ngµy trªn ®Êt l©m

nghiÖp trong thêi gian c©y rõng ch−a khÐp t¸n tuy cã yÕu tè tÝch cùc trong


Hµ néi, 22/5/ 2003

100

viÖc b¶o vÖ rõng, nh−ng còng ¶nh h−ëng ®Õn viÖc s¶n xuÊt l−¬ng thùc cña hé gia ®×nh, cã hé gia ®×nh thiÕu tõ 3- 5 th¸ng l−¬ng thùc, trong khi ®ã, theo QuyÕt ®Þnh 178, ng−êi ®−îc giao ®Êt l©m nghiÖp cã quyÒn sö dông tèi ®a 20% diÖn tÝch ®Êt ch−a cã rõng ®Ó canh t¸c c©y n«ng nghiÖp.

Cã tíi 90% sè hé ®−îc hái cã nguyªn väng ®−îc sö dông mét phÇn ®Êt l©m nghiÖp ch−a cã rõng ®Ó s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.

3.3.3. Nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra cÇn ®−îc nghiªn cøu

- Giao rõng cho céng ®ång ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn qu¶n lý rõng cã hiÖu qu¶, nh−ng

c©u hái ®Æt ra lµ chÝnh s¸ch ®èi víi céng ®ång cÇn ®−îc x©y dùng nh− thÕ nµo?, nh−: ChÝnh s¸ch h−ëng lîi tõ rõng, chÝnh s¸ch ®Çu t−, tÝn dông, çc quyÒn cña céng ®ång khi ®−îc giao rõng (chuyÓn ®æi, chuyÓn nh−îng...), ai chÞu tr¸ch nhiÖm ph¸p lý diÖn tÝch rõng giao cho céng ®ång. MÆt kh¸c, hiÖn nay, céng ®ång chñ yÕu chØ tæ chøc b¶o vÖ ®¬n thuÇn, ch−a cã t¸c ®éng g× vÒ mÆt l©m sinh, lµm thÕ nµo ®Ó khuyÕn khÝch céng ®ång t¸c ®éng çc biÖn ph¸p l©m sinh vµo rõng ®Ó rõng ph¸t triÓn tèt.

- ë mét sè n¬i diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp cña hé gia ®×nh manh món, ph©n

t¸n, nªn thùc hiÖn viÖc tËp trung ®Êt ®ai nh− thÕ nµo ®Ó ph¸t triÓn trang tr¹i?

- NhiÒu n¬i ®Êt l©m nghiÖp ®· chia hÕt cho çc hé gia ®×nh nªn kh«ng cßn quü ®Êt dù tr÷, sÏ gi¶i quyÕt ®Êt nh− thÕ nµo ®èi víi nh÷ng tr−êng hîp t¸ch hé, di d·n d©n, çn bé vÒ h−u.

- PhÇn lín hé gia ®×nh ®−îc giao ®Êt thuéc rõng khoanh nu«i t¸i sinh, hä lµ

ng−êi nghÌo, trong khi ®ã Nhµ n−íc kh«ng cã vèn ®Çu t− hç trî ban ®Çu nªn diÖn tÝch ®Êt trèng chñ yÕu trång c©y n«ng nghiÖp, diÖn tÝch trång rõng rÊt Ýt.

4. §Ò xuÊt

1) TØnh S¬n La cÇn tæ chøc ®¸nh gi¸ c«ng t¸c giao rõng tù nhiªn cho hé gia

®×nh, ç nh©n vµ céng ®ång, tËp trung vµo nh÷ng vÊn ®Ò sau ®©y:


Hµ néi, 22/5/ 2003

101

• Thèng kª diÖn tÝch rõng tù nhiªn giao cho tõng ®èi t−îng (hé gia ®×nh, céng ®ång), theo tõng lo¹i rõng (®Æc dông, phßng hé, s¶n xuÊt), theo tõng tr¹ng th¸i rõng (I,II,III,IV).

• §¸nh gi¸ ph−¬ng ph¸p vµ çc b−íc tiÕn hµnh giao rõng. §Æc biÖt x¸c ®Þnh tr¹ng th¸i rõng tù nhiªn ®Ó giao cho çc hé gia ®×nh. Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn bæ sung, söa ®æi.

• Nghiªn cøu t¸c ®éng cña chÝnh s¸ch giao rõng tù nhiªn ë mét sè ®iÓm trong vïng dù ¸n, nh−: NhËn thøc cña ng−êi d©n khi ®−îc giao rõng, rõng tù nhiªn ®−îc giao cho çc ®èi t−îng cã b¶o toµn vµ ph¸t triÓn ®−îc kh«ng?...

• Bµi häc kinh nghiÖm, tån t¹i vµ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra liªn quan ®Õn giao rõng tù nhiªn.

• CÇn cã çc nghiªn cøu nh»m ®¸nh gi¸, so s¸nh hiÖu qu¶ viÖc giao rõng tù nhiªn cho çc ®èi t−îng: Hé gia ®×nh, ç nh©n; Céng ®ång b¶n, çc tæ chøc x· héi cÊp x· b¶n.

2) Nghiªn cøu çc chÝnh s¸ch hç trî giao rõng tù nhiªn: ChÝnh s¸ch ®Çu t−,

tÝn dông, chÝnh s¸ch khuyÕn l©m, khuyÕn n«ng, chÝnh s¸ch thuÕ, chÝnh s¸ch tiªu thô l©m s¶n...

3) X©y dùng chÝnh s¸ch h−ëng lîi ®èi víi hé gia ®×nh, céng ®ång ®−îc giao ®Êt, giao rõng cÇn tËp trung vµo nh÷ng vÊn ®Ò sau:

• Quy ®Þnh chÝnh s¸ch h−ëng lîi ®èi víi tõng ®èi t−îng ®−îc giao ®Êt, giao rõng (hé gia ®×nh, nhãm hé, céng ®ång); tõng lo¹i rõng (®Æc dông, phßng hé, s¶n xuÊt); tõng tr¹ng th¸i rõng (I, II, III, IV).

• Quy ®Þnh râ quyÒn h−ëng lîi cña tõng ®èi t−îng ®−îc giao ®Êt trèng, giao rõng tù nhiªn, giao rõng trång. Quy ®Þnh quyÒn sö dông diÖn tÝch ®Êt trèng ch−a trång rõng ®Ó s¶n xuÊt n«ng- ng− nghiÖp.

5. KÕt luËn

1) Giao rõng tù nhiªn cho hé gia ®×nh, ç nh©n lµ hoµn toµn phï hîp víi quy

®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh.


Hµ néi, 22/5/ 2003

102

2) Cïng víi viÖc giao rõng tù nhiªn cho hé gia ®×nh, ç nh©n, Nhµ n−íc cÇn cã çc chÝnh s¸ch hç trî; ®ång thêi quy ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn h−ëng lîi cña chñ rõng ®Ó hä cã tr¸ch nhiÖm b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn rõng ®−îc giao.

3) Giao rõng tù nhiªn cho céng ®ång b¶n, çc tæ chøc x· héi cÊp x· b¶n lµ phï hîp víi ®Æc thï cña tØnh S¬n La. Tuy nhiªn, cÇn cã nh÷ng quy ®Þnh ®èi víi lo¹i h×nh tæ chøc nµy ®Ó viÖc qu¶n lý rõng cã hiÖu qu¶.

4) TØnh S¬n La cÇn tæ chøc nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ viÖc giao rõng tù nhiªn cho hé gia ®×nh, ç nh©n, céng ®ång trªn diÖn réng ®Ó rót kinh nghiÖm vµ nh©n réng.

Héi th¶o Giao rõng tù nhiªn vµ Qu¶n lý rõng céng ®å ng Hµ néi, 22/5/2003

103

B¸o ço VÒ qu¶n lý rõng céng ®ång cña tØnh gia lai

NguyÔn V¨n Phong

Phã Gi¸m ®èc Së NN vµ PTNT Gia lai

TØnh Gia Lai hiÖn cßn 728.372 ha rõng tù nhiªn ®−îc giao cho çc tæ chøc vµ çc cÊp qu¶n lý. Tuy nhiªn, vÊn ®Ò qu¶n lý rõng hiÖn nay ë cÊp x· ®ang bÞ ¶nh h−ëng trùc tiÕp tõ çc céng ®ång d©n c− sèng gÇn rõng. Søc Ðp cña çc céng ®ång nµy ®Õn nguån tµi nguyªn rõng ngµy mét t¨ng cao. Ng−êi d©n cã nhu cÇu lÊy ®Êt ®Ó s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, lÊy gç, cñi ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cuéc sèng hµng ngµy, lÊy çc s¶n phÈm kh¸c tõ rõng... ChÝnh v× vËy mµ diÖn tÝch rõng ë nh÷ng n¬i nµy ®ang dÇn dÇn bÞ thu hÑp. §èi víi nh÷ng khu rõng ®−îc kho¸n ®Ó b¶o vÖ theo ch−¬ng tr×nh dù ¸n 327, 661 nh− hiÖn nay, ng−êi d©n còng chØ ®−îc h−ëng sù hç trî cña nhµ n−íc b»ng tiÒn kho¸n ®Ó b¶o vÖ rõng. NÕu cø hç trî tiÒn cho d©n ®Ó b¶o vÖ rõng mµ kh«ng cho hä quyÒn ®−îc tù qu¶n lý vµ sö dông khu rõng ®ã mét çch bÒn v÷ng th× ch−a thÓ nãi lµ qu¶n lý rõng bÒn v÷ng ®−îc. V× vËy, tØnh Gia Lai ph¶i x¸c ®Þnh mét h−íng ®i vµ çc gi¶i ph¸p cho qu¶n lý rõng céng ®ång trong thêi gian tíi.

1. Môc tiªu cña qu¶n lý rõng céng ®ång Môc tiªu cña QLRC§ lµ nh»m t¨ng lîi Ých cña d©n ®Þa ph−¬ng trong vïng rõng mét çch bÒn v÷ng vµ duy tr× tÝnh bÒn v÷ng cña çc nguån tµi nguyªn rõng.ViÖc duy tr× nguån tµi nguyªn rõng ®ßi hái nh÷ng ®Æc ®iÓm sö dông vµ qu¶n lý rõng tæng hîp vµ bÒn v÷ng, mµ trong ®ã çc céng ®ång ®Þa ph−¬ng gi÷ vai trß tiªn phong. Ho¹t ®éng qu¶n lý ®Êt rõng lµ tr¸ch nhiÖm cña c¬ quan hµnh chÝnh x· sao cho phï hîp víi nguyªn t¾c: mäi nhiÖm vô cña chÝnh quyÒn vµ çc c¬ quan hµnh chÝnh cÇn ph¶i ®−îc tiÕn hµnh bëi cÊp chÝnh quyÒn thÊp nhÊt, nh»m b¶o ®¶m cung cÊp dÞch vô trùc tiÕp vµ cã hiÖu qu¶ cho c«ng chóng. ¸p dông ®−îc nguyªn t¾c nµy lµ mét b−íc quan träng trong c¶i çch hµnh chÝnh. QuyÒn vµ nghÜa vô cña çc céng ®ång ®Þa ph−¬ng trong viÖc sö dông rõng ®−îc x¸c ®Þnh râ trong çc quy ®Þnh cña x· vµ dùa trªn tiÒm n¨ng nguån tµi nguyªn rõng, trªn c¬ së tÝnh to¸n kh¶ thi vÒ kinh tÕ vµ theo çc quy ®Þnh truyÒn thèng cña céng ®ång ®Þa ph−¬ng. §Ó ®¹t ®−îc môc tiªu nµy, l©m nghiÖp céng ®ång sÏ bao gåm 6 hîp phÇn


104

ph¸t triÓn chÝnh:

- Tµi nguyªn thiªn nhiªn;

- Nguån nh©n lùc;

- Çc tæ chøc céng ®ång ®Þa ph−¬ng; - Doanh nghiÖp vµ thÞ tr−êng; - C«ng nghÖ; - Çc hÖ thèng th«ng tin (ph¸t triÓn chÝnh s¸ch vµ çc quy ®Þnh; quyÒn

lîi vµ nghÜa vô; phèi hîp vµ t− vÊn). Nguån tµi nguyªn do çc céng ®ång ®Þa ph−¬ng sö dông bao gåm: a) Trong rõng tù nhiªn:

- Gç (lµ nguån lîi mang l¹i thu nhËp cao cho ng−êi d©n - L©m s¶n ngoµi gç (dÔ thu h¸i tõ rõng)

b) Ngoµi khu vùc rõng tù nhiªn, céng ®ång cßn cã:

- Nguån thu nhËp bæ sung tõ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, n«ng l©m kÕt hîp; - ChÕ biÕn n«ng l©m s¶n sÏ lµm t¨ng gi¸ trÞ cña s¶n phÈm.

Tõ nh÷ng nguån lîi trªn, sÏ gãp phÇn cñng cè cam kÕt cña çc céng ®ång ®Þa ph−¬ng ®Ó duy tr× rõng b»ng çch t¨ng thu nhËp tõ rõng vµ gi¶m søc Ðp ®èi víi nguån tµi nguyªn rõng. 2. Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ kh¶o s¸t nghiªn cøu t¹i çc x· cña tØnh Gia Lai


105

2.1. Sù cÇn thiÕt vÒ qu¶n lý vµ b¶o vÖ rõng dùa vµo céng ®ång t¹i ®Þa ph−¬ng

TØnh Gia Lai hiÖn cã 14 huyÖn, thµnh phè, 183 x·/ph−êng, 1.816 th«n/lµng/tæ d©n phè, 78 x· ®Æc biÖt khã kh¨n; 39.450 hé nghÌo. Tæng d©n sè lµ 1.034.089 ng−êi (tÝnh ®Õn 31-12-2001), trong ®ã ng−êi Jrai 314.749 ng−êi, Bahnar 128.954 ng−êi, Kinh 572.526 ng−êi, d©n téc kh¸c 17.860 ng−êi. Theo kÕt qu¶ kiÓm kª n¨m 1998, tæng diÖn tÝch rõng lµ 750.819 ha, trong ®ã rõng tù nhiªn lµ 728.372 ha, rõng trång lµ 22.447 ha. Tæng tr÷ l−îng gç 75,6 triÖu m3 vµ 97,9 triÖu c©y tre nøa.

Ngoµi çc diÖn tÝch rõng ®· giao cho çc chñ rõng qu¶n lý, cßn l¹i kho¶ng 300.000 ha rõng tù nhiªn do lùc l−îng kiÓm l©m gióp chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng qu¶n lý. DiÖn tÝch rõng nµy ch−a cã chñ cô thÓ, hiÖn do x· vµ huyÖn qu¶n lý. Do vËy diÖn tÝch rõng nµy vÉn ch−a ®−îc b¶o vÖ vµ sö dông mét çch cã hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng. Tr−íc hÕt cÇn lùa chän thèng nhÊt viÖc ai sÏ lµ ng−êi chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý cã hiÖu qu¶ rõng hiÖn cã cña tØnh, ®Æc biÖt lµ rõng ch−a cã chñ cô thÓ nãi trªn.

XuÊt ph¸t tõ t×nh h×nh trªn, sù cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh qu¶n lý rõng dùa vµo céng ®ång bao gåm çc lý do sau ®©y:

- QLLNC§ thÝch hîp víi vïng s©u, vïng xa, n¬i ®êi sèng sinh ho¹t vµ s¶n xuÊt cña ng−êi d©n phô thuéc nhiÒu vµo rõng. DiÖn tÝch rõng vµ ®Êt rõng ë tØnh hiÖn chiÕm gÇn 50% tæng diÖn tÝch tù nhiªn, phÇn lín n»m gÇn çc céng ®ång d©n c−, ®Æc biÖt lµ çc céng ®ång ng−êi d©n téc thiÓu sè. Cuéc sèng cña çc céng ®ång nµy g¾n liÒn víi rõng vµ ®Êt rõng. QLLNC§ cÇn thiÕt cho ng−êi d©n ë ®Þa ph−¬ng b»ng chÝnh hä vµ v× lîi Ých l©u dµi cña hä. Qu¶n lý rõng bÒn v÷ng ph¶i b¶o ®¶m lîi Ých l©u dµi cho ng−êi d©n (®Æc biÖt lµ ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng g¾n víi rõng).

- QLLNC§ phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ tù cung tù cÊp cña ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng.

- Nhµ n−íc kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Çu t− mét kho¶n kinh phÝ lín ®Ó thuª ng−êi d©n b¶o vÖ rõng l©u dµi, ®ång thêi nhµ n−íc hiÖn ®ang gÆp nhiÒu khã kh¨n trong viÖc qu¶n lý trùc tiÕp nh÷ng vïng s©u, vïng xa . NÕu tiÕp tôc t×nh tr¹ng qu¶n lý nh− hiÖn nay th× viÖc qu¶n lý, b¶o vÖ vµ sö dông rõng sÏ kh«ng mang l¹i hiÖu qu¶ bÒn v÷ng. V× vËy


106

ph¶i tiÕn hµnh giao rõng cho céng ®ång vµ h−íng dÉn cho hä biÕt çch qu¶n lý, b¶o vÖ vµ sö dông khu rõng cña m×nh.

- Qu¶n lý vµ ph¸t triÓn tµi nguyªn rõng hiÖn t¹i ch−a cã sù chñ ®éng tham gia cña çc céng ®ång ®Þa ph−¬ng, ch−a g¾n víi quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña nh÷ng ng−êi tham gia qu¶n lý vµ ph¸t triÓn tµi nguyªn rõng. Do çc chÝnh s¸ch hiÖn hµnh ch−a ®−îc triÓn khai cô thÓ hoÆc cßn thiÕu, ch−a cæ vò, ®éng viªn ®−îc çc céng ®ång d©n c− tham gia vµo b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn tµi nguyªn rõng. Ngoµi ra, luËt tôc cña mét sè céng ®ång cã nhiÒu ®iÓm tÝch cùc nh−ng ch−a ®−îc nh©n réng.

- Qu¶n lý l©m nghiÖp céng ®ång ®· ®−îc thùc hiÖn tèt ë nhiÒu céng ®ång th«n, cã tæ chøc céng ®ång râ rµng, cã h−¬ng −íc néi bé vµ ng−êi ®øng ®Çu céng ®ång th−êng ®−îc çc thµnh viªn trong céng ®ång t«n träng.

2.2. Kh¶ n¨ng vµ n¨ng lùc qu¶n lý cña x· vµ çc nhãm céng ®ång ®Ó tiÕn hµnh çc nhiÖm vô tæ chøc vµ kü thuËt liªn quan ®Õn qu¶n lý rõng bÒn v÷ng th«ng qua viÖc sö dông, b¶o vÖ vµ bè trÝ l¹i rõng dùa vµo céng ®ång

a) Kh¶ n¨ng vµ n¨ng lùc qu¶n lý cña x·:

- Uû ban nh©n d©n x·: Thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý nhµ n−íc cÊp c¬ së. Tæ chøc, chØ ®¹o thùc hiÖn NghÞ quyÕt cña Héi ®ång nh©n d©n x·. LËp quy ho¹ch sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp, x©y dùng quy chÕ phèi hîp trong c«ng t¸c qu¶n lý vµ b¶o vÖ rõng víi çc ®¬n vÞ l©m nghiÖp trªn ®Þa bµn, chØ ®¹o çc th«n x©y dùng vµ thùc hiÖn quy −íc b¶o vÖ rõng, phèi hîp víi çn bé kiÓm l©m ®Þa bµn ®Ó thùc hiÖn c«ng t¸c b¶o vÖ rõng, phßng chèng ch¸y rõng. ChØ ®¹o çc th«n thùc hiÖn nhiÖm vô b¶o vÖ rõng trªn diÖn tÝch rõng ®−îc giao kho¸n hµng n¨m.

- Çn bé ®Þa chÝnh, ch¸nh v¨n phßng héi ®ång nh©n d©n vµ UBND x·, Ban C«ng an, §éi Du kÝch, Ban L©m nghiÖp x·, Ban Tµi chÝnh, Tr¹m Y tÕ, Tr−êng häc, Héi Phô n÷, Héi N«ng d©n, Héi Cùu chiÕn binh, §oµn Thanh niªn, UB MÆt trËn tæ quèc x·: gióp UBND x· thùc hiÖn viÖc lËp kÕ ho¹ch qu¶n lý rõng vµ ®Êt rõng, tuyªn truyÒn, vËn ®éng quÇn chóng nh©n d©n trong viÖc tham gia b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng, æn ®Þnh ®êi sèng, tæ chøc s¶n xuÊt n«ng l©m kÕt hîp, s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp vµ dÞch vô.


107

VÒ kh¶ n¨ng vµ n¨ng lùc cña chÝnh quyÒn cÊp x· t¹i nh÷ng ®iÓm nghiªn cøu, nhËn thÊy:

- X· lµ ®¬n vÞ hµnh chÝnh cã chøc n¨ng qu¶n lý vÒ chÝnh quyÒn vµ qu¶n lý çc ho¹t ®éng vÒ hµnh chÝnh trong x·. LËp quy ho¹ch vµ kÕ ho¹ch qu¶n lý vµ sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp trªn ®Þa bµn.

- Ban l©m nghiÖp x· chñ yÕu cßn mang tÝnh h×nh thøc, viÖc triÓn khai quyÕt ®Þnh 245/CP ph©n cÊp qu¶n lý rõng cña cÊp huyÖn vµ x· hiÖn ch−a triÓn khai triÖt ®Ó vµ cô thÓ trªn ®Þa bµn tØnh. Çn bé l©m nghiÖp x· ch−a ®−îc bè trÝ biÕn chÕ vµ quü l−¬ng. Ho¹t ®éng cña Ban L©m nghiÖp x· chñ yÕu do kiªm nhiÖm, ch−a ®−îc h−íng dÉn, ®µo t¹o vµ tËp huÊn vÒ chuyªn m«n l©m nghiÖp.

NghÞ ®Þnh 77/CP vÒ xö ph¹t hµnh chÝnh vµ NghÞ ®Þnh 17/CP vÒ bæ sung, söa ®æi NghÞ ®Þnh 77/CP: Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, céng ®ång xö lý theo quy −íc néi bé cña th«n. Tr−êng hîp vi ph¹m lín th× míi chuyÓn cho çc c¬ quan chøc n¨ng vµ cÊp trªn xö lý. Nh−ng còng cã tr−êng hîp ®−îc xö lý chËm vµ xö lý kh«ng hîp lý, kh«ng theo ®óng quy ®Þnh.

NghÞ ®Þnh 163: TiÕp tôc giao ®Êt cho çc tæ chøc, hé gia ®×nh, ç nh©n vµ céng ®ång qu¶n lý sö dông. Nh»m t¨ng ý thøc cho ng−êi d©n vÒ qu¶n lý ,sö dông rõng vµ ®Êt l©m nghiÖp ; Tõ ®ã nã gãp phÇn h¹n chÕ viÖc khai th¸c l©m s¶n tr¸i phÐp trong rõng vµ ph¸t n−¬ng lµm rÉy.Xong vÊn ®Ò khã kh¨n ®Æt ra cÇn ph¶i ®−îc nghiªn cøu vµ gi¶i quyÕt ®ã lµ:

- §èi víi nh÷ng céng ®ång nhËn rõng nghÌo kiÖt tr−íc m¾t trong nh÷ng

n¨m ®Çu ch−a cã thu nhËp tõ rõng céng ®ång lÊy g× ®Ó s¶n xuÊt vµ sinh sèng nh»m môc ®Ých duy tr× ,ph¸t triÓn rõng.

- HiÖn nay giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt l©m nghiÖp ch−a ®−îc ng©n hµng chÊp nhËn thÕ chÊp ®Ó vay vèn s¶n xuÊt.

b) Kh¶ n¨ng vµ n¨ng lùc qu¶n lý cña th«n:

- Ban nh©n d©n th«n: gåm tr−ëng th«n, phã th«n vµ th− ký. Qu¶n lý mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ hµnh chÝnh cña th«n.

- Héi giµ lµng: cã giµ lµng vµ phã giµ lµng, lµm c«ng t¸c mÆt trËn cña th«n. - C«ng an th«n: gi÷ g×n an ninh trËt tù, gi¶i quyÕt sù vô hµnh chÝnh. - Du kÝch th«n: B¶o vÖ an ninh quèc phßng th«n


108

- MÆt trËn th«n: phæ biÕn, vËn ®éng thùc hiÖn çc chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ ph¸p luËt nhµ n−íc, ®oµn kÕt gióp ®ì nhau.

- Chi ®oµn Thanh niªn: gi¸o dôc tËp hîp thanh niªn, n©ng cao ®êi sèng v¨n ho¸, gióp ®ì s¶n xuÊt.

- Héi phô n÷: gióp chÞ em vay vèn s¶n xuÊt, vËn ®éng phong trµo. - T«n gi¸o : gi¸o dôc vÒ lèi sèng, ®¹o ®øc trong céng ®ång.

3. Çc ®Ò xuÊt ®èi víi Trung −¬ng vµ l·nh ®¹o tØnh vµ huyÖn

TÝnh thÝch hîp cña kÕt qu¶ nghiªn cøu: phï hîp víi môc tiªu vµ yªu cÇu cña viÖc nghiªn cøu t¹i çc ®Þa ®iÓm ®−îc chän lùa. Çc ®Þa ®iÓm nµy ®Òu lµ nh÷ng x· cã rõng, cã thµnh phÇn chñ yÕu lµ ®ång bµo d©n téc thiÓu sè tham gia b¶o vÖ rõng.

TÝnh thùc tiÔn cña kÕt qu¶ nghiªn cøu: çc th«ng tin thu thËp ®−îc ph¶n ¸nh kh¸ ®Çy ®ñ vµ thùc tÕ çc ho¹t ®éng ®ang diÔn ra t¹i çc ®iÓm nghiªn cøu.

3.1. §èi víi trung −¬ng

§Ò nghÞ söa ®æi, bæ sung çc luËt: LuËt D©n sù, LuËt B¶o vÖ vµ Ph¸t triÓn rõng, LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t− trong n−íc, LuËt ®Êt ®ai, LuËt tæ chøc H§ND vµ UBND çc cÊp, néi dung nh− sau: x¸c ®Þnh vÞ trÝ, vai trß cña th«n (vÒ t− çch ph¸p nh©n); x¸c ®Þnh vai trß cña th«n tr−ëng (tr¸ch nhiÖm, quyÒn h¹n vµ quyÒn lîi); céng ®ång th«n lµ mét ®èi t−îng ®−îc giao rõng vµ ®Êt l©m nghiÖp.

VÒ çc v¨n b¶n d−íi luËt: NghÞ ®Þnh 163/CP, NghÞ ®Þnh 01/CP, Nghi ®Þnh 43/CP vÒ −u ®·i ®Çu t−, NghÞ ®Þnh 29/CP vÒ quy chÕ d©n chñ ë cÊp x·, NghÞ ®Þnh 04/CP vÒ h−íng dÉn luËt ®Êt ®ai söa ®æi, NghÞ ®Þnh 17/H§BT h−íng dÉn LuËt BV vµ PT rõng, quyÕt ®Þnh 245/TTg, néi dung nh− sau: céng ®ång lµ ®èi t−îng ®−îc −u ®·i ®Çu t−, bæ sung chÝnh s¸ch h−ëng lîi ®èi víi céng ®ång tham gia qu¶n lý rõng; x¸c ®Þnh vai trß, tr¸ch nhiÖm cña th«n tr−ëng.

Nhµ n−íc cÇn kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ ph¸p lý cña céng ®ång d©n c− th«n/lµng vµ thõa nhËn çc h×nh thøc QLLNC§ lµ mét h×nh thøc qu¶n lý tån t¹i song song víi çc h×nh thøc qu¶n lý rõng kh¸c.

3.2. §Ò xuÊt ®èi víi TØnh

- Rõng phßng hé n»m trong ph¹m vi mét x·, th«n hoÆc nhiÒu x· nh−ng


109

kh«ng ®ñ lín ®Ó h×nh thµnh çc Ban QLRPH (diÖn tÝch d−íi 1000 ha), th× giao cho céng ®ång qu¶n lý theo quy chÕ qu¶n lý rõng phßng hé;

- Rõng s¶n xuÊt ch−a giao cho chñ rõng hoÆc rõng s¶n xuÊt ph©n t¸n gÇn céng ®ång d©n c− thuéc çc Ban QLRPH, çc l©m tr−êng, giao cho céng ®ång qu¶n lý theo quy chÕ qu¶n lý rõng s¶n xuÊt;

- TiÕn hµnh thö nghiÖm m« h×nh qu¶n lý l©m nghiÖp céng ®ång ë tØnh Gia Lai.

- ThÝ ®iÓm giao kho¸n rõng cho hé vµ céng ®ång h−ëng lîi theo QuyÕt ®Þnh 178.

3.3. X¸c ®Þnh çc b−íc ®i cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn qu¶n lý rõng bÒn v÷ng dùa vµo céng ®ång ë tØnh Gia Lai

- Rµ so¸t l¹i diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp ch−a cã chñ cô thÓ;

- X¸c ®Þnh çc ®iÒu kiÖn giao ®Êt l©m nghiÖp cho céng ®ång: � Cã tr−ëng th«n ®−îc d©n bÇu mét çch hîp ph¸p hoÆc cã ng−êi ®¹i

diÖn cho th«n ®−îc d©n bÇu vµ UBND x· c«ng nhËn; � Céng ®ång cã nhu cÇu qu¶n lý rõng vµ nh÷ng khu rõng ®−îc giao

phôc vô trùc tiÕp cho lîi Ých cña céng ®ång; � Céng ®ång ph¶i cã ph−¬ng ¸n qu¶n lý, sö dông rõng ®−îc céng

®ång, UBND x· th«ng qua vµ ®−îc UBND huyÖn phª duyÖt; � Céng ®ång ph¶i cã quy −íc qu¶n lý, b¶o vÖ rõng do céng ®ång x©y

dùng vµ ®−îc UBND x· th«ng qua vµ UBND huyÖn phª duyÖt.

- TËp huÊn, ®µo t¹o, tham quan häc hái vÒ QLLNC§ vµ çc chñ ®Ò chuyªn m«n kh¸c cã liªn quan, kü thuËt khuyÕn n«ng l©m.

- Sö dông ph−¬ng ph¸p ph¸t triÓn kü thuËt l©m nghiÖp cã sù tham gia (PTD) sau khi giao ®Êt, giao rõng cho céng ®ång.

- X©y dùng chÝnh s¸ch h−ëng lîi vµ ph©n chia lîi Ých cho céng ®ång.

- X©y dùng quy chÕ qu¶n lý rõng dùa vµo céng ®ång. X©y dùng hÖ thèng çc biÖn ph¸p kü thuËt l©m sinh.

- Ph¸t triÓn thÞ tr−êng l©m s¶n t¹i ®Þa ph−¬ng.

- X©y dùng quü b¶o vÖ vµ t¸i t¹o rõng cña th«n. � Quü nµy ®−îc h×nh thµnh tõ çc nguån sau: tiÒn b¸n l©m s¶n khai th¸c

®−îc tõ rõng cña céng ®ång, tiÒn hç trî cña çc tæ chøc, ç nh©n trong vµ ngoµi n−íc, tiÒn ph¹t do vi ph¹m quy −íc b¶o vÖ rõng cña th«n.


110

� Quü b¶o vÖ rõng ®−îc chi cho çc ho¹t ®éng sau: tr¶ thï lao cho ng−êi trùc tiÕp qu¶n lý b¶o vÖ rõng, chi cho c«ng t¸c phßng chèng ch¸y rõng vµ phßng trõ s©u bÖnh h¹i rõng, chi ®Ó trång míi, trång bæ sung, lµm giµu vµ nu«i d−ìng rõng.

3.4. X¸c ®Þnh ph−¬ng h−íng cho qu¶n lý l©m nghiÖp céng ®ång ë tØnh Gia Lai. H−íng ®i cña nhµ n−íc, ®Þa ph−¬ng (tØnh, huyÖn, x·) vµ cña dù ¸n ADB

- HiÖn t¹i theo dù ¸n 661, rõng ®−îc kho¸n cho hé gia ®×nh b¶o vÖ. TiÒn c«ng b¶o vÖ rõng ®−îc tr¶ theo møc 35.000-50.000 ®ång/ha/n¨m. Rõng giao kho¸n b¶o vÖ ®−îc thÓ hiÖn qua mét hîp ®ång ký kÕt gi÷a Ban QLRPH hoÆc l©m tr−êng cã sù chøng kiÕn cña UBND x·. Theo çch giao kho¸n nµy, ng−êi d©n chØ nhËn ®−îc tiÒn c«ng kho¸n, ®−îc thu h¸i çc l©m s¶n ngoµi gç trong rõng víi quy m« nhá vµ ®−îc thõa h−ëng t¸c dông vÒ m«i tr−êng do kÕt qu¶ b¶o vÖ rõng mang l¹i (b¶o vÖ ®Êt, b¶o vÖ n−íc, chèng xãi mßn, ch¾n giã,...). NÕu gi¶ sö nhµ n−íc kh«ng cßn kinh phÝ ®Ó cung cÊp cho viÖc kho¸n b¶o vÖ rõng mµ kh«ng cã mét gi¶i ph¸p nµo kh¸c, th× cã lÏ ng−êi d©n kh«ng nhËn rõng ®Ó b¶o vÖ n÷a. Lóc ®ã cã thÓ mét sè ng−êi quay l¹i ph¸ rõng, sö dông rõng mét çch tr¸i phÐp ®Ó mang l¹i lîi Ých cho cuéc sèng cña hä.

- Theo dù ¸n x©y dùng rõng phßng hé ®Çu nguån S«ng Ba ®ang ®−îc thùc hiÖn ë 6 huyÖn vµ 15 x· trªn ®Þa bµn tØnh Gia Lai: tiÕn hµnh giao kho¸n theo nhãm hé gia ®×nh, nhµ n−íc cÊp quyÒn sö dông ®Êt cho tõng hé gia ®×nh. Thêi gian thùc hiÖn ®Õn n¨m 2003. TiÒn kho¸n b¶o vÖ rõng ®−îc cÊp 50.000 ®/ha/n¨m.

Tõ bèi c¶nh trªn, chóng ta ph¶i x¸c ®Þnh mét ph−¬ng h−íng míi cho viÖc giao rõng céng ®ång ®Ó qu¶n lý vµ sö dông l©u dµi, theo h−íng:

- TiÕn hµnh thö nghiÖm vÒ giao rõng cho céng ®ång th«n qu¶n lý;

- §èi t−îng rõng giao: rõng s¶n xuÊt vµ rõng phßng hé hiÖn ch−a cã chñ qu¶n lý;

- Thêi gian tèi ®a giao rõng: 50 n¨m

- UBND huyÖn ký quyÕt ®Þnh giao rõng vµ cÊp Sæ ®á cho Ban QLLNC§ th«n.

- ViÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch qu¶n lý, b¶o vÖ vµ sö dông rõng ®−îc tæ chøc theo Nhãm hay Tæ B¶o vÖ rõng (gåm nhiÒu hé), d−íi sù ®iÒu


111

hµnh vµ ph©n c«ng cña Ban QLLNC§ th«n.

3.5. Çc ®Ò xuÊt liªn quan ®Õn viÖc lËp kÕ ho¹ch QLLNC§ ë tØnh Gia Lai

- Trªn c¬ së diÖn tÝch rõng vµ ®Êt rõng ®−îc UBND huyÖn giao cho

céng ®ång qu¶n lý, Ban QLLNC§ lËp kÕ ho¹ch QLLNC§ hµng n¨m vµ dµi h¹n th«ng qua toµn thÓ thµnh viªn trong céng ®ång tham gia ý kiÕn vµ thèng nhÊt.

- KÕ ho¹ch qu¶n lý rõng cña céng ®ång ®−îc UBND x· th«ng qua tr×nh UBND huyÖn phª duyÖt.

3.6. Çc ph−¬ng ph¸p kh¶ thi cho ®iÒu tra rõng, kü thuËt l©m sinh vµ sö dông rõng dùa vµo céng ®ång.

Çc ph−¬ng ph¸p kü thuËt ph¶i ®¶m b¶o çc nguyªn t¾c vµ yªu cÇu sau: - §¬n gi¶n vµ thùc tÕ;

- ChØ gåm çc yÕu tè c¬ b¶n vµ nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan;

- §Çu vµo thÊp (tµi chÝnh, ®µo t¹o, phæ cËp, gi¸m s¸t)

- DÔ theo dâi, gi¸m s¸t.

- BÒn v÷ng (kinh tÕ, sinh th¸i, x· héi)

- Rñi ro thÊp vÒ mÆt sö dông tµi nguyªn qu¸ møc.

- Cã triÓn väng ph¸t triÓn h¬n n÷a.

- §Ò xuÊt ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra rõng cho céng ®ång: Theo ph−¬ng ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra nhanh vµ ®¬n gi¶n. Cã thÓ ph©n lo¹i vµ lËp b¶n ®å rõng theo 3 tr¹ng th¸i sau:

Tr¹ng th¸i A: gåm rõng tù nhiªn cã tr÷ l−îng giµu vµ trung b×nh (trªn 110m3/ha), cã thÓ khai th¸c gç ngay.

Tr¹ng th¸i B: gåm rõng non, rõng phôc håi sau n−¬ng rÉy vµ rõng phôc håi sau khai th¸c, c©y gç t¸i sinh cã ®−êng kÝnh gèc phæ biÕn tõ 10-35 cm; ph¶i nu«i d−ìng nhiÒu n¨m míi cã thÓ khai th¸c ®−îc.

Tr¹ng th¸i C: gåm ®Êt trèng, ®Êt tr¶ng cá, ®Êt cã tr¶ng cá, c©y bôi lÉn c©y t¸i sinh nh−ng kh«ng nhiÒu, ph¶i tiÕn hµnh trång bæ sung c©y ®a môc ®Ých vµ nu«i d−ìng, b¶o vÖ vµi ba chôc n¨m


112

míi cã thÓ khai th¸c ®−îc.

- §Ò xuÊt hÖ thèng kü thuËt l©m sinh vµ n«ng l©m kÕt hîp ¸p dông cho QLLNC§.

- Qu¶n lý, b¶o vÖ vµ phßng chèng ch¸y rõng.

- Khoanh nu«i, t¸i sinh.

- Nu«i d−ìng rõng.

- Lµm giµu rõng b»ng çc loµi c©y n«ng l©m kÕt hîp cã gi¸ trÞ cao, çc loµi c©y gç b¶n ®Þa, loµi c©y ngoµi gç cã lîi nhuËn (nh− bêi lêi, tre m¨ng, quÕ, c©y ¨n qu¶,...).

- Trång rõng.

- Khai th¸c rõng:

o Çc c¬ quan chøc n¨ng trªn c¬ së nghiªn cøu cÊu tróc vµ quy luËt ph¸t triÓn cña l©m phÇn, x¸c ®Þnh ®−îc ®−êng kÝnh khai th¸c tèi thiÓu cña tõng loµi c©y (hay nhãm loµi c©y) ®Ó quy ®Þnh kÝch th−íc c©y gç ®−îc khai th¸c sao cho ng−êi d©n dÔ x¸c ®Þnh ®−îc.

o X¸c ®Þnh diÖn tÝch khai th¸c hµng n¨m dùa trªn chu kú khai th¸c.

o X¸c ®Þnh sè c©y tèi ®a ®−îc khai th¸c trªn ha. H¹n chÕ kh«ng khai th¸c mét sè loµi c©y ®−îc quy ®Þnh.

o Kü thuËt khai th¸c: chÆt h¹ b»ng c−a x¨ng hay c−a tay, sö dông çc thiÕt bÞ c¬ giíi nhá ®Ó vËn xuÊt vµ vËn chuyÓn.

o ChÕ biÕn gç t¹i chç: b»ng c−a vßng vµ c−a m©m . S¶n phÈm lµ gç xÎ x©y dùng c¬ b¶n, ®å méc phôc vô nhu cÇu cña ®Þa ph−¬ng.

o Khai th¸c vµ chÕ biÕn l©m s¶n ngoµi gç (vá bêi lêi, song m©y, m¨ng, b«ng ®ãt, qu¶ tr¸m, tre nøa,...)

o Canh t¸c c©y n«ng nghiÖp vµ ch¨n nu«i trªn nh÷ng kho¶ng ®Êt trèng trong rõng.

3.7. Vai trß vµ chøc n¨ng cña chÝnh quyÒn th«n, x· vµ çc nhãm

céng ®ång trong tæ chøc, phª chuÈn, x©y dùng kÕ ho¹ch vµ gi¸m s¸t qu¶n lý vµ sö dông rõng bÒn v÷ng.

Vai trß vµ chøc n¨ng cña chÝnh quyÒn x·:

- LËp kÕ ho¹ch sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp trªn ®Þa bµn x·;


113

- LËp kÕ ho¹ch qu¶n lý rõng trªn ®Þa bµn x·;

- ChØ ®¹o çc th«n x©y dùng kÕ ho¹ch qu¶n lý rõng.

- Tæng hîp çc kÕ ho¹ch qu¶n lý rõng cña çc th«n vµ tr×nh UBND huyÖn phª duyÖt, giao ®Êt.

- KiÓm tra, h−íng dÉn, gi¸m s¸t kÕt qu¶ thùc hiÖn kÕ ho¹ch qu¶n lý rõng cña céng ®ång hµng n¨m.

- Tæng kÕt b¸o ço kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña céng ®ång hµng n¨m lªn UBND HuyÖn.

- Vai trß vµ chøc n¨ng cña chÝnh quyÒn th«n:

- H×nh thµnh Ban Qu¶n lý l©m nghiÖp céng ®ång th«n;

- Ph©n chia çc nhãm hé, cã çc nhãm tr−ëng vµ nhãm phã;

- X©y dùng kÕ ho¹ch qu¶n lý rõng cã ng−êi d©n tham gia.

- Ph©n c«ng çc nhãm hé thùc hiÖn kÕ ho¹ch qu¶n lý rõng.

- KiÓm tra, gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch qu¶n lý rõng. KiÓm tra viÖc khai th¸c rõng vµ l©m s¶n ngoµi gç; gi¸m s¸t viÖc ph©n chia lîi Ých rõng cho céng ®ång.

- LËp vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch chi tiªu quü b¶o vÖ vµ t¸i t¹o rõng.

- LËp b¸o ço kÕt qu¶ thùc hiÖn ®Þnh kú cho x·.

3.8. Çc c«ng cô kiÓm so¸t cÇn thiÕt vµ hÖ thèng phª chuÈn/cho phÐp

Giai ®o¹n 1: ChuÈn bÞ tµi liÖu ®Ó phª duyÖt vµ giao ®Êt chÝnh thøc:

- X¸c ®Þnh ®Þa ®iÓm giao rõng, ph¶i cã sù tho¶ thuËn cña tØnh, huyÖn vµ x·;

- Tho¶ thuËn vÒ b¶n ®å vµ ranh giíi khu rõng;

- Ph¸c th¶o kÕ ho¹ch QLLNC§;

- LËp nhãm vµ x©y dùng quy ®Þnh quy chÕ;

- V¨n b¶n ®Ò nghÞ giao ®Êt cña x· göi cho huyÖn;

- LËp tµi liÖu ®Ó duyÖt vµ ký quyÕt ®Þnh giao ®Êt chÝnh thøc cho x·/th«n.

Giai ®o¹n II: LËp kÕ ho¹ch qu¶n lý chi tiÕt sau khi giao ®Êt:


114

- X©y dùng kÕ ho¹ch qu¶n lý theo ph−¬ng ph¸p cïng tham gia.

- UBND huyÖn phª duyÖt chÝnh thøc kÕ ho¹ch qu¶n lý rõng chi tiÕt.

- Thùc thi kÕ ho¹ch qu¶n lý rõng ®−îc phª duyÖt, gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ c«ng viÖc. Céng ®ång cã thÓ ký kÕt çc hîp ®ång phô dµi h¹n víi çc hé gia ®×nh riªng lÎ, víi çc nhãm hé, víi ®oµn thÓ quÇn chóng hoÆc víi toµn th«n dùa trªn kÕ ho¹ch qu¶n lý vµ b¶o vÖ rõng.

- Xem xÐt, söa ®æi kÕ ho¹ch theo ph−¬ng ph¸p cïng tham gia.

- Ban QLLNC§ th«n cã tr¸ch nhiÖm qu¶n lý Quü b¶o vÖ vµ t¸i t¹o rõng. Mäi ho¹t ®éng thu chi ph¶i ®−îc ghi chÐp ®Çy ®ñ vµ kÞp thêi, ph¶i ®−îc quyÕt to¸n vµ b¸o ço c«ng khai tr−íc céng ®ång khi hÕt nhiÖm kú, ph¶i bµn giao l¹i cho ng−êi kÕ nhiÖm tr−íc sù chøng kiÕn cña çn bé t− ph¸p x·. Quü b¶o vÖ vµ t¸i t¹o rõng ®Æt d−íi sù kiÓm tra vµ gi¸m s¸t cña Tr−ëng ban ng©n s¸ch x·.

- Ban QLLNC§ cña th«n lËp hå s¬ khai th¸c gç víi sù gióp ®ì cña ban L©m nghiÖp x·, tr×nh Së N«ng nghiÖp vµ PTNT thÈm ®Þnh, phª duyÖt vµ cÊp giÊy phÐp khai th¸c gç cho céng ®ång.

- Çn bé cña Ban LN x· phèi hîp víi kiÓm l©m ®Þa bµn ®Ó kiÓm tra, gi¸m s¸t viÖc khai th¸c.

- Ban QLLNC§ th«n tæ chøc vµ kiÓm tra, gi¸m s¸t viÖc chÕ biÕn gç vµ çc l©m s¶n ngoµi gç t¹i th«n.

3.9. Ph©n c«ng nhiÖm vô vµ chia sÎ quyÒn lîi gi÷a cÊp th«n vµ x· (®Ó thùc

hiÖn quyÕt ®Þnh 178/Q§-TTg)

NhiÖm vô vµ quyÒn lîi cña th«n:

- Cã tr¸ch nhiÖm b¶o vÖ diÖn tÝch rõng ®−îc giao;

- Huy ®éng vèn, nh©n lùc ®Ó ph¸t triÓn vèn rõng;

- Çc t¸c ®éng vµo rõng nh− tØa th−a, khai th¸c, lµm giµu rõng,... ph¶i cã thiÕt kÕ vµ ®−îc c¬ quan chuyªn m«n cã thÈm quyÒn phª duyÖt;

- Kh«ng ®−îc tù ý sang nh−îng, mua b¸n ®Êt, rõng tr¸i phÐp;

- Hoµn tr¶ l¹i vèn rõng khi hÕt thêi h¹n giao.

- Nép thuÕ theo luËt ®Þnh.

- §−îc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt (B×a ®á) cho th«n.


115

- §−îc bè trÝ ®Êt s¶n xuÊt n«ng nghiÖp trªn ®Êt canh t¸c cò.

- §−îc thu ho¹ch s¶n phÈm ngoµi gç trªn khu rõng ®−îc giao.

- §−îc cÊp giÊy phÐp khai th¸c kh«ng qu¸ 10 m3 gç trßn/hé trong vßng 20 n¨m ®Ó lµm nhµ.

- Mçi n¨m b¶o vÖ vµ nu«i d−ìng rõng tù nhiªn. Sau khi nép çc kho¶n thuÕ cho nhµ n−íc, tû lÖ s¶n phÈm gç khai th¸c chÝnh ®−îc h−ëng:

Tr¹ng th¸i A: céng ®ång th«n ®−îc h−ëng 2%, phÇn cßn l¹i nép ng©n s¸ch x·;

Tr¹ng th¸i B: th«n ®−îc h−ëng 80%, phÇn cßn l¹i nép ng©n s¸ch x·;

Tr¹ng th¸i C: Th«n ®−îc h−ëng 100%.

Tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn lîi cña x·:

Tr¸ch nhiÖm:

- Tham gia vµ chØ ®¹o viÖc lËp kÕ ho¹ch vµ quy ho¹ch qu¶n lý vµ sö dông ®Êt, rõng cña çc th«n;

- Thµnh lËp Ban L©m nghiÖp x· ®Ó chØ ®¹o vÒ chuyªn m«n çc ho¹t ®éng qu¶n lý rõng cña çc th«n;

- QuyÕt ®Þnh thµnh lËp Ban QLLNC§ th«n vµ chØ ®¹o çc ho¹t ®éng cña çc Ban Qu¶n lý nµy.

QuyÒn lîi:

- Tû lÖ s¶n phÈm khai th¸c chÝnh ®−îc h−ëng sau khi nép çc kho¶n thuÕ cho nhµ n−íc:

Tr¹ng th¸i A: ®−îc h−ëng tû lÖ s¶n phÈm cßn l¹i sau khi trÝch mçi n¨m 2% cho th«n.

Tr¹ng th¸i B: ®−îc h−ëng 20%

- §−îc h−ëng tû lÖ s¶n phÈm khai th¸c tõ rõng khi ph©n chia l©m s¶n víi th«n ®Ó sö dông vµo çc c«ng viÖc sau:

- Hç trî c«ng t¸c b¶o vÖ, khoanh nu«i t¸i sinh rõng;

- Trî cÊp çn bé l©m nghiÖp, çn bé kiÓm l©m c«ng t¸c trªn ®Þa bµn x·;

- Hç trî c«ng t¸c khuyÕn n«ng l©m;

- Hç trî c©y gièng.


116

- HÖ thèng hç trî cÇn thiÕt ®Ó tiÕn hµnh qu¶n lý rõng dùa vµo céng ®ång.

- Sau khi ®−îc giao rõng, cÇn ph¶i cã sù hç trî cho céng ®ång vÒ:

- Tæ chøc qu¶n lý: H×nh thµnh Ban QLLNC§, x©y dùng quy −íc b¶o vÖ rõng. Ban L©m nghiÖp x·, H¹t KiÓm l©m, phßng Kinh tÕ huyÖn trùc tiÕp gi¸m s¸t thi hµnh ph¸p luËt b¶o vÖ rõng;

- Hç trî céng ®ång ph¸t triÓn kü thuËt n«ng l©m nghiÖp ®Ó kinh doanh rõng vµ ®Êt rõng;

- UBND x· vµ Ban tù qu¶n th«n gióp ng−êi d©n tiÕp cËn vèn vay ph¸t triÓn s¶n xuÊt;

- Çc l©m tr−êng vµ ban QLRPH lµm t− vÊn cho céng ®ång vÒ çc thiÕt kÕ l©m sinh nh− nu«i d−ìng, tØa th−a, lµm giµu, khai th¸c rõng.

- Ban LN x·, kiÓm l©m hç trî céng ®ång hoµn thµnh çc thñ tôc khai th¸c gç;

- Tr¹m khuyÕn n«ng l©m t¨ng c−êng c«ng t¸c khuyÕn n«ng l©m, cung cÊp th«ng tin thÞ tr−êng s¶n phÈm rõng.

- TiÕp tôc thóc ®Èy, tæ chøc QLLNC§, x©y dùng quy −íc b¶o vÖ rõng dùa vµo luËt tôc;

- Xem xÐt c¶i tiÕn chÝnh s¸ch giao ®Êt l©m nghiÖp (NghÞ ®Þnh 163 chØ quy ®Þnh giao cho tæ chøc, ç nh©n, hé gia ®×nh), më réng ®èi t−îng lµ céng ®ång th«n;

- Nghiªn cøu bæ sung chÝnh s¸ch h−ëng lîi s¶n phÈm gç cho phï hîp víi tõng lo¹i rõng;

- Cñng cè Ban LN x·, çc c¬ quan chuyªn m«n phèi hîp víi céng ®ång gi¸m s¸t viÖc qu¶n lý vµ kinh doanh rõng;

- Hç trî khuyÕn n«ng l©m, ph¸t triÓn kü thuËt n«ng l©m nghiÖp, th«ng tin thÞ tr−êng, chÕ biÕn s¶n phÈm rõng;

- Gi¶i quyÕt vèn vay −u ®·i ®Ó çc hé kinh doanh rõng;

- TiÕp tôc quy ho¹ch sö dông ®Êt l©m nghiÖp, tiÕn hµnh giao ®Êt l©m nghiÖp cho çc th«n/x· kh¸c.


117

Ma trËn lËp kÕ ho¹ch qu¶n lý rõng céng ®ång giai ®o¹n 2003 - 2004


118


119


120


121

Th¶o luËn Héi th¶o ®· chia thµnh 3 nhãm th¶o luËn vµo buæi chiÒu theo çc chñ ®Ò sau:

� Hoµn thiÖc çc b−íc cña qui tr×nh QLRC§ thÝ ®iÓm ®· tr×nh bµy, ®Æc biÖt l−u ý ®Õn çc vÊn ®Ò liªn quan ®Õn kü thuËt cho viÖc thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh QLRC§ thÝ ®iÓm nµy vÝ dô nh− ph©n lo¹i rõng, giao ®Êt giao rõng, ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra tµi nguyªn, qui chÕ khai th¸c rõng céng ®ång...

� Çc vÊn ®Ò liªn quan ®ªn thÓ chÕ vµ hÖ thèng hç trî cho viÖc thùc hiÖn

ch−¬ng tr×nh QLRC§ thÝ ®iÓm . Chñ ®Ò 1 ®· ®−îc nhãm 1 vµ 2 th¶o luËn. Nhãm 1 gåm çc ®¹i biÓu lµ çn bé kü thuËt ®¹i diÖn cho çc tØnh miÒn nói phÝa B¾c. Nhãm 2 gåm çc ®¹i biÓu ®¹i diÖn cho çc tØnh miÒn Trung vµ vïng T©y nguyªn. Chñ ®Ò 2 ®· ®−îc nhãm 3 th¶o luËn. Nhãm 3 gåm çc ®¹i biÓu lµ nhµ qu¶n lý, x©y dùng chÝnh s¸ch cña Bé n«ng nghiÖp vµ PTNT, çc Cè vÊn tr−ëng cña çc ch−¬ng tr×nh/dù ¸n, çc çn bé ch−¬ng tr×nh cña çc tæ chøc Phi ChÝnh phñ. KÕt qu¶ th¶o luËn cña nhãm 1+ 2 vµ nhãm 3 ®−îc tãm t¾t trong b¶ng sau:


122

KÕt qu¶ th¶o luËn nhãm 1 vµ 2 - chñ ®Ò1: Hoµn thiÖn qui tr×nh

Qui tr×nh Ho¹t ®éng hç trî Dù ¸n/§Þa ph−¬ng KhuyÕn nghÞ B−íc 1: Khëi x−íng KH thÝ ®iÓm QLLNC§

EU SL-LC Giíi thiÖu vµ n©ng cao nhËn thøc cña ng−êi d©n (0)

QuyÕt ®Þnh cho phÐp cña c¬ quan chøc n¨ng (2)

SFDP - ChiÒng HÆc-Yªn Ch©u M−êng Pån - §iÖn Biªn

CÇn cã sù cho phÐp cña c¬ quan chøc n¨ng (UBND huyÖn, tØnh,..)

FROFOR Phu loc - Hue

C¬ quan hç trî: chi côc PTLN hoÆc KiÓm L©m

DFD Gia Lai Tæ c«ng t¸c quèc gia B−íc 2: lµm râ viÖc giao ®Êt l©m nghiÖp

Lµm râ ranh giíi ®Êt l©m tr−êng SFDP CÇn thay ®æi c©u tõ cho dÔ hiÓu:

“giao ®Êt” hoÆc “giao cho” chø kh«ng dïng tõ “®−a vµo”; “së h÷u” hay “quyÒn sö dông”

SNV hue, FSP/ADB Tham gia cña hé lµ tù nguyÖn CÇn ®¬n gi¶n ho¸ h−íng dÉn vµ chØ

tiªu ph©n lo¹i rõng nh−ng vÉn ph¶i ®¶m b¶o hÖ thèng ph©n lo¹i cña nhµ n−íc (3 lo¹i ®èi víi ng−êi d©n)

Lµm râ ranh giíi s¶n xuÊt ®Õn cÊp b¶n/th«n

ETSP/Helvetas Nªn thay ®æi thø tù −u tiªn trong ho¹t ®éng hç trî

§¬n gi¶n ph©n lo¹i rõng phï hîp víi ng−êi d©n

Qu¶n lý cËp nhËt d÷ liÖu B−íc 3: §iÒu tra tµi nguyªn rõng bao gåm c¶ ph©n lo¹i tr¹ng th¸i

Hîp t¸c víi FIPI, vµ ®oµn ®iÒu tra ®Þa ph−¬ng

SFDP §¬n gi¶n, dùa vµo nguån lùc s½n cã cña ®Þa ph−¬ng

Qu¶n lý vµ cËp nhËt sè liÖu CÇn lµm râ quyÒn h−ëng dông

(tenure rights) l©m s¶n B−íc 4 ThiÕt lËp hÖ thèng b¸o ço vµ kiÓm so¸t dùa vµo céng ®ång

SFDP, FSP/ADB VÊn ®Ò sö dông sau khai th¸c, ®µo t¹o ®ñ ®éi ngò çn bé TOT ®µo t¹o cho c¬ së

B−íc 5 Çc biÖn ph¸p ®µo t¹o hç trî kÌm theo

§µo t¹o, ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o

SFDP

Tµi liÖu h−íng dÉn ®¬n gi¶n

B−íc 6: Thùc thi kÕ häach ho¹t ®éng hµng n¨m vµ kÕ ho¹ch khai th¸c

Theo dâi, ®¸nh gi¸, b¸o ço kÕt qu¶

§¬n gi¶n mÉu ®¸nh gi¸, x©y dùng quy tr×nh khai th¸c


123

KÕt qu¶ vµ ®Ò xuÊt th¶o luËn cña nhãm 3

1. Bé NN vµ PTNT sÏ ®Ò xuÊt víi Quèc héi thay ®æi LuËt ®Êt ®ai theo h−íng ®−îc phÐp giao ®Êt l©m nghiÖp cho çc céng ®ång th«n b¶n qu¶n lý. §Êt l©m nghiÖp bao gåm c¶ ®Êt cã rõng tù nhiªn (theo −íc tÝnh diÖn tÝch rõng nµy kho¶ng 2,9 triÖu ha) cã thÓ ®−îc giao cho ®èi t−îng lµ çc céng ®ång ®Þa ph−¬ng qu¶n lý chø kh«ng chØ bã hÑp lµ giao cho çc hé gia ®×nh vµ nhãm hé gia ®×nh.

2. Héi th¶o ®· nhÊt trÝ vµ ñng hé kÕ ho¹ch cña Tæ c«ng t¸c quèc gia lµ khëi x−íng thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh QLRC§ thÝ ®iÓm ë çc x· lùa chän. Mäi ng−êi còng nhÊt trÝ r»ng kh«ng chØ cã çc dù ¸n do n−íc ngoµi tµi trî mµ c¶ tæ chøc Phi ChÝnh phñ vµ çc HiÖp héi kü thuËt chuyªn m«n kh¸c nh− Héi N«ng d©n cã thÓ sÏ cïng tham gia vµo viÖc thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh thÝ ®iÓm nµy.

3. Héi th¶o còng nhÊt trÝ r»ng ®−a c¶ rõng ®Æc dông vµo ch−¬ng tr×nh QLRCDD thÝ ®iÓm.

4. MÆc dï hiÖn nµy giao ®Êt l©m nghiÖp míi chØ tËp trung ë cÊp th«n b¶n, nh−ng ch−¬ng tr×nh QLRC§ thÝ ®iÓm nªn tiÕn hµnh ë qui m« x·, chø kh«ng ph¶i ë cÊp th«n b¶n riªng lÎ ®Ó çc c¬ chÕ vÒ qu¶n lý vµ kiÓm so¸t ®−îc ¸p dông mét çch hiÖu qu¶.

5. Héi th¶o nhÊt trÝ r»ng nªn ®¸nh gÝa vµ ®iÒu chØnh ch−¬ng tr×nh 661 ®Ó sao cho ch−¬ng tr×nh nµy:

� Cung cÊp hç trî vÝ dô nh− vèn cho çc céng ®ång ®Þa ph−¬ng tham gia trång rõng trong thêi gian hä chê ®−îc khai th¸c s¶n phÈm rõng trång.

� T¹o nguån thu nhËp cho çc céng ®ßng vÝ dô nh− çc s¶n ph¶m l©m s¶n ngoµi gç.

6. Héi th¶o còng nhÊt trÝ vÒ qui tr×nh vµ çc ho¹t ®éng vµ trong ch−¬ng tr×nh QLRC§ thÝ ®iÓm do Tæ c«ng t¸c quèc gia vÒ LNC§ ®Ò xuÊt. Tuy nhiªn, mäi ng−êi còng gîi ý nh÷ng nhiÖm vô sau cÇn ®−îc ®−a vµo ch−¬ng tr×nh:

� X©y dùng çc thñ tôc vµ qui chÕ cho hÖ thèng hç trî ë trong b¶n ma

trËn ®· tr×nh bµy.


124

� ThiÕt kÕ vµ phæ biÕn nh÷ng c«ng nghÖ/ho¹t ®éng ®Ó hç trî kh¶ n¨ng t¨ng thu nhËp tõ çc s¶n phÈm l©m s¶n ngoµi gç cho çc céng ®ång sèng phô thuéc vµo rõng.

� Gióp ®ì çc céng ®ång ®Þa ph−¬ng huy ®éng mét çch tÝch cùc çc nguån vèn cña çc ch−¬ng tr×nh dù ¸n ®ang thùc hiÖn vµ ph¸t huy néi lùc cña chÝnh hä.

7. S¸ng kiÕn thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh QLRC§ sÏ ®−îc b¸o ço víi l·nh ®¹o

Bé. §ång thêi héi th¶o còng nhÊt trÝ r»ng ph¶i th«ng b¸o víi Ch−¬ng tr×nh Hç trî ngµnh FSSP vÒ kÕt qu¶ héi th¶o vµ ph¶i thiÕt lËp mèi liªn hÖ bÒn chÆt gi÷a Tæ c«ng t¸c Quèc gia vÒ QLRC§ víi FSSP ®Ó qua ®ã ®Èy m¹nh viÖc th«ng tin vµ tuyªn truyÒn nh÷ng kÕt qu¶/ Ên phÈm cña Tæ c«ng t¸c.


125

KÕt luËn héi th¶o

Héi th¶o ®¸nh gÝa cao 8 b¸o ço ®¸nh gi¸ vÒ giao rõng tù nhiªn vµ qu¶n lý rõng céng ®ång cña Tæ c«ng t¸c quèc gia, cña çc tØnh vµ KÕ ho¹ch thiÕt lËp ch−¬ng tr×n qu¶n lý rõng céng ®ång thÝ ®iÓm. Héi th¶o ®· giµnh thêi gian th¶o luËn kü vÒ b¶n kÕ ho¹ch nµy vµ ®· thu nhËn ®−îc rÊt nhiÒu ý kiÕn quý gi¸ cña çc nhµ qu¶n lý, çc nhµ khoa häc, çc çn bé ho¹t ®éng hiÖn tr−êng.

1. VÒ quan ®iÓm

• §· kh¼ng ®Þnh: Qu¶n lý rõng céng ®ång lµ mét trong nhiÒu h×nh thøc

qu¶n lý rõng cÇn ®−îc quan t©m, t¹o ®iÒu kiÖn cho nã ph¸t triÓn.

• Qu¶n lý rõng céng ®ång lµ mét tån t¹i kh¸ch quan phï hîp víi ®êi sèng kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi cña ®ång bµo d©n téc thiÓu sè miÒn nói vµ hiÖn nay nã gi÷ mét vai trß quan träng vÒ quy m« diÖn tÝch vÒ ph¹m vi réng kh¾p çc tØnh trung du, miÒn nói cã rõng tù nhiªn.

• ViÖc giao rõng tù nhiªn cÇn ®−îc ®Èy m¹nh vµ qu¶n lý rõng céng ®ång cÇn ®−îc ph¸t triÓn, nh−ng ph¶i cã b−íc ®i v÷ng ch¾c, theo mét kÕ ho¹ch hîp lý, mét ph−¬ng ph¸p khoa häc phï hîp víi yªu cÇu thùc tÕ nh»m b¶o ®¶m môc tiªu qu¶n lý rõng bÒn v÷ng vµ n©ng cao thu nhËp cña ng−êi d©n.

2. Qu¶n lý rõng céng ®ång cã nh÷ng −u ®iÓm lµ ®¬n gi¶n ho¸ qu¸ tr×nh giao ®Êt giao rõng; qu¶n lý b¶o vÖ rõng hiÖu qu¶ h¬n, h¹n chÕ ph¸ rõng, tiÕt kiÖm cho nhµ n−íc, kh«ng ph¶i ®Çu t− tiÒn kho¸n b¶o vÖ rõng ; ng−êi d©n tham gia vµo çc ho¹t ®éng giao ®Êt giao rõng, qu¶n lý b¶o vÖ do ®ã nhËn thøc cña hä ®−îc n©ng cao; ng−êi d©n b−íc ®Çu ®−îc h−ëng lîi tõ rõng lµm hä g¾n bã h¬n ®èi víi rõng; t¹o sù c«ng b»ng trong céng ®ång trong chia xÎ lîi Ých.

3. Qua héi th¶o chóng ta ®· chia xÎ nh÷ng kinh nghiÖm, ph−¬ng ph¸p

kÕt qu¶ thÝ ®iÓm cña çc dù ¸n, cña çc tØnh. Cô thÓ lµ :

VÒ kÕt qu¶ :


126

• §· x©y dùng ph−¬ng ph¸p vµ quy tr×nh giao ®Êt giao rõng cã ng−êi d©n tham gia, x¸c ®Þnh ®èi t−îng giao, thêi h¹n giao, h¹n møc giao vµ çc b−íc tiÕn hµnh.

• TiÕn hµnh quy ho¹ch sö dông rõng

• X©y dùng kÕ ho¹ch qu¶n lý b¶o vÖ rõng, x©y dùng vµ ph¸t triÓn rõng

• X©y dùng quy chÕ qu¶n lý rõng th«n b¶n.

• X©y dùng chÝnh s¸ch h−ëng lîi.

• Tæ chøc d©n qu¶n lý b¶o vÖ rõng .

Mét sè bµi häc kinh nghiÖm

• Ng−êi d©n ph¶i ®−îc sù tham gia vµo tiÕn tr×nh giao ®Êt giao rõng vµ çc

ho¹t ®éng liªn quan ®Õn qu¶n lý b¶o vÖ rõng vµ sö dông rõng.

• Nh÷ng quy ®Þnh cho céng ®ång ph¶i ®−îc tµi liÖu ho¸, quy tr×nh ho¸, nh−ng ph¶i ®¬n gi¶n, dÔ hiÓu.

• Ph¶i chó ý tíi truyÒn thèng cña céng ®ång vÒ tËp tôc, vÒ ranh giíi.

• Giao rõng cho céng ®ång ë nh÷ng n¬i d©n trÝ thÊp, thÞ tr−êng gç s«i ®éng cã hiÖu qña h¬n giao cho hé.

• Nªn giao rõng cã diÖn tÝch nhá, ph©n t¸n cho céng ®ång. Ph¶i giao cho céng ®ång c¶ rõng nghÌo vµ rõng giÇu ®Ó hé sím cã thu nhËp.

• §Æc biÖt ph¶i cã hç trî cho céng ®ång sau khi giao ®Êt giao rõng ®Ó hä cã ®ñ ®iÒu kiÖn qu¶n lý b¶o vÖ vµ sö dông tèt rõng ®−îc giao nh− quy ho¹ch sö dông ®Êt, x©y dùng kÕ ho¹ch th«n b¶n, x©y dùng quy chÕ, hç trî kü thuËt, tµi chÝnh, tuyªn truyÒn, phæ cËp, tæ chøc d©n, t¨ng c−êng hç trî cña çc tæ chøc cã liªn quan trªn ®Þa bµn...

4. Nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i

• Khã kh¨n lín nhÊt lµ luËt ph¸p, chÝnh s¸ch ch−a phï hîp, ch−a c«ng nhËn céng ®ång lµ mét chñ thÓ cã ®Çy ®ñ t− çch ph¸p nh©n ®Ó ®−îc h−ëng çc quyÒn lîi vÒ giao ®Êt giao rõng, vÒ vay vèn tÝn dông ...Song viÖc nµy ®ang ®−îc nhµ n−íc quan t©m vµ gi¶i quyÕt trong mét t−¬ng lai kh«ng xa.


127

• Çc ph−¬ng ph¸p luËn, çc quy tr×nh çc h−íng dÉn vµ çc thµnh qu¶ vÒ quy ho¹ch sö dông ®Êt, giao ®Êt giao rõng, x©y dùng kÕ ho¹ch th«n b¶n, vÒ x©y dùng quy chÕ, vÒ chÝnh s¸ch h−ëng lîi cña çc dù ¸n (S«ng §µ, ) lµ rÊt kh¸c nhau vµ chØ cã t¸c dông ®èi víi tõng ®Þa ph−¬ng, ch−a ®−îc thÓ chÕ ho¸ trªn ph¹m vi toµn quèc ®Ó t¹o ra mét çi khung ¸p dông trªn diÖn réng.

• MÆt kh¸c nh÷ng ph−¬ng ph¸p luËn, çc quy tr×nh, h−íng dÉn nªu trªn nh×n chung lµ phï hîp, nh−ng viÖc triÓn khai thùc hiÖn trong thùc tÕ ch−a tèt kh«ng theo ®óng ph−¬ng ph¸p, theo ®óng çc b−íc tiÕn hµnh. VÝ dô ng−êi d©n ch−a thËt sù tham gia, hay ch−a tham gia ®Çy ®ñ vµo tiÕn tr×nh giao ®Êt giao rõng, do h¹n chÕ vÒ ng«n ng÷, vÒ d©n trÝ, do triÓn khai qu¸ véi, do thiÕu çn bé cã kü n¨ng tiÕp cËn víi d©n ...

• NhiÒu vÊn ®Ò vÒ chÝnh s¸ch ch−a ®−îc thèng nhÊt nh−: ®èi t−îng rõng giao cho cho céng ®ång, ®iÒu kiÖn céng ®ång ®−îc giao ®Êt giao rõng; thêi h¹n, h¹n møc giao; tû lÖ h−ëng lîi, trong khi s¶n phÈm tõ rõng b¸n rÊt Ýt. Hç trî d©n sau khi giao ®Êt giao rõng gåm rÊt nhiÒu néi dung, cã lµm nh− ®· tr×nh bµy ë trªn nh−ng ch−a ®¸p øng ®−îc yªu cÇu ®Ó céng ®ång cã ®ñ ®iÒu kiÖn qu¶n lý b¶o vÖ rõng, x©y dùng vµ sö dông rõng cã hiÖu qu¶.

• Mét sè quy tr×nh kü thuËt, quy chÕ cña Nhµ n−íc chØ phï hîp víi çc doanh nghiÖp, kh«ng ¸p dông ®−îc ®èi víi céng ®ång vÝ dô ph−¬ng ph¸p ®o ®Õm, ®¸nh gi¸ tµi nguyªn; quy tr×nh l©m sinh; quy tr×nh, quy chÕ khai th¸c gç (®−êng kÝnh tèi thiÓu khai th¸c qu¸ lín, lu©n kú khai th¸c qu¸ dµi, tiªu chuÈn rõng ®−a vµo khai th¸c cao ...).

• Tæ chøc vµ ®éi ngò çn bé ®Þa ph−¬ng ch−a ®¸p øng ®−îc c¶ vÒ sè l−îng vµ chÊt l−îng, ®Æc biÖt lµ l©m nghiÖp x· vµ khuyÕn l©m.

5. Nh÷ng c«ng viÖc cÇn triÓn khai trong thêi gian tíi §Ó gi¶i quyÕt nh÷ng tån t¹i trªn, nh»m hoµn thiÖn çc vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn QLRC§, ®ãn ®Çu nh÷ng thay ®æi vÒ luËt ph¸p cña nhµ n−íc ®èi víi QLRC§, Tæ c«ng t¸c quèc gia vÒ QLRC§ phèi hîp víi Dù ¸n khu vùc L©m nghiÖp ADB ®· khëi th¶o mét kÕ ho¹ch thiÕt lËp thÝ ®iÓm QLRC§ gåm 7 néi dung chÝnh. Héi th¶o ®· dµnh kh¸ nhiÒu thêi gian th¶o luËn vÒ çc néi dung cña kÕ ho¹ch nµy. VÒ c¬ b¶n çc ®¹i biÓu thèng nhÊt víi çc néi dung, thèng nhÊt lùa chän çc ®èi t¸c thùc hiÖn vµ kiÕn nghÞ çc dù ¸n, çc tæ chøc quèc tÕ tµi trî ®Ó thùc hiÖn kÕ


128

ho¹ch nãi trªn. Çc ®¹i biÓu còng ®ãng gãp bæ sung nhiÒu ý kiÕn cho dù th¶o, chóng t«i sÏ tiÕp thu çc ý kiÕn ®Ó hoµn chØnh l¹i.


129

Ch−¬ng tr×nh héi th¶o

Thêi gian Chñ ®Ò Ng−êi tr×nh bµy Chñ tÞch

21/5/2003 Buæi chiÒu

§ãn çc ®¹i biÓu ë ®Þa ph−¬ng vÒ dù h«i th¶o t¹i Kh¸ch s¹n Th¾ng lîi

Ban tæ chøc

22/5/2003 S¸ng 8h00- 8h30

Ph¸t biÓu chµo mõng héi th¶o Giíi thiÖu môc tiªu h«i th¶o, kÕt qu¶ mong ®îi cña héi th¶o

¤ng NguyÔn Hång Qu©n, Côc phã Côc PTLN, Chñ tÞch TCTQG vÒ QLRCDD ¤ng Ernst Kuester, Cè VÊn tr−ëng Dù ¸n FSP ADB

8h30-8h50 Kinh nghiÖm Giao rõng tù nhiªn t¹i tØnh S¬n la

Vò §øc ThuËn, Chi Côc KL S¬n la

¤ng NguyÔn Hång Qu©n, Côc Phã Côc PTLN

8h50-9h10 Kinh nghiÖm giao rõng tù nhiªn t¹i tØnh §¾c l¾c

NguyÔn V¨n Xu©n, Chi Côc tr−ëng Chi côc PTLN §¾c L¾c

9h10-9h30 B¸o çc çc m« h×nh thö nghiÖm qu¶n lý rõng dùa vµo céng dång trªn ®Þa bµn tØnh Thõa Thiªn HuÕ

NguyÔn H÷u Banh, Chi Côc tr−ëng Chi Côc PTLN Thõa Thiªn HuÕ

9h30-9h50 Ph−¬ng ph¸p theo dâi ®¸nh gi¸ qui −íc b¶o vÖ rõng dùa trªn céng ®ång th«n b¶n, kinh nghiÖm tØnh Lai Ch©u

NguyÔn H÷u ¸i, Phã Chi Côc tr−ëng Chi côc KL Lai Ch©u

¤ng Hµ C«ng TuÊn, Côc phã Côc KiÓm l©m

9h50- 10h15 NghØ Gi¶i lao

10h15-10h35 Thùc hiÖn qui chÕ b¶o vÖ rõng th«n b¶n ë tØnh Hoµ B×nh

Bïi Xu©n NhÉn Chi côc phã, Chi Côc PTLN Hoµ B×nh

10h35- 10h55 §¸nh gi¸ qu¶n lý rõng th«n b¶n t¹i tØnh Cao B»ng

«ng Vò Long , Thµnh viªn Tæ CTQG QLRC§

«ng Ng« §×nh Thä, Vô phã Vô ChÝnh s¸ch


130

10h55–11h15 Kh¶o s¸t t×nh h×nh vËn dông chÝnh s¸ch giao rõng tô nhiªn vµ h−ëng lîi ë tØnh S¬n la

¤ng Ph¹m Xu©n Ph−¬ng, Vô ChÝnh s¸ch

11h15-11h35 Tr×nh bµy vÒ kÕt qu¶ nghiªn cøu qu¶n lý rõng céng ®ång t¹i tØnh Gia lai

«ng TrÇn V¨n Linh, Chi côc phã Chi Côc PTLN Gia Lai

11h35-12h00 Th¶o luËn - vÒ nh÷ng b¸o ço ®−îc tr×nh bµy trong buæi s¸ng

¤ng NguyÔn Hång Qu©n

12h00- 13h30

NghØ ¨n tr−a

Ban tæ chøc mêi

ChiÒu 13h30-13h50

Giíi thiÖu ®Ò c−¬ng qui tr×nh thiÕt lËp qu¶n lý rõng céng ®ång thÝ ®iÓm

¤ng Ernst Kuester, Cè vÊn tr−ëng Dù ¸n Khu vu Khu vùc LN, ADB

¤ng NguyÔn Hång Qu©n

13h50-14h15 Giíi thiÖu b¶ng ma trËn hµnh ®éng vÒ çc b−íc tiÕp theo ®Ó hoµn thiÖn vµ thùc thi qui tr×nh thiÕt lËp qu¶n lý rõng céng ®ång thÝ ®iÓm

«ng NguyÔn Kim H¶i Dù ¸n Khu vùc LN, ADB

14h00-16h00 Th¶o luËn: Çc ®¹i biÓu chia thµnh 3 tæ ®Ó th¶o luËn Tæ 1: Çc tØnh miÒn nói phÝa B¾c Tæ 2: Çc tØnh B¾c Trung Bé vµ T©y nguyªn Tæ 3: §¹i diÖn mét sè dù ¸n vµ çc nhµ tµi trî

Ph¹m Quèc TuÊn Dr. Bjoern Wode NguyÔn Kim H¶i Ruedi Felber Dr.NguyÔn Hång

Qu©n Dr. NguyÔn H¶i

Nam

16h00-16h20 NghØ gi¶i lao

16h20-16h40 Hai tæ tr×nh bµy kÕt qu¶ th¶o luËn (mçi tæ tr×nh bµy 10 phót)

2 nhãm tr−ëng

16h45-17h00 Tæng kÕt vµ bÕ m¹c héi th¶o

«ng NguyÔn Hång Qu©n

23/5/20 S¸ng

Çc ®¹i biÓu ®Þa ph−¬ng rêi Hµ néi


131



Danh s¸ch ®¹i biÓu No Hä vµ tªn Chøc vô §Þa chØ liªn hÖ 1 Bïi Xu©n NhÉn Chi Côc phã Chi Côc Ph¸t triÓn LN Hoµ B×nh

Phone: 018-852795, Fax: MP: 0913044314

2 Chi Thi Tý Çn bé ch−¬ng tr×nh

SNV ViÖt nam Phone: 846371, Fax: Email: [email protected]

3 Christinag Shakya Expert Helvetas Dù ¸n hç trî phæ cËp NLN vïng cao ETSP Hµ néi Phone: 8329833, Fax: 8329834

4 Chu §×nh Quang Tr−ëng phßng Côc Ph¸t triÓn l©m nghiÖp Phßng Qu¶n lý vµ sö dông rõng Phone: 8438 813, Fax: 8 438793

5 Drake Hocking §ång Gi¸m ®èc dù ¸n

Dù ¸n PTNT EU Cao Bang-Bac Can Phone: 026-855801, Fax: 026-855802 [email protected]

6 Elke Foerster Cè VÊn tr−ëng Dù ¸n ph¸t triÓn LNXH S«ng §µ Phone: 8214771, Fax: 8214765 Email: [email protected]

7 §µo C«ng Khanh Gi¸m ®èc dù ¸n Dù ¸n trång rõng KFW 3 Phone: 8219173 Email: [email protected]

8 §ç Nh− Khoa Tr−ëng phßng Côc kiÓm l©m Phßng Qu¶n lý b¶o vÖ rõng Phone: Fax: 7335685

9 §ç V¨n Liªn GI¸m ®èc DA Së NN vµ PTNT Thanh Ho¸, Dù ¸n Khu vùc LN ADB Thanh Ho¸ Phone: 037-852507, Fax: 037 857 602

10 §inh V¨n Dùc Phã Gi¸m ®èc Së NN vµ PTNT Hoµ B×nh Phone: 018-852224; Fax: 018-853789

11

Ernst Kuester Cè VÊn tr−ëng Dù ¸n khu vùc l©m nghiÖp ADB Phone: 9715694, Fax:9715689 Email: [email protected]

12 Gerard Neville Cè VÊn tr−ëng IUCN, Dù ¸n L©m s¶n ngoµi gç Phone: 9320970 Fax: 9320996 Email: [email protected]

13 Hµ C«ng TuÊn Côc phã Côc kiÓm l©m Phone: 091-322-3397, Fax: 7335685 Email: [email protected]


133

14 Huúnh Hång Ngäc Th− ký Dù ¸n Ph¸t triÓn L©m nghiÖp X· héi S«ng §µ Phone: 8214771, Fax: 8214765 Email: [email protected]

15 James Hardcastle §iÒu phèi viªn dù ¸n

Ch−¬ng tr×nh trung Tr−êng S¬n WWF Indochina program Phone: 733 8387, Fax: 7338388

16 Juhani Harkonen Chuyªn gia LN Dù ¸n EU Son la -Lai Chau Phone: 023-810706 [email protected]

17 Khæng Trung Gi¸m ®èc DA Chi Côc KiÓm l©m, Dù ¸n Khu vùc LN ADB Quang Tri Phone/Fax: 053-852978

18 L−¬ng V¨n TiÕn Tr−ëng ban Gi¸m ®èc dù ¸n

Ban Qu¶n lý dù ¸n L©m nghiÖp Dù ¸n khu vùc l©m nghiÖp ADB Phone: 8212276, Fax: 9715689

19 Lª Minh TuÖ §iÒu phèi viªn hiÖn tr−êng

Dù ¸n khu vùc l©m nghiÖp ADB Phone: 9715694, Fax:9715689

20 Lª ThÞ Th−a Tr−ëng phßng Côc Ph¸t triÓn l©m nghiÖp Phßng kÕ ho¹ch vµ tæng hîp Phone: 8438 814, Fax: 8 438793

21 Lª Träng Thùc Gi¸o viªn Helvetas ETSP Tr−êng §HTH HuÕ [email protected]

22 Lª V¨n Am Çn bé Dù ¸n ViÖt nam - PhÇn Lan

Së N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n B¾c c¹n Dù ¸n ViÖt nam - PhÇn lan

23 Laslo Pancel CTA GTZ -REFAS project Phone: 7330048 Email: [email protected]

24 Lß Quang Chiªu Chuyªn viªn Chi Côc kiÓm l©m Lai Ch©u Phone: 023-824814, Fax: 023-824157

25 Mark Infield Cè vÊn tr−ëng Dù ¸n b¶o tån Phó Lu«ng- Cóc Ph−¬ng

26 Maurice Gallen Chuyªn gia GTZ/ Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n §¾c l¾c Phone: 054- 830117, Fax: 054-820257 Email :

27 Ng« §×nh Thä Vô phã Vô ChÝnh s¸ch, Bé NN vµ PTNT Phone: 8434678, Fax: 8438233

28 Ng« Sü Hoµi Phiªn dÞch Bé NN vµ PTNT

29 NguyÔn V¨n Xu©n Chi côc tr−ëng Chi Côc PTLN §¾c L¾c Phone: 0509-52533; Fax: 0509-52430


134

30 NguyÔn §×nh Ch−¬ng

Gi¸m ®èc

Së NN vµ PTNT Cao B»ng

31 NguyÔn H÷u ThiÖn §iÒu phèi viªn dù ¸n

Dù ¸n ph¸t triÓn LNXH S«ng §µ Phone: 8214771, Fax: 8214765 Email: [email protected]

32 NguyÔn H¶i Nam Çn bé ch−¬ng tr×nh

UNDP Hµ néi 27-29 Phan Béi Ch©u Phone: 9421495 ext 113 [email protected]

33 NguyÔn Hång Qu©n Côc phã Chñ tÞch TCTQG QLRC§

Côc Ph¸t triÓn L©m nghiÖp Phone: 8438 803, Fax: 8 438793

34 NguyÔn Huy Dòng Chuyªn viªn ViÖn §TQHR, Trung t©m tµi nguyªn vµ m«i tr−êng Phone:8615513, fax: 8616081 [email protected]

35 NguyÔn Kim H¶i §iÒu phèi viªn hiÖn tr−êng

Dù ¸n khu vùc l©m nghiÖp ADB Phone: 9715694, Fax: 971689

36 NguyÔn Nam S¬n Phã Gi¸m ®èc Së NN vµ PTNT Thanh Ho¸, Phone: 037-752024 Fax: 037-850821

37 NguyÔn Ngäc Lung Chñ tÞch Héi Khoa häc l©m nghiÖp Phone: 0913213099 [email protected]

38 NguyÔn Quang Minh

Chi Côc tr−ëng Chi Côc KiÓm l©m Cao b»ng

39 NguyÔn Quang T©n Nghiªn Cøu Sinh

TOEB2 §¸c L¾c

40 NguyÔn Quèc B×nh Gi¸o viªn §¹i häc N«ng l©m Thñ §øc, TP. Hå ChÝ Minh Dù ¸n hç trî phæ cËp NLN vïng cao ETSP, Helvetas

41 NguyÔn T−êng V©n Chuyªn viªn Côc Ph¸t triÓn l©m nghiÖp Phßng kÕ ho¹ch vµ tæng hîp Phone: 8438 814, Fax: 8 438793 [email protected]

42 NguyÔn Thµnh Nam Chuyªn viªn V¨n phßng Bé NN vµ PTNT Phßng ph¸p chÕ Phone: 7335617, Fax: 7335617

43 NguyÔn ThÞ ChuyÓn Nghiªn Cøu viªn

Trung t©m khoa häc kü thuËt l©m ghiÖp ViÖn Khoa häc L©m nghiÖp

44 NguyÔn ThÞ yÕn Çn bé ch−¬ng tr×nh

IUCN Hµ néi; 13 TrÇn H−ng §¹o Phone:9330012 Email: [email protected]


135

45 NguyÔn TiÕn L©m Chi Côc phã Chi Côc PTLN Nghª An, Phone: 038-832137; Fax: 038- 832015

46 NguyÔn V¨n ¸i Chi Côc phã Chi Côc kiÓm l©m Lai Ch©u Phone: 023-824814, Fax: 023-824157

47 NguyÔn V¨n Ch÷a §ång Gi¸m ®èc dù ¸n

Dù ¸n EU S¬n La- Lai Ch©u Phone: 023-810706 Email: [email protected]

48 NguyÔn V¨n L©n Chuyªn viªn §PV dù ¸n

Vô Tæ chøc vµ çn bé/ dù ¸n REFAS Phone: 7330048; Fax: 7330082

49 NguyÔn V¨n Phong Phã G§ Së NN vµ PTNT Gia Lai Phone: 059-823710; Fax: 059- 826173 MP: 0913437506

50 NguyÔn V¨n ThiÖu Chi côc phã Gi¸m ®èc DA

Chi Côc kiÓm l©m Gia Lai Dù ¸n ADB Khu vùc LN Gia Lai Phone: 059-827783, Fax: 059-871033

51 Ph¹m Ngäc Kiªn Çn bé dù ¸n ViÖt nam - PhÇn Lan

Së N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n B¾c c¹n Dù ¸n ViÖt nam - PhÇn lan

52 Ph¹m Nguyªn Kh«i Çn bé ch−¬ng tr×nh

Dù ¸n EU B¾c C¹n

53 Ph¹m Quèc TuÊn Th− ký tæ c«ng t¸cQG vÒ QLRC§

Dù ¸n Ph¸t triÓn LNXH S«ng §µ Tæ c«ng t¸c quèc gia vÒ LNCD Phone: 8214771, Fax: 8214765 Email: [email protected]

54 Ph¹m ThÞ V©n Anh Çn bé V¨n phßng

V¨n phßng ®¹i diÖn GFA 54 Lª V¨n H−u Fax: 9420752, Fax:9432502

55 Ph¹m Xu©n Ph−¬ng Chuyªn viªn Vô ChÝnh s¸ch, Bé NN vµ PTNT Phone: 8434678, Fax: 8438233 [email protected]

56 Pierre- Yves Suter Chuyªn gia Dù ¸n hç trî phæ cËp NLN vïng cao ETSP Hµ néi, Phone: 8329833, Fax: 8329834 Email: [email protected]

57 Qu¶n Träng Khiªm §iÒu phèi viªn quèc gia

Dù ¸n khu vùc l©m nghiÖp ADB Phone: 9715694, Fax:9715689

58 Ruedi Felber Advisor Helvetas Dù ¸n hç trî phæ cËp NLN vïng cao ETSP HCMC Phone: (08) 8974557, Fax: :(08) 8961707 Email: [email protected]

59 Ruedi Luethi Chuyªn gia Helvetas Dù ¸n hç trî phæ cËp NLN vïng cao ETSP Hoµ B×nh Phone: 8329833, Fax: 8329834 Email: [email protected]

60 Sheelagh O'Reilly Chuyªn gia Dù ¸n Xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo çc tØnh miÒn nói phÝa B¾c, Ng©n hµng thÕ giíi


136

Phone: 7338456 Email: [email protected]

61 T« Xu©n Phóc Nghiªn cøu viªn

Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp 1, Hµ néi.

62 T¹ ThÞ T×nh Th− ký Côc Ph¸t triÓn l©m nghiÖp Tel: 7334.402, Fax:

63 Tr©n Høu NghÞ §iªu phèi viªn Helvetas ETSP TØnh §¾c L¾c [email protected]

64 Tr©n M¹nh §¹t Gi¸o viªn Helvetas ETSP Tr−êng §HTH HuÕ [email protected]

65 TrÇn §×nh §µm Phiªn dÞch Bé Ngo¹i Giao Phßng Phiªn dÞch

66 TrÇn Høu Banh Chi Côc tr−ëng Chi Côc PTLN Thõa Thiªn HuÕ Phone: 054-826126; Fax: 054-845817

67 TrÇn V¨n Khanh Phã Gi¸m ®èc Së NN vµ PTNT Quang Tri Phone: 053-852544, Fax: 053855013

68 TrÇn V¨n KhÈn §ång Gi¸m ®èc dù ¸n

Dù ¸n PTNT EU Cao B»ng-B¾c C¹n 026-855801, Fax: 026-855802

69 TrÇn V¨n Linh Chi côc phã

Së NN vµ PTNT Gia Lai Phone: 059-823710; Fax: 059- 826173

70 TriÖu V¨n Hïng ViÖn tr−ëng ViÖn Khoa häc L©m nghiÖp ViÑt nam Phone: 8389815, fax: 8389722

71 TrÞnh §øc Huy Phã V¨n phßng

V¨n phßng Bé; Phßng ph¸p chÕ Phone: 7335617, Fax: 7335617 [email protected]

72 V−¬ng Xu©n T×nh Phã Tæng BT T¹p chÝ D©n téc häc Phone: 9784867, Fax: 9711435

73 Vâ Di ViÖt Phã Gi¸m ®èc Së NN vµ PTNT NghÖ An Phone: 038-832137; Fax: 038- 832015

74 Vâ V¨n Dù Phã Gi¸m ®èc Së NN vµ PTNT Thïa Thiªn HuÕ Phone: 0913425191, Fax: 054-828-804

75 Vò §×nh Quang Çn bé dù ¸n IUCN, Dù ¸n L©m s¶n ngoµi gç Phone: 9320970 Fax: 9320996 Email: [email protected]

76 Vò §øc ThuËn Chuyªn viªn Chi Côc KiÓm l©m S¬n La Phone: 022-854458, Fax; 022-857636

77 Vò Long Chuyªn gia LNCD

Héi Khoa häc l©m nghiÖp Phone: 7562389 Email: [email protected]


137

Danh s¸ch thµnh viªn cèt lâi cña Tæ c«ng t¸c quèc gia vÒ l©m nghiÖp céng ®ång

(theo quyÕt ®Þnh sè 881/Q§/LN ngµy 14/11/2003)

Hä tªn Chøc vô §Þa chØ liªn hÖ

1.Ng« §×nh Thä Chñ tÞch Tæ c«ng t¸c

Côc L©m NghiÖp Tel: 8 438-792, Fax: 8 438-793 Email: [email protected]

2.NguyÔn Kim H¶i Th− ký Tæ c«ng t¸c

Dù ¸n Khu vùc l©m nghiÖp / ADB Tel: 9715693, Fax: 9715688 Mobile: 0913226706 Email: [email protected]

3. Ph¹m Xu©n Ph−¬ng

Thµnh viªn Vô Ph¸p chÕ, MARD Tel: 8439-560 Mob: 0912014552 Email: [email protected]

4. NguyÔn T−êng V©n

Thµnh viªn Côc L©m nghiÖp Tel: 8 438-814, Fax: 8 438-793 Mobile: 0912350526 Email:[email protected]

5. NguyÔn H¶i Nam Thµnh viªn UNDP Hµ néi, 27-29 Phan Béi Ch©u Phone: 9421495 ext 113 Email: [email protected]

6. Ernst Kuester Thµnh viªn Dù ¸n Khu vùc L©m nghiÖp / ADB Tel: 9715694, Fax: 9715689 Email: [email protected]

7. Elke Foester Thµnh viªn Dù ¸n ph¸t triÓn l©m nghiÖp x· héi S«ng §µ Tel: 8-214771, Fax: 8-214765 Email: [email protected]

8. Pierr Yues Suter Thµnh viªn Dù ¸n hç trî phæ cËp NLN vïng cao ETSP/Helvetas


138

La Thanh Hotel 218 Doi Can Phone: 8329833, Fax: 8329834 Email: [email protected]

Documents

Tµi liÖu Héi th¶o Giao rõng tù nhiªn vµ Qu¶n lý rõng …...Héi th o vÒ Giao rõng tù nhiªn vµ Qu n lý rõng céng ®ång Hµ néi, 22/5/ 2003 3 Ph−¬ng ph¸p theo