“ทองฟาในมอคณ”

คมอฉบบยอสสอเพอการสมผส

สอเพอการสมผสสำหรบใชประกอบการแสดงในทองฟาจำลอง “ทองฟาในมอคณ” (The sky in your

hands) มลกษณะเปนครงทรงกลมทมขนาดรศม 15 เซนตเมตร ใชแสดงถงทองฟาทมลกษณะเปนหลงคาโคง

แบบโดม คมอฉบบนจะชวยใหคณสามารถสรางครงทรงกลมไดดวยวสดทหาไดงาย

พนผวดานบนของครงทรงกลม เราจะใสสวนประกอบตาง ๆ ทจะชวยอธบายถงเนอหาของการแสดง

ทองฟาจำลองน ซงจะแสดงถงวตถทองฟาหรอสวนทใชนำผบกพรองทางการมองเหนใหเขาใจเนอหา (รปท 1)

(รปท 1)

สวนตาง ๆ ทใชแสดงบนสอ สวนตาง ๆ ทแสดงบนครงทรงกลม ประกอบดวย

1. ดาวดวงหลก: ตวแสดงดาวเหลานจะมขนาดแตกตางออกไปจากดาวดวงรอง

และกลาวถงในเนอหาบทบรรยาย

2. ดาวดวงรอง: เปนตวแสดงดาวสมาชกในกลมดาวตาง ๆ แตไมไดกลาวถงในบทบรรยาย

3. เนบวลา

4. เสนตอเนอง: เสนเหลานเปนเสนแสดงกลมดาว

เสนประ: เปนเสนระหวางกลมดาว ใชนำทางจากกลมดาวหนงไปอกกลมดาว ตามลำดบเนอหาในบท

บรรยายประกอบการแสดงทองฟาจำลอง

● วสดทตองการ

1. ครงทรงกลมทมรศมขนาด 15 เซนตเมตร

2. ดาวดวงหลก: สำหรบดาวดวงหลก จะใชลกบอลขนาดแตกตางกน 3 ขนาด (ดงรปท 2)

● ลกบอลขนาดเสนผานศนยกลาง 1 เซนตเมตร จำนวน 4 ลก (ดาวบเทลจสในกลมดาวนายพราน

ดาวอลเดบารนในกลมดาววว และดาวเรกลสในกลมดาวสงโต)

● ลกบอลขนาดเสนผานศนยกลาง 0.8 เซนตเมตร จำนวน 10 ลก (ดาวเบลลาทรกซ ไรเจล อลนแทค

อลนแลม มนทากะในกลมดาวนายพราน ดาวเหนอในกลมดาวหมเลก

ดาวเมแรคและดบบในกลมดาวหมใหญ ดาวคาสเตอรและพอลลกซในกลมดาวคนค)

● ลกบอลขนาดเสนผานศนยกลาง 0.4 เซนตเมตร จำนวน 2 ลก (ดาวไมซารและอลคอรในกลมดาวหมใหญ)

(รปท 2)

3. ดาวดวงรอง: สำหรบดาวดวงรอง จะใชเขมหมดทมเสนผานศนยกลางหวเขมหมดขนาด 0.7 เซนตเมตร จำนวน

42 ตว (ดงรปท 3)

(รปท 3)

4. เนบวลา: สำหรบตวแสดงเนบวลา จะใชผา 2 ชน หรอวสดอนอยางผาขนสตว หรอสำล (ดงรปท 4)

(รปท 4)

5. เสนตอเนอง:

วสดสำหรบใชแสดงกลมดาวจะใชเสนเชอกทมความหนาอยางนอย 0.25 เซนตเมตร และมลกษณะคอนขาง

เนอหยาบ ซงคณภาพของเนอเชอกมความสำคญ เพราะผบกพรองทางการมองเหนจะสามารถแยกเสนเชอก

ออกจากวสดทเปนครงทรงกลมไดจากความแตกตางระหวางเนอวสด หากเราใชวสดเนอออนทำครงทรงกลมและ

ใชเชอกไหมพรมทำเสนตอเนอง ผบกพรองทางการมองเหนจะแยกลกษณะทง 2 อยาง (ครงทรงกลมกบ

เสนกลมดาว) ไดยากและไมเขาใจวากลมดาวมลกษณะอยางไร (ดงรปท 5)

(รปท 5)

6. เสนประ:

เสนประเปนเสนสำหรบนำทางแกผใชงานจากกลมดาวหนงไปอกกลมหนง เราสามารถทำไดโดยรอยเชอกกบลกปด

หรอเสนเชอกอกขนาดหนงโดยเวนระยะหางใหเทา ๆ กน (ดงรปท 6)

(รปท 6)

ในการทำตวจำลองกลมดาว เราจะประกอบจากวสดตาง ๆ ตามทเราเหนในรป (ดงรปท 7) สวนรปราง

กลมดาว (อยในหนาทาย ๆ ของคมอฉบบน) สามารถใชเปนแมแบบไปวางไวบนผวครงทรงกลม แลวปรบขนาด

ใหสอดคลองกบครงทรงกลมรศม 15 เซนตเมตร เพราะหากใชครงทรงกลมขนาดอน คณตองปรบเพม-ลดขนาด

รปรางกลมดาวเอง

เราสามารถสรางตวแสดงกลมดาวลงไปบนผวครงทรงกลมได จากวสดทเราใชเปนครงทรงกลม

และตวแสดงกลมดาว เนบวลา และอน ๆ เราจะใชกาวตด งอหรอตอกวสดลงไปตามตวอยางทแสดงในรปท 8 -

12 ในสวนทายของคมอ ในขนตอนสดทาย เราจะนำวสดทมผวหยาบ (อยางกระดาษทรายละเอยด) มาตดใหเปน

ชนสเหลยมจตรสขนาดความกวาง 2.5 เซนตเมตร มาตดไวบรเวณทแสดงกลมดาวนายพรานและกลมดาววว

เพอใชเปนตวบงชจดเรมตนในการสมผส

(รปท 7)

DRAWINGS

ORION TAURUS

PLEIADES

URSA MINORIS URSA MAJORIS GEMINI

LEO

(fig 8)

(fig 9)

(fig 10)

(fig 11)

(fig 12)

ฉบบแปลภาษาไทยน แปลโดยบคลากรจากสถาบนวจยดาราศาสตรแหงชาต (National Astronomical Research Institute of Thailand) ดวยความรวมมอกบเครอขายการแปลดาราศาสตรนานาชาต (Astronomy Translation Network) ประสานงานโดยหอดดาวแหงชาตญปน (National Astronomical Observatory of Japan) และสำนกงานบรการวชาการทางดาราศาสตรของสหพนธดาราศาสตรนานาชาต (IAU Office for Astronomy Outreach) แปลโดย พสฏฐ นธยานนท พสจนอกษรโดย สวนตย วฒสงข วนท: 22 กรกฎาคม ค.ศ.2019 ผลงานชนนถกจดลขสทธภายใต Creative Commons Attribution 4.0 International License (https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/).